BRUZZ - editie 1747

#1747

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

+ BRUZZ CULTURE JAN PATERNOSTER RADIOVRIENDELIJKE ROCKER LA NOMBREUSE UNE NOUVELLE GALERIE POUR LA JEUNE PHOTOGRAPHIE PIERRE ALECHINSKY BACK IN BRUSSELS

|

31 | 03 | 2021

TIPS

POLITIE WORSTELT MET PROTESTEN

HET NIEUWE VERZET

International WEEKLY SHOW ON WHAT’S HOT AND HAPPENING IN BRUSSELS.

Meet the makers

SUNDAY 6 PM BRUZZ TV & BRUZZ.BE/INTERNATIONAL

STEFANO LAPASINI / PRODUCER BRUZZ International Half Italian, half Dutch, Stefano moved to Brussels in the year 2000. Along with the team, he’s always looking out for new hidden spots in the city to share with fellow BRUZZelairs.

Wil je kinderen en jongeren laten kennismaken met de democratie? Heb je interesse in burgerparticipatie? Ben je een kei in communicatie?

Dan is deze vacature in het Parlement voor de Nederlandstaligen in Brussel vast iets voor jou.

De educatieve dienst Puzzel Brussel van de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie zoekt: 1 VOLTIJDSE MEDEWERKER EDUCATIE, PARTICIPATIE EN COMMUNICATIE (m/v/x) 1 HALFTIJDSE MEDEWERKER EDUCATIE, PARTICIPATIE EN COMMUNICATIE (m/v/x) Educatie: ü Je werkt mee aan alle educatieve programma’s van Puzzel Brussel. ü Je vindt een overzicht op www.puzzelbrussel.be Participatie: ü Je bedenkt manieren om burgers beter te betrekken bij de politiek. ü Je zet de lijnen uit voor participatietrajecten en volgt ze van a tot z op.

Communicatie: ü Je schrijft berichten over de Raad en Puzzel Brussel voor de website (WordPress) en sociale media.

Wat bieden wij? ü Je werkt in een klein, enthousiast team. ü Je krijgt een contract van onbepaalde duur (niveau B). ü Je ontvangt voordelen bovenop je salaris: hospitalisatieverzekering, maaltijdcheques en terugbetaling woon-werkverkeer met het openbaar vervoer of met de fiets.

Een uitgebreide beschrijving vind je op www.raadvgc.be/vacature Heb je een bachelordiploma of de juiste EVC (erkenning van verworven competenties)?

Spreek en schrijf je vlot Nederlands? Stuur dan je cv en motivatiebrief vóór vrijdag 30 april naar dit adres: Raad Vlaamse Gemeenschapscommissie T.a.v. mevrouw Patricia Coppens Lombardstraat 67 1000 Brussel vacature@raadvgc.brussels De Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie geeft iedereen gelijke kansen.

Jouw talent is belangrijker dan je gender, afkomst, levensfilosofie, leeftijd, seksuele voorkeur of beperking.

We verwachten wel dat je Brussel en de Vlaamse Gemeenschap een warm hart toedraagt.

Inhoud / Sommaire / Inside Inhoud / Sommaire / Inside

Edito GESCHORST OPEN WONDE Afgelopen halve BRUZZ-redactie Er lijken woensdag dezer dagenvolgde weinigdeminder benijdenswaardige dejobs persconferentie van het minister-president.

Overlegcomité. Wanneer dan die van Brussels Aan alle, zoiets gebeurt, weetaan je dat er nieuws wordt verwacht.

Maar maar toch vooral Vlaamse kanten, weerklinkt de kritiek een te afwezige Rudi was Vervoort. toonde die de de op vertwijfeling na afloop groot.Nu Het contactonderwijs afgelopen dagen weldeenig initiatief.van Alleen was het wordt geschorst, was boodschap premier Deweer Croo,niet goed.

Eerst viel zijn beslissing om de avondklok omer22werd uur maar of dat betekende dat de scholen sloten of dat te handhaven op op afstandsonderwijs een koude steen. Dan legde minisovergeschakeld werd pasde een half uur ter-president dehet deellimousines van Uber door later duidelijk. En duurde dan nog uren aan voorbanden we wisten te vragen dat dichtgingen. ze de wet en een arrest van dat het er Brusselse hof van werd dateenvoudig ook de kleuterscholen Verbijsterend zo nonchalant beroep zouden respecteren.

Weer niet goed.

Zelfs zijn eigen regeringspartners gecommuniceerd over zoiets cruciaals. Aan de ene kant moesten veel ouders verdachten hem ervan Brussel te willen een tijdkant waarin alleen hals over kop op zoek naar een week extrakatapulteren opvang. Aannaar de andere groeit de rechtse yuppies eenelke draadloze telefoon hadden.

De wet Neen maar! leerachterstand met week ongeplande vakantie.

Datrespecteren? is voor veel kinderen zo, legdein Vervoort de vinger op een openzeker wonde: wettenkinderen en regelsdie, datNochtans leest u elders dit BRUZZ magazine, maar vooronze Brusselse zijn niet klaar voor deeleconomie gedicteerd smartphone. al was het maar dooreen de meertaligheid, in een tochdoor nogde iets complexereHoe situatie sympathiek dieVlaamse deelplatformen ook mogen aanzet denu andere van opgroeien danwe hun leeftijdsgenoten.

Devinden, overheid alleskant op alles zich niet zelden zonder veel sociale bescheromhet deschermpje opgelopenbevindt leerachterstand weg teiemand werken.die Een goede zaak.

Alleen werkt ming de altijd eindjes elkaar knoopt.

En daarin schuilt de echte uitdaging voor die zoiets nog hetaan best binnen de schoolmuren.

En dan is elke lesvrije week onze politici.

De deelplatformen zijn blijvertjes, en dus moet de politiek ervoor er misschien nog bijkomt er één te veel. zorgen ze kunnen binnen een wettelijk Lees dedat analyse overopereren de leerachterstand p16 - kader 18 én dat hun werknemers een minimum aan bescherming krijgen.

Lees de analyse over de platformeconomie p8 - 9 SUSPENDU N L NL

SPREEKTIJD REPORTAGE “Idealiter zou het autoverkeer niet zo dichtbij

mogen sfeer tenTrek goede “Eenkomen. park isDat als zou een de breiwerk. jekomen” één

draad los, dan ontrafelt ook Julie Almau Gonzalez, de nieuwe directrice van de het rest” Atomium, wil de deuren opengooien 20 De vele wandelaars en fietsers doen parken naar adem happen 16 INTERVIEW PORTRET

“Vandaag ben ik echt de man van kwaad.Jean Elke Narcy, keer wijzen ze naarde ons” clubliederen van

FRPLAIE

Mercredi passé, la moitié de la rédaction de BRUZZ suivait la conférence OUVERTE de presse du Comité de concertation. À chaque fois, on s’attend à des De nos jours, il semble y avoir peu de postes moins enviables que celui du FR nouvelles.

Mais le découragement après coup était grand. Le message du Ministre-Président bruxellois. De tous côtés, mais surtout du côté Premier ministre De Croo était : « L’enseignement en présentiel est suspenflamand, on critique Rudi Vervoort sur le fait qu’il est trop absent. Il a beau du », mais ce n’est qu’une demi-heure plus tard que l’on a su si cela signifiait avoir fait preuve d’initiative ces derniers jours, ce n’est toujours pas ça. Tout la fermeture des écoles ou le passage à l’enseignement à distance. Et quelques d’abord, sa décision de maintenir le couvre-feu à 22 heures est très mal heures plus tard, nous avons appris que les écoles maternelles fermaient tombée. Ensuite, le Ministre-Président a imposé des restrictions aux chaufégalement. C’est étonnant que la communication soit aussi nonchalante sur feurs « limousine » d’Uber en leur demandant simplement de respecter la loi un sujet aussi crucial. D’une part, de nombreux parents ont dû chercher et un arrêt de la Cour d’appel de Bruxelles. Encore une fois, ça ne va pas. éperdument semaine de garderie.

D’autre part, l’écart Même ses une partenaires ausupplémentaire gouvernement l’ont soupçonné de vouloir catapulter d’apprentissage se creuse avec chaque semaine de vacances non Bruxelles à l’époque où seuls les yuppies de droite disposaient de prévues. téléphones C’est le fil. casRespecter de nombreux comme vous pourrez le lire dans sans la loi enfants, ? Pas question ! Pourtant, Vervoort a mis le cette doigt sur édition du BRUZZ magazine, et certainement des enfants bruxellois qui, ne une plaie : nos lois et règlements ne sont pas prêts pour une économie serait-ce qu’en raison de leur multilinguisme, grandissent dans un contexte collaborative dictée par le smartphone. Aussi sympathiques que soient ces bien plus complexe que leurs camarades Lequelqu’un gouvernement faitmal à plateformes, de l’autre côté de l’écran, ilflamands. y a souvent qui a du maintenant tout ce qui est en son pouvoir pour combler le retard scolaire joindre les deux bouts, sans vraiment de couverture sociale. Et c’est là que accumulé. unedéfi bonne Cependant, fonctionne encore mieux réside le C’est véritable pourchose. nos politiques.

Lescela plateformes collaboratives sont dans l’enceinte Et chaque semaine supplémentaire cours est là pour rester de et ill’école. faut donc s’assurer que leurs activités ont unsans cadre juridique une trop. bénéficient d’un minimum de protection. etsemaine que leursde employés Lisez notre analyse sur retard scolaire en p16 -en 18p8 - 9 Lisez le reportage surle l’économie collaborative

Union én RWDM Charlotte Jacob, zaakvoerster van de Wakko Aan Kapper, had liever een de vooravond van de Zwanzestrenge lockdown derby diegezien Union 14 naar eerste klasse A kan brengen 22 DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7 COVER STORY Als het

INTERVIEW verzet geen leider meer hee 10 ANALYSE De gevolgen van de leerachterstand door corona 16,niet REEKS Hoe gaat het vandaag met Heem“We moeten

beek, Haren Laken (deel 2) 26 PORTRET Dario Vunckx en de foto teenbescheiden zijn”

van het Beursgebouw 24 ACTUA Brusselse vaccinatiedip 8, BIG CITY Vera Coomans en haar zoon Wat waren de Solvay-conferenties? 30 COLUMN Nick Trachet 53 blazen popgroep Madou nieuw leven in 40

BRUZZ CULTURE

EN Cabin Fe ve r: Tuur Florizoone 32, EN BIFFF 34, NL Jan DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7 COVER STORY ProstituBanksy.

The Brussels Show 41, ENCabin Pierre Paternoster 36, FRplaatje tie, een complex in de stad 24 BRUZZ CULTURE Fever NL Azertyklavierwerke 48, FR La Nombreuse 50, Alechinsky 46, Rosine Mbakam 30, KlaraFestival: Musikaa 32, Vincen Beeckman EN& Eat & Drink Fine Bakery 52 Kasper Demeulemeester 34, Cécile Massart 38, Ariane Loze 44,

OPEN WOUND SUSPENDED

Randi De Vlieghe 48, Eat & Drink Le Dillens en bocal 50

EN

onsdessinatrice land in Ukkel gemeten?

28 COLUMN Nick Trachet 52 Lavan jeune bruxelloise Alix Garin signe son premier roman graphique 42

NOG MEER BRUZZ

Brussel zwaar getroffen werd door de aanslagen ANTIPODE

in Maalbeek en Zaventem. In BRUZZ magazine we naar watwaarin er de afgelopen jaar Antipode iskijken een podcast Bramvijf Van veranderd is, zowel in goede als in slechte zin. de Velde elke week twee prominente Vijf jaar na de aanslagen, volgende week ook via denkers samenbrengt.

BRUZZ tv, BRUZZ radio, bruzz.be Antipode. Vanaf deze week op BRUZZ.be en op BRUZZ Spotify

© BELGA

VIJF JAAR NA DE AANSLAGEN

MEER BRUZZ Volgende week is het exact vijf jaar geleden dat

These days, there seem to be few jobs less enviable than that of prime Last Wednesday, the BRUZZ followed conference of minister of the half Brussels Region.staff Criticism that the Rudipress Vervoort is too absent the Committee.

When something that happens, you can beConsultative heard from all sides, but especially from thelike Flemish side. He did show know youinitiative can expect news.

But thebut despair was considerable. some the past few days, to noafterwards one’s satisfaction.

First, his decision to keep the curfew at 10 was p.m.Prime did notMinister go downDe well.

Thenmessage, the primebut “Contact-education is suspended,” Croo’s minister imposed on Uber’s car-sharing by simplylearning asking them whether that meantrestrictions closing schools or switching to distance only to respect the half-an-hour law and a ruling by the Courtfollowed of Appeal.

Again, good. became clear later, andBrussels more hours before wenot knew Even own government suspected him of wanting catapult Brusthat thehis nursery schools alsopartners would close.

It is astonishing thattothe communisels about back tosomething a time when right-wing yuppies Not had wireless phones.

Respect cation so only crucial was so terrible. only have many parents Yetextra Vervoort put finger open wound: laws and hadthe tolaw? rushNo to way! find an week ofhis care, but on theanlearning deficitour is growing regulations areofnot ready for aholiday. sharingThis economy bychildren, the smartphone. with every week unplanned is truedictated for many as you matter how sympathetic weofmay find these sharing for platforms, canNo read elsewhere in this issue BRUZZ, but certainly childrenthere in is often someone on the other of side of the screen just trying toup make ends meet Brussels who, if only because their multilingualism, grow in an even without much social protection.

Therein lies theThe realgovernment challenge forisour more complex context than their Flemish peers. now doing politicians. sharing to stay, so politicians must accrued. ensure everything in The its power toplatforms eliminateare thehere learning deficit that has been that they within framework and that theirEach employees are A good thingcan butoperate this still worksa legal best within the school walls. extra week given a minimum level of protection. without lessons is one too many.

Read analysis Brussels’ Read ourour analysis of of the learningsharing deficiteconomy on p16 - on 18 p8 - 9 EN

« Fantasmer un dernier ANALYSE Uber en de platformeconomie 8 INTERVIEW Vincent voyage avec ma10,grandVan Quicken borne Meron Knikman, voorzitster van de Vroumère a été cathartique » wenraad 15 BIG CITY Waarom wordt de gemiddelde temperatuur

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 10 MAART 2021

I

3

31 MAART 2021

I

3

De week

BRUSSELSE JONGEREN KRIJGEN EEN MIVB-ABONNEMENT VOOR 12 EURO PER JAAR

Het gratis openbaar vervoer dat niet gratis mocht worden De Brusselse regering hee een compromis bereikt over een goedkoop jongerentarief voor het openbaar vervoer. Volledig gratis wordt het niet, maar met 12 euro per jaar komt het wel aardig in de buurt. — STEVEN VAN GARSSE

BRUZZ | DE WEEK

Het compromis werd al enkele weken geleden bereikt, maar pas afgelopen zondag de gecommuniceerd.

Studenten tussen 12 en 25 jaar betalen vanaf september slechts 12 euro per jaar voor hun MIVB-abonnement. Nu is dat 50 euro. Vanaf februari volgend jaar komt daar nog een grote groep bij. Want dan betalen ook niet-studerende jongeren slechts 12 euro per jaar.

Een peulschil, want vandaag is dat nog 499 euro per jaar.

De Brusselse regering hoopt op deze manier nog meer jongeren, ook zij die werken of werk zoeken, warm te maken voor het openbaar vervoer. Tegelijk is het een duw in de rug

voor het Brusselse openbaar vervoer, dat door corona marktaandeel dreigt te verliezen.

Het ‘gratis openbaar vervoer’ staat in het regeerakkoord van de Brusselse regering, maar het had wat voeten in de aarde. Met name minister van Begroting Sven Gatz (Open VLD) stond op de rem. Hij ziet de begroting diep in het rood zakken door de coronamaatregelen. De maatregel kost de Brusselse regering op kruissnelheid 17 miljoen euro per jaar.

Minister-president Rudi Vervoort (PS) duwde door en eind vorig jaar raakte het in de begroting 2021. Er wordt dit jaar zo’n tien miljoen euro voor uitgetrokken. De PS hamert al een

Witloof wordt erfgoed

4

I

31 MAART 2021

OVERVOLLE TRAMS Voor minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) kwam het er ook op aan om de MIVB te overtuigen. Het is geen geheim dat CEO Brieuc de Meeûs een koele minnaar is van gratis openbaar vervoer. De internationale performantie van het openbaar vervoer wordt onder meer afgemeten aan de dekkingsgraad.

Dat meet de eigen inkomsten en de onafhankelijkheid van de overheid. De MIVB presteert hier uitstekend. Maar hoe meer gratis openbaar vervoer, hoe

30 % Het verkeer is in het gewest sinds de laatste week van februari, meteen na de krokusvakantie, met een forse 30 procent toegenomen. Dat blijkt uit metingen van alle 32 verkeerstellers die op dat moment actief waren. Of dat te maken heeft met minder telewerken, valt evenwel niet makkelijk te bewijzen.

lager die ‘dekkingsgraad’.

Professor mobiliteit Cathy Macharis (VUB) ziet nog een andere reden waarom de MIVB niet meteen warm loopt voor de maatregel. “De MIVB zit op de grens van haar capaciteit.

Zelfs tijdens corona zien we pieken, met overvolle trams.

Als we daar een heel grote groep aan toevoegen, dan kan dat wegen op het comfort.” De MIVB werkt wel aan een capaciteitsuitbreiding, met metro 3, het busplan, en enkele extra tramlijnen. Maar dat zijn projecten van lange adem.

Uiteindelijk is het wel aan de Brusselse regering om te beslissen, en kan de MIVB niet anders dan volgen. Het ‘12-euro-compromis’ werd begin maart bereikt. Dat het geen

volledig gratis openbaar vervoer is geworden, heeft boekhoudkundige redenen.

De btw-administratie kijkt tegenwoordig strenger toe op de openbare dienstverlening, zeker als er sprake zou kunnen zijn van marktverstoring. De MIVB riskeerde volgens sommige bronnen een plotse verhoging van de btw-uitgaven. De Brusselse regering anticipeert hier nu op door de jongeren twaalf euro per jaar te laten betalen.

De jongeren die niet ingeschreven zijn aan een hogeschool of universiteit moeten wel nog wachten tot februari volgend jaar voor ze goedkoop op het MIVB-net kunnen. Dat scheelt alvast een flinke slok op de borrel voor de Brusselse begroting 2021.

Fietspad ingehuldigd Het nieuwe fietspad richting Brussels Airport is officieel ingehuldigd. Het pad is een kleine twee kilometer lang, en verbindt de luchthaven met de bestaande fietssnelweg F3 tussen Leuven en Brussel. De realisatie van het fietspad is een samenwerking tussen het Vlaams Gewest, de provincie Vlaams-Brabant, de gemeente Zaventem en Brussels Airport Company.

© PHOTONEWS

De Brusselse Witloofcultuur is voortaan opgenomen in de Brusselse inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. De beslissing van de Brusselse regering om de witloofcultuur en -forcerie (kropteelt) komt er op vraag van verschillende verenigingen die actief zijn rond witloof in Brussel. Vooral in Neder-Over-Heembeek en meer nog in Haren en Evere waren jarenlang witloofkwekers actief.

tijd op het belang van gratis openbaar vervoer voor jongeren, aangejaagd door de PTB, die van gratis metro, tram en bus een strijdpunt heeft gemaakt.

CARTOON Het ‘gratis openbaar vervoer’ voor jongeren staat in het regeerakkoord van de Brusselse regering.

KIJK OP DE WEEK

© BELGA

BRUZZ | DE WEEK

Maar volgens Pieterjan Desmet, woordvoerder van minister Van den Brandt, is dat niet de voornaamste redenen van het uitstel.

“Tariefwijzigingen gebeuren traditioneel in februari. Dat geeft de MIVB de tijd om de maatregel te implementeren.”

De vraag is of het een goede maatregel is voor de mobiliteit. Professor Macharis, die in het verleden onderzoek deed naar gratis openbaar vervoer, gelooft van wel. “Als ook jongeren die werken goedkoop met het openbaar vervoer kunnen reizen, dan zullen ze makkelijker de auto laten staan. Want we zien dat zodra jongeren hun rijbewijs halen, ze veel moeilijker terug naar het openbaar vervoer te krijgen zijn.”

KIM

Pauwels wint Arkprijs

De krant DE TIJD bracht de superdiverse smeltkroes die België is geworden in kaart, met speciale aandacht voor Brussel en de Conscience-wijk in Evere

VUB-rector Caroline Pauwels heeft de Arkprijs van het Vrije Woord gekregen. Ze volgt op de erelijst auteur en dichter Jozef Deleu op. De prijs plaatst sinds 1951 mensen die zich actief inzetten voor de vrijheid van denken in de schijnwerpers. Het Arkkomitee roemt Pauwels voor haar inzet voor een grotere en meer interculturele toegankelijkheid van het hoger onderwijs en het breed toegankelijk maken van wetenschapsinformatie.

© PHOTONEWS

Wie hier willekeurig aanbelt, kan onmogelijk op voorhand voorspellen waar de inwoner achter de deur zijn roots hee

3600

Sinds vorige week bestelden de Brusselse rusthuizen samen 3.600 snelle antigeentests. Die speekseltesten zijn er nog steeds nodig, omdat slechts 60 procent van de werknemers in de woonzorgcentra gevaccineerd is.

Binnen het kwartier geeft de sneltest een indicatie over een mogelijke besmetting, al is het resultaat niet volledig sluitend.

31 MAART 2021

I 5

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

DAAR IS MINI-EUROPA WEER NL/Je kan Mini-Europa

van veel verdenken, maar niet van slechte timing. Net nu het winkelen aan banden wordt gelegd, scholen sluiten en de paasvakantie zich zonder veel activiteiten aandient, opent het miniatuurpark aan de Heizel opnieuw de deuren. Door een 6

I

31 MAART 2021

aanslepende ruzie met het stadsbestuur dreigde Mini-Europa te verhuizen, maar na een ultiem charmeoffensief van het personeel kreeg het park toch een verlenging van twaalf jaar. Uiteraard kon bij de heropening een verwijzing naar coronavirus niet ontbreken. Te (her)ontdekken!

MINI-EUROPE EST DE RETOUR FR/On peut reprocher beaucoup de choses à Mini-Europe, mais pas un mauvais timing.

Maintenant que les règles pour le shopping sont à nouveau plus strictes, que les écoles ferment et que les activités se font rares pendant les vacances de Pâques, le parc de miniatures au

Heysel rouvre ses portes. À la suite d’un conflit de longue durée avec la Ville de Bruxelles, Mini-Europe était sur le point de devoir déménager, mais après une ultime offensive de charme du personnel, la concession du parc a finalement été prolongée de douze ans. À (re)découvrir !

THERE IS MINI-EUROPE EN/ When it comes to

Mini-Europe, you can complain about a lot but not its timing. Just when shopping is curtailed, schools are closing and the Easter holidays are approaching without many activities, the miniature park at the Heysel is reopening its doors. Due

Bijgedachte

REDACTIECHEF MATHIAS DECLERCQ neemt het nieuws op de korrel

© BELGA

AGAIN to a long-running dispute with the city council, Mini-Europe threatened to move, but after an ultimate charm offensive by the staff, the park got a 12-year extension. Of course, the reopening could not be without a reference to coronavirus. To be (re)discovered!

Het regent de laatste tijd televisieprogramma’s over Brussel. Dat hoeft in se niet te verbazen, met onder meer de herdenking van vijf jaar aanslagen die hele weken lang het nieuws domineerde. Ook de Brusselse politie ligt, naar aanleiding van een reeks hardhandige arrestaties en de groeiende kloof met de Brusselse jeugd, onder een vergrootglas. Reden genoeg voor VTM om zich in Flikken BXL op de achterbank van een politiewagen te nestelen. Geen revolutionair recept, maar het levert wel confronterende verhalen op. Onder meer over de gigantische drugsproblematiek in onze stad, waarbij onder meer in Elsene en rond Matonge veertienjarigen als muilezel worden ingezet door drugstrafikanten. En over hoe een arrestatie niet zozeer een probleem, dan wel een trofee is geworden voor heel wat van die kleine straatcriminelen.

De trage werking van justitie en het bijbehorende gevoel van straffeloosheid: het is een moeilijk te overschatten probleem in de hoofdstad en het is goed dat dat nog eens op scherp gesteld wordt. Alleen blijf ik op veel andere vlakken wel op mijn (nieuws)honger zitten in de Vlaamse pers. Zeker wanneer het gaat over de dagelijkse actualiteit in onze stad, en zéker aangezien we al meer dan een jaar in een ongeziene gezondheidscrisis zitten die de media dwingt om back to basics te gaan met toegankelijke basisinformatie. Een rol die veel media ter harte nemen met duidelijke en fraai gepresenteerde informatie – maar dan vaak enkel voor en over de Vlamingen in Vlaanderen.

Neem nu de cijfers over de vaccinatiegraad van de bevolking en het verschil tussen de gewesten onderling. Telkens wanneer het nationale instituut Sciensano daarover communiceert en de kloof tussen Brussel en Vlaanderen in een krant of op een nieuwswebsite belandt, is er een tegenoffensief nodig van de Brusselse Gezondheidsinspectie. Want terwijl Sciensano de woonplaats als maatstaf hanteert en vorige week zo uitkwam bij 88.400 Brusselaars die een vaccin kregen, zijn dat er volgens de Brusselse Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) al 120.000. De uitleg achter die toch wel grote kloof is dat Brussel veel zorgpersoneel,

maar ook politieagenten, heeft gevaccineerd die niet in Brussel wonen. Alleen komt die uitleg zelden of nooit door in de Vlaamse pers, waardoor de indruk ontstaat dat er in Brussel veel trager gevaccineerd wordt dan elders. Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) blijft overigens achter dat verwijt staan en zat al meerdere malen op ramkoers met zijn Brusselse collega Alain Maron (Ecolo).

Ook een reportage in het VRT-journaal over Walen die zelf een afspraak kunnen maken voor een vaccinatie, maar waarin over het gelijkaardige systeem in Brussel met geen woord gerept werd, zette kwaad bloed. De Vlaamse minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) spreekt over een “terecht aandachtspunt voor alle media: onze hoofdstad verdient de nodige aandacht”. Het voelt als een wat wrang déjà vu naar de verkiezingstijden van 2018, waar Brussel als witte vlek werd ingevuld op de landkaarten van zowat alle Vlaamse kranten en journaals.

Al mag de Vlaamse regering ook in eigen boezem kijken: ook in de communicatie van de Vlaamse ministers is het vaak vruchteloos zoeken naar de Brusselse impact van belangrijke beslissingen die nochtans tot de gemeenschapsbevoegdheden behoren, zoals het onderwijs en de kinderopvang.

Wanneer de MR, met de uitgesproken belgicistische voorzitter Georges-Louis Bouchez, na het laatste Overlegcomité dan nog eens een flyer verspreidt via sociale media waarop te lezen is dat de “avondklok in heel het land op middernacht blijft”, is het geen wonder dat de Brusselaar zich soms vergeten voelt in deze hele pandemiebestrijding. Begrijp ons niet verkeerd: met BRUZZ proberen we elke dag de impact voor de Brusselaar te duiden; daarvoor zijn we in het leven geroepen en daarvoor krijgen we ook de nodige middelen van de Vlaamse overheid. Maar het alleen roepen in de woestijn: daar hebben onze Franstalige collega’s alvast veel minder last van.

BRUZZ | DE WEEK

De blinde vlek Brussel

“Ook in de communicatie van de Vlaamse ministers is het vaak vruchteloos zoeken naar de Brusselse impact van belangrijke beslissingen”

Lees op p8 meer over de vaccinaties in het Brussels Gewest 31 MAART 2021

I 7

LATE LEVERINGEN VAN ASTRAZENECA EN MODERNA STROOIEN ROET IN HET ETEN

Brusselse vaccinaties weer in een dip De Brusselse coronacijfers kleurden de voorbije dagen opnieuw bloedrood. En terwijl de ziekenhuizen al voor de derde keer zwaar kreunen onder de druk, loopt de vaccinatie nog steeds niet gesmeerd. Vanaf volgende week hoopt de Brusselse Gezondheidsinspectie aan de hel van de totale capaciteit in te enten. Al gooien vertragingen op de vaccinatielevering roet in het eten. “Voorlopig zi en we op schema.” — TIM DE NEVE

N

B R U Z Z | A N A LY S E

a de paasvakantie moet de eerste fase van de vaccinatiecampagne volledig afgerond zijn. Dat betekent dat alle Brusselse rusthuisbewoners en het zorgpersoneel hun tweede prik gehad hebben en dus beschermd zijn tegen het coronavirus. Intussen begeven ook de senioren zich massaal naar de negen vaccinatiecentra. Alle 66-plussers die in het Gewest wonen, zullen deze week hun uitnodiging ontvangen hebben om zich te laten inenten. De week erop krijgen alle 65-plussers een brief in de bus. Wie van deze leeftijdscategorie niet werd opgeroepen, kan zich tot het callcenter wenden om op een wachtlijst terecht te komen.

Intussen ontvingen zo’n 170.000 mensen een prikje in een Brussels vaccinatiecentrum, van wie ongeveer 125.000 een eerste en de rest een tweede dosis kreeg. Dat hoeven niet noodzakelijk Brusselaars te zijn.

Meer nog: er werden iets meer dan 35.000 Vlamingen en Walen ingeënt met Brusselse vaccins, ofwel een vijfde van alle inentingen in het gewest. Het gaat dan om zorgperso-

neel, agenten en brandweerlui die in de hoofdstad werken, maar er niet wonen. Van de Brusselse volwassen bevolking zelf werd intussen meer dan tien procent ingeënt.

ALLESBEHALVE ONDER CONTROLE Nu de derde golf een feit is, kan de vaccinatie niet snel genoeg gaan.

Een incidentie van 632 (aantal besmettingen op 100.000 inwoners), een hoge positiviteitsgraad (9 procent) en een reproductiecijfer van 1,1 verraden dat ook Brussel de dans niet ontspringt. “De situatie is allesbehalve onder controle. In de ziekenhuizen is het alle hens aan dek,” vat Inge Neven van de Brusselse Gezondheidsinspectie het samen. Zij hoopt dat de nieuwe maatregelen hun effect niet zullen missen. Bijna een derde van de besmettingen zit bij de jongeren jonger dan twintig. “Nu de scholen drie weken dicht zijn, zou dat cijfer moeten stabiliseren.”

Er wordt evenveel getest als in de piek van de tweede golf. Om broeihaarden snel op te sporen.

Maar het vaccin vormt dé uitweg

uit de crisis. “Het is het enige perspectief op een leefbare zomer,” beseft ook Inge Neven. Toch zijn er nog heel wat twijfelaars over de streep te trekken. Uit een recente bevraging van de Gezondheidsinspectie bij 12.000 Brusselaars blijkt dat ongeveer een derde liever nog even wacht. Een klein, maar niet te negeren aandeel van 3 procent, past resoluut voor de coronaprikjes. Dat de vaccinatiebereidheid onder het Brusselse zorgpersoneel – minder dan de helft in de rusthuizen en 60 procent in de ziekenhuizen – zo laag ligt, doet de campagne in elk geval geen goed.

