BRUZZ - editie 1756

#1756

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

+ BRUZZ CULTURE ELS MOORS ‘MIJN ROMAN HEEFT ME MOETEN REDDEN’

DOMINIQUE GOBLET & CAROLINE SURY LA BD SE FAIT SORCIÈRE

MATHIEU PERNOT A GREEK TRAGEDY IN PHOTOGRAPHS

IN HET HOOFD VAN DE VACCINTWIJFELAARS

AFKEER VAN DE SPUIT

02 | 06 | 2021

HOE GEZOND IS DE LUCHT WAARIN JE SPORT?

© Dries Luyten

Word 1 van de 3.000 Brusselse CurieuzenAirs en meet de luchtkwaliteit in jouw straat.

Tijdens het sporten adem je gemiddeld 60 liter lucht per minuut in. Die lucht is gratis, maar wel ongelooflijk kostbaar. Hoe gezond is de lucht waarin je sport?

Dat meet CurieuzenAir, het grootste en meest fijnmazige burgeronderzoek naar luchtkwaliteit ooit in onze hoofdstad. Op 3.000 punten over heel Brussel meten we de concentratie aan stikstofdioxide en brengen zo de invloed van het verkeer op de luchtkwaliteit nauwkeurig in kaart. Daar hebben we jouw hulp voor nodig. Word CurieuzenAir en meet als burgeronderzoeker gedurende 1 maand de luchtkwaliteit in jouw straat. Je ontvangt ook een persoonlijk rapport met jouw meetresultaat.

Schrijf je nu in op curieuzenair.brussels

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito VACCINTWIJFEL Wie de vaccinatietabellen tot in detail uitpluist, wordt al eens verrast. In Aartselaar bijvoorbeeld is al 107 procent van de 80-plussers ingeënt. Voor die overschrijding is een administratieve uitleg, maar belangrijker is dat in een gemeente als Sint Joost slechts 63 procent van de 85-plussers is ingeënt. Maar wie zijn die mensen die twijfelen om gevaccineerd te worden? Een aantal van hen laten we in dit magazine aan het woord. Dat leidde ook op onze redactie tot discussie. Moet dat wel? Dat moet! De vaccintwijfelaars aan de kant zetten als in complottheorieën gelovende gekken is te makkelijk. Sommigen van hen twijfelen niet eens over het medische nut van het vaccin. Ze stellen vooral vragen bij het dwingende van de vaccinatiestrategie. Een van de geïnterviewden zegt dat wanneer we die twijfelaars willen overtuigen niet de argumenten doorslaggevend zullen zijn, maar wel wie ze aanbrengt. En dan komt plots het hobbelige parcours van overheid én wetenschap in beeld. We hebben het ook over de saga rond de mondmaskerplicht. Eerst zeker geen mondmasker, dan verplicht, nu verplicht in de Brusselse openbare ruimte tenzij je op een terrasstoel zit. Als je dat allemaal optelt, zou het wel heel arrogant zijn om niet naar die twijfelaars te luisteren.

Lees de analyse en de getuigenissen op p14 - 17 NL

SPREEKTIJD

“We zijn hier om de zaken te veranderen en te verbeteren. Niet om niks te doen” Staatssecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen Nawal Ben Hamou 10 ANALYSE

“De straffeloosheid die na politiegeweld volgt, moet worden aangepakt” Een jaar na de grote BLM-betoging in Brussel 18 DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Vac-

cintwijfelaars aan het woord 14, INTERVIEW Grégor Chapelle neemt afscheid van Actiris 22, ANALYSE Kan een hoofddoek bij de MIVB? 8, BIG CITY Hoe ziet het kanaal er onder water uit? 26, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “Het werd tijd dat een rapper zelf het verhaal vertelde” Akro schrijft met Rap game een Belgische geschiedenis van de hiphop 44 EN Cabin Fever: Pablo Dalas 28, EN P.A.R.T.S. Graduation Shows 30, FR Dominique Goblet & Caroline Sury 32, EN Mathieu Pernot 36, NL Els Moors 38, FR Qudus Onikeku 42, EN Turner Cody 48 NL Eat & Drink Beiruti 50

MEER BRUZZ Volgende week is het zover! De nieuwe BRUZZ Guide ‘Brusselse quartiers part 2’ komt eraan. Ontdek de leukste adressen in tien Brusselse wijken!

Elke BRUZZ-abonnee krijgt de BRUZZ Guide volgende week gratis toegestuurd. Geen abonnee? Haal je exemplaar bij Muntpunt of check BRUZZ.be/ guide voor de verdeelpunten.

HÉSITATION VACCINALE Si vous lisez en détail les tableaux de vaccination, vous risquez d’être surpris. À Aartselaar, par exemple, 107 % des plus de 80 ans ont déjà été vaccinés. Il y a une explication administrative à ce dépassement, mais ce qui est plus important, c’est que seulement 63 % des plus de 85 ans d’une commune comme Saint-Josse ont été vaccinés. Mais qui sont ces personnes qui hésitent à se faire vacciner ? Dans ce magazine, nous donnons la parole à un certain nombre d’entre elles. Cela a donné lieu à quelques discussions dans notre rédaction. Faut-il le faire ? Il le faut ! C’est trop facile de rejeter les sceptiques du vaccin comme des fous qui croient aux théories du complot.

Certain.e.s d’entre eux ne doutent pas des avantages médicaux du vaccin. Ils mettent principalement en cause le caractère contraignant de la stratégie de vaccination. L’une des personnes interrogées affirme que si on veut les convaincre, ce ne sont pas les arguments qui seront décisifs, mais ceux qui les amènent. Et c’est là que le parcours chaotique entre gouvernement et science entre en scène. Dans ce magazine, nous évoquons également la saga autour de l’obligation du masque buccal. Au départ, pas de masque, puis il est devenu obligatoire et maintenant, il est obligatoire dans l’espace public bruxellois, à moins que vous ne soyez assis à une terrasse. En prenant tout cela en compte, il serait très arrogant de ne pas écouter ces indécis.

Lisez l’analyse et les témoignages en p14 - 17 FR

DOUBTING THE VACCINE Anyone who scrutinises the vaccination tables will find surprises. In Aartselaar, for example, 107% of the over-80s have already been vaccinated. There is an administrative explanation for this seemingly impossible feat, but what is more important is that in a municipality such as SintJoost/Saint-Josse, only 63% of the over-85s have been vaccinated. But who are these people who are hesitant about being vaccinated? In this magazine, we let a number of them speak. This also caused some discussion at our editorial team. Should we do it? Yes, we must do it! It is too easy to dismiss vaccine doubters as conspiracy theorists. Some of them do not even doubt the medical benefits of the vaccine. They mainly question the coercive nature of the vaccination strategy. One of the interviewees says that if we want to convince them, it is not the arguments that will be decisive, but who it is that puts them forward. Just like that, then, the bumpy road of government and science comes into the picture. In this magazine, we also talk about the saga of compulsory face masks. First the word was no face mask, then it was compulsory, now compulsory in public in Brussels unless you are sitting on a terrace chair. If you add all that up, it would be very arrogant not to listen to those doubters.

Read the analysis and the testimonials on p14 - 17 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 2 JUNI 2021

I

3

De week

GROOTSTE POLITIEZONE BRUSSEL HOOFDSTAD ELSENE, DOET NIET MEE

Niet alle politiezones voeren ontvangstbewijs na controle in In de politiezone Noord kunnen burgers straks wellicht een ontvangstbewijs vragen na een politiecontrole. Ook de zone West overweegt die stap. De maatregel moet etnisch profileren tegengaan. Brussels grootste politiezone doet niet mee. “We willen dat dit federaal wordt geregeld.” — KRIS HENDRICKX

BRUZZ | DE WEEK

Maak een systeem dat alle identiteitscontroles registreert en objectiveert.

En zorg ervoor dat burgers ook een ontvangstbewijs van een politiecontrole kunnen krijgen. Het is een van de vragen aan de politiezone Noord, in een motie die vorige week is gestemd in de gemeenteraad van Schaarbeek. De motie werd opgesteld samen met het politiekorps.

De vraag past in de strijd tegen etnisch profileren, die in een stroomversnelling raakte na een reeks aanbevelingen die het Brussels parlement dit najaar deed om de relatie tussen burger en politie te verbeteren. “Mensen die zeggen dat ze elke dag gecontroleerd worden, zullen dat dan bijvoorbeeld ook kunnen bewijzen aan de hand van zo’n attest,” zegt

gemeenteraadslid Lucie Petre (Ecolo/Groen), initiatiefneemster achter de motie. “Maar natuurlijk is het evengoed de bedoeling dat agenten vermijden om overbodige identiteitscontroles uit te voeren.”

De vraag om een systematische registratie en ontvangstbewijs past in een breder pakket, waarin ook een test met bodycams zit, de deelname aan werkgroepen politie-jongeren en de oprichting van een bemiddelingsdienst binnen de politiezone, die conflicten tussen agenten en burgers kan ontmijnen. “Er horen ook informatiecampagnes voor agenten bij,” legt Petre uit. “Het heeft pas zin als iedereen het nut van het systeem ook beseft.”

In Evere en Sint-Joost, de twee kleinere gemeentes van de politiezone, werden

In 2021 vindt opnieuw een Zuidfoor plaats, hoewel het stadsbestuur een beslissing over de startdatum uitgesteld heeft tot na het volgende Overlegcomité. Dat kan 30 juli zijn, maar de foorkramers hopen op 17 juli, de normale startdag. De knoop wordt binnenkort doorgehakt. De kermis zal een uur vroeger moeten sluiten. Vorig jaar werd de Zuidfoor op het laatste nippertje afgeblazen.

4

I

2 JUNI 2021

© PHOTONEWS

Opnieuw Zuidfoor dit jaar

eerder al gelijkaardige moties gestemd.

De gemeenten van de zone Noord zijn niet de enige die aan de kar trekken. In Molenbeek liet burgemeester Catherine Moureaux (PS), die ook voorzitster is van de politieraad, al weten dat ze de invoering van een ontvangstbewijs wil overwegen. Er is ondertussen ook al een werkgroep.

De zone West heeft daarbij het voordeel dat het deel van de systematische registratie van controles vandaag al bestaat. “We bekijken nu of we daar nog een controlebewijs aan toevoegen,” vertelt woordvoerster Caroline Vervaet.

De zone Zuid “streeft dan weer naar een systematische registratie”. Of er ook een ontvangstbewijs komt, is nog niet duidelijk.

21%

Uit een onderzoek van Brussel Mobiliteit bij 800 mensen blijkt dat 21 procent van de Brusselaars soms of zelfs regelmatig de telefoon zonder een handsfree set gebruikt om te bellen in de auto. Acht procent van de autobestuurders stuurt berichtjes of checkt sociale media achter het stuur.

De grootste politiezone van het land, de zone Brussel Hoofdstad Elsene, heeft vandaag nog geen systematische registratie van identiteitscontroles en overweegt ook niet om een ontvangstbewijs af te geven.

“Het heeft niet zoveel zin als dat in sommige gemeenten wel en in anderen niet gebeurt,” zegt Maité Van Rampelbergh, woordvoerster van burgemeester Philippe Close.

“Het is aan het federale niveau om een duidelijk kader te creëren.” Ook de zone Marlow (Oudergem, Ukkel, Watermaal-Bosvoorde) neemt een afwachtende houding af.

Meteen dreigt een situatie te ontstaan waarin Brusselaars in de ene straat wel een ontvangstbewijs van controle kunnen vragen en in de volgende niet.

“Jammer en absurd,” vindt Brussels parlementslid Els Rochette (One.brussels/ Vooruit), een van de initiatiefnemers van de eerder genoemde commissie in het Brussels parlement. “Eigenlijk is het aan gewestinstantie Brussel Veiligheid en Preventie om daar de zones op een lijn te krijgen, maar ik hoor dat de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene en de Brusselse burgemeester daar niet willen van weten.”

CONTROLE OP REGISTRATIE Controles registreren en daarvan een bewijsje afleveren is één zaak, het ook goed doen nog een

Erfgoedprijs voor Gare Maritime De gerenoveerde Gare Maritime op de site van Thurn & Taxis in Brussel wint een prestigieuze Europese Erfgoedprijs. De overdekte stad in wat ooit het grootste goederenstation van Europa was, is een van de winnaars in de categorie ‘restauratie’. De winnaars van de Erfgoedprijzen zijn geselecteerd door onafhankelijke jury’s, samengesteld uit erfgoeddeskundigen van over heel Europa.

CARTOON xxx © BELGA

KIJK OP DE WEEK

andere. Dat ondervond professor criminologie Sofie De Kimpe (VUB), toen ze de systematische registratie in de politiezone Mechelen onderzocht. “De gegevens bleken zo onvolledig, dat ze niet bruikbaar waren voor het beleid. Agenten vulden niet altijd in, vermeldden soms niet waar gecontroleerd werd of gaven geen reden op. Een centrale registratie is een uitstekend idee, maar je moet de agenten ook motiveren om correct en volledig te registreren. En je hebt controle nodig op die registratie. Voorbeelden uit Schotland, Hongarije en Spanje tonen dat het dan wél oplevert.”

BRUZZ | DE WEEK

Een ontvangstbewijs na een politiecontrole past in de strijd tegen etnisch profileren. © PHOTONEWS

WAUTER

Duik in het Brussel van 1908

Brussel, dat verkoopt niet meer De 80 restaurants van LEON DE BRUXELLES, die nu in Franse handen zijn, worden omgedoopt tot simpelweg Léon (in ‘Het Nieuwsblad’)

De Nederlandse Youtuber Rick88888888 brengt het Brussel van 1908 tot leven door beelden uit het archief te restaureren. De video brengt ons acht minuten lang naar het Brussel van vroeger, met hoeden, koetsen en keurige kostuums. De oorspronkelijke beelden zijn gedraaid door een Britse firma. De Nederlander gebruikt software om verouderd materiaal, dat uit wazige zwart-witbeelden bestaat, te verbeteren.

200

In Brussel zijn er al meer dan 200 initiatieven rond collectieve compostering, dat meldt minister van Klimaattransitie, Leefmilieu en Openbare Netheid Alain Maron (Ecolo). Dit jaar hebben zestien burgers aanvragen ingediend in het kader van de projectoproep ‘Vooruit met de wijk’ van Leefmilieu Brussel, Brussel Mobiliteit en Net Brussel.

2 JUNI 2021

I 5

In beeld

BONTE BENDE NL/ Veertigduizend

betogers tegen de coronamaatregelen, aangedikt door extreemrechtse groeperingen en fans van de voortvluchtige militair Jürgen Conings. Zo diende het internationale protest in Ter Kamerenbos zich aan als je de sociale mediakanalen er even op nasloeg.

Viel dat even mee: een duizendtal betogers van allerlei slag verzamelde 6

I

2 JUNI 2021

JOYEUSE TROUPE zich uiteindelijk in het Ter Kamerenbos. Een bonte bende werd het, met mensen in militair uniform, meer gematigde coronacritici tot regelrechte complotdenkers. Een ding hadden ze gemeen: ze zouden er een vredige namiddag onder de zon van maken.

Wat, met hulp van de politie die de bonte stoet naar de Europese wijk begeleidde, ook lukte.

FR/40 000 manifestants contre les mesures sanitaires, renforcés par des groupes d’extrême droite et des partisans du soldat fugitif Jürgen Conings. Ainsi se présentait la manifestation internationale dans le bois de la Cambre, d’après les réseaux sociaux. Résultat des courses : un millier de manifestants de tous bords se sont rassem-

A COLOURFUL CROWD blés. Une joyeuse troupe, avec des personnes en uniforme militaire, des coronasceptiques modérés et des complotistes purs et durs. Ils ont une chose en commun : ils ont passé un bel après-midi sous le soleil. Ce qui a été rendu possible grâce à l’aide de la police qui a escorté le cortège coloré jusqu’au quartier européen.

EN/ Some 40,000 people

demonstrating against the Covid measures, boosted by extreme right-wing groups and fans of fugitive soldier Jürgen Conings.

This is how the international protest in the Ter Kamerenbos/Bois de la Cambre was presented, certainly if you looked at social media channels.

Hardly a surprise, then, when around 1,000 demonstrators of all kinds

Bijgedachte

REDACTIECHEF MATHIAS DECLERCQ neemt het nieuws op de korrel

© KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

eventually gathered in Ter Kameren. It was a motley crowd, with people in military uniform, more moderate Covid critics and outright conspiracy theorists. They had one thing in common: they were about to spend a peaceful afternoon under the sun. Which, with the help of the police who escorted the colourful procession to the European quarter, they did.

Hoe lang we op onze tanden hebben moeten bijten, hoe snel het plots gaat. De lijst van versoepelingen die ingaan op 9 juni is ellenlang.

Zowat alles gaat opnieuw open, van fitnesszalen tot sauna’s, bioscopen en theaters. Bij veel van de activiteiten binnen zal het mondmasker nog een belangrijke rol spelen, al zitten we dadelijk wel weer in een vol café zonder mondmasker, zolang we aan ons tafeltje van vier gelijmd blijven.

Daarbovenop besliste de federale regering om de geldende afstandsregels een welgemikte doodschop te verkopen. De regel van het knuffelcontact en het bezoek van maximaal twee personen vervalt, vanaf 9 juni mag je vier mensen thuis uitnodigen. De afstandsregels gelden daarbij niet langer en het moeten ook niet altijd dezelfde mensen zijn. Het is ergens lovenswaardig dat de politieke klasse zich liever te vroeg dan te laat uit de privésfeer terugtrekt, maar op virologisch vlak lijkt die beslissing toch echt wel eerder te vroeg dan te laat te komen.

Het volledig andere eind van het versoepelingsspectrum? Daarvoor moet je in Brussel zijn. Alleen in Brussel geldt er een algemene mondmaskerplicht over het hele grondgebied. Wie de Brusselse gewestgrenzen binnenkomt, moet volgens de letter van de wet óveral een mondmasker dragen.

En dat eigenlijk al ruim een jaar, met een korte onderbreking van een maand in oktober 2020.

Wie ervan uitging dat die algemene mondmaskerplicht samen met alle andere versoepelingen zou vervallen vanaf 9 juni, is eraan voor de moeite.

Zeker tot 30 juni blijft het mondkapje nog verplicht, verzekert Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS). Ook als dat betekent dat we eens te meer in een absurde situatie terechtkomen: want vanaf 9 juni hoef je in een vol café of restaurant geen mondmasker te dragen terwijl je met vier aan een tafeltje eet en drinkt, maar wel zodra je de deur uitstapt in Brussel. Vraag aan elke viroloog in welk scenario je het meeste kans loopt op een besmetting en het antwoord laat zich raden.

Dat er een grote discrepantie zit tussen de regels in Brussel en die op federaal niveau,

betekent niet dat Brussel geen argumenten heeft om de mondmaskerplicht in stand te houden.

Het mondmasker overal verplichten heeft, zeker in een drukbevolkte stad als Brussel, het voordeel van de uniformiteit. Het maakt de opvolging door burgers, maar ook de handhaving door politie en burgemeesters op de plekken waar het wél nodig is eenvoudiger. En de minister-president wil met het mondmasker ook een zichtbaar signaal blijven uitsturen dat de pandemie niet voorbij is.

De discussie is herkenbaar, want ook de avondklok van 22 uur in Brussel sneuvelde amper een maand geleden. Ook die gold over het hele grondgebied, had het voordeel van de duidelijkheid en was veel gemakkelijker te handhaven dan een samenscholingsverbod. Meteen de reden waarom Brussel zelfs op het moment dat de virologische situatie in Brussel niet erg verschilde van de andere gewesten, er toch een strengere avondklok op nahield.

En toch: net zoals bij de avondklok is de mondmaskerplicht om drie redenen in Brussel onhoudbaar. Er zijn altijd vragen geweest over de proportionaliteit van de maatregel en het besmettingsrisico buiten, zélfs op drukbevolkte plekken.

Daarnaast moeten we eens te meer vaststellen dat de naleving en de handhaving van de maatregel

BRUZZ | DE WEEK

De mondmaskerplicht is niet langer houdbaar

“Als er een totale discrepantie is met het federale beleid dat in sneltempo versoepelt, is de Brusselaar het kind van de rekening” steeds lakser worden – dat zie je op straat, maar ook aan het feit dat de politiezones niet communiceren over het aantal pv’s die voor inbreuken worden opgesteld. Als er dan nog ook een totale discrepantie is tussen een federaal beleid dat in sneltempo versoepelt en de strenge aanpak in Brussel, zijn de Brusselaar én de Brusselse economie opnieuw het kind van de rekening. Want geef nu toe: je zou voor minder een uitstapje naar een andere stad plannen, waar je zonder mondkapje kan rondkuieren.

Volg het meest recente nieuws over de coronamaatregelen op BRUZZ.be 2 JUNI 2021

I 7

BESLISSING OVER NEUTRALITEIT DRINGT ZICH OP

Hoofddoekverbod bij MIVB zet Brusselse meerderheid onder hoogspanning Krijgen we binnenkort vrouwelijke buschauffeurs met een hoofdoek? Of een MIVB-loketbediende met een sikh-tulband? Nu de MIVB veroordeeld is wegens discriminatie, dringt een beslissing over de neutraliteit zich op. De zaak zet de Brusselse meerderheid onder hoogspanning. — STEVEN VAN GARSSE

D

B R U Z Z | A N A LY S E

e zaak gaat terug tot december 2015. Een vrouw met hoofddoek solliciteert via een interimkantoor bij de MIVB. In januari 2016 doet ze dat opnieuw.

Twee keer wordt haar de job geweigerd omdat het annex van het arbeidsreglement van de MIVB geen tekens van godsdienstige, politieke of filosofische levensovertuiging toelaat. De MIVB hanteert de strikte neutraliteit.

Een dubbele discriminatie, oordeelt de arbeidsrechtbank begin mei van dit jaar. Niet alleen is het verbod op het dragen van een hoofddoek niet in verhouding tot het beoogde doel, namelijk de neutraliteit garanderen van de openbaarvervoermaatschappij, er is op de koop toe ook sprake van genderdiscriminatie. Mannelijke moslims bij de MIVB mogen wél hun baard laten staan. Dus is de vrouwelijke moslima benadeeld.

Een uitspraak die zelfs Unia, die de zaak aanhangig heeft gemaakt, verrast. Unia-Directeur Patrick Charlier gaf enkele dagen na het vonnis in een krant toe dat het als het over de hoofddoek gaat, de uitspraak van een rechter nooit echt te voorspellen is.

NEUTRALITEITSREGEL De MIVB moet nu 51.000 euro betalen. Belangrijker nog: de MIVB moet beslissen of ze in beroep gaat en al dan niet de neutraliteitsregel laat varen. De zaak verdeelt de Brusselse politiek tot in het diepst 8

I

2 JUNI 2021

van haar geledingen. Daarbij komt dat de MIVB zich zwaar aangevallen voelt door het arrest. Het is al jaren een van de meest diverse ondernemingen in Brussel. Dan voor discriminatie veroordeeld worden, komt hard aan.

Vorige week dinsdag kwam het beheerscomité van de MIVB samen om een standpunt in te nemen.

Maar de leden van het beheerscomité, dat politiek is samengesteld, zijn er niet uitgeraakt. De beslissing is verdaagd en maandagavond, voor het ter perse gaan van BRUZZ, zaten ze weer samen.

Er zijn grosso modo drie standpunten. Voor meerderheidspartij Défi staat neutraliteit voorop.

Dus moet er sowieso beroep worden aangetekend en kan het arbeidsreglement niet worden versoepeld. Het is een logisch standpunt van Défi.

De partij wil in het federaal parlement de laïcité in de grondwet krijgen, naar Frans voorbeeld.

Socialisten en groenen vinden dat de MIVB zich moet neerleggen bij de uitspraak. Ecolo hanteert het principe van de ‘inclusieve neutraliteit’. Niet wat zich op het hoofd van de werknemer bevindt is van tel om de neutraliteit te bepalen, maar wel hoe de werknemer van de overheidsdienst omgaat met de burger.

Ook bij socialisten van One.brussels/Vooruit vinden ze dat het welletjes is geweest met het hoofddoekverbod bij de MIVB. Er wordt ook verwezen naar Actiris, dat eerder al een gelijkaardig vonnis moest slikken. Actiris besliste toen,

in 2015, niet in beroep te gaan en religieuze en politieke tekens voortaan toe te laten bij het personeel. Dat heeft tot nu toe niet tot noemenswaardige problemen geleid.

En dan is er Open VLD, en de MIVB zelf. Die vinden dat er sowieso in beroep moet worden gegaan. CEO Brieuc de Meeûs vindt dat de openbaarvervoermaatschappij haar rechten moet vrijwaren. Open VLD volgt de MIVB hierin. Over het behoud van het hoofddoekverbod zijn Open VLD en de MIVB op zich minder stellig. Het is een discussie die ook na het beroep gevoerd kan worden.

De Brusselse meerderheid is dus diep verdeeld. Een belangrijke nuance is nog dat ook niet iedereen binnen de PS op één lijn zit. Binnen het beheerscomité vindt de PS dat er geen beroep moet worden aangetekend. In de Brusselse regering zou minister-president Rudi Vervoort (PS) daar anders over denken.

REGERINGSCRISIS Het verklaart waarom de Brusselse meerderheid de zaak liefst door de MIVB laat uitklaren. Anders zou dat tot een regeringscrisis kunnen leiden, met PS, Défi en Open VLD eerder tegen de afschaffing van het hoofddoekverbod, en Ecolo, Groen en One.brussels/Vooruit voor de afschaffing ervan.

De kans is niet ondenkbaar dat het toch op het bord komt van de Brusselse regering. Een van de twee regeringscommissarissen is van

Open VLD. Hij kan een procedure opstarten voor niet-naleving van de beheersovereenkomst, waardoor de Brusselse regering er zich over moet buigen. De tijd is wel kort. Vorige week woensdag ging de termijn van dertig dagen in waarbinnen de MIVB beroep kan aantekenen. Mogelijk valt er deze week wél al een beslissing.

De vraag is natuurlijk waarom de zaak de politiek zo verdeelt. De Brusselse meerderheid heeft op vraag van Ecolo de kwestie besproken tijdens de regeringsonderhandelingen. Daar is toen geen oplossing uit de bus gekomen. Er is toen wel gezegd dat gekeken moet worden naar de gerechtelijke uitspraken. Zo een is er nu.

JOHAN LEMAN OVER DE HOOFDDOEK

De hoofddoekenkwestie? Johan Leman, voorzitter van Foyer, kreeg er, als toenmalige directeur voor het Centrum voor Gelijkheid van Kansen genoeg mee te maken. Hij pleit voor pragmatiek.

“Brussel is een diverse stad. De MIVB mag dat gerust uitstralen.”

Hoofddoek of niet, het is een vraag die de politiek al lang bezighoudt.

Maar houdt het ook de Brusselaar bezig? Leman denkt van niet. “Dat de kwestie geregeld opduikt, komt omdat we van de natiestaat naar een geglobaliseerde wereld aan het evolueren zijn. Dan is het logisch dat er vragen bij worden gesteld en dat het de politiek bezighoudt. Maar ligt de Brusselaar er wakker van? Die heeft zich daar grotendeels mee verzoend. Als je in elke hoofddoek een symbool zou zien, zou je hier, denk ik, doodongelukkig worden.”

Hij vindt alvast dat de politieke discussie hierover niet te dogmatisch mag verlopen. “Dat maakt elke dialoog onmogelijk,” zegt hij. “Laten

Bij de Londense politie zijn de hoofddoek en de sikh-tulband geïntegreerd in het uniform. © SHUTTERSTOCK

Anderzijds, als Ecolo en One.brussels/Vooruit toch zo stellig zijn over de legitimiteit van het vonnis van de arbeidsrechtbank, waarom dan geen uitspraak in beroep afwachten? Misschien wel hierom: rechters hebben, zo toont de geschiedenis, geen eensluidend antwoord. Het Grondwettelijk Hof heeft bijvoorbeeld nog niet zo lang geleden beslist dat het hoofddoekverbod in het onderwijs gerechtvaardigd is.

Het risico bestaat wel degelijk dat een beroepsrechter een ander vonnis velt.

In politiek-filosofische termen wordt vaak verwezen naar het Franse en het Angelsaksische model die hier met elkaar botsen:

het Franse, waarbij de laïcité voorop staat, en het Angelsaksische, meer multiculturele model, waarbij gemeenschappen los van de staat hun religieuze identiteit moeten mogen beleven.

Bij de voorstanders van dat Franse model horen, behalve Défi en een deel van PS en Open VLD, ook de MR en N-VA. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez kondigde aan dat zijn partij in alle parlementen wetsvoorstellen zal indienen om de zaak te beslechten.

Dus ongetwijfeld zal de neutraliteit, of die nu inclusief of exclusief is, ook na de MIVB-zaak de Brusselse politiek nog even bezighouden.

we het praktisch bekijken. Uiteindelijk moet er een politiek compromis bereikt worden.”

Om eruit te raken, doet Leman zelf een voorstel. “Bij het bepalen van een uniform moet je naar twee zaken kijken: herkenbaarheid en het verwachtingspatroon. Van een rechter verwacht je dat hij neutraal oordeelt.

Van iemand die een vluchteling ondervraagt in zijn asielprocedure ook. Het is logisch dat daar een neutrale kledij bij hoort. Maar van een trambestuurder? Daarvan verwacht je dat hij of zij op tijd rijdt, en de rode lichten niet negeert.”

Leman gaat nog een stapje verder. “Er wordt vaak verwezen naar het Franse of het Angelsaksische model, maar laten we hier gewoon Brussels zijn.

Brussel is een superdiverse stad. De MIVB mag dat ook uitstralen. Een uniform waarbij keppeltje, tulband of hoofddoek geïntegreerd zijn, en waarbij wie wil dat kan dragen, kan toch geen enkel probleem zijn? Het sluit sowieso meer aan bij de Brusselse realiteit.” SVG

L’INTERDICTION DU FOULARD À LA STIB MET LA MAJORITÉ DE BRUXELLES SOUS PRESSION

HEAD SCARF BAN AT MIVB/STIB PUTS PRESSURE ON BRUSSELS MAJORITY

Y aura-t-il bientôt des conductrices de bus de la STIB avec un foulard ?

La question est sur la table à la suite d’un jugement contre la STIB pour discrimination. Une femme qui avait postulé avec un foulard a été refusée car la STIB applique une stricte neutralité : les signes religieux ne sont pas autorisés. Le tribunal du travail a jugé cette mesure discriminatoire. La STIB doit maintenant décider si elle fait appel ou non, et si elle abandonne la stricte neutralité. Il n’y a pas d’unanimité au sein de l’organe suprême de la STIB. Les socialistes et les verts veulent abandonner la stricte neutralité. Défi est contre l’autorisation des symboles religieux. La STIB elle-même veut attendre la décision d’un juge d’appel. L’affaire risque de se retrouver sur la table du gouvernement et de provoquer des tensions au sein de la majorité.

Will MIVB/STIB soon have female bus drivers wearing headscarves?

The issue is on the table following a judgment against the company for discrimination. A woman wearing a headscarf was refused because the MIVB/STIB maintains strict neutrality: religious signs are not allowed. The labour court found this discriminatory. The MIVB/STIB now has to decide whether or not to appeal, and whether to abandon strict neutrality.

There is no unanimity in the highest governing body of the MIVB/STIB. Socialists and Greens want to abandon strict neutrality but Défi is against allowing religious symbols. MIVB/STIB itself wants to wait for a decision from an appeal court. The case risks ending up on the government table and could be cause for tension within the majority.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

‘Laten we niet te dogmatisch zijn’

EN

2 JUNI 2021

I 9

STAATSSECRETARIS VOOR HUISVESTING EN GELIJKE KANSEN NAWAL BEN HAMOU

‘Gelijke kansen is geen tweederangspolitiek’ Nawal Ben Hamou, Brussels staatssecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen, houdt van actieplannen en duidelijke deadlines.

Dat is ook nodig om de wachtlijst voor sociale woningen in te korten en de veiligheid voor vrouwen te verhogen. “Wij nemen onze verantwoordelijkheid in Brussel, maar er moet iets gebeuren in het hele land.” — EVA CHRISTIAENS, FOTO’S BART DEWAELE

“Ik wil niet zomaar nieuwe bouwprojecten lanceren. Eerst zullen we uitzoeken waarom alles zo traag verloopt, om echte oplossingen te kunnen vinden,” zegt Nawal Ben Hamou.

