BRUZZ - editie 1744

#1744

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

+ BRUZZ CULTURE

TIPS

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

10 | 03 | 2021

A HEART FOR THE ARTS, ALSO DURING THE LOCKDOWN

DE STILSTAND VAN HET SEKSWERK

‘ ‘MET PROSTITUTIE KOOP JE GEEN STEMMEN’

JUSTITIEMINISTER VINCENT VAN QUICKENBORNE ‘VLAANDEREN STELT ZONDER BRUSSEL NIET VEEL VOOR’

THE LOKAL FOTOTEK FOUNDATION FRANKY ET JOHNNY OUVRENT BOUTIQUE DANS LE QUARTIER HEYVAERT

O P E RA I N CO N CE RT

/LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/

THE QUEEN AND HER FAVOURITE HI GHLI GHTS FRO M ROS SINI ’ S ELISAB E T TA , REGI NA D’ I N GH I LTERR A 11–18. 3.2021 D EM U N T. B E / L A M O N N A I E . B E

11.3.2021

OPER A IN CONC E RT

THE KING AND HIS FAVOURITE HIGHLIGHTS FRO M D ONIZE T TI ’ S L A FAVO RITA

© Collin Hutton / Millennium Images UK

12–19. 3.2021 D EM U N T. B E / L A M O N N A I E . B E

/LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ /LIVESTREAM/ 12.3.2021

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito OPEN WONDE Er lijken dezer dagen weinig minder benijdenswaardige jobs dan die van Brussels minister-president. Aan alle, maar toch vooral aan Vlaamse kanten, weerklinkt de kritiek op een te afwezige Rudi Vervoort. Nu toonde die de afgelopen dagen wel enig initiatief. Alleen was het weer niet goed. Eerst viel zijn beslissing om de avondklok om 22 uur te handhaven op een koude steen. Dan legde de minister-president de deellimousines van Uber aan banden door eenvoudig te vragen dat ze de wet en een arrest van het Brusselse hof van beroep zouden respecteren. Weer niet goed. Zelfs zijn eigen regeringspartners verdachten hem ervan Brussel te willen katapulteren naar een tijd waarin alleen rechtse yuppies een draadloze telefoon hadden. De wet respecteren? Neen maar!

Nochtans legde Vervoort de vinger op een open wonde: onze wetten en regels zijn niet klaar voor een deeleconomie gedicteerd door de smartphone. Hoe sympathiek we die deelplatformen ook mogen vinden, aan de andere kant van het schermpje bevindt zich niet zelden iemand die zonder veel sociale bescherming de eindjes aan elkaar knoopt. En daarin schuilt de echte uitdaging voor onze politici. De deelplatformen zijn blijvertjes, en dus moet de politiek ervoor zorgen dat ze kunnen opereren binnen een wettelijk kader én dat hun werknemers een minimum aan bescherming krijgen.

Lees de analyse over de platformeconomie p8 - 9 NL

REPORTAGE

“Een park is als een breiwerk. Trek je één draad los, dan ontrafelt ook de rest” De vele wandelaars en fietsers doen parken naar adem happen 16

PORTRET

Jean Narcy, de man van de clubliederen van Union én RWDM

PLAIE OUVERTE De nos jours, il semble y avoir peu de postes moins enviables que celui du Ministre-Président bruxellois. De tous côtés, mais surtout du côté flamand, on critique Rudi Vervoort sur le fait qu’il est trop absent. Il a beau avoir fait preuve d’initiative ces derniers jours, ce n’est toujours pas ça. Tout d’abord, sa décision de maintenir le couvre-feu à 22 heures est très mal tombée. Ensuite, le Ministre-Président a imposé des restrictions aux chauffeurs « limousine » d’Uber en leur demandant simplement de respecter la loi et un arrêt de la Cour d’appel de Bruxelles. Encore une fois, ça ne va pas.