Nochtans bewijzen de hospita-

lisatiecijfers dat het vaccin zijn job doet, aldus Neven. Begin dit jaar was bijna 20 procent van alle ziekenhuisopnames nog terug te leiden tot de rusthuizen. Nu deze kwetsbare groep bijna volledig is gevaccineerd, viel haar aandeel in de hospitalisaties terug tot nog slechts 2,5 procent. Een gelijkaardige tendens valt op in het aantal overlijdens. Waar rusthuisbewoners nog amper het leven laten, gaat het aantal overlijdens bij de 65-plussers buiten de woonzorgcentra wel opnieuw de hoogte in.

“Dat toont aan dat het vaccin werkt,” zegt Neven. “Ik hoop dat het zoveel mogelijk Brusselaars kan overtuigen zich in te enten.”

EMOTIONELE TWIJFELS

“We kunnen het aantal vaccinaties opschalen, maar op volledige kruissnelheid zullen we in april nog niet zi en” INGE NEVEN Brusselse Gezondheidsinspectie 8

I

31 MAART 2021

De Brusselse Gezondheidsinspectie doet er alles aan om de vaccinatiedrempel zo laag mogelijk te leggen. De Brusselaar kan zelf kiezen wanneer en in welk vaccinatiecentrum het prikje wordt gezet. Straks zal dat ook op zaterdag kunnen en zelfs ’s avonds – bijvoorbeeld wanneer de

© PHOTONEWS

ramadan van start gaat. Bovendien moest het nationale inschrijvingsplatform Doclr – dat nog wel dienst doet in Vlaanderen en Wallonië – plaats ruimen voor het gebruiksvriendelijkere Doctena. Sensibiliserings- en informatiecampagnes moeten de emotionele twijfels wegnemen. Zelfs de apothekers worden ingezet. Zij krijgen via hun informatieprogramma melding wanneer een klant wel een uitnodiging ontving, maar daar niet op inging.

Alle Brusselse vaccinatiecentra zijn sinds vorige week vijf dagen open, behalve het op één na grootste in het Militair Hospitaal van Neder-Over-Heembeek. Dat wordt pas in mei geopend, wanneer er meer vaccins voorhanden zijn. Helaas laat de levering van de dosissen na drie maanden vaccineren nog steeds te wensen over. Nochtans worden er de komende vijf weken 2,13 miljoen van verwacht. Dat zijn ongeveer evenveel dosissen als er in de maanden januari, februari en maart in totaliteit geleverd werden.

“Daarmee zullen we het aantal vaccinaties toch kunnen opschalen,” aldus Inge Neven. “Maar op volledige kruissnelheid zullen we in april nog niet zitten.” De Gezondheidsinspectie denkt komende maand wel 40.000 prikjes per dag te kunnen plaatsen. Op volle kracht – vanaf juni – gebeuren twee keer zoveel inentingen. Tenminste, als de leveranciers kunnen volgen. Vooral de wispelturigheid van AstraZeneca speelt de Brusselse vaccinatiecampagne parten. Het Brits-Zweedse farmaceutisch bedrijf komt zijn leverafspraken vaker niet dan wel na. Daardoor daalt het aantal beschikbare dosissen deze week opnieuw naar 30.000 tegenover 38.000 vorige week. Een meevaller: Pfizer stuurt overschotten onze richting uit, waardoor er volgende week 43.000 dosissen klaar zullen liggen voor de Brusselaar.

De vertraging op de leveringen – want ook Moderna is niet altijd even betrouwbaar – nopen de Gezondheidsinspectie tot flexibiliteit, want de uitnodigingen zijn doorgaans wel al de deur uit.

Hoewel het AstraZeneca-vaccin ferme imagoschade opliep, wordt de strategie evenwel niet aangepast.

Het is zaak om de Brusselaar te overtuigen dat ook het Brits-Zweedse prikje werkt. Want, zegt Neven, alle vaccins geven een goede

bescherming tegen ziekenhuisopnames. “En voorlopig zitten we zo goed als op schema.”

Vanaf 19 april levert ook pharmareus Johnson & Johnson – zij het in beperkte aantallen. Dat vaccin wordt bewaard voor minder mobiele Brusselaars, omdat de vaccinatie na slechts één in plaats van twee dosissen gepiept is. “Met mobiele teams gaan we ter plekke. Je moet al snel rekenen dat zo’n inenting inclusief verplaatsingen een uur duurt. Je kan er zo per team amper acht per dag doen. Dat is dus een intensieve en dure operatie,” verklaart Neven. Ook dak- of thuislozen worden gevaccineerd met Johnson & Johnson. “Omdat we riskeren deze mensen niet meer terug te vinden voor de tweede prik.

Dan is de one shot-oplossing ideaal.”

De Gezondheidsinspectie zet intussen de volgende fase van de vaccinatie in de startblokken. Vanaf dinsdag 6 april zullen de eerste personen jonger dan 65 jaar uitgenodigd worden. Het gaat om personen met comorbiditeiten, ofwel onderliggende aandoeningen dan diegene waarvoor ze in hoofdzaak behandeld worden. Een heel precaire groep dus. De uitnodiging wordt verstuurd volgens leeftijd op basis van gegevens van de mutualiteit. Via de websitemyhealthviewer.be kunt u kijken of u op die lijst staat. Zo niet kunt u via de mutualiteit of desnoods via de huisarts alsnog aanspraak proberen te maken op een vervroegde vaccinatie.

« CAMPAGNE DE VACCINATION DANS LES TEMPS »

“VACCINATION CAMPAIGN ON SCHEDULE”

Bien que la campagne de vaccination à Bruxelles ne se déroule pas de façon optimale, après les vacances de Pâques, le personnel soignant et les résidents des maisons de repos auront été tous vaccinés. D’ici là, toutes les personnes de plus de 65 ans auront reçu leur invitation. La semaine prochaine, les Bruxellois atteints de comorbidités recevront aussi leur invitation. « Nous sommes dans les temps », déclare Inge Neven, de l’Inspection d’hygiène de Bruxelles.

Même si les retards de livraison du vaccin AstraZeneca viennent bousculer l’agenda. Plus de 10 % de la population adulte de Bruxelles a été vaccinée.

Although the vaccination campaign in Brussels is not going very well, once the Easter holiday, care staff and nursing home residents will have been fully vaccinated. By then, all over65s will also have received their invitations and next week, Brussels residents with comorbidities will have their invitations.

“We are on schedule,” says Inge Neven of the Brussels Health Inspectorate. Even though delays in the deliveries from AstraZeneca are throwing a spanner in the works, more than 10 per cent of the adult population of Brussels has been vaccinated.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

Heel wat Brusselse tachtigplussers kwamen al aan de beurt, zo werden ook koning Albert II en koningin Paola gevaccineerd.

EN

31 MAART 2021

I 9

POLITIE BREEKT ZICH HET HOOFD OVER DE NIEUWE MANIEREN VAN PROTESTEREN

Wanneer de betoging geen leider heeft

N

ovember en december 2018. Brussel maakt voor het eerst kennis met de gele hesjes, op dat moment al een half jaar vooral een Frans fenomeen. Een aanvraag voor hun betoging is er niet, een gesprekspartner voor de politie evenmin, laat staan dat de betogers een eigen ordedienst zouden hebben. Een deel van de honderden betogers kiest bij verschillende opeenvolgende edities resoluut voor de confrontatie: de politie wordt bekogeld, de schade door vandalisme is groot.

Oktober 2019. Extinction Rebellion organiseert zijn meest spraakmakende actie tot nog toe.

Onder de noemer Royal Rebellion roept de radicale klimaatbeweging op om het Koningsplein te bezetten, in de neutrale zone waar betogen verboden is. Er zijn deze keer wel contacten tussen de politie en leden van de beweging, maar de situatie escaleert toch. De politie zet CS-gas en

10

I

31 MAART 2021

het waterkanon in om het plein te ontruimen, honderden manifestanten zijn helemaal verrast door het plotse geweld.

Maart 2021. Op het Vossenplein in de Marollen verzamelen enkele honderden deelnemers voor een Carnaval Sauvage, een optocht door de wijk richting Sint-Gillis en Anderlecht. De deelnemers zijn bont uitgedost in zelfgemaakte kostuums, de politie van de zone Brussel-Elsene valt uit de lucht. Het evenement was dan ook nergens aangekondigd en een organisator blijkt onvindbaar. Een toelating hadden de deelnemers in tijden van strenge coronamaatregelen hoe dan ook niet gekregen. Even later steekt de groep, die aangroeit tot een kleine duizend man, de grens naar de naburige politiezone over. Daar grijpt de politie pas bij valavond in. Er wordt ook gewag gemaakt van een aanval op de agenten.

De drie voorbeelden zijn stuk voor stuk uitingen van een nieuwe manier van manifeste-

▼

B R U Z Z | A N A LY S E

Gele hesjes, Extinction Rebellion of pop-upbetogingen tegen de coronamaatregelen. De Belgische en vooral Brusselse politiediensten worden de voorbije jaren steeds vaker met nieuwe manieren van betogen geconfronteerd. Een echte organisator ontbreekt daarbij vaak, afspraken maken blijkt aartsmoeilijk. En een pasklaar antwoord, dat heeft de politie nog niet. “Alles begint met vertrouwen opbouwen.” — KRIS HENDRICKX

B R U Z Z | A N A LY S E

© DVORAK

Onder de noemer Royal Rebellion roept de radicale klimaatbeweging Extinction Rebellion in oktober 2019 op om het Koningsplein te bezetten, waar betogen verboden is. De situatie escaleert.

31 MAART 2021

I 11

▼

POLITIE BREEKT ZICH HET HOOFD OVER DE NIEUWE MANIEREN VAN PROTESTEREN

ren, zelfs al is het anarchistische carnaval geen betoging in de klassieke zin. In de drie scenario’s heeft de politie het moeilijk om contact te leggen met een verantwoordelijke van de organisatie.

Vaak is dat omdat die er ook helemaal niet is.

Extinction Rebellion gaat er bijvoorbeeld prat op dat er geen leiders zijn, alleen mensen die er individueel voor kiezen om deel te nemen. Soms omdat de organisatoren expliciet geen contact willen met de politie, die ze als vijand beschouwen.

“Ik herinner me dat toen we eindelijk iemand van de gele hesjes ontmoetten, die me geen hand wou geven,” vertelt Daniel Van Calck. “‘Als ik u een hand geef, zal ik me vuil voelen,’ kreeg ik te horen.” Van Calck staat bekend als de Monsieur

B R U Z Z | A N A LY S E

“Iemand van de gele hesjes wou me geen hand geven. Hij zou zich ‘vuil’ voelen. Terwijl wij geen vijand zijn, maar ons juist dubbel plooien om zoveel mogelijk betogingen mogelijk te maken” DANIEL VAN CALCK Politiekorps Brussel Hoofdstad Elsene

Manif van het politiekorps Brussel Hoofdstad Elsene. Hij is verantwoordelijk voor het strategische beleid inzake betogingen binnen het korps.

“Terwijl wij geen vijand zijn, maar ons net dubbel plooien om zoveel mogelijk betogingen mogelijk te maken.”

AANHOUDINGEN ALS DOEL Het gebrek aan een representatieve gesprekspartner is meer dan vervelend voor de politie. “We weten dan bijvoorbeeld niet hoeveel deelnemers er bij benadering zijn, wat de mogelijke reisplannen zijn,” legt Aline Lefèvre uit, het hoofd van de dienst interventies bij het korps, dat negenhonderd betogingen per jaar begeleidt. “Het is ook moeilijker om te communiceren over bepaalde wettelijke voorschriften, zoals het verbod op demonstraties in de neutrale zone of op de Grote Markt. Dat kan tot gevolg hebben dat de deelnemers de aanwezigheid van de politie aan de ingangspunten van deze perimeters niet begrijpen, wat als een provocatie kan overkomen of de spanningen kan aanwakkeren.”

Als je geen gesprekspartner hebt, loopt de situatie met andere woorden veel sneller uit de hand, ook dat is een kenmerk van de NWP, zoals het fenomeen binnen de politie ondertussen wordt afgekort, de new ways of protesting. Niet alleen de politie kan daarbij een provocerende indruk maken. Agenten hebben ook steeds vaker te maken met demonstranten die doelbewust de confrontatie zoeken. “Zich laten aanhouden wordt 12

soms een doel op zich, want op die manier spreekt de pers over je actie,” zegt Van Calck. “De daden van de politie criminaliseren wordt nog zo’n doel. Geweld uitlokken om nadien van politiegeweld te kunnen spreken.”

Wat de nieuwe manier van manifesteren nog typeert: de rol van sociale media. Die staan toe om snel een grote groep mensen te mobiliseren die elkaar verder vaak van haar noch pluim kennen. En diezelfde sociale media maken het ook eenvoudig om nadien scènes uit de betoging te isoleren en daarrond opnieuw te mobiliseren, merkte Van Calck. “Sociale media versterken een soort tunnelvisie. Op café worden laat op de avond weleens boude stellingen verkondigd, maar meestal is er wel iemand die net iets

I

31 MAART 2021

minder dronken is dan de rest en tegengas geeft.

Wel, die persoon ontbreekt vaak op sociale media. En als hij er is, wordt hij soms zelfs geblokkeerd.”

Ook Sofie De Kimpe, VUB-professor en politie-experte, ziet hoe de nieuwe manieren van protesteren opgang maken. “België liep lang voorop als het gaat over het beheer van betogingen, wij waren een echt voorbeeldland, dat het concept van ‘genegotieerd beheer van de publieke ruimte’ heeft uitgewerkt.” Dat concept houdt in dat de politie voordien afspraken maakt met de organisatoren over demonstraties en een deel van de verantwoordelijkheid ook bij die organisator komt te liggen, die bijvoorbeeld een interne ordedienst op poten zet.

decentrale organisatie maakt actievoeren net veel efficiënter,” zegt Christophe Meierhans, behalve theaterregisseur ook actief lid (noem hem geen woordvoerder) van Extinction Rebellion. “Lokale groepen moeten geen toestemming vragen als ze actie willen voeren. Die manier van werken is geïnspireerd op het concept van de holacratie, een verticale organisatie die ook steeds meer ingang vindt in bedrijven.”

Meierhans ontkent ook niet dat Extinction Rebellion bewust buiten de lijntjes kleurt. “Als we in de neutrale zone protesteren is dat omdat we het vertrouwen verloren hebben in de overheid.

Als zeventigduizend mensen netjes volgens de regels betogen voor het klimaat beweegt er helemaal niets. Dus moet het anders. We proberen de actievoerders daar ook op voor te bereiden, uit te leggen dat je bij burgerlijke ongehoorzaamheid ook moet bereid zijn om gearresteerd te worden. En we leggen uit hoe je geweldloos verzet kunt plegen.”

De manier waarop die Royal Rebellion in 2019 eindigde, heeft Meierhans vandaag overigens nog niet helemaal verteerd. “Er waren wel degelijk contacten vooraf met de politie, maar die heeft op een bepaald moment beslist om zonder waarschuwing en met groot machtsvertoon in te grijpen. Het voelde alsof men de weerstand wou breken. In zekere zin heeft dat geweld ook een deel van het elan gebroken.”

DIALOGUE POLICING Wat zijn dan de juiste antwoorden op die nieuwe manieren van protesteren? Dat is de hamvraag waarop de politie vandaag nog geen eenduidig antwoord kent, geeft Olivier Slosse, woordvoerder van de zone Brussel Hoofdstad Elsene toe.

Het is ook de reden waarom de geïntegreerde politie met een werkgroep is begonnen rond de new ways of protesting. Aline Lefèvre is er covoorzitter van. Of ze al een begin van een antwoord heeft?

ACHTERHAALD MODEL “De oorsprong van die praktijk gaat al terug tot de jaren 1970 en de mijnstakingen,” zegt De Kimpe.

“Die verliepen vaak zo hard dat er slachtoffers vielen bij zowel de betogers als de rijkswacht. Het is die rijkswacht die daarop op zoek ging naar betere manieren om met demonstraties om te gaan. Alleen is dat model vandaag achterhaald omdat de maatschappij is veranderd. Met een vakbond die zijn leden mobiliseert, kan je prima afspraken maken, met dat nieuwe soort betogingen ligt dat helemaal anders.”

En de actievoerders, hoe kijken die naar de nieuwe trend? Bij Extinction Rebellion geven ze alvast grif toe dat er geen centrale sturing is. “De

Betogers tegen de coronamaatregelen in Ter Kamerenbos.

De oproep gebeurde via sociale media. Die staan toe om snel een grote groep mensen te mobiliseren.

“We willen met communicatieteams beginnen, teams in uniform die naar de betogers gaan om de aanpak van de politie uit te leggen. Zo hopen we te voorkomen dat een menigte gewelddadig wordt. Verder werken we aan nieuwe technieken en tactieken om te reageren op het fenomeen van een harde kern, die in de demonstratie infiltreert om te plunderen. Ten slotte willen we onze procedures bij massa-arrestaties verbeteren en zo bijvoorbeeld voorkomen dat mensen van hun vrijheid worden beroofd die niets met de demonstratie te maken hebben.” Dat laatste was met name het geval bij de veelbesproken betoging van 24 januari, uitgerekend tegen politiegeweld. Een 250-tal manifestanten werd toen opgepakt en er liepen ook heel wat klachten over fysiek geweld in het cellencomplex binnen.

Ook Daniel Van Calck benadrukt het belang van blijvend communiceren én hamert op vertrouwen als fundament. “Die communicatieteams maken deel uit van wat we dialogue policing noemen. De belangrijkste manier om uit de impasse te raken lijkt me om het vertrouwen terug te winnen door te blijven praten, ook als er geen toestemming is aangevraagd voor een betoging. Dat we bij bepaalde groepen het vertrouwen verloren hebben, heeft trouwens ook te maken met Covid. Maar ik denk dat we na de pandemie wel zullen zien dat we die nieuwe protestgroepen geleidelijk zullen kunnen bereiken met ons model van ‘genegotieerd beheer van de publieke ruimte’.”

Niet iedereen deelt het optimisme van Monsieur Manif. “We zitten met een algemeen probleem van vertrouwen in de politie,” analyseert professor emeritus en veiligheidsexperte Els Enhus (VUB). “Niet alleen in Brussel, dat blijkt uit alle literatuur die er tegenwoordig over verschijnt.

De politie snapt naar mijn gevoel niet genoeg dat vertrouwen de basis is en dat gebrek eraan confrontaties uitlokt, ook bij betogingen. Daarom ben ik ook zo boos als agenten de pedalen

© PHOTONEWS

verliezen.” Enhus ziet trouwens nog een tweede vertrouwensbreuk en die ligt binnen de politie zelf. “Recent onderzoek toont ook hoeveel agenten een gebrek aan steun ondervinden van hun oversten.”

LES NOUVELLES MANIFESTATIONS Gilets jaunes, Extinction Rebellion ou manifestations spontanées contre les mesures sanitaires. Ces dernières années, les forces de police belges et surtout bruxelloises sont confrontées à de nouvelles façons de manifester. Il n’y a souvent pas de véritable organisateur, il s’avère extrêmement difficile de prendre des dispositions et les choses ont tendance à déraper plus rapidement qu’auparavant. Les nouveaux modes de protestation mettent sous pression un modèle dont la Belgique était un précurseur européen, la « gestion négociée de l’espace public », où une partie de la responsabilité incombe à l’organisateur. Mais la police peut-elle s’adapter ? La zone de police Bruxelles-Capitale-Ixelles tente déjà de renforcer ses lignes de communication avec les nouveaux manifestants afin d’instaurer la confiance. Les experts en sécurité mettent l’accent sur un problème plus vaste de perte de confiance en la police et en la politique. « La police de proximité peut rétablir une partie de cette confiance. » FR

MILITARISERING Achter de schermen meent Enhus nog altijd een strijd te zien tussen verschillende trends binnen de politie. “Sinds het moment dat de politie en rijkswacht een organisatie geworden zijn, voel je dat men blijft zoeken naar manieren om die nieuwe grote organisatie te runnen. Het model van de nabijheidspolitie leek daarbij de overhand te halen, maar onderhuids voel je ook krachten die naar meer militarisering en een harde aanpak neigen. Ook in het buitenland is dat zo, kijk maar naar de VS. De aanslagen hebben die roep hier nog versterkt.”

Haar opvolger Sofie De Kimpe wijst erop dat we ook wat verder mogen kijken dan het politiekader. “Vertrouwen ontstaat ook als de politiek luistert naar bepaalde verzuchtingen. Als je die blijft negeren, dan vangt de politie vaak de klappen, zoals bij Black Lives Matter. ” Binnen het politiekader blijft de professor geloven in nabijheidspolitie als de weg vooruit om het vertrouwen te herstellen. “Het werk in de wijk leidt tot verbinding met de bevolking. Dat én een efficiënte recherche, waarbij je ook over de resultaten communiceert, lijken me de basiselementen.”

De Kimpe herinnert zich in dat verband een huldiging van een van de grondleggers van het model van het ‘genegotieerd beheer van de publieke ruimte’, dat vandaag in zijn voegen kraakt. “In zijn speech benadrukte hij dat de politie nooit mag vergeten dat ze er is om de mensenrechten te verdedigen. De man kreeg toen een staande ovatie en ik vond dat prachtig. Als we voor ogen houden dat dat de basisopdracht is, is er hoop.”

Een voorbeeld van de ‘new ways of protesting’ zijn de hele hesjes. De beweging heeft geen officiële leider, waardoor de politie moeilijk contact kan leggen met de organisatie.

WHEN DEMONSTRATIONS LACK A LEADER Yellow-vests, Extinction Rebellion or pop-up demonstrations against the corona measures. In recent years, Belgian and, in particular, Brussels police forces have been increasingly confronted with new ways of demonstrating. There is often no real organiser, and it is extremely difficult to make agreements. During these new demonstrations, things tend to get out of hand more quickly than before.

The new ways of protesting put pressure on a model that made Belgium a European forerunner, the ‘negotiated management of public space’, where part of the responsibility ends up with the organiser. But can the police adapt? The Brussels CapitalIxelles police force is trying to improve its lines of communication with the new protesters in order to build trust. Security experts point to a broader problem of trust in the police and in politics. “Proximity policing can restore some of that trust.”

EN

© PHOTONEWS

31 MAART 2021

I 13

DE WAKKO KAPPER HEKELT VERSCHIL IN STEUN TUSSEN BRUSSEL EN VLAANDEREN

‘Steun moet federaal zijn’ Ze blij hoopvol, de jonge vrouw die slechts enkele maanden voor het uitbreken van de pandemie De Wakko Kapper in hartje Brussel overnam. Maar van de Brusselse steunmaatregelen verwacht ze al een poosje niets meer.

Nu voor de kappers en andere niet-medische contactberoepen een derde lockdown aanbreekt, hoopt ze dat meer mensen hun stem zullen laten horen. “Het is vandaag een nadeel om in Brussel gevestigd te zijn. Triest voor zo’n klein land.” — ELLEN DEBACKERE, FOTO IVAN PUT

H

BRUZZ | INTERVIEW

et belooft een drukke dag te worden in kapsalon De Wakko Kapper aan het Dinantplein. Het is vrijdagochtend en over enkele uren gaat de derde, verplichte sluiting in.

“De hele dag is volzet,” vertelt zaakvoerster Charlotte Jacob (28).

“Maar dat was de voorbije vijf weken ook het geval. Dat zijn de dingen waaraan wij ons optrekken.”

De in Brussel geboren Jacob nam in november 2019 – ze werkte er toen al acht jaar – het kapsalon over van haar voorganger. Nooit had ze gedacht dat haar zaak nog geen vijf maanden later voor een eerste maal verplicht de deuren zou moeten sluiten. “Ook deze keer had ik moeite om het te geloven. Maar toen kwam het verdict en vandaag ben ik echt kwaad,” vertelt Jacob.

“Elke keer wijzen ze naar ons. De contactberoepen moeten vandaag voor een derde keer sluiten. Ik had nog gehoopt dat ze ditmaal een echt strenge lockdown zouden afkondigen, zodat we er na drie weken opnieuw tegenaan zouden kunnen gaan. Maar op deze manier geloof ik niet dat we na vier weken onze deuren weer zullen mogen openen.”

Bijkomende frustratie voor Jacob zijn de steunmaatregelen die van het Brussels Gewest afhangen. “Op federaal niveau wordt beslist dat alles dicht moet, maar een groot deel van de steun moet wel van de regio komen. Voor ondernemers in Brussel is dat een ramp: die steun is zo goed als niets waard. Wij kregen voor de gevolgen van de eerste lockdown eenmalig 4.000 euro uitgekeerd, terwijl kappers in Vlaanderen daarbovenop wel een bedrag ontvingen voor elke gesloten dag.”

Vrijdag was het nog erg druk in het kapsalon. “Ik ben kwaad,” zegt Charlotte Jacob. “Ze wijzen altijd weer naar ons.”

NOG GEEN PREMIE In het kader van de tweede lockdown beloofde de Brusselse regering de niet-medische contactberoepen om een premie tussen de 1.500 en 5.000 euro uit te keren. Hoewel volgens het kabinet van staatssecretaris voor Economische Transitie Barbara Trachte (Ecolo) de meeste kappers dat bedrag al ontvangen hebben, zag Jacob daar nog geen cent van. “Er zou misschien nog 1.500 euro komen voor die sluiting die meer dan drie maanden duurde: ze vertelden ons dat we misschien in aanmerking komen. Maar in Vlaanderen kunnen kappers wel

aanspraak maken op een bedrag ter waarde van tien procent van hun omzet.”

“Ik begrijp eerlijk gezegd niet hoe sommige zelfstandigen in Brussel het hoofd boven water houden. Ook begrijp ik niet waarom we niet op straat komen, waarom we zo braaf zijn en waarom we alles pikken. Als we op federaal niveau de beslissing laten nemen om te sluiten, ben ik van mening dat ook de steun op federaal niveau georganiseerd moet worden. Ze kunnen niet zomaar zeggen ‘het is het probleem van

“Ik hoopte dat er een echt strenge lockdown zou komen, zodat we er na drie weken opnieuw tegenaan zouden kunnen gaan” CHARLOTTE JACOB Zaakvoerster De Wakko Kapper 14

I

31 MAART 2021

Brussel, wij zijn er vanaf’. Vanuit de federale regering moeten ze beslissen om ons te helpen in plaats van ons aan Brussel over te laten.”

GEBREK AAN SOLIDARITEIT Volgens Jacob leiden de verschillende steunmaatregelen tot een gebrek aan solidariteit. “Toen ze bij de heropening van de salons kappers zijn gaan interviewen in Vlaanderen, weerklonk vooral dat ze zich ‘toch niet zo veilig’ voelden. Het moet toch echt liggen aan het feit dat die kappers voldoende gecompenseerd worden dat zij er niet om staan te springen om opnieuw de deuren te openen? Doordat Brusselse en Vlaamse kappers niet hetzelfde pakket aan maatregelen genieten, ontstaat er een gebrek aan solidariteit. Niet iedereen vecht om open te blijven en het is vandaag een enorm nadeel om in Brussel gevestigd te zijn. Triest voor zo’n klein land.”

Toch blijft Jacob hoopvol. Ze heeft

Welke steun krijgen kappers van de gewesten?

Boven op de federale steunmaatregelen bieden ook de regionale overheden een steunpakket aan. Hoe verschillend is de steun voor Brusselse en Vlaamse kappers?

van de omzet exclusief btw tijdens dezelfde periode in 2019.

Derde lockdown: aangepaste versie Vlaams Beschermingsmechanisme: vanaf april 2021 opgetrokken tot 15 procent van de omzet in april 2019.

VLAANDEREN Eerste lockdown: eenmalige hinderpremie van 4.000 euro.

Vanaf 6 april 2020 bijkomend 160 euro per extra sluitingsdag tot aan de heropening voor de kappers.

Tweede lockdown: Vlaams Beschermingsmechanisme: vanaf oktober 2020 tien procent

BRUSSEL Eerste lockdown: forfaitair bedrag van 4.000 euro.

Tweede lockdown: bedrag tussen 1.500 en 5.000 euro afhankelijk van verlies in zakencijfer in vergelijking met jaar voordien en vaste kosten.

Derde lockdown: steun wordt besproken.

naar eigen zeggen geluk met een cliënteel dat steeds trouw blijft wachten en terugkomen. Bovendien leidt ze een gezonde zaak met vijf vaste medewerkers, die al meer dan vijftien jaar bestaat. “Ik zou het zo

« LE SOUTIEN DOIT ÊTRE FÉDÉRAL »

“THE SUPPORT MUST BE FEDERAL”

Quelques mois avant le début de la pandémie, Charlotte Jacob reprenait le salon de coiffure Wakko Kapper au cœur de Bruxelles. Elle est aujourd’hui confrontée à la troisième fermeture imposée de son commerce.

Elle garde espoir mais critique les différences en matière de mesures de soutien à Bruxelles et en Flandre.

Le fait que les salons de coiffure flamands bénéficient de plus de soutien qu’à Bruxelles engendre un manque de solidarité, selon elle.

Just months before the pandemic broke out, Charlotte Jacob took over hairdresser De Wakko Kapper in the heart of Brussels. Today, she is confronted with the third compulsory closure of her salon.

Although she remains hopeful, she criticises the differences in support measures in Brussels and Flanders. The fact that hairdressers in Flanders receive more support than those in Brussels creates a lack of solidarity, she says.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

opnieuw doen, ook met wat ik nu weet. Maar van nul beginnen, zou ik niet doen. Wij hebben een buffer.

We verbruiken die op dit moment wel, maar ik leef enorm mee met jonge ondernemers. Ik hoop ook voor hen dat meer mensen zoals ik hun stem zullen laten horen.”

Maar van de Brusselse steunmaatregelen – ook in het kader van de derde lockdown – verwacht de zaakvoerster niet al te veel meer.

“Het is beter niets te verwachten en dan misschien toch iets te ontvangen. Maar ik zou er niet voor naar Vlaanderen verhuizen. De diversiteit van Brussel zou ik niet willen missen, ik zit hier goed. Hopelijk is het de laatste lockdown. Het kapsalon blijft een mooi avontuur en ik blijf optimistisch.”

Volgens het kabinet van Barbara Trachte wordt momenteel volop overlegd over de steun die gesloten ondernemingen zullen ontvangen bij de derde sluiting. “Het staat vast dat er steun zal komen, en ook dat die snel zal komen,” aldus woordvoerder Nicolas Roelens. “Er wordt nu nog besproken over welk type hulp het zal gaan.”