10

I

2 JUNI 2021

U bent in uw functie gestapt met bakken ambitie: vijftienduizend gezinnen aan een sociale woning

helpen. Ondertussen is die ambitie uitgegroeid tot een heel noodplan voor de huisvesting. Het moet vooruitgaan, vindt u?

NAWAL BEN HAMOU: Volgens het

regeerakkoord moest ik gewoon een plan opstellen met één oplossing voor vijftienduizend gezinnen. Maar na al mijn vergaderingen met de sector besliste ik om een stap verder te gaan. De problemen in Brussel zijn bekend. Er is een grote demografische groei, terwijl het heel moeilijk blijft om een huurwoning te vinden voor een redelijke prijs. Dus zijn er ook maatregelen nodig om huurders op de privémarkt te begeleiden.

Ook moeten we aandacht hebben voor de Brusselaars die eigenaar willen worden. Voor mij moesten alle ministers met een bevoegdheid die raakt aan huisvesting, mee hun verantwoordelijkheid nemen. Het resultaat is een nieuw, transversaal plan. Elke maatregel heeft een eigen budget, timing en verantwoordelijke

minister. Die timing is opgeschreven, en die moeten we halen.

Hoever staat u met de doelstelling om 15.000 gezinnen van de wachtlijst te halen? Op dit moment telt die lijst nog altijd 49.000 mensen, meer dan toen u begon.

krijgen momenteel een toelage. De aanvraagprocedure was te complex. Die hebben we vereenvoudigd en versoepeld. Vanaf november moeten 12.500 gezinnen progressief een huurtoelage krijgen.

Daarnaast kijken we naar de privésector. We hebben eind januari een nieuwe aankoopstrategie gelanceerd. Na die eerste oproep zijn er al twintig projecten ingediend, samen goed voor 785 woningen. Toen ik die cijfers zag, dacht ik: wow, er is toch interesse.

Ook wil ik 2.500 extra woningen creëren via sociale verhuurkantoren (waarvan er al 719 opgeleverd zijn, red.) en verder zullen we woningen van de gemeenten en OCMW’s socialiseren, dat betekent dat bewoners die daar wonen, maar recht hebben op een sociale woning, een goedkopere huurprijs krijgen. Wij betalen het verschil.

BEN HAMOU: We hebben eerst en vooral de huurtoelage herzien.

Maar vierhonderd personen op de wachtlijst voor een sociale woning

Waarom was er zoveel oplapwerk nodig? Uw partij, de PS, zat zelf al jaren in de regering.

Ik hoor dat u soms zelf de telefoon neemt als een renovatie niet snel genoeg gaat.

BEN HAMOU: (Lacht) Ik vind dat zo belangrijk. We spreken toch over mensen. Je thuis is je leven. Als je je daar niet goed voelt, dan gaat het niet goed. Alles opvolgen, dat is het belangrijkste voor huisvesting.

Zeven op de tien dossiers blijven liggen als je er niet achter zit. Dat kunnen we ons niet permitteren, met zoveel mensen op een wachtlijst. Vanaf de zomer krijg ik zes nieuwe medewerkers om mij daarbij te helpen.

BRUZZ | SPREEKTIJD

U

ne femme du terrain,” zo wordt ze genoemd door haar medewerkers.

Nawal Ben Hamou (PS) staat om de haverklap op een werf en gaat met iedereen praten. “We zijn hier toch om de dingen te verbeteren?” Bijna twee jaar na haar eedaflegging geeft ze haar eerste volledige interview in het Nederlands. Nog niet zo lang geleden was Ben Hamou vooral een rijzende ster in de Kamer, maar ze raakte niet opnieuw verkozen in 2019. Dus haalde minister-president Rudi Vervoort haar naar Brussel om staatssecretaris te worden. “Ik was nog niet vertrouwd met huisvesting. Ik heb mijn eerste jaar vooral met alle administraties en verenigingen gepraat, om onze visie duidelijk uit te werken. Nu liggen onze projecten op tafel. We zijn klaar om ze uit te rollen.”

▼

“

2 JUNI 2021 I

11

▼

STAATSSECRETARIS VOOR HUISVESTING EN GELIJKE KANSEN NAWAL BEN HAMOU

BEN HAMOU: Zij hadden hun manier van werken, ik heb de mijne. Ik wil niet zomaar nieuwe bouwprojecten lanceren zonder te weten wat werkt. Eerst zullen we uitzoeken waarom alles zo traag verloopt, zodat we echte oplossingen kunnen vinden. Daarvoor vertrouw ik op mijn administratie.

Misschien komen we tegen het einde van de legislatuur nog met nieuwe bouwplannen.

Hoe zal u de gemeenten overtuigen om erin mee te stappen? Sommige gemeenten hebben minder dan vijf procent sociale woningen. Dat aandeel moet naar vijftien procent.

BEN HAMOU: Die vijftien procent is

BRUZZ | SPREEKTIJD

inderdaad uitgesproken door Rudi Vervoort, maar dat is slechts een ambitie. Het is onmogelijk om dat deze legislatuur nog te halen, dat weten we. Daarvoor zouden we meer dan veertigduizend sociale woningen moeten creëren. Maar het blijft wel een doelstelling voor de volgende regeringen.

In het noodplan belooft u werk te maken van ‘huisvestingscontracten’ met alle negentien gemeenten. Die moeten de doelstellingen rond sociale woningen vastleggen. Hoe ver staat u daarmee?

BEN HAMOU: Ik heb alle burgemeesters al gesproken. Het gaat altijd om contact leggen, gevoeligheden begrijpen. Ook politieke gevoeligheden. Ik moet weten waarom zij soms geen sociale huisvesting willen op hun grondgebied, maar toch altijd in discussie blijven. Dwingen lukt niet.

Dat hebben we al eerder gezien.

We overleggen nu met BrusselStad en Elsene: zij krijgen een soort proefcontract tegen de zomer. Als dat werkt, kunnen we later sneller onderhandelen met de andere gemeenten.

Vorige maand zette u de deur open voor proactieve praktijktesten op de huurmarkt. Zo kan discriminatie

worden opgespoord zonder voorafgaande melding. Waarom was dat zo’n werk van lange adem?

BEN HAMOU: De eerste tekst was gestemd tijdens de vorige legislatuur. Ik had al de kritiek opgevangen dat die wetgeving niet zou werken om discriminatie echt op te sporen, maar goed, de tekst was met een ruime meerderheid goedgekeurd en we moesten de resultaten toch even afwachten. Na een jaar heb ik een evaluatie besteld door een expertengroep. Hun aanbevelingen geven ons nu een concrete basis om proactieve testen in te voeren.

Hoeveel extra inspecteurs zet u daarvoor in?

BEN HAMOU: Er zijn al twee inspecteurs aangeworven, over enkele weken volgt er nog een derde. Wat ook nieuw is, is dat we een beroep kunnen doen op verenigingen of acteurs. Dat zal allemaal nog omkaderd worden.

U kondigt veel aan in het voordeel van de huurders. Riskeert u de steun van de private verhuurders niet te verliezen? U hebt hen toch ook nodig?

BEN HAMOU: Ik wil eigenaars en huurders niet tegenover elkaar stellen. Ik sta altijd in contact met het eigenaarssyndicaat, ook als het moeilijker loopt. Ik zeg ook niet dat alle verhuurders slecht zijn. Maar als je weet dat vooral Brusselaars van Marokkaanse of Congolese afkomst gediscrimineerd worden op de huurmarkt, dan is er een probleem.

Dat blijkt uit studies. Ik wil wetteksten doorvoeren die zullen werken.

We zijn hier om de zaken te veranderen en te verbeteren. Niet om niks te doen.

De verhuurders waren gekant tegen het verbod op uithuiszettingen tijdens de coronacrisis, dat telkens verlengd werd zonder overleg.

Uiteindelijk stapten ze naar de rechter. Was er wel een exitplan?

“Toen ik aantrad, was mijn budget om te lachen. Ik kreeg 2 miljoen euro voor gelijke kansen. Alstublie , wat doe je daarmee in vijf jaar tijd?”

NAWAL BEN HAMOU Staatssecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen 12

I

2 JUNI 2021

“Misschien krijgen we ooit een regering met meer vrouwen dan mannen, waarom niet? We zijn er, we zullen blijven,” stelt Nawal Ben Hamou.

BEN HAMOU: De sanitaire situatie was zo moeilijk dat het ook voor ons niet evident – en nieuw – was om met heel wat dakloze mensen rekening te houden. We waren het eerste gewest om het moratorium aan te nemen en hebben het ook als laatste behouden. Brussel heeft een heel andere inkomenssituatie dan Vlaanderen of Wallonië. Ik heb het eigenaarssyndicaat ontvangen op mijn kabinet om dat uit te leggen.

Voor de OCMW’s hebben we 30 miljoen euro voorzien. Huurders die moeite hadden om de huur te betalen, konden terecht bij het OCMW. We onderzoeken nu hoe we in de toekomst een eigen, gewestelijk huurgarantiefonds kunnen oprichten.

administratie, bedoel ik. Ik bel hen gewoon op. Ze mogen altijd langskomen als er een probleem is, dan praten we erover.

Hebt u er zicht op hoeveel mensen de komende weken een uitzetting riskeren, nu het verbod is afgelopen?

Hoe zit het met de gendergelijkheid in de Brusselse kabinetten en administraties?

BEN HAMOU: Nee, we hebben nog geen cijfers. We evalueren momenteel wel de regelgeving. Vanaf 2023 willen we een wintermoratorium invoeren op uitzettingen in openbare woningen. Als we willen werken rond de privésector, moeten we zelf het goede voorbeeld geven.

BEN HAMOU: In de openbare sector is nog veel werk te doen. Mijn collega Sven Gatz (minister van Openbaar Ambt, red.) wil zeker meer vrouwen aanwerven. Bij Brussel Huisvesting en de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (BGHM) zijn de directrices nu allebei een vrouw, maar voor mij is het nooit genoeg. In mijn kabinet heb ik zelfs meer vrouwen dan mannen (lacht).

Misschien krijgen we ooit een regering met meer vrouwen dan mannen, waarom niet? We zijn er,

Hebt u een andere, jongere manier om aan politiek te doen dan bijvoorbeeld Rudi Vervoort?

BEN HAMOU: Ja, want ik ben cooler (lacht). In de omgang met mijn

Doet u dat bewust persoonlijker? Op Instagram deelt u regelmatig foto’s van uw kinderen.

BEN HAMOU: Ja, want ik ben jong, ik ben moeder. Ik was in 2020 heel onverwacht zwanger, maar kijk ... Ik wil tonen dat politiek niet alleen voor mannen is. Je kan het net zo goed als jonge vrouw met kinderen.

Het is moeilijk, maar het is het waard. Als ik zo andere vrouwen kan doen zeggen: zij kan het, waarom ik niet? We hebben meer en meer vrouwen nodig. Die zijn pragmatischer.

er moet iets gebeuren in het hele land, al heb ik nu wel de indruk dat de federale regering het thema echt wil aanpakken.

U bent van haar afhankelijk wat justitie en politie betreft. Blijft uw eigen beleid niet vaak beperkt tot sensibilisering?

BEN HAMOU: Altijd. Maar sensibilisering van de magistraten is heel belangrijk. De federale overheid doet dat zelf, ik heb het uit eigen initiatief ook gedaan. Wij willen bovendien dat elke Brusselse politiezone een aparte onthaalcel creëert voor vrouwen die slachtoffer zijn van intrafamiliaal geweld. Het is te moeilijk voor hen om zomaar aan te kloppen in het commissariaat en hun verhaal te doen. En we willen een vluchthuis oprichten voor die vrouwen. We hebben net een pand gevonden, dat geschikt is en goedgekeurd is door de regering (de locatie blijft om veiligheidsredenen geheim, red.). Hopelijk kan dat over enkele maanden open.

we zullen blijven. Er zullen meer en meer vrouwen in de politiek komen.

Uw collega Elke Van den Brandt krijgt doodsbedreigingen via sociale media en Margaux De Ré, die de parlementaire commissie gelijke kansen voorzit, wordt geïntimideerd. Hebt u dat ook al ervaren als vrouwelijke politica?

BEN HAMOU: Tot nu toe niet. Ik vind het erg spijtig voor Elke. Zij is een superminister, we werken goed samen. Een vrouw die haar ideeën en visie verdedigt, wordt altijd geïntimideerd. Gelukkig doet ze gewoon voort.

Ze heeft haar doel en laat het niet los.

Toen ik begon als staatssecretaris, heb ik racistische opmerkingen gekregen via sociale media. Het is moeilijk als je dat leest, maar het is niet wat de mensen van je denken als je hen tegenkomt op straat. Het raakt me echt niet, het gaat om een kleine minderheid. Niemand kan voor iedereen goed doen.

U blijft er zelfverzekerd bij, maar veel vrouwen in Brussel krijgen effectief te maken met geweld, thuis en op straat.

Wat wil u daaraan doen met uw actieplan Stop Violence?

BEN HAMOU: We hebben 56 concrete acties, elk met een eigen budget en timing, bijvoorbeeld opleiding en sensibilisering van de politiediensten, OCMW’s en gemeenten. Al die acties zijn haalbaar. Wij nemen onze verantwoordelijkheid in Brussel, maar

Merkt u dat vrouwenrechten in de politiek meer au sérieux worden genomen dan vroeger?

BEN HAMOU: Meer en meer. Toen ik aantrad, was mijn budget om te lachen. Ik kreeg 2 miljoen euro voor gelijke kansen. Alstublieft, wat doe je daarmee in vijf jaar tijd? Ik heb dat budget intussen verdubbeld en ik wil nog meer. Gelijke kansen wordt een almaar groter thema in de maatschappij. Ik denk dat dat door MeToo komt.

Vrouwen willen verandering, de taboes vallen weg en we spreken er meer over.

Dit is geen tweederangspolitiek, het gaat over onze veiligheid.

Is het actieplan rond LGBTIQ+-rechten al even concreet?

BEN HAMOU: We maken daarvoor budget vrij, maar we onderhandelen daar nog over binnen de regering. De LGBTIQ+-personen vragen om meer veiligheid. Het gaat dus weer om

sensibilisering van bijvoorbeeld politie-inspecteurs. Normaal gezien stellen we dat plan deze zomer voor.

Het parlement organiseert nu een reeks hoorzittingen over racisme. Wat gaat u daarmee doen?

BEN HAMOU: Ik ben benieuwd naar de

aanbevelingen die we zullen krijgen.

Ons vorige actieplan tegen racisme geldt sinds 2019, maar er was al langer kritiek op. Het is in mijn ogen beter om weer van nul te beginnen.

Het parlement nodigt nu belangengroepen en experts uit rond werk, wonen, mobiliteit ... We zullen hun aanbevelingen verwerken in een nieuw discriminatieplan.

De MIVB is onlangs veroordeeld omdat ze een sollicitant weigerde die haar hoofddoek niet wilde afdoen. Vindt u dat de hoofddoek in een openbare functie moet kunnen?

BEN HAMOU: (Zucht) Dat debat bestaat al lang in onze partij. Ik vind niet dat ik als regeringslid een beslissing van een rechter kan tegenspreken. Er is een scheiding der machten. Maar wat ik niet wil, is dat dit verhaal de echte, structurele discriminatie overschaduwt. Discriminatie op de arbeidsmarkt bestaat nog en daar moeten we tegen blijven strijden (Ben Hamous woordvoerster vult aan dat de meeste discriminatie op de werkvloer door huidskleur of handicap komt). Het is spijtig dat het nu over de MIVB gaat, want net zij heeft heel veel diversiteit.

Ze heeft er zelfs een prijs voor gekregen.

Moet het arbeidsreglement aangepast worden?

BEN HAMOU: Mijn persoonlijke advies is: neutraliteit is belangrijk in de openbare sector. Ik weet dat hierover verschillende gevoeligheden bestaan binnen de partij. We moeten er een sereen debat over voeren. Eerst binnen de partij en dan in het parlement.

Nawal Ben Hamou Geboren in 1987 Groeit op in de Noordwijk als oudste van vier kinderen. Haar moeder is Turks, haar vader Marokkaans Volgt Nederlandstalig onderwijs in het Instituut AnneessensFunck. Studeert nog twee jaar politieke wetenschappen in avondonderwijs, maar stopt

wanneer ze parlementslid wordt Werkt als administratief medewerker bij de Brusselse lokale politie, twee jaar later is ze vakbondsafgevaardigde bij het ACOD. Wordt op haar 21ste lid van de PS In 2014 verkozen als jongste volksvertegenwoordiger in de Kamer

Wordt in 2019 Brussels staatssecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen. In de Franse gemeenschapscommissie (Cocof) is ze bevoegd voor Sociale Integratie, Cultuur, Onderwijs en Sport Woont in Laken met haar man en twee kinderen

‘L’ÉGALITÉ DES CHANCES N’EST PAS DE LA POLITIQUE DE SECONDE ZONE’ Nawal Ben Hamou (PS) aime les plans d’action et les échéances claires. C’est nécessaire, car en tant que secrétaire d’État chargée du Logement et de l’Égalité des Chances, elle doit aider 15 000 familles à trouver un logement social. Parallèlement, elle intensifie la lutte contre la discrimination sur le marché locatif privé.

Le tout combiné d’une approche plus jeune et féminine de la politique : « Je veux montrer que la politique n’est pas réservée aux hommes. Les femmes sont plus pragmatiques ». Ben Hamou entend aussi lutter contre la violence faite aux femmes. « Chaque zone de police doit disposer d’une cellule d’accueil distincte pour recevoir les victimes de violences intrafamiliales. Nous allons également ouvrir un refuge pour ces femmes. » Elle souhaite aussi sensibiliser les forces de police et les communes. « L’égalité des chances n’est pas de la politique de seconde zone. » FR

‘EQUAL OPPORTUNITIES IS NOT A SECOND-CLASS POLICY’ Nawal Ben Hamou (PS) likes action plans and clear deadlines. That is also a requirement of the job, because as State Secretary for Housing and Equal Opportunities, she has to find social housing for 15,000 families and, at the same time, she is stepping up the fight against discrimination in the private rental market.

“I want to pass laws that work,” she says. “We are not here to do nothing.” A decisiveness she combines with a younger, feminine way of doing politics. “I want to show that politics is not just for men. Women are more pragmatic,” she says. Ben Hamou also has an action plan to tackle violence against women.

“Every police zone must have a separate reception team to receive victims of intrafamilial violence. We will also open a refuge for these women.” Moreover, she wants to raise awareness among police forces and municipalities, and everything is achievable, she promises. “Equal opportunities is not a second-class policy. It is increasingly becoming an important theme in society.”

EN

2 JUNI 2021

I 13

B R U Z Z | A N A LY S E

© PHOTONEWS

IN HET HOOFD VAN DE GROENE VACCINTWIJFELAARS

‘Vaccins weigeren kan deel zijn van je identiteit’ Brusselaars bedanken vaker voor een vaccin dan inwoners van Vlaanderen. Voor een deel ligt dat aan de hogere armoede en het lagere opleidingsniveau in de grootstad. Toch is er ook een groep hoogopgeleiden die niet wil weten van een prik. Wat motiveert hen? En hoe kijken experts naar de vaak natuurverbonden weigeraars?

“Niet de argumenten, maar de juiste persoon kan overtuigen.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

“

14

I

I

k heb niet per se iets tegen vaccineren. Maar ik zie deze vaccinatiecampagne wel als een strategie om zo snel mogelijk naar de orde van de dag over te gaan, om weer aan te knopen met onze winstgestuurde manier van leven, waarbij we de aarde en daarmee ook onszelf ziek maken. Ik beschouw dit vaccin als een bestrijding van de symptomen en zie geen langetermijnplan om ook de oorzaak aan te 2 JUNI 2021

pakken. Terwijl ik net hoop dat dit een wake-upcall kan zijn, waardoor we dingen anders zullen doen.”

Aan het woord is veertiger Annick (*), biologe van opleiding, wetenschappelijk onderzoekster en yogalerares. Voor een vaccin bedankt ze op dit moment. En de huidige pandemie, die is voor haar deels een gevolg van onze levensstijl. “We zijn niet meer zo robuust als eerdere generaties,

we hebben minder immuniteit, brengen veel tijd binnen door en zitten ook niet meer met onze handen in de aarde. Die weerstand tegen ziektes, die krijg je door je voeding, je beweging, contact met gezonde bacteriën en ziektekiemen en een omgeving waarin je letterlijk en figuurlijk mag doorademen. Het vaccin is hier geen juist antwoord op.”

Dat er veel mensen onnodig zullen sterven als iedereen het vaccin weigert, werpen we op. “Ik weet niet of dat op lange termijn zo zal zijn. Mij helpt het te beseffen dat er veel is dat we niet weten. En daarnaast is de dood ook een deel van het leven. Alleen op het aantal doden focussen is onvolledig. Als we straks een schrikgeneratie hebben gevormd, helpt dat ons ook niet verder.”

NATUURVERBONDEN Als het over vaccinscepsis gaat, gaat het vaak over ‘moeilijk bereikbare groepen’, mensen met een lager opleidingsniveau, een lager inkomen, een migratieachtergrond of een combinatie van die factoren. In Brussel staan veel aanhangers van de Pinksterkerken zo erg wantrouwig tegenover een vaccin, met name binnen de

B R U Z Z | A N A LY S E

Marie: “Mijn vader antwoordt ondertussen dat hij wél gevaccineerd is, om heisa te vermijden. Zelf probeer ik het onderwerp te vermijden.”

kiezers en jongeren zijn net minder bereid om zich te laten inenten.”

Toch herkent viroloog Steven Van Gucht van Sciensano het verhaal van Annick. “De groep van mensen die erg natuurverbonden zijn, is een belangrijke binnen de vaccinweigeraars. Die

“Mij helpt het te beseffen dat er veel is dat we niet weten.

En daarnaast is de dood deel van het leven. Alleen op het aantal doden focussen is onvolledig” ANNICK Biologe

aandacht voor het natuurlijke is op zich heel positief en aan de eigen immuniteit werken is een goede zaak. Maar tegelijk is het echt geen garantie dat je Covid ontloopt. Een blik in de ziekenhuizen volstaat om te beseffen ziek worden of niet nog altijd een loterij is.”

Van Gucht benadrukt dat vaccinatie net een erg natuurlijk proces is, dat de kracht van het eigen lichaam gebruikt om een ziekte de baas te kunnen. “Het is een gelijkaardig mechanisme als natuurlijke immuniteit opbouwen, alleen efficiënter. Geloof me, een vaccin is natuurlijker dan een Dafalgan nemen. En aan een plastic tube in de luchtpijp bij Covidpatiënten is ook niet zoveel natuurlijks.”

Tegelijk beseft de woordvoerder van Sciensano ook dat de vergelijking met de Dafalgantablet niet helemaal opgaat. “Het verschil is natuurlijk dat je die pil neemt als je je ziek voelt en we aan gezonde mensen vragen om een vaccin te accepteren. Dat is een drempel en maakt het ook makkelijk om alles wat je nadien voelt ook op het vaccin te steken.”

De viroloog toont ook begrip voor het argument dat de vaccinatie de lessen uit de pandemie

▼

Romagemeenschap. Bij een deel van de Afrikaanse gemeenschap leeft dan weer de vrees dat het vaccin onvruchtbaar zal maken. “Tout court is er gewoon een sterke link tussen het inkomen en het opleidingsniveau van de bewoners en hun bereidheid om zich te laten vaccineren,” zegt Inge Neven, hoofd van de Brusselse Gezondheidsinspectie. “Vaak zijn die mensen gewoon ook slecht geïnformeerd.”

Annick behoort echter tot een groep vaccinsceptici die überhaupt niet beantwoordt aan die criteria. Haar houding tegenover de vaccinatie herinnert eerder aan de resultaten van een recente politieke peiling van de UA en de VUB in Vlaanderen. Daaruit bleek dat de vaccinatiebereidheid beduidend lager was bij kiezers van Vlaams Belang (72 procent) en Groen (73 procent) dan bij de andere partijen. De Vooruit-kiezers scoorden met 94 procent vaccinatiebereidheid het hoogst.

En laat het opleidingsniveau van de Groen-kiezers nu net het hoogste zijn in het politieke landschap.

“Dat betekent niet noodzakelijk dat vaccinatiebereidheid een gevolg is van de politieke voorkeur,” nuanceert onderzoeker Jonas Lefevere (VUB).

“Vlaams Belang en Groen hebben ook de jongste

2 JUNI 2021

I 15

▼

IN HET HOOFD VAN DE GROENE VACCINTWIJFELAARS

dreigt uit te wissen. “Ook ik vind het spijtig dat de files weer even lang zijn. Ik herinner me dat ik tijdens de eerste lockdown door Brussel wandelde en de stad voor het eerst in mijn leven mooi vond, ik kon me zelfs voorstellen om er te wonen. Maar we moeten beseffen dat we ook zonder het vaccin naar die normaliteit zouden terugkeren, alleen zou het langer duren en meer mensenlevens eisen.”

COMPLOTDENKER Ook Marie (*) bedankt voor een vaccin. De vijftiger met een diploma graduaat talen, werkte ooit voor Ecolo, had tot voor kort een biowinkel met restaurant in Brussel en broedt vandaag op plannen voor een natuurlijk theesalon. Net zoals bij Annick spelen verschillende redenen mee in haar beslissing.

leeftijdscategorie zitten die al aan de beurt is voor het vaccin. “Je wordt heel snel weggezet als complotdenker als je zegt dat je in plaats van vaccinatie kiest voor een gezonde levensstijl en zorg voor het eigen lichaam. De druk om mee te doen omwille van de groepsimmuniteit is groot en verdeelt mensen ook. Mijn vader antwoordt ondertussen dat hij wél gevaccineerd is, om heisa te vermijden. Zelf probeer ik het onderwerp te vermijden. Maar ik vind ik niet van mezelf dat ik een slechte burger ben.”

Ook Annick antwoordt vaak ontwijkend op vragen over haar vaccinatiestatus. “Behalve als mensen echt interesse tonen, dan levert dat vaak boeiende gesprekken op.”

Er is nog één argument dat Annick en Marie delen: wantrouwen tegenover de farma-industrie.

“Ik volg het nieuws niet zo op de voet, maar hoor

Van Gucht herinnert eraan hoeveel ellende een wereld zonder vaccins te weeg heeft gebracht.

“Ergens zijn we slachtoffer van het eigen succes: vaccins zijn in onze streken zo efficiënt gebleken dat we vandaag niet meer beseffen hoe erg de mazelen of polio hier ooit waren en dat we daardoor net moeite hebben om mensen te overtuigen. Al zien we af en toe weer kleine uitbraken van mazelen, bijvoorbeeld in Steinerscholen, waar ook veel vaccinscepsis is. Wereldwijd zijn mazelen trouwens nog steeds een belangrijke oorzaak van kindersterfte.”

Wat de farma-industrie betreft, wijst Van Gucht erop dat die niet de enige speler is.

“Natuurlijk willen privébedrijven winst maken, maar er is ook een soort scheiding der machten.

Wij zijn bijvoorbeeld een onafhankelijke overheidsorganisatie, die de vaccins ook controleert.

Het is de overheid die bepaalt welke vaccins op de markt komen en wie het best gevaccineerd wordt, niet de farma-industrie.”

SOCIALE IDENTITEIT B R U Z Z | A N A LY S E

“Aan de eigen immuniteit werken is een goede zaak.

Maar het is echt geen garantie dat je Covid ontloopt” STEVEN VAN GUCHT Viroloog (Sciensano)

“Bij een aantal mensen doet dat natuuraspect denken aan een religie waarin de a eer voor een vaccin naadloos past” OLIVIER KLEIN Sociaal psycholoog (VUB)

“In mijn gezin hadden verschillende mensen gezondheidsproblemen na toediening van een vaccin. Mijn zoon raakte bijvoorbeeld tijdelijk verlamd aan zijn onderste ledematen na een tetravax-inenting. Verder ben ik ook zo opgevoed, mijn ouders die rond de tachtig zijn, weigeren vandaag ook het Covidvaccin. Tot slot vind ik het vreemd dat we nu massaal een vaccin verdelen dat nog in een testfase zit. Ik heb meer angst voor de gevolgen van het vaccin dan voor die van Covid.

Tegelijk respecteer ik mensen die de omgekeerde afweging maken. Het is ook een moeilijke keuze.”

Net zoals Annick voelt Marie ook de druk van haar omgeving groeien, zeker nu ze alle twee in de 16

I

2 JUNI 2021

dat er nu al wordt gesproken over een jaarlijks vaccin,” vertelt Annick. “Dat klopt voor mij niet, het klinkt meer als een manier om te verkopen.”

SLACHTOFFER VAN EIGEN SUCCES Dat het nog te vroeg zou zijn om de langetermijneffecten in te schatten, ontkent viroloog Van Gucht. “We hebben de voorbije decennia al miljarden vaccins toegediend en weten dat de reactie op een inenting stabiliseert na enkele weken, dat is zo bij alle vaccins. Op dat moment heeft het lichaam een nieuw evenwicht bereikt en vind je ook geen spoor meer van het vaccin in het lichaam.”

De argumenten van vaccinsceptici weerleggen is een ding, de mechanismen erachter begrijpen een ander. Wat zorgt ervoor dat goed geïnformeerde mensen alle ratio lijken overboord te werpen? “Irrationeel zou ik het niet durven te noemen,” zegt Olivier Klein (ULB), sociaal psycholoog en lid van de expertengroep psychologie en corona. “Als mensen een vaccin weigeren, heeft dat meer met vertrouwen te maken in de instellingen die het aanbieden. Zo kan je het wantrouwen van de Afrikaanse gemeenschap niet absurd noemen als er ook veel racisme in de samenleving is. In de VS zijn er echt campagnes geweest waarbij zwarten werden onvruchtbaar gemaakt.”

Bij Annick en Marie ziet Klein hoe de verbintenis met de natuur tot een soort ideologie is geworden. “Bij een aantal mensen komt dat natuuraspect terug in een hele reeks aspecten van het leven en doet het denken aan een religie waarin de afkeer voor een vaccin naadloos past.

Tegelijk is het voor die mensen vaak ook een sociale identiteit, ze maken doorgaans deel uit van een groep die er gelijkaardige denkbeelden op na houdt. Dat maakt het meteen erg moeilijk om hen toch tot vaccinatie te bewegen. Ze krijgen dan het gevoel dat ze zichzelf verloochenen én riskeren ook nog eens om de relaties met gelijkgestemden op het spel te zetten. Het verwondert me ook niet dat een van uw gesprekspartners yogalerares is. Met name in yogamiddens is er veel vaccinscepsis, dat bleek ook al in het buitenland.”

Onder meer het tijdschrift Wired en de BBC wijdden de voorbije maanden inderdaad bijdragen aan vaccinwantrouwen in de yogawereld en zelfs aan de link tussen het extreemrechtse Qanon en een aantal yoga-influencers, een verbinding die bij Annick en Marie helemaal afwezig is. De teneur van de artikels: een aantal basisprincipes van yoga – zoals het accent op voor jezelf zorgen – leiden

« REFUSER LE VACCIN EST PARFOIS UNE QUESTION D’IDENTITÉ » Les Bruxellois refusent davantage le vaccin que les habitants de Flandre. Cela s’explique en partie par le niveau de pauvreté plus élevé et le niveau d’éducation plus faible dans la capitale. Le scepticisme est plus important au sein de la communauté africaine et parmi les adeptes des églises pentecôtistes. Cependant, il existe aussi un groupe de personnes hautement qualifiées qui ne veulent pas recevoir de piqûre. Pour Annick, biologiste et professeure de yoga, vacciner est un moyen de renouer avec la logique destructrice de notre économie. Elle croit davantage au renforcement du système immunitaire et se méfie de l’industrie pharmaceutique.

Le virologue Steven Van Gucht avance que les vaccins sont, au contraire, un moyen très naturel de renforcer l’immunité. Le psychologue social Olivier Klein pointe que le scepticisme à l’égard des vaccins s’inscrit souvent dans une vision globale et une idéologie. Il est difficile de convaincre les sceptiques. Il y a plus de marge avec les indécis.

FR

Annick: “Het vaccin bestrijdt alleen de symptomen. Ik zie geen langetermijnplan om ook de oorzaak aan te pakken, terwijl ik net hoop dat dit een wake-upcall is.”

“REFUSING VACCINES CAN BE PART OF YOUR IDENTITY” The numbers of people in

EN Brussels refusing to take a vac-

tot vruchtbare grond voor vaccinscepsis en samenzweringstheorieën. Waarmee niet gezegd is dat alle yogabeoefenaars vaccins afwijzen of er zelfs maar over twijfelen.