Même ses partenaires au gouvernement l’ont soupçonné de vouloir catapulter Bruxelles à l’époque où seuls les yuppies de droite disposaient de téléphones sans fil. Respecter la loi ? Pas question ! Pourtant, Vervoort a mis le doigt sur une plaie : nos lois et règlements ne sont pas prêts pour une économie collaborative dictée par le smartphone. Aussi sympathiques que soient ces plateformes, de l’autre côté de l’écran, il y a souvent quelqu’un qui a du mal à joindre les deux bouts, sans vraiment de couverture sociale. Et c’est là que réside le véritable défi pour nos politiques. Les plateformes collaboratives sont là pour rester et il faut donc s’assurer que leurs activités ont un cadre juridique et que leurs employés bénéficient d’un minimum de protection.

Lisez le reportage sur l’économie collaborative en p8 - 9 FR

Aan de vooravond van de Zwanzederby die Union naar eerste klasse A kan brengen 22

INTERVIEW

“We moeten niet te bescheiden zijn” Vera Coomans en haar zoon blazen popgroep Madou nieuw leven in 40

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7 COVER STORY Prostitu-

tie, een complex plaatje in de stad 24 BRUZZ CULTURE Cabin Fever Rosine Mbakam 30, KlaraFestival: Musikaa 32, Vincen Beeckman & Kasper Demeulemeester 34, Cécile Massart 38, Ariane Loze 44, Randi De Vlieghe 48, Eat & Drink Le Dillens en bocal 50 ANALYSE Uber en de platformeconomie 8 INTERVIEW Vincent Van Quickenborne 10, Meron Knikman, voorzitster van de Vrouwenraad 15 BIG CITY Waarom wordt de gemiddelde temperatuur van ons land in Ukkel gemeten? 28 COLUMN Nick Trachet 52

OPEN WOUND

NOG MEER BRUZZ Volgende week is het exact vijf jaar geleden dat Brussel zwaar getroffen werd door de aanslagen in Maalbeek en Zaventem. In BRUZZ magazine kijken we naar wat er de afgelopen vijf jaar veranderd is, zowel in goede als in slechte zin.

Vijf jaar na de aanslagen, volgende week ook via BRUZZ tv, BRUZZ radio, bruzz.be

© BELGA

VIJF JAAR NA DE AANSLAGEN

These days, there seem to be few jobs less enviable than that of prime minister of the Brussels Region. Criticism that Rudi Vervoort is too absent can be heard from all sides, but especially from the Flemish side. He did show some initiative the past few days, but to no one’s satisfaction. First, his decision to keep the curfew at 10 p.m. did not go down well. Then the prime minister imposed restrictions on Uber’s car-sharing by simply asking them to respect the law and a ruling by the Brussels Court of Appeal. Again, not good.

Even his own government partners suspected him of wanting to catapult Brussels back to a time when only right-wing yuppies had wireless phones. Respect the law? No way! Yet Vervoort put his finger on an open wound: our laws and regulations are not ready for a sharing economy dictated by the smartphone.

No matter how sympathetic we may find these sharing platforms, there is often someone on the other side of the screen just trying to make ends meet without much social protection. Therein lies the real challenge for our politicians. The sharing platforms are here to stay, so politicians must ensure that they can operate within a legal framework and that their employees are given a minimum level of protection.

Read our analysis of Brussels’ sharing economy on p8 - 9 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 10 MAART 2021

I

3

De week

OP NAAR MEER VROUWENNAMEN IN HET STRAATBEELD

‘File in de Annie Cordytunnel’

Zeg niet langer Leopold II-tunnel, maar wel Annie Cordytunnel.

De Lakense zangeres, comédienne en actrice won de verkiezing voor de naamsverandering van Belgiës langste autotunnel overtuigend. Ook bij de MIVB worden er dit jaar nog zeven bovengrondse haltes vervrouwelijkt. — MATHIAS DECLERCQ EN TIM DE NEVE

BRUZZ | DE WEEK

De hele maand februari kon het publiek online stemmen voor de naamsverandering.

Er was keuze uit vijftien vrouwennamen. In totaal werden 30.715 stemmen uitgebracht en daarvan ging liefst 22,59 procent naar Cordy. Het Lakense icoon werd gekozen voor Semira Adamu (13,68 procent), de vluchtelinge die in 1998 overleed bij haar repatriering, en wetenschapster Marie Curie (10,10 procent).