“We weten dat de Brusselse regio minder steun geeft dan de Vlaamse,” vervolgt de woordvoerder. “Maar het is niet omdat we dat zo willen: wij hebben op budgettair vlak nu eenmaal niet dezelfde mogelijkheden. Als we onze steun in verhouding tot ons budget bekijken, blijkt dat we wel een grote inspanning leveren. Ik snap dat het moeilijk te begrijpen is voor kappers die soms op slechts een kilometer van elkaar gevestigd zijn. Maar hier speelt een andere budgettaire realiteit.”

EN

31 MAART 2021

I 15

MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN DOOR LEERACHTERSTAND ZIJN GROOT

‘Voor veel leerlingen is dit een blijvend litteken’ De paasvakantie is met een week verlengd. Een noodgreep van de overheid om de pandemie te bedwingen, maar de maatschappelijke kosten door het leerverlies zijn groot, waarschuwen experten en mensen op het terrein. “Onderwijs is een gelijkmaker. De scholen sluiten maakt de kloof tussen sterke en zwakkere leerlingen alleen maar groter.” — STEVEN VAN GARSSE

L

B R U Z Z | A N A LY S E

“

eerachterstand? Het is momenteel pompen of verzuipen voor de leerkrachten. Dat is niet wat ons nu het meeste bezighoudt. De leerkrachten doen al ongelooflijk hun best om het hoofd boven water te houden en de leerlingen zoveel mogelijk mee te krijgen. Zoals ze dat altijd al doen.”

Aan het woord is Nancy De Boey, pedagogisch directrice bij de scholengroep van de Annuntiaten, waar onder meer ook enkele Brusselse vrije scholen onder vallen.

We bellen haar op het moment dat het Overlegcomité over een nieuwe lockdown moet beslissen. Voor de onderwijswereld is het nog maar eens schakelen, want die dag wordt beslist dat de scholen weer dichtgaan. Voor De Boey, de leerkrachten en de directies misschien een opluchting, want het was bijna niet meer mogelijk om de steeds wisselende maatregelen te laten opvolgen.

“De scholen moeten steeds meer gendarme spelen,” getuigt De Boey.

“Onlangs kregen we ouders die eisten dat hun kinderen geen mondmasker zouden dragen in de klas. Ze vonden het allemaal nutteloos. Er moest zelfs met de politie gedreigd worden. Een dag

later waren de kinderen afwezig. Dat bracht ons voor een verscheurende keuze. Moesten we nu in afstandsonderwijs voorzien voor die kinderen?”

Het is een onderbelicht drama van de hele pandemie. De sluiting van de scholen in de eerste golf, en het kwakkelende vervolg in de herfst en winter, met de vele quarantaines, hebben de tijd die kinderen op school doorbrengen serieus ingekort. En als de lessen toch mochten doorgaan, dan verliepen die veel moeizamer. De gevolgen hiervan zullen we nog lang meeslepen. Dat denkt alvast professor onderwijseconomie Kristof De Witte (KU Leuven). Hij deed onderzoek in vierhonderd scholen van het vrije katholieke net, waaronder ook scholen in Brussel. “De resultaten zijn ontnuchterend,” zo getuigde hij onlangs in het Vlaams Parlement.

“Er is bij de leerlingen van het zesde leerjaar een leerachterstand opgelopen door de eerste lockdown van zes maanden.”

ARMERE POPULATIE Hoewel het onderzoek zich toespitste op het einde van het vorige schooljaar, is dat volgens De Witte later herbevestigd door ander onderzoek. Zo zagen ook de leraars

van het GO! bij de start van het schooljaar een aanzienlijke tot zeer grote leerachterstand bij een kwart van de leerlingen, en nog meer in scholen met een armere populatie.

Ook de OVSG, de koepel van het gemeentelijk en stedelijk onderwijs, kwam tot gelijkaardige resultaten.

De leerachterstand blijkt ook niet ingehaald te zijn enkele maanden later. Veel meer leerlingen in het secundair onderwijs hebben na de kerstexamens een heroriënteringsattest gekregen dan dat in de voorbije jaren het geval was. De Witte: “Dat is een belangrijk knipperlicht. Heroriëntering is een grote voorspeller voor zittenblijven, dat vaak tot vroegtijdige schooluitval leidt. En dat heeft dan weer gevolgen voor de werkgelegenheid, het loonniveau, het welzijn, de welvaart, en voor de samenleving in het algemeen.”

Kortom, corona hakt via het onderwijs diep in op het maatschappelijke weefsel en versterkt de al bestaande ongelijkheden. De Witte: “Leerlingen uit de lagere sociale middens hebben zich door de coronacrisis onvoldoende kunnen bewijzen, waardoor ze wellicht vroeger dan anders in de bekende waterval worden geduwd.”

Als het voor het hele Vlaamse

“Het niveau van het Nederlands is na de eerste lockdown meer achteruitgegaan naarmate de scholen langer gesloten zijn gebleven” KRISTOF DE WITTE Onderwijseconoom 16

I

31 MAART 2021

onderwijs problematisch is, dan is dat bij uitstek zo voor de Brusselse scholen, bevestigt De Witte. “We hebben geen aparte data, omdat die niet statistisch significant zouden zijn, maar in een grootstad als Brussel combineer je in het onderwijs een anderstalige omgeving en meer kansarmoede. We hebben bijvoorbeeld gemerkt dat het niveau van het Nederlands na de eerste lockdown meer is achteruitgegaan naarmate de scholen langer gesloten zijn gebleven. Dat is logisch omdat veel anderstalige kinderen geen contact meer hadden met het Nederlands.”

Voor Jef Van Damme (Vooruit), schepen van Onderwijs in Sint-Jans-Molenbeek, is dit verhaal heel herkenbaar. “We hebben nog geen cijfers over leerachterstand in onze scholen, maar het aanvoelen is er. Als we naar het tweede leerjaar kijken, dan blijken heel wat kinderen het in september moeilijker te hebben met lezen en schrijven.”

De teleurstelling over het nieuws dat de scholen weer dichtgaan, is groot.

“Drie weken, dat is een eeuwigheid voor de kinderen,” zegt schepen Jef Van Damme.

B R U Z Z | A N A LY S E

© PHOTONEWS

GELIJKMAKERS Dat de sociaal-economische indicatoren in grote mate de leerachterstand mee bepalen tijdens de pandemie valt eenvoudig te

“We kunnen er nu al zeker van zijn: na de paasvakantie staan onze leerlingen weer in minstand” JEF VAN DAMME Schepen van Onderwijs in Molenbeek

verklaren. Onderzoeker Tim Surma (Thomas More hogeschool): “Scholen zijn gelijkmakers,” zo zei hij in de hoorzitting in het Vlaams Parlement. “Op school is het voor iedereen gelijk, maar buiten de school is bijvoorbeeld de leertijd die ouders aan de kinderen besteden ongelijk. Hoe meer ouders verdienen, hoe meer lestijd ze aan hun kinderen besteden. Dat is altijd zo.

Maar in lockdownperiodes is dat verschil nog veel groter geworden, zo blijkt uit Nederlands onderzoek.”

Daar komt nog bij dat tijdens lockdownperiodes de leerlingen nog

meer op hun eigen omgeving en buurt aangewezen zijn, “een soort van segregatie,” zegt Surma, die niet bevorderlijk is voor de leerprestaties.

Waar de meeste experten het alvast over eens zijn is dat het Vlaamse onderwijs op twee vlakken beroerd aan de start kwam in deze pandemie. De Pisa-cijfers gaan al jaren de verkeerde richting uit in Vlaanderen, zowel voor taal, wiskunde als wetenschappen. En, twee, Vlaanderen was niet klaar met de digitalisering van het onderwijs en moest dus in allerijl improviseren. Dat heeft het Vlaamse onder-

wijs tijdens deze pandemie zeker parten gespeeld.

Voor grootsteden is dat probleem extra groot, meent schepen Jef Van Damme. “Voor veel van onze gezinnen is de omgang met computers niet zo evident. Laat staan de lessen volgen via de computer. We hebben extra ingezet op het versterken van de digitale leeromgeving. Daarnaast zetten we al langer in op de omkadering van de leerkrachten. Het is belangrijk dat er een leraar voor de klas staat, dat er geen gaten vallen. We hebben daarom een fulltime ondersteuner

▼

Van Damme is dan ook zeer teleurgesteld dat de scholen nu voor de paasvakantie een week vroeger sluiten. “Drie weken, dat is een eeuwigheid voor de kinderen!

Stilstaan is achteruitgaan. We kunnen er nu al zeker van zijn: na de paasvakantie staan onze leerlingen weer in minstand. Nee, optimistisch kunnen we hier niet over zijn. De pandemie betekent voor veel leerlingen een litteken voor de rest van hun leven.”

Hij noemt het intussen neoliberale waanzin om de winkels wel open te houden, zij het op afspraak.

Van Damme: “Ik volg hierin Steven Van Gucht. De scholen zijn bij de meest gecontroleerde omgevingen.

Het is onbegrijpelijk dat die dan dicht moeten.”

31 MAART 2021

I 17

▼

MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN DOOR LEERACHTERSTAND ZIJN GROOT

ICT kan helpen om te differentiëren en te remediëren. “De digitale mogelijkheden zijn onderbenut,” oordeelt onderwijseconoom Kristof De Witte. © ARCHIEF PHOTONEWS

B R U Z Z | A N A LY S E

“Hoe meer ouders verdienen, hoe meer lestijd ze aan hun kinderen besteden. In lockdownperiodes is dat verschil nog groter geworden” TIM SURMA Onderzoeker Thomas More hogeschool

die mee moet verhinderen dat beginnende leerkrachten afhaken.

Dat begint zijn vruchten af te werpen.”

Bij het Gemeenschapsonderwijs Brussel zet men vooral in op het verhogen van het welbevinden en op remediëring. “Leerlingen gemotiveerd houden is een belangrijke uitdaging. Leerkrachten, zorgcoördinatoren, leerlingenbegeleiders en schooldirecteurs doen hun uiterste

best om met elke leerling in verbinding te blijven, zowel individueel als klassikaal,” zegt woordvoerder Karin Struys.

Ook de Vlaamse Gemeenschapscommissie heeft een tandje bijgestoken. Het Onderwijscentrum Brussel (OCB) werkte via de scholen zelf. “Omdat die het best geplaatst zijn om leerachterstand weg te werken,” zegt collegelid Sven Gatz (Open VLD). Het OCB helpt de

UN RETARD IRRATTRAPABLE ?

La pandémie oblige le gouvernement à fermer les écoles une semaine plus tôt. Il ne faut pas sous-estimer le retard scolaire qui en résultera. Des recherches menées par la KU Leuven montrent que le premier confinement de l’an dernier a entraîné un retard scolaire de six mois pour les élèves de sixième année. Les économistes spécialistes de l’enseignement prédisent que cela pourrait avoir des conséquences FR

18

I

31 MAART 2021

considérables sur notre tissu social. Il n’existe pas d’étude spécifique à Bruxelles, mais l’on s’attend à ce que la situation dans les écoles néerlandophones de la capitale soit encore plus marquée : en raison de l’environnement linguistique et de la situation défavorisée. Les économistes de l’éducation considèrent que les écoles d’été, le tutorat et le passage au numérique sont des recettes pour inverser la tendance.

scholen om een analyse te maken over de leervertraging en om vervolgens de adequate maatregelen te nemen.

Hoe moet het nu verder? Krijgen we de kloof die corona in het onderwijs geslagen heeft, gedicht?

De Witte ziet op korte termijn een aantal goede initiatieven van de Vlaamse overheid, zoals Bijsprong, waarbij leerkrachten die geen voltijdse opdracht hebben of

gepensioneerde leerkrachten ingeschakeld kunnen worden om de leerachterstand weg te werken. Een juist spoor, volgens De Witte, omdat uit onderzoek blijkt dat bijlessen en tutoring heel efficiënt zijn om leerwinst te bereiken.

ZOMERSCHOLEN Verder zijn er de zomerscholen die Vlaanderen voor het eerst organiseerde in 2020. Ook in Brussel. Er waren er twaalf en ze vingen achthonderd leerlingen op. De Thomas More hogeschool deed een evaluatie van de zomerscholen.

Volgens onderzoeker Tim Surma is die grotendeels positief, al is er marge voor verbetering. De juiste leerlingen zijn bereikt, blijkt uit onderzoek van Surma, alleen ontbrak het nog aan doelgerichtheid. “Zomerscholen werken het best als ze werken op de leerstof waar de leerachterstand zich situeert.”

Ook schepen Jef Van Damme is er enthousiast over. “We hebben daar als een van de eersten op ingetekend. En we hebben ook heel goed de juiste doelgroep kunnen bepalen. Het is een succes, dat we zeker in 2021 willen herhalen.”

Op de lange termijn gelooft De Witte dat Vlaanderen verder moet inzetten op de digitalisering van het onderwijs. Zo kan ICT helpen om met verschillende leerpaden veel preciezer te differentiëren en te remediëren. Ook kunnen de leerprestaties van de leerlingen veel beter opgevolgd worden. “De digitale mogelijkheden in het onderwijs zijn vandaag onderbenut. Door in de scholen in de juiste hardware te voorzien, en leerkrachten beter te vormen, valt hier veel winst uit te halen.”

A LASTING SCAR The pandemic has forced the government to close schools a week early. The learning disadvantage this causes is not to be underestimated. Research by the KU Leuven shows that the first lockdown last year caused pupils in the sixth grade a six-month learning delay. Educational economists predict that this may have far-reaching consequences for our social fabric. Catching up with that EN

loss of learning quickly is not easy.

There is no specific research for Brussels, but it can be expected that the situation is even more pronounced in the Dutch-speaking schools in the capital: because of the foreign-language environment and because of the lack of opportunities. Educational economists believe summer schools, tutoring and a digital revolution to be part of the solution.

Spreektijd

ATOMIUM WIL MEER BRUSSELAARS EN BELGEN LOKKEN MET CONCERTEN EN VERSTERKTE HORECA

‘Mensen moeten vaker komen en langer blijven’

20

I

31 MAART 2021

Met Julie Almau Gonzalez heeft het Atomium per 1 april een nieuwe directrice met ervaring in eigen huis. Door onder meer kleine concerten te organiseren en de horeca te versterken, wil de ex-adjunct en opvolgster van pensionaris Henri Simons in eerste instantie vooral meer Brusselaars en Belgen over de vloer krijgen. En de Heizelvlakte moet haar troeven beter uitspelen.

— MICHAËL BELLON, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

bestuurt, je wil samen Brussel als bestemming promoten. Zo heb ik dus ook het Atomium herontdekt, dat ik als kind natuurlijk al had bezocht. Dat gebouw en zijn structuur zijn zo uitzonderlijk in de wereld dat de fascinatie en verbeelding blijven.”

Speelt het Atomium vandaag voldoende zijn rol als toeristische attractiepool en symbool van stad en land?

JULIE ALMAU GONZALEZ: Ik denk dat we op dat vlak

tevreden mogen zijn. Het Atomium is een landmark van stad, regio en land. Het partnerschap met Visit Brussels en de Stad Brussel is sterk. Het is aan ons om die rol als uithangbord ook blijvend inhoudelijk gestalte te geven. Toen het Atomium na de renovatie in 2006 heropende, was er weinig nodig om mensen enthousiast te maken. Advertenties plaatsen was niet nodig, de mensen hadden erop gewacht, en kwamen massaal.

In 2008 volgde dan de succesvolle viering van vijftig jaar Expo 58, maar de jaren nadien zag je de bezoekerscijfers licht naar beneden gaan. We zaten toen ook in de financiële crisis. Dan weet je dat je je moet organiseren om altijd opnieuw aandacht te blijven genereren en om te anticiperen

BRUZZ | SPREEKTIJD

J

ulie Almau Gonzalez woont al een tijdje in Schaarbeek, maar ze is een echte Marollienne. “Mijn Waalse grootvader en Brugse grootmoeder hadden een kruidenierszaak in de Marollen, en daarnaast heb ik een Spaanse vader. Ik kom dus uit een multiculturele, eerder volkse familie, en dankzij de Brusselse scholen – de ene al wat meer dan de andere – heb ik mijn horizon en mijn geest nog verruimd.” Almau Gonzalez werkte na haar studies anderhalf jaar op het kabinet van de Brusselse schepen van Cultuur en Stedenbouw Henri Simons, die tegelijk voorzitter van de vzw Atomium was, en daar directeur werd, toen Ecolo in de turbulente nadagen van de verkiezingen van 2006 uit het schepencollege verdween.

Campagne voeren in de politiek was niet echt haar ding, zegt Almau Gonzalez over die korte periode in de politiek. Ze legde zich vooral toe op dossiers, met name in de toeristische sector. In 2006 verhuisde ze daarom mee naar het Atomium, dat in dat jaar van de renovatie een nieuwe equipe aan het samenstellen was. Ondertussen was ze er al zeven jaar adjunct-directrice, en sedert twee jaar, na het inschuiven van het Design Museum Brussels (voorheen ADAM) in het organigram, adjunct van de directeur-generaal. “Ik

“Wij zouden ook best voorstander zijn van een voetgangerszone hier” JULIE ALMAU GONZALEZ Directeur Atomium

op eventuele tegenslagen zoals een crisis, de aanslagen of nu de pandemie. Dat hebben we gedaan door verschillende departementen op te zetten, voor promotie, sales, vertegenwoordiging in het buitenland, contacten met touroperators, communicatie en marketing ... Al moet je je bij

▼

had een coup de foudre met de toeristische sector, omdat die veel werkgelegenheid schept, omdat de private en de publieke sector er elkaar tegenkomen, en omdat verschillende categorieën van de bevolking er solidair zijn. Of je voor een museum werkt, een restaurant openhoudt of het Atomium

31 MAART 2021

I 21

▼

ATOMIUM WIL MEER BRUSSELAARS EN BELGEN LOKKEN MET CONCERTEN EN VERSTERKTE HORECA

die departementen niet te veel voorstellen in een kleine ploeg als de onze. Meestal gaat het om één man of vrouw per departement (lacht).

2019 werd wel een recordjaar met 650.000 bezoekers. Hoe heeft u dat dan klaargespeeld?

ALMAU GONZALEZ: Dat was het resultaat van die

BRUZZ | SPREEKTIJD

investeringen in de organisatie, maar anderzijds ook van een nieuwe positionering. De architecturale uitstraling van het Atomium zal altijd blijven, maar een bezoek aan ons schitterende panorama over de stad is natuurlijk een one-shot. Daarom bieden we de mensen extra’s met onze tijdelijke tentoonstellingen, ook al is onze beschikbare ruimte daarvoor niet zo heel groot en zijn we geen museum. Daarnaast speelt ook Design Museum Brussels een belangrijke rol. In het begin vreesden we een beetje dat onze beide publieken te ver uit elkaar zouden liggen, maar uiteindelijk zijn ze zeer complementair gebleken. Van de mensen die het Atomium bezoeken gaat 25 tot 30 procent ook naar het Design Museum. We profiteren van elkaar. Zeker voor ons Belgische publiek, dat een derde van het totaal uitmaakt, is het wisselende programma een reden om eens terug te komen.

Toen kwam corona. In welke situatie zit u op dit ogenblik?

ALMAU GONZALEZ: Het is moeilijk, zoals voor iedereen in alle sectoren, maar het gaat. Na de eerste schok hebben redelijk vlug kunnen reageren. Negentig procent van onze inkomsten komt uit de ticketverkoop. Als die kraan wordt dichtgedraaid, verlies je meteen negentig procent van je inkomsten. Dat is problematisch voor een gebouw dat ook behoorlijk wat vaste kosten heeft voor onderhoud, energie, bewaking en veiligheid, schoonmaak en personeel. We hebben natuurlijk vertegenwoordigers van de overheden in onze raad van bestuur, maar voor ons was het toch nieuw om naar de overheid te stappen. Voordien kregen we alleen links en rechts al eens 5.000 euro voor een tentoonstelling. Toch hebben we een miljoen euro van het Gewest en hetzelfde bedrag van de Stad gekregen. Daarmee konden we ons verlies van twee miljoen euro dekken.

Dit jaar valt nog af te wachten. We hadden natuurlijk een iets snellere hervatting verwacht, maar we doen wat we kunnen en mogen. Ook dankzij onze zeer gemotiveerde ploeg. Het is misschien wat raar om het te zeggen, maar onze mensen in het Atomium komen hier echt elke ochtend om zich voor dit monument in te zetten.

Omdat we voorheen elke dag open waren, hadden we ook veel interims. Daarom kunnen we, nu we het buiten de vakanties op vier dagen per week houden, onze 38 vaste krachten behouden.

In het midden van deze crisis krijgt u in eerste instantie een mandaat van een jaar. Moet u zich nog bewijzen?

ALMAU GONZALEZ: De raad van bestuur kent me natuurlijk en ik ken de dossiers. Ik zit in een goede positie om te anticiperen op wat ons nog te wachten staat, en daarna ook al verder te kijken.

Het is me niet om de plaats in de zon te doen, maar er is een goede relatie met de mensen van de raad van bestuur en we werken efficiënt.

Wat zijn uw plannen?

ALMAU GONZALEZ: Tot de zomer zullen we het evenwicht moeten blijven zoeken tussen low profile functioneren en toch de uitgaven dekken.

Zodra er in de tweede helft van het jaar weer meer mogelijk is, willen we in eerste instantie de relatie tussen het Atomium en het Belgische publiek redynamiseren. De liefde van de bevolking is er, maar dat vertaalt zich nog niet per se in evenredig veel bezoeken. Daarom willen we mee onze schouders zetten onder de pool Heizel als bestemming, door zelf een groter cultureel en dynamisch aanbod te creëren, zodat mensen redenen hebben om vaker te komen en langer te blijven.

In het tentoonstellingsprogramma willen we zeker de digitale kunsten op de voorgrond brengen, omdat we daar al goede ervaringen mee hebben gehad. Dit jaar hebben we aan het collectief van artiesten Visual System gevraagd om voor ons de digitale installatie ID#2021 Symbol te maken, een straf immersief visueel en auditief parcours, dat een breed publiek van kinderen, jongvolwassenen en families kan aanspreken, omdat het en wauw-effect geeft, maar ook een onderliggend maatschappelijk verhaal over vooruitgang en wetenschap vertelt.

Parallel willen we ook concerten organiseren.

Er is grote nood om weer samen te komen, zeker nadat concerten zo lang onmogelijk zijn geweest.

Bij dat alles willen we ook samenwerken met de Stad en Visit Brussels om onze ruimtes ter beschikking te stellen aan lokale artiesten.

Ten slotte zullen we met ons restaurant en onze horeca-uitbater bekijken hoe we mensen langer hier kunnen houden, bijvoorbeeld na een concert of een tentoonstelling. Dat kan door een

“Het Atomium zal concerten organiseren, het terras uitbouwen, aparte tarieven voor aparte formules hanteren, en andere openingsuren overwegen” JULIE ALMAU GONZALEZ Directeur Atomium 22

I

31 MAART 2021

degustatieruimte of door het terras uit te bouwen, of door ook aparte tarieven, andere formules en andere openingsuren mogelijk te maken.

Leg nog ons uit eens hoeveel van de negen sferen ook alweer gebruikt kunnen worden?

ALMAU GONZALEZ: De drie hangende technische bollen kan je niet exploiteren. Die zijn wel heel mooi, omdat ze de brute structuur tonen, maar ze hebben geen vloer. Het is vooral een van de ondersteunde bollen aan de zijkant die we voor privé-evenementen zoals bedrijfsfeesten en trouwfeesten verhuren, die nu onderbenut blijft.

In plaats van te wachten tot bedrijven daar weer budgetten voor vrijmaken, kunnen we daar nu jazz, klassiek of elektro programmeren. Er is een heel goede akoestiek.

U spreekt van een ‘pool Heizel’, maar ondanks afgeblazen en onzekere plannen als NEO I en II kan dat toch geen coherent georganiseerde en geëxploiteerde stedenbouwkundige ruimte worden genoemd.

Julie Almau Gonzalez Veertig jaar oud Werd in de Marollen geboren en is de dochter van een Belgische moeder en een Spaanse vader Studeerde geschiedenis aan de ULB Na een periode van anderhalf jaar op het schepenkabinet van Cultuur en Stedenbouw belandde ze in 2006 in het Atomium Was zeven jaar adjunct-directeur van het Atomium en wordt per 1 april directeur in opvolging van Henri Simons

politie kijkt er goed op toe en het is zeker niet zo dat ons imago gegijzeld wordt. Autoraces zijn er wel nog altijd, al wordt er nu wel beter tegen opgetreden. De vraag is natuurlijk of het niet logisch zou zijn dat ook op deze plek in de stad op zijn minst wat snelheidsbeperkende infrastructuur zou worden aangelegd. En ja, wij zouden ook best voorstander zijn van een voetgangerszone hier.

Over imago gesproken. Onlangs stond er een opvallende rode muts van Te Gek!? op de bovenste bol. Wat is het beleid rond zulke acties?

ALMAU GONZALEZ: We krijgen heel veel aanvragen en die komen ook meestal van goede doelen. Maar op technisch vlak betekent het wel telkens een uitdaging, en ook wat ons imago betreft moeten we het evenwicht vinden. Te Gek!? kwam in een periode waarin we allemaal gaven om de mentale gezondheid van de mensen, en het Atomium kon die bezorgdheid naar de hele bevolking uitdragen.

We zullen dat soort acties wel beperken, want we kunnen niet het hele kalenderjaar als publiciteitspaal dienen.

Nog een dossier is de bescherming van het Atomium als monument. Is dat belangrijk?

Julie Almau Gonzalez: “De liefde van de bevolking is er, maar dat vertaalt zich nog niet per se in evenredig veel bezoeken.”

ALMAU GONZALEZ: Het Atomium is ooit gebouwd voor zes maanden en is dus uiteraard nooit vergund. Dat kunnen we vrij eenvoudig regulariseren, al is het juridisch niet meteen nodig. Bescherming is nog iets anders en staat los van een vergunning. We zijn daar op zich niet tegen, niemand is dat, maar we moeten de voorwaarden wel goed bekijken, omdat we onszelf natuurlijk niet mogen vastzetten als er eens dringende werken zouden nodig zijn. Je kan geen drie maanden wachten op toestemming van de Commissie Monumenten en Landschappen om een lek te herstellen.

Is duurzaamheid nog een aandachtspunt?

ALMAU GONZALEZ: Daar moet nog in geïnvesteerd worden, maar er zijn al dingen mogelijk. Met het Atomium, het Digital Museum, Mini-Europa, Brussels Expo en de vele nog ondergewaardeerde groene ruimtes en parken kan je op de Heizel makkelijk een dag doorbrengen. De Groene Wandeling passeert hier ook.

Idealiter zou het autoverkeer niet zo dichtbij mogen komen. Dat zou de ambiance ten goede komen. Een speelplein is er niet, maar de esplanade wordt wel zo gebruikt. De link tussen het Atomium en het Museum kan ook visueel en infrastructureel worden versterkt. Het is een kwestie van communicatie, bewegwijzering en infrastructuur, maar die past in de politieke ambitie om het patrimonium en de cultuur buiten de Vijfhoek te promoten. Daar willen we ook een motor in zijn.

Hoe zit het met de hinder door betogingen en illegale straatraces?

ALMAU GONZALEZ: Met de betogingen valt het mee.

Als die er zijn, gaat het niet om de grote massa. De

ALMAU GONZALEZ: Tijdens de renovatie is er gewerkt aan de isolatie en de ventilatie, het staal is vervangen door roestvrij inox. Het is duidelijk dat er nog werk is en op lange termijn willen we daarin samen met Beliris vooruitgang boeken.

Maar een passiefgebouw zal het Atomium zonder een nieuwe technologische revolutie nooit worden.

Werkt zo’n vzw van privaat recht met een politieke raad van bestuur overigens makkelijk?

ALMAU GONZALEZ: Het geluk dat we hebben is dat we in normale omstandigheden in staat zijn om te functioneren met eigen inkomsten en dat we ook overschotten opzij kunnen zetten als provisie voor toekomstige kosten en onderhoudswerken die een nieuwe renovatie overbodig zullen maken.

Daardoor is er ook een grote vrijheid van organisatie en programmatie, al heeft het Atomium natuurlijk zo’n belangrijk imago dat je ook zal worden aangesproken als iets niet oké is.

De digitale expo ID#2021 - Symbol van het collectief Visual System loopt sinds dit weekend, www.atomium.be

DES CONCERTS À L’ATOMIUM ?

Julie Almau Gonzalez sera la nouvelle directrice de l’Atomium à partir du 1er avril. La Bruxelloise (basée à Schaerbeek, originaire des Marolles) travaille à l’Atomium depuis 2006 et elle y est directrice adjointe depuis sept ans. « J’ai eu un coup de foudre pour le secteur du tourisme. Que vous travailliez pour un musée, que vous ouvriez un restaurant ou que vous dirigiez l’Atomium, vous voulez promouvoir Bruxelles comme destination. » Dès que cela sera possible, le premier objectif de Mme Almau Gonzalez est de redynamiser la relation entre l’Atomium et le public belge. « Dans le programme de l’exposition, nous voulons mettre en avant les arts numériques, comme en ce moment avec l’installation ‘ID#2021 – Symbol’. En parallèle, nous voulons aussi commencer à organiser des concerts. Enfin, nous aimerions prolonger la visite de nos publics avec une salle de dégustation ou une terrasse par exemple, mais aussi avec de nouvelles formules de visite et d’horaires avec des tarifs adaptés. » FR

IS THE ATOMIUM GOING TO BE ORGANISING CONCERTS? As of April 1, Julie Almau Gonzalez is the new director of the Atomium. She has been living in Schaerbeek for some time now, but she is a true Marollienne.

“My Walloon grandfather and grandmother from Bruges had a grocery shop in the Marolles, and I also have a Spanish father.” She has been working at the Atomium since 2006 and has been deputy director for seven years. As soon as we can do more again, Almau Gonzalez’s first aim is to renew the relationship between the Atomium and the Belgian public by creating a more dynamic and cultural offering. “We definitely want to bring the digital arts to the fore in the exhibition programme. In parallel, we also want to organise concerts. Finally, together with our restaurant and catering manager, we are going to see how we can keep people here longer, for example by creating a tasting room or making the terrace larger, but also with separate rates for other visiting formulas and different opening hours.”

EN

31 MAART 2021

I 23

JONGE BRUSSELAAR BRACHT NA DE AANSLAGEN ZELF UREN DOOR AAN HET BEURSGEBOUW

‘Dit hang ik in mijn bureau’ BRUZZ | PORTRET

Ruim twee weken geleden stootte onze fotografe tussen de stellingen aan het Beursgebouw op een heel bijzondere print. Een bomvol en emotioneel beursplein vereeuwigd in een veelzeggend beeld. Een sympathieke werfleider gaf toen aan dat de print gewoon kon worden opgehaald. Die kans liet Dario Vunckx niet zomaar liggen. — JAANI DE KOKER

O

p het moment van de aanslagen, nu vijf jaar geleden, lag Dario Vunckx nog in zijn bed. Hij schoot tussen de twee aanvallen wakker van de loeiende sirenes. “In de rand van Brussel gebeurt dat wel vaker, maar niet zoveel in zo’n korte tijd. Ik wist onmiddellijk dat er iets niet klopte.”