Is er dan geen hoop om vaccinweigeraars te overhalen? “De argumenten zelf zullen in elk geval niet doorslaggevend zijn, maar wel wie ze aanbrengt,” denkt Klein. “We hebben daarbij vooral potentieel bij mensen die twijfelen, veel minder bij burgers die in een universum leven waarin vaccins geen plaats hebben. Bij die twijfelaars moeten we vooral via vertrouwenspersonen werken, zoals apothekers en huisartsen dat kunnen zijn.”

Dat is ook de strategie van de Brusselse overheid, die onder meer met apothekers werkt om twijfelaars toch over te halen. “We hebben ondertussen een heel netwerk van vertrouwenspersonen uitgebouwd ook bij culturele vzw’s,” legt Inge Neven uit. “Als er vertrouwen is, dan kunnen we mensen over de streep trekken, dat is de basis van alles wat we doen.

Maar aan de groep die vaccins afwijst omdat het in een levensvisie past, stoppen we weinig energie. Onze inspanningen renderen elders beter.” (*) De namen werden veranderd op vraag van de interviewees.

cine are higher than in Flanders.

This is partly due to the higher levels of poverty and of lower education in the metropolis. Vaccine scepticism is greater among the African community and among followers of Pentecostal churches. However, there is also a group of highly educated people who want nothing to do with vaccinations.

The highly educated sceptics we spoke to put forward various arguments: for example, for biologist and yoga teacher Annick, vaccinating is a way to get back in touch with the destructive logic of our economy as quickly as possible. She believes more in strengthening one’s own immune system and distrusts the pharmaceutical industry.

Virologist Steven Van Gucht refutes that and emphasises that vaccines are actually a very natural way of strengthening immunity. Social psychologist Olivier Klein explains the mechanisms behind the refusal: vaccine scepticism often fits in with an overall picture and an ideology. Convincing them is difficult but he thinks there is some scope among the doubters, who are best approached through trusted intermediaries.

2 JUNI 2021

I 17

B R U Z Z | A N A LY S E

EEN JAAR NA DE BLACK LIVES MATTER-PROTESTEN

‘Rome is ook niet in één dag gebouwd’ Tienduizend mensen die aan het Poelaertplein een vuist maken tegen racisme: de beelden staan nog in ons geheugen gegrift. Het Black Lives Matter-protest waaide na de dood van George Floyd ook over naar Brussel. Een jaar later rijst de vraag of die gebalde vuisten in ons land iets hebben opgeleverd. — ROJIN FERHO

C

orona of niet: met de slogan ‘Black Lives Matter’ trokken tienduizend betogers een jaar geleden naar het Poelaertplein.

Niet lang ervoor werd alweer een zwarte Amerikaan het slachtoffer van politiegeweld: George Floyd, de man van wie een van zijn laatste zinnen ‘I can ’t breathe’ bijna even iconisch werd als ‘I have a dream’ van Martin Luther King jr.

In de nasleep van Floyds dood trokken mensen wereldwijd de straten op om te betogen tegen discriminatie en racisme. Ook in Brussel, waar het protest het debat over de uitdagingen rond discriminatie en racisme weer aanwakkerde.

Het Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia ontving in 2020 3.684 meldingen over racisme, dat zijn de helft meer klachten dan in 2019. In dat cijfer zitten ook feiten waarover meerdere

18

I

2 JUNI 2021

meldingen werden gedaan, zoals tweets van politici. Unia registreerde zo vorig jaar 2.081 feiten op basis van racisme. In datzelfde jaar opende Unia ook 956 dossiers, een stijging van twintig procent in vergelijking met het gemiddelde van de voorbije vijf jaar. De klachten gingen vooral over huisvesting, winkels, transport, media en werk.

“De cijfers illustreren het structurele karakter van de raciale discriminatie in onze samenleving,” zegt Els Keytsman, directrice van Unia.

“Net daarom is het belangrijk dat de manifestatie er kwam,” pikt Dieudonné Lakama in, coördinator van vzw Change en organisator van het Black Lives Matter-protest in Brussel, als hij de cijfers ziet. “Het protest kwam er niet alleen uit ongenoegen over de dood van Floyd,

wij wilden ook alarm slaan over de huidige problemen in ons land.”

Een van de belangrijkste eisen van de BLMbetogers destijds was om ons koloniale verleden onder ogen te zien. Enkele weken later betuigde koning Filip zijn diepste spijt voor de wandaden die tijdens het bewind van Leopold II en de koloniale periode zijn aangericht. “Dat is een stap in de goede richting,” zegt Lakama, “maar de volgende stap zijn excuses. Die kwamen er nog altijd niet, en net die zouden maken dat wij, Congolezen, verder kunnen.”

Het protest vertaalde zich in ons land ook naar het debat over koloniale standbeelden. Daar ging de Brusselse regering dit jaar mee aan de slag. Op vraag van staatssecretaris Pascal Smet (One. brussels/Vooruit) besliste de Brusselse regering om de dekolonisering van de openbare ruimte in te zetten.

DONKERE KANT Zestien experts voeren het debat en zullen eind dit jaar een rapport klaar hebben, met concrete maatregelen en een actieplan. Dieudonné Lakama is een van de experts die mee aan tafel zitten. “Die werkgroep is een goed voorbeeld van een samenwerking tussen het beleid, experts en burgerverenigingen. Dat kan leiden tot een reële impact,” merkt hij op.

Met onder meer de nieuwe naam voor de

Tienduizend BLMbetogers een jaar geleden. Er is sindsdien meer aandacht voor racisme, discriminatie en de gevolgen van de kolonisatie. © IVAN PUT

Een andere eis van de BLM-beweging is om de structurele problemen rond discriminatie en racisme aan te pakken in het dagelijkse leven.

“Neem bijvoorbeeld discriminatie op de arbeidsmarkt,” zegt Lakama. “Twee mensen solliciteren voor dezelfde functie, hebben hetzelfde diploma behaald, maar de persoon met de andere huidskleur zal de job niet krijgen. Dat probleem zag ik het voorbije jaar niet verdwijnen.”

Dat ondervond Nicole Bomele, Brussels parlementslid voor Défi, als vrouw van Congolese afkomst aan den lijve. “Toen ik mijn universitaire studies in België had afgerond, bleek het moeilijk om werk te vinden. Ik ben jarenlang werkloos geweest en daar heb ik het mentaal moeilijk mee gehad. Ik verloor mijn zelfvertrouwen, maar ik ben blij dat de politiek een deur opende voor mij.”

Bomele benadrukt dat niet iedereen datzelfde geluk ervaart. “Veel mensen met buitenlandse origine durven na al die mislukkingen niet meer te solliciteren. Ze vragen zich af of ze wel nog in staat zijn om een job uit te oefenen. Maar hoe langer deze mensen geen job vinden, hoe groter dat ‘gat’ wordt op hun cv en hoe minder kansen ze zullen krijgen op de arbeidsmarkt.”

Maar hoe wijdverbreid is het probleem van discriminatie op de Brusselse arbeidsmarkt?

Volgens de antidiscriminatiedienst van Actiris hebben 215 werkzoekenden in 2020 melding gemaakt van discriminerende ervaringen bij sollicitaties. Bijna de helft van de gevallen gaat over racisme. Al meent Fatima Zibouh van Actiris dat de werkelijke cijfers wellicht hoger liggen.

“Velen geven discriminatie niet aan, omdat ze de indruk hebben dat er een vorm van straffeloosheid heerst” DIEUDONNÉ LAKAMA Coördinator vzw Change

ergste dat er kan gebeuren, is dat mensen niet meer geloven in justitie,” benadrukt hij.

Om discriminatie bij aanwerving tegen te gaan, lanceerde het Gewest in maart 2021 een projectoproep van 750.000 euro. In Vlaanderen staat de invoering van praktijktests op de planning. 33 sectoren zijn bereid om zich via fictieve sollicita-

ties te laten testen op discriminatie. Het doel is om discriminatie in de toekomst tegen te gaan, sancties volgen niet.

PRAKTIJKTESTS En dan is er de huurmarkt. Dat discriminatie op de Brusselse huurmarkt al even bestaat, bewijzen 11.000 praktijktests die UGent en VUB in 2017 uitvoerden in Brussel. Daarbij namen telkens twee kandidaat-huurders contact op met een vastgoedmakelaar, om te zeggen dat ze geïnteresseerd waren in de woning. De kandidaten waren identiek, behalve op het vlak van de discriminatiegrond.

Uit de testen bleek dat de naam er wel degelijk toe doet. In 44 procent van de huuradvertenties werden mannelijke kandidaten met een Noord-Afrikaanse naam systematisch benadeeld in vergelijking met mannelijke kandidaten met een Franstalige naam. Dat percentage bedroeg 30 procent voor mannen met een Sub-Sahara Afrikaanse naam, 23 procent voor vrouwen met een Noord-Afrikaanse naam en 34 procent voor vrouwen met een Sub-Sahara Afrikaanse naam.

Sindsdien is in Brussel geen enkel immokantoor of huisbaas meer gecontroleerd, hoewel uit een VUB-onderzoek in 2020 bleek dat praktijktests effectief zijn om discriminatie op de huurmarkt tegen te gaan. Staatssecretaris van Gelijke Kansen en Huisvesting, Nawal Ben Hamou (PS) wil daar nu verandering in brengen (zie ook interview p10). Ze gaf in april 2021 groen licht voor nieuwe praktijktests, met meer inspecteurs en zelfs acteurs die ingeschakeld kunnen worden. Verhuurders die discrimineren in de selectieprocedure, riskeren boetes tot 6.200 euro.

Hoewel de laatste praktijktests in 2017 uitgevoerd werden, is discriminatie op de Brusselse huurmarkt vandaag nog steeds een realiteit, zegt parlementslid Bomele. “Ik hoor regelmatig mensen getuigen dat ze de financiële middelen wel hebben om te huren, maar geen

B R U Z Z | A N A LY S E

ARBEIDSMARKT

Volgens Brussels parlementslid Bomele melden mensen discriminatie niet gemakkelijk, omdat ze het gevoel hebben dat hun klachten niet opgevolgd worden. “Wij proberen te achterhalen hoe we daar meer op kunnen inzetten,” klinkt het.

Lakama merkt ongeveer dezelfde patronen op.

“Velen geven discriminatie niet aan, omdat ze zich schamen, en ook omdat ze de indruk hebben dat er een vorm van straffeloosheid heerst. Het

▼

Leopold II-tunnel worden in Brussel wel al kleine stappen gedaan. Toch is Lakama ervan overtuigd dat er nog veel werk aan de winkel op het vlak van sensibilisering, in het onderwijs bijvoorbeeld.

“Die donkere kant van onze geschiedenis moet belicht worden, omdat het ons net in staat stelt om te begrijpen waarom er nog zoveel Congolezen in ons land gevestigd zijn.”

2 JUNI 2021

I 19

EEN JAAR NA DE BLACK LIVES MATTER-PROTESTEN

In ons land vertaalde het BLM-protest zich ook naar het debat over kolonisatie en werden standbeelden van Leopold II beklad.

▼

© PHOTONEWS

B R U Z Z | A N A LY S E

huurwoning vinden omdat hun gezicht de huisbaas niet aanstaat. Het zijn mensen met een andere huidskleur die niet voldoen aan de eisen die worden gesteld.”

20

POLITIEGEWELD Terug naar de wortels van het Black Lives Matter-protest verleden jaar: de dood van George Floyd. In de Verenigde Staten worden inwoners met een zwarte huidskleur verhoudingsgewijs dubbel zo vaak gearresteerd als witte mensen, ze worden ook vaker het slachtoffer van politiegeweld.

Dat racisme ook hier soms gepaard gaat met geweld, bevestigt Unia. In 2020 opende het Gelijkekansencentrum 52 dossiers van die aard.

Voor een onderzoek bracht activist Yassine Boubout de namen van slachtoffers van politiegeweld met dodelijke afloop de voorbije twintig jaar in kaart. Hij telde twintig slachtoffers die het leven lieten na een politieoptreden, slechts één slachtoffer, Jonathan Jacobs, was van Belgische oorsprong.

“We zien een duidelijk patroon dat het voornamelijk mensen met een andere huidskleur zijn die sterven. Als we kijken naar de problematiek van ethnic profiling bij de politie, dan begin je de puzzels te leggen,” zegt Boubout.

Mawda, Ibrahima, Semira, Adil, Lamine, Mehdi en Ilyes, de lijst is lang. “De rode draad die we bij die slachtoffers zien, is de communicatie achteraf.

Er wordt geprobeerd om het slachtoffer te criminaliseren met de bedoeling zichzelf in het publieke debat in te dekken, alsof het normaal is dat zogenaamde criminelen hard worden aangepakt,” meent Boubout.

Boubout geeft een aantal voorbeelden. “Adil is gevlucht en heeft daarmee een bevel van een bevoegd persoon in het verkeer genegeerd, maar dat is een van de minst strafbare feiten die iemand kan plegen. Ook de case van Mehdi is een pijnlijk voorbeeld. Volgens zijn nabije omgeving stond hij niet bekend bij de politie en was hij een sportieveI

2 JUNI 2021

ling die geen drugs nam, maar toch werd hij gelinkt aan drugfeiten.”

Boubout ziet dus wel degelijk een link tussen politiegeweld in de Verenigde Staten en ons land.

“Wij hebben hier ook onze George Floyds. Het fenomeen van trigger happy (klaar om heftig te reageren, vooral door te schieten, bij de minste provocatie, red.) zien wij hier wel minder, maar de straffeloosheid is even problematisch. Net als in de VS zien we in ons land agenten die buitensporig geweld gebruiken vaak vrijuit gaan.

Derek Chauvin, de agent die veroordeeld werd voor de dood van Floyd, is een uniek voorbeeld, want er zijn veel agenten in de VS die niet veroordeeld zijn. In ons land komt het vaak niet eens tot een rechtszaak, omdat het tegengehouden wordt in de onderzoeksfase, omdat de feiten ‘niet zo zwaar zijn’ of omdat er ‘niet genoeg elementen zijn’ om een zaak naar een rechtbank te sturen. Dat is absurd.”

UPDATE VAN HET POLITIESYSTEEM Sinds het protest aan het Poelaertplein ziet Boubout een andere dynamiek binnen de bevolking, en voornamelijk bij jongeren. “Alsmaar meer mensen delen openlijk hun verhaal, of durven de politie vaker te filmen als ze het gevoel hebben dat er iets misloopt.”

Maar op het vlak van beleid heeft Boubout niet de indruk dat inzake politiegeweld iets fundamenteel veranderd is. “Er is geen nieuwe wet of strategie uitgewerkt voor de politie, lokaal noch federaal. Kleine veranderingen zijn er wel: er worden meer trainingen gegeven op politiescholen, zoals een opleiding over het fenomeen excited delirium, een heftige mentale of fysieke reactie zoals die in de zaak-Chovanec. Wat ook zichtbaar is, zijn korpsen en jeugdhuizen die open staan voor dialoog, voor een betere relatie met de bevolking, maar dat is vooral op lokaal niveau.”

Volgens Boubout is er meer werk aan de winkel. “De straffeloosheid die na politiegeweld volgt, moet worden aangepakt. Er moet een nultolerantie komen, net zoals er nultolerantie bestaat voor geweld tégen de politie. Nu worden politieagenten amper veroordeeld, denk maar aan de dood van het Koerdische meisje Mawda, waar de agent in kwestie een jaar voorwaardelijk kreeg, maar daarna weer welkom was in het korps.”

Tot een aardverschuiving een jaar na het Black Lives Matter-protest is het nog niet gekomen. Dat heel wat plannen nog niet uitgewerkt zijn, is volgens Bomele een gevolg van de coronacrisis.

“Wij vergeten de uitdagingen niet en hopen tegen eind dit jaar met concrete plannen uit te pakken.”

En daarmee bedoelt Bomele onder meer de ‘Assisen tegen Racisme’, georganiseerd in het Brussels parlement. Verenigingen voor de bestrijding van racisme en alle vormen van rassendiscriminatie, vertegenwoordigers uit openbare en particuliere sectoren en deskundigen debatteren daar samen met parlementsleden over de situatie in het Brussels Gewest en stellen denkpistes voor oplossingen voor. Die aanbevelingen moeten na de slotzitting op 15 juli vertaald worden naar een resolutie die naar de regering en betrokken overheden gaat. Dat gewestelijke plan zou vervolgens deel uitmaken van het interfederale plan ter bestrijding van racisme.

De plannen die inmiddels in de maak zijn en de kleine resultaten die al geboekt zijn, zijn nog niet meetbaar in de samenleving. “Rome is ook niet in één dag gebouwd,” relativeert Lakama. Wat wel significant is volgens Lakama, is het gestegen bewustzijn rond discriminatie, racisme en politiegeweld sinds het BLM-protest, bijna exact een jaar geleden. “De slogan van vzw Change is ‘verandering begint bij uzelf’. Daarmee moeten we aan de slag, zodat het bewustzijn snel omgezet kan worden naar concreet beleid.”

BLACK LIVES MATTER, UN AN APRÈS

ONE YEAR OF BLACK LIVES MATTER

Il y a un an, dix mille personnes brandissaient leur poing contre le racisme sur la place Poelaert. Où en est-on aujourd’hui ? Dieudonné Lakama, organisateur de la manifestation, constate de timides avancées, mais aussi encore beaucoup de travail à faire en termes de sensibilisation. L’activiste Yassine Boubout se penche sur le problème des violences policières et la députée bruxelloise Nicole Bomele soulève, entre autres, la question de la discrimination sur le marché du travail.

One year ago to the day, ten thousand people formed a fist against racism. The numbers clearly show that the problems of racism, discrimination and police brutality are still with us. But have those clenched fists achieved anything? Dieudonné Lakama, who organised the protest, sees cautious steps in the right direction, but there is also a lot of work to be done in terms of awareness-raising. Activist Yassine Boubout is looking into police violence and Brussels MP Nicole Bomele is tackling discrimination on the labour market, among other things.

FR

EN

JE VRIENDEN UITNODIGEN IN JE ACHTERTUIN, ZALIG!

HERBELEEF BRUSSEL MET DE MIVB

VERTREKKEND DIRECTEUR ACTIRIS GRÉGOR CHAPELLE KRITISCH VOOR TEWERKSTELLINGSBELEID REGERING

BRUZZ | INTERVIEW

‘Er is nood aan duizenden gesubsidieerde banen voor jongeren’ Begin deze week zwaaide directeur Grégor Chapelle af bij Actiris. Hij stopte omdat het de laatste jaren bergafwaarts ging met zijn motivatie en hij zich niet meer gesteund voelde door de Brusselse regering en minister van Werk, Bernard Clerfayt (Défi). “De minister neemt verkeerde beslissingen.” — BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

V

lak voor zijn afscheid wilde Chapelle graag zijn hart nog eens luchten over de afgelopen tien jaar aan de top van Actiris, de Brusselse dienst voor arbeidsbemiddeling. Het gesprek vindt plaats op de dertigste verdieping van de Astrotoren, het gebouw aan Madou dat Actiris sinds 2016 betrekt. Op die etage ligt ook het salonnetje waar Chapelle de voorbije jaren ’s avonds vaak zijn werkdag kwam overpeinzen, genietend van de zonsondergang en het spectaculaire uitzicht op de stad.

Chapelle is er nog steeds trots op dat hij het beheerscomité van Actiris en de Brusselse regering destijds wist over te halen om te investeren in de verhuizing naar deze volledig vernieuwde passieftoren. Behalve zijn enthousiasme moest hij daarvoor ook enige brutale forcing gebruiken, vertelt hij. “Het was echt nodig. Actiris zat in een verouderd gebouw aan de Anspachlaan en had nood aan een modern, professioneel werkkader. Bovendien wilde ik de drie grote instellingen die in Brussel met werkgelegenheid bezig zijn, Actiris, Bruxelles Formation en VDAB, in één gebouw verenigen. De VDAB is ondertussen hiernaartoe verhuisd, Bruxelles Formation niet, maar dat komt nog wel.”

22

I

2 JUNI 2021

Hoe trof u Actiris aan toen u tien jaar geleden de fakkel overnam van Eddy Courthéoux?

GRÉGOR CHAPELLE: Het was een organisatie die niet was opgewassen tegen haar taak. Ze werkte met een kleine ploeg, 700 mensen, en een klein budget van 300 miljoen euro. Veel te weinig.

Ondertussen is Actiris flink gegroeid, voornamelijk dankzij de zesde staatshervorming. Nu werken er bijna 1.600 mensen en is er een budget van ruim 700 miljoen euro. Voorts was de arbeidsdienst zeer piramidaal en hiërarchisch georganiseerd. Er heerste een regeltjescultuur.

Dat paste niet echt bij mijn karakter.

Hoe hebt u het dan aangepakt?

CHAPELLE: Ik ben de organisatie ingestapt met de

houding: ik wil de mening van de receptionist kennen, en ook die van de arbeidsbemiddelaar.

Niemand kent hun vak beter dan zijzelf. Ik geloof niet in een systeem waar mensen aan de top denken beter te weten hoe het werk op het terrein moet gebeuren. De hiërarchische bedrijfscultuur heb ik dan ook proberen om te vormen tot een horizontale, meer participatieve cultuur. Ik geef toe, ik heb daarbij fouten

gemaakt. Soms liep ik te hard van stapel. Dan deed ik me voor als stagiair en vroeg ik in de wachtzaal aan een werkzoekende of ik hem mocht vergezellen bij zijn gesprek met de arbeidsbemiddelaar. Die kreeg dan plots de directeur tegenover zich. Mystery shopping heb ik ook gedaan. Dan belde ik op en zei dat ik werkzoekende was. Dat was natuurlijk niet heel respectvol ten opzichte van mijn medewerkers.

Die vertrouwden het niet helemaal. Ik ben dan ook al snel gekalmeerd wat dat betreft.

U had toen u begon geen ervaring met het leiden van een grote organisatie. Wat hebt u geleerd?

CHAPELLE: Ik kwam inderdaad van een ploegje van

twintig man. Mijn belangrijkste les is: goed communiceren en goed luisteren. Dat is nodig als je de lat niet te hoog, maar ook niet te laag wilt leggen

BRUZZ | INTERVIEW

“De wet van vraag en aanbod werkt niet als het gaat om arbeid. Mensen zijn geen goederen” GRÉGOR CHAPELLE Ex-directeur Actiris

voor je medewerkers. En voorts heb ik geleerd dat je pas een goede organisatie hebt als je de juiste mensen hebt. Je moet medewerkers aantrekken die zin hebben in een uitdaging en je moet afscheid durven te nemen van mensen die het niveau van het team naar beneden halen. Zeker dat laatste is niet simpel met alle regels van het openbaar ambt. Maar ik heb het wel gedaan. Ik heb in die tien jaar tijd ruim tweehonderd mensen ontslagen.

De laatste jaren was de strijd tegen de werkloosheid een Brussels succesverhaal. Het aantal werklozen daalde tussen 2014 en 2020 van 110.000 naar 88.000.

Nu gaan de cijfers weer omhoog, hoewel de stijging nog beperkt is. Wat staat ons te wachten?

CHAPELLE: Ik denk dat het heel moeilijk wordt.

Momenteel worden we beschermd door federale solidariteitsmechanismen, zoals de tijdelijke werkloosheid en het overbruggingsrecht voor zelfstandigen. Als daar over enkele maanden een eind aan komt, zullen er zeker tien-, vijftien- of twintigduizend werkzoekenden extra zijn.

De Brusselse regering reageerde al en trok vorig jaar in haar relanceplan tientallen miljoenen uit om de werkgelegenheid te bevorderen. omdat ik denk dat de voogdijminister (Bernard Clerfayt, red.) verkeerde beslissingen neemt, ideologische beslissingen, in het voordeel van de werkgevers. In het relanceplan wordt 45 miljoen euro ter beschikking van de werkgevers gesteld, voor steun bij aanwerving. Maar de werkgevers zijn nog heel voorzichtig, ze werven niet aan, op enkele uitzonderingen na, die sowieso van plan waren om 2 JUNI 2021

▼

CHAPELLE: Klopt, toch ben ik behoorlijk kritisch

I 23

▼

VERTREKKEND DIRECTEUR ACTIRIS GRÉGOR CHAPELLE KRITISCH VOOR TEWERKSTELLINGSBELEID REGERING

“Ik geloof niet in een systeem waar mensen aan de top denken beter te weten hoe het werk op het terrein moet gebeuren” GRÉGOR CHAPELLE Ex-directeur Actiris

mensen in dienst te nemen. De maatregel wordt dus nauwelijks gebruik en als hij gebruikt wordt, heeft hij geen impact op de werkgelegenheid. En dat terwijl de noden enorm zijn.

Wat moet er volgens u dan gebeuren om de nakende werkloosheidscrisis te counteren?

CHAPELLE: Met dat niet-gebruikte geld moeten

BRUZZ | INTERVIEW

dringend duizenden gesubsidieerde banen gecreëerd worden voor jongeren. Zij zijn de grootste slachtoffers van deze crisis. Voor de jonge werklozen is er de Jongerengarantie, die hen een opleiding, stage of job in de privé garandeert, maar dat volstaat niet in deze tijden. Maak banen voor jongeren, tijdelijke banen in de sociale of ecologische sector. Zo komen ze de crisis door.

Voorts moet het aantal artikel 60’s fors uitgebreid worden. Veel zelfstandigen, met name in de horeca, zitten zonder werk en hebben geen recht op een werkloosheidsuitkering, zodat ze bij het OCMW moesten aankloppen. Via artikel 60-contracten kunnen zij aan de slag blijven.

Voor de langdurig werklozen – Brussel telt er zo’n 50.000 – pleit ik al lang voor de oprichting van ‘Zones zonder Langdurige Werkloosheid’, naar Frans voorbeeld. Dat model volgt de omgekeerde weg: aan de langdurig werkloze, die anders jaarlijks 40.000 euro kost aan de staat, wordt gevraagd wat hij wil en kan. Vervolgens creëert een speciaal opgerichte lokale werkonderneming daar een baan bij die nuttig is voor de plaatselijke gemeenschap.

Volgens u ligt de oplossing dus vooral bij gesubsidieerde banen?

CHAPELLE: Ja, ik volg daarin de Scandinavische

benadering, namelijk dat het individu geen schuld heeft aan zijn werkloosheid, het is een collectieve verantwoordelijkheid. Corona heeft me daarin radicaler gemaakt. De gemeenschap moet nog meer oplossingen aanreiken. Je kan het niet overlaten aan de markt zelf. De wet van vraag en aanbod werkt niet als het gaat om arbeid. Mensen zijn geen goederen. Een persoon die maanden zonder job zit, verliest zijn zelfvertrouwen, zijn zelfrespect en ook zijn vaardigheden. En als je eenmaal uitgesloten bent, haalt de markt je nooit meer terug. Want werkgevers willen geen langdurig werklozen aanwerven, de meesten willen liefst helemaal geen werklozen aanwerven.

Ze verkiezen iemand die overkomt van een ander bedrijf en de job dus kent.

De oprichting van ‘Zones zonder Langdurige Werkloosheid’ stond ook al in het Brusselse regeerakkoord. Waarom zijn die er nog niet?

24

I

2 JUNI 2021

CHAPELLE: Alles is klaar om uit de startblokken te

schieten en heel wat gemeenten zijn geïnteresseerd. Maar de voogdijminister heeft een erg vooringenomen visie, hij gaat ervan uit dat het een project van de PS is. Daarom steunt hij het niet.

Hij vindt bovendien dat de federale overheid mee moet financieren, omdat die het grootste profijt heeft. Als er minder langdurige werklozen zijn, dan moeten er inderdaad minder werkloosheidsuitkeringen worden betaald. Maar als je zo redeneert, kunnen we volledig stoppen met onze tewerkstellingspolitiek, want die komt altijd ten goede aan de federale overheid.

In het regeerakkoord is ook sprake van de verhoging van het opleidingsinkomen.

CHAPELLE: Ja, en ook daar moet dringend werk van

gemaakt worden. De opleidingsvergoeding is al wel opgetrokken van één naar twee euro per uur, maar het moet vier euro worden, zodat de werkzoekende een echte aanvulling op zijn uitkering krijgt en aan het minimumloon komt.

Hoe kan je anders een logistiek medewerker op de luchthaven, die nu zonder werk zit, ervan overtuigen zich gedurende maanden om te scholen, bijvoorbeeld tot isoleerder van gebouwen, iets waar heel veel vraag naar is. Die persoon moet immers zijn hypotheek of huur betalen. Zonder degelijke opleidingsvergoeding zal hij er al gauw voor kiezen om Uberchauffeur te worden Vorming is essentieel. Samen met de discriminatie bij de aanwerving is het gebrek aan opleiding het grootste probleem van de Brusselse arbeidsmarkt. Dus moet er massaal geïnvesteerd worden in onderwijs en vorming. Ik weet dat ik er niet veel vrienden mee maak, maar ik pleit voor een regionalisering van het onderwijs. Dit gewest moet kunnen investeren in het onderwijs dat het nodig heeft.

U hebt een heel duidelijke visie op wat er moet gebeuren in deze crisistijd. Is het nu dan wel het juiste moment om Actiris te verlaten?

CHAPELLE: Voor alle duidelijkheid, ik heb geen

ontslag genomen, ik heb alleen beslist om mij niet kandidaat te stellen voor een nieuw mandaat.

Het was een moeilijk besluit. Ik heb sterke overtuigingen, maar ook mijn persoonlijke limieten.

Ik denk dat na een jaar of acht je motivatie om zo’n team te leiden, vermindert. Toen ik begon, zat ik aan 200 procent, sinds een jaar of twee is het nog 100 procent. Dat is niet genoeg. Ik heb nood aan vernieuwing en Actiris ook.

Heeft het feit dat de Brusselse regering, in het bijzonder minister van Werk Clerfayt, u niet voldoende steunde, meegespeeld in uw beslissing?

CHAPELLE: Dat heeft mijn besluit zeker beïnvloed.

Als de regering, en zeker de voogdijminister zich enthousiast hadden getoond voor mijn voorstellen en aanpak, dan zou dat mijn motivatie zeker gevoed hebben.

Voordien werkte ik lange tijd samen met Didier Gosuin (ook Défi, red.), voor mij de beste minister van Werk. Hij was erg betrokken bij de werkloosheidsproblematiek, luisterde naar onze voorstellen en deed de noodzakelijke investeringen.

Daardoor hebben we veel kunnen realiseren, de Jongerengarantie bijvoorbeeld, en ook werk kunnen maken van de digitalisering en de strijd tegen racisme.

Ik stel vast dat de regering sinds twee jaar de prioriteit geeft aan andere, ook belangrijke Brusselse uitdagingen, mobiliteit, huisvesting. In april vorig jaar heb ik aan de alarmbel getrokken: het budget voor werkgelegenheid moet de hoogte in.

Er zijn toch forse bedragen op komst. In het kader van het Europese relanceplan is er 85 miljoen euro bestemd voor vorming en werk.

CHAPELLE: Klopt, er werden bedragen aangekondigd

die ooit zullen komen, maar Actiris heeft nu dringend geld nodig. Momenteel is er zeven miljoen euro tekort om het personeel te betalen.

Daardoor zullen geplande investeringen in IT uitgesteld moeten worden. En ja, Actiris kreeg vanwege de crisis geld voor vijftig extra werkkrachten, maar het is niet duidelijk of dat budget er volgend jaar ook nog is.

PS. Ik ben socialist en ecologist. Als ik mij zou aansluiten bij de ecologisten zou ik me zeker goed voelen op het vlak van ecologie, maar niet op het vlak van de sociale strijd. Bij de PS is het andersom. Als beide partijen konden mixen, zou me dat goed uitkomen.

Hebben de coronacrisis en de lockdown u op persoonlijk vlak nieuwe inzichten gegeven?

CHAPELLE: Ik ben vooral gaan nadenken over de

U bent sinds jaar en dag lid van de PS. U wou meedoen aan de gewestverkiezingen van 2019, werd genoemd als minister van Werk. Uiteindelijk, na vele discussies binnen de partij, stond u niet op de lijst. Hebt u nog politieke ambities?

CHAPELLE: Ambities niet, overtuigingen wel.

Ik heb nog altijd zin om de wereld te veranderen.

Maar ik heb ondertussen geleerd dat ik slecht ben in de strijd om de macht. Ik ben heel openhartig en zeg wat ik denk. In de politiek is dat een zwak punt, je maakt er vijanden mee en mislukt daardoor. Mijn antwoord op dit moment: ik denk dat ik nooit meer in de actieve politiek stap. Maar je weet natuurlijk nooit wat de toekomst brengt.