Léonie Cooreman, artiestennaam Annie Cordy, was afkomstig uit Laken, waar ook al een park naar haar werd vernoemd. Op jonge leeftijd verhuisde ze naar Parijs en bouwde ze een carrière uit als zangeres, actrice en comédienne.

Bekende liedjes zijn ‘Tata Yoyo’ en ‘La bonne du curé’.

Cordy had een succesvolle internationale carrière in de showbizz. In september vorig jaar overleed ze op

92-jarige leeftijd.

De keuze voor Cordy kwam er niet zonder slag of stoot. Op de eerste lijst van experten ontbrak haar naam zelfs, net zoals heel wat andere populaire suggesties van de Brusselaar. De Brusselse regering voegde de populairste kandidaten toch nog toe aan de lijst van uiteindelijk vijftien namen.

Ook nu de populairste naam het heeft gehaald, maakt de keuze voor de Lakense zangeres nog heel wat los. Cordy was vooral populair in Franstalig België en is veel minder bekend en dus geliefd aan Nederlandstalige zijde. Volgens critici straalt ze ook niet genoeg diversiteit uit. Sommige liefhebbers van Annie Cordy vinden het dan weer “beledigend” dat ze haar naam moet verlenen aan een autotunnel.

Haar nicht Michèle Lebon-Cooreman reageerde

Hulpvaardige agent gaat viraal

I

10 MAART 2021

EERSTE STAP De naamsverandering van Belgiës langste tunnel (2,5 kilometer) moet een hefboom zijn om de vervrouwelijking in het Brusselse straatbeeld voort te zetten. Vandaag is 43 procent van de straten in Brussel naar een persoon vernoemd, maar de genderverhouding is heel ongelijk. Slechts 6,1 procent van die straten is naar een vrouw genoemd en 93,9 procent naar een man.

Minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) is opgetogen met de

924

In 2020 werden 924 sluikstorters op heterdaad betrapt. De controleurs stelden zich op in de omgeving van glasbollen en bij bekende sluikstortplaatsen. Ook de nieuwe camera’s hebben geholpen. Van de 924 betrappingen, waren er 337 ernstige gevallen. In 2019 waren er 555 betrappingen.

naamsverandering. Ze noemt het vooral een “eerste stap”, de volgende stap is om de straatnamen zelf te veranderen, zegt de minister. “Onze straatnamen zijn opvallend mannelijk, terwijl vrouwen evenzeer deel uitmaken van de geschiedenis van de stad.

Daar moet verandering in komen.”

De renovatie van de tunnel zal in de herfst van 2021 volledig afgerond zijn.

Dan pas zal de naamswijziging officieel gebeuren en wordt ook de bewegwijzering aangepast. Schilder Charlotte Beaudry zal de

tunnelwanden inkleuren. De kunstenares belooft daarin alvast een knipoog naar Cordy te verwerken.

ROSA PARKS De vervrouwelijking van het straatbeeld krijgt ook bij de MIVB nog een impuls. Dit jaar krijgen ook zeven bovengrondse haltes een nieuwe naam, een vrouwennaam. Tegen eind 2023 moeten zo zeventien haltes een vrouwennaam dragen.

De eerste halte die op 19 april een vrouwennaam krijgt, is een bushalte op de nieuwe lijn 74, die het Erasmus-ziekenhuis zal

Albertlaan in Vorst wordt zone 30 Na het dodelijke ongeval met een fietsster op de Albertlaan in Vorst, is beslist om er toch een snelheidsbeperking van 30 kilometer per uur in te voeren. Tot nu toe gold er een uitzondering op de zone 30 die op 1 januari in het hele gewest ingevoerd werd. Bij het ongeval stak een dertigjarige vrouw de straat over aan het zebrapad, maar werd ze gegrepen door een wagen.