Op zijn smartphone ziet hij zoals veel andere Brusselaars de eerste gruwelijke beelden passeren.

“Iedereen kent die plaatsen of is er zelf al geweest, dat was verschrikkelijk om te beseffen.”

Dagenlang en zelfs wekenlang kwamen mensen nadien samen aan het Beursplein. Ook Vunckx. “Ik heb heel veel van mijn vrije dagen toen doorgebracht aan de trappen van het Beursgebouw. Het is ook daar dat ik de print voor het eerst zag.” Die zee van bloemen en mensen was voor veel velen een echte kennismaking met Brussel. Verschillende gemeenschappen kwamen samen, elke laag van Brussel was vertegenwoordigd.

“Het is een moment dat mij altijd zal bijblijven,” vertelt Vunckx.

Nog geen twee dagen nadat foto is ons magazine werd gepubliceerd, haastte de 23-jarige Berchemnaar

24

I

31 MAART 2021

zich naar de werf. “Die werkmensen wisten eerst niet waarover ik het had,” zegt Vunckx. Via via kwam hij uiteindelijk toch terecht bij de verantwoordelijke werfleider, die hem nog geen vijftien minuten later terugbelde met goed nieuws. “Ik ben zo snel mogelijk op mijn cargofiets gesprongen. Die bouwvakkers konden niet geloven dat ik de print wou vervoeren met mijn fiets.”

OP DE FIETS De afbeelding weegt ongeveer 20 kilo en is minstens even groot als een volwassen mens. Vunckx bracht de print naar zijn ouderlijke huis, daarvoor moest hij de Gentsesteenweg beklimmen richting SintAgatha-Berchem. “Ik was redelijk uitgeput en nat in het zweet, maar eind goed al goed,” lacht Vunckx. Op termijn wil hij de print boven zijn bureau hangen in het Molenbeekse MIMA. De jonge Brusselaar bouwt daar Microflavours uit, een moderne stadsboerderij.

Het is wel nog afwachten of hij daarvoor toestemming zal krijgen van de gemeente. “Ze hebben hier de muren helemaal wit geverfd en de foto is niet meer in perfecte staat.

Happig zullen ze niet zijn.” Wie de print goed bekijkt, ziet dat er hier en daar inderdaad een sticker op kleeft en het doek helemaal doorweekt is.

Toch wil Vunckx de print in zijn huidige staat behouden. “Die stickers komen er sowieso niet volledig af. Ik zal wel bekijken of ik hem goed droog kan krijgen.”

Reageert hij niet te emotioneel?

Want die foto is in zeer slechte staat en misschien zelf waardeloos te noemen. “De foto heeft vijf jaar in de regen gehangen en is misschien vuil en beschadigd, maar dat is Brussel ook. Ruig, vuil en sinds die bewuste dag een beetje beschadigd.”

BRUZZ | PORTRET

“De foto hee vijf jaar in de regen gehangen en is misschien vuil en beschadigd, maar dat is Brussel ook” DARIO VUNCKX Uitbater Microflavours

© SASKIA VANDERSTICHELE

De foto in BRUZZ magazine van twee weken geleden, die de bal aan het rollen bracht.

« POUR METTRE DANS MON BUREAU » Il y a deux semaines environ, notre photographe attitré est tombé sur un tirage très spécial parmi les échafaudages de la Bourse. La photo d’une place bondée et débordant d’émotions à la suite des attentats. Un responsable de chantier sympathique a alors déclaré que FR

l’on pouvait simplement venir la chercher. Dario Vunckx a sauté sur l’occasion. L’image pèse environ 20 kg. Dario Vunckx a emporté à vélo le cliché jusqu’à la maison parentale, et il a dû grimper la chaussée de Gand en direction de BerchemSainte-Agathe.

“TO KEEP ON MY DESK” Two weeks ago, our photographer came across a very special print among the racks at the Bourse. A packed and emotional trade fair square immortalised in a telling image, taken after the Brussels attacks. A sympathetic site manager then said that the print EN

could simply be picked up. Dario Vunckx did not let that opportunity slip.

The image weighs about 20 kilos. Vunckx brought it by bike to his parental home, meaning he had to climb the Gentsesteenweg/chaussée de Gand in the direction of SintAgatha-Berchem.

31 MAART 2021

I 25

EEN EEUW NA DE ANNEXATIE VAN DRIE GEMEENTEN BIJ BRUSSEL-STAD DEEL 2 Redacteur Filip Van der Elst duikt naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de ‘annexatie’ twee weken na elkaar in de archieven van zijn vader Wim en zijn grootvader Frans.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Laken, Haren en Heembeek, honderd jaar later Honderd jaar geleden werden Laken, Haren en NederOver-Heembeek grondgebied van Brussel-Stad. In de eeuw die volgde raasde met de toenemende verstedelijking een tornado van vernieuwingen door de uitbreidingsgebieden. Van het aloude landelijke karakter blijft weinig meer over en zelfs het gevoel ‘een dorp in de stad’ te zijn, sterft uit. “Ze zijn een deel van de stad. Die evolutie kan je niet tegenhouden,” zegt schepen Ans Persoons.

— FILIP VAN DER ELST, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

H

oewel Laken al van voor 1921 aanvoelde als ‘de stad’, lagen de kaarten in Haren en Heembeek anders. Beide gemeenten zijn sinds 1921 de facto Belgische hoofdstad, maar daar was in de beginfase niet veel van te merken. Zo kregen heel wat straten in Heembeek en Haren pas in de jaren vijftig een menswaardige uitrusting op het vlak van wegenaanleg en riolering.

In de jaren vijftig kreeg de urbanisatie wind in de zeilen, onder meer ten gevolge van Expo 58.

Geen atypisch fenomeen, zegt demograaf Patrick Deboosere: “In de jaren zestig en zeventig leidde de suburbanisatie tot een snelle verstedelijking.

Brussel werd na de Tweede Wereldoorlog een aantrekkingspool. Tegelijkertijd palmde de auto de stad in. Grote infrastructuurprojecten zoals de Noord-Zuidverbinding, het viaduct in Koekelberg en het Manhattanproject aan het Noordstation jaagden duizenden inwoners naar de buitengebieden.” Zo is de beruchte Versailles-woontoren in Neder-Over-Heembeek een rechtstreeks gevolg van de kaalslag aan het Noordstation.

Die processen zijn gelijkaardig voor andere randgemeenten binnen of buiten de gewestgrenzen: ook Evere en Schaarbeek zijn vandaag de dag zo goed als volgebouwd, merkt Deboosere op.

“Met dat verschil dat Haren en Heembeek geen

26

I

31 MAART 2021

eigen bestuur hebben en de Stad Brussel hier planmatig is tussenbeide gekomen. Als de stad sociale woningen wil bouwen, dan kijkt het bestuur automatisch naar de gebieden met meer open ruimte, en dat is natuurlijk niet in de Vijfhoek.”

Het aantal gekozenen uit Haren en Heembeek is beperkt, en er is zelfs geen Brusselse schepen die er woont. Maar dat wil volgens Ans Persoons (one. brussels-Vooruit), schepen van Stedenbouw en Openbare Ruimte, Nederlandstalig(e) Aangelegenheden en Onderwijs, niet zeggen dat het schepencollege er geen aandacht voor heeft. “Dat is net de essentie van een politicus: buiten je eigen belevingsveld ook de belangen van anderen kunnen vertegenwoordigen. Natuurlijk kennen de randgebieden andere uitdagingen dan de Vijfhoek, maar de prioriteiten van de Stad zijn dezelfde.”

Het stadsbestuur heeft oren naar de verzuchtingen van ‘buitenwijken’. Onder meer daarom zijn de Wijkraden opgericht, waarmee de Stad Brussel de burgerparticipatie wil opkrikken. Zo’n Wijkraad bestaat uit uitgelote burgers en vertegenwoordigers van verenigingen en krijgt een eigen budget om projecten te realiseren. Ook met het project ‘de stad op 10 minuten’ wil Brussel-Stad de inwoners van de drie wijken tegemoetkomen: elke Brusselaar moet op tien minuten stappen toegang hebben tot

alle diensten, zoals scholen, crèches, cultuur- en sportinfrastructuur.

Eén ding is duidelijk: het dorp van honderd jaar geleden komt nooit meer terug. “Natuurlijk zijn Haren en Heembeek een deel van de stad. Die evolutie kan je niet tegenhouden. Op zijn minst worden ze een ‘stedelijk dorp’,” aldus Persoons.

‘Meer stad worden’ is niet iets waar de burgers bang voor moeten zijn, zegt ze. “Deel zijn van de stad brengt voordelen met zich mee, denk maar aan de werkgelegenheid en de investeringen in openbaar vervoer, onderwijs en cultuur.”

Het centrum van Haren heeft nog altijd veel weg van een dorp. Toch ontsnapt ook Haren niet aan de toenemende verstedelijking.

Haren heeft nog altijd een groen karakter, maar wordt omsingeld door grote industriele projecten.

“De fysieke verstedelijking binnen Haren zelf kwam pas in de jaren 2000 op gang. Het leek alsof de Stad Brussel Haren eindelijk ontdekt had” ERIK ROGGEMAN Voormalige witloofboer in Haren

HAREN

De verwoeste gewesten dat had een impact op het bevolkingsaantal (zie tabel p28).

TIJD VOOR DE SCHEIDING De gevangenis is voor velen het project te veel.

“Onder Harenaren doet er een mop de ronde: als de nieuwe gevangenis opent, moeten wij zo snel mogelijk achter slot en grendel zien te belanden.

Want dan kunnen we van meer voorzieningen genieten dan als inwoner,” zegt Hendrik Coenen, bestuurslid van de plaatselijke KWB. Voor hem is het duidelijk: “Als Haren getrouwd is met Brussel, is het hoog tijd om de scheiding aan te vragen.”

De bezwaren van de Harenaren zijn voor een groot deel van praktische aard. De lijst is lang: geen openbaar zwembad, geen rusthuis, een verloederd kerkhof, illegale parkings, manifeste overtredingen van de bouwwetgeving die onbestraft blijven, een Nederlandsonkundig verbindingsbureau voor administratieve zaken dat slechts één namiddag per week geopend is, en een beperkte politiewerking, met een commissariaat dat na 18 uur niet meer

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Het centrum van Haren voelt nog altijd aan als een dorp met idyllische binnenwegjes, maar het is ook omgeven door mastodonten die de beschikbare ruimte beperken. In de jaren zestig was de stelplaats van de MIVB het eerste megaproject, de toekomstige gevangenis sluit het rijtje af. De Harenaren voelen zich, naar analogie met Asterix & Obelix, weleens als inwoners van het laatste Gallische dorp dat zich dapper verzet tegen de Romeinse invasie.

Het dorp stond lange tijd bekend om zijn witloofteelt (nu ook erfgoed geworden) en telde in de jaren zestig tot driehonderd witloofboeren, maar ook die traditie doofde stilaan uit. Een van de laatste witloofboeren in Haren was Erik Roggeman. “Eigenlijk is Haren tot de eeuwwisseling een landbouwdorp gebleven,” zegt hij. “Je had natuurlijk al de enorme bouwprojecten rond het dorp, maar de fysieke verstedelijking binnen Haren zelf kwam pas in de jaren 2000 op gang. Het leek alsof de Stad Brussel Haren eindelijk ontdekt had.” En

▼

De gevangenis is voor veel Harenaren het project te veel.

31 MAART 2021

I 27

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

EEN EEUW NA DE ANNEXATIE VAN DRIE GEMEENTEN BIJ BRUSSEL-STAD

open is. “Daarom is de Wijkraad zeker voor Haren een belangrijke tool,” pikt Persoons in. “Heel wat zaken die de inwoners van de gemeente vragen zijn immers kleinschalig en relatief eenvoudig te realiseren.”

Een treffend voorbeeld van waarom ze zich in Haren achtergesteld voelen, blijkt uit de toekomstige metrolijn 3.

Coenen: “De stelplaats van de metro komt in Haren, maar we krijgen geen halte. De metro stopt dus voor onze neus, maar we kunnen niet opstappen,” zegt de Harenaar. Een zorg waar Ans Persoons zich bij aansluit. “We pleiten ervoor bij het Brussels Gewest om de metro door te trekken naar Haren.”

De oorspronkelijk Nederlandstalige bevolking is voor een groot deel weggetrokken uit het dorp, maar in hun hart blijven ze ‘van Haren’. Een wijk in het nabijgelegen Perk (Vlaams-Brabant) wordt niet voor niets ‘klein-Haren’ genoemd. Een van de vertrokken inwoners is witloofboer Erik Roggeman. Hij voelde zich steeds onveiliger in zijn eigen gemeente. “Er hing al enkele jaren een agressieve, broeierige sfeer in de wijk. Vergaderingen met stad en politie leverden niets op. Op papier was er geen probleem voor de Stad. ‘De problemen in Haren zijn niet groter dan elders’, zei toenmalig burgemeester Thielemans laconiek.”

NEDER-OVER-HEEMBEEK

Het nieuwe woonuitbreidingsgebied

Met amper 6.000 inwoners kunnen de Harenaren geen politieke invloed uitoefenen.

Dominique De Backer is sinds jaar en dag het enige Harense gemeenteraadslid in Brussel-Stad.

“In die honderd jaar is Haren één legislatuur op de twee nooit vertegenwoordigd geweest in de Brusselse gemeenteraad,” zegt hij. De Backer probeert de uitdagingen voor de gemeente op de politieke agenda te zetten, weliswaar zonder veel resultaat. “Er staan nog verschillende bouwprojecten op stapel, waardoor de bevolking binnen dit en acht jaar zal groeien tot ongeveer 10.000 inwoners,” zegt hij.

CIJFERS Aantal inwoners 1981

Haren 2.940

Neder-Over- BrusselHeembeek Stad 8.505 141.901

2020

6.198

15.303

Bevolkingsdichtheid (inw/km²)

1981

Haren 1.517,39

Neder-Over- Brussel Gem. Brussels Heembeek Stad Gewest 4.394,12 4.290,19 6.158,24

2020

3.198,91

7.906,32

28

I

31 MAART 2021

5.596,34 7.500,65

Aantal sociale woningen per 100 huishoudens (2019) Haren 4,28

Neder-Over- Brussel Gem. Brussels Heembeek Stad Gewest 17,84 9,3 7,22

Bron: Wijkmonitor van het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA)

tweehonderd woningen die Brussel wil bouwen in Heembeek, aan de Van Praetbrug. “We bouwen niet alleen woningen, maar ook een middelbare school, we houden rekening met de impact op het verkeer, creëren een groot park en denken na over andere nodige voorzieningen.”

MOEILIJK VERENIGINGSLEVEN Neder-Over-Heembeek is een Brussels woonuitbreidingsgebied geworden. Dat blijkt uit de cijfers van de Wijkmonitor (zie tabel rechtsboven). “Op enkele uitzonderingen na zijn de meeste stukken groen verkaveld en volgebouwd,” zegt Heembeeks senator Bert Anciaux (one.brussels-Vooruit). “Om precies te zijn: volgebouwd met grote sociale woonblokken, terwijl jongeren haast smeekten om meer eengezinswoningen. Die zijn er bijna niet gekomen.” Een socialistisch politicus die tégen de bouw van sociale woningen pleit, het lijkt een vreemde combinatie. “Natuurlijk vind ik de bouw van sociale woningen een goede zaak, maar het verstedelijkingsproces had op een meer gecontroleerde en sociologisch vriendelijke manier moeten plaatsgrijpen.”

Uit de cijfers van de Wijkmonitor blijkt dat er in Neder-Over-Heembeek inderdaad meer sociale woningen gevestigd zijn dan elders in Brussel-Stad of het hele Gewest. In Brussel-Stad scoren Heizel en de Marollen wel nog hoger.

Schepen van Stedenbouw Persoons denkt niet dat de slinger te ver is doorgeslagen. “Er wordt meer verdicht, omdat er daar meer ruimte is dan in het centrum,” zegt ze. Dat de Stad inzet op doordachte bouwprojecten, toont ze aan met ZIR4 (voorlopige naam), de nieuwe wijk met

185.103

Het is niet eenvoudig om de vele nieuwe inwoners te betrekken bij het ooit bruisende Heembeekse verenigingsleven. “Veel verenigingen hebben het moeilijk, ook zonder corona. Veel jongeren, zeker Nederlandstaligen, zijn de bouwwoede moe en hebben Heembeek verlaten. Voor een kleine gemeenschap zijn we nog altijd erg actief, met veel activiteiten, maar het zijn wel altijd dezelfde mensen zijn die initiatief nemen. En die groep wordt steeds kleiner,” erkent Eddy De Backer, voorzitter van Gemeenschapscentrum (GC) Nohva. Het GC wil een brug zijn tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ Heembekenaren. “We doen daar wel zelf moeite voor: telkens als we onbekende gezichten zien, spreken we hen aan. Als we merken dat ze uit Heembeek zelf komen, sporen we hen actief aan om vaker langs komen,” zegt De Backer.

Eén recent infrastructuurproject doet de gemoederen in Heembeek hoog oplaaien: de aanleg van een tramlijn, die Heembeek met Brussel-centrum zal verbinden.

Het tracé van die tram, recht door het centrum van het dorp, doet de gemoederen hoog oplaaien. Burgers werden via verschillende burgerpanels bij het project betrokken.

“Volgens de Stad was het de eerste keer dat de burgers in zo’n vroeg stadium van het project erbij betrokken werden. Maar eigenlijk is de burgerinspraak toch eerder cosmetisch,” zegt Peter Borghs, voormalig voorzitter van het gemeenschapscentrum Heembeek-Mutsaard en lid van een van de twee burgerpanels.

“Het tracé lag al vast van voor ik erbij kwam, en ook in de eerste fase was de burgerinspraak op dat vlak beperkt. Bovendien draagt dat tracé zoveel technische beperkingen met zich mee, bijvoorbeeld op het vlak van de inplanting van de haltes, dat onze rol als burgerpanel niet heel groot is. Alleen de Zavelput is een blanco pagina, die burgers en handelaars samen kunnen invullen.”

“Er zijn grote sociale woonblokken gebouwd, terwijl jongeren meer eengezinswoningen vroegen” BERT ANCIAUX Senator en inwoner van Heembeek

Volgens schepen Ans Persoons wordt er veel geïnvesteerd in Laken, onder meer via het wijkcontract Bockstael.

LAKEN

‘Waarom kunnen we niet trouwen in het gemeentehuis?’

Laken is al langer dan vandaag sterk verstedelijkt, en kent typische grootstedelijke problematieken.

“Openbare netheid en sluikstorten zijn een groot probleem, naar mijn mening meer dan in andere delen van het gewest,” zegt Thomas Sennesael, bestuurslid van de vzw Laken Onthuld, en ook actief als gids in de gemeente. “Laken is een wijk met vele gezichten: soms heel volks, en andere plekken voelen dan weer heel ‘bourgeois’ aan. Als je even door Laken wandelt en een andere straat inslaat, lijkt het alsof je plots een andere wereld binnenstapt.”

Ook in Laken voelen ze zich weleens vergeten door het stadsbestuur. “Politiek wordt in Brussel hoofdzakelijk aan de Grote Markt bedreven,” zegt Sennesael.

“Het is heel moeilijk om voor alle deelgebieden van Brussel-Stad een gerichte politiek te voeren. Als het stadsbestuur bijvoorbeeld de handen vol heeft met de winkelstraten in de Vijfhoek, is er dan nog wel

voldoende tijd en energie om de slabakkende handel in de Maria Christinastraat in Laken erbovenop te helpen?”

Nochtans kunnen de Lakenaren, in tegenstelling tot Heembekenaren en Harenaren, niet beweren dat ze niet vertegenwoordigd zijn in het stadsbestuur. Het schepencollege bestaat zelfs voor meer dan de helft uit inwoners van Laken. Zeven op de elf, om precies te zijn: Pinxteren, Dhondt, El Ktibi, Jellab, Zian, Mutyebele en Persoons. “Toch hebben ook Lakenaren soms het gevoel dat we te weinig voor hen doen,” erkent Ans Persoons. “Dat is volgens mij een perceptieprobleem: beslissingen die over het stadscentrum gaan, worden sneller opgepikt in de media. Er wordt veel geïnvesteerd in Laken, kijk maar de resultaten van wijkcontract Bockstael.”

BOCKSTAEL ALS LAKEN-CENTRUM Sennesael: “Wanneer men het over Laken heeft, gaat het heel vaak over

het Atomium, de Heizel en het toekomstige Neo-project. Maar het echte Laken, oud-Laken waar mensen elke dag werken en leven, valt ertussenuit.” Hij pleit ervoor om het Bockstaelplein nog meer te verankeren als het echte centrum. “Met een divers aanbod aan handel en horeca in plaats van het monotone straatbeeld van nu, dat bovendien nog eens verminkt wordt door de grote assen als de Bockstaellaan en de spoorlijnen.”

In Laken zouden symbolische beslissingen al een goede eerste stap zijn, volgens Sennesael.

“Zou het niet mooi zijn mochten Lakenaren in hun eigen gemeentehuis kunnen trouwen? Het is toch de plek waar Jacques Brel in 1950 ook in het huwelijksbootje is gestapt. En waarom kan er niet af en toe een Brusselse gemeenteraad in Laken plaatsvinden?

Dat soort initiatieven zouden de relatie met Brussel-Stad ten goede komen.”

S’ADAPTER À LA RÉALITÉ DE LA GRANDE VILLE L’annexion de Laeken, de Neder-Over-Heembeek et de Haren a entraîné une forte urbanisation, surtout dans les deux dernières communes. Il est fort probable que même sans cela, les deux villages auraient drastiquement changé au fil du temps, mais le manque de représentation politique aura certainement aussi eu un impact. À la suite de l’annexion, la Ville de Bruxelles a hérité de deux lopins de terre assez peu bâtis, qui ont rapidement été utilisés pour loger le nombre croissant d’habitants de la ville. Les nouveaux habitants se sont installés en masse dans les nouveaux projets résidentiels et de nombreux villageois plus âgés ont quitté les lieux. Ceux qui sont restés n’avaient d’autre choix que de s’adapter au changement dans leur village. L’administration de la Ville souhaite montrer son soutien aux habitants qui se sont sentis délaissés en augmentant le niveau de participation. La Ville a en outre formulé l’ambition d’y investir davantage dans les infrastructures publiques.

FR

ADAPTING TO A METROPOLITAN REALITY The annexation of Laeken, Neder-Over-Heembeek and Haren to Brussels City has resulted in a great deal of urbanisation, certainly in the latter two municipalities. Perhaps these villages would have seen dramatic changed over the last century anyway, but the lack of political representation may still have had an impact. Haren and Heembeek gave Brussels City two relatively empty pieces of land, which were then eagerly used to accommodate many of the inhabitants of the rapidly growing city. New residents have made massive use of the new housing projects, and many older villagers have moved away.

Those who have stayed have no choice but to adapt to the changing streets of what was once a village. The city council wants to engage with residents who feel abandoned by raising the level of participation. In addition, the City has promised to invest more in needed facilities.

EN

BRUZZ besteedt een hele week aandacht aan de witloofcultuur. Op BRUZZ radio is er elke avond de witloofquiz. Via BRUZZ.be kan je je beste witloofrecept delen, of via #Brusselswithlove op de sociale media.

Brukselbinnenstebuiten

Ook Brukselbinnenstebuiten herdenkt de honderdste verjaardag van de aanhechting.

De organisatie stippelde fiets-en wandeltochten uit, die je langs de belangrijkste plekken in Heembeek en de Mutsaardwijk sturen. De tochten downloaden kan via www.brukselbinnenstebuiten.be

Het Lakense Gemeenschapscentrum Nekkersdal werkt aan een tentoonstelling over de aanhechting, die eind dit jaar te bezoeken zal zijn. Nekkersdal is op zoek naar getuigenissen, anekdotes, weetjes en meningen. Het organiseert daarom de hele maand ontmoetingsmomenten.

31 MAART 2021

I 29

Big City

Er valt heel wat te vertellen over het weer in België. Dat besefte ook astronoom en Albert Adolphe Einstein en Marie statisticus Op hethet eerste gezicht lijkt Op eerste gezicht lijkt Curie zijn in Brussel nog Quetelet.

Al voor het dit een absurde vraag.

Het dit een absurde vraag.

Het slimmer geworden dan ontstaan van ons land, in ze woord ‘steenweg’ is voor woord ‘steenweg’ is voorde al waren.

Dat komt door 1827 overtuigde hij koning deze smalle straat al al deze smalle straat Solvay-conferenties, Willem I der Nederlanden overschat, laat staan datdat er er overschat, laat staan waaraan ze vaste deelneervan om een Sterrenwacht op deze plek ruimte zou op deze plekVoor ruimte zou mers waren. te bouwen ineen Sint-Joost. zijn voor stadspaleis. zijn voor een stadspaleis. wetenschaps dummies zijn HetEn werd een Observatoritoch.

Brussel zou En toch.

Brussel zou zij waarschijnlijk de um Brussel voor Sterrenkunde, niet zijn, mochten Brussel niet zijn, mochten bekendste namen op die maar er werden ook er er hier en daar geen hier en daarover geenfysica bijeenkomsten verdoken architecturale dagelijks meteorologische architecturale enverdoken chemie, maar het parels zijn, precies opop diedie waarnemingen gehouden, parels zijn, precies summum van de natuurplek waar je ze het minst zoalskundige onder meer temperaplek waar je ze het minst wetenschappers verwacht. tuurmetingen.

Queteleten mat verwacht. van de negentiende In In dede Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg en noteerde vier keer per twintigste eeuw nam er deel diedie verrassing wacht verrassing dagwacht hoe warm het was. Dat aan.

Onder anderen de achter de gevel van achter de gevel van was grote voor die tijd ongebruiFranse wiskundige nummer 46,46, waar het nummer waar kelijk.

Daardoor behoren de Henri Poincaré, Maxhet Planck Huis voor Podiumkunsten Huis voor Podiumkunsten Brusselse temperatuuren Niels Bohr, allebei LaLa Bellone te te vinden is.

Bellone vinden grondleggers waarnemingen totvan de de is.

Langs de straatkant straalt Langs de straatkant straalt kwantumfysica, nog oudste ter wereld enen was hethet gebouw weinig gebouw weinig meer knappe koppen uit die België een van de eerste bijzonders uit:uit: een bijzonders een tijd.

In de november 1911 landen die meteorologie kleurloze gevel met kleurloze kwamen zegevel voor met het eerst uitgebreid bestudeerden. weliswaar een mooie weliswaar een mooie samen in sterk Brussel in Hotel Quetelet was omkadering rond de omkadering rond de Métropole. overtuigd vanAchter verregaande voordeur. die voordeur.

Achter De man tussen die de die samenwerking voordeur ligt een nauwe voordeur ligttopweteneen nauwe vierentwintig verschillende landen.

Dan gang, enen wie diedie neemt, gang, wie neemt, schappers samen rond een ziet het ‘Bellonahuis’ konden immers gegevens ziet het ‘Bellonahuis’ chique tafel kreeg, was verschijnen.

Het valt te worden uitgewisseld en dete verschijnen.

Het valt Ernest Solvay.

Een bestempelen een veranderingen inals de bestempelen als een ingewekenparel, Brusselaar van verborgen maar het atmosfeer voorspeld. verborgen parel, maar het wie deeen naam op verschilis ook stedenbouwis ookde eeninspanningen stedenbouwDankzij lende plekken in werd Brussel flater.

Er kundige flater.

Er werd vankundige Quetelet had België in opduikt.

Hij bouwde een immers volledig rond immers volledig rond 1876 al weerbulletins. fortuin opwaardoor omdat hijhet gebouwd, gebouwd, waardoor het Naarmate de jaren gevonden had hoe is. in grote vrijwel onzichtbaar vrijwel onzichtbaar vorderden, werden die is. hoeveelheid natriumcarboDat Bellonahuis had netnet Dat Bellonahuis had steeds accurater, ookkon omdat naat of op sodazout zo goed dede Grote Markt zo goed op Grote Markt er altijd meer samenwerworden geproduceerd.

Die kunnen staan, want kunnen staan, want kingarchitect waskan tussen landen. stof voor heel wat Jan Cosijn architect Jan Cosijn Quetelet beperkte zich doeleinden gebruikt tekende ook hethet Bakkerstekende ook Bakkersworden, innu dehet glasindusechter niet tot de meteorohuis, waar café LeLe huis, waar nu het café trie, de gietijzerindustrie, logie, hijd’Espagne verrichtte ook in Roy wordt Roy d’Espagne wordt maar ook Het de chemische andere domeinen pioniersuitgebaat.

Bellonahuis uitgebaat.

Het Bellonahuis industrie. ontdekking werk.

Zo paste hij de ontwierp hijZijn voor Nicolaas ontwierp hij voor Nicolaas maakte hem en door die grote kansberekening Bally, vermoedelijk een Bally, vermoedelijk een toepassingsmogelijkheden wapenhandelaar.

Dat zou statistiek, die tot dan toe wapenhandelaar. Dat zou slapend rijk.

Dat hij in van een verklaring kunnen zijn vooral werden gebruikt een verklaring kunnen zijn Solvay et Compagnie voor dede verschillende de astronomie, toe in de een voor verschillende wereldbedrijf maakte, dat verwijzingen die in in dede sociale wetenschappen.

Hij verwijzingen die vandaag nog altijd in deZo gevel verscholen zitten. gevel verscholen wou de variabelen vanzitten. Zo Brusselse beursindex prijkt hethet beeld van prijkt beeld van sociale fenomenen Bel-20 staat, maakt dat we Bellona, dede Romeinse Bellona, Romeinse zijn naam niet alleenboven godin van de oorlog, godin van de oorlog, boven

BBRRUUZZZZ | |BBI G I GCCI TI TY Y BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BigCity City Big Big City toen nog landelijke en hoger gelegen Ukkel. In STEL ZELF JE VRAAG eerste instantie werden de EN STEM OP BRUZZ.BE minste, het was eenin metingen zowel Zes maanden nana haar Zes maanden gezelschap ter van Sint-Joost alswaarde inhaar Ukkel huwelijk met dede graaf beviel huwelijk met graaf beviel tien Nobelprijzen.

De STEL ZELF JE VRAAG uitgevoerd.

Zo kon ook het STEL ZELF JE VRAAG zevierentwintig al al van haar eerste zoon.

STEL ZELF JE VRAAG ze van haar eerste zoon. wetenschapverschil in temperatuur EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE Vermoedelijk was haar man Vermoedelijk was haar man pers discussieerden vijf EN STEM OP BRUZZ.BE binnen envan buiten de stad niet dede vader hethet kind, niet vader kind, dagen aan eenvan stuk, met worden Maar maar wel debestudeerd.