Voelt u zich nog helemaal thuis binnen de PS? CHAPELLE: Ja en neen. Ik ijver al een hele tijd voor

een rodere, ecologischere en minder hiërarchische

toestand van onze planeet, die hoogdringend beschermd moet worden. Ik heb daarover veel gepraat met mijn dochters van acht en twaalf. Wat zullen ze me over twintig jaar voor de voeten werpen?

Het heeft me ook geïnspireerd om een job te gaan zoeken in de sector van de ecologische transitie.

Hebt u concrete plannen?

CHAPELLE: De gesprekken lopen nog. In elk geval

wordt het een organisatie op mensenmaat. Ik kreeg al enkele mooie voorstellen, maar die kwamen telkens van grote organisaties.

Ik wil een betere balans tussen werk en gezin en kies daarom voor iets kleiners, iets waar je geen zeven dagen per week verantwoordelijk bent voor een heel groot team.

« LE MINISTRE PREND DE MAUVAISES DÉCISIONS » En début de semaine, le directeur Grégor Chapelle quittait Actiris après dix ans de service. La motivation n’y était plus et il ne se sentait plus soutenu par le gouvernement bruxellois et le ministre de l’Emploi, Bernard Clerfayt (Défi). Jusqu’à l’année dernière, la lutte contre le chômage était couronnée de succès à Bruxelles. Le nombre de chômeurs est passé de 110 000 à 88 000 entre 2014 et 2020. Avec la pandémie, les chiffres redécollent. « Dans quelques mois, ce sera très difficile », prévoit Chapelle, qui soutient qu’en cette période de crise, l’argent devrait surtout servir à créer des emplois subventionnés. « Des milliers et des milliers d’emplois doivent être créés pour les jeunes, ils sont les plus grandes victimes ». M. Chapelle veut aussi aider les chômeurs longue durée grâce à des emplois subventionnés. « Je suis l’approche scandinave, à savoir que l’individu n’est pas responsable de son chômage, c’est une responsabilité collective. » FR

“THE MINISTER MAKES THE WRONG DECISIONS” Earlier this week, director Grégor Chapelle retired from Actiris after ten years at the Brussels employment service. He quit because, for the last few years, he has lacked the necessary motivation and he no longer felt supported by the Brussels government and Minister for Employment, Bernard Clerfayt (Défi). Until last year, the fight against unemployment was a Brussels success story.

Between 2014 and 2020, the number of unemployed fell from 110,000 to 88,000. Thanks to Covid, the figures are now going up again. “In a few months, I think things will get very difficult,” says Chapelle.

According to him, in this time of crisis, money should go mainly to creating subsidised jobs.

“Thousands and thousands of jobs must be made for young people, they are the biggest victims of this crisis.” Chapelle also wants to help the long-term unemployed find work through subsidised jobs. “I follow the Scandinavian approach, which is that the individual is not to blame for his unemployment, it is a collective responsibility.”

EN

Grégor Chapelle Geboren in 1974 in Togo Studeert rechten en publiek management Medeoprichter progressief advocatenkantoor Schepen van Werk in Vorst (PS) van 2006 tot 2011 Algemeen directeur Actiris van juni 2011 tot eind mei 2021

Grégor Chapelle wijst naar de gemeenschap voor oplossingen. “Het individu heeft geen schuld aan zijn werkloosheid, het is een collectieve verantwoordelijkheid.”

2 JUNI 2021

I 25

Big BigCity City Big City Big Big City City Big City toen toen nog nog landelijke landelijke enen Er Er valt valt heel heel wat wat te te vertellen vertellen hoger hoger gelegen gelegen Ukkel.

Ukkel.

In In over over hethet weer weer in in België.

België.

Dat Dat STEL STEL ZELF ZELF JEJE VRAAG VRAAG eerste eerste instantie instantie werden werden dede besefte besefte ook ook astronoom astronoom enen ENEN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE om dat afval eruit te in vissen, De zomer komt eraan en metingen metingen zowel zowel in statisticus statisticus Adolphe Adolphe Zes Zes maanden maanden nana na haar haar Op Op het het eerste eerste gezicht gezicht lijkt lijkt Zes Zes maanden maanden na haar haar Op Op het eerste eerste gezicht gezicht lijkt en ook de Haven van wie weet betekent dat datlijkt er Sint-Joost Sint-Joost alsals in in Ukkel Ukkel Quetelet.

Quetelet.

Alhet Al voor voor het het huwelijk huwelijk met met de de graaf graaf beviel beviel ditweer dit een een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het huwelijk huwelijk met met de de graaf graaf beviel beviel dit dit een een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het Brussel zet geregeld boten een paar hittegolven STEL ZELF STEL ZELF JE JE VRAAG VRAAG uitgevoerd. uitgevoerd.

Zo Zo kon kon ook ook hethet ontstaan ontstaan van van ons ons land, land, in in STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG ze ze al van al van haar haar eerste eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ is voor is voor ze ze al van al het van haar haar eerste eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ is voor is voor in om water te zuiveren. op komst zijn.

De temperaverschil verschil in in temperatuur temperatuur 1827 1827 overtuigde overtuigde hij hij koning koning EN STEM OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE EN STEM OP EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat al al aldan Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat al “In 2020en hebben onze tuur in de stad loopt binnen binnen en buiten buiten dekind, de stad stad Willem Willem I der I der Nederlanden Nederlanden niet niet de de vader vader van van het het kind, overschat, overschat, laat staan staan datdat dat erdat er er niet niet de de vader vader van van het het kind, kind, overschat, overschat, laat laat staan staan er ploegen 170 kubieke meter nog hogerlaat op dan buiten de worden worden bestudeerd. bestudeerd.

Maar Maar ervan ervan om om een een Sterrenwacht Sterrenwacht maar maar wel wel de de Zonnekoning Zonnekoning opstad op deze deze plek plek ruimte ruimte zou zou maar maar wel wel de de Zonnekoning Zonnekoning op op deze plek plek ruimte ruimte zou zou afval ingezameld in het endeze elk jaar wordt het toen toen de de activiteiten activiteiten zo zo goed goed te te bouwen bouwen in in Sint-Joost.

Sint-Joost. zelve. zelve.

ZeZe Ze was was een een van van zijn zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis. zelve. zelve.

Ze was was een een van van zijn zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis. kanaal, wat overeenkomt weer pijnlijk duidelijk dat als als volledig volledig werden werden Het Het werd werd een een ObservatoriObservatorimaîtresses maîtresses en en werd werd door door En En toch. toch.

Brussel Brussel zou zou maîtresses maîtresses enen werd werd door door EnEn toch. toch.

Brussel Brussel zou met vijf volle containers,” Brusselaars geen zou verkoeling overgenomen overgenomen intot in Ukkel, Ukkel, umum voor voor Sterrenkunde, Sterrenkunde, hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot Brussel Brussel niet niet zijn, zijn, mochten mochten hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot tot Brussel Brussel niet niet zijn, zijn, mochten mochten klinkt het daar. in het water kunnen vinden. raakte raakte hethet oude oude gebouw gebouw maar maar er er werden werden ook ook eerste eerste hofdame, hofdame, de de hoogste hoogste er er hier hier en en daar daar geen geen eerste eerste de de hoogste hoogste hier hier en en daar geen geen in Alshofdame, jehofdame, dat allemaal weet, De er roep om tedaar zwemmen vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale van van dede Sterrenwacht Sterrenwacht in in dagelijks dagelijks meteorologische meteorologische vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale dan lijkt een duik in het de openlucht is zo groot, Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies opop op die diedie Sint-Joost Sint-Joost in in verval. verval.

Op Op hethet waarnemingen waarnemingen gehouden, gehouden, Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies op die kanaal niet zo aantrekkelijk dat de verleiding om in het Steeg Steeg hethet het haar allemaal allemaal plek plek waar waar jemeer ze je ze ze het het minst minst plateau plateau inhaar in Ukkel Ukkel daarentedaarentezoals zoals onder onder meer temperatemperaSteeg Steeg het haar haar allemaal allemaal plek plek waar waar je je ze het het minst minst meer.

Zijn er andere kanaal te springen bij LIESBETH UIT WATERMAAL-BOSVOORDE —— BART BART UIT UIT SINT-AGATHA-BERCHEM SINT-AGATHA-BERCHEM naar naar het het hoofd? hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht. gen gen kon kon de de Sterrenwacht Sterrenwacht tuurmetingen. tuurmetingen.

Quetelet Quetelet mat naar naar het het hoofd? hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht. levende wezens die het wel sommigen soms de mat kop — — JULIAN JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, wel, want want ze ze ze raakte raakte In In In deIn de Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg — — JULIAN JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, wel, want want ze raakte raakte de de Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg uitbreiden uitbreiden en en in in 1913 1913 enen noteerde noteerde vier vier keer keer per per naar hun zin hebben onder opsteekt. Maar wil je dat verwikkeld verwikkeld in in verschillende verschillende wacht wacht die die verrassing verrassing verwikkeld verwikkeld in in verschillende verschillende wacht wacht die die verrassing verrassing splitste splitste de de organisatie organisatie dag dag hoe hoe warm warm het het was. was.

Dat Dat water? De biodiversiteit in is in wel? Wat schuilt er precies moordschandalen. moordschandalen.

ZeZe Ze werd werd achter achter dedie de gevel gevel van van moordschandalen. moordschandalen.

Ze werd werd achter achter de de gevel gevel van van twee: twee: dede Koninklijke Koninklijke was was voor voor die tijd tijd ongebruiongebruiniet groot, behalve algen onder dat grijze wateropniet niet enkel enkel verdacht verdacht van van de dede nummer nummer 46,46, 46, waar waar hethet hethet niet niet enkel verdacht van van de nummer nummer 46, waar waar Sterrenwacht Sterrenwacht en en het het kelijk. kelijk.

Daardoor Daardoor behoren behoren dede zijn erenkel eenverdacht paar vissoorten pervlak? moord moord opop op haar haar eigen eigen man, man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Podiumkunsten moord moord op haar haar eigen eigen man, man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Podiumkunsten Koninklijk Koninklijk MeteorologiMeteorologiBrusselse Brusselse temperatuurtemperatuurdie van het kanaal hun Het kanaal is tussen de maar maar ook ook van van die die op op andere andere LaLa La Bellone Bellone te te vinden te vinden vinden is. is.is. maar maar ook ook van van die die op op andere andere Bellone te habitat gemaakt hebben.

3,5La enBellone 4,5 tot meter diep,is.maar sche sche Instituut, Instituut, het het KMI. KMI. waarnemingen waarnemingen tot devinden de maîtresses maîtresses van van Lodewijk Lodewijk Langs Langs de de straatkant straatkant straalt straalt maîtresses maîtresses van van Lodewijk Lodewijk Langs Langs de de straatkant straatkant straalt straalt De voorbije jaren werden er wie zijn hoofd in het water De De dagelijkse dagelijkse temperatemperaoudste oudste ter ter wereld wereld en en was was XIV. XIV. Ze Ze werd werd verbannen verbannen van van hethet het gebouw gebouw weinig weinig XIV. XIV. Ze Ze werd werd verbannen verbannen van van het gebouw gebouw weinig weinigniet een tiental verschillende steekt, zal dede bodem tuurmetingen tuurmetingen in in Ukkel Ukkel zijn België België een een van van de eerste eerste hethet het Franse Franse hofhof hof en en kwam kwam in in in inzijn bijzonders bijzonders uit:uit: uit: een een het Franse Franse hof en en kwam kwam bijzonders bijzonders uit: een een vissoorten gevonden, zoals zien, omdat het water nog nog altijd altijd de de referentie referentie landen landen diedie degevel de meteorologie meteorologie Brussel Brussel terecht. terecht.

Eerst Eerst zou zou kleurloze kleurloze gevel met met Brussel Brussel terecht. terecht.

Eerst zou zou kleurloze kleurloze gevel gevel met met de Europese aal enEerst een troebel is.

Beneden ligt er voor voor België.

België.

Omdat Omdat die die al al uitgebreid uitgebreid bestudeerden. bestudeerden. ze ze ze een een tijdje tijdje in in in hetin het kasteel kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie ze een een tijdje tijdje het het kasteel kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie trekkende vis die oorspronzand en met de jaren is zo zo lang lang vanaf vanaf datdat plateau plateau Quetelet Quetelet was was sterk sterk van van Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de van van Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de kelijk uit dezal Sargassozee daar ook organisch gebeuren, gebeuren, zal daar daar ook niet niet overtuigd overtuigd van van verregaande verregaande hebben, hebben, maar maar omdat omdat zeook ze het het voordeur. voordeur.

Achter Achter diedie diedie hebben, hebben, maar maar omdat omdat ze ze het het voordeur. voordeur.

Achter Achter komt.

Daarnaast leven er materiaal bijgekomen, snel snel verandering verandering in in komen, komen, samenwerking samenwerking tussen tussen ook ook daar daar te bont te bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligt ligt een een nauwe nauwe ook ook daar daar te bont te bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligtligt een een nauwe nauwe ook verschillende invasieve zoals bladeren, dode vissen want want dat dat zou zou de de nauwkeunauwkeuverschillende verschillende landen. landen.

Dan Dan werd werd ze ze verplaatst verplaatst naar naar hethet hethet gang, gang, enen en wie wie die die neemt, neemt, werd werd ze ze verplaatst verplaatst naar naar gang, gang, en wie wie die die neemt, neemt, soorten die eerder voorkoen steenpuin.

Om de zoveel Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar Daar woonde woonde ziet ziet het het ‘Bellonahuis’ ‘Bellonahuis’ righeid righeid van van deDaar de langeterlangeterkonden konden immers immers gegevens gegevens Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar woonde woonde ziet ziet het het ‘Bellonahuis’ ‘Bellonahuis’ men inpaar Azië, zoals de tijd moet deHet bodem ze ze ze een een paar jaar. jaar. verschijnen. verschijnen.

Het valt valt te te mijnstudies mijnstudies in in hethet gedrang gedrang worden worden uitgewisseld uitgewisseld en en dete dete ze een een paar paar jaar. jaar. verschijnen. verschijnen.

Het Het valt valt Chinese wolhandkrab en de gebaggerd worden, om diep Na Na haar haar volgden volgden bestempelen bestempelen als een een kunnen kunnen brengen. brengen.

TempeTempeveranderingen veranderingen inals in de de Na Na haar haar volgden volgden bestempelen bestempelen als als een een zwartbekgrondel. genoeg teparel, blijven voor de welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, maar maar het hethet ratuurmetingen ratuurmetingen zijn zijn atmosfeer atmosfeer voorspeld. voorspeld. welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, parel, maar maar het Los van dit alles is de scheepvaart.

Dat is meteen elkaar elkaar op.op. op.

Inop.

In 1913 1913 lietliet liet is ook is ook een een stedenbouwstedenbouwelkaar elkaar In In 1913 1913 liet is ook is ook een een stedenbouwstedenbouwimmers immers precisiewerk. precisiewerk.

Dankzij Dankzij de de inspanningen inspanningen manier waarop het kanaal ten deleflater. ook een reden burgemeester burgemeester Karel Karel Buls Buls kundige kundige ater.

ErBelgië Er werd werd burgemeester burgemeester Karel Karel Buls Buls kundige kundige flflater. flBelgië ater.

Er Er werd werd Vandaag Vandaag gebeuren gebeuren de de van van Quetelet Quetelet had had in in ishuis aangelegd, geen ideale waarom het water niet hethet het huis opkopen opkopen door door dede dede immers immers volledig volledig rond rond het huis huis opkopen opkopen door door immers immers volledig volledig rond rond metingen metingen met met automatiautomati1876 1876 al weerbulletins. al weerbulletins. habitat voor verschillende helder is:waardoor telkens wanneer stad stad Brussel.

Brussel.

DeDe De politie politie gebouwd, gebouwd, waardoor hethet hethet stad stad Brussel.

Brussel.

De politie politie gebouwd, gebouwd, waardoor waardoor sche sche thermometers, thermometers, maar maar Naarmate Naarmate dede jaren jaren diersoorten.

De Haven van een boot voorbijvaart, waait heeft heeft er er een een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar onzichtbaar is. is. heeft heeft er er een een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar onzichtbaar is. is. elke elke dag, dag, stipt stipt om om acht acht uur uur vorderden, vorderden, werden werden die die Brussel bekijkt samen met het zand van de bodem op. dede de kostuums kostuums van van de dede Dat Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net netnet de kostuums kostuums van van de Dat Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net ’s morgens, ’s morgens, wandelt wandelt er er nog steeds steeds accurater, accurater, ook ook omdat omdat Leefmilieu Brussel en Canalnog helderheid van hetMarkt water Ommegang Ommegang zijn zijn er er bewaard bewaard zoDe zo goed goed opop op deop de Grote Grote Markt Ommegang Ommegang zijn zijn er er bewaard bewaard zo zo goed goed de de Grote Grote Markt Markt iemand iemand het het grasveld grasveld van van er er altijd altijd meer meer samenwersamenwerIt Up de mogelijkheden om iskunnen een van de want parameters enen en het het was was ook ook een een kunnen staan, staan, want Canal It Up trekt wekelijks met kajaks het kanaal op om afval uit het water te halen. © CANAL IT UP en het het was was ook ook een een kunnen kunnen staan, staan, want want het het KMI KMI op, op, naar naar een een van van king king was was tussen tussen landen. landen. drijvende groene eilanden die de waterkwaliteit van bezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect architect JanJan Jan Cosijn Cosijn DeDe sitesite vanvan hethet KMI KMI in Ukkel, in Ukkel, hier hier gefotografeerd gefotografeerd in de in de jaren jaren 1920.

1920. bezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect architect Jan Cosijn Cosijn de de witte witte houten houten bakken, bakken, Quetelet Quetelet beperkte beperkte zich zich van waterplanten te het kanaal bepalen.

Expo Expo 58.58.

58.

In In deIn de jaren jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het het BakkersBakkers© PHOTONEWS © PHOTONEWS Expo Expo 58.

In de de jaren jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het het BakkersBakkersplaatsen.

Die zouden de Leefmilieu volgt om om op op een een kwikthermomekwikthermomeechter echter niet niet tot tot deBrussel de meteorometeorowerd werd het het een een huis huis voor voor huis, huis, waar waar nu nu het het café café Le Ledie HetHet Het Bellonahuis Bellonahuis dateert dateert uit uit de de late late zeventiende zeventiende eeuw. eeuw. werd werd het het een een huis huis voor voor huis, huis, waar waar nu nu het het café café Le Le Het Bellonahuis Bellonahuis dateert dateert uit uit de de latelate zeventiende zeventiende eeuw. eeuw. kwaliteit lichtjes bevordewaarden maandelijks op. terter te te observeren observeren inruimte in welke welke logie, logie, hijd’Espagne hij verrichtte verrichtte ook ook in in podiumkunsten. podiumkunsten.

DeDe De ruimte Roy Roy d’Espagne wordt wordt © BELGA © BELGA podiumkunsten. podiumkunsten.

De ruimte ruimte Roy Roy d’Espagne d’Espagne wordt wordt © BELGA © BELGA ren en de biodiversiteit we niet, omdat zedenaar de om overstorten en soms wordt overgestort in Het opwaaiende zand is stemming stemming de de temperatuur temperatuur bestuderen bestuderen en en gebruikte gebruikte andere andere domeinen domeinen pionierspioniersbestuderen. bestuderen.

Ook Ook de steeds steeds meer. meer.

Ook Ook de de wijken wijken tussen tussen het het oude oude huis huis en en het het uitgebaat. uitgebaat.

Het Het Bellonahuis Bellonahuis tussen tussen hethet oude oude huis huis enen hethet uitgebaat. uitgebaat.

HetHet Bellonahuis Bellonahuis kunnen verbeteren.

In elk bodem zinken. Of denk rechtstreekse lozing van het kanaal, bijvoorbeeld echter niet dehij enige reden statistiek ons ons diehuis die dag dag zal zal brengen. brengen. omom bijvoorbeeld bijvoorbeeldna rond werk. werk.

Zoontwierp Zo paste paste hij de deNicolaas temperatuurmetingen temperatuurmetingen rond dede Sterrenwacht, Sterrenwacht, diedie nieuwe nieuwe huis huis werd werd een een ontwierp ontwierp hijhij hij voor voor Nicolaas Nicolaas nieuwe nieuwe huis werd werd een een ontwierp hij voor voor Nicolaas statistiek geval isbinnenkoer, inbinnenkoer, het watervan duiken maar aan de steps die inDe het afvalwater teSchaarbeeksebeperken, hevige regenval, door en een waarom heten water niet Het Het oude oude gebouw gebouw van de de criminaliteit, huwelijkshuwelijksen toen kansberekening kansberekening en een waren waren minder minder accuraat. accuraat.

Deoverdekte toen aan aan dede Schaarbeekseoverdekte waar waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een overdekte overdekte binnenkoer, binnenkoer, waar waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een een criminaliteit, om naar de vissen te kijken water sukkelen – een recent blijft dit een probleem voor zijn systeem waarbij het water helder is.

Hoewel de weer weer symbool symbool voor voor de de culturele culturele instelling instelling La La de de centrale centrale poort. poort.

Er Er zijn zijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

Dat Dat zou zou zijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia Sterrenwacht Sterrenwacht staat staat er er zelfmoordcijfers zelfmoordcijfers in in kaart kaart te te statistiek, statistiek, die die tot tot dan dan toe toe dichte dichte bebouwing bebouwing hield hield – – poort poort lag, lag, raakten raakten dichter dichter weer weer symbool symbool voor voor de de culturele culturele instelling instelling La La de de centrale centrale poort. poort.

Er Er zijnzijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

DatDat zou zou zijnzijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia nu zeker niet aan de orde, fenomeen.

Onlangs werden de waterkwaliteit van het van het kanaal, de Zenne en opoffering. kwaliteit van hetkunnen kanaalwaopoffering.

Bellone nunu nu geregeld geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar naar een een verklaring verklaring kunnen zijn Mancini, Mancini, een bekend maar maar trouwens trouwens nog nog altijd, altijd, hethet brengen. vooral vooral werden werden gebruikt gebruikt inzijn inzijn toen toen al een –alde – bekend de warmte warmte vast vast enenBellone bebouwd.

DeDe eerste eerste opoffering. opoffering.

Bellone Bellone nu geregeld geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar naar bebouwd. een een verklaring verklaring kunnen kunnen zijnbrengen.

Mancini, Mancini, een een bekend bekend maar maar want deaan zuiverheid ons die steps nogfiguur met een kanaal en de Zenne. riolering elkaar ter niet overal dezelfde optredens, ontmoetingen ontmoetingen het oorlogsoorlogseninen en het hethet voor voor de de verschillende verschillende vooral vooral berucht berucht guur aan aan ligt ligt aan het het naar naar devan de stichter stichter dede astronomie, astronomie, toe toe in in dede is, is hetde dat dat beïnvloedde beïnvloedde de de straatverlichting straatverlichting maakte maakte optredens, optredens, ontmoetingen ontmoetingen het het oorlogsoorlogsen het voor voor de de verschillende verschillende vooral vooral berucht berucht fifiguur figuur aan aan optredens, MINNARES MINNARES VAN VAN DE DE kanaal laat op heel wat opruimactie uit het water Ook het fysieke afval kunnen overlopen.

Zo blijft die in het algemeen niet en en culturele culturele activiteiten activiteiten jachtleven jachtleven te vinden te vinden in in de de verwijzingen verwijzingen die die in in de de het het Franse Franse hof, hof, in in de de tijd tijd VERHUIZING VERHUIZING MINNARES MINNARES VAN VAN DE DE genoemde genoemde Queteletplein, Queteletplein, sociale sociale wetenschappen. wetenschappen.

Hijde Hij waarnemingen. waarnemingen.

De voor voor hethet instituut instituut en en culturele culturele activiteiten activiteiten jachtleven jachtleven te vinden te vinden in in de de hethet verwijzingen verwijzingen diedie in in de het het Franse Franse hof, hof, inDe in de de tijdtijd ZONNEKONING ZONNEKONING vlakken nog altijd te gevist.

Lichter afval blijft op organiseert. vormt een grote uitdaging. het risico opevengoed overstroming goed.

Daar zijn zitten. verschillenorganiseert.

DeDe De schoonheid schoonheid façade, maar maar evengoed gevel gevel verscholen verscholen zitten.

ZoZo ZoZoInfaçade, van van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodeZONNEKONING ZONNEKONING organiseert.

De schoonheid schoonheid façade, maar maar evengoed evengoed gevel gevel verscholen verscholen zitten. zitten. van van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodeinorganiseert. in dede schaduw schaduw van van dede wou wou de de variabelen variabelen van van Sterrenwacht Sterrenwacht verhuisde verhuisde moeilijker moeilijker omom dede sterren sterren In defaçade, de negentiende negentiende eeuw eeuw wensen over. het wateroppervlak drijven.

Sommige soorten afval, kleiner.

Zelfs met de de redenen voor, met als mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, staat staat er er op op het het dak dak een een prijkt prijkt het het beeld beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, zijn, staat staat er er op op het het dak dak een een prijkt prijkt het het beeld beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke Astro Astro Tower.

Tower. zijn, sociale sociale fenomenen fenomenen daarom daarom in in 1890 1890 naar naar hethet goed goed waar waar te te nemen nemen enen te te verstedelijkte verstedelijkte Brussel Brussel —wordt Canal Ittoen Up wekelijks zoals zwaardere metalen maatregelen van de belangrijkste het feit dat het standbeeld OAgelukkig VREBOS EN er wordt gelukkig wel wel nog nog standbeeld van van een een Bellona, Bellona, dede de Romeinse Romeinse terecht toen toen zetrekt ze trouwde trouwde met met versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Bally er wordt wordt gelukkig gelukkig wel wel nog nog standbeeld standbeeld van van een een Bellona, Bellona, de Romeinse Romeinse terecht terecht toen ze ze trouwde trouwde met meter er versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Bally terecht met kajaks hetdewater op, voorwerpen en zien dede Brusselse wateroperatoren afvalwater uit deoorlog, riolering LUANA DIFFICILE altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. pelikaan.

DieDie Die staat staat dan dan godin godin van van de de oorlog, oorlog, boven boven de graaf graaf Eugène Eugène de Savoie.

Savoie. lietliet liet aanbrengen aanbrengen enstenen, en welke welke altijd altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. pelikaan. pelikaan.

Die staat staat dan dan godin godin van van de de oorlog, boven boven pelikaan. de graaf graaf Eugène Eugène de de Savoie.

Savoie. altijd liet aanbrengen aanbrengen en en welke welke

BRUZZ | BIG CITY | IBGI GC ICTIYT Y BRU RUZ UZZZZZ| | B BBR BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

Waarom Waaromwordt wordt de degemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur Wat is het verhaal Wat Wat is is het het verhaal verhaal Hoe ziet het kanaal van van ons ons land land gemeten gemeten achter achter de de verstopte verstopte achter de verstopte er onder water uit? in in Ukkel?

Ukkel? gevel gevel van van La La Bellone?

Bellone? gevel van La Bellone?

Lees Lees enen en bekij bekij k de de Lees Lees en en de k de Lees bekij kkkde Lees en bekij kbekij de Lees en bekij kbekij de antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden opop op dede de Big-Cityvragen Big-Cityvragen viavia viavia op de de Big-Cityvragen Big-Cityvragen via Big-Cityvragen de Big-Cityvragen opop deop Big-Cityvragen viavia bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity 0I2I 4A2M RU R2IB T 1R F4J4AE FT4N U0 UR0 AI21UR R12AII0R22 I010 22 101 2 1 2RA2B 0 2A 2 82 8 2I 8 2226I1880I218 IM 2I2A 2A FB EE FB ER U

Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana Difficile Difficile een een nieuw nieuw BigBig Big City-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

City-verhaal.

VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK VOLGENDE Waarom Waarom wordt wordt de dede Waarom Waarom wordt wordt de Waarom istemperatuur Alhambra, het Wat Wat gebeurt gebeurt er er alsals er er onder onder gemiddelde gemiddelde temperatuur gemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur grootste theater van mij mij n huis n huis een een metrolij metrolij n in n van van ons ons land land gemeten gemeten in in van van ons ons land land gemeten gemeten in Brussel, ooit verdwenen? wordt wordt gebouwd? gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

Ukkel?

Ukkel?

Culture.

NL | FR | EN LET’S TURN THE PAGE TO A NEW ERA FOR CULTURE

P.A.R.T.S. MASTER’S STUDENTS TALK ABOUT THEIR GRADUATION PROJECTS

‘Here, the dance floor is a real research space’

BANDE DESSINÉE DOMINIQUE GOBLET & CAROLINE SURY

‘Être féministe, c’était comme être végan : insupportable’

LITERATUUR ELS MOORS

‘Goed dat kunstenaars eindelijk over hun precariteit durven te spreken’

Culture. Cabin Fever

‘I just stopped scrolling’ EN

Who be er than Pablo Dalas to help us get rid of our cabin fever with a he y iconoclasm. With visible pleasure, the Brussels-based Frenchman pulverises our nostalgia for children’s television and serves up second-hand bookshops, alternative photography and visions of the city by night as a surrogate. — KURT SNOEKX

“I never became a chef or a hiker, no,” laughs Pablo Dalas. The artist, who some years ago exchanged the warmth of southern France for glowing hotspot Brussels, has not suddenly converted over the past year to an explorer of serene silent areas. “Printed Noises”, his new exhibition at bookshop and heaven for graphic arts Grafik, leaves no doubt about that. For that, Pablo Dalas’ work – which takes place on paper, the small screen, large walls and human skin – lives too much on the visual noise that fills the world. That noise is then put through a distortion pedal. Classic, seemingly stretched out and deformed stills from old Tex Avery, Warner Bros and MGM cartoons, a few ignorant and mutilated Care Bears and a decomposing La Vache Qui Rit all vibrate to the rhythm of a world in visual overdrive. “Those old cartoons have interested me for a long time. This goes back to my childhood, when I used to watch Ça cartoon on Canal+ on Sunday evenings. Those images of Road Runner and Wile E. Coyote, Bugs Bunny and others are somehow engraved on my retina. These days, I see them with new eyes, as raw material for a practice that reappropriates and recontextualises those popular figures of childhood, transforming them into something monstrous and grotesque.

Something that looks more natural than those kitschy, corny, forever smiling, way too sweet Care Bears. They’re not to be trusted, you know.” (Laughs) Pablo Dalas became particularly fascinated by animation smears, drawings that evoke rapid movement in a sequence by stretching 28

Artist Pablo Dalas: “My work is definitely a critique of the excess of images. It is full, it spills over the edges, because I see so much. Too much.”

the movement itself into one distorted image.

He incorporates this basis of traditional animation in drawings, but also in self-made animated films. “During the first lockdown, I stayed with my parents in France. With just my desk, some paper, my computer and a scanner. I used that to focus entirely on animation, to refine my technicality.”

MIRÓ’S DAILY ROUTINE This deepening has spread in other areas. “My work is definitely a critique of the excess of images, yes. That’s why I work almost exclusively on the basis of existing material. I guess that that’s symptomatic of the times I grew up in. A time that has reached its paroxysm today. My images are by necessity a reaction to that. They are full, they spill over the edges, because I see so much. Too much.”

“Your first inclination in that isolation of the lockdown is then to go wild on social media, to surrender to the feed of Instagram.

But I just stopped scrolling and consuming, and I got all my art books out again. Really taking the time to get to know an artist, to dig, to penetrate deeply into a body of work, and not to be satisfied with a quick glance at ten photos, was a rich experience. It brings you

closer to the artist. I also watched the documentary Joan Miró – The Inner Fire on Arte, a look behind the emblematic images through which we think we know him.

Instead, getting answers to questions like when he starts his day, how he takes breaks, how rigorously he applies himself to his work, says so much more.”

“Anyway, I watch a lot of movies. I am a film freak and I miss going to the cinema the most of all. Cinematek is top! But during lockdown, I could easily watch one film a day.

Classics, but also more recent pearls. I recently watched The Wild Boys, a 2017 French film by notorious short-filmmaker Bertrand Mandico. A film like an alien vision.

Delicious visual madness around a bizarre story, made without big budgets, but where you suddenly go from black and white to colour, traverse crazy decors and

Quarantoon WIDE VERCNOCKE

end up in a jungle. Very nice to see that such films still are being made.”