© MÉLANIE PELÉ

4

© NAIMA BELKHATIR

Een politieagent die een oudere vrouw en haar boodschappen de straat over helpt. Het hoeft niet zo uitzonderlijk te zijn, maar op sociale media wordt een foto van het tafereel breed gedeeld. De foto’s zijn genomen in Laken, dicht bij het Onze-Lieve-Vrouwvoorplein. De politieagent stopt het verkeer om de oudere vrouw te helpen oversteken. “Ik deed gewoon mijn job,” reageert hij.

wel al ontroerd op de erkenning. “Het betekent veel dat de naam Annie Cordy is gekozen,” zegt ze. “Ik zie dit als de keuze van de Brusselaars om de kunstenares en haar werk op te nemen in het geheugen van de stad waar zij geboren is.”

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

Annie Cordy was al ereburger van Brussel, binnenkort mag ze haar naam geven aan de langste tunnel van het land.

verbinden met Ukkel Kalevoet. Het eindpunt aan Erasmus krijgt de naam Clémence Everard, naar de eerste vrouw met een diploma geneeskunde, chirurgie en verloskunde in ons land.

Diezelfde dag krijgt de bovengrondse halte Park, bediend door buslijnen 63, 65 en 66, definitief de naam Rosa Parks.

Op 1 september worden nog vijf andere haltes voortaan naar vrouwen vernoemd. Het gaat dan onder anderen over actrice Audrey Hepburn, schrijfster Marguerite Duras en verpleegster Marie Depage.

We hopen dat Winterpret het startpunt kan zijn voor het Brusselse toerisme Brussels burgemeester PHILIPPE CLOSE (PS) wil vooroplopen in de strijd om de cultuursector en het toerisme Covid-proof te herlanceren (in een livesessie op Facebook)

BRUZZ | DE WEEK

© PHOTONEWS

WAUTER

Agenten tegen intimidatie De Brusselse politie zal agenten in burger inzetten om mannen die vrouwen seksueel intimideren en lastigvallen op straat op heterdaad te betrappen. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne steunt het “lik-op-stukbeleid”.

“Vanaf nu zullen politieagenten in burger intimidatie op de openbare weg rechtstreeks beboeten,” zegt Philippe Close, burgemeester van de stad Brussel.

10

Tien nieuwe toiletten, een informatieapp en waar nodig mobiele urinoirs. De Stad Brussel heeft een plan klaar om in meer openbare wc’s te voorzien die toegankelijk moeten zijn voor iedereen. Vandaag telt BrusselStad negenentwintig urinoirs en veertien toiletten. Dit jaar worden nog vier nieuwe toiletten geïnstalleerd in de stad.

10 MAART 2021

I 5

In beeld

LA PROSTITUTION PROTESTE

PROSTITUTIEPROTEST NL/ De coronapandemie

houdt ook de prostitutie in de ban. Ook nu er versoepelingen zijn voor contactberoepen zoals masseurs, komt er geen duidelijk signaal over het sekswerk, klaagden een vijftigtal sekswerkers zondag aan bij een protestactie aan het Noordstation.

Door een gebrek aan 6

I

10 MAART 2021

officiële erkenning konden de meeste sekswerkers ook geen beroep doen op steunmaatregelen. “Voor zover dat nog nodig was, heeft deze pandemie de nood aan een duidelijk statuut nog maar eens aangetoond,” klonk het.

Lees de analyse over de stilstand van het sekswerk op p 24-27

FR/La pandémie n’aura pas épargné la prostitution. Même s’il y a eu des assouplissements pour les métiers de contact, il n’y a pas de signal clair concernant le travail du sexe, ce qu’ont dénoncé cinquante travailleurs·euses du sexe dimanche lors d’une action à la gare du Nord.

En raison d’un manque de reconnaissance officielle, la plupart n’ont pas pu faire appel à des mesures de soutien. « Cette pandémie a une fois de plus montré la nécessité d’un statut clair », ont-ils déclaré.

Plus sur l’arrêt du travail du sexe en p24-27.

PROSTITUTION PRO EN/ The corona

pandemic is also holding back prostitution. Even now that there are relaxations for contact professions such as masseurs, there is no clear signal about sex work, fifty sex workers complained on Sunday at a protest at the North Station. Due to a lack of

Bijgedachte

Wat wil de Brusselaar?

STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

© IVAN PUT

TEST official recognition, most sex workers were also unable to apply for support measures. “This pandemic has once again shown the need for a clear statute,” they said.