Zonnekoning maar wel de Zonnekoning uitzonderlijk resultaat. toen de activiteiten zo goed zelve.

ZeZe was een van zijn zelve. was een van Op de agenda van dezijn als volledig werden maîtresses en werd door maîtresses en werd doorhet eerste conferentie stond overgenomen intot Ukkel, hem zelfs benoemd hem zelfs benoemd totde thema ‘De theorie van raakte het oude gebouw eerste hofdame, dede hoogste eerste hofdame, hoogste straling en de quanta’.

De vrouwelijke positie aan het van de Sterrenwacht in vrouwelijke positie aan het wetenschappelijke uitleg Franse hof.

Sint-Joost in verval.

Op Franse hof. laten we even achterwege, het Steeg hethet allemaal plateau inhaar Ukkel daarenteSteeg haar allemaal maar die conferentie werd — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM naar het hoofd?

Misschien gen kon de Sterrenwacht naar het hoofd?

Misschien een belangrijk keerpunt in — ALBERT UIT OLMEN —— JULIAN wel, want ze ze raakte JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raakte uitbreiden en in 1913 de kwantumfysica, niet verwikkeld in verschillende verwikkeld verschillende splitste dein organisatie in alleen wetenschappelijk, het moordschandalen.

ZeZe werd moordschandalen. werd twee: deook Koninklijke smeedde banden tussen niet enkel verdacht van dede niet enkel verdacht van Sterrenwacht en het de verschillende wetenmoord opop haar eigen man, moord haar eigen man, Koninklijk Meteorologischappers.

Voor herhaling maar ook van die opop andere maar andere vatbaar dusvan en die dathet gebeurde scheook Instituut, KMI. maîtresses van Lodewijk maîtresses van Lodewijk ook.

Solvay stichtte het De dagelijkse temperaXIV. ZeZe werd verbannen van XIV. werd Instituut voor verbannen Fysica, dat van tuurmetingen in Ukkel hethet Franse hofhof enen kwam in zijn Franse kwam later het Instituut voor in nog altijd de referentie Brussel terecht.

Eerst zou Brussel terecht.

Eerst Fysica en Chemie werd.zou Viaal voor België.

Omdat die ze ze een tijdje in in het kasteel een tijdje het kasteel diezoinstelling werden nog lang vanaf dat plateau van Tervuren gewoond van edities Tervuren gewoond veel van de Solvaygebeuren, zalomdat daar niet hebben, maar omdat zeook hethet hebben, maar ze conferenties georganiseerd. snel verandering in komen, ook daar te bont maakte, ook daar wetenschappers te bont maakte, De groep want dat zou de nauwkeuwerd ze ze verplaatst naar hethet werd verplaatst naar breidde steeds uit, en Bellonahuis.

Daar righeid van dewoonde langeterBellonahuis.

Daar woonde fijaar. guren werden zesommige een paar mijnstudies in het gedrang ze een paar jaar. vaste waarden op de Na haar volgden kunnen brengen.

Na haar volgden Tempebijeenkomsten. welgestelde bewoners ratuurmetingen zijn welgestelde bewoners Ook na de dood van elkaar op.op.

Inprecisiewerk.

1913 liet elkaar In 1913 liet immers Solvay werden de conferenburgemeester Karel Buls burgemeester Karel Buls Vandaag gebeuren de ties georganiseerd.

Een het huis opkopen door dede het huis opkopen door metingen met automatiandere conferentie die de stad Brussel.

DeDe politie stad politiemaar scheBrussel. thermometers, geschiedenis inging, was de heeft er een bureau gehad, heeft er eenstipt bureau gehad, elkeeditie dag, ombegin acht uur vijfde die het dede kostuums van dede kostuums van ’s morgens, wandelt er nog markeerdezijn vaner debewaard nieuwe Ommegang Ommegang zijn er bewaard iemand het grasveld van Maar in het enkernfysica. hethet was ook een en was ook een het KMI op, naar een van algemeen kan worden bezienswaardigheid tijdens De eerste Solvay-conferenties in 1911, met als derde van links zittend Ernest Solvay.

Ook op de foto De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren 1920. bezienswaardigheid tijdens de witte houten bakken, gesteld dat de SolvayAlbert Einstein (staand, twee van rechts) en Marie Curie (zittend, tweede van rechts). © BELGA Expo 58.58.

In In dede jaren 1980 © PHOTONEWS Expo jaren 1980 conferenties wereldwijd zijn om opeen eenhuis kwikthermomewerd het voor HetHet Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. uitgegroeid tot de belangter te observeren in welke podiumkunsten.

De ruimte © BELGA podiumkunsten. De ruimte © BELGA rijkste conferenties over stemming dehuis temperatuur bestuderen en gebruikte bestuderen. Ook de steeds meer. Ook de wijken tussen het oude enen hethet tussen het oude huis de indrukwekkende Solvay linken aan wetenschap, fysica en chemie.

Ze vinden fysica en chemie. Hij kwam ons die dag zal brengen. statistiek om de bijvoorbeeld temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, die nieuwe huis werd een nieuwe huis werd een Bibliotheek in het maar ook aan de econotrouwens nog altijd plaats. op het idee om de grootsteDe overdekte Het oude gebouw van de criminaliteit, huwelijksen waren minder accuraat. toen aan de Schaarbeeksebinnenkoer, waar overdekte binnenkoer, waar Leopolds park. mie.

Zo draagt deEr opleiding Hoewel ze instelling minder ingrijwetenschappers vanhield dat – weer symbool voor de culturele La de centrale poort. zijn zijn opvolgster: Olympia Sterrenwacht staat er zelfmoordcijfers in kaart te dichte bebouwing poort lag, raakten dichter weer symbool voor de culturele instelling La de centrale poort. Er zijn zijn opvolgster: Olympia voorandere economische pend zijn, blijven het vaste moment te brengen opoffering. nunu geregeld nog indicaties naar Mancini, bekend maar trouwens nog altijd, het brengen. toen al een –samen de warmte vast bebouwd.

De eerste opoffering.

Bellone geregeld nog andere indicaties naar Mancini, een bekend maaren Bellone TIEN NOBELPRIJZEN wetenschappen aan de waarden in bepaalde om bevindingen en optredens, hethet oorlogsenen hethet vooral berucht figuur ligt aanontmoetingen het naar de stichter dat beïnvloedde de aan straatverlichting maakte optredens, ontmoetingen oorlogsvooral berucht figuur aan MINNARES VAN DEDE ULB zijn naam.

Hij in de van de weteninzichten uit teinwisselen, Behalve al die verwezenlijculturele activiteiten jachtleven te te vinden het Franse hof, de tijdtijd en endomeinen VERHUIZING MINNARES VAN genoemde Queteletplein, waarnemingen.

De het voor het instituut en culturele activiteiten jachtleven vinden in de het Franse hof, in de ZONNEKONING investeerde zijn geld ook in schap en hebben de zo tot nieuwe ontdekkingen kingen is er nog die andere organiseert.

De schoonheid façade, maar evengoed van Zonnekoning LodeZONNEKONING organiseert.

De schoonheid maar evengoed van Zonnekoning Lodein de schaduw van de Sterrenwacht verhuisde moeilijker om de sterren In defaçade, negentiende eeuw het door Victor Horta conferenties de fundamentewijk komen.

Dekwam aanwezigen in mag onmiskenbare verdienste dan wel verdoken zijn, staat er op het dak een wijk XIV. Daar ze Het is niet duidelijk welke mag dan wel verdoken zijn, staat er op het dak een XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke Astro Tower. daarom in 1890 naar het goed waar te nemen en te verstedelijkte Brussel getekende, prachtige gelegd van dewel moderne 1911 kwamen op uitnodivoor de wetenschap.

Solvay wordt gelukkig nog standbeeld van een toen ze ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally er wordt gelukkig wel nog standbeeld van een Hotel terecht toen trouwde met erten versieringen Nicolaas Bally terecht Solvay opDie de Louizalaan natuurkunde. enEugène het waren niet de had een grote passie voor altijd mee uitgepakt. pelikaan. staat dan deging graaf dede Savoie. liet aanbrengen enen welke altijd mee uitgepakt. pelikaan.

Die staat dan en de graaf Eugène Savoie. liet aanbrengen welke

Waarom wordt de gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal Wat zijn de van ons land gemeten achter de verstopte achter de verstopte in Ukkel?

Solvay-conferenties? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

Lees en bekijk de

Lees en k bekij de LeesLees en bekij dekkde en bekij antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden via opop dede Big-Cityvragen Big-Cityvragen via op de via via opBig-Cityvragen de Big-Cityvragen bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity RFB TERA2BU E A R0RA T2UR12AI0R22I01 22 01 2 1 2 8 23I 80 2180I I MI234A12AF4M

Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw BigBig City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw City-verhaal.

VOLGENDE KEER VOLGENDE KEER VOLGENDE WEEK VOLGENDE KEER Waarom wordt dede Waarom wordt Wat gebeurt er als er onder gemiddelde temperatuur De volgende afl evering van gemiddelde temperatuur mij n huis een metrolij n van ons land gemeten Big City verschij nt in opin van ons land gemeten wordt gebouwd?

Ukkel? woensdag 28 april.

Ukkel?

Culture.

NL | FR | EN A HEART FOR THE ARTS, ALSO DURING THE LOCKDOWN

JAN PATERNOSTER DUIKT DE ETHER IN

‘Ik ga elke week een feestje houden op de radio’

ROMAN GRAPHIQUE ALIX GARIN

‘Je n’ai pas kidnappé ma grand-mère, même si cela m’a traversé l’esprit’

EXHIBITION PIERRE ALECHINSKY

‘With a line, a spot, a movement, he tells us who he is’

Culture. Cabin Fever

‘If there’s a bad vibe in the house, I put on Manu Chao or Georges Brassens’ EN

Much rather than keeping us glued to our screens indoors, Brussels musician Tuur Florizoone sends us – in search of salvation in lockdown times – into the city on a voyage of discovery. On foot or by bike, searching for dialogue and panoramic views.

During the first lockdown, Tuur Florizoone made his first solo album, Night Shift. Over the past fifteen years, the accordionist has mainly been known as a (film) composer with music that is intrinsically expressive. During the second lockdown, he therefore asked himself how artists, photographers, poets, draughtsmen and dancers would interpret his music.

The result is called Night Shift Revisited and can, during the third lockdown, be followed five days in a row on his Facebook page disguised as short films. When we zoom in on him, Jessa Wildemeersch has just stepped outside and tomorrow, he tells us, he will go and see his good friend Harry Gruyaert in Paris. The actress came to read a poem by Herman Leenders which, according to the poet, matched a composition from Night Shift.

The Magnum photographer selected a number of photos from his oeuvre that he in turn found fitting for Florizoone’s music.

“I more or less managed the lockdown thanks to Harry Gruyaert’s images,” says Florizoone. “He is currently making an inventory of his oeuvre, and I have the pleasure of making music to go with it.” Florizoone previously wrote the score to the documentary Harry Gruyaert.

Photographer, which was directed by Gerrit Messiaen and premiered at the Ghent Film Festival two years ago. “He is perhaps not as well-known as Stephan Vanfleteren, but his pioneering work with colours was a discovery for me. I’m not a big reader, but I do have an arsenal of photo books and I like to take photos myself.”

32

© PAULIEN VERLACKT

— TOM PEETERS

Tuur Florizoone: “As a teacher, I notice how much the lockdown is weighing on young people.”

Asked about what cheers him up during the lockdown, Florizoone, who lives in the Noordwijk/Quartier Nord, without hesitation sends us out into the city. “Even though contact is discouraged, I find the dialogue among fellow townspeople crucial. Here in the neighbourhood, where I am the only one with blue eyes and blond hair, we talk to each other a lot. But as a teacher at the Koninklijk Conservatorium Brussel, I notice how much the situation is weighing on young people. I feel fine myself, but I have seen and experienced so much. My job is to get close up to people. So I can get by with less for a while.

For people who are more sensitive to loneliness, it is more difficult.”

SON OF AN ARCHITECT In the past year, Florizoone discovered the Tour & Taxis site.

“The park has been redesigned and is an absolute must.

Under no small compulsion from my children, I spent a lot of time on the swing and studying

ladybirds. But my secret tip is Gare Maritime, which has been very tastefully renovated with a lot of woodwork, but is virtually empty due to the pandemic. Because it is spacious and heated, and you can play football there, it is a great success among local residents. As the son of an architect, high industrial buildings have always interested me. It does my eyes good to be able to look beyond a wall. In my dreams, I see jugglers and trapeze artists. I’m soon going to make a film there with students from dance school P.A.R.T.S.” In one of his other favourite buildings, Les Halles in Schaarbeek/ Schaerbeek, the “Great Black Music” exhibition is still running, which he urgently needs to visit. “The emphasis is on black voices and grooves, which in turn reminds me of my intense collaboration with Claron McFadden, an opera singer with a cannon of a voice. We have travelled the world together, but she amazes me every time. She turns sixty next month, but her energy and

Quarantoon WIDE VERCNOCKE physical strength seem endless.

I have seen many great performances in Les Halles, including the choreographer Fatou Traoré, and I once stood on stage with Manu Chao, who I now listen to with my children.

His music, especially the album Clandestino, is for me the trick to make everyone feel good. If there’s a bad vibe in the house, I put it on. Or Georges Brassens. That always works.”

LINE-UPS Florizoone is also a fan of two podcasts. In Parel Radio, the Amsterdam-based host Stef Visjager – whose audio stories Florizoone has been making the soundtrack for for years now – selects the best radio documentaries. New York’s Radiolab serves up mainly scientific podcasts, which also appeal to Floorizone because of the soundscapes. “I only listen when I’m on the road, not in the city. That is when I want to open up and I try not to get run over, because I’m a cyclist.” A thorny issue in Brussels, and also the reason why he sometimes joins the Critical Mass movement.

“Every last Friday evening of the month there is a bicycle protest.

If a cyclist is killed somewhere, there is a moment of silence and a Ghost Bike is painted as a tribute.”

Florizoone himself is in imminent need of a visit to the physiotherapist, because someone opened their car door just at the wrong time when he was cycling past. He hasn’t been able to play for a while, which fortunately can be placed in the wider corona context. “We have been paid for two of the 90 cancelled concerts,” he points out the dire situation he and his colleagues find themselves in. “Fortunately, I always find my way. If I have to, I’ll play in the street, but technicians don’t have that luxury.” This is another reason why Florizoone plans to pop into the occupied Théâtre National in the coming days to take part in the debate around the artist in society.

TUUR FLORIZOONE: NIGHT SHIFT REVISITED With Harry Gruyaert (29/3), Pieter Fannes & Herman Leenders (30/3), P.A.R.T.S. (31/3), Ugo Dehaes (1/4), Annelies Vanhaverbeke (2/4), 20.00, www.aventuramusica.be, www.tuurflorizoone.be 33

Culture. Film festival

A still from Possessor.

That film was made by Brandon Cronenberg, the son of body horror icon David Cronenberg.

34

The BIFFF is back EN

The Easter holidays are approaching and that also means that BIFFF is taking over the capital. The 39th edition of the festival was presented on Thursday. This time, there will be no horror, thriller or science fiction in Bozar, but in your own living room. Because necessity forces BIFFF online too. — FILIP VAN DER ELST

When BIFFF had to cancel the entire planned edition in March 2020 due to corona, no-one thought that the 2021 edition might also be cancelled. But the second and third corona waves are again upsetting the plans of the programmers busy with this year’s festival. Getting together is still not allowed so the original idea of holding a “hybrid edition” – partly online and partly on location – was scrapped.

“We noticed that the online version of (short film festival) Anima was a great success, so that has reassured us a bit. Like the opti-

BIFFF, disappeared from the selection because they were reserved for a physical premiere once the cinemas open again.”

Postponing the BIFFF until later this year, as fellow festival Offscreen did, did not feel like an option: “Some of our staff only work for us in this period, and not all year round.

Besides, a lot of events have already been postponed, so the calendar is pretty full. And who says that festivals will be possible in, say, June? Also, next year is our 40th edition, we will have more than our hands full with that,” says Orgelt.

“One thing we certainly did not want to do: base the programme on the virus. We have heard about nothing else for a year” CHRIS ORGELT Programmer

mists that we are, this is an opportunity for us to test out new ideas,” says press officer Jonathan Lenaerts. But he also says that this experiment cannot be repeated. “For us, an online festival is the antithesis of a film festival. A festival is a place of encounters, an eminently collective event. We will definitely go back to a physical edition in the future.” Although it remains to be seen whether the venue again will be Bozar, the traditional home of BIFFF. Last year, the film industry largely came to a standstill. Putting together an interesting programme was no easy task for the BIFFF programmers. “Especially as we had no clarity about our format for a long time,” says programmer Chris Orgelt. “First, we were going for the hybrid edition. When the chances of a physical edition diminished noticeably, that became a noose around our neck. A lot of films, which were very suitable for the

“One thing we certainly did not want to do: base the programme on the coronavirus,” Orgelt continues.

“A fellow festival wanted to make a programme with only films about the pandemic. But that is about the last thing we need. We have heard about nothing other than corona for a whole year, we really need something else,” says Orgelt laconically.

One exception confirms the rule: Host, a British horror film that conquered the world at lightning speed, not coincidentally because of its recognisable setting: the film of barely 56 minutes is one long shot of a Zoom conversation during the pandemic. Although it does involve a botched séance and the intervention of an evil spirit.

The programme includes 48 films (three world premieres, nine international premieres and four European premieres) and 63 short films: fewer than in a normal

edition, to give the audience some breathing space. “Part of the programme includes the ‘infected section’: eleven films from last year’s cancelled programme, which we still want to present to our audience,” says Lenaerts.

The opening film is The Shift, a Belgian-Italian film about a terrorist attack in a Brussels school. “A strong, symbolic film that we dedicate to all the caregivers, the soldiers without weapons, who are working for us in this bizarre year,” says Lenaerts.

HAIL SATAN BIFFF guarantees a colourful mix of genre films from all over the world: films such as Possessor (by Brandon Cronenberg, son of The Fly director David), Son and Honeydew (starring Sawyer Spielberg, son of Steven) have already done well at American film festivals. The documentary De Dick Maas methode zooms in on Dutch cult director Dick Maas, known for The Lift, Amsterdamned and Flodder.

With Hail Satan and Horror Noire, a documentary about the important role of African-Americans in American horror history, BIFFF also keeps its finger on the pulse of the social and political situation in the US. “At the end of the day, I think we have managed to put together a nice

programme. A consolation in the last few miles to the post-covid era,” says Orgelt.

As always, BIFFF is also a place of Asian discoveries – Signal 100, Slate and Extro to name a few – and of films where “out of the box” is the code word. With Aporia, the programme also offers the first genre film from Azerbaijan. Cyst, a film about a “giant man-eating cyst” sounds like a film made especially for the particular BIFFF audience.

The distinctive BIFFF atmosphere might not be very noticeable in an online setting. That’s why there is also the “BIFFF zone”, with animations, Q&A sessions with guests, competitions and surprises.

Those who wish can also have a “BIFFF pack” delivered to their home, containing drinks, goodies and comfort food.

The programme can be viewed on the BIFFF website. The films are available to watch from 6 April at 7 pm via online.bifff.net. Each film costs 3 euros. Unlike in normal editions, there is no time schedule: fans can watch the films whenever they want, within 48 hours after ordering. “Even though it is online, a film can be sold out. So be sure to order your film in time,” Lenaerts adds.

BIFFF 6 > 18/4, online, www.bifff.net

BLOED OP DE KOFFIETAFEL

DU SANG DANS LE SALON

Vanaf 6 april palmt het BIFFF voor de 39e keer de hoofdstad in. Dit keer echter geen horror, thrillers en sciencefiction in Bozar, wel in de eigen woonkamer.

Maar laat dat de pret niet drukken: films met misselijk- of bangmakende titels als Possessor (van Brandon ‘zoon van David’ Cronenberg), Cyst (over een kannibalistische cyste, we kid you not) en Hail Satan toveren ook je living om in een spektakel van angst en afgrijzen. Een filmticket kost 3 euro. Vergeet wel niet te reserveren, want ook online zijn de plaatsen beperkt.

À partir du 6 avril, le BIFFF fait son retour dans la capitale. Cette fois-ci, pas d’horreur, de suspense et de science-fiction à Bozar, mais dans votre salon. Que cela ne gâche pas le plaisir: des films avec des titres effrayants comme Possessor (de Brandon Cronenberg, fils de David), Cyst (à propos d’un kyste cannibale, eh oui) ou encore Hail Satan transformeront votre living en véritable spectacle de terreur. Un ticket coûte 3 euros.

Et n’oubliez pas de réserver, car même en ligne, les places sont limitées.

NL

FR

35

Culture. Rock

Jan Paternoster Geboren in 1989, groeit op in Dilbeek Richt in 2005 het garagerockduo Black Box Revelation op samen met drummer Dries Van Dijck, een jaar later halen ze zilver op Humo’s Rock Rally The New York Times vergelijkt hem met Mick Jagger en Iggy Pop, de band gaat toeren in de VS en mag op de koffie bij David Letterman In 2009 mag Black Box Revelation mee als support bij Eagles of Death Metal Is een graag geziene gast in de Brusselse hiphopscene, hij duikt op op platen van Roméo Elvis en Zwangere Guy Is getrouwd met StuBru-gezicht Eva De Roo. Ze hebben samen een zoontje, Lucca Sleutelt met Black Box Revelation aan zijn zesde album, releasedatum onbekend

36

JAN PATERNOSTER WORDT SELECTOR BIJ STUBRU

— TOM ZONDERMAN, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D

“

at zet wel een sfeerke, hé?” Jan Paternoster leunt achterover in de studio van zijn confrater Dries Van Dijck in Dilbeek, waar beide heren in een ritme van drie dagen per week de basis leggen voor de zesde boreling van hun beest met twee ruggen genaamd Black Box Revelation. De song die over me heen spoelt nadat Paternoster de volumeknop heeft opengedraaid, is geen embryonaal werk van zijn band, maar ‘Hate it when you leave’ van Keith Richards. Met die in blauwe sigarettenrook gehulde lap soulblues van zijn geestelijke grootvader wil Paternoster zondag zijn twaalf weken durende residentie als selector bij Studio Brussel aansnijden. Het is hem om dat sfeertje te doen, niet uit adoratie voor de 77-jarige Rolling Stone. “Het is wel graaf dat hij nog altijd zo goed gitaar speelt. Op Instagram post hij soms foto’s met dezelfde gitaar waarop hij in 1963 al muziek maakte.”

Paternoster is net 32 geworden. Vijftien jaar geleden rockten hij en Van Dijck zich de puberpuisten uit het lijf voor een gouden plak in de finale van Humo’s Rock Rally. Het werd zilver, goud was voor The Hickey Underworld.

Die laatste is intussen dood en begraven, maar Black Box Revelation is springlevend. “Het is een blijver,” glimlacht de frontman. Het voorbije jaar speelde hij met het idee om een soloplaat te maken, maar toen begon het toch weer te kriebelen om samen met Van Dijck drums en

gitaren bij elkaar te ranselen en ebde de nood aan een soloslim weg. “Het toffe is wel dat de demo’s die ik eraan overhield alle regels overboord gooien. Thuis heb ik geen drums, ik heb veel met beats geëxperimenteerd.” Op zijn vorige plaat, Tattooed smiles, brak Black Box Revelation al voorzichtig uit zijn eigen harnas, live maakte Jasper Morel van de groep “een duo met drie”. “Het bandgegeven hebben we nu volledig losgelaten. Vroeger speelden we alles live in in de studio, we gingen altijd op zoek naar de perfecte take. Dat is geen noodzaak meer.”

Hoe ze dat naar een podium vertalen, zien ze dan wel weer, zegt hij. “Net nu mensen meer dan ooit zullen hunkeren naar een echte livesound, hechten wij daar geen belang meer aan. (Lacht) Nee, een goeie liveband is altijd een meerwaarde, kijk naar een rapper als Kendrick Lamar. Ook al stopt hij zijn muzikanten in de coulissen.”

THEME TIME RADIO HOUR De voorbije jaren ontpopte Paternoster zich tot verboden vrucht in de hoofdstedelijke rapscene.

Bij Roméo Elvis, Black Box Revelation-fan van het eerste uur, dropte hij enkele gitaarpartijen op diens ep Morale 2. De rapper uit Linkebeek dook op zijn beurt op op Tattooed smiles. En dan is er Paternosters bloedbroederschap met Zwangere Guy. Op diens mixtape Zwangerschapsverlof vol. 3 verfraaide hij ‘BXL finest’ met enkele bluesy

licks, vorig jaar schoot hij de grootstedelijke hiphopblues ‘Kenny’ van de Brusselse rapkeizer met een bijna achteloos naar Funkadelic knipogende gitaarsolo de stratosfeer in.

“Je voelt wel dat je uit een andere wereld komt. In de hiphop leveren beatmakers muziek aan, de focus ligt op de vocal. Het grave is om als rockmuzikant die visie open te breken. Omgekeerd is het geestig om te zien hoe zij werken.

Een onbenullig riffje kan plots een belangrijke plek krijgen. Paul McCartney dacht dat ze niets hadden opgenomen toen Kanye West hem vroeg om wat gitaar te spelen met hem en Rihanna, en ineens was er ‘Fourfiveseconds’, zijn meest gestreamde nummer.”

Dat voorbeeld is een beetje symbolisch voor hoe rockmuziek haar dominantie kwijt is. “De energie van rockconcerten is overgenomen door de rap,” knikt Paternoster. Hij ligt er niet wakker van. “Sowieso is het oor van de luisteraar veranderd, door nieuwe technologieën en eindeloze mogelijkheden. Ik denk niet dat we nog ooit een tijd als die van Led Zeppelin of The Stones zullen meemaken. Of zelfs Rage Against the Machine, terwijl die een grote invloed hadden op de hiphopscene. Nu is het omgekeerd.” Vandaag wordt er niet meer om genres gegeven, dus de discussie of rock nu dood is of niet, heeft eigenlijk geen belang, verduidelijkt hij. “Je hebt een abonnement waarmee je elke maand toegang hebt tot alle genres op alle platen die je maar wilt. Je moet je spaargeld niet meer bij elkaar zoeken en kiezen welk album je wilt kopen – als je zelfs nog in albums denkt.

Misschien zijn ze een stuk diepgang kwijt die de artiest met zijn plaat wilde meegeven, maar mensen luisteren gewoon naar liedjes. ” Paternoster surft mee op die golf. Sinds enige tijd stelt hij elke maand een gesmaakte playlist samen op Spotify. Zijn residentie bij Studio Brussel, waar hij op zondagavond tot aan de zomer de fakkel overneemt van Charlotte Adigéry, is daar in wezen een voortzetting van.

De samenstelling gebeurt heel intuïtief. Nee, hij is ter voorbereiding niet in het Theme Time Radio Hour-archief van Bob Dylan gedoken. Dat Iggy Pop een show op BBC Radio 6 cureert, wist hij zelfs niet. “Ik ben gisteren wel gaan oefenen,” ▼

Na een jaar van (semi)lockdowns, kersvers vaderschap en herbronning als kunstschilder herrijst rockmuzikant Jan Paternoster als radiopresentator.

En dat op Pasen! “Als ik je twee uur lang het gevoel kan geven dat je met je copains naar muziek zit te luisteren, is het voor mij geslaagd.”

NL

BRUZZ | INTERVIEW

‘Zet de radio aan, en je bent niet meer alleen’

37

▼

JAN PATERNOSTER WORDT SELECTOR BIJ STUBRU

zegt hij met lichte pretoogjes. “Ik ben nu nog niet zenuwachtig, maar dat zal wel komen. Het is live, hé. En ik moet alles zelf doen, daar komt meer bij kijken dan ik dacht. Gelukkig heb ik als muzikant wel wat ervaring met knopjes.” Zijn wederhelft, StuBru-gezicht Eva De Roo, kan hem uiteraard bijstaan met tips en tricks. Het is dankzij haar dat hij erin is gerold, nadat ze zijn naam had laten vallen als mogelijke nieuwe selector. “Maar ze heeft niemand het mes op de keel gezet,” verzekert hij. “Ik zie dit sowieso ook als iets tijdelijks, het is geen carrièrewending. Ik hou gewoon elke week een feestje op de radio.”

BRUZZ

| INTERVIEW

CHANGEMENT DE DÉCOR Dat Keef the Human Riff zijn radioshow mag openen, zegt niets over de muzieksoorten die Paternoster de ether in stuurt. “Alles kan, elk genre, oud, nieuw, maakt niet uit. De enige beperking is: geen praatbarak. Ik moet de muziek laten spreken.” ‘Hate it when you leave’ vindt hij zo mooi omdat het zoveel emotie in zich draagt. Warmte, maar ook weemoed.

“Mensen die alleen zijn, zullen er zich in herkennen. Dat is het toffe aan radio. Je zet hem aan en je bent niet meer alleen. Ik wil dat je je emoties de vrije loop laat bij alle muziek die ik ga draaien. Tegelijk zou het leuk zijn als ik er wat humor in kan stoppen. Dat je, zeker nu, het gevoel hebt dat je twee uur samen met je copains naar muziek zit te luisteren. Als ik dat kan teweegbrengen, is het voor mij geslaagd.”

blij dat ik nu geen kind ben of een student.” Die jonge generatie zal nog groter onheil moeten afwenden, zegt hij. “De klimaatcrisis komt sowieso op ons af, maar we blijven die negeren.

Bij het tanken daarstraks dacht ik: hoe absurd is het dat wij nog altijd op fossiele brandstoffen rondrijden? Dat besef ik des te harder als jonge vader, je wilt dat de wereld er voor je nageslacht ook goed uitziet. De laatste honderd jaar hebben ze ons daar zwaar mee gefokt, er werd nooit nagedacht over toekomstige generaties.”

Paternoster weigert cynisch te worden, ook al zijn er veel redenen toe. Hij haalt bitcoins aan, virtuele munten. Om ze te minen, te ontginnen, moeten computers codes kraken en door de groeiende vraag is daar almaar meer stroom voor nodig, energie die vaak nog door fossiele brandstoffen wordt gegenereerd. “Bitcoins zorgen nu al op jaarbasis voor evenveel uitstoot als Nederland. En dan zie je dat Elon Musk miljarden bitcoins opkoopt, waardoor hij zijn Tesla-project eigenlijk tenietdoet. Dus, ja...

(Denkt na) Iedereen bewustmaken, zal niet genoeg zijn. Er zijn drastische maatregelen nodig. Ook nu we de pauzeknop indrukken, zie je dat we daar weinig lessen uit trekken.”

“We zitten in een changement de décor,” orakelde Arno een paar maanden geleden in dit blad over de gesel van de pandemie. “Ik denk nog altijd dat vanaf het moment dat iedereen gevaccineerd is en alles weer opengaat, de roaring twenties begonnen zijn,” grijnst

“Cafés zijn ons dagelijks brood en spelen.

Je kan er het constante malen loslaten.