TINTIN’S QUIFF The city itself also provides inspiration and escape routes. “After only two days in nature, the city is already pulling me back, yes. Or at least the energy of it, the culture that is everywhere, the visual stimuli. I take lots and lots of pictures with my phone. Not, as might be expected, of beautiful architecture or historical monuments, but of pieces of advertising, typography on signs, awkwardly drawn characters in lost corners of the city, logos, posters, tagged doors... I have never been the one to organise photo nights for the family.” (Laughs) “Or I get lost in second-hand book shops. I can spend hours poking around the Pêle-Mêle, looking for old comics, obscure, rare things. At Vossenplein/ Place du Jeu de Balle recently I found an old Les Pieds Nickelés for 25 cents.”

“I collect comics, but I also read a lot of them. The past few months have not made me stop doing that.

For example, I reread everything by Charles Burns, a master of very intense black and white.

The way he looks at the body really appeals to me.

How he uses physical distortions to create monstrous yet very gentle characters in Black Hole, or his idea of inversion in his Hergé-inspired Last Look trilogy: colour Tintin’s quiff black and suddenly it’s no longer Bobby following him, but a black cat.”

“The last comic I read was The City of Belgium by Brecht Evens. Truly a masterpiece that pushes the boundaries of the comic and a great example of how to talk about the city. It was an interesting experience to read it during the lockdown because it dives deep into the night, at parties and in packed clubs, all places we weren’t allowed to go. Very stimulating, yes.”

PABLO DALAS: PRINTED NOISES > 30/6, Grafik, www.grafik.brussels 29

Culture. Dance

P.A.R.T.S. vs the pandemic EN

They are fourteen in number, the first generation of students to complete the two-year STUDIOS master’s programme at P.A.R.T.S. dance school. Because the global health crisis has le them without a live audience for over a year now, these three graduates are eager to share their graduation projects on a real stage. — TOM PEETERS, PHOTOS SASKIA VANDERSTICHELE

’

a Mary Szydlowsk “The unpredictable gives me energy and makes my work come to life”

“

I

was going to settle down here for two years in an artistic bubble, experimenting and reflecting,” Mary Szydlowska says laughingly. She is from Poland and had already completed several (exchange) projects following anthropology studies at the Jagiellonian University in Krakow. “The STUDIOS master’s seemed ideal to me because it’s a collective pathway, yet charging your individual needs as a young maker.

Moreover, the dance floor is a real work floor and research space. I was used to a much more cautious attitude where you were invariably asked to take off your shoes.” (Laughs) The link between dance space and workplace also seeps into her graduate work.

For the performance and installation LEAKS, Szydlowska investigated the movements of cleaning

30

and maintenance staff. “My interest took shape when I was researching the activities that took place there in between the opening hours at the Zacheta National Gallery in Warsaw. Our workplaces, like public spaces and dance halls, are by default clean and empty. That condition became my context, first in the solo SOAK, in which I worked with fabrics and hand gestures derived from brushing movements. In LEAKS, I bring in larger cleaning equipment. I don’t want to hijack the movements of professional cleaners but I want to acknowledge and study what their impact is on our workplaces and how it may change our perception.”

During her research, Szydlowska found that cleaning has drastically changed, from a peripheral and invisible action into one highly demanded. “The pandemic did make cleaning work even more visible.

We disinfect everything, including ourselves. In a way, we have all become cleaners.” Recently, Szydlowska received a scholarship for a dance project in her home town of Krakow. But in fact, she doesn’t want to return to a country where she is not allowed to make decisions about her own body. She prefers to discover the cultural scene in Brussels, which remained closed during her time here.

“Everything was so organized and predictable, while facing a living audience remains crucial for artists.

I’m certainly not doing it for me. It’s communication.

The unpredictable gives me energy and makes my work come alive.”

LEAKS 13/6, 16 > 18.30 continuously, Wild Gallery

B

orn in Sydney and raised in Tokyo and London, Eimi Leggett trained in ballet, theatre and contemporary dance before starting her training cycle at P.A.R.T.S. “At the London Contemporary Dance School, the emphasis was mainly on technique, but I also wanted to make my own things. Whereas the BA was still very physical, the mental aspect weighed more heavily in the MA. This was further enhanced by the pandemic, which strengthened the bonds between the students. Fortunately, our study trips – two weeks in Taipei and five weeks in Senegal – were before the lockdown. Then the focus shifted to online.” The fact that dance performances could only be watched on online platforms was a source of frustration for Leggett, who her whole life has heard teachers say: “Give some more stage presence.”

That then immediately laid the basis for her thesis. The Search for Liveness came about after studying films of dancing teenagers on TikTok. “They all looked so immediate, but at the same time seemed to lack a soul. I wanted to understand the difference between real performances and what is projected through devices. More

precisely: what really brings a work of art to life? Is it still just about being present in the room? How does the new virtual framework relate to the dancer? For my thesis, I’m asking two people who make a living from interacting with their audiences – a queer artist and someone who started online stand-up comedy during the lockdown – where ‘liveness’ is headed.”

Looking back on her P.A.R.T.S. journey, Leggett concludes that she has learned to temporize between busy schedules, not always say sorry before she speaks and to plan well in advance. “But the biggest lesson was to be open and respectful enough in the same room with all these different people, cultures and nationalities while still standing up for yourself. Up until now, I’ve always been a student. It’s time to step out of that comfort zone.

Ideally, I’d like to keep making my own pieces in Brussels. But actually, for the first time in my life, I don’t really have a plan, and it doesn’t feel uncomfortable.”

THE SEARCH FOR LIVENESS 15 & 16/6, 20.00, Rosas Performance Space

Nathan Ooms

N

athan Ooms remembers the Zoom session in which all P.A.R.T.S. students were told that, due to the pandemic, they were not allowed to return to the school buildings. “That news hit home,” says the student who came to follow the new master’s program in September 2019 after studying drama at the KASK in Ghent. “I saw all the faces leave. Especially in our course, where working with fellow students is so important and necessary, that was hard to deal with. The pandemic did make us even more attentive and caring with each other later, when we were back to being taught in little bubbles.” The Honey House, his graduation performance, is also a group work, with three classmates and actress and theatre maker Anna Franziska Jäger, with whom he has also previously created performances. “I haven’t quite figured out where exactly my graduation work is on the dividing line between theatre and dance, but it was a fantastic experience anyway. The thread running through the performance is the mixed feelings that characterise our competitive society. We constantly feel the need to boost and

“These shows help us on our way towards work, freedom and self-sufficiency”

develop ourselves on the one hand, while at the same time taking care of ourselves and each other. I investigate these contrasting imperatives by having movements based, for example, on extreme sports, but also on self-care routines such as sunbathing, clash with each other in a loop. I want to show how all these regimes act on our bodies.”

Ooms calls the graduation shows, which will take place in front of a live audience thanks to the new rules, an important linking moment for the entire group. “They help us on our way towards work, freedom and self-sufficiency. Along with informal and spontaneous meetings after dance and theatre performances, which I missed most during the past period.” Once this master is completed, Ooms wants to continue making performances. After the summer, he will be seen in the Toneelhuis production Indoor Weather. A new performance with Jäger is also in the pipeline.

BRUZZ | INTERVIEW

Eimi Leggett

“I’ve always been a student. It’s time to step out of that comfort zone”

THE HONEY HOUSE 10 & 11/6, 20.00, Rosas Performance Space P.A.R.T.S. STUDIOS GRADUATION WORKS 8 > 20/6, Rosas Performance Space & Wild Gallery, www.parts.be/studios 31

Culture. Bande dessinée

DOMINIQUE GOBLET & CAROLINE SURY, SORCIÈRES DE LA BANDE DESSINÉE

‘Y a-t-il une BD féminine ? Ça, c’est une question dangereuse’ FR

Le monde tourne et la scène de la bande dessinée tourne avec lui, lentement mais sûrement.

Ainsi, ces dernières années, de plus en plus de créatrices de BD ont trouvé leur place dans un monde où les hommes ont longtemps dominé. Un regard sur l’histoire, le présent et l’avenir à travers les yeux de Dominique Goblet et Caroline Sury, deux des plus grandes forces créatrices de notre époque.

▼

— KURT SNOEKX, PHOTOS HELEEN RODIERS

32

Dominique Goblet Née à Bruxelles en 1967 Étudie les arts plastiques à Saint-Luc Dominique Goblet (à gauche) et Caroline Sury, sorcières d’une BD qui part des tripes, de l’humain, du sensible, de la vraie vie.

Fait partie du groupe Frigoproduction dans les années nonante, qui deviendra l’actuel Frémok Débuts en 1997 avec Portraits crachés, suivi de Souvenir d’une journée parfaite en 2002 Percée avec Faire semblant c’est mentir (2007) Les Hommes-Loups (2010) et Plus si entente… (avec Kai Pfeiffer, 2014) la consacre comme l’une des autrices de BD les plus importantes de sa génération En 2019, elle est présidente du jury du Festival International de la Bande Dessinée à Angoulême, et son livre L’amour dominical, un quatremains avec Dominique Théate, est sélectionné pour les Fauves l’année suivante En 2020 elle est récompensée du Grand Prix Töpffer pour l’ensemble de son œuvre

Caroline Sury Née à Laval en 1964 Est diplômée de l’École des BeauxArts de Bordeaux en 1989 En 1993, elle co-fonde avec Pakito Bolino Le Dernier Cri, qu’elle contribue à faire évoluer en épicentre légendaire de la scène graphique underground internationale Dessine pour des revues comme Lapin, Ferraille et Strapazin et des journaux comme Libération et Le Monde Publie Bébé 2000, sa première bande dessinée, en 2006 chez L’Association Quitte Le Dernier Cri en 2009 Cou tordu (2010) poursuit la dissection sans pitié de son autobiographie Un matin avec Mlle Latarte fait partie de la sélection officielle du Festival International de la BD à Angoulême en 2020 Avec Ludovic Ameline elle fonde la maison d’édition La Gangue

33

DOMINIQUE GOBLET & CAROLINE SURY, SORCIÈRES DE LA BANDE DESSINÉE

U

BRUZZ

| INTERVIEW

«

34

n prix, c’est ce qu’on donne à une œuvre d’art. Quelque chose d’exceptionnel, quelque chose qui n’est pas nécessairement facile ou agréable à lire. Non, cela doit être original, avoir un esprit, une âme. Cela peut vous échapper, heurter, blesser, bouleverser. Et quand on reprend ses esprits, on réalise que cela nous a enrichi. C’est de l’art. Ça, pour moi, c’est la BD. » Depuis des années, deux icônes de la scène contemporaine de la bande dessinée offrent ce genre de livres au monde : la Française Caroline Sury – à qui l’on doit les mots ci-dessus, fondatrice en 1993 avec Pakito Bolino de l’épicentre de l’underground graphique Le Dernier Cri à Marseille, et aujourd’hui, avec Ludovic Ameline, gardienne de la maison d’édition La Gangue – et la Bruxelloise Dominique Goblet – pionnière de la bande dessinée alternative dans les années nonante avec le groupe Frigoproduction, puis particule élémentaire des éditions radicalement novatrices Fréon et Frémok, dont le succès a largement dépassé les frontières.

Mais plus important que ce curriculum vitae, c’est le travail de ces deux-là. Un travail qui ne se laisse pas enfermer dans les cases de la bande dessinée et qui s’étend volontiers aux découpages, illustrations, peintures, sérigraphies, céramiques et arts visuels. Et lorsqu’il apparaît sous forme de livre, il se frotte si fort aux limites du support qu’il s’incruste pour allumer un feu inextinguible. Un feu qui consume tout, qui excite, déchire et attendrit, clarifie et obscurcit, aime et blesse. Les livres de Caroline Sury et Dominique Goblet imprègnent la vie de façon vertigineuse. La vie où elles, avec générosité et résilience, incarnent et laissent paraître leur moi le plus intime sous les traits de la femme, l’homme, l’artiste, la rage, la tristesse, la caresse, le corps, fantasme, réflexion, blessure, rêve, transparence, imperméabilité…

Là, à la surface de la vie et dans l’intimité des tripes, la bande dessinée devient une œuvre d’art.

Une œuvre qui mérite des prix. En 2020, lorsque Dominique Goblet (pour L’Amour dominical, son quatre-mains avec Dominique Théate) et Caroline Sury (pour Un matin avec Mlle Latarte) ont été

nominées pour les Fauves du prestigieux Festival International de la Bande Dessinée (FIBD) d’Angoulême, elles n’ont rien remporté.

Mais le vent semble avoir tourné, depuis la situation très déséquilibrée de 2016, où la liste des nominés comptait 30 noms, dont zéro femme, et le FIBD était rebaptisé en « Femmes Interdites de Bande Dessinée ». Dominique Goblet : « Quand on sait qu’aujourd’hui dans les classes de BD, il y a plus de filles que de mecs, ça va se faire très naturellement, l’apport de féminité dans le monde de la BD. »

C’EST FAIT, TAIS-TOI C’était différent quand Dominique Goblet et Caroline Sury ont fait leurs premiers pas, peut-on constater au Sterput, lieu de perdition favori à Bruxelles, où les deux têtes d’affiche du Picture ! Festival se saluent

lieux où l’art fait pencher la société du côté progressif… « Quand je suis sortie de l’école », raconte Dominique Goblet, « j’étais la seule fille du groupe Fréon et presque la seule de (la maison d’édition française, NDLR) L’Association. En Allemagne, il y avait Anke Feuchtenberger, et en France, il y avait Caroline. Nous étions toutes les trois dans la même situation. On était très isolées. »

Ça a été difficile ?

DOMINIQUE GOBLET : C’était vraiment difficile. (Hésite) Je suis un peu pudique d’en parler. Tu sais que j’adore le Frémok, leur philosophie...

On est une famille artistique. Au cours de ces premières années, je voulais vraiment faire partie de cette énergie, m’investir dans l’organisation. Mais, pour une raison ou une autre, je n’ai jamais réussi. Il y a eu des moments où j’ai été très mal

« En tant que femmes, on ne peut pas ne pas être sensibles à la situation des autres femmes dans le monde » DOMINIQUE GOBLET

« Dans les années nonante, être féministe, c’était comme être végan : insupportable » CAROLINE SURY

chaleureusement, un bon quart de siècle après leur première rencontre. « C’était en 1994 à l’occasion d’Autarcie Comix, un festival organisé par Fréon à Bruxelles puis à Paris », raconte Dominique Goblet. « L’objectif était d’unir les forces des labels indépendants de BD de toute l’Europe. Le fait que tous ces groupes se soient retrouvés dans un réseau a vraiment fait basculer le paysage. » Ces groupes – Le Dernier Cri pour Caroline Sury, Fréon pour Dominique Goblet – étaient des lieux furieux de création. Des lieux où la liberté et l’ardeur au travail débridées s’allient à l’inventivité radicale, au traitement précieux, aux idées folles et à l’extase visuelle. Des

traitée par certaines personnes. On m’a tenue à l’écart de certaines réunions, et lorsque nous sommes passés d’un groupe d’auteurs à une véritable maison d’édition, et qu’il fallait des forces motrices, il s’est avéré que je n’ai pas pu faire partie de l’organisation, malgré ma candidature... C’était l’horreur, parce qu’on est rejeté par ses pairs.

Je n’ai pu en parler que dix ans plus tard, avec les personnes qui me sont les plus proches. Je pense que beaucoup n’étaient même pas conscients de ce qu’ils faisaient ou de l’effet que cela avait sur moi. Et tout ça est arrivé à un moment où tout commençait pour nous, où l’on ne savait pas si on allait tous trouver notre place. Peut-être que ça a fait

peur à certains de voir que mon travail était par chance repéré un peu plus vite ? Peut-être c’était juste de la jalousie ? Et peut-être que ça aurait été la même chose si ça avait été un groupe de filles. Mais on ne peut pas nier le fait que ce n’étaient pas des filles, et qu’Anke et Caroline, chacune dans des pays différents, ont eu les mêmes expériences. On pensait alors que la BD machiste, c’étaient les autres. Mais non, c’était aussi ces milieux alternatifs.

C’est pour ça que vous avez envisagé de vous réunir dans un groupe ?

GOBLET : Oui. Peut-être pour voir si

le fait d’être juste entre nanas allait produire des discussions qui pouvaient générer d’autres formes de création. Pour voir quel genre de sujets seraient abordés, si on aurait moins de retenues pour parler de certaines choses... Et pour être plus cool pour travailler. C’était un projet qui nous motivait à fond, mais chaque fois qu’on en parlait à des mecs, ça les énervait : « Vous êtes des féministes ? » CAROLINE SURY : Et être féministe, c’était comme être végan : insupportable.

GOBLET : À un moment donné, un important éditeur alternatif a entendu parler de notre projet, et il s’est tellement emporté contre Caroline que je l’ai retrouvée en train de pleurer. Il disait que c’était débile de vouloir ghettoïser les femmes. Qu’on avait notre égalité et nos droits, « qu’est-ce que vous voulez en plus ? » SURY : « C’est fait, tais-toi ! » GOBLET : Je l’ai cuisiné pendant deux heures, jusqu’au finish. Je lui ai dit que les groupes composés uniquement d’hommes avaient existé tout le temps et partout. Que notre groupe n’était pas là pour lutter contre les mecs. Que même si on pouvait pratiquer notre art seule entre dix mecs, on pouvait aussi ressentir une certaine pression. Et que le fait d’être une femme a quand même une influence sur notre identité créatrice, et qu’en tant que femmes, on ne peut pas ne pas être sensibles à la situation des autres femmes dans le monde. À la fin, il a dit : « Vous devez foncer ! » (Soupir) Le besoin d’expliquer tout le temps pourquoi on veut faire ça…

SURY : Alors que c’était juste par amitié. Nous nous comprenions et nous partagions une certaine

SURY : Oui, et c’est à contre-courant.

Avec Le Dernier Cri, tout était possible, du trash qui va très loin concernant la religion, le sexe, mais toujours d’un point de vue masculin.

Quand on revendique le point de vue d’une femme, et que l’on parle de ce qu’on ressent vraiment, alors les hommes se sentent en danger.

GOBLET : C’est vrai que si les propos de la femme tournent de façon très intime autour des enjeux féminins, ça peut devenir un peu compliqué. Il y a encore beaucoup de sujets difficiles à traiter. Si une femme parle de la sexualité, mais de son côté moins sexy, de ses désagréments et de ses difficultés, ou - imaginez ! – d’une femme qui ne baise pas beaucoup. Ou la ménopause ! « On ne parle pas de ça, ce n’est pas glamour. »

Y a-t-il une BD féminine ?

GOBLET : Ça, c’est une question Caroline Sury (à gauche) et Dominique Goblet : « Quand on revendique le point de vue d’une femme, et que l’on parle de sa vie, alors les hommes se sentent en danger. »

frustration quant à notre propre rôle, en tant que femme, et quant aux propos que l’on voulait tenir dans nos BD. Bébé 2000 (première BD autobiographique de Caroline Sury, sur sa grossesse assombrie, NDLR) était vraiment un problème pour Pakito Bolino, mon compagnon de l’époque, parce que je parlais de nous. Je parlais de certaines choses qu’il ne voulait pas voir dans un livre, dans l’espace public. Alors que je ressentais juste le besoin d’en parler. Et aussi parce que j’étais convaincue que je n’étais pas la seule, que cela touchait aussi d’autres femmes.

LA VRAIE VIE Bébé 2000 et son successeur Cou tordu s’inspirent brutalement, impitoyablement, radicalement de la propre vie de Caroline Sury ; ses personnages portent tout simplement les noms qu’ils ont dans la vraie vie. Ce n’est pas du goût de Pakito Bolino, son partenaire de l’époque, avec qui elle a fondé Le

Dernier Cri, pourtant le havre invitant les iconoclastes à faire ce qui ne peut être fait nulle part ailleurs, à s’exprimer librement et sans limites.

En 2009, elle claque la porte et elle est rayée petit à petit de l’histoire du légendaire temple païen. « J’ai tout donné pour tous les artistes qui sont venus chez nous, mais à un moment donné, j’ai compris qu’il y avait d’autres choses à faire », raconte Caroline Sury, « j’avais envie de parler différemment, de retrouver celle que j’avais perdue au cours de ces seize années. Drôles de Dames était ma façon d’aller à l’encontre de la vision majoritairement masculine du sexe au Dernier Cri, avec beaucoup de violence et d’érections.

Je voulais parler de l’érotisme, de la féminité extravertie. Je voulais montrer ce que nous pouvons exprimer avec notre corps, une autre vision de la femme, plus farfelue, avec beaucoup de masturbation et beaucoup de poils. Très ludique et se terminant toujours par des jambes écartées et le sexe de la femme. »

dangereuse.

SURY : Moi, je dirais pas. (Hésite)

J’aimerais dire pas. Mais bon...

GOBLET : Je pense que l’on a vite

tendance à dire que l’on doit étouffer les différences entre hommes et femmes. Et je ne suis pas non plus pour un clivage entre les sexes, mais je pense que les spécificités peuvent être très précieuses.

SURY : En fait, cette catégorie viendra naturellement, car les femmes sont en train d’exploser depuis les années 2000. Notre futur sera féminin, il va être sorcière.

GOBLET : La féminité d’une BD ne se mesurera pas non plus à sa sensibilité. Cette catégorie gagnera en importance selon la façon dont le monde et notre place dans celui-ci évoluent. En raison du contexte

social et politique, les positionnements, les langues qui se libèrent et nous permettent à nous aussi de porter un discours.

Avec votre propre langue et vos propres règles ?

SURY : Cela a été très important pour

moi. Dans la vie, j’ai parfois du mal à m’exprimer. J’ai peur de la réaction des autres, de les affronter, d’être rejetée. Alors que, dans des périodes vraiment névralgiques, j’ai besoin de pouvoir parler des choses pour les comprendre. Réaliser que nous vivons dans une société de patriarcat, où les femmes n’ont toujours pas acquis le droit de parler de certaines choses, c’était insupportable pour moi. Je dois pouvoir exprimer ce que je vis – en ne me disculpant pas, je suis tout aussi coupable d’incompréhension. Mais ça me permet de me comprendre moi. Et ce qui en résulte, c’est la BD. La BD qui n’a pas de règles, mais qui part des tripes. De l’humain, du sensible, de la vraie vie.

GOBLET : C’est se mettre nu devant les gens. Se montrer avec toutes ses blessures, accepter ses faiblesses, ses échecs, et y trouver un élément qui renverse les choses, qui apporte brillance et lumière. Il y a une grande force dans cette fragilité. Une résilience qui te permet de quitter la posture douloureuse des choses qui t’ont victimisé.e dans la vie et de te rapprocher de toi-même. Pour voir soudain la beauté au-delà des faits qui t’ont déprimé.e.

PICTURE! FESTIVAL DOMINIQUE GOBLET : OSTENDE > 20/6, BELvue Museum & CAROLINE SURY : BE GORE NOW > 13/6, Sterput, picturefestival.be

THE FUTURE IS FEMINIST

THE FUTURE IS FEMINIST

De wereld draait en de stripscene draait mee, traag maar gestaag. Met als gevolg dat er de laatste jaren eindelijk meer vrouwelijke stripmakers hun plek vinden in een wereld waar mannen al heel lang de plak zwaaien. Een blik op geschiedenis, heden en toekomst door de ogen van Dominique Goblet en Caroline Sury, twee van de allergrootste scheppende krachten van onze tijd. “Als je de blik van een vrouw opeist, en praat over je leven, over wat je echt voelt, dan voelen mannen zich in gevaar gebracht.”

The world turns and the comic strip scene turns with it, slowly but steadily. As a result, in recent years more and more female comic strip creators have made a place for themselves in a world long dominated by men. A look at history, present and future through the eyes of Dominique Goblet and Caroline Sury, two of the greatest creative forces of our time.

“When you command the gaze of a woman, and talk about your life, about what you really feel, men feel compromised.”

NL

BRUZZ | INTERVIEW

Un discours qui vous soit propre ?

EN

35

Culture. Photography

Before the jungle becomes an olive grove once more EN

The internationally renowned French photographer Mathieu Pernot (Prix Cartier-Bresson 2019) is making a stop-off at the Jewish Museum of Belgium with “Something Is Happening”. The last year in the life of a refugee camp, told in several different voices. — SOPHIE SOUKIAS January 2020. The island of Lesbos in the Aegean sea. The Moria camp is dangerously overpopulated.

Designed to hold 2,000 migrants, it has just passed the 20,000 mark.

The luckiest stay inside the camp but the vast majority of the asylum seekers are cut off from its infrastructure, condemned to live in makeshift shelters pitched in the neighbouring olive grove. The wait is long, especially in winter. People know when they have arrived in the “Moria Jungle”, but no one knows when they will leave. They could be waiting more than two years.

A photographer weaves between the patched tents; we recognise him by his satchel: Mathieu Pernot. The French artist has come in search of the next chapter in a story about migration, pieces of which he began to collect in his home country. In Calais, in the “Jungle”. In Paris, at other improvised camps. “I realised that I had to keep going, to leave France.”

In Moria, Mathieu Pernot quickly

became friends with Idriss, a young multilingual and resourceful Somalian who turned out to be the perfect fixer. Together, they paid visits to tent after tent, going from campfire to campfire, back and forth along the paths that wind between the olive groves. “I think I’m quite a solitary, timid, and reserved person and at the same time, I am very interested in my surroundings,” says the artist-photographer. “What is beautiful about photography is that you can immerse yourself in a world that is not your own. Get in touch with it and try to untangle the threads of reality, and to weave them back together.”

DRIVING OFF THE COLD Immersed in the Moria camp (“I had been told that going there was forbidden”), Mathieu Pernot himself felt a sense of “vulnerability”. “I become the minority within the minority. If I didn’t have people watching over me, anything could happen to me.” Observing and listening with care, the photographer documents the fact that “something is happening”. That is the title of his exhibition, curated with great sensitivity by Bruno Benvindo, at the Jewish Museum of Belgium, and of his book, published by GwinZegal.

Men, women, and children, wrapped in blankets, their eyes closed as they wait for time to pass on a makeshift bed. Families and companions drive off the cold with flames. Most of them are smiling, others not so much. Some of them look straight into Mathieu Pernot’s

“If we could only be interested in what we are and where we come from, I wouldn’t do anything”

36

camera lens, many do not. So, nothing is happening then? Quite the opposite.

Successive images of the same situation all look the same, but only at first sight. To enter the camp, for example, people must cross a wooden gangway overhanging a trash heap. Mathieu Pernot immortalised several of these crossings, each time made by a different person. Every crossing matters. So does every destiny.

The photographer does not look for the perfect image because he simply does not believe in it. “We need powerful images. But a photograph excludes what is beyond the frame. Everything it does not show is as important as what it does show.” No decisive moment, no iconic images, no spectacular scenes brimming with pictorial references.

Just images. The poetic traces of lives held in suspense. “What I create are the archives of tomorrow,” says Pernot. That is as true of his time in the Moria camp as it was when, over the years, he photographed a Roma family in Arles (Les Gorgan) or when he visited a jail in Paris (La Santé).

HOPE IS BURNING In September 2020, a fire started by the refugees reduced their camp to ashes. “Something” was happening.

Photojournalists rushed to the site.

Not Mathieu Pernot. “Nothing is more beautiful than a fire and I should know.” The photographer would experience the Moria Jungle revolt, the protests, the attacks, and the fires through videos shot on phones by refugees with whom he had remained in contact. “I prefer to be a messenger for those who experienced the events, to share their point of view and give them a voice.”

Mathieu Pernot’s work is enhanced by the inclusion of images taken by other people and documents that once belonged to other people. In the exhibition at the Jewish Museum of Belgium, he

brings his photographs into a dialogue with school notebooks that were rescued at the last minute from a pile of ashes in the Calais Jungle, and videos shot by migrants during their journey towards a better life, such as the chillingly violent film of a coast guard boat purposely colliding with an inflatable life raft full of migrants, as well as the notebooks of Afghan refugees determined to learn French.

It is an ethical way of working: “It’s a way of recognizing that you are not the only narrator.” But that’s not all. “It is not a statement. I think

BRUZZ | INTERVIEW

Mathieu Pernot’s photographic work is enhanced by the inclusion of images taken by other people and documents that once belonged to other people.

“I am a messenger of stories.”

same time as some migrants who have come to salvage what remains of it. The Moria chapter is closed.

The Jungle will become an olive grove once more. Those who have come across Mathieu Pernot’s work before will quickly recognise the thread that runs between these ruins. If it is not buildings riddled with bullets in post-civil war Lebanon, it is cities full of derelict homes, demolished along with their utopias, or Gypsy caravans in flames. “To me, that’s what photography is about: coming face to face with something that could disappear the next day, and when it succeeds in capturing it, maybe then it has accomplished its mission.”

In 2019, thanks to the Prix Cartier-Bresson, Mathieu Pernot successfully developed a project entitled Le Grand Tour. A journey through the ancient cities of the Middle East that took him from Tripoli in Lebanon (the city where the artist’s father was born) to Mosul and Homs, in search of the “new ruins” that, sadly, inaugurated the twenty-first century.

“A ruin is a fragile space, a suspended state between two situations”, says Mathieu Pernot.

Amid the rubble there is “a breath-taking fragility”. “The people I photograph hold themselves upright and are the actors of their lives. Their lives are extremely fragile, but they embody an incredible power.” He adds: “I find that life is never so powerful as when it is embodied by those who have experienced how fragile it is.”

MATHIEU PERNOT: SOMETHING IS HAPPENING >19/9, Jewish Museum of Belgium, www.mjb-jmb.org

that it is also entirely possible to have no extra narrators. I choose to show these images and documents because I find them incredibly powerful, with a lot to say, and because I like to compile things that, together, make a story.”

A messenger of stories, a documentary photographer in the true sense of the term, Mathieu Pernot is, above all, a photographer of other people. “My experience is a million miles from that of the people I photograph. Everything around me is very dull and uninteresting to me as a photographer. I am happy with

my story, but I have nothing to say about my story or my family. If we could only be interested in what we are and where we come from, I wouldn’t do anything,” says Pernot, adding: “Art is full of encounters and stories. What is important, above all, is to ensure that everyone can tell their story in the same way.”

LANDSCAPE AFTER THE BATTLE The third and final act of the Greek tragedy: after September’s fire, the Moria camp is in ruins. Mathieu Pernot returns to the site at the

FOTOGRAAF VAN RUÏNES

PHOTOGRAPHE DES RUINES

De Franse fotograaf Mathieu Pernot (Prix Cartier-Bresson 2019) stelt tentoon in het Joods Museum. Something is happening zoomt in op het laatste levensjaar van het vluchtelingenkamp op Lesbos: het wachten, de grote brand en het landschap achteraf. In een meerstemmig verhaal vermengt Pernot zijn beelden met video’s die de vluchtelingen maakten met hun telefoon, en met documenten die hij kon redden uit het puin van een andere ‘jungle’, die van Calais. “Ik ben niet meer dan de overleveraar van een verhaal.”

Figure internationale de la photographie, le Français Mathieu Pernot (Prix Cartier-Bresson 2019) fait escale au Musée Juif de Belgique. Something is happening saisit la dernière année de vie d’un camp de réfugiés à Lesbos : l’attente, l’incendie du camp et le paysage après la bataille. Dans ce récit à plusieurs voix, Mathieu Pernot mêle ses images à des vidéos au smartphone prises par les réfugiés, ainsi que des documents sauvés des décombres d’une autre « Jungle », celle de Calais. « Je ne suis que le passeur d’une histoire. »

NL

FR

37

Culture. Literatuur

ELS MOORS VERWERKT EEN LIEFDESBREUK MET EEN RUSTELOZE FILOSOFISCHE ROMAN

‘De plot mag je niet zien, die moet je overkomen’

NL

38

In haar nieuwe roman Mijn nachten met Spinoza dient de Brusselse schrijfster Els Moors de theorietjes van voorgenoemde verlichtingsfilosoof van antwoord. Met een openhartig, compromisloos, bijna schaamteloos verslag van echte angst en begeerte, afgunst en medeleven, wanhoop en liefde. Autobiografische fictie van de bovenste plank. — MICHAËL BELLON, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

▼

Els Moors: “Ik heb een radicaal individualistisch boek geschreven.”

BRUZZ | INTERVIEW

A

ls ze niet aan het schrijven is, is het vrouwelijke hoofdpersonage van Mijn nachten met Spinoza voortdurend in beweging. Ze pendelt tussen Perugia, Berlijn, Keulen, Gent, Oostende en haar thuishaven Brussel, en overal voelt ze het verlangen om buiten te zijn. “Het is alsof een deel van mij altijd opnieuw moet kunnen zien en voelen en ruiken wat er allemaal in beweging is. Soms zou ik zelfs liever al wandelend met mijn vrienden afspreken, want er is niets zo vervelend als stilzittend te moeten praten.”