Read more about the inactivity of Brussels’ sex workers on p24-27.

De politieke partijen in ons land zijn zich aan het warmlopen voor een nieuwe, zevende, staatshervorming. Het Vlaams Parlement buigt zich al enkele weken over de gezondheidszorg. Deze week heeft ook de Senaat het startschot gegeven voor het debat over verdere stappen in de staatshervorming. Dat gebeurt onder leiding van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) en minister van Institutionele Hervormingen David Clarinval (MR) Dat is snel in de regeerperiode. Het betekent dat het de federale meerderheidspartijen menens is. Hier en daar zijn ook al standpunten ingenomen. De PS zit op de lijn van een verdere regionalisering met vier deelstaten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en het Duitstalig gebied. CD&V is daar niet per se tegen, maar wil dat Vlaanderen ook nog onderwijs, welzijn en cultuur kan organiseren in zijn eigen hoofdstad.

En de N-VA? Die wil onder geen beding de band met Brussel lossen, al ziet voorzitter Bart De Wever ook wel hoe de hoofdstad verder van Vlaanderen afdrijft. “Wat historisch een Vlaamse stad was, is een kosmopolitische stad zonder leitkultur geworden, met in toenemende mate een stadstaatfilosofie,” zei hij hierover in De Tijd. Voor de N-VA gaat het daarnaast ook over de centen. Iets wat ook Sven Gatz (Open VLD) zegt. Hij vindt dat Brussel een juste retour moet krijgen voor de rijkdom die het in ons land genereert.

En daarmee zitten we op het punt waar het al decennia over gaat: centen en Brussel. En dat is wat ons hier interesseert. Want hoe meer autonomie Vlaanderen en Wallonië willen, hoe moeilijker het is om het beproefde model van gemeenschappen en gewesten te behouden.

Precies omwille van Brussel, waar beide op gespannen voet leven.

Dat zag ook André Alen in, de eminente grondwetspecialist, die eind vorig jaar vond dat de huidige opdeling tussen gemeenschappen en gewesten – indertijd eigenlijk een geniale ingreep – vandaag geen steek meer houdt en dat een België met vier gewesten een logische volgende stap is.

En zo zijn eigenlijk de belangrijkste krijtlijnen voor het komende debat al getrokken. Dat het Nederlandstalige onderwijs en de Nederlandstalige cultuur in Brussel op de schop gaan, is in feite

BRUZZ | DE WEEK

SENIOR WRITER

ondenkbaar. Vlaanderen investeert alleen al voor onderwijs een miljard euro in de hoofdstad. Het heeft een marktaandeel van 25 procent. Dat veeg je niet zomaar weg. En de Nederlandstalige culturele instellingen zijn niet weg te denken bakens in onze hoofdstad. Dus gaat het échte debat over gezondheid en welzijn.

Daar – we hebben dat al gezegd – is het logisch dat die bevoegdheden Brussel toekomen. De coronacrisis heeft bewezen hoe nefast, we zouden zelfs durven te zeggen hoe dodelijk de huidige mikmak van bevoegdheden is. Coherentie is nodig.

Elke gezondheidswetenschapper weet dat preventie, geneeskunde en welzijn best door één overheid worden uitgeoefend. De nieuwste inzichten in het wetenschappelijk onderzoek hierover zijn daar heel duidelijk in.

Simpel dus? Nee. Niets is eenvoudig in dit land.

Om twee redenen. Als de gezondheidszorg een Brusselse bevoegdheid wordt, moet die afdwingbaar tweetalig zijn. Anders kan Brussel zijn rol als hoofdstad niet langer vervullen. Er zijn dus, vanuit de federale overheid, stevige garanties nodig om die tweetaligheid af te dwingen. In welke vorm dan ook. Als we de huidige Brusselse gezondheidszorg bekijken, weten we dat die vandaag onvoldoende zijn.

Twee: er is een val waar de al te naïeve Brusselse nationalist snel kan intrappen. Dat toont dit gedachte-experiment: Vlaanderen gaat zijn eigen weg, Brussel gaat zijn eigen weg en Wallonië gaat zijn eigen weg. En vervolgens komen Brussel en Wallonië weer samen. Het is een niet ondenkbaar scenario.