Niet per se op de gezondste manier, maar mentaal is het wel heilzaam”

Paternoster herrijst dan wel zelf als radiohost, de grote wederopstanding waar we begin dit jaar allemaal op hadden gehoopt, is voor na de paaspauze. “Eerlijk? Ik ben het totaal beu,” schokschoudert hij. “We zijn een jaar verder en er wordt nog altijd getwijfeld over maatregelen en gesukkeld met communicatie. Met de mentale gevolgen van deze crisis wordt te weinig rekening gehouden. Wat het met ons doet als we altijd maar negatieve cijfers in ons gezicht gegooid krijgen. Er sterven te veel mensen aan het virus, zeker, maar hoeveel maken er zelf een eind aan omdat ze het niet meer zien zitten?”

Paternoster prijst zich gelukkig. Hij is goed omringd, hij is getrouwd en werd vorig jaar voor het eerst vader. “Dat geeft thuis megaveel beweging, elke dag is er wel een ander avontuur.

En toch, zelfs dan voel ik dat iedere dag op de vorige lijkt. De tijd wordt plots eindeloos. Ik ben 38

Paternoster. “In mijn hoofd heb ik een beeld dat het elke dag carnaval zal zijn. Jaren aan een stuk.

Alsof we wereldkampioen zijn. Elke dag. En ondertussen worden we nog echt wereldkampioen, hé. (Lacht) Dan gaan er pas doden vallen.”

De spontaniteit van het sociale leven heeft Paternoster het voorbije jaar het meest gemist.

“Iemand tegenkomen waar je niet mee afgesproken hebt, of iets gepland hebben en in een totaal ander plaatje terechtkomen.” In een van zijn geliefde cafés, bijvoorbeeld. De afgelopen maanden was Paternoster het gezicht van ZUUR, om er mee voor te zorgen dat de Brusselse cafécultuur niet ten onder gaat. “Cafés zijn ons dagelijks brood en spelen. De plek waar je stoom kan aflaten. Als je hoofd vol vragen zit, kan je daar op café met iemand over filosoferen.

Of net niet, maar door het over iets anders te hebben, krijg je weer nieuwe inzichten. Je kan

even het constante malen loslaten. Niet per se op de gezondste manier misschien, maar mentaal is het wel heilzaam.”

In zekere zin moet het een zegen geweest zijn om net nu vader te worden. “Zeker. Qua concerten en feestjes hebben we niets moeten missen. Maar met zo’n pasgeborene besef je nog meer dat een mens een sociaal dier is. Dat merkten we toen we Lucca naar de crèche brachten. Normaal doe je bij een geboorte de ronde van de familie, maar nu had hij nog bijna geen andere mensen gezien.”

IN BALANS De extra tijd die de lockdowns met zich meebrachten, vulde Paternoster niet alleen met vaderschap, maar ook met een nieuwe liefde: schilderen. Twee jaar geleden deed hij dat nog met een app, zoals zijn voorbeeld David Hockney. Intussen schafte hij zich verf en penselen aan, en een schildersezel. “Ik heb enkele toffe ontmoetingen gehad met het doek.

Schilderen geeft echt een kick, je voelt de adrenaline zoals bij een concert. Maar nu zijn we weer vollenbak met de nieuwe Black Box bezig, en heb ik er te weinig tijd voor. Je kan niet én muziek maken én schilderen.” Hoezo, en Bob Dylan dan? Of Bent Van Looy, die vorig jaar nog exposeerde? “Bent heeft echt een kunstopleiding gevolgd, ik niet. Een tentoonstelling komt er ooit

ON MONTE LE SON Au cours de cette année de (semi-)confinements, de quarantaines et de concerts annulés, Jan Paternoster est devenu père, s’est mis à la peinture et a compilé ses musiques préférées dans des playlists très appréciées sur Spotify. Le chanteur et guitariste du duo rock bruxellois Black Box Revelation va pouvoir jouer ces playlists en direct à la radio. À partir de Pâques, « l’Aigle des Étangs Noirs », comme on le surnomme parfois, refait surface comme animateur radio sur Studio Brussels.

Douze semaines durant, il sera sur les ondes pendant deux heures le dimanche soir, puisant librement dans tous les styles et genres, anciens ou nouveaux, peu importe. « La seule restriction est qu’il ne faut pas qu’il y ait trop de parlotte, je dois laisser la musique parler », dit le musicien rock de 32 ans. « Si je peux vous donner l’impression que vous écoutez de la musique avec des copains pendant deux heures, le pari sera réussi. C’est ce qui est cool avec la radio : tu l’allumes et tu n’es plus seul. »

Jan Paternoster in de studio van zijn confrater Dries Van Dijck: “Vroeger speelden we tot we de perfecte take hadden, dat is nu geen noodzaak meer.”

wel, maar het is nog te vroeg. Ik zit nog maar bij de opwarming.”

James Ensor noemde Paternoster eerder al een groter idool dan Iggy Pop. Met dank aan een lerares kunstgeschiedenis, die zijn liefde voor kunst deed ontluiken. Ondertussen laaft hij zich aan de Amerikaanse schilder Cy Twombly, of aan de vibrerende kleuren van de Brit Danny Fox. “Waarom zij? Omdat ze een beeldtaal hanteren die ik begrijp.” Die beeldtaal werd hem niet per se aangeleerd in zijn familie. Zijn grootmoeder tekende en maakte aquarellen, en zijn grootvader was architect. Maar thuis stonden musea niet op de kalender. “Muziek speelde een belangrijkere rol. Met mijn broers ging ik wel naar tentoonstellingen, en ik heb altijd graag getekend.”

Een paar jaar geleden tekende hij zo de tattoos die zijn beide schouders sieren. ‘BXL’ en een skelet aan de ene kant, een naakte vrouw aan de andere. “Ik zat toen in een introspectieve periode met veel twijfels. Ook over die tatoeages twijfelde ik, door ze te zetten, zei ik tegen mezelf: stop met twijfelen. Ik had er eerst één, maar dat vond ik niet in evenwicht, dus ben ik voor een tweede gegaan. Maar mijn leven is in balans nu, ik heb geen nood meer aan nieuwe tatoeages.” Misschien eentje met zijn bijnaam, ‘De Arend van de Zwarte Vijvers’? Zo wordt Paternoster, een fervent fietser, genoemd als hij zich met zijn stalen ros op de weg begeeft. Een alias die hij

dankt aan een duikvlucht die hij ooit nam op de Gentsesteenweg ter hoogte van Zwarte Vijvers.

De vlucht vooruit was majestueus, de smak hard, maar de schade viel gelukkig goed mee.

De aanvaring met het Molenbeekse asfalt deed zijn liefde voor de gemeente niet bekoelen, intussen woont hij er zelfs. Een paar straatlengtes westwaarts en hij zit in Dilbeek. Zou hij nog kunnen aarden in zijn hometown, “waar Vlamingen thuis zijn”, zoals daar her en der te lezen valt? “Geografisch gezien hoort Dilbeek bij Vlaanderen, maar op feestjes zie ik evenveel jeugd uit Brussel en omgekeerd. Het wordt gewoon al megalang ontkend dat Dilbeek bij Brussel hoort.” (Lacht) Corona duwt mensen uit de stad, zou hij ooit zelf het groen opzoeken?

“Misschien wordt dat op termijn een noodzaak, maar voorlopig woon ik supergraag in de stad.

Dat houdt je in de realiteit van de maatschappij.

Je hebt alle bevolkingslagen rond je, in alle maten en gewichten. Ik heb die frictie nodig.”

Heeft hij nog genoeg frictie om nummers te schrijven, nu zijn leven in balans is? “Songs schrijven is jezelf verplaatsen, in je eigen hoofd of dat van iemand anders. Iets beleven zonder dat je in dat moment zit. Puur escapisme. Héél handig als je in lockdown zit.” (Lacht) JAN PATERNOSTER Elke zondag van 19 tot 21.00 uur op Studio Brussel

BRUZZ | INTERVIEW

FR

TURN UP THE RADIO In a year of (semi-)lockdowns, quarantine and cancelled concerts, musician Jan Paternoster became a father, started painting and condensed his musical preferences into highly appreciated playlists on Spotify. The frontman and guitarist of Brussels-based rock duo Black Box Revelation can now perform these playlists “live” on the radio. From Easter onwards, “The Eagle of the Etangs Noirs”, as he is sometimes called, will resurface as radio host on Studio Brussel. For twelve weeks on end, he will draw from all styles and genres, old or new, for two hours on Sunday evenings, just as he likes it. “The only restriction is that it must not become a talking shop, I must let the music do the talking,” says the 32-year-old rock musician. “If I can give you the feeling that you’re listening to music with mates for two hours, I have succeeded. That’s the great thing about radio, you turn it on and suddenly, you’re not alone anymore.”

EN

39

FT. THEODOSII SPASSOV & IBRAHIM MAALOUF

THE ROCKING BEEZ FT.

AMPARO SÁNCHEZ &

SHANTEL & BUCOVINA CLUB ORKESTAR DUBIOZA KOLEKTIV & many more!

CELEBRATING OUR 15TH ANNIVERSARY ONLINE

21 25 APRIL

Luxury resale store — Pre-owned kleding en accessoires van Belgische en buitenlandse designers.

Dépot-vente de vêtements et accessoires de créateurs belges et bien d’autres.

Rue Léon Lepage 5 1000 Bruxelles 02 503 69 93 vetue@skynet.be vetuestore vetuefemmes vetuestore.com

BANKSY, FLOWER THROWER © GROSS DOMESTIC PRODUCT ORIGINAL

Culture. Street Art

FR

Exposer de l’art urbain dans des galeries d’art n’a jamais été une riche idée.

Dans notre capitale aussi, il a fallu qu’un galeriste monte son Banksy. The Brussels Show pour que l’indignation a eigne son paroxysme. — TOM PEETERS La question est de savoir si le galeriste Deodato Salafia est à blâmer. Oui, il n’est pas de très bon goût d’un point de vue éthique d’exposer le travail d’un artiste sans sa permission, surtout s’il se présente comme un anticapitaliste féroce, comme Banksy. Mais regardez autour de vous. Dans une société où tout et tous, même nos enfants, sont classés en termes de valeur (ajoutée) ou d’arriéré économique, cela n’a rien de surprenant. Dès le plus jeune âge, on nous apprend qu’il est de bon ton de vendre quelque chose à profit.

Nous le faisons avec nos maisons et aussi, de plus en plus, avec « notre » art. Alors, si cet homme d’affaires italien, qui a déjà quelques galeries à son actif, tenait à faire son entrée en grande pompe dans la capitale européenne, il a bien réussi avec Banksy. The Brussels Show. Ce nom paraît grotesque pour une exposition, mais il a suscité une attention médiatique immédiate et, pour une visite physique, il faut s’inscrire sur une liste d’attente. Il est rare de voir

la presse nationale s’en prendre à un galeriste, et ce particulièrement pour une petite expo de sérigraphies qui n’est même pas une exposition officielle de Banksy. Puisque l’artiste britannique controversé, qui n’a toujours pas révélé son identité, n’organise que des expositions lui-même.

Mais les œuvres sont authentiques, se défend M. Salafia partout.

Ce qui est également confirmé par PEST Control, la seule autorité reconnue par l’artiste lui-même.

Vous pouvez donc les acheter chez Deodato Art avec un certificat, du moins si vous êtes prêt à payer quelques dizaines de milliers d’euros pour les acquérir. Il affirme lui-même les avoir achetées à des marchands d’art londoniens.

PAR DÉGOÛT DU MARCHÉ Le triptyque encadré de l’emblématique lanceur de fleurs, qui est apparu pour la première fois sur un mur de Bethléem, a été mis en vente pour 870 euros sur Gross Domestic Product, la boutique en ligne officielle de Banksy. Le street-artist a délibérément maintenu le prix très bas par dégoût pour le marché de l’art. M. Salafia demande un prix beaucoup plus élevé. « Si les musées paient une fortune pour ces œuvres, pourquoi ne demanderais-je pas une fortune ? » rétorque-t-il dans le journal De Tijd. Peut-être parce que l’artiste insiste, via le site web de PEST Control : « Veuillez ne pas utiliser les images de Banksy à des fins commerciales » ? Peut-être

Tout comme le punk a été récupéré, il semble que ce soit maintenant le tour du street art

En des termes moins crus que ceux de Banksy, ses représentants déconseillent de visiter l’exposition.

© ‘SALE ENDS TODAY’, BANKSY

Une vache à lait nommée street art

parce que l’on est conscient que l’art urbain est apparu autrefois comme une forme d’expression accessible aux masses ? Souvent anonyme, controversé et à la limite de la légalité, mais visible et accessible à tous, quels que soient l’âge, l’origine ou la classe sociale. Le punk de l’art, quoi. Mais tout comme le punk a été récupéré, il semble que ce soit maintenant le tour du street art.

COMBAT DE RUE La différence avec certains musiciens punk - souvent des pseudo-révolutionnaires qui vendraient leurs déclarations anti-establishment au plus offrant – est que Banksy est sérieux. Son combat de rue contre le capitalisme est plus authentique que les sérigraphies accrochées sur un mur blanc chez Deodato Art. Avec son iconographie contestataire – contre le consumérisme, les violences policières, le refoulement des réfugiés, le fanatisme religieux, ... – il ne se contente pas de défendre en paroles les victimes des abus qu’il dénonce, mais aussi en actes et en monnaie sonnante et trébuchante. L’année dernière, il a financé

un bateau pour secourir des réfugiés en mer Méditerranée. Les bénéfices du ‘Game Changer’, qui a récemment été vendu aux enchères chez Christie’s pour un montant record de 19,45 millions d’euros, seront versés au service de santé britannique NHS. La raison en est simple : lors du premier confinement, il a peint cette image, qui représente une infirmière comme une super-héroïne, sur le mur d’un hôpital de Southampton pour encourager le personnel soignant.

M. Salafia a peut-être sous-estimé la réaction de la scène locale du street art, qui a fulminé contre l’exposition la semaine passée.

Bruxelles n’est pas Milan, Lucerne ou Porto Cervo, où ses autres galeries baignent dans une atmosphère jet-set. L’underground bruxellois aime le street art et ne veut pas trahir ses origines. En des termes moins crus que ceux de Banksy, ses représentants déconseillent de visiter l’exposition.

BANKSY. THE BRUSSELS SHOW > 22/5, Deodato Art Gallery, www.deodato.be 41

Culture. Roman graphique

LE ROAD-TRIP D’ALIX GARIN AU PAYS DU TEMPS QUI PASSE

‘Hé, Mamy, si on partait faire un petit tour ?’

FR

À la fois touchant, efficace et subtil, Ne m’oublie pas, le premier roman graphique d’Alix Garin, aborde la question de la maladie et des relations intergénérationnelles.

Préparez vos mouchoirs.

— MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE

42

IDÉE FOLLE Cette idée folle débouchera sur un road-trip de trois jours, aussi intergénérationnel que sans issue, au cours duquel Clémence vivra une précieuse intimité avec la vieille dame. Le tout pour une histoire qui résonne profondément en chacun de nous en ce qu’elle évoque le temps qui passe, la difficulté des liens familiaux, voire cette vertigineuse inversion des rôles – ce moment où c’est à notre tour de nous occuper de ceux qui ont pris soin de nous – qui attend

BRUZZ Alix Garin, jeune autrice bruxelloise de 23 ans, signe Ne m’oublie pas, un roman graphique bouleversant.

malgré eux bon nombre d’adultes.

Les 220 pages de cette bande dessinée remarquable se dévorent d’une traite, sans reprendre son souffle. Impossible de lâcher l’affaire. La première tentation du lecteur est de convoquer le prisme autobiographique. Une erreur excusable qu’encourage la lecture de la dédicace « À Grand-père et Mamycha ». Ou, pour qui chercherait à connaître les traits d’Alix Garin (1997, Namur), la tentation de rabattre le visage cerclé de lunettes rondes de celle-ci sur la frimousse de Clémence. Tout faux.

La dessinatrice s’en explique : « Pour l’essentiel, Ne m’oublie pas est une fiction. Ma grand-mère a bien souffert d’une maladie apparentée à Alzheimer mais je n’ai retenu de cette déchéance que les émotions que cela a généré. Celles-ci sont absolument authentiques, sincères. Mon ambition est de parler de l’intime sous le couvert de la fiction afin que tout un chacun puisse se glisser dans cette histoire et y trouver ce qu’il cherche. » Fictive alors cette folle embardée façon Thelma et Louise, le film culte de Ridley Scott

découvert et reçu « comme une gifle » au moment d’entamer l’écriture de l’ouvrage ?

FICTION CATHARTIQUE Certes. « Je n’ai pas embarqué ma grand-mère dans une virée de ce type, je ne l’ai pas kidnappée pour l’emmener ailleurs, même si cela m’a traversé l’esprit. D’avoir assisté à sa dégénérescence cognitive m’a éprouvée, c’est pour cela que j’ai décidé de manière un peu cathartique de réaliser ce fantasme d’un voyage à deux par le biais d’une fiction », analyse celle qui travaille par ailleurs pour Cartoonbase, une agence de contenu visuel.

Entamée six mois avant le décès de sa grand-mère, la bande dessinée en question concentre le travail de deux ans, entre septembre 2018 et la rentrée 2020. Alix Garin d’expliquer : « J’ai commencé par écrire un scénario, un peu comme une nouvelle. Au fur et à mesure, j’ai intégré une série de scènes à la manière d’un puzzle. » On ne s’étonne pas d’apprendre que l’écriture ait précédé les images dans la conception de l’album dans la mesure où celui-ci

▼

amy a fugué. Rejoins-moi à la maison de retraite. » C’est ce sms laconique affiché sur l’écran d’un téléphone portable qui enclenche Ne m’oublie pas, un roman graphique bouleversant signé par une jeune autrice bruxelloise de 23 ans, Alix Garin. Le smartphone en question est celui de Clémence, le longiligne et attachant personnage principal du récit. Au contraire de ceux que la plupart d’entre nous reçoivent chaque jour, le petit message flûté n’a rien d’anodin : il résonne comme trois coups frappés à la porte du destin. Il y aura un avant et un après, plus rien ne sera jamais pareil.

C’est que Marie-Louise, la grand-mère de la jeune femme, est atteinte d’une maladie neurodégénérative de type Alzheimer. Une situation difficile à vivre bien sûr pour « Mamycha » qui se sent perdre pied par moments. Il en va de même pour son entourage qui se réduit à deux femmes, Clémence et sa débordée de mère (elle-même fille de Marie-Louise). Pragmatique, l’équipe de la maison de retraite où vit désormais la grand-mère propose une solution, à savoir « un traitement chimique doux » pour que la vieille dame à l’étroit dans ce mouroir ne se mette plus en danger en s’échappant.

«Une camisole chimique ? », s’insurge Clémence. Oui, c’est bien de cela dont il s’agit, un voile médicamenteux empêchant la senior de se persuader qu’elle doit rejoindre ses parents, forcément morts depuis longtemps, qui l’attendent au domicile familial. « Si je reste encore ici, je vais me jeter dans la Meuse » prédit l’octogénaire à sa petite-fille. Après un retour crucial, parce qu’émaillé de souvenirs d’enfance, dans le domicile où Mamycha vivait avec son mari avant que celui-ci ne décède, l’impulsive Clémence va retourner à l’établissement pour personnes âgées et prendre les choses en main.

Atterrée par la vision de son aînée assommée par les tranquillisants, la jeune comédienne, c’est le métier qu’elle exerce, a la révélation d’un plan insensé. «Hé, Mamy, si on partait faire un petit tour ? » propose-t-elle à l’aïeule assoupie dans un fauteuil non sans échafauder le projet de retrouver la maison d’enfance de la mamie.

| INTERVIEW

M

«

43

BRUZZ

| INTERVIEW

▼

LE ROAD-TRIP D’ALIX GARIN AU PAYS DU TEMPS QUI PASSE

égrène subtilement des références littéraires, de Jacques le Fataliste et son maître de Diderot à Nos ancêtres, la trilogie d’Italo Calvino. Sans oublier Annie Ernaux, à laquelle l’intéressée emprunte, pour le placer en exergue, un sublime passage de Les Années qui résonne de façon terrible dans le contexte de la maladie évoquée : « S’annuleront subitement les milliers de mots qui ont servi à nommer les choses, les visages des gens, les actes et les sentiments, ordonné le monde, fait battre le cœur et mouiller le sexe. » Comme la romancière française, Alix Garin réussit avec un incroyable talent ce tour de magie qui consiste à « sauver quelque chose du temps où l’on ne sera plus jamais ». Il reste que la réussite de cette histoire tient également à l’évocation subtile d’un monde sans pitié dans laquelle la surveillance généralisée et l’horreur économique, comprise comme la nécessité d’être rentable et de ne plus avoir de temps à consacrer à nos proches, éloignent chaque jour un peu plus de la vie, la vraie.

Peut-être que dans une telle société, c’est une interprétation personnelle, la maladie d’Alzheimer agit comme une soupape, une invitation à démissionner d’une réalité devenue inhumaine. « Il me semble que l’on en demande de plus en plus, que la vie est poussée de plus en plus loin », commente l’autrice. « C’est valable pour les personnes âgées également, il est très difficile de dire aujourd’hui où s’arrête la santé et où commence l’acharnement thérapeutique. »

CHAUDES LARMES On ne le cachera pas, Ne m’oublie pas nous a fait pleurer à chaudes larmes. Il a fallu du temps pour s’en remettre. En cause, une narration redoutable qui n’épargne aucun de ces « petits riens » – plans serrés sur les mains, incursions du passé dans le présent, ruptures stylistiques…

- offrant la possibilité d’une identification. Épuré et efficace, il évoque en certains endroits le dessin de presse, le trait d’Alix Garin se veut hyperlisible. Un choix assumé à 100% par l’intéressée. « Je ne cherche pas à donner dans le spectaculaire, ni même à farcir les cases d’une foule de détails. Je ne suis pas de cette école qui considère que la forme doit prendre le pas sur le fond. Chez moi, le dessin est au service des émotions et de la narration », concède-t-elle.

Il faut également pointer le très bel usage chromatique qui traverse l’album. Un traitement léger à l’aquarelle qui possède la vertu double de ne pas écraser le trait fin de Garin et de créer d’envoûtantes tonalités atmosphériques.

D’autres réussites sont à considérer pour qui veut mettre au jour les rouages parfaitement huilés de cette aventure. On aime beaucoup le fait, par exemple, que Clémence soit une héroïne non hétérosexuelle, rien ne permet vraiment de trancher si elle est bisexuelle ou lesbienne, sans que cela soit assorti d’un quelconque commentaire. « Je ne voulais pas que sa sexualité soit un sujet en soi, c’est ici quelque chose d’aussi normal que le fait qu’elle soit grande et brune »,

44

« Le corps vieillissant est clairement sous-représenté dans notre société, c’est un tabou, on ne retient que les anatomies jeunes et lisses » tranche cette dessinatrice emblématique du salutaire renouveau des éditions du Lombard. Il en va de même pour la thématique de la maladie qu’elle n’a pas voulu développer de manière pédagogique. « Il ne s’agissait pas du tout d’un récit qui explique Alzheimer et énumère ses différentes manifestations. Je souhaitais me concentrer sur une expérience individuelle, afin de permettre au lecteur de se l’approprier. » Remarquable est encore le fait de s’être

attardée sur la relation grands-parents-enfants, un sujet pas tellement abordé en bande dessinée.

L’approche d’Alix Garin est d’autant plus forte qu’elle n’hésite pas à montrer, à la faveur d’une scène très touchante dans une baignoire, le corps soumis au temps. Celle qui fut lauréate en 2017 du festival Quai des bulles de Saint-Malo et qui promet déjà un second album autour de la paternité, précise : « Le corps vieillissant est clairement sous-représenté dans notre société, c’est un tabou, on ne retient que les anatomies jeunes et lisses. Il était donc important de dessiner cela, d’autant plus que la scène en question s’arrête sur une des difficultés majeures de la maladie, qui est qu’à un moment il faut franchir les barrières de la pudeur pour pouvoir prendre soin de nos aînés. » Il n’en faut pas davantage pour que ce roman graphique marque durablement et s’inscrive dans cette catégorie privilégiée de récits qu’on… n’oublie pas.

ALIX GARIN: NE M’OUBLIE PAS Ed. Le Lombard, 225 p., 22,50 €

“HÉ, OMA, TREKKEN WE ER SAMEN OP UIT?”

“HEY, GRANDMA, ARE WE GOING ON A TRIP TOGETHER?”

In haar eerste graphic novel Vergeet-mij-niet, die tegelijk ontroerend, doeltreffend en subtiel is, vertelt de jonge Brusselse Alix Garin (23) over ziekte en intergenerationele relaties. “De cognitieve aftakeling van mijn oma meemaken, heeft me zwaar geraakt,” zegt de auteur. “Daarom heb ik besloten om, als een soort catharsis, te fantaseren over een fictief reisje met ons tweeën.” Het is een intiem verhaal geworden over het leven en zijn einde, waarmee ieder van ons zich zal kunnen identificeren. Eén goede raad: leg alvast zakdoekjes klaar.

In her first graphic novel, Forget me not (originally published as Ne m’oublie pas) which is at once moving, effective and subtle, the young Brussels-based artist Alix Garin (23) talks about illness and intergenerational relationships. “Experiencing my grandmother’s cognitive decline hit me hard,” says the author. “That’s why, as a kind of catharsis, I decided to fantasize about a fictional trip the two of us took.” It has become an intimate story about life and its end, which we all will be able to identify with. One piece of advice: have some tissues ready.

NL

EN

DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL ZOEKT - COÖRDINATOR HVAC - COÖRDINATOR ELEKTRICITEIT - TECHNISCH MEDEWERKER HVAC (LOODGIETER) WIL JE ONZE NIEUWE COLLEGA WORDEN?

Ga snel naar Jobs.vub.be en ontdek al onze vacatures.

Solliciteer nu via

JOBS.VUB.BE Je kan tot en met 18/04/2021 solliciteren voor deze functies

AANBOD

Een boeiende en gevarieerde functie aan de VUB. Een aantrekkelijk maandsalaris aangevuld met tal van extralegale voordelen.

Vrije Universiteit Brussel mensen die 100% hun authentieke zelf zijn grootste Vlaamstalige werkgever in Brussel

3500 medewerkers

Culture. Exhibition

Alechinsky on paper EN

Last year, the Brussels-born artist Pierre Alechinsky turned 93. Once an avant-gardist with CoBrA, he won the international art prize Praemium Imperiale in 2018 and all the while he remained devoted to the brush. His beloved Royal Museums of Fine Arts will now host an exhibition dedicated to his work on paper. — MICHAËL BELLON With more than 150 drawings, watercolours, etchings, lithographs and paintings, the exhibition “Carta Canta” wants to show how, in Alechinsky’s colourful and imaginative universe, capricious (calli)graphic experiments and swirling figuration have been making the paper sing for seven decades by now. Carta Canta was already the title of a portfolio of ten engravings that the artist published in 1978 and which form part of the Royal Museums of Fine Arts’ (RMFAB) extensive collection of works on paper.

“His work forms a universe of paper,” says director of the Royal Museums of Fine Arts Michel Draguet, who believes that Alechinsky unites the Eastern style with American monumentality.

“Glued or joined paper; old paper whose obsolete reality is slowly dying out... With a line, a spot, a movement, Pierre Alechinsky tells us who he is, where he comes from and where our gaze will lead us.”

ALECHINSKY-MUSEUM? The actual reason for this exhibition is a new donation of 45 works

by Alechinsky to the Royal Museums of Fine Arts, which now have a total of 270 drawings, paintings and prints by the artist.

Thus, together with Centre Pompidou in Paris, the Royal Museums are the largest conservators and advocates of Alechinsky’s oeuvre.

The good relationship between Alechinsky and the RMFAB started back in 1955, when the Royal

Museums purchased the oil painting Migration, which marked not only Alechinsky’s crossing from Brussels to Paris, but also the conclusion of his CoBrA adventure and his switch from oil to acrylic paint. The Royal Museums exhibited a previous donation of around 120 drawings in 1973, followed by exhibitions in 1978 and 1988, the latter in collaboration with the Guggenheim Museum in New York. In 2007, the RMFAB celebrated its eightieth anniversary with the major retrospective “Alechinsky from A to Y”.

Draguet’s dreams for the future stretch even further. “This exhibition sketches, through a selection, an oeuvre that soon will be a cornerstone of our cultural heritage, just like that of Magritte.

In my view, it is a first step towards what could one day form the basis of a museum that would be to Pierre what the Magritte Museum is to René.”

46

Pierre Alechinsky has based himself in Bougival near Paris since the mid-1960s, but was born in Sint-Gillis/Saint-Gilles in 1927. He studied illustration and typography from 1944 at the École Nationale Supérieure des Arts Visuels founded by Henry van de Velde at La Cambre. In 1947, he began to paint and joined La Jeune Peinture belge (The Young Belgian Painters).

After a first solo exhibition, he and Christian Dotremont became some of the Belgian driving spirits behind the experimental and outspoken CoBrA movement with Danish, Belgian and Dutch artists.

With his wife Micky and his colleagues Olivier Strebelle and Reinhoud, he also founded the Ateliers du Marais in Brussels.

When CoBrA formally ended in 1951, Alechinsky left for Paris, but

© RMFAB, BRUSSELS / COURTESY OF THE ARTIST | PHOTO : J. GELEYNS - ART PHOTOGRAPHY

© RMFAB, BRUSSELS / COURTESY OF THE ARTIST | PHOTO: CEDRIC VERHELST

ORANGE PEEL

MICHEL DRAGUET director of the Royal Museums of fine arts

it was a trip to the Far East in 1955 that was to have a lasting influence on his work. There, he became acquainted with Japanese calligraphy and with acrylic paint as used by the Chinese-American artist Walasse Ting (1929-2010), whom he had met in Paris, and who taught him how to paint in this way by laying a canvas or paper on the ground and manoeuvring around it with a brush in his hand.

This is how some of Alechinsky’s characteristic processes developed, such as the ‘margin notes’ that he makes on a strip in the margin of the central image. Or his ‘narrative drawings’, which are an extension of calligraphy, or which sometimes relate to poetry

or prose by writers such as James Joyce or Julio Cortázar. In form, spirals, concentric circles appear along with related motifs such as the sun, the snake, mythical fable creatures or his typical “orange peels”. Colours alternate with his typical play with white and black.

“Carta Canta” covers three levels of the museum, and also includes two monumental works of two by three in the main entrance hall. The visitor’s guide provides information about the artist’s life, work and techniques. Visitors can also take the opportunity to see “Aboriginalities”, a new exhibition dedicated to contemporary Aboriginal art. Having been closed for a year, the Fin-de-Siècle Museum has now also reopened and is showing works on paper by the Belgian artist Henri Evenepoel.