Dus doen we het interview met schrijfster Els Moors maar al wandelend. Op het lukraak gekozen maar schilderachtige traject tussen Flagey en de Abdij van Ter Kameren. Niet dat Moors samenvalt met haar hoofdpersonage, maar ze heeft er duidelijk heel wat voeling mee. “We hebben dit jaar allemaal gevoeld hoe belangrijk het is om buiten in beweging te zijn. Als je stilzit, volg je al sneller de meer wiskundige logica van je brein, die je vaak langs dezelfde smalle paadjes bij een eindpunt brengt. Een lichaam in beweging verzamelt steeds andere informatie en associaties.

Dat kan je bij wijze van spreken het werk voor jou laten doen om tot een intelligentere samenhang te komen, waarmee je dan als schrijver aan de slag kan.”

Ook in de roman zelf, die de allure heeft van een literair dagboek, zit een voortdurende, ongedurige cadans waarop je als lezer graag telkens weer een eind meewandelt. Dat Moors duidelijk ook zichzelf met haar hele hebben en houden heeft ingezet bij het schrijven, verhoogt de aantrekkingskracht en de waarachtigheid van haar autofictie. Het hoofdpersonage zet zich aan een schrijfproject na een traumatische liefdesbreuk. Dat leidt tot een compromis- en schaamteloos onderzoek van zichzelf, de medemens en de wereld. Ze beschrijft wat ze drinkt en op welk terras, wat ze eet en met welke vrienden, met wie ze vrijt en met wie ze ruziet. Terwijl ondertussen rake observaties en omvattende uiteenzettingen over de menselijke psyche, de liefde, sociale ongelijkheid, klimaat, jazz en kolonialisme, filosofie of de strijd van het literaire schrijven elkaar opvolgen. Het doet me denken aan de zesdelige bestseller Mijn strijd van Karl Ove Knausgård, en het laat zich aanzien dat dit boek al langer geschreven wilde worden.

“Ik heb van een student ooit het eerste deel, Vader, van Knausgård cadeau gekregen,” zegt Els Moors terwijl we uitwijken voor een van de bankjes op het pad langs de vijvers van Elsene. “Ik heb er twintig pagina’s in gelezen en was wel gefascineerd door het universum dat hij creëerde, maar ik ben toen voorlopig intuïtief gestopt met lezen. Ik weet dus niet of wat hij doet gelijkaardig is. Ik heb zeven jaar aan dit boek gewerkt, heb ondertussen veel manuscripten weggegooid en ben ook van uitgeverij veranderd (van Het balanseer naar De Arbeiderspers, red.). Het probleem met proza dat het alledaagse integreert, is dat je makkelijk uitkomt op banaliteit zonder

39

▼

ELS MOORS VERWERKT EEN LIEFDESBREUK MET EEN RUSTELOZE FILOSOFISCHE ROMAN

spanningsboog. Die spanning kwam er pas door mezelf in te zetten om alles menselijkheid te verschaffen en de banaliteit te dragen. Het vertelperspectief van de schrijver die in zijn kookpotten laat kijken, is natuurlijk niet nieuw.

John Fante deed het, en Louis-Paul Boon in Het nieuwe onkruid. Ook de dagboeken van Witold Gombrowicz of van Etty Hillesum zijn fantastische en fascinerende literatuur, omdat je als lezer toch hongerig wordt naar zo’n verslag van echte tijd en echte mensen.”

BRUZZ

| INTERVIEW

PAD VAN DE BEGEERTEN

40

Nog iemand aan de basis van het boek is dus de Nederlandse filosoof Spinoza, die in zijn Ethica uit 1678 gortdroge definities formuleert van alle menselijke begeerten, genre: “Liefde is een blijdschap begeleid door de idee van een externe oorzaak.” Die definities figureren boven elk hoofdstuk van Moors’ boek, dat daar vervolgens de woelige werkelijkheid van de begeerten van het hoofdpersonage tegenover stelt.

“Spinoza kende de eeuwigheidswaarde die tot dan toe aan God werd toegeschreven, toe aan rationele wetenschappelijke kennis. De mens was dan wel niet meer overgeleverd aan de willekeur van een god, maar naar mijn idee kwam daar bij Spinoza geen menselijkheid voor in de plaats. Bij hem is de mens nog maar eens ‘slachtoffer’ van de begeertes, driften en zwaktes waarin hij verstrikt zit. De onredelijkheid van de mens zet hij af tegen een eeuwige waarheid. Dat maakt mij kwaad, omdat dat de perfecte manier is om mensen te onderdrukken. Wat Spinoza vervolgens ook doet: alleen een selecte elite heeft toegang tot de waarheid, en hij fulmineert tegen het gewone volk, dat te dom is om te snappen dat de begeerten iets zijn om te overstijgen. Terwijl ik denk wat ook Plato in zijn Symposium schrijft: dat het door oefening van de begeerten is dat je tot wijsheid komt. Dat oefenpad bewandel je zelf in al je kwetsbaarheid. Dat gaf me een extra excuus om een radicaal individualistisch boek te schrijven.”

Terwijl ons oefenpad ondertussen een soepele bocht neemt tussen de twee Elsense vijvers door, gaat de manier waarop het hoofdpersonage in Moors’ roman haar eigen weg zoekt, ten koste van veel zelftwijfel, psychotherapie, allenigheid, financiële onzekerheid en aantoonbare tegenspraak. Geen wonder dat andere mensen zich in tegenstelling tot haar liever laten inkapselen in de al geconstrueerde sociale structuren die in naam van de ratio ons ordentelijke leven regelen.

“Langs de ene kant is mijn hoofdpersonage een snoever die denkt te weten hoe alles moet gebeuren. Aan de andere kant ben ik ook extreem onzeker en denk ik niet dat er in het boek veel staat dat consequent is, of waardoor ik mezelf niet tegenspreek. Voor Spinoza zou dat al reden genoeg zijn om het te diskwalificeren. Ik wilde weten wat er achter die onzekerheid zit. Want ik wil niet moraliseren, maar we zouden toch liever allemaal onze eigen weg gaan? Vraag het aan een veertienjarige en die is bereid daar alles voor op te geven. In dat verlangen naar een wereld waarin je

Els Moors Werd geboren in 1976 Studeerde Germaanse talen aan de UGent en Tekst en Beeld aan de Rietveld Academie in Amsterdam.

Debuteerde in 2006 met de poëziebundel er hangt een hoge lucht boven ons, die werd bekroond met de Herman de Coninckprijs Ontving voor de bundel liederen van een kapseizend paard onder meer de J.C. Bloem-prijs Was van 2018 tot 2019 dichter des vaderlands van België.

Doceert creatief schrijven in Brussel, Antwerpen en Arnhem ArtEZ Was een van de bezielers van het eerste meerdaagse festival voor Arabische literatuur KalimaFiesta Heeft met Mijn nachten met Spinoza haar derde roman uit, na Het verlangen naar een eiland en Vliegtijd

zelf iets kan betekenen en de dingen op jouw manier kan doen, zit ook een grote schoonheid.”

De eend op het water in de tweede vijver vraagt of het boek ook een plot heeft. “Een grote plot,” zegt Moors. “Maar ik denk dat je een plot niet mag zien. Hij moet je als lezer overkomen.”

Wat het hoofdpersonage wel met neurotische

“We zouden toch liever allemaal onze eigen weg gaan?

Vraag het aan een veertienjarige en die is bereid daar alles voor op te geven”

frequentie oprakelt, is haar liefdesbreuk met de oudere Duitse schrijver H. – al schrijft ze over die relatie zelf weinig meer dan dat ze het einde ervan maar niet kan verwerken. De afwijzing in de liefde als culminatie van de menselijke onzekerheid: dit is behalve al de rest ook een break-uproman.

Moors: “Nog banaler: toen het uit was, kon ik niets anders meer doen dan schrijven. Het boek heeft me moeten redden. Misschien dat ik met mijn verliefdheid op een schrijver dacht te bereiken dat ik mijn boek niet meer zelf hoefde te schrijven. Verliefd worden is namelijk ook altijd een poging om je iets toe te eigenen dat je in de andere bewondert, zonder dat je het zelf moet doen. Pas nadat ik die liefde was kwijtgespeeld, heb ik uiteindelijk gedaan wat ik al lang wilde doen. Mijzelf als mens helemaal aanwezig stellen en spreken.”

Zo maakt Moors ook in Mijn nachten met Spinoza aanschouwelijk en aannemelijk hoe schrijverschap voor iemand het allerhoogste kan zijn. “Men kijkt er makkelijk overheen, maar dat

WARE LIEFDE We eindigen op een bank naast de vijver van de abdij, waar een reiger volstrekt non-fictief naar een goudvis komt happen tijdens onze pogingen iets baanbrekends te zeggen over seks, relaties, het gezin, of het ouderschap – allemaal kwesties die ook in de roman aan slimme analyses worden onderworpen. Zo is er de ingrijpende rol van de soms vermaledijde vader, en ook die van de niet-loslatende moeder. Het afgelopen jaar werd voor Moors niet alleen getekend door de (culturele) lockdown, maar ook door een verhuis, de laatste voorbereidingen aan haar boek, én het overlijden van haar moeder, aan wie het boek is opgedragen.

Dat ze het hoofdpersonage van haar roman “een beetje gedemoniseerd” heeft, zegt Moors.

Net zoals haar moeder, die na de scheiding van haar vader met vallen en opstaan haar eigen weg was blijven gaan, ook ongemerkt werd gedemoniseerd om haar doen en laten. “Als kind dachten wij soms: wat voor moeder hebben wij eigenlijk, dat zij alleen moet zijn met Kerstmis? Als ze weer eens huilde of blij was om een nieuwe relatie, adviseerde ik haar als tiener, maar uiteindelijk was er die angst om te worden zoals zij. Terwijl zij gewoon een heel normale vrouw was, die bovendien in het leven veel klappen alleen had opgevangen. Waarom zou ik niet mogen zijn zoals mijn moeder? In het boek heb ik mijzelf ingezet als een vrouw van wie je bang zou kunnen zijn, omdat er iets ontregelds aan haar is. Een vrouw die zo diep zit, dat ze zich overgeeft aan de taxichauffeur van dienst en die je daarom

demoniseert. Mag een vrouw over al die zaken spreken? Mag ze een man graag zien en dan weer dumpen zonder dat haar identiteit dan wezenlijk veranderd is? Sommigen zullen zeggen dat we toch al lang geëmancipeerd zijn, maar ik denk dat vrouwen nog niet altijd durven te spreken vanuit hun begeerte en verlangen. Als ze dat wel doen, wordt dat nog altijd als een enorme bedreiging gezien en worden ze onklaar gemaakt of niet meer serieus genomen. Hetzelfde zie je trouwens meer en meer gebeuren bij mannen.”

De studenten m/v/x van La Cambre komen nu buiten om in verspreide groepjes hun lunch te eten.

Maar we zijn nog niet helemaal klaar. “Onze maatschappij is opgebouwd rond het gezin,” aldus Moors. “Het kapitalisme stort in elkaar als we geen vaatwasmachines meer kopen. Mochten vrouwen de vrijheid hebben om vrijer met hun lusten om te

“Sommigen zullen zeggen dat we toch al lang geëmancipeerd zijn, maar ik denk dat vrouwen nog niet altijd durven te spreken vanuit hun begeerte en verlangen”

gaan, en de vrijheid om daarin op hun bek te gaan, zou er een nieuw evenwicht kunnen ontstaan. Of ze nu getrouwd zijn of niet, kinderen hebben of niet. De gezinsruimte zou dan misschien wat kleiner worden, en de publieke, politieke ruimte vanzelf wat vrouwvriendelijker. Omdat die dan wat meer als een gezin kan worden behandeld.”

En nee, het hoofdpersonage met haar mannen heeft het niet over polyamorie wanneer ze over liefde zegt dat we ze moeten “scholen” opdat ze groter wordt en de wereld in bescherming kan nemen. Moors: “Een bijkomstigheid van de coronamaatregelen is dat ze ook ‘informele gezinnen’ zichtbaar hebben gemaakt. Ook op terrassen, in cafés en clubhuizen zijn er familiestructuren en minigemeenschappen waar de wereld mee gebaat is. Alle mannen in het boek komen voorbij om te laten zien dat verliefdheid veel belangrijker is dan al die andere dingen, zoals seks of het gezin. Jezelf vinden, je identiteit vinden, gebeurt ook door verliefd te worden op een andere identiteit. Dat raakt je in je essentie. In die zin is dit ook een boek over een grote, ware liefde, waar al de rest bij in het niets valt.”

ELS MOORS: MIJN NACHTEN MET SPINOZA De Arbeiderspers, 344 blz., 24,99 euro

« QUAND MA RELATION A PRIS FIN, LA SEULE CHOSE QUE JE SAVAIS FAIRE, C’ÉTAIT ÉCRIRE » Dans son nouveau roman Mijn nachten met Spinoza (Mes Nuits avec Spinoza), l’écrivaine bruxelloise Els Moors nous fait découvrir les théories de ce philosophe des Lumières. Avec un récit franc, sans compromis, presque impudique, sur la peur et le désir réels, l’envie et la compassion, le désespoir et l’amour.

Le personnage principal se lance dans un projet d’écriture après une rupture amoureuse traumatisante, ce qui l’amène à faire un examen sans pudeur ni complaisance d’elle-même, de ses semblables et du monde.

Quand elle n’écrit pas, elle est constamment en mouvement. Elle fait la navette entre Pérouse, Berlin, Cologne, Gand, Ostende et son port d’attache, Bruxelles. Et partout, elle éprouve le désir d’être dehors. Le roman, qui a l’allure d’un journal intime littéraire, est conduit par une cadence constante et agitée. Le fait que l’autrice se soit engagée corps et âme dans le processus d’écriture renforce l’intérêt et l’authenticité de son autofiction. Els Moors : « Après ma rupture, je ne savais rien faire d’autre qu’écrire. C’est le livre qui m’a sauvée. » FR

BRUZZ | INTERVIEW

is in al mijn boeken zo.”

We zijn beland in de wonderlijke binnentuin van de abdij, die de stad grotendeels buitensluit.

Terwijl Moors’ hoofdpersonage zich in de stad voortdurend en haast zonder remmingen openstelt voor de stad en haar bewoners. “Als schrijver ben je extreem nieuwsgierig naar mensen. Dat is de professionele uitleg. Anderzijds is er ook de eenzaamheid die je contact doet maken. Als je opereert vanuit een gezin met kinderen en familie, dan zijn die menselijke contacten er vanzelf, maar als je alleen leeft, moet je daar een inspanning voor doen.”

Het schrijverspersonage uit Moors’ boek voelt zich ook erg onzeker over haar kleine kamertje en het immer dreigende geldgebrek, en als kunstenaar betrekt ze die precariteit op zichzelf. Dat klinkt erg actueel, maar ook weer niet. “Het is niet nieuw dat het kunstenaars op dat vlak moeilijk gemaakt wordt,” weet Moors. “Een van de redenen waarom ik geen kinderen heb, is dat ik me dat niet zou kunnen permitteren zonder fulltime te gaan werken. Ook veel mannelijke kunstenaars worstelen daarmee. Dat kunstenaars die precariteit nu durven te expliciteren, vind ik een opluchting. Lang werd verondersteld dat je kunst dan gewoon niet goed genoeg zou zijn of je businessplan niet strak genoeg, en zwegen kunstenaars erover omdat ze niet als losers wilden worden weggezet. Nu het out in the open is, kunnen we erover debatteren en keuzes maken.”

“WHEN MY RELATIONSHIP ENDED, ALL I COULD DO WAS WRITE” In her new novel Mijn nachten met Spinoza (“My Nights with Spinoza”), Brussels-based writer Els Moors provides answers to the theories of the aforementioned Enlightenment philosopher with a frank, uncompromising, almost shameless account of real fear and desire, envy and compassion, despair and love. The main character embarks on a writing project after a traumatic love break, which leads to a compromising and shameless examination of herself, humans and the world. When she is not writing, she is constantly on the move. She shuttles between Perugia, Berlin, Cologne, Ghent, Ostend and her home base of Brussels, and everywhere she feels the desire to be outside. The novel, which has the allure of a literary diary, floats on a restless cadence. The fact that Moors has also put her whole self into the writing enhances the appeal and veracity of her autofiction. Moors: “When my relationship broke down, there was nothing else I could do but write. The book had to save me.”

EN

41

Culture. Danse

FR

Avec Re : INCARNATION, le chorégraphe nigérian Qudus Onikeku fusionne la danse, la musique, la mode et les arts visuels dans un spectacle qui puise tant dans la culture millénaire des Yorubas que dans l’énergie vibrante des rues de Lagos. — GILLES BECHET

Dans une boucle hypnotique qui relie le présent au passé et à l’avenir, l’afrobeat de Fela Kuti au dancehall des Caraïbes et au groove des mégalopoles africaines d’aujourd’hui, le spectacle de Qudus Onikeku est une affirmation magistrale de la réinvention permanente de la culture noire.

Danseur, formé aux arts du cirque au CNAC de Châlons-en-Champagne, le chorégraphe est retourné à Lagos en 2014, où il y a fondé le QDanceCenter, un hub de créativité et de danse. Avec ses danseurs et danseuses, il a travaillé pendant plusieurs années ce spectacle qui fait appel à la mémoire du corps pour encore mieux s’inscrire dans notre présent bouillonnant.

Re:INCARNATION apparaît comme un spectacle joyeux, était-ce l’envie de départ ou cela s’est-il imposé en cours de travail ?

QUDUS ONIKEKU: C’était l'envie de

départ parce que c’est ça qu’on ressent dans les grandes villes

africaines en ce moment. Quand on est rentré de France en 2014, c’était la période de crise en Europe, il y avait quelque chose de lourd dans l’air et dans les conversations qui a abouti à Charlie Hebdo. Quand tu rentres au Nigeria, à Lagos, à Johannesburg, à Accra ou à Dakar, tu sens d’abord qu’il y a une jeunesse omniprésente qui est inventive, créative et pleine d’énergie. En venant d’Europe, la ville africaine transmet cette joie de vivre et d’exister dans le monde contemporain avec tous ces outils qui permettent de participer à 100 % au présent. Beaucoup de gens voient les Africains comme des gens écrasés par leur sort, qui cherchent à être compris et acceptés. Alors que quand tu vas en Afrique, les gens vivent avec la sensation d’être au centre du monde. Et qu’est-ce qui sort de ça ? C’est une joie. Quand j’entends Black Lives Matters, moi je dis « Black Joy Matters ». C’est à partir de ce « Black Joy » qu’on peut reconstruire un autre avenir, qui n’est pas étroitement lié aux faits du passé, à l’esclavage et à la colonisation, mais un autre avenir plein de joie, d’innovation et de créativité.

Qui sont ces danseuses et danseurs que vous avez réuni pour ce spectacle et que leur avez-vous demandés ?

ONIKEKU: Ces danseuses et danseurs

ne viennent pas seulement de Lagos, mais de tout le pays. Le Nigéria, c’est 210 millions d’habitants et la moitié de l’Afrique de l’Ouest.

Quand j’ai commencé à travailler cette pièce, je voulais rassembler

« Les espaces virtuels tels que TikTok et Instagram ont changé l’histoire de la danse »

42

© AYOBAMI OGUNGBE

‘Moi je dis Black Joy Matters’

Pour former sa joyeuse troupe, le chorégraphe de Lagos Qudus Onikeku a voyagé dans tout le Nigeria à la recherche des danseuses et danseurs de demain.

une communauté de danseurs d’une nouvelle génération. J’ai voyagé dans tout le pays à la rencontre de leaders de petites communautés à droite et à gauche. Ils sont déjà dans une autre dynamique et une autre économie qui n’est pas celle qu’on connaît en Europe. Ils sont plus locaux, mais ils sont aussi des influenceur.euse.s sur Instagram et sur TikTok. Pour moi, tous ces espaces virtuels sont des lieux qui ont changé l’histoire de la danse. Et j’ai l’impression que dans le monde de la danse contemporaine, ils ne

sont pas au courant. Avant, on attendait 30 ans pour savoir ce qu’on voulait faire de sa vie, maintenant avec la jeunesse, ça commence déjà à 16-17 ans avec des danseuses et des danseurs qui sont nombreux à avoir déjà 200 000 followers sur Instagram. Ils savent comment marchent ces outils digitaux et ils les utilisent pour se mettre en scène.

La question de la mémoire du corps était au centre de votre travail avec ces jeunes danseurs.

transmissions qui nous transportent à une autre échelle vers une autre compréhension des choses. Chaque danseur a sa propre mémoire corporelle et c’est à partir de ça qu’on va creuser et composer avec ce que chacun va amener sur la scène.

Tout ça est lié à la vision cyclique du temps dans la culture yoruba ?

« Quand tu vas en Afrique, les gens vivent avec la sensation d’être au centre du monde »

ONIKEKU: Le point de divergence

ONIKEKU: Oui, c’est une question qui

me travaille depuis longtemps et que j'ai commencé à creuser dans mon troisième spectacle, Qaddish, en 2013. Dans cette pièce, j’ai utilisé la mémoire de mon père comme une possibilité de faire une extension de ma mémoire qui, à 27 ans, était limitée. La mémoire nous oblige à rentrer dans le passé sans passer par l’histoire. L’histoire est un récit collectif qu’on nous a raconté et qu’on a accepté, mais si on veut aller plus loin il faut rentrer dans la mémoire familiale. C’est

avec cette recherche que j’ai compris que la vraie mémoire qui va nous aider, c’est la mémoire corporelle.

Le corps est le seul endroit où on a la capacité de se souvenir, de se réapproprier toute l’histoire passée sans avoir un jugement ou sans devoir écrire une thèse. Dans ma pratique, j’ai remarqué que le corps des danseur.euse.s devient un outil vraiment important pour rentrer dans la mémoire. Quand on danse en touchant à quelque chose de profond, et qu’on rentre en transe, on a la capacité de générer des

le moment sera venu, tu vas revenir dans ce cycle.

Qu’est-ce que cela nous dit sur la façon d’aborder les grands défis du monde aujourd’hui ?

ONIKEKU: Si on dit qu’on va lutter

contre le réchauffement climatique parce qu’il faut penser à nos enfants, on n’y est pas, c’est d'abord parce qu’il faut penser à soi-même.

Quand tu vas mourir, ce n’est pas la fin, tu vas revenir. Du coup, ça change la relation avec tous les éléments de notre vie, pas seulement des personnes, mais aussi l’eau, la terre, les animaux, l’air et le ciel. On n’a pas toujours les outils et les intuitions qui nous aident à penser le monde autrement parce que si on utilise les mêmes suppositions qu’on avait avant et qui ont détruit le monde, on ne peut plus les utiliser pour reconstruire le monde. Il faut une autre façon de penser.

QUDUS ONIKEKU : RE:INCARNATION 4/6, 20.00, Les Halles, www.halles.be

BLACK JOY MATTERS

BLACK JOY MATTERS

Met Re:INCARNATION brengt de Nigeriaanse choreograaf Qudus Onikeku een fusie van dans, muziek, mode en beeldende kunst samen in een spektakel dat net zo goed inspiratie put uit de duizend jaar oude Yoruba-cultuur als uit de energieke straatvibe van Lagos. Hij reisde door zijn land om de dansers van morgen te vinden. “TikTok en Instagram hebben de dansgeschiedenis veranderd,” zegt de choreograaf, die een resoluut vrolijk stuk heeft gemaakt. “Als ik ‘Black Lives Matter’ hoor, denk ik: Black Joy Matters.”

With Re:INCARNATION, Nigerian choreographer Qudus Onikeku brings together a fusion of dance, music, fashion and visual art in a spectacle that draws as much inspiration from the ancient Yoruba culture as from the energetic street vibe of Lagos. He travelled far and wide through his country to find the dancers of tomorrow. “TikTok and Instagram have changed dance history,” says Onikeku, who has created a resolutely cheerful piece. “When I hear ‘Black Lives Matter’ I think: Black Joy Matters.”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

entre la conception yoruba et la conception occidentale est dans l’appréhension du temps. L’Occident voit le temps comme un événement linéaire, les Yorubas le voient comme un événement cyclique. Et ça change tout dans la manière de voir le monde. Le christianisme, par exemple, nous dit qu’après notre vie sur terre, on va aller soit en enfer, soit au paradis, alors que les Yorubas ne croient pas ça. Pour les Yorubas le monde existe dans trois espaces différents, le monde des vivants, là où on est, le monde des esprits qui est le monde des enfants non-nés et le monde des ancêtres. Ça veut aussi dire que l’être humain a la capacité d’avoir accès à ces trois mondes dans le même temps parce que la différence entre ces trois mondes, c’est dans l’espace, pas dans le temps. Tout existe dans le présent. C’est le concept de « ré:incarnation » qui l’explique le plus facilement. Quand tu vis, tu vas dans l’espace des vivants, quand tu es mort, tu vas dans l’espace des ancêtres. Mais si tu n’as pas encore terminé ton voyage, que tu as encore des trucs à faire, tu vas revenir. Mais avant de revenir, tu vas encore repasser par les autres mondes où il y a des choses à apprendre. Quand

EN

43

Culture. Hiphop

AKRO ONTRAFELT DE SPELREGELS VAN DE RAP

‘Schrijven gaf me een grote teug zuurstof’ 44

L

“

a force du rap est qu’il peut être enseigné presque partout avec quasiment rien,” schrijft Akro in zijn net verschenen boek Rap game. De Brusselse rapper heeft zijn kennis altijd graag doorgegeven, onder meer door naar jongeren in jeugdinstellingen of gedetineerden in de gevangenis te trekken om hun de creativiteit en de schoonheid van het schrijven van rapsongs bij te brengen, om hun een lichtpunt te geven waar ze zich aan konden optrekken. En nu ook, op een andere manier, bij Tarmac, het succesvolle digitalemediaplatform van de RTBF gericht op jongeren dat hij in 2017 mee uit de grond stampte en waar hij vandaag redactiechef is.

Het is de link tussen zijn jonge, geëngageerde zelf dat als prille tiener eind jaren 1980 de schoonheid van de hiphopcultuur ontdekte, als twintiger met Starflam de (Franstalige) rap in België in een stroomversnelling bracht, en de wereldwijze veertiger van vandaag die nog altijd strijdt voor dezelfde idealen. “Mensen rond me verzamelen en daar iets creatiefs mee verwezenlijken, dat heb ik altijd graag gedaan,” zegt Akro – zijn vrouw en twee dochters kennen hem als Thomas Duprel. “Bij Tarmac voel ik me een beetje als een voetbalcoach, ik kijk welke spelers ik op welke plek moet zetten voor het beste resultaat. En kijk, het werkt.”

De regels van het spel waarover hij het heeft in Rap game heeft hij door de jaren heen met vallen en opstaan geleerd. “Vandaag wordt rap een game genoemd, maar wat zit er achter dat spel?” vraagt het in Jette wonende rapicoon met de kale kruin zich af. “Veel uren noeste arbeid.

Omgaan met ego’s. Opofferingen. Toen ik mijn eerste stappen in de hiphop zette, dacht mijn vader zaliger dat het een bevlieging was die een jaar zou duren. We sprongen in het water en wisten niet waar we naartoe moesten zwemmen, we speelden mee zonder de regels te kennen.

Vandaag is dat helemaal anders, de naïeve passie heeft plaats geruimd voor ambitie en business. Kids zijn grootgebracht met rap, het is hun popmuziek, ze kennen het hoe en wat van de industrie. Met mijn boek wil ik aan de jonge generatie uitleggen hoe ze daar zijn beland.”

Rap game is in de eerste plaats ook een blik in de achteruitkijkspiegel. Wat heeft je ertoe aangezet om terug te kijken?

AKRO: Wanneer je de kaap van de veertig rondt,

zit je ongeveer in de helft van je leven. Het is niet onlogisch om dan een balans op te maken. Wat heb ik verwezenlijkt? Wat ligt er nog voor me?

En in het zog daarvan stelde ik me nog andere vragen: hoe ben ik van een analoge naar een digitale wereld geëvolueerd? Hoe ben ik van een gast die opkeek naar de grote broers van de hiphop zelf zo’n oudere broer geworden? Op welke manier heb ik mijn artiestenbestaan verzoend met een gezinsleven? Hoe ben ik ertoe gekomen om een team te leiden? Hoe heb ik mij uit de slag getrokken toen ik platzak was? Begin jaren 2000 stortte de cd-markt helemaal in. De mp3 kwam op, daarna ook streaming. Socialemediakanalen bestonden nog niet, er was geen YouTube. Ik heb véél getwijfeld.

Er is over die periode in de Belgische rap ook nog maar weinig geschreven, toch niet op zo’n uitgebreide manier. Lezarts Urbains archiveert wel, maar het werd tijd dat een rapper zelf het verhaal vertelde. Schrijven was voor mij een revelatie, ik vond het geweldig om daar een keer ongeremd de tijd voor te nemen en me niet te moeten beperken tot sixteen bars en een handvol punchlines. Dit boek was voor mij een grote teug zuurstof tijdens de coronamaanden.

Je spreekt in Rap game met veel liefde over de jaren 1980, toen je je als jonge ket vergaapte aan Madonna en Maradona, met een BMX-fiets door de stad zoefde zoals in E.T. en betoverd raakte door The goonies. Meer nog, je zou er alles voor geven om weer in dat tijdsgewricht te vertoeven.

Kijk je dan niet door de roze bril van de nostalgie?

AKRO: Goh, ik vind de jaren 1980 echt een

magisch periode. De platen die toen zijn uitgebracht en die intussen klassiekers zijn, de hiphop die de punk verving als genre om je stem te verheffen. De technologische revolutie in de muziek ook, met de opkomst van de synths en de eerste drumcomputers. Het DNA van de jaren 1980 hoor en zie je vandaag nog overal, en dat is niet zonder reden. Ik ben ook gewoon een

retrofiel, ik droom ervan om met een Golf 1 rond te sjezen met de nieuwe Wham! of Whitney Houston knallend door het open raam. En om nog een keer met gel door mijn volle haardos te gaan. (Lacht)

Je vertelt ook hoe je wel had gewild dat je ouders naar souliconen als Aretha Franklin en Isaac Hayes luisterden, maar dat je in de plaats chanssonniers als Léo Ferré en Dick Annegarn geserveerd kreeg. Wanneer kwam rap binnen?

AKRO: Toen ik een jaar of veertien, vijftien was.

De eerste single die ik met mijn spaarcentjes kon kopen, was ‘Pump up the volume’ van M/A/R/R/S, ergens eind 1987 of begin 1988.

Daar zit een soort new beat in, maar er wordt ook in gescratcht. En na school zette ik de tv aan om naar MTV te kijken. In het programma Yo! MTV Raps zag ik groepen als Public Enemy en Beastie Boys. Ik werd omvergeblazen. Wauw, wat is dit?

Op school gingen er in die periode ook cassetjes rond met demo’s van IAM, MC Solaar, Assassin, Franse rapcrews waar toen nog niemand van had gehoord. En toen scoorde Benny B samen met Daddy K een hit met ‘Vous êtes fous!’, en wilde iedereen op de speelplaats rappen. (Lacht)

In je boek heb je het over een “méfiance à l’égard des systèmes en place”, een wantrouwen tegen de politiek, de commercie, religie, dingen die je terugvond in de hiphopcultuur.

AKRO: Ik werd uitgedaagd door artiesten die

rebelleerden, die muziek maakten voor jongeren die niet gehoord werden. Boybands zoals Backstreet Boys die toen opkwamen, vonden we bullshit, daarin herkenden wij ons totaal niet. De teksten van Public Enemy begrepen we misschien niet, maar we wisten wel dat ze een vuist maakten tegen de Amerikaanse politiek. Uit de Franse banlieues gutste ook dat verzet, er waren bewegingen tegen racisme met slogans als “Touche pas à mon pote”. Onze school was toen al heel divers, we beseften dat de kids van een andere origine daarmee te maken kregen. Die rebelse muziek ging ook goed samen met mijn puberteitscrisis. Het was rage against the machine. Of beter: hip hop against the machine.

(Lacht) Dat wantrouwen is niet veranderd, al maak ik ondertussen natuurlijk zelf deel uit van het systeem.

“A lot of rappers got flavor, and some got skills / But if your voice ain’t dope, then you need to chill,” rapte wijlen Guru ooit. Toen je zelf begon te rappen, twijfelde je heel hard over je stem. Wat heeft die twijfel weggenomen?