De Senaat begint de gesprekken over een nieuwe staatshervorming. Het Vlaams Parlement organiseert hoorzittingen. En het Brussels parlement? Daar is het windstil. Als het Brussels Gewest, 32 jaar na zijn oprichting, wil tonen dat het echt volwassen is, dat het geen aanhangsel is, is het aan zichzelf verplicht om hier een aanzet toe te geven. Brusselaars onder elkaar, over de partijgrenzen heen, en zonder taboes. Zodat we weten waar de Brusselaar nu zelf naartoe wil, op het moment dat de koek wordt verdeeld.

“De coronacrisis hee bewezen hoe nefast, we zouden zelfs durven te zeggen hoe dodelijk de huidige mikmak van bevoegdheden is”

Via bruzz.be/alacarte kunt u A La Carte met Sven Gatz opnieuw bekijken 10 MAART 2021

I 7

KLUSJESECONOMIE BIEDT KANSEN MAAR HOUDT OOK RISICO’S IN

Platformwerk bezorgt overheid hoofdbrekens De recente commotie rond Uber maakt nog maar eens duidelijk hoe moeilijk het is voor overheden om adequaat te reageren op de opmars van de platformeconomie. “Wegduwen is in elk geval niet de oplossing.”

— BETTINA HUBO

A B R U Z Z | A N A LY S E

fgelopen week lagen de Uberchauffeurs opnieuw op ramkoers met de Brusselse overheid. Het Amerikaanse transportplatform Uber deed in 2014 zijn intrede in Brussel als goedkope taxiservice UberPop, maar de dienst werd al snel verboden. Waarop Uber, dat de dure licenties en andere strenge regels van de taxisector wilde omzeilen, besliste om verder te gaan als limousinedienst onder de naam UberX. Half januari oordeelde het Brusselse hof van beroep echter dat Uber de limousinereglementering uit 1995 niet naleeft en ook oneigenlijk gebruikt. Waarop Brussel Mobiliteit de chauffeurs liet weten dat ze voortaan niet meer met hun smartphone mogen werken om ritten te regelen, aangezien dat niet kan volgens het limousinesysteem.

Dat leidde tot grote woede van de Uberchauffeurs, voor wie er zonder smartphone geen werk is, maar ook tot verbijstering van Brussels minister Sven Gatz (Open VLD) en staatssecretaris Pascal Smet (one. brussels-SP.A).

TAXIPLAN Om de gemoederen te bedaren kondigde minister-president Rudi Vervoort (PS) aan dat de controles weliswaar blijven, maar dat er tegen de zomer een taxiplan komt, waarin ook platformen als Uber hun plaats krijgen. Beide systemen verzoenen

zal nochtans niet simpel zijn. Smet probeerde het tijdens de vorige legislatuur, maar zijn plan werd na zware druk van de taxilobby getorpedeerd door de PS. De gebeurtenissen illustreren volgens Karolien Lenaerts van het Leuvense Instituut voor Arbeid en Samenleving Hiva hoe moeilijk platformen als Uber in de bestaande wetgeving passen. “Uber zal altijd de rand van de sociale en fiscale wetgeving opzoeken en er soms over gaan.”

Uber behoort net als bijvoorbeeld Deliveroo (maaltijdbezorging), Helpper (thuiszorg) en ListMinut (diensten) tot de platformeconomie, ook wel kluseconomie of gig-economie genoemd. Het gaat telkens om digitale platformen die vraag en aanbod van werk via algoritmen samenbrengen.

Die vrij nieuwe vorm van werken biedt opportuniteiten en voordelen voor de samenleving, maar er zijn ook negatieve gevolgen, zegt Lenaerts. “De platformeconomie verleent nieuwe diensten aan de consument, die bovendien vaak goedkoop zijn. Het is ook zeer flexibele en uiterst laagdrempelige arbeid. Je kan er heel makkelijk mee beginnen en heel makkelijk mee stoppen. Bovendien kan iedereen het doen, voor veel platformen zijn er geen speciale diploma’s of vaardigheden nodig.