PIERRE ALECHINSKY: CARTA CANTA > 1/8, Royal Museums of Fine Arts, www.fine-arts-museum.be

ALECHINSKY OP PAPIER

ALECHINSKY SUR PAPIER

De in Brussel geboren kunstenaar Pierre Alechinsky werd vorig jaar 93.

Zijn hele leven al, van zijn studies aan La Cambre over zijn tijd als een van de Belgische sterkhouders van de CoBrAbeweging tot zijn kalligrafische experimenten, blijft hij verknocht aan het penseel.

“De tentoonstelling Carta canta is een eerste stap naar wat op een dag misschien de basis kan vormen van een museum, dat voor Pierre zou zijn wat het Magritte Museum voor René is,” vertelt Michel Draguet, directeur van de KMSKB.

L’artiste né à Bruxelles Pierre Alechinsky soufflait ses 93 bougies l’année passée. Toute sa vie, de ses études à La Cambre à ses expériences en calligraphie, en passant par son rôle de pilier belge du mouvement CoBrA, il est resté attaché au pinceau. « L’exposition Carta Canta est une première étape vers ce qui pourrait un jour constituer la base d’un musée, qui serait pour Pierre ce que le Musée Magritte est à René », déclare Michel Draguet, directeur des Musées Royaux des Beaux-Arts de Belgique.

NL

BRUZZ | INTERVIEW

“This exhibition is a first step towards what could one day form the basis of a museum that would be to Pierre what the Magri e Museum is to René”

© RMFAB, BRUSSELS / COURTESY OF THE ARTIST | PHOTO: GRAFISCH BURO LEFEVRE, HEULE

Right: À la ligne (1973).

Left: Case par case (1980). Bottom left corner: Rue des Mimosas (2008).

FR

47

Culture. Pop

‘Ik vond popmuziek lang grotesk’

BRUZZ | INTERVIEW

NL

48

“Frites dedans ou à part?” Het is een van die grote levensvragen die Alan Van Rompuy zich stelt op ‘Durum’, de single waarmee zijn weemoedige elektronicaproject Azertyklavierwerke vervelt tot popvehikel. — TOM ZONDERMAN, FOTO’S IVAN PUT “Zalig dat we dit gesprek hebben,” lacht Alan Van Rompuy wanneer ik peil naar zijn favoriete plek om een durum te scoren. “Vroeger was dat Sultans of Kebab, nu ga ik vaker naar Chez Murat in Schaarbeek, dat is dichter bij waar ik woon. In het centrum is er ook een goeie, Ali Baba. Daar kan je een durum met halloumi bestellen. Ik probeer zo weinig mogelijk vlees te eten, maar omdat al die kebabs zo lekker zijn, mislukt dat vaak.” Hoeveel keer hij dan zoal per week naar de durumtent trekt, vraagt een mens zich af.

“Te veel. (Lacht) Ik heb thuis een bescheiden studio, in een donkere, vochtige kelder vol spinnenwebben.

Omdat ik vrij laat begin met werken, en dus ook laat eindig, vergeet ik vaak te koken. Eigenlijk kruip ik enkel uit mijn kelder als ik echt te veel honger heb. En dan ga ik vlug om een snack. ‘Ach, wat is die vijf euro?’ denk ik dan.”

Alan Van Rompuy bedacht ‘Durum’ vorig jaar tijdens de zomer, toen hij op vakantie was in Frankrijk. De beklemming van de eerste lockdown was achter de rug, er waren perspectieven voor het najaar.

In zijn hoofd was ‘Durum’ toen een technonummer. Pas na de zomer, toen hij een soundwalk bedacht voor de Beursschouwburg samen met Maya Mertens alias Vieze Meisje, die ook op het nummer te horen is, condenseerde de muziek in zijn hersenpan in een popsong.

“Ik was naar reggaeton beginnen te luisteren en had ontdekt dat ik dat leuker vond dan ik dacht, dat het niet alleen flauwe remixes waren van nummers van The Black Eyed Peas maar dat er ook creatieve dingen mee gebeuren, zeker in varianten als baile funk. Tegelijk probeerde ik uit te vlooien waarom ‘Say my name’ van Destiny’s Child zo’n simpel maar aanstekelijk

popnummer is. Dat soort dingen zijn er allemaal, op een intuïtieve manier, in geslopen.”

Het verhaal van de durum is een opstapje naar een gevoel dat Van Rompuy wilde uitdrukken: melancholie, de constante in de muziek die hij de voorbije jaren uitbracht onder de banier Azertyklavierwerke.

“Ik vind melancholie in kunst interessant, maar alleen als er een hoek af is, anders haak ik snel af,” vertelt hij. “‘Durum’ bevat letterlijk bestellingen van bij de kebabzaak, en tegelijk gaat het over de grote leegte die iedereen weleens voelt.

Mensen die angstig, gestresseerd of depri zijn, die storten zich vaak op eten. Of net helemaal niet.”

Tot welke groep behoor jij?

ALAN VAN ROMPUY: Echt wel die van

het comfortfood. Ik kan mij op eten richten en blijven eten. Ik ben soms hangry, ik kan slechtgezind worden als ik niet goed heb gegeten. Dan kan ik ook niet meer helder nadenken.

Maar toch blijf je zo lang mogelijk in je kelder plakken.

VAN ROMPUY: Die kelder is één en al paradox. (Lacht) Ik heb ook zonlicht nodig. De natuur. Alles wat ik in die kelder níét heb. Daar is er enkel digitale, harde muziek. Het is mij een raadsel waarom ik dat blijf doen, eigenlijk. Als ik erover nadenk, is het helemaal niet logisch. Zelfs die digitale muziek kan ik soms echt in vraag stellen. Ik heb eerst viool gestudeerd en daarna jazzpiano.

Akoestische instrumenten die resoneren in de ruimte. De interesse voor elektronische muziek is er gekomen omdat ik het heel creatief vond om klanken zelf te maken en zo je eigen orkest van digitale geluiden te creëren. Maar net zo goed gooi ik dat helemaal om.

Ik heb een soort tijdelijkheid nodig in alles wat ik doe. Daarom heb ik niet alleen Azertyklavierwerke, maar speel ik ook bij Bandler Ching, Teletext en Kel Assouf, en werk ik samen met Vieze Meisje en (theatermaakster) Dounia Mahammed. Ik wil uitgedaagd worden op verschillende vlakken. Ik word ook voortdurend door verschillende dingen geprikkeld. Ik teken en schrijf. Als ik iets moois heb gelezen, wil ik de hele tijd schrijven.

Maar als ik een stofzuiger koop, wil ik stofzuigers designen. (Lacht)

Een uitdaging die je met ‘Durum’ aangaat, is zingen. Dat had je nog niet eerder gedaan, denk ik.

VAN ROMPUY: Ik had daarvoor mijn stem al wel gebruikt, maar dan als instrument. Een popsong schrijven, met tekst, was sowieso iets wat ik wilde proberen. Vroeger focuste ik puur op de sound en was ik vooral bezig met welk effect ik waar kon gebruiken. Dat ik nu teksten schrijf en ze ook zing, vind ik een bevrijding. Ik heb dat ook lichamelijk gehad. De voorbije maanden heb ik met Dounia Mahammed aan een

Alan Van Rompuy alias Azertyklavierwerke: “Ik verkies frites dedans, zeker nu je je durum niet meer ter plekke kan opeten.”

Je hebt iets met weerkaatsing van geluid, je hebt ook een project dat Galm heet.

VAN ROMPUY: Heette. Vorig jaar is mijn rugzak met mijn laptop en harde schijf gestolen op café. Ik was net begonnen met een nieuw project waarbij ik de klank van niet-resonerende materialen zou opnemen om die dan te gebruiken als effect op mijn stem of op mijn instrumenten.

Zoals keramische tegels, dingen waar je dagelijks over wandelt, maar

Alan Van Rompuy Geboren in 1994 in Jette, groeit op in Zellik. Woont vandaag in Schaarbeek Studeert jazzpiano in Brussel, behaalt zijn master in Antwerpen met zijn afstudeerproject Azertyklavierwerke Speelt (free)jazz met Bandler Ching en woestijnblues met Kel Assouf, maakt conceptuele clubmuziek met Vieze Meisje, en verkent muziek en theater met Teletext, samen met zijn vriendin Leonore Spee Debuteert in 2018 met de ep Neer, verkent zijn sound daarna nog op albums als Vruchteloos gehamer, Leo is een spiegel gaan halen en Echo Park Speelde in 2017 samen met theatermaker Dounia Mahammed de voorstelling w a t e r w a s w a s s e r en werkte met haar de voorbije maanden aan Gnaborretni, een concertexperiment over communicatie waarin muziek, tekst en beweging in elkaar overlopen.

Echo Park is een wijk in LA. Zo stuur je de luisteraar natuurlijk wel in een richting.

VAN ROMPUY: Zie je, dat is ook zo’n associatie. Ik wist dat helemaal niet, tot Lefto me erop wees. Voor hem is dat de plek waar hij gaat hangen wanneer hij in LA is, vertelde hij me.

Maar het is ook de naam van een effectpedaaltje dat ik een paar keer op die plaat heb gebruikt.

Eigenlijk is dat weer die paradox.

VAN ROMPUY: Hoezo?

Je maakt muziek die doet denken aan open ruimtes zoals een park, terwijl je in een donkere kelder zit te frutselen aan effectpedaaltjes.

VAN ROMPUY: Haha, ja. Als de zon schijnt, wil ik naar buiten, maar dan denk ik: ah, nee, ik moet dat en dat en dat nog doen. De impuls om dingen te maken is precies 0,1 procent groter dan de drang om naar buiten te gaan.

VAN ROMPUY: Dat weet ik niet. Ik ben op zich al introvert. Ik denk niet dat ik de sociale interactie mis. Echo Park is wel echt een lockdownplaat, die heb ik gemaakt toen we in ons kot moesten blijven. In het begin was dat voor mij de hemel, opeens had ik vrije dagen en kon ik doen waar ik zin in had. Plezier hebben is

“Tegenwoordig luister ik zelfs naar Billie Eilish en Justin Bieber. Als het goed gedaan is, zit er veel soul in”

“Echo Park wil geen verhaal vertellen of een idee of een concept opdringen,” schreef je op Bandcamp bij je vorige plaat. Nu je lyrics schrijft en zingt, ben je niet bang dat je meer prijsgeeft dan je zou willen?

VAN ROMPUY: Dat is iets wat mij dagelijks bezighoudt, ja. Eigenlijk werk ik heel associatief, ik zet woorden bij elkaar omdat ik vind dat ze goed bij elkaar passen. Maar de betekenis die daaruit voortvloeit, mag voor iedereen anders zijn. Bij Echo Park ging ik nog een stap verder, daar wilde ik zo weinig mogelijk tussenstappen tussen de muziek en de luisteraar. Ik wilde hem niet in een richting duwen. De liedjes hadden wel titels, maar dat waren eerder woordspelingen.

Die weemoed echoot alvast in ‘Durum’: zou je die song ook geschreven hebben zonder de pandemie?

die je niet opmerkt. Vergelijk het met stille stemmen die opgaan in een luide samenleving. Maar dat is dus allemaal weg. Echo Park is een echo van Galm. Een soort van herinnering. Zoals een herinnering iets van galm heeft, het is niet meer de oorspronkelijke ervaring.

voor mij vaak alleen zijn. Muziek maken, tekenen, lezen, schrijven, films kijken. Ik heb een boek gelezen over hoogsensitiviteit, dat heeft mijn wereld verrijkt. Ik begrijp mezelf nu een stuk beter. Maar stilaan weegt het wel, ik begin zelfs optredens te missen. (Lacht)

Nog één associatie: Klavierwerke is de titel van de ep waarmee James Blake in 2010 doorbrak. Dat kan geen...

En, euh, smaakt ‘Durum’ naar meer?

VAN ROMPUY: ... toeval zijn? Toch wel. Ik heb die ep pas later leren kennen door vrienden. Nu, James Blake heeft mij als producer zeker beïnvloed. Zijn eerste album is een meesterwerk. Hij brengt weemoed zonder zagerig te zijn, met heel veel soul.

VAN ROMPUY: (Lacht) Absoluut. Er zitten er al heel wat klaar, ik denk wel dat er een album in zit, maar ik ga mezelf eerst nog wat tijd gunnen in mijn kelder.

AZERTYKLAVIERWERKE ‘Durum’ is nu uit, de videoclip verschijnt op 8/4. Eerder werk is te beluisteren op Bandcamp

FRITES DEDANS OU À PART ?

DYING FOR A DURUM

C’est sous le nom Azertyklavierwerke que le claviériste bruxellois Alan Van Rompuy compose depuis plusieurs années des paysages sonores électroniques et nostalgiques. Son nouveau single ‘Durum’ est sa première vraie chanson pop, une chanson néerlandophone dans laquelle il met en musique le plat oriental et le vide que nous ressentons tous parfois. « Pendant longtemps, j’ai trouvé la musique pop grotesque, avec trop de couleurs, trop de plastique. Mais de nos jours, j’écoute même Billie Eilish et Justin Bieber. »

Under the moniker Azertyklavierwerke, Brussels keyboardist Alan Van Rompuy has been creating melancholy electronic soundscapes for a while now.

With the single “Durum” he releases his first real pop song, a Dutch language song in which he expresses his love for the oriental meat dish and at the same time expresses the great emptiness that we all feel from time to time. “For a long time, I felt pop music was grotesque, too many colours, too much plastic. But now I even listen to Billie Eilish and Justin Bieber.”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

soort van concerttheaterstuk gewerkt, Gnaborretni. Ik heb daar geleerd om op een podium te staan zonder mij te verbergen achter een piano. Te vertrouwen op spontaniteit en intuïtie, en ontdekken dat daar emoties in zitten die ik voorheen als niet verfijnd zag.

Vroeger zat ik veel meer in mijn hoofd. Ik verslond dingen als Arvo Pärt, een componist voor wie elke noot op de juiste plaats staat.

Popmuziek vond ik lang grotesk. Te veel kleuren, te veel plastic. Maar nu luister ik zelfs naar Billie Eilish en Justin Bieber. Als het goed gedaan is, zit daar veel soul in.

EN

49

Culture. Photographie

‘La Nombreuse est un espace résilient’ Récemment installé à SaintGilles, l’atelier-galerie La Nombreuse accueille sa toute première exposition intra-muros. « Nous voulons être un tremplin entre l’école de photographie et les institutions. » — SOPHIE SOUKIAS

Loin de se laisser asphyxier par le virus, la scène bruxelloise de la photographie contemporaine semble connaître un nouveau souffle. Après l’exposition à ciel ouvert Exi(s)t en juin dernier, suivie de l’ouverture de la galerie L’Enfant Sauvage à deux pas du parc Royal et de la Lokal Fototek Foundation dans le quartier Heyvaert, sans oublier la nouvelle revue de photographie Tropical Stoemp, c’est désormais au tour du collectif La Nombreuse de contribuer à faire vibrer la jeune photographie dans la ville, et plus particulièrement à Saint-Gilles. Comment ? Via un lieu multifonctionnel (servant d’atelier la semaine et d’espace d’exposition les week-ends), des expositions sur les murs et vitrines du quartier – fruits d’opencalls lancés aussi bien aux photographes établis qu’aux amateurs – et une revue annuelle, La BeNombreuse.

Composé de pas moins de dix membres, dont neufs photographes émergents (Sarah Lowie, Téo Becher, Solal Israel, Marie Aynaud, Romain Cavallin, Martin Gallone, Nicolas Catalano, Lucas Castel et Tom Lelait), tous sortis de l’école bruxelloise Le 75, et d’une historienne de l’art (Charlotte Lalau), l’identité plurielle de La Nombreuse est intrinsèquement liée au confinement. « À l’heure où chacun travaillait dans son coin, il nous manquait une énergie commune », dit Romain Cavallin. Et Sarah Lowie de compléter: « La crise nous empêche d’être ensemble mais on en a besoin. La Nombreuse est un espace résilient. »

HIER IS DA FEESTJE « Notre premier opencall en décembre dernier sur le thème ‘Hier is da feestje !’ avait pour but de ramener une ambiance festive dans le quartier à un moment où il nous était interdit de faire la fête », dit Solal Israel. À ce jour, quelques photos grand format de ballons argentés et de festins garnissent encore les vitrines et rideaux de fer des commerces de Saint-Gilles.

Le prochain opencall, programmé pour octobre, sera placé sous le signe de L’Odyssée. « On veille à proposer des thématiques les plus ouvertes possible afin d’attirer un maximum de gens, y compris des personnes qui ne se perçoivent pas

© ANNE-SOPHIE GUILLET

FR

Select.

50

Get down on it

Museum zoekt meningen

Le pouvoir des fleurs

EN/ Under the

NL/ Voor een blijvend contact

heading of weKONEKT, the VUB and ULB are strengthening their ties with the city. This week they will do so together with DJ-crew Supafly Collective and DJ, producer and tastemaker Lefto, who will dive back to back into hip-hop of the 1970s, 80s and 90s at a digital dance party in the Ancienne Belgique. Move your sofa, shake those hips and get down on it. (TZ)

met zijn collectiestukken van Dürer, Picasso, Ensor en Permeke moest je sinds 2018 bij de concullega’s of de buren van het Museum van Elsene zijn. Het door B-architecten gerenoveerde en uitgebreide museum zou in 2024 de deuren weer opengooien. Voor een antwoord op de vraag hoe dat dan wel hoort te gebeuren, wat de plek kan betekenen, moet doen en zal worden, zoekt het museum naar de vele meningen van het publiek. De peiling Vertel ons alles! haalt je voor een keer met plezier de pieren uit de neus. (KS)

FR/ Dans un monde sans virus, les 50 ans de Forest National auraient marqué les esprits pour les cinquante années à venir. Plutôt que de s’apitoyer sur son sort, la salle mythique lance Les Fleurs de Forest, invitant le public à fleurir chaque siège du lieu via l’achat d’un ticket spécial (5€).

Initialement prévue pour avril, la floraison aura lieu le 16 mai, ce qui vous laisse largement le temps de prendre part à cette action, dont les bénéfices seront versés au fonds de solidarité LIVE2020 en aide au secteur de la musique live et à plusieurs initiatives de relance. (SOS)

1/4, 20.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Geef je mening voor 18/4, museumvanelsene.be

16/5, 17.00, www.forest-national.be

La Bruxelloise AnneSophie Guillet signe la première exposition à La Nombreuse avec sa série Together.

comme photographes », dit Sarah Lowie.

On l’aura compris, La Nombreuse se veut tout sauf un espace élitiste réservé à un public de connaisseurs. «Un simple passant attiré par notre vitrine doit pouvoir se sentir le droit de franchir notre porte », dit Lowie.

Et pour être encore plus en phase avec le quartier, le collectif a prévu des workshops photo et vidéo en tous genres avec ses habitants. « On compte aussi mettre en place des permanences pour les gens désireux de venir consulter notre petite bibliothèque photographique mise à

« Un simple passant a iré par notre vitrine doit pouvoir se sentir le droit de franchir notre porte » SARAH LOWIE disposition », dit Solal Israel.

Quand La Nombreuse ne sert pas d’atelier à ses membres et aux habitants de Saint-Gilles, le lieu se transforme les week-ends en un lumineux espace d’exposition destiné à éclairer la jeune photographie contemporaine, belge et internationale. « On avait envie d’être un tremplin entre l’école de photographie et les institutions comme Contretype et Bozar.

On est nous-mêmes photographes, on

connaît cette galère à la sortie des études de ne pas réussir à se frayer un chemin vers les lieux d’exposition. Ça n’est pas spécialement facile de rédiger des appels à projets.

Il faut également avoir une bonne connaissance de ces institutions et de leur fonctionnement », dit Sarah Lowie. « Et puis la concurrence est rude. On ne nous apprend pas tout à l’école. Un coup de main, c’est quelque chose qui nous a manqué », ajoute Solal Israel. « On essaie de dépanner à plusieurs niveaux, notamment en aidant des jeunes photographes à rédiger un dossier », dit Romain Cavallin.

UNE ODE À LA FLUIDITÉ La toute première exposition à La Nombreuse est signée Anne-Sophie Guillet. La photographe bruxelloise y propose sa série Together, des portraits puissants et lumineux explorant avec fluidité le vaste panel des identités de genre. « On a été attirés par la manière dont Anne-Sophie questionne la normativité dans notre société très binaire. Elle va s’intéresser aux nuances, aussi bien en matière de genre que de photographie », dit Solal Israel. « Ce faisant, elle pose également la question de savoir ce qu’est le nouveau couple aujourd’hui. On aime la façon qu’Anne-Sophie a de redéfinir les codes. Cet aspect militant, on le retrouve dans l’ADN de La Nombreuse, sans pour autant être politisés », dit Romain Cavallin. Et Sarah Lowie de conclure: « Je pense qu’on est tous d’accord pour dire que La Nombreuse est un lieu engagé ! » ANNE-SOPHIE GUILLET: TOGETHER > 26/4, La Nombreuse, Facebook: LaNombreuse

Take a seat

De techno van Tuymans NL/ Volgens Elon Musk, sinds kort aan te spreken

EN/ Daenerys Targaryen, Anne

als ‘Technoking of Tesla’, hebben we nog een goeie vier jaar voor AI ofte artificiële intelligentie de mensheid bijbeent en losjes voorbijsteekt, met alle gevolgen van dien. Of dat betekent dat we er als inferieure soort net zo goed gewoon nu al de brui aan kunnen geven, durft Luc Steels te betwijfelen. De oprichter van het Artificial Intelligence Laboratory aan de VUB onderzoekt via een casestudy van het schilderij Secrets (1990) van Luc Tuymans een reeks vraagstukken rond artificiële intelligentie en kunst. Welk verband bestaat er tussen beide? Kijkt AI op dezelfde manier naar een schilderij als wij? Kan AI een instrument worden voor een hedendaagse

kunstenaar? Of betekent artificiële intelligentie het einde van onze creativiteit? Dat laatste zou, in de woorden van Luc Steels “een complete onderschatting” zijn “van wat mensen doen.” Voor een fascinerende blik achter de schermen van dit lopende onderzoek, kan je in Bozar terecht. (KS)

Teresa De Keersmaeker, Liza Minelli and Emmanuelle, they all know how to handle a chair. In their new exhibition “Chaise. Stoel. Chair.

Defining Design”, the Brussels Design Museum ADAM looks back at over 100 years of iconic seating comfort. Whether your own buttocks, flogged by lockdowns and homework, is more comfortable in Marcel Breuer’s Wassily or in Joe Colombo’s Tube Chair, you’d better get out of that hole and come to ADAM for some blissful inspiration. (KS)

3/4 > 2/5, Bozar, www.bozar.be

> 29/8, ADAM, www.adamuseum.be 51

Culture. Eat & Drink

Fine Bakery revisits classic baked goods in inventive ways.

A fine find EN

Hit by the pandemic just as it was taking off, Fine Bakery deserves recognition for its creativity. Good news: the savoury tarts to take away are fantastic.

— MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE

FINE BAKERY Minimenstraat 7 rue des Minimes, Brussel/Bruxelles, 02-16.71.32, Instagram: @finebakery.bxl, wo/me/We > vr/ve/Fr & zo/di/Su 8 > 18.00, za/sa/Sa 8 > 19.00

There are not many bakeries and patisseries with the ability to reimagine the traditional.

Usually, they repeat the same specialities again and again with more or less success.

Fine Bakery stands out from the crowd, revisiting classic baked goods in inventive ways.

The high point of this delightful little place in the Zavel/Sablon is the pastry, especially the puff pastry, which they have perfected. The

decor is classy and stripped-back, dominated by brick, marble, and pale wood. It’s hard to know where to look, everything looks so delicious.

Plump croissants and pains au chocolat catch the eye. There is also the “kouign-amann” from Brittany, which is to die for.

Their version is slightly simpler but no less rich in butter.

The original creations are the most impressive. There is

the “cruffin” (from €2.90 to €3.20), a hybrid pastry combination between a croissant and a muffin that we have seen elsewhere. To our knowledge at least, however, the praline brioche (€11.20) has never been tasted before in Brussels. It consists of a brioche made with the famous praline lyonnaise: almond or hazelnut coated with pink-coloured caramelised sugar. As well as being available in the form of a brioche, this little delight is also on offer in the form of a mouth-watering extra-thin tart (from €3.60 to €21.60), less than a centimetre thick and deliciously crunchy. For the same price, Fine – a play on the English word “fine” and the French “fine” meaning “thin” or

“slight” – also does a lemon tart that has been reinterpreted in the same fashion. At a time when people are racking their brains for alternatives to the usual take-aways, we cannot recommend the delicious savoury tarts highly enough. You can order an individual portion or a version for four to six people.

During our visit, we treated ourselves to a tarte provençale (€4.50). The oval-shaped tart, to be reheated in the oven for just ten minutes (at 150C).

The result was crisp and delicious, with notes of mustard, tomatoes, and herbes de Provence that transported us to the south of France. It melted in the mouth, allowing the forbidden flavours to slowly sink in.

HIGH FIVE

52

LE DILLENS

YOKA TOMO

MINE MADEH

STREETFOOD BOX

MÀLOMA

Resto omgetoverd tot ‘bocalerie’.

Le restaurant devenu « bocalerie ».

Restaurant becomes a “bocalerie”. (www.ledillens.be)

Een bento onder vrienden.

Petits bentos entre amis.

A little bento with friends.

(Facebook: yokatomo.bxl)

Syrische keuken die je warm houdt.

La chaleur de la cuisine syrienne.

Syrian cuisine to keep you warm

Tussen fastfood en gastronomie.

Entre fast-food et gastronomie.

Between fastfood and gastronomy. (info@boxstreetfood.com)

Takeaway met toeters en bellen.

Le take-away le plus élaboré.

Sophisticated take-away. (comptoir-maloma.squarespace.com)

Nick Trachet

BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN COLOFON ABONNEMENTEN COLOFON JosianeCOLOFON De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Nick Trachet Nick Trachet

Nick Trachet BRUZZ

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel,Gewest.

02-650.10.65 Gewest.

Flageyplein 18, 1050Rest Brussel, 02-650.10.65 van België:18, 25 1050 euro Brussel, per jaar; Flageyplein 02-650.10.65

Harde kip Pistolets

Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; ABONNEMENTEN 3393 ABONNEMENTENIBAN: BE98 ABONNEMENTEN IBAN: BE98 3631 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De30 Troyer (abo@bruzz.be), Gratis in Brussels Hoofdstedelijk van Vlaams Brusselse Buiten België: euro per Media jaar. vzw02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk BRUZZ Gewest.

Gratis inBelgië: Brussels BRUZZ Buiten 30Hoofdstedelijk euro per jaar.

Gewest.

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Rest van België: 25 euro per jaar; Gewest.

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 OPLAGE Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 OPLAGE Rest van België: 25 euro per jaar; OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ABONNEMENTEN IBAN: BE98 3631 ABONNEMENTEN van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 OPLAGE : 62.609 exemplaren.

IBAN: BE98 3631 6044 339302-650.10.80 Josiane Troyer (abo@bruzz.be), Vlaams Media vzw De Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Buitenvan België: 30 Brusselse euro perADVERTEREN? jaar.Gratis in Brussels Hoofdstedelijk vanjaar.

Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 Gewest.

Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE Gewest.

Rest van België: 25 euro per 10 jaar; Marthe Paklons, 02-650 61 sales@bruzz.be OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren.

Rest van België: 25 IBAN: BE98 3631 6044 3393 euro per jaar; OPLAGE sales@bruzz.be OPLAGE : 62.609 exemplaren.

IBAN: BE98 3631 6044 3393 van62.609 Vlaamsexemplaren.

Brusselse Media vzw DISTRIBUTIE voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een ADVERTEREN? moet er al een hele hoopIktegelijk van Vlaams Buiten België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw ADVERTEREN? Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Marthe Paklons, 02-650 10 61 DISTRIBUTIE Buiten België: 30 euro per jaar. forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde ADVERTEREN? Ik liet de stukken rustig bakken in ruime olie Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be OPLAGE DIRECTIE ALGEMENE Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Nick enik ikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding DISTRIBUTIE OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren. voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een Dirk De Clippeleir sales@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE moet je er al een hele hoop tegelijk slachten!

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Brusselaardie diededestad stad 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be woog 45 bolrond met een diameter van Ute Otten, DISTRIBUTIE Brusselaar laatstetoe, decennia isgram, er een doorbraak vanuit China. wat en look. Na anderhalf uur was ADVERTEREN? forse metpepertjes inhoud, dat laatste verwijderde Dirk De Clippeleir Ik lietpistolet de stukken rustig bakken in ruime olie DISTRIBUTIE HOOFDREDACTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 en de wereld culinair en de wereld culinair ik even twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven Zij investeerden erin vanaf 1985 entaai! hebben deer kip nog steeds oneetbaar uit, ALGEMENE DIRECTIE Nick Trachet om de maten tewat kunnen nemen.

Het dinger niet Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Nick Trachet Kristof Pitteurs (algemeen en ik voegde behoorlijk gehakte ajuin aanMaakt Nick Trachet Marthe Paklons, hoofdredacteur), 02-650 10 61 sales@bruzz.be HOOFDREDACTIE Dirk De Clippeleir ontdekt ALGEMENE DIRECTIE ontdekt twee decennia geleden echt succes mee gehad. centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In deuur tropen zijneen maaltijden Brusselaar die stad sales@bruzz.be MathiasKristof Declercq woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die dedestad toe, wat pepertjes en look.

Na anderhalf was Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Brusselaar die de stad Dirk De Clippeleir DISTRIBUTIE ALGEMENE DIRECTIE voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een moet jeogen er aliedereen een hele hoop tegelijk slachten!

Dat kwam onder detaai! vankorst twee jonge en dede wereld culinair krokante, maar dunne omhuld een HOOFDREDACTIE trouwens erg relatief, krijgt een rond bord Mathias Declercq ute.otten@bruzz.be en de wereld culinair centimeter, de hoogte bedroeg zeven Ute Otten, 02-650.10.63, detwaalf kip nog steeds oneetbaar Maakt niet uit, DISTRIBUTIE en wereld culinair Dirk De Clippeleir CULTUUR & UIT (algemeen hoofdredacteur), forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde HOOFDREDACTIE Ikzijliet de stukken rustig bakken in ruime olieKristof Pitteurs ontdekt Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Belgische ondernemers.

Mijn gewaardeerde ontdekt wanneer hij of thuiskomt, het eten mag dan al centimeter.

Zo’n raspistolet is met een erg vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van Gerd ALGEMENE Hendrickx dan eten we wat later.

In de tropen zijn maaltijden Mathias Declercq ontdekt DIRECTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), CULTUUR & UIT NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

HOOFDREDACTIE Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding collega Philippe Bidaine schreef in La DirkGerd De Clippeleir krokante, maar dunne korst omhuld rond trouwens erg relatief, iedereen krijgt eenerover bord DIRECTIE lauw zijn, er is altijd genoeg vooreen iedereen.