AKRO: Als tiener rapte ik voor de spiegel en

dacht: dit is ridicuul. Ik vroeg aan iedereen of ze mijn stem oké vonden. Ik kreeg altijd een ‘ja’, en geleidelijk raakte ik daar zelf ook van overtuigd.

Alles viel op zijn plaats toen ik onder meer met de jongens van H Posse, een crew uit Luik, mocht meewerken aan de rapcompilatie Fidèles au vinyl. Ik had dan al mijn eigen project,

▼

Zijn inspiratie voor nieuwe muziek stokte tijdens de coronamaanden, dus schreef hij maar een boek. In Rap game ontrafelt Akro de spelregels van de rap, licht hij toe hoe hij Belgische hiphopgeschiedenis schreef met Starflam en legt hij uit hoe hij de RTBF hip maakte bij een jong publiek. “Het was hip hop against the machine.” — TOM ZONDERMAN

NL

45

▼

AKRO ONTRAFELT DE SPELREGELS VAN DE RAP

Malfrats Linguistiques, maar toen ik dj Mig One, Seg, Balo ontmoette, voelde ik meteen een klik.

Niet veel later zijn we verveld tot Starflam.

Zonder die jongens uit Luik was ik misschien op mijn kamer blijven rappen. Of bij een Brusselse rapcrew als CNN of RAB terechtgekomen.

“Toen ik op mijn veertiende begon te rappen, keken mijn klasgenoten me aan alsof ik een buitenaards wezen was”

Met Starflam heb je Belgische rapgeschiedenis geschreven. Maar na drie platen spatte de groep uiteen. Dat is jammer, want er zat meer in.

BRUZZ

| INTERVIEW

AKRO: Ik kijk met veel positieve gevoelens terug

op die periode. Live straalden we een kracht en energie uit die ik nog niet bij veel Belgische bands heb gezien. Op ons tweede album, Survivant, dat dit jaar zijn twintigste verjaardag viert, ben ik nog altijd supertrots. We werden opgepikt door Studio Brussel en de Vlaamse media, we toerden in Frankrijk, Zwitserland en Canada. De raps waren uit het grauwe leven van Luik gegrepen, de beats waren top. Die verjaardag van Survivant was natuurlijk ook symbolisch voor dit boek. Maar als je vraagt of we ons potentieel hebben bereikt, dan zeg ik nee. Als je jong bent, ben je niet bezig met de businesskant van muziek. We hadden geen management, we waren onze eigen managers. Dat was niet goed.

Onze doorbraak in Frankrijk had beter gemoeten. En dan waren er nog de artistieke clashes.

Het was een grote uitdaging om met vijf mc’s en evenveel ego’s samen in één groep te zitten. Je moet onvermijdelijk compromissen sluiten en je eigen artistieke voorkeuren opzijschuiven. Dat zorgde op den duur voor frustratie. Onze derde plaat heette Donne-moi de l’amour, maar veel liefde was er niet meer tussen ons.

En toen zette Baloji jullie te kijk tijdens een show in Puurs. Zo werd het laatste concert van jullie tournee meteen het einde van de groep.

AKRO: Dat kwam hard aan. Balo

zei doodleuk tegen het publiek dat hij ermee kapte, en dat ons activisme bullshit was. Niemand in de zaal die er iets van begreep.

Daarna heeft hij nog een persbericht rondgestuurd, alsof hij de Mick Jagger van de bande was.

Dat vond ik flauw. Het probleem met Starflam was dat er nooit dingen werden uitgepraat na de show. Ook toen niet. Sindsdien heb ik Balo nooit meer gesproken.

Daar moet je spijt van hebben.

AKRO: Natuurlijk. Hij ook,

vermoed ik. Je brengt tien jaar door met iemand die je als je broer beschouwt. En dat het dan zo eindigt, dat is... dommage. Toen Balo op een bepaald moment reclame maakte voor Coca-Cola, heb ik hem de mantel uitgeveegd.

Dat heeft de deur wellicht helemaal dichtgedaan.

46

Je drukt in Rap game Balo’s tekstdeel af voor ‘Péril urbain’, het laatste nummer van Survivant.

“Soyons leaders de nos opinions / Prenons la différence comme trait d’union,” klinkt het.

AKRO: Starflam was vaak vooruit op zijn tijd.

Maar de idealen waar we voor streden, maakten we zelf niet waar. (Glimlacht) Ik ben wel ongelofelijk trots op onze teksten. We waren heel kritisch voor elkaar, elke rapper moest met zijn rhymes bij de hele groep passeren. Eén tekst op twee werd teruggestuurd.

Daarna ben je solo gegaan, met minder impact weliswaar. Hoe staat het met je muziekcarrière?

AKRO: Ik ben bezig aan een nieuwe plaat, met

Félé Flingue van Le 77. Ik blijf de rap trouw, maar ik werk wel met beatmakers van vandaag.

Ik wil me door de muziek laten leiden, niet door mijn teksten. Ik heb mijn eigen stijl, maar die wil ik doorbreken. Met het geluid van nu.

“Rap is pop geworden,” vertelde je me in een eerder gesprek. Vind je dat goed of slecht?

AKRO: Dat is gewoon een evolutie. Rap is lang

underground geweest, maar nu is het overal. Het is de nieuwe rock. Toen ik op mijn veertiende begon te rappen, keken mijn klasgenoten me aan

AKRO Geboren in 1976 in Namen als Thomas Duprel, woont even in de buurt van Nijvel en groeit vanaf zijn zesde op in Jette Ziet zijn liefde voor hiphop ontluiken dankzij onder meer Yo! MTV Raps, begint zelf te rappen op de tonen van ‘Fly girl’ van de Brusselse raplegende Defi J Begint het rapduo Malfrats Linguistiques, wanneer hij samenwerkt met de Luikse rapcrew H Posse vervelt de groep tot Starflam Na drie albums en de hit ‘La sonora’ implodeert Starflam, Akro debuteert in 2006 solo met L’encre, la sueur et le sang Krijgt in 2017 carte blanche van de RTBF om een digitaal mediakanaal uit te bouwen rond hiphop en stedelijke cultuur. Het resultaat heet Tarmac en is een grote hit bij een jong publiek

alsof ik een buitenaards wezen was. Vandaag is rappen voor kids de normaalste zaak.

Kids die jij nu aanspreekt met Tarmac. Ben je als blanke veertiger nog op de hoogte van waar de jeugd mee bezig is?

AKRO: Zeker, maar ik heb er wel de juiste

mensen voor gezocht. Jonge, diverse stemmen die weten wat er vandaag leeft in de maatschappij. Het bereik is er, de respons is groot, we entertainen én informeren. Ik ben ook niet het gezicht van Tarmac, hè, ik ben het kader.

Jullie maken video’s met brede thema’s, zoals ‘Il se passe quoi en Colombie? of ‘La masturbation, on en parle?’ Die aanpak heeft jullie op Instagram 234.000 volgers opgeleverd, op YouTube 389.000.

Dat is immens.

AKRO: Tarmac is meer dan hiphop, maar we

bouwen wel op het DNA van de hiphop. We hebben snel beseft dat jongeren geïnteresseerd zijn in geopolitiek, seksualiteit, gender, racisme, sociale ongelijkheid enzovoort. Misschien nog meer dan in de muziek. De jeugd is heel geëngageerd. Kijk naar de klimaatmarsen, hoe ze met #metoo en #blacklivesmatter omgaan.

We boren natuurlijk ook de Franse markt aan, dat kunnen de Vlaamse media nooit bereiken. Kijk, we doen niet wat andere media doen, die vaak nog op een traditionele manier radio maken. We zetten vol in op digitale media. Dat moet, binnen tien jaar is er niets anders meer.

De RTBF heeft je carte blanche gegeven. Ze hadden veel vertrouwen in jou.

AKRO: Tarmac is het beste wat me

overkomen is. Op een dag zag ik een vacature, dat de RTBF op zoek was naar iemand die voor hen een hiphopkanaal wou uitbouwen. Ik dacht, wat? Ik had net de kans om in de jury van The voice Belgique te zitten aan mij laten voorbijgaan, maar dit wilde ik niet laten schieten. Ik legde uit dat ik vol wilde inzetten op digitale media, en plots had ik de job. Ik kreeg een oude studio van 300 vierkante meter ter beschikking, en mocht binnen het budget doen wat ik wilde. Ik heb er een oud Brussels

DEZE MAAND IN In het nummer ‘Quadrifolies’ op je gelijknamige soloplaat uit 2015 zong je “on refuse de viellir.” Je wordt 45 deze zomer. Bang om ouder te worden?

AKRO: Ik was graag een adolescent gebleven voor

de rest van mijn leven. (Lacht) Maar ik probeer jong van geest te blijven. Dan behoud je de energie om nieuwe doelen te stellen. Ik wil niet denken dat ik alles al gedaan heb.

Wat zegt die blik in de achteruitkijkspiegel?

AKRO: Ik zie tevredenheid. Natuurlijk had ik

misschien wel het succes van iemand als Stromae gewild, maar dat brengt ook nadelen met zich mee. Ik heb geen spijt. Ik heb gedaan wat ik wilde. Mijn passie is mijn beroep geworden. Dan ben je geslaagd. En ik ben mijn idealen trouw gebleven, vind ik. Dat is super.

JUNI

metrostel laten nabouwen. Een vleugje New York en Brussel door elkaar gemixt.

Book Voyage!

ZA 05.06

STORYTELLING / 10:00 - 19:00

Mega Zine Club In the Belly of the Whale ZA 05.06

WORKSHOP / 14:00 - 17:00

Brussels, Womxn, Other: Hyster-X Meets Snug Harbor ZA 05.06

BOEKEN / 19:30 - 21:00

1 Stad, 19 Boeken LIVE DO 17.06

En nu? Hoe zie je de toekomst van de rap?

BOEKEN / 19:00 - 21:00

AKRO: Rap is nu een genre zoals jazz en klassiek

dat zijn: het zal veranderen, maar de basis, de beats, de flow, zal altijd blijven. Zoals Outkast het zegt in ‘Ms. Jackson’: “Forever, forever, ever, forever, ever.”

AKRO Rap game is uit bij uitgeverij Lamiroy Een speciale editie van Survivant is nu uit (Warner)

Pim Pam Praat DI 08.06 & 22.06

SPEL / 14:00 - 15:00 / ONLINE

Samen Lezen NL Online DI 15.06 & 29.06

BOEKEN / 14:00 - 15:00 / ONLINE

Infopunt Vrijwilligerswerk

elke maandag, woensdag & donderdag INFOSESSIE / MA, WOE, DO 12:00 - 14:00

AKRO UNRAVELS THE RULES OF RAP

Son inspiration pour créer de la musique s’est tarie pendant le confinement, mais il a trouvé le temps d’écrire un livre. Dans Rap Game, Thomas Duprel, alias Akro, qui a grandi à Jette, décortique les règles du jeu du rap, explique comment il a écrit l’histoire du hip-hop belge avec le groupe de rap bruxellois Starflam et comment il a rendu la RTBF populaire auprès d’un jeune public grâce à la plateforme numérique Tarmac. « Lorsque vous atteignez l’âge de quarante ans, vous êtes à peu près à la moitié de votre vie », dit Akro. « Il n’est donc pas illogique de faire le bilan.

Qu’est-ce que j’ai accompli ? Qu’est-ce qui m’attend ? Dans la foulée, je me suis posé d’autres questions : comment suis-je passé d’un monde analogique à un monde numérique ? Du statut de type qui admire les grands frères du hip-hop à celui de grand frère moi-même ?

Comment ai-je concilié vie d’artiste et vie de famille ? Comment en suis-je arrivé à diriger une équipe ? Comment je me suis débrouillé quand j’étais fauché ? » La réponse est dans le Rap Game.

His inspiration for new music stopped during Covid, but he did find the time to write a book. In Rap Game, Thomas Duprel, alias the Brussels rap icon Akro, who grew up in Jette, unravels the rules of rap, tells how he wrote Belgian hip-hop history with the Liège-Brussels rap crew Starflam and explains how he, thanks to the digital media platform Tarmac, made the Belgian Radio-television of the French Community RTBF hip to a young audience. “When you reach the age of forty, you are about halfway through your life,” Akro says. “It is not illogical then to take stock. What have I achieved? What is still ahead of me? In the wake of that, I asked myself other questions: How did I evolve from an analogue to a digital world? How did I go from being a guy who looked up to the big brothers in hip hop to being an older brother myself?

How did I reconcile being an artist with a family life? How did I come to lead a team? How did I pull myself out of the slump when I was flat broke?” Rap Game gives you all the answers.

FR

EN

IN DE KIJKER

1 Stad, 19 Boeken Met 1 Stad, 19 Boeken zetten de Brusselse bibliotheken van half juni tot half september 19 topboeken in de kijker. Gekozen door 19 Brusselaars die graag lezen.

VOLGENDE MAAND

Brussel Danst

De Vlaamse feestdag in Brussel, dat is een vaste afspraak voor iedereen die houdt van muziek, dansen, wandelen en ontdekken.

Zondag 11 juli, overal in de stad.

Het volledige programma vind je binnenkort op www.brusseldanst.be.

WWW.MUNTPUNT.BE

AKRO DÉVOILE LES RÈGLES DU JEU DU RAP

Culture. Country

‘A great song writes itself’ EN

He has traded in the hustle and bustle of New York City for a family life in the Midwest, and indie folk for country. Still, American singer-songwriter Turner Cody touches a sensitive chord, especially in Europe and especially now that he is accompanied by a band from Brussels. — TOM PEETERS

“I was completely bored with New York,” Turner Cody (40) tells us from his new home in Saint Louis, Missouri. Yet at the start of this century the singer-songwriter was part of a flourishing anti-folk scene, operating out of East Village bars like the Sidewalk Café, sending out a mix of swagger, rawness and attitude. “How young we were then,” he looks back now on the period he spent there with like-minded souls such as Adam Green. “But more than anything, times were different, and we were still learning the song craft.”

In the meantime, he has some 15 albums under his belt, of which he himself considers Last of the Big Time Spenders from 2013 the best entry album. With his Iron Maiden T-shirt, sleeveless denim jacket and monumental moustache, Cody still does not seem tired of his equally frayed and laconic non-image, but New York is definitely a thing of the

past. “Cool when you’re young, but with a wife and a kid I had no business being there anymore.”

Also, with a Brussels-based backing band – lead guitarist Clément Nourry, drummer Morgan Vigilante, bassist Ted Clark and guitarist/keyboardist/producer Nicolas Michaux, whom he calls a visionary – the difference between New York and Missouri is not so great. In both cases, there is an ocean between them.

Is not it strange to think that your band is on the other side of the ocean?

TURNER CODY: No, they’re such great musicians that it doesn’t matter. I have known Grégoire Maus (tour manager and co-founder of the Brussels record label Capitane Records, ed.) since 2005. He hooked me up with Nicolas and his band The Soldiers Of Love.

About four years ago, we played some concerts in Canada and after a joint tour Greg and Nico convinced me to do a record. I haven’t regretted that for a moment. Something that sounds or looks cheap can sometimes be cool, but that is not how Nico works. Whether he is producing music or directing a video clip, he always finishes the job. A European band has another advantage: most of my audience is in Europe. A new tour as support act for Adam Green is in the pipeline, as are new recordings.

How come your fans are predominantly from Europe, because to European ears you sound pretty American?

Select.

Reis geboekt!

Chère Dushime

Après toit

NL/ Het voorleesfestival Book

FR/ Un dernier livestream pour la route avant la réouverture des salles de concert ? Rendez-vous au Botanique avec Dushime.

Laissez-vous séduire par sa voix rocailleuse et son mélange de R&B brut et de jazz rêveur.

La chanteuse et actrice belgo-rwandaise a déjà travaillé avec le NTGent et on a pu la voir dans Dear Winnie, entre autres. Avec son single ‘Common Point’, aussi sombre qu’apaisant, elle est prête à percer dans le monde de la musique. (TZ)

FR/ Cet été, le Beursschouwburg, qui ouvre enfin sa terrasse de toit avec sa vue imprenable, propose le festival Are We There Yet ?. Les vendredi et samedi, du 11 juin au 17 juillet, le Beurscafé accueillera de la musique live. Des performances de Luanda Casella et Quinsy Gario tisseront des liens de changement. Côté expo, la parisienne Ève Chabanon développera son intérêt pour l’économie des marges et les travailleurs du secteur culturel alors que Amber Vanluffelen fera rebondir ses Lucky Charms réalisés en collaboration avec les basketteuses des Belgian Cats. (GB)

4/6, 19.00, www.botanique.be

> 19/8, Beursschouwburg, www.beurschouwburg.be

Voyage! laat in zes Brusselse parken pakkende reisverhalen weerklinken, in het Nederlands, Frans, Engels, Turks, Brussels, Roemeens, Pools, Arabisch, Farsi, ... Dat gebeurt onder meer in het park van Vorst, het Viaductpark in Elsene en het Migratiemuseum in Molenbeek en de Leesstraat aan Muntpunt. Het randprogramma is overal anders, van een workshop kalligrafie tot een boekenstand of knutselhoekje. (MB) 5/6, 10.00 > 19.00, diverse locaties, brusselsebibliotheken.bibliotheek.be 48

Turner Cody: “Nowadays, Brussels is one of my favourite places on this globe.”

CODY: The music the guys and I played twenty years ago in New York especially struck a chord with you. The Moldy Peaches – Adam Green’s band – and other anti-folk bands became very popular in Germany. I also regularly performed with the French musician Herman Düne and suddenly my music appeared in the French film Un prophète, which was subsequently nominated for an Oscar. Call it a coincidence, but that lead to the fact that, two years ago, I was able to record an album in Brussels, nowadays one of my favourite places on this globe. At first we were not sure whether we should release the album as Turner Cody or as Turner Cody & The Soldiers Of Love, but because I also have a different musical face, the second option seemed the best to us.

“The older I get, the more simplicity becomes necessary” Two things stand out: a sudden unabashed predilection for country and a crystal-clear production.

CODY: Personally, I would have made a pure country folk record with this new material, but Nico’s technical skills have created an ideal tension between songwriting and production.

That’s what makes the record so accessible. As a songwriter, I’ve been immersed in the song structures of country for the past few years.

I’ve always been a fan of Hank Williams and

wat de Brusselse universiteiten VUB en ULB willen laten zien met hun tentoonstellingsproject Paradise Projects. Het verhaal in kwestie wordt geschreven door acht beeldende kunstenaars die zijn samengebracht door de curator van dienst, professor Hans De Wolf. Zij creëerden samen vijf projecten, aangevuld met een Marcel Duchampkamer. De rode draad is het menselijke DNA. Elke kunstenaar bevraagt een ander aspect van de menselijke aard. Te beginnen in de prehistorie, met de kersverse VUB-Master of Arts Honoré d’O, die voor zijn installatie samenwerkte

Do you have friends in high places, as you suggest in the title track? Do you know Mr. Wrong? Did you spend lonely days in Hollywood? In short: do you really experience what you sing?

CODY: Not necessarily. I sing about the dilemmas in my life and the problems I have to deal with. But just as often I make something up and my songs are an exercise in storytelling. I have not once in my life been to Los Angeles – I wrote “Lonely Days in Hollywood” in Paris, and I have no friends in high places either, unless you mean the angels. (Laughs) I did not write “Boozing & Losing” in a bar, but while I was on my break as a pizza delivery driver, strumming away on my guitar. Hank Williams once said that God writes the songs and he only holds the pen. It’s true, a good song writes itself. “Mr. Wrong”, then again, follows a classic scenario. Country music, like western movies, builds on familiar images and tropes that we all understand and recognize.

TURNER CODY& THE SOLDIERS OF LOVE: FRIENDS IN HIGH PLACES release 4/6 on Capitane Records capitane-records.net

The fair hits town

Terug in het paradijs NL/ Een nieuw verhaal na corona, dat is

Townes Van Zandt, but I’ve also come to appreciate Kris Kristofferson and John Prine more. Their writing is different compared to my old heroes Bob Dylan and Leonard Cohen.

From a rather symbolic language I evolved to a simpler, more concrete language and atmosphere, typical of the country music idiom. In this way, my music not only sounds more accessible, it has also become more democratic. The older I get, the more this simplicity becomes necessary.

met een archeoloog. Verder vindt u op de eerste verdieping van gebouw L op de site van USquare in de oude kazerne van Elsene werk van Joëlle Tuerlinkx, Marlies De Clerck, Masanao Abe, Frank Theys, Jef Geys, Max Landsberg en Philipp Otto Runge. (XX)

last be able to stroll around beneath the vaulted ceiling of Tour & Taxis to discover the most exciting things happening in contemporary and modern art. This year’s Art Brussels, however, which takes place over a weekend, unfolds in myriad galleries, centres of art, private foundations, and “artist-run places”. Guided visits will be run in French, Dutch, and English, starting from four meeting points: downtown, the Zavel/Sablon, Louiza/Louise south, and Louiza/Louise north. A virtual exhibition will also be accessible for two weeks on the Artsy website. (GB)

> 31/7, usquare.brussels

3 > 6/6, www.artbrussels.com

EN/ Maybe next year, art-lovers will at

49

Culture. Eat & Drink

Lekkerbekken bij Beiruti: voor wie een maaltijd lang wil wegdromen naar het MiddenOosten.

Libanese eerste klasse EN

Na een eerste vestiging in Gent komt Beiruti naar Brussel met een klassevolle versie van de Libanese keuken. Het zoveelste bewijs dat de hoofdstad op gastronomisch vlak nog niet is uitgepraat. — MICHEL VERLINDEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE BEIRUTI Sint-Katelijnestraat 8-10 rue SainteCatherine, Brussel/Bruxelles, 02-897.87.55, www.beiruti.eu ma/lu/Mo > za/sa/Sa, 11 > 21.00

50

Het gastronomische hart van Brussel klopt nog steeds.

Nieuwe adresjes blijven het daglicht zien. Wat zijn we opgetogen met onze ontdekking van Beiruti, een nieuw eethuisje aan het Sint-Katelijneplein, opgebouwd uit hoogwaardige materialen. Dat dit een prachtig adresje is, wordt al duidelijk als je er binnenkijkt. We zien een diepe ruimte met marmeren togen, een groen plafond en een vitrinekeuken waar je naar kan kijken terwijl je eet,

eens de covidcrisis tot het verleden behoort. Op de muur is een manifest geschreven dat de aanpak uitlegt. De eigenaars, twee broers die opgroeiden in Beiroet, flaneerden graag door de rue Bliss in de Hamra-buurt, op weg naar school. Die straat is echt zo’n plek waar een lekkerbek aan zijn trekken komt in de overdaad aan eethuisjes, het ene nog beter dan het andere. Die vorm van populaire eetcultuur heeft de twee ondernemers geïnspi-

reerd bij hun ietwat verfijnder concept, dat is opgedeeld in vier secties: mezze, een Italiaanse Morello-oven, een saj (metalen bakplaat) en een kamado (een eivormige keramische oven). Die opstelling laat toe om de klassiekers van het Libanese streetfood overtuigend te recreëren. Momenteel is uiteraard alleen takeaway beschikbaar.

HEERLIJKE ACIDITEIT Wij hebben het menu ‘Sahtein’ (€55 euro voor drie personen) getest. Alles begint met een romige hummus, licht in de mond en met pistache- en paprikasmaken.

Dan volgt een baba ganoush met zijn heerlijke aroma van gerookte aubergine. De tabouleh overtuigt ons iets minder, en we weten de

aardachtige smaak niet goed thuis te brengen. Maar dat is snel vergeten dankzij de overdonderende fatoush: de groene salade, de granaatappelpitten, de radijsjes, de ajuintjes en de sumak zorgen samen voor een heerlijke aciditeit.

Dan volgt een warm gerecht (6 minuten opwarmen in de oven op 150 graden).

Een mix van knapperige falafels, zalige manouché met zaatar – een plat broodje met hysop, olijfjes en tomaatjes.

En het hoogtepunt? Dat is zonder twijfel de ‘auberine bi thineh’, een gegrilde en gerookte versie van de paarse lekkernij met tahin en granaatappelpitjes die smelt op de tong. Een absolute aanrader voor wie een maaltijd lang wil wegdromen naar het Midden-Oosten.

Music Season ’21→’22 at Bozar Patricia Kopatchinskaja © Marco Borggreve

HIGH FIVE

KAKI CAKE BAR Dit adresje heeft een eigen soort patisserie, de ka bao.

Cette petite adresse signe une pâtisserie inédite, le ka bao.

This address has its own kind of patisserie, the ka bao. (www.kakicakebar.be)

L’ALTITUDE Een bar waar muziek in zit.

Le son des bières et de la musique.

The sound of drinks and music. (www.laltitude.be)

LES FILLES Traiteur/takeaway voor food lovers.

Comptoir traiteur sain et gourmand.

Healthy deli/takeaway for food lovers. (www.lesfilles.be)

LE COCQ Frietkot, café én wasserette!

Friterie, bar et wasserette !

Café, chip-shop and laundromat!

JONATHAN SALOMON De patissier zonder bakkerij die vlot over de tongen gaat.

Le pâtissier sans pâtisserie dont tout le monde parle.

The pastry chef without a bakery everyone is talking about.

(Instagram: @jonathansalomonpatisserie)

Let’s get things moving

Nick Trachet

BRUZZ

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 COLOFON Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

ABONNEMENTEN BRUZZ ABONNEMENTEN BRUZZ Josiane De1050 TroyerBrussel, (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Flageyplein 18, 02-650.10.65 Josiane18, De1050 Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Flageyplein Brussel, 02-650.10.65 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk

COLOFON

Nick Trachet

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

Harde kip Pistolets Harde kip Pistolets Vremde

Harde kip Pistolets

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

BRUZZ

|B R CU UZLT E U LT U R E Z U|R C |

)

BRUZZ

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

TRACHET

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een forse pistolet met inhoud, dat laatste het nu bakken dus, zorgt dat verwijderde voor 35 ton Ikmoet lietvan deer stukken rustig inslachten! ruime olie je al seizoen, een hele hoop tegelijk forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde NickTrachet Trachet om maten tewat kunnen nemen.

Het Ikaubergines liet de stukken rustig bakken in ruime olie per dag.

Slechts veertig procent Nick enikikeven voegde erde behoorlijk gehakte ajuin aan ding Nick Trachet Nick Trachet ikikdaarvan even omer debehoorlijk maten te kunnen nemen. ding Brusselaar die destad stad Nick Trachet en voegde wat gehakte ajuin aan woog 45 gram, bolrond met een diameter van blijft in België, de rest wordt geëxporBrusselaar die de toe, wat pepertjes en look.

Na anderhalf uurHet was Brusselaar die de stad Brusselaar die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die de stad toe, wat pepertjes en look.

Na anderhalf uur was en de wereld culinair en de wereld culinair centimeter, de hoogte zeven teerd.

Vooral naar zuiderse landen.

Het detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit,lijkt wel ende dewereld wereld culinair en de wereld culinair en culinair twaalf de hoogte zeven de kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit,met een ontdekt ontdekt opwe ijscentimeter, verkopen aan de Eskimo’s!

Tussen centimeter.

Zo’n raspistolet is bedroeg met een erg voor nader onderzoek.

Ik kwam terug dan eten wat later.

In de tropen zijn maaltijden moet je er al een hele hoop tegelijk slachten! ontdekt ontdekt ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met een erg dan eten we wat later.

In deinhoud, tropen zijn maaltijden met dat verwijderde november en zijn de dagen kort om te krokante, maar dunne korst omhuld rond een trouwens ergforse relatief, iedereen krijgt eenlaatste bord Ik lietpistolet de februari stukken rustig bakken inte ruime olie krokante, maar dunne korst omhuld rond eenHet ding trouwens erg relatief, iedereen krijgt een bord NickTrachet Trachet wanneer ik om maten teeten kunnen nemen. groeien, dus wordt de het serre dan leeggemaakt Nick enof ikeven voegde erdebehoorlijk wat gehakte ajuin aanvoor hij zij thuiskomt, mag dan al vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van hij of zij thuiskomt, het eten magdiameter dan al van vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van Brusselaardie diededestad stad wanneer woog 45 gram, bolrond met een Brusselaar toe, watals pepertjes en look.planten.

Na anderhalf uurofwas eener nieuw jaar en nieuwe lauw zijn, is genoeg iedereen. nieuwlichterij sesamzaadjes, slaapbollen lauw zijn,twaalf eraltijd is altijd genoegvoor voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of en de wereld culinair en de wereld culinair centimeter, de hoogte bedroeg zeven de kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit, Alles loopt bijna automatisch en geïntegreerd.

Het gevoel is al jaren aan het groeien.

Ik heb wat Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook opgevallen?

Alles in de voeding lijkt Ik deedcentimeter. er wat water bij om het stoven rustig Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels wandelt, moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook Allesontdekt in de voeding lijkt ontdekt Zo’n raspistolet is met een erg te dan eten we wat later.

In de tropen zijn maaltijden Het bedrijf heeft warmtekoppeling om energie met aubergines. lopen.

Nu had ikikalalkip het zeker alworden. zijn opgevallen: opgeleden de vitrine hangt tegroot laten lopen.

Nu had kipmet met ajuin zeker alworden. zijn opgevallen: opgeleden de vitrine hangt isverder zoistegroot dat jeerg er niet onmiddellijk in kunt kleiner tehet Niet lang kwam het zolaten dat je maar er niet onmiddellijk inajuin kunt kleiner te Niet lang kwam het verder krokante, dunne korst omhuld rond trouwens relatief, iedereen krijgt een bord een besparen, het klimaat in de kas wordt per Mijn moeder kocht ze alpotten toen ikpluvera. nog klein was, rook écht naar kip in de keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. (het rook écht naar kip in de keuken), maar had vaker wel dan niet een reclame voor bijten, daarvoor is het te hoog.

Je moet het invan nieuws Nutella kleinere potten op de markt bijten, daarvoor is het te hoog.

Je moet in nieuws dat Nutella kleinere op de markt (het wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag dan al vederlicht wit Geen computer geregeld.

Bestuiving gebeurt ook alerwas aubergine toen als weinig populair. hettwee nog graag Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat erprijs het lachende gezicht van een hettwee nog graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat het lachende gezicht van een breken of pletten.

Om het te door breken brengt.

Voor dezelfde prijs de vroegere breken ofwat lichtelijk Om het brekenof brengt. Voor dezelfde als de vroegere lauw zijn, erlichtelijk is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij alspletten. sesamzaadjes, slaapbollen gekweekte en ongedierte wordt Vandaag nog steeds niet.

Belgen eten erduurder gemidagussi?

Agussi –hommels ook bekend als egusi, agushi of mama op, met kleurrijke hoofddoek. agussi?

Agussi –deed ook als egusi, agushi ofrustig Afrikaanse mamaWie met kleurrijke hoofddoek. een een snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,opgevallen? de hazelnoten zijn Ikpistolet erbekend wat water bij om het stoven langs de Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Isop, het udeook Alles inwandelt, de voeding lijktkent kent een pistolet een snede in de bovenkant. grotere, Afrikaanse uiteraard!

Ja, hazelnoten zijn duurder bestreden met piepkleine roofmijten.

De pluk, deld 349 gram per persoon en per jaar van. is egushi –verder wordt voornamelijk gebruikt in Het gaat over diepvrieskip.

Maar niet om de Dat nu egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Technisch is dat om het zwellen van het deeg in Het gaat over diepvrieskip.

Maar niet om de nu te laten lopen.

Nu had ik al kip met geworden meneer!

En de mensen houden niet het zeker al zijn opgevallen: op vitrine hangt is zo groot dat je er niet onmiddellijk inajuin kunt kleiner te worden.

Niet lang geleden kwam het Technisch is dat om het zwellen van het deeg in geworden meneer!

En de mensen houden niet West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijnvia legkippen sortering en verpakking gebeuren door buitenéén aubergine! (het rook écht naar kiphet in dehoog. keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. de hete oven op te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het volumeWest-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen bijten, daarvoor is te Je moet het in nieuws Nutella kleinere potten op de markt de hete oven op te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumesoort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te oud zijn volgens de normen van de lands personeel.

Tussen demij planten door Thuis eindigden ze in als een ratatouille, hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat er meestal het van lachende gezicht van een geschiedenis op rust vertelde lang geleden dat verkleining. of lichtelijk pletten.

Om het te breken brengt.

Voor dezelfde prijs de vroegere soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te oud zijn volgens de normen de geschiedenis op rust –vertelde mij lang geleden dat verkleining. gemalen.

Het lijkt wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet agussi?