Mathias Declercq REDACTIE nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of van Hendrickx KristofALGEMENE Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), CULTUUR & UIT Brusselaar diededestad stad woog gram, bolrond met een diameter Brusselaar die toe, wat 45 pepertjes en look. Na anderhalf uur was DirkDeclercq De Clippeleir Dernière Heure.

Géraud d’Oultremont en Arnaud wanneer hij of zij thuiskomt, het eten mag dan al Mathias vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van Gerd Hendrickx HOOFDREDACTIE Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook Alles inwandelt, de voeding lijkt en de wereld culinair CULTUUR & UIT en de wereld culinair centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, REDACTIE Kristof (algemeen hoofdredacteur), Sloover, KrisPitteurs Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn lauw zijn, er is genoeg voor iedereen.

HOOFDREDACTIE de Mérode, ronkende namen in ons land, zeiden nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of Gerd Hendrickx ontdekt verder tegroot laten lopen.

Nu had ik kip met ajuin het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt ontdekt CULTUUR & UIT Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De isaltijd zo dat jewe er niet onmiddellijk kunt kleiner tealworden.

Niet langopgeleden kwam het centimeter.

Zo’n raspistolet is in met een erg REDACTIE dan eten wat later.

Inalde tropen zijn maaltijden Declercq Post, Mathias Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Ikop deed erdag wat water bij naar om het stoven rustig Wie langs dewel Afrikaanse moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook opgevallen?

Alles inwandelt, de voeding lijkt een(het grappend tegen elkaar: “En als nu het Gerd Hendrickx Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn rook écht kip in dedunne keuken), maar ik vaker dan nietwinkels een reclame voor pluvera.

REDACTIE krokante, maar korst omhuld rond trouwens erg relatief, iedereen krijgt eenhad bord een Mathias Declercq bijten, daarvoor is het te hoog.

Jewe moet in nieuws dat Nutella kleinere potten op de markt Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom CULTUUR & UIT Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, JasmijnKurt verder tegroot laten lopen. had ik morilles al kip met het zeker zijn opgevallen: opgeleden devan vitrine hangt Post, Sophie Soukias, Roan Van Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, SaraSnoekx, De is zo dat je graag erNu niet onmiddellijk in kunt kleiner tealworden.

Niet lang kwam het eens de koningen van de inajuin Europa Paddenstoelen zijn een teken de herfst, weten Zonderman wanneer hij of zij thuiskomt, het eten mag dan al vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van Gerd Hendrickx het nog wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van REDACTIE breken lichtelijk pletten.

Om het te brekenPost, KurtSloover, brengt.

Voor dezelfde prijs als de vroegere (het rook échttwee CULTUUR & UIT Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn naar kiphet in deof keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een voor pluvera. bijten, daarvoor te Jeisen moet in voor nieuws Nutella kleinere potten op de markt Eyck, Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De werden?”

De is grap werd ernst ze het trokken experwe allemaal.

Maar isreclame datop, wel zo?kleurrijke Neen. lauw zijn, erbekend altijd genoeg iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of Steven Gerd agussi?

Agussi –hoog. ook als egusi, agushi of Afrikaanse mama met hoofddoek.

REDACTIE Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, RoanHendrickx Van Zonderman MEDEWERKERS kent een pistolet een snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja, de hazelnoten zijn duurder Zonderman het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een Sloover,Carpentier, Kris Hendrickx, BettinaSara Hubo, Jasmijn twee breken of lichtelijk pletten.

Om het te breken brengt.

Voor dezelfde prijs als de vroegere Nathalie Eva Christiaens, De Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet tise aan: na vier jaar konden ze opschalen tot Zwammen groeien in de bodem of in bomen Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom zonnebloempitten: puur gladde Het broodje Is het u ook opgevallen? in nu de voeding lijkt– wordt Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, egushi gebruikt in hetkorst.

Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maarhouden niet Alles om niet de REDACTIE Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Technisch isvoornamelijk dat om het zwellen deegajuin in MEDEWERKERS geworden En de almensen agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, agushi of hadvan Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek.

Sloover, KrisTom Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn MEDEWERKERS Zonderman kent een pistolet een snede inlaten de dat bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,jaar, dehet hazelnoten zijn duurder Patrick Jordens, Peeters, Niels Ruëll, Nick verder tegroot lopen.

Nu ik al kip met zeker zijn opgevallen: opgeleden de vitrine hangt commerciële productie.

Waren de laatste gedurende het hele maar naargelang de soort Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara Tom De is zo je er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden.

Niet lang kwam het Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, West-Afrika.

Het zijn dein zadenMaar van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, RoanMichaël Van Nicolas Alsteen, Gilles Bechet,Trachet, Michaël Bellon, Nicolas Gilles Bechet, Bellon, egushi – wordt gebruikt Het gaatprijsverhoging, over diepvrieskip.

Maar niet om devia nu de hete op te vangen. een leraar van dus doen ze het volumeTom VanAlsteen, Bogaert, Michel Verlinden Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn (het rook écht naar kiphet inniet dein keuken), maarhet ik had Technisch isvoornamelijk dat omoven het zwellen van het deeg weldat dan niet een reclame voor pluvera. geworden meneer!

Ennaar devaker mensen houden niet Zonderman bijten, daarvoor is te hoog.

Je moet in MEDEWERKERS nieuws Nutella kleinere potten op de markt Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom voorjaarsstormen én de hete zomers er steken ze hun kopje buiten om zich voort te Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en jullie dat die te oud zijn‘plofkip’. volgensHet destaat normen van de gezicht Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van West-Afrika.

Het dehet zaden van meloenoveral dominerende zijnvia legkippen Zonderman Bechet, Michaël Bellon, geschiedenis rusteen vertelde mij lang verkleining. nog graag wat Afrikaanser.

Kennen er het lachende vanoven een devroegere hete opzijn te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus Meestal doen ze het volumeTrachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden twee breken of lichtelijk pletten.

Om het te breken brengt.

Voor dezelfde prijs als de EINDREDACTIE geweest, we hadden alop kunnen proeven.

Maar ditgeleden planten op een verschillend moment.

PaddenTrachet, Van Michel Verdoodt, VerlindenTom Eyck,Tom Steven VanBogaert, Garsse, Maarten MEDEWERKERS gemalen.

Het resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te oudLaatst zijn volgens normen van de op, agussi?

Agussi – ook bekend alsinegusi, agushi Afrikaanse mama met kleurrijke hoofddoek.

KarenMEDEWERKERS De Becker, GeertGilles Van der Hallen, SophieBellon, dieop snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de ofEINDREDACTIE kwamdemijn huisgenote terug van de geschiedenis rust vertelde mij lang dat Zonderman verkleining. kent een pistolet een snede de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja, de hazelnoten duurder Nicolas Alsteen, Bechet, Michaël jaarzijn geloven rotsvast dat het zal geleden lukken.

Jeelke mag stoelen zijn de geslachtsorganen van deniet zwam.

Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE gemalen.

Het resultaat lijkt wat opagussi amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard der.

Jenuze vindt vandaag in vrijwel verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor Soukias Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, egushi –de wordt voornamelijk gebruikt in het Het gaat over van diepvrieskip.

Maar niet om de Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie die snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam mijn huisgenote terug de Technisch is dat om het zwellen van deeg in geworden meneer!

En de mensen houden niet genitaliën van godin Ceres.

Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de MEDEWERKERS devindt oogst verwachten vanaf april, gekweekt in volle Er‘onze’ zijn zomerpaddenstoelen, de zomertruffel Patrick Jordens, Tom Peeters, Ruëll, Nick Sophie Karen De Becker, GeertNiels Van der Verlinden Hallen, der.de Je vandaag agussi in vrijwel elke verloren, maar zijn ook smaak niet meer gepast voor Soukias EINDREDACTIE Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Afrikaanse winkel. moderne die liever kip heeft met West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, VORMGEVING genitaliën van de godin Ceres.

Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de de hete oven op te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumeTrachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Pistolets zijn per defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer Soukias Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie grond ergens in Wallonië.

Het bedrijf heet (Tuber aestivum) bijvoorbeeld.

Die is er tussen juni Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick of van vele pompoensoorten, gepeld en VORMGEVING die te oud zijn volgens de normen van de Van maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke HeleenEINDREDACTIE Rodiers, Ruth Plaizier textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar geschiedenis rust vertelde mijpuur lang zijn. geleden dat Pistolets zijn agussi per soort, defi nitie wit.

Zeop staan verkleining. ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een moest pakje dat meer Soukias EINDREDACTIE symbool voor dewebsite, godin en moeten leek alsof Daarin Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Belmorilles en heeft een jedikke kan erwatdus en september inhet de broodbeleg – Dus niet platgetreden –bevatten. beukenVan agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING textuur van tandpasta. gaan deze vogels naar VORMGEVING gemalen.

Het resultaat lijkt op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet Karen De Becker, Geert Van der Hallen, saus.

Agussi ergdemooi en geeft romig Azië het en Afrika. Menmoest is er ginder op. Bij ons Karen De Becker, Geert Van der Hallen, SophieSophie die vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de VORMGEVING Laatst kwamverzot mijn huisgenote terug van dede symbool voor godinbindt en snee moeten dus puur zijn.een leek alsof bevatten.

Daarin VERTALING Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets Heleen Rodiers, Ruth Plaizier zatAfrika. wat broodbeleg dus moet doorgaan voor koploos John Arblaster, Frédérique Beuzon, intekenen op erg de eerste Verder meldtinmen bossen.

Heel het verschijnt het judasoor Soukias saus.

Agussi bindt mooi geeft een romig Azië en Menjaar is erdoor ginder verzot op.

Bij ons EINDREDACTIE der. enkele Jeenoogst. vindt vandaag agussi vrijwel elke verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor Soukias resultaat.

Laat scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot van de godin Ceres. Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Volkorenpistolets zijn genitaliën een ontheiliging!

Pistolets HeleenFrédérique Rodiers, Ruth PlaizierMcGarry, zat wat dus moet doorgaan voor koploos John Arblaster, Beuzon, Martin JonesGeert Van der Hallen, Sophie KarenLaura De Becker, VERTALING resultaat. enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, totdie Afrikaanse winkel. worden uit het fizullen jnste meel gebakken, simila bij deMartin McGarry, ‘onze’ moderne smaak liever kipdat heeft met deluxewinkels pluimgedierte.

Het leken wel porties voor erLaat in de liggen (Färm, (Auricularia auricula-judae), de zwarte zwam van VORMGEVING Laura Jones VORMGEVING VERTALING Pistolets zijn simila per defibij nitie wit. Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kip kreeg een pakje uit dathet meer Soukias Beuzon, George Holmer, Greta met defikip enmeel roer regelmatig om.

Hier een fenomenale ontwikkeling de brave worden jnste gebakken, de kunnen pluimgedierte.

Het leken wel porties voor Frédérique Van agussi men ‘soep’.

Eigenlijk dikke metdeze de kip enen roer om.

Hier kunnen Heleen Rodiers, RuthRuth Plaizier textuur tandpasta.

Dus gaan vogels naar een fenomenale ontwikkeling de brave kipchocoladereepHeleen Rodiers, Plaizier FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Rob ...) opregelmatig de betere markten.

Een primeur de Chinese restaurants.

Hijalsof is van niet enmoest Romeinen.

Dat gaf inmaakt het Duits hetmoeten woord Beuzon, George Holmer, Greta lilliputters.

Niet vuistdik, maar symbool voor de godin en dus puur FOTOGRAFIE zijn. Frédérique leek hetzeldzaam broodbeleg bevatten.

Daarin Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry & ILLUSTRATIE VERTALING Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepnu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de VORMGEVING BartJones, Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Holmer-Arblaster, Laura Martin McGarry saus.

Agussi bindt erg mooi endeze geeftbroodjes een romig Bart Dewaele, Azië en Afrika.

Men is er in ginder op.

Bij ons groenten nuverzot ook nog groene bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de VERTALING voor Europa?

Ze zullen duur zijn, volgens Bidaine, groeitdun. op oude vlierbomen.

Maar in de lente, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Semmel, nog steeds de naam voor Kolibries zonder kop!

Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets Heleen Rodiers, Ruth zat wat dus moet doorgaan voor koploos John Arblaster, Frédérique Beuzon, nog steeds naam voor deze broodjes dun. markt.

Kolibries zonder kop! maar zekerde bijvoorbeeld ook spinazie.

Een Hetzelfde in Afrika.

Met bezingen vreugde bezingen Marsily,Frédérique Steve Michiels, Ivan Put,Plaizier Beuzon, George Holmer, Greta resultaat.

Laat enkele scheppen rustig FOTOGRAFIE &Jones ILLUSTRATIE was kip vroeger iets voor zonenSemmel, feestdagen, tot maar zeker100 bijvoorbeeld ook spinazie.

Eenmarkt. markt.

Hetzelfde inis Afrika.

Met vreugde Marsily, FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, & ILLUSTRATIE Martin McGarry, Laura zo’n euro per kilogram ophet de “Maar je meestoven april en mei dus, het tijd voor dedemorieljes VERTALING in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van de werkman worden uit fi jnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Holmer-Arblaster, Laura Jones,Mannaert, Martin McGarry in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van werkman BartFrédérique Dewaele, Kim, Wauter Noémie tomaatje zorgt ervoor dat je regelmatig je kan vergissen zede daar de goedkope kip die uit onze contreien per kip met de kip en roer om. Hiermet kunnen Saskia Vanderstichele, eenuit fenomenale ontwikkeling de brave Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar goedkope kip die onze contreien per Beuzon, George Holmer, Greta moetzag weten dat zag je aan 100 gram veel plezier (Morchella spp.).

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Romeinen.

Datal gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar proteïne chocoladereepNapels ik verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ Marsily, Steve Michiels, Ivan Put,Martin McGarry Napels ik verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Holmer-Arblaster, Laura Jones, nu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste op de VERANTWOORDELIJKE UITGEVER de hete pepers, tot jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE VERANTWOORDELIJKE UITGEVER de hete pepers, tot jolijt van iedereen! Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke beleeft.” (pijnlijke verschrijving van het Franse Saskia Vanderstichele,Kristof Wide Vercnocke Semmel, nog steeds naam voor deze dun.

Kolibries zonder kop!

Pitteurs Kristof Pitteurs sting vansudderen. de Vesuvius inhebben het de jaar hebben nogde met dede schop werkten.

Vandaag doen zevreugde dat Bart Dewaele, Kim, Ivan Wauter sting van de Vesuvius in het jaar 79 nogMorieljes met schop werkten.

Vandaag doen ze dat maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Eenisbroodjes Hetzelfde inwel Afrika.

Met bezingen Marsily, Steve Michiels, Put,Mannaert, Noémie onbepaalde tijd verder De agussisaus is 79 onbepaalde tijd verder sudderen.

De agussisaus met subsidies van EU.markt.

Die handel erg met subsidies van de EU. Diemoet handel moet wel erg FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Flageyplein 18, 1050 Elsene. Flageyplein 18, 1050 Elsene. in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van de werkman In de keuken worden morieljes jong gebruikt, morilles) hebben een oersterke reputatie in de Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER overleefd.

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie met de Bobcat of Kubota en moeten ze na hun tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per VERANTWOORDELIJKE UITGEVER overleefd. met dezijn, Bobcat of Kubota moeten ze het na hun erg vullend,erg smaakt een klein beetje maar winstgevend want dewant eigenaars van het merk vullend, smaakt eenbitter, klein beetjepistolets bitter, maar winstgevend zijn, de en eigenaars van merk Vanderstichele, WideIvan Vercnocke Bruzz is Kristof een uitgave van de Vlaams zag iktot verkoolde de uitbargroot zijn.

Dat was toen de en ‘terrassiers’ Pitteurs Steve Put, BruzzBrusselse isSaskia een Marsily, uitgave van deMichiels, Vlaams Brusselse gekookt.

Rauw isNapels een morielje immers –iedereen! licht die gastronomie en zijn zeker demoest duurste soort Kristof Pitteurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER de hete pepers, jolijt van Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een ook wat muskusachtig.

Te eten met de vingers, Het binnenste is soms niet helemaal doorbakstaan in de top vijfhonderd van de Belgische werkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een Media vzw, wordt gedrukt op de persen vanwordt Eco gedrukt ook wat muskusachtig.

Te eten met de vingers, staan in de top vijfhonderd van de Belgische Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Media vzw, op deElsene. persen van Eco Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat VERANTWOORDELIJKE UITGEVER – giftig.

Door het koken wordt het gif vernietigd. paddenstoel, na de witte en zwarte truffel.

Er onbepaalde tijd verder sudderen.

De agussisaus is met subsidies van de EU. Die handel moet wel erg ken een en de ware pistoletoloog trekt eerst dattrekt natteeerst dat natte Print Center (DPG Media) Print Flageyplein zittend beroepberoep geworden. ”Tu sais”Tu où est le où est leboven bord rijst.

Smakelijk. fortuinen. ken en de ware pistoletoloog zittend geworden. sais (DPG 18,Media) 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van deCenter Vlaams Brusselse boven een bord rijst.

Smakelijk. fortuinen.

Kristof Pitteurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER overleefd. met de Bobcat of Kubota en moeten ze na hun en wordt gesubsidieerd door Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse vullend, smaakt eenextra klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, dehet eigenaars vanuit hetzijn merk Morilles zijn hol, erg zowel door het hoedje als door groeien er zo’n in maar in Vlaanderen is kruim broodje, zo is er plaats problème?” zeions een groothandelaar op dewantop en wordt gesubsidieerd door Ik kocht kipland, en een de winkelier waarschuwMediaGemeenschap vzw, wordt gedrukt de van Eco Bruzz ispersen een uitgave van deElsene.

Vlaams Brusselse Flageyplein 18, 1050 Kristof kruim zijn broodje, zovoor is plaats voor extra problème?” zei groothandelaar de de Vlaamse en op de Vlaamse Ik kocht zo’n kip enze winkelier waarschuwMedia vzw,Pitteurs wordt gedrukt op persen van Eco Het binnenste is er soms niet helemaal doorbakwerkuren de fitness.

Greppels is een uitook wat muskusachtig.

Te vullen. eten met de vingers, staan inde de top van de Belgische de Vlaamse Gemeenschap dede Vlaamse Print Center (DPG Media) degraven voet.

Sommige koks durven ze dus te in mij: ieder“Poulet geval verboden om tenaar plukken.

Ik heb Media vzw, wordt gedrukt op deen persen van Eco beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend.

Flageyplein 18, 1050 de dur!” Strong chicken leesvijfhonderd je“C’est Gemeenschapscommissie.

BRUZZ is (DPG een uitgave van Elsene. de Vlaams Brusselse Print Center (DPG Media) beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend.

“C’est de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu sais où est le Print Center Media) en wordt gesubsidieerd door Gemeenschapscommissie. boven een bord rijst.

Smakelijk. fortuinen.

Verder gaan ze in rijke sausen bij het beste vlees er ooit weten groeien in Koksijde.

Die bijzondere Bruzz is een uitgave van de Vlaams que les gens ne mangent plus.” Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers vzw,Vlaamse wordt gedrukt op de persenBrusselse van Eco enen wordt gesubsidieerd enMedia wordt gesubsidieerd door door de kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra de Vlaamse Gemeenschap problème?” zei een groothandelaar op de que les gens ne mangent plus.”

Een groot deelinofwaarschuwweleens inverdwenen Engelstalige recepten.

Surinamers kocht zo’n kip Media vzw, wordt gedrukt persen van Eco CenterGemeenschap (DPG Media) de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse dePrint Vlaamse en op dede Vlaamse kip. Smakelijk. plekde isbevolking daarna onder beton Nederland hebben het over “harde kip”, en jaen de winkelier van loopt rondIk in eentonnen elfenlijfje, Gemeenschapscommissie.

Print Center (DPG Media) beleg. Smakelijk. vroegmarkt ininRungis mij en ooit zuchtend. de mij:over “Poulet dur!”

Strong chicken lees je“C’est en wordt gesubsidieerd door Gemeenschapscommissie.

Nederland hebben het “harde kip”, ja van de bevolking loopt rond een elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. mensen, dat zijn zeen ook.

Alsmag je de oude onthaard, gegomd gekneed naar de recepten stijlwel! van de voor appartementjes.

Dát uiteraard en wordt gesubsidieerd door en de Vlaamse de Vlaamse Gemeenschap que les gens nede mangent plus.”

Een weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers mensen, dat zijn ze ook.

Als je oude recepten onthaard, en gekneed naar de stijl van degroot deelin de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bijals virtuele lichamen hoort virtueel Trouwens, jegegomd morilles vindt en je kan je niet Gemeenschapscommissie.

Nederland hebben het over en ja van devoor bevolking loopt rond“harde in eenkip”, elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. van mwamba (moambe de kolonialen) leest,

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel moet die Impressions kipknip urenze endan urenafsudderen in voedsel. d’une paupiette dede veau. inhouden, met een schaar engekneed trek mensen, dat zijn zeen ook.

Als je de oude onthaard, gegomd naar de recepten stijl van de moet diemoderne kip urenkip en uren sudderen in de palmolie.

Een kan daar niet tegen, voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau. zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. ze De vooral niet uit, anders beschadig je de van mwamba voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel die smelt na een half uurtje alen tot een hoopje palmolie.

Een kip kan daar niet tegen, Hoe klein die viennoiserieën fiImpressions jn gebak zijn De zondagse zijn ook zo geëvolueerd. zwamvlok en kan jemoderne debroodjes hele boel kapotmaken. moet die kip uren en uren sudderen voedsel. d’une paupiette in dede veau. miserabele prut. na een half uurtje alen totbroodjes een hoopje geworden!

Deniet boterkoeken (koffi ekoeken voor de Hoe klein die viennoiserieën fimeestal jn gebak zijn palmolie.

Een moderne kipzijn kan daar tegen, Voordie wiesmelt ze kent, morilles hebben De zondagse ook zoniet geëvolueerd.

Maar ik kwamzijn dus thuis verdwenen met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) bijna en vervanmiserabele prut. die smelt na een uurtje al totfieen hoopje een bleke voet enDe daarop een bruine ofhalf zwarte geworden! boterkoeken (koffi ekoeken voor degebak Hoe klein die viennoiserieën en jn zijn woog overigens eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte gen door petieterige ‘croissants’. mijn jonge miserabele prut.

Maar ikniet kwam dus thuisInverdwenen met zo’n beest.

Het ekoeken voor de geworden!

De boterkoeken (koffi kaboutermuts, met uithollingen die lijken op Antwerpenaars) zijn bijna en vervande kip,kon zodra ze ontdooid was, in ik handige jaren jeoverigens met die dingen nog een kleine Maar kwam dus bijna thuis verdwenen methakte zo’n beest.

Het woog niet eens zoveel: 1,2 Antwerpenaars) zijn en vervanhoningraat.

Ze petieterige worden maximaal tien centimeter genidealiter door ‘croissants’.

In kilo. mijn Ik jonge stukken: moet elke eter een stuk krijgen woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte politieagent ko slaan.

Vandaag passen ze in een de kip, zodra ze ontdooid was, in handige gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge hoog. jaren kon jedeel metvan dievlees, dingen nog eenHet kleine met een evenredig vel en been. de kip, zodra ze ontdooid was, in handige holle stukken: kies. En dan de pistolets: het is niet omdat jaren jeeter met die dingen nog een kleine idealiter moetkon elke een zijn dus bijzonder duur.

Minder als ze vel isMorilles de voornaamste in een kip stuk enelke politieagent kosmaakdrager slaan.

Vandaag passen zekrijgen in een stukken: idealiter moet eter een stukzekrijgen ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn.

Inen politieagent kohet slaan.

Vandaag passen in een met een evenredig deel van vlees, vel been. Het uit Centraal-Europa komen, daar is blijkbaar zonder been erin kan je niet peuzelen, wat met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het holle kies.

En dan de pistolets: het is niet omdat mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met holle kies.

En dan de pistolets: het is niet omdat vel is voor de droevig voornaamste smaakdrager in een kip en in een kip en gunstiger paddenstoelen.

Het vaakst vinden wereldwijd als wordt Verder was veldat iservaren. de smaakdrager ze broodjes heten zevoornaamste klein moeten zijn. varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian ze broodjes heten dat ze klein In moeten zijn. In been kan je niet peuzelen, wat ook dezonder nek heterin ultieme peuzelstuk en in je het we ze hiererbij, gedroogd.

Die morilles zijn ook best zonder been erin kan niet peuzelen, wat mijn beterezie tijden at broodjes, ikbetere er maximaal twee, met twee, pickles.

Vandaag ik nog maaratdaar mijn tijden ik er maximaal met karkas vondnaar ik dehet eierstokken terug.

Lang geleden wereldwijd alsschijnt. droevig wordtals ervaren.

Verder was Verder was wereldwijd droevig wordt ervaren. smakelijk Maar de échte kan ikvarkensgehakt er misschien wel vijf van op?

En ik ben niet of leverworst, versierd met Belgian ofvarkensgehakt leverworst, versierd met Belgian las ik een authentiek Italiaans recept voor ook ultieme de nekDe erbij, hetsporadiultieme en in het ook dewil nek erbij, het peuzelstuk en peuzelstuk in het lekkerbek ze uiteraard vers. heel zo’n grote etereierstokken meer. pickles.

Vandaag zie ik maar nog broodjes, maar daar pickles.

Vandaag zie nog broodjes, daar Lang spaghetti met vanikkip, maar karkas vond ik dedaarvoor eierstokken terug. geleden karkas vond ik de eierstokken terug.

Lang geleden sche aanvoer, of het plukken door half-professiokan ik slager ervijf misschien op?

En ik ben niet Onlangs ik van een die op? nogwel kan ikhoorde er misschien wel van Envijf ik van ben niet las ik een authentiek Italiaans recept voor een authentiek Italiaans recept voor nelenlas inik Frankrijk geven een oplossing, tenzij je er zo’n grote etereierstokken meer. ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van spaghetti met van kip, maar daarvoor zo’nzoeken grote eter meer. zelféchte, gaat (mensen met tijd hebben spaghetti met eierstokken van kip, maar hoorde ikmeer vandaarvoor een slager die nog die grote”.

Ik heb mijOnlangs daarheen gespoed De heleOnlangs reeks nalezen? bruzz.be/trachet hoorde ik van een slager die luxe). Het is dus niet verwonderlijk dat men ze gekapt isnog verkoopt, “van ouderwetse pistolets met pistolets met gekapt “van gespoed gaanouderwetse proberen te kweken.

Velen hebbenIkverkoopt, het die échte, grote”. heb mij daarheen I

52

die échte, grote”. Ik heb mij daarheen gespoed

belachelijke toe.

Maar de Dereeks hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele nalezen? bruzz.be/trachet I

52

I

zijn ontheiliging!” wi e eneen zwarte truffel”

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

De reeks hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele nalezen?

BRUZZ.be/trachet

WWW.BRUZZ.BE

www.agenda.brussels www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE

28 OKTOBER 2020

28 OKTOBER 2020

52

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd

“Op de vitrine van welkom via MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws NIEUWS MELD NIEUWS Zelf MELD nieuws gespot? Tips zijn altijd Persberichten kunnen via Zelf zijn nieuws gespot? Tips zijn altijd Afrikaanse winkels Zelf nieuws gespot?

Tips “Op de vitrine van welkom viaaltijd redactie@bruzz.be “Op de vitrine van welkom via welkom via bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws “Pistolets zijn per nitie MELDkunnen NIEUWSvia bruzz.be/meldnieuws hangt Afrikaanse vaker weldefi dan Persberichten winkels MELD NIEUWS Persberichten kunnen via Tips zijn altijd Zelf nieuws gespot?

Afrikaanse winkels Persberichten kunnen via Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd redactie@bruzz.be redactie@bruzz.be Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom viavia welkom wit.

Ze staan symbool voor redactie@bruzz.be niet“Pistolets een reclame VOER UW EVENEMENT IN OP welkom via zijnvaker per defi nitie “Pistolets zijn bruzz.be/meldnieuws bruzz.be/meldnieuws hangt vaker welper dandefi hangt wel dannitie “Morieljes hebben een ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR BRUZZ.be/meldnieuws Persberichtenkunnen kunnen via via Persberichten devoor godin en moeten dus ENTER YOUR EVENT ON pluvera” Persberichten kunnen via wit.

Ze staan symbool voor redactie@bruzz.be wit.

Zereputatie staan voor niet eensymbool reclame redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENTIN INOP OP www.agenda.brussels VOER niet een reclame UW EVENEMENT oersterke in de redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENTENCODEZ IN OP VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR puur zijn. Volkorenpistolets SUREVENT ON depluvera” godin en moeten dus ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT ENTER YOUR voor pluvera” de godin en moeten dus ENTER YOUR EVENT ON voor ENTER YOUR EVENT ON www.agenda.brussels gastronomie en zijn de duurWWW.BRUZZ.BE VOER UW EVENEMENT IN OP www.agenda.brussels zijn een ontheiliging!” www.agenda.brussels puur zijn.

Volkorenpistolets VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT VOER UW EVENEMENT IN OP SUR puur zijn.

Volkorenpistolets ste soort paddenstoel, na de ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTERVOTRE YOUR EVENT ON ENCODEZ ÉVÉNEMENT SUR WWW.BRUZZ.BE zijn een ontheiliging!” www.agenda.brussels ENTER YOUREVENT EVENT ON De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet ENTER YOUR ON WWW.BRUZZ.BE

2gepoogd, 8 O K T O B Etot R 2 in 0 2 0het

52

52

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

52

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

Harde kip Pistolets Morieljes Harde kip Pistolets

© SHUTTERSTOCK

WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE

BERICHT AAN ONZE ABONNEES: De plastic folie mag je voortaan in de blauwe zak deponeren!

De sorteerregels van PMD werden uitgebreid. Voortaan mogen alle plastic verpakkingen meegegeven worden in de blauwe zak: potjes, schaaltjes, zakjes en folies.

Ook de folie die rond BRUZZ magazine zit.

NOG GEEN ABONNEMENT OP BRUZZ MAGAZINE?

Ga naar bruzz.be/abo, en mis geen enkel nummer! Gratis voor wie in Brussel woont, en 25 euro per jaar voor de rest van het land.

Foefelen doe je in de slaapkamer, niet op je belastingbrief.

- Prof. Michel Maus

ANTIPODE. De Vrije Universiteit Brussel en BRUZZ gaan in gesprek met studenten, ondernemers, kunstenaars en wetenschappers.

Over wat ons verbindt en onderscheidt, gemeenschappelijke interesses en tegengestelde meningen.

Luister vanaf maandag 29 maart naar de PODCAST op BRUZZ.be en op BRUZZ Spotify.

Onze gasten: Michel Maus, Dirk De Wachter, Caroline Pauwels, Hassan Al Hilou, Jean Paul Van Bendegem, Hannah Pinson, Philippe Herreweghe, Karine Van Doninck, Koen Vanmechelen, Jan Wallyn, Dalilla Hermans, ...

BRUZZ_Antipode_fullpage_215x290.indd 1

17/03/2021 15:14