Agussi ookeen bekend als agushi of Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. onbemande wagentjes die de kisten een kleurrijke manier omuiteraard véél op te diecirculeren snee de resultaat vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam mijn huisgenote terug van de kent een pistolet snede inegusi, de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,met degroente hazelnoten zijn gemalen. duurder Het resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan niet die de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatstverloren, kwamZe mijn huisgenote teruggepast van de der.

Je vindt vandaag agussi ineen vrijwel elke maar zijn ook niet meer voor egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maar niet om niet de nusnee met vruchten ophalen, dat weggelopen werden weleens in de van deagussi godin Ceres.

Se non èvan vero … deeg in Technisch is dat om het beeld zwellen het dagelijkse zoektocht naar voedsel met deen geworden En de gevuld mensen houden Jegenitaliën vindt vandaag in vrijwel elke verloren,dienen. maar moderne zijn ook nietook meer gepast voor Afrikaanse winkel. ‘onze’ smaak diebereidingen liever kip heeft met de der. genitaliën van de godin Ceres.

Se gaan non èeen vero …

West-Afrika.

Het zijn dedaar zaden vanstaan meloendagelijkse zoektocht naar voedsel met de overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen lijkt uit een sf-fi lm.

Van de vruchten oven gestoken.

Maar in was ik altijd de hete oven op te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumePistolets zijn per defi nitie wit.

Ze ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak diezijn liever kip heeft met de Vansoort, agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke en textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar of van vele pompoensoorten, gepeld die te oud volgens de normen van de Pistolets zijn per defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer op rust verteldedus mijpuur lang geleden dat naar geschiedenis alle bekende supermarkten. wat smaakten zompig en de symbool voor demen godin en moeten leekteleurgesteld. alsofverkleining. het broodbeleg moestvogels bevatten.

Daarin agussi maakt ‘soep’.

Eigenlijk dikkezijn. textuur van DusZe gaan deze naar saus.

Agussi bindt erg mooi enlijkt geeft een Aziëtandpasta. en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons nietVan gemalen. resultaat watverzinnebeeldt; op romig amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard symbool voor deHet godin moeten puur zijn.de leek alsof het broodbeleg moest bevatten. diebedrijf snee dekweekt vruchtbaarheid Laatst kwam mijn huisgenote terug van de Volkorenpistolets zijnen een ontheiliging!

Pistolets Het maar ééndus soort aubergines: zat wat duspaarse moet doorgaan voor koploos feestelijke kleur bleekte af totDaarin lichtbruin. saus.

Agussi bindt ergvandaag mooi en geeft romig Azië en Afrika. is eriets ginder verzot op.

Bij ons resultaat. enkele scheppen rustig meestoven was kipMen vroeger voor zonfeestdagen, tot voor der.Laat Je vindt agussi ineen vrijwel elke verloren, maar zijn ooken niet meer gepast genitaliën vanDat de godin Ceres.

Sesimila non è bij vero zoektocht naar voedsel een ontheiliging!

Pistolets zat wat dus moetdagelijkse doorgaan voorwel koploos worden uit het fizijn jnste meel gebakken, pluimgedierte.

Het leken porties voor met de Volkorenpistolets de donkerpaarse. is wel spijtig.

Maar Jande…

Waarom waren de melanzane in de Italiaanse met deLaat kip en roerwinkel. regelmatig om.

Hiermeestoven kunnen een fenomenale ontwikkeling dedie brave Afrikaanse ‘onze’ moderne smaak lieverkip kip heeft resultaat. met de enkele scheppen rustig was kip vroeger iets voor zon- en feestdagen, tot Pistolets zijn per defiwat nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ikzwartpaars? kreeg een pakje datworden meer Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepuit het fi jnste meel gebakken, simila bij de Heulens liet mij toch zien een goede pluimgedierte.

Het leken wel porties voor restaurants dan wél zo mooi Het Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur vangoedkoopste tandpasta.

Dus gaan deze naar nu groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de proteïne op devogels de ook kip nog ensymbool roer regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip voor de naam godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.met Daarin Semmel, nog steeds de voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! aubergine is.

Die mag niet ‘overrijp’ zijn, wanneer heeft met twee dingen techocoladereepmaken: enthousiasme Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen nu ookinnog groene groenten bij, zoals okra’s, vanPistolets degradeerdeEr totwas de goedkoopste proteïne op de Volkorenpistolets zijn een ontheiliging! zat wat dus moet doorgaan voor koploos het zuiden van dat land.

In het museum een tijd dat de portie van de werkman de resultaat. pitjes beginnen groter te worden.

Overrijpe tijdens de bereiding eniets kruiken volcontreien olie!

Iedereen Laatde enkele scheppen rustigbroodjes meestoven was kipkop! vroeger voor zonen feestdagen, tot nog steeds naam voor deze dun. Kolibries tomaatje zorgt ervoor dat jespinazie. je kan vergissen met ze daar zonder de kip die uit onze per Semmel, bijvoorbeeld ook Een markt.

Hetzelfde ingoedkope Afrika.

Met vreugde bezingen worden uit het fijnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken porties voormaar zeker Napels zag ik verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Dat was toen dewel ‘terrassiers’ met devan kip en roer regelmatig Hier kunnen een fenomenale de brave kip inde aubergines worden lichter vanom. kleur, toonde met een keuken kent deontwikkeling legendarische capaciteit hete pepers, tot jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk het zuiden dat land.

In het museum van hij.

Er was een tijd dat de portie van de werkman tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar denog goedkope kip die uit onze contreien per Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepsting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat nu ook nog groene groenten zoals okra’s, degradeerde tot goedkoopste proteïne op Tezag jonge vruchten zijn dan weer een onbepaalde verder sudderen.

Debij, agussisaus is giftig, met aubergines subsidies van detoen EU.de Die handel moet wel erg van om olie op te slorpen.

Als die oliede iktijd verkoolde pistolets die de beetje uitbargroot moest zijn.

Datwordt was de ‘terrassiers’ Semmel, nog steeds deook naam voor deze dun.

Kolibries zonder kop! deNapels hete pepers, tot jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naarde ginder gevlogen, mogelijk overleefd. met Bobcat of Kubota en moeten zevreugde na hun maar zeker bijvoorbeeld spinazie.

Een broodjes markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met bezingen erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van het merk vanwege de solanine die ook groene aardappelen ook nog eens gloeiend heet is, dat behoudt de sting vantomaatje de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog subsidies met de schop werkten.

Vandaag ze datcontreien in het zuiden van dat land.

In het museum van ErEU. was een tijd Greppels dat dedoen portie van deeen werkman onbepaalde tijd verder De agussisaus ismet met van handel moet wel erg zorgtsudderen. dat je je kanvingers, vergissen zede daar deDie goedkope kip die uit onze per en Het binnenste iservoor soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness. graven is ook wat muskusachtig.

Temoeilijk eten met de staan in de top vijfhonderd van de Belgische onrijpe tomaten verteerbaar maakt. vrucht haar donkere kleur: voorafgaandelijk Napels zag iktot verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Dat was toen de le ‘terrassiers’ overleefd. met de Bobcat of Kubota en moeten ze het na hun erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van merk de hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu sais où est boven eenniet bord rijst. Smakelijk. fortuinen.

Wat dat er geen goede79 kleine zouten en persen zelfs niet echt Vandaag nodig. Mijn stingbetekent vanis desoms Vesuvius in het hebben is nog met deisGreppels schop werkten. doen ze erg dat Het binnenste doorbakwerkuren naar de fi tness. graven isdeeenmoet onbepaalde tijd verder sudderen.

De agussisaus met subsidies EU. Diewaarschuwhandel wel ook wat muskusachtig.

Te eten met dejaar vingers, staan in de top vijfhonderd dede Belgische kruim uit zijn broodje, zoniet is erhelemaal plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op Ik kocht zo’n kip van envan de winkelier aubergines zouden bestaan.

Maar de grootdistrimoeder was spaarzaam met vet en zout in de overleefd. met de Bobcat ofsais Kubota en moeten ze het na hun erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van merk ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu où est le Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. een bord rijst. Smakelijk. fortuinen.de mij: “Poulet dur!” Strong chicken lees je“C’est bovenbeleg. wil allemaal dezelfde. keuken, staan ook de gaartijd altijd kort gehouHet binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar dewerd fitness.

Greppels graven is een butie ook wat muskusachtig.

Te plaats eten met de vingers, in de top vijfhonderd van de Belgische kruim uit zijn broodje, zo is er voor extra problème?” zei een groothandelaar op de que les gens ne mangent plus.”

Een groot deel weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers in Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwDeken wereld voeden is soms een vreemd den. Datfortuinen. is allemaal ‘gezond en wel’, maar en de ware pistoletoloog trekt eerst zicht. dat natte zittend beroep geworden. ”Tu sais oùmet est le boven een bord rijst.

Smakelijk.

Nederland hebben het over “harde kip”, en ja van in de Rungis bevolking loopt rond inlees eenje elfenlijfje, beleg. Smakelijk. vroegmarkt mij ooit zuchtend.

“C’est de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een op de Smakelijk. aubergines geeft dat niet degroothandelaar resultaten.

Ik kocht zo’n kip enbeste de winkelier waarschuwmensen, dat zijn zeplus.” ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de que les gens ne mangent Een groot deel weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers in beleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. de mij:uitgelaten “Poulet dur!”

Strong chicken lees je“C’est Ik was erg toen ik onlangs een van mwamba (moambe voor dekip”, kolonialen) leest, boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel Nederland hebben het “harde en ja van de bevolking loopt rond in een elfenlijfje, que lesover gens ne mangent plus.”

Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers uitnodiging ontving voor een bezoek aan de moet die Impressions kip uren en d’une uren sudderen in de voedsel. paupiette devan veau. mensen, dat zijnNederland zeen ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd naar de stijl de hebben het over “harde van degekneed bevolking loopt rond inland. eenkip”, elfenlijfje, grootste aubergineplantage van het Die en ja palmolie.

Een moderne kipzijn kan daar niet tegen, De zondagse broodjes ook zo geëvolueerd. mensen, dat zijn ze ook.

Als je de oude onthaard, gegomd en gekneed naar de recepten stijl van de van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel staat in Vremde (Boechout), in de provincie die na een half uurtje alen totfieen hoopje Hoesmelt klein diemwamba viennoiserieën jndegebak zijnvirtueel van (moambe voor kolonialen) leest, boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort moet die kip uren en uren sudderen in de voedsel. Antwerpen.

Impressions d’une paupiette de veau.

Het is het bedrijf van familievoor Heulens, miserabele prut. geworden!

De boterkoeken ekoeken de moet die kip kan urendaar en(koffi uren sudderen in de voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau. palmolie.

Een moderne kip niet tegen, De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd.

Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het sinds ze hebben zich in aubergine gespecialiseerd Antwerpenaars) zijn verdwenen en vervanpalmolie.

Eenbijna moderne kipzijn kanook daar tegen, Deuurtje zondagse broodjes zoniet geëvolueerd. die na een half alen tot hoopje woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte Hoesmelt klein diedoor viennoiserieën fieen jnuurtje gebak zijn 1993. gen petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge die smelt na een half al tot een hoopje Hoe klein die viennoiserieën en fi jn gebak zijn miserabele prut. de kip, zodra ze ontdooid was, in handige aubergine isDe van oorsprong een subtropigeworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de jaren kon je met die dingen nog een(koffi kleine miserabele prut. geworden! boterkoeken ekoeken voor de stukken: idealiter moet elke eter een stuk krijgen Maar sche ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het plant, uit Myanmar.

Wetenschappelijk Maar ik kwam dus thuis met zo’n Het Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen enverdwenen vervanpolitieagent ko slaan.

Vandaag passen ze inbeest. een Antwerpenaars) zijn bijna en vervanmet eenniet evenredig deel van vlees, velIk enhakte been.

HetIk hakte woog overigens eens zoveel: 1,2 kilo. woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo. spreken weEn van Solanum melongena, hij isomdat dus holle kies. dan de pistolets: het isjonge niet gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge vel isze de ontdooid voornaamste smaakdrager in een kip en de kip,kon zodra was, in handige de kip, zodra ze ontdooid was, in handige nauw verwant met de aardappel, de tomaat, zejebroodjes heten dat ze klein moeten zijn. jaren kon je met die dingen nog een In kleine jaren met die dingen nog een kleine zonder been erinelke kan je niet peuzelen, wat stukken: idealiter moet elke eter een stukzekrijgen stukken: idealiter moet eter een stuk krijgen mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met paprika en tabak.

Opmerkelijk is dat de andere politieagent ko slaan.

Vandaag passen in een politieagent ko slaan.

Vandaag passen ze in een wereldwijd als droevig wordt ervaren.

Verder was “Op de vitrine van met een evenredig deel vanbeen. vlees, vel en been. Het met een evenredig deel van vlees, velpistolets: en Het varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian bekende nachtschaden allemaal uit het Westen holle kies.

En dan de het is niet omdat holle kies. de pistolets: het is niet omdat ookEn dedan nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en vel is de voornaamste smaakdrager inzeeen kipmaar en daar pickles. uit Vandaag zieheten ikMaar nogdat broodjes, ze broodjes klein moeten zijn. In komen, Amerika. deze dus niet.

Afrikaanse winkels karkas vond ik de eierstokken terug.

Lang ze broodjes heten dat ze klein zijn.

Ingeleden zonder been erinmoeten kan je niet peuzelen, wat kanHet ik er misschien wel vijfatvan op?

En ikdaar ben niet mijn betere tijden ik er maximaal twee, met zonder been erin kan je niet peuzelen, wat mag dan een familiebedrijf zijn, in las ik een authentiek Italiaans recept voor wereldwijd als droevig wordt mijn betere tijden at ik er maximaal twee,ervaren. met Verder was hangt vaker wel dan varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian zo’n eter meer. wereldwijd alsgrote droevig wordt ervaren.

Verder was Vremde, de serres waarin de aubergines groeien spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor ook de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian pickles.

Vandaag zie ik nog broodjes, maar daar Onlangs van een bolletjeszakdoeken slager diehet nog ook de nek erbij, hethoorde ultieme en terug. in hebben weinig van ik doen met niet een reclame karkas vond ikpeuzelstuk de eierstokken Lang geleden pickles. Vandaag ziepistolets broodjes, maar kan ikikernog misschien wel vijf vandaar op? “van En ik ben niet ouderwetse met gekapt verkoopt, karkas vond ik delas eierstokken terug.

Lang geleden of klompen. een gigantisch glazen ikHet een is authentiek Italiaans receptcomplex voor voor pluvera” kan ik erdie misschien wel van op?

Envan ik ben niet daarvoor zo’n grotevijf meer. échte, grote”.

Iketer heb mij daarheen gespoed spaghetti met eierstokken kip, maar las ik eenvan authentiek Italiaans recept voor hectare.

Er staan zo’n 400.000 planten De7,5 hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet Onlangs hoorde ik van een slager die nog zo’n grote eter meer. toteierstokken vijf meter hoog reiken.

Dedaarvoor temperatuur en spaghettidie met van kip, maar ouderwetse pistolets met “van Onlangs hoorde ik van een slager diegekapt nog verkoopt, vochtigheid worden tropisch gehouden.

De E R échte, 2 0 2 0 grote”. Ik heb mij daarheen 5 2 I 2 8 O K T O Bdie gespoed ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet productie wordt bepaald door de daglengte. die échte, grote”. Ik verdragen heb mij daarheen gespoedIn de piek Aubergines geen kunstlicht.

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per defi hangt vaker wel dannitie “Op de vitrine van wit.

Ze staan symbool voor niet een reclame “De feestelijke paarse kleur Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per defi nitie de godin en moeten dus voor pluvera” “Pistolets zijn defi bleekte af per tot lichtbruin. hangt vaker welsymbool dannitievoor wit.

Ze staan puur zijn.

Volkorenpistolets wit.

Zeeen staan symbool voor Waarom waren de ‘melanniet reclame de godin en moeten dus zijn een ontheiliging!” devoor godin en moeten dus reszane’ in de Italiaanse pluvera” puur zijn.

Volkorenpistolets taurants wél zo mooi puur zijn.een Volkorenpistolets zijn ontheiliging!”

52

52

52

I

52

zijnzwartpaars?” een ontheiliging!”

I

28 OKTOBER 2020

28 OKTOBER 2020

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

De hele De reeks bruzz.be/trachet helenalezen? reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet 52

52

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ABONNEMENTEN Gewest.

BRUZZ ABONNEMENTEN Gewest.

Josiane Devan Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Rest België: euro perBrussel, jaar; Flageyplein 18, 1050 02-650.10.65 Josiane De Troyer25 (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Rest3631 van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 6044 3393 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

ABONNEMENTEN IBAN: BE98 3631 vanGewest.

Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Rest van België: 25 euro per jaar; BRUZZ Josiane DeBrusselse Troyer (abo@bruzz.be), van Vlaams Media vzw 02-650.10.80 BRUZZ Buiten België: 30 euro per jaar.

Rest3631 van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 6044 3393 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Gratis in 18, Brussels Hoofdstedelijk Buiten België: 30 euro per02-650.10.65 jaar.

Flageyplein 1050 Brussel, IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Gewest.

OPLAGE Vlaams ABONNEMENTEN Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw ABONNEMENTEN OPLAGE Rest van 25 jaar. euro per jaar; OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Buiten België: 30België: euro per JosianeBE98 Troyer (abo@bruzz.be), OPLAGE :De 62.609 exemplaren.

IBAN: 3631 6044 3393 02-650.10.80 in Brussels Hoofdstedelijk OPLAGEGratis Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ADVERTEREN? OPLAGE van Vlaams Brusselse Media vzw OPLAGEGewest. : 62.609 exemplaren.

Gewest.

ADVERTEREN? Marthe 02-650 1030 61 OPLAGE : 62.609 exemplaren.

RestPaklons, van België: 25 euro per jaar;per jaar.

Buiten België: euro Rest3631 van 6044 België: 25 euro ADVERTEREN? IBAN:Marthe BE98 3393 Paklons, 02-650 10 per 61 jaar; sales@bruzz.be IBAN: BE98 3631 ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 OPLAGE van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 sales@bruzz.be van Vlaams Brusselse Media vzw Marthe Paklons, 02-650 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Buiten62.609 België:exemplaren.

30 euro 10 per61 jaar.

Buiten België: 30 euro per jaar.

Utesales@bruzz.be Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE DISTRIBUTIE OPLAGE ADVERTEREN? UteOPLAGE 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Ute ALGEMENE Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be OPLAGE :Otten, 62.609 exemplaren.

DISTRIBUTIE DIRECTIE Marthe Paklons, 02-650 10 61 OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Dirk De Clippeleir sales@bruzz.be ALGEMENE ALGEMENE DIRECTIE DIRECTIE ADVERTEREN? ADVERTEREN? Marthe 02-650 10 61 Dirk De ALGEMENE Clippeleir DirkPaklons, De Clippeleir DIRECTIE DISTRIBUTIE HOOFDREDACTIE Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Dirk De Marthe Clippeleir HOOFDREDACTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), sales@bruzz.be HOOFDREDACTIE DISTRIBUTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

© SHUTTERSTOCK

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE DISTRIBUTIE MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Dirk DeDeclercq Clippeleir Ute 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be CULTUUR & Otten, UIT Mathias Declercq ALGEMENE DIRECTIE CULTUUR & UIT GerdDirk Hendrickx De HOOFDREDACTIE Clippeleir & UIT CULTUUR ALGEMENE DIRECTIE Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT DirkHendrickx DePitteurs Clippeleir(algemeen hoofdredacteur), Gerd Kristof REDACTIE HOOFDREDACTIE Gerd Hendrickx REDACTIE Mathias(algemeen Declercq Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Kristof Pitteurs hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara DeSara De REDACTIE REDACTIE Mathias Declercq Sloover, KrisKristof Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn CULTUUR & UIT Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Sara De Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Mathias Declercq Post,Post, KurtCULTUUR Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van &Hendrickx, UIT Gerd Hendrickx Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Sloover, Kris Bettina Hubo, Jasmijn Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Eyck,Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom GerdPost, Hendrickx Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias,Soukias, Roan VanRoan Van Kurt Snoekx, CULTUUR & UITSophie Zonderman Zonderman REDACTIE Eyck, Steven Van Garsse, MaartenMaarten Verdoodt, Tom Gerd Hendrickx Eyck, Steven Van Garsse, Verdoodt, Tom REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Zonderman MEDEWERKERS Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Zonderman MEDEWERKERS REDACTIE Bettina Hubo,Michaël JasmijnBellon, Post, Kurt Snoekx, Sophie Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Nicolas Alsteen, Gilles Bechet,Eva Michaël Bellon,Sara De Nathalie Carpentier, MEDEWERKERS Soukias, Roan Van Eyck,Christiaens, Steven Van Garsse, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Post,Jordens, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan MEDEWERKERS Patrick Tom Peeters, Niels Ruëll,Van Nick Jasmijn Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman Trachet,Nicolas TomNicolas Van Bogaert, Michel Verlinden Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Bellon, Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Trachet, Tom VanKurt Bogaert, Michel Verlinden Post, Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Zonderman Patrick Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom MEDEWERKERS Trachet, TomJordens, Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Trachet, VanHallen, Bogaert, Michel Verlinden Karen DeMEDEWERKERS Becker, GeertTom Van der Zonderman Nicolas Alsteen, GillesSophie Bechet, Michaël Bellon, Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias EINDREDACTIE Nicolas Patrick Alsteen, Jordens, Gilles Bechet, Tom Michaël Peeters,Bellon, Niels Ruëll, Nick MEDEWERKERS EINDREDACTIE Soukias Karen De Becker, Geert VanBogaert, der Hallen, Sophie Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Michel Verlinden VORMGEVING Nicolas Bechet, Bellon, Trachet, TomDe VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Karen Becker, Geert Van derMichaël Hallen, Sophie Soukias Heleen Rodiers, EINDREDACTIE Ruth Plaizier Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick VORMGEVING Soukias EINDREDACTIE Trachet, Van Bogaert, Michel Verlinden VORMGEVING VERTALING Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Karen DeTom Becker, Geert Van der Hallen, Karen De Becker,Ruth Geert Van der Hallen, Sophie Heleen Rodiers, Plaizier JohnVERTALING Arblaster, Frédérique Beuzon, VORMGEVING Sophie Soukias EINDREDACTIE Soukias Martin McGarry, LauraRodiers, Jones Ruth VERTALING Heleen Plaizier John Arblaster, Beuzon, KarenFrédérique De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Frédérique Beuzon, VORMGEVING VORMGEVING Martin McGarry, LauraGeorge Jones Holmer, Greta Soukias VERTALING FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Bart Dewaele,Frédérique Kim, WauterBeuzon, Mannaert, Noémie George Holmer, Greta VORMGEVING FOTOGRAFIE &Ivan ILLUSTRATIE VERTALING VERTALING Marsily, Steve Michiels, Put, Laura Jones, Martin McGarry Holmer-Arblaster, FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Holmer, John Arblaster, Frédérique Beuzon, Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Frédérique Beuzon, George Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, NoémieGreta Martin McGarry, Laura JonesPut, VERTALING Marsily, Steve Michiels, Ivan Holmer-Arblaster, Laura FOTOGRAFIE &Ivan ILLUSTRATIE Marsily, Steve Michiels, Put, Jones, Martin McGarry VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Bart Dewaele, Kim, Mannaert, Noémie FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Saskia Vanderstichele, WideWauter Vercnocke Kristof Pitteurs Holmer-Arblaster,&Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE Bart Marsily, Dewaele, Steve Kim, Wauter Mannaert, Noémie Michiels, Ivan Put, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bart Dewaele, Kim,Put, Wauter Mannaert, Noémie VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Steve Michiels, Ivan FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Kristof Pitteurs Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Bruzz is Kristof een uitgave van de Vlaams Brusselse Pitteurs Saskia Vanderstichele, Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie Flageyplein 18, 1050 Media vzw, wordtSaskia gedrukt opElsene. deElsene. persen van EcoVercnocke Vanderstichele, Wide Flageyplein 18, 1050 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Print Center (DPG Media) Bruzz is Kristof een uitgave vanvan dedeVlaams Saskia Vanderstichele, WideBrusselse Vercnocke Bruzz isPitteurs een uitgave Vlaams Brusselse Pitteurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER en wordtKristof gesubsidieerd door Media vzw, wordt opde deElsene. persen Media vzw, wordt gedrukt de persenvan vanEco Eco Flageyplein 18,Elsene.

1050 Flageyplein 18, gedrukt 1050 Kristof Pitteurs de Vlaamse Gemeenschap en op Vlaamse VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Print Center (DPG Media) Print Center (DPG Media) Gemeenschapscommissie.

18, 1050 Elsene.

BruzzBruzz is Flageyplein eenisuitgave van de Vlaams Brusselse Kristof Pitteurs een uitgave van de Vlaams Brusselse en wordt gesubsidieerd door en wordt gesubsidieerd door Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen vanpersen Eco van Eco Flageyplein 18,uitgave 1050 Media vzw, gedrukt BRUZZ iswordt een van de Vlaams Brusselse de Vlaamse Gemeenschap enop dede Vlaamse de Vlaamse en de Vlaamse Print CenterGemeenschap (DPG Media) Media wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center Media) Bruzz isvzw, een(DPG uitgave van de Vlaams Brusselse Gemeenschapscommissie.

Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door Media vzw, wordt op persen van Eco (DPGgedrukt Media) en Print wordtCenter gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en dede Vlaamse Print Center (DPG Media) wordt gesubsidieerd door en de Vlaamse deen Vlaamse Gemeenschap Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Gemeenschapscommissie.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS Persberichten kunnen via Tips zijn altijd Zelf nieuws gespot?

MELD NIEUWS MELD NIEUWS redactie@bruzz.be via Zelf nieuws gespot?Tips Tips zijn Zelfwelkom nieuws gespot? zijnaltijd altijd welkom bruzz.be/meldnieuws welkom viavia bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be Zelf nieuws VOER UW EVENEMENT IN gespot?

OP via Tips zijn altijd Persberichten kunnen MELD NIEUWS redactie@bruzz.be Zelf nieuws Tips zijn altijd welkom via gespot?

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR redactie@bruzz.be Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws ENTER YOUR EVENT ON welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via www.agenda.brussels BRUZZ.be/meldnieuws VOER UW EVENEMENT IN OP via redactie@bruzz.be Persberichten VOER UW EVENEMENTkunnen IN OP Persberichten kunnenSUR via ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT redactie@bruzz.be ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT VOER UWredactie@bruzz.be EVENEMENT IN OP SUR ENTER YOUR EVENT ON ENTER YOUR EVENT ON WWW.BRUZZ.BE ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR www.agenda.brussels www.agenda.brussels ENTER YOUR ON VOEREVENT UW EVENEMENT IN OP www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR VOER UW EVENEMENT OP ENTER YOUR EVENT ON IN VOER UW EVENEMENT IN OP WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE ENCODEZ VOTRE www.agenda.brussels ENCODEZ VOTREÉVÉNEMENT ÉVÉNEMENTSUR SUR

ENTER YOUR ENTER YOUREVENT EVENTON ON WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE

WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE

en. elegen. m o k e g Goed aan oper goed g r el is p t o h t He tof. n j i z n e De mens s!* e j t roe g e g Z o n ni * Het betere reisverhaal hoor je op

Book Voyage!

Brusselaars brengen hun favoriete reisverhalen. Uit alle windrichtingen, in alle talen, op 6 plekken in de stad.

Za 05.06 Hele dag Gratis Park van Vorst Viaductpark MigratieMuseumMigration Elisabethpark Liedekerkepark/Sint-Joostplein Leesstraat Muntpunt Meer info: www.brusselsebibliotheken.be

Book Voyage!

DB716472E1

DB623070I9

WEVAENKDE TECHNoInEs &KBEruRssel altijd boosten!

6

31/05-04/0

Omdat ze

DB715560E1

Het lokaal bestuur van Kraainem werft aan (m/v)

Medewerkers school

1 poets team - 1 vliegend

• • •

DB714102E1

DB716480E1

• • • • •

DB623068I9

More than a job, stand up for the environment.

Ben jij net als ons gepassioneerd door milieu en duurzaamheid? Dan ben jij de persoon die we zoeken!

Met bijna 90.000 collega’s op vijf continenten is SUEZ een wereldleider in slim en duurzaam afvalbeheer. Op het gebied van water- en afvalmanagement bieden wij overheden, gemeenten en bedrijven slimme oplossingen ter verbetering van hun economische en omgevingsdoelstellingen.

Voor ons grondreinigingscentrum te Grimbergen zijn we op zoek naar :

OPERATOREN & PLOEGBAZEN (SHIFT LEADS) TECHNIEKERS & ELEKTRICIENS

SUEZ RR IWS Remediation NV maakt deel uit van de groep SUEZ binnen de Europees georganiseerde business unit IWS (Industrial Waste Specialties) en is al meer dan 20 jaar een belangrijke referentie op het vlak van grondreiniging en bodem- en grondwatersaneringen, iets waar we zeer trots op zijn.

SUPERVISOR LABO - SUPERVISOR EXPLOITATIE WERFLEIDERS

Ons bedrijf staat garant voor een open en respectvolle werksfeer waar je de kans krijgt om je te ontplooien.

CONTROLLER

Wij bieden je een stabiele, afwisselende werkomgeving met internationaal karakter waarbij milieu en veiligheid hoog in het vaandel worden gedragen.

DB716374E1

Spreekt één van deze functies je aan en wil je graag meer te weten komen over de inhoud?

Deskundige personeel – Werving & Selectie (B1-B3) Lokaal bestuur Grimbergen is op zoek naar talentvolle collega’s

Voltijdse functie • contractueel dienstverband • onbepaalde duur • wervingsreserve 2 jaar

Aarzel dan niet en surf naar www.suez.com/careers (land: België - stad: Grimbergen) of stuur een e-mail met je cv naar jobs.remediation.iws.be@suez.com.

Deskundige GIS (B1-B3)

Deskundige lokale economie, toerisme en erfgoed (B1-B3)

Voltijdse functie • contractueel dienstverband • onbepaalde duur • wervingsreserve 2 jaar Functie: staat

in

voor

Functie:

Je

Ben jij een krak in het rekruteren van het

implementatie

juiste talent en heb je commerciële feeling?

informatiesysteem (GIS) in de organisatie

Dan ben jij de geschikte kandidaat om ons

zodat de verschillende diensten optimaal

personeelsteam te versterken! De collega die

gebruik kunnen maken van dit instrument

we zoeken voelt zich thuis in het domein van

bij het uitvoeren van hun taken.

Werving & Selectie. Daarnaast zet je jouw

Profiel:

aanbod in Grimbergen maximaal op de

commercieel talent in voor de ontwikkeling

Planmatig en nauwkeurig – overtuigings-

kaart te zetten en het historisch erfgoed

van een stevige employer brand voor lokaal

kracht – samenwerkingsgericht – bachelor-

in de kijker te plaatsen. Daarnaast ben je

bestuur Grimbergen.

diploma.

het centrale aanspreekpunt voor de lokale

van

de

coördinatie

het

en

Voltijdse functie • contractueel dienstverband • onbepaalde duur • wervingsreserve 2 jaar

geografisch

Functie: In deze functie zet je mee je schouders onder de verdere uitbouw van de domeinen lokale economie, toerisme en erfgoed in Grimbergen. Je doet dit door het toeristisch

Profiel:

handelaars.

Organisatorisch en communicatief sterk

Profiel:

– teamplayer – oplossingsgericht – bij

Een hart voor Grimbergen met kennis van

voorkeur ervaring met employer branding –

en interesse in de betreffende domeinen –

bachelordiploma.

klantgericht en communicatief – netwerker – bachelordiploma.

Op zoek naar passende kandidaten voor je bedrijf?

Wij staan voor je klaar

INTERESSE en MEER INFO: https://www.grimbergen.be/vacatures

DB716447E1

Solliciteren kan tot en met 08/06/2021.

hallo@regiotalent.be tel. 051 26 67 89

DB620623H9

Aanbod: - Boeiende en uitdagende werkomgeving; - voltijdse contractuele tewerkstelling, onbepaalde duur met aanleg wervingsreserve van 2 jaar; - tal van extralegale voordelen: gunstige verlofregeling (35d bij voltijdse tewerkstelling), maaltijdcheques € 8, gratis hospitalisatieverzekering, opbouw 2de pensioenpijler, eindejaarspremie, opleidingsmogelijkheden, fietsvergoeding …

Wednesday

Friday

Thursday

Saturday

from 17:00

rooftop

The bar is open

beursschouwburg Rue Auguste Orts 28

July

August June

Rue Auguste Ortsstraat 28, 1000 Brussels