De klant die bijvoorbeeld een

klusjesman inhuurt, heeft daardoor wel weinig zicht op de kwalificaties van de klusser en dat kan weleens misgaan. Maar positief is dat platformwerk kansen biedt aan nieuwkomers op de markt, net afgestudeerden of mensen met een migratieachtergrond die anders misschien met discriminatie worden geconfronteerd.”

Het grote nadeel is het vaak onduidelijke statuut van de platformwerker, iets waar de vakbonden in ons land en in andere Europese landen erg bezorgd over zijn. “Bij gigwork gelden vaak slechte arbeidsomstandigheden, de mensen worden onderbetaald,” zegt Stan De Spiegelaere, onderzoeker aan het Europees Vakbondsinstituut ETUI. “Uber en Deliveroo verplichten hun werkers bijvoorbeeld om zelfstandige te zijn. Zij zeggen dat ze zelf niet meer zijn dan een platform dat vraag en aanbod samenbrengt. Maar dat klopt niet. Er is wel degelijk een gezagsrelatie. De Uberapp bepaalt wat de chauffeur moet doen en hoeveel de rit kost. De chauffeurs worden ook voortdurend gecontroleerd, de enige vrijheid die ze hebben, is dat ze zelf kiezen wanneer ze werken. Maar ook daar, als ze minder werken, krijgen ze via het algoritme al gauw minder ritten toebedeeld.”

Het gaat dus om schijnzelfstandigheid, zegt De Spiegelaere. “Maar

“Het aantal platformwerkers is nu nog heel beperkt. Maar de groep groeit, is erg zichtbaar en hee impact” KAROLIEN LENAERTS Onderzoeksinstituut Hiva 8

I

10 MAART 2021

het resultaat is wel dat Uber geen sociale bijdragen betaalt en daardoor goedkoper kan werken.

Dat betekent oneerlijke concurrentie voor de reguliere taxisector, en ook dat de chauffeurs geen sociale bescherming genieten en geen rechten opbouwen. Overal in Europa zijn er op dit moment rechtszaken aan de gang over deze kwestie.”

Volgens Lenaerts staat platformwerk niet per definitie synoniem voor vage statuten en goedkope arbeid. “Er zijn platformen die met zelfstandigen werken die wel heel veel autonomie hebben en die zelf de prijs van de klus bepalen, ListMinut bijvoorbeeld. Dat platform probeert de werkers ook zo goed mogelijk te informeren over hun statuut.”

Duidelijkheid en informatie zijn belangrijk. “Bij Uber en Deliveroo werken veel kwetsbare mensen, die vaak zeer laagopgeleid zijn, de taal

Platformwerk kan kansen bieden aan mensen die anders moeilijk aan de bak komen, maar hun statuut is niet altijd even duidelijk. © BELGA

niet goed spreken en daardoor soms niet beseffen wat de gevolgen zijn van het feit dat er voor hen geen sociale bijdragen worden betaald en dat ze slecht of niet verzekerd zijn.”

Die fragiliteit liet zich tijdens het afgelopen coronajaar voelen. Veel Uberchauffeurs zagen de opdrachten verdwijnen als sneeuw voor de zon. De Deliverookoeriers hadden en hebben wel veel werk, maar moeten volgens de vakbonden soms zelf instaan voor de nodige veiligheids- en hygiënemaatregelen.

GEEN CIJFERMATERIAAL Hoeveel platformwerkers er in Brussel zijn? Er wordt gesproken over tweeduizend Uberchauffeurs, maar volgens Lenaerts is er eigenlijk geen Belgisch cijfermateriaal voorhanden. “Wel weten we dat het om een kleine fractie van de beroepsbevolking gaat. Nergens in Europa betreft het meer dan vijf

procent, in België misschien maar één procent. Maar het is een heel zichtbare groep, met impact ook.

Kijk maar hoe Uber de boel op stelten heeft gezet binnen de zwaar gereguleerde taxisector. Het is ook een groep die zeker zal groeien. We zien nu al dat ondernemingen taken die ze vroeger uitbesteedden aan andere bedrijven, vertalingen bijvoorbeeld, via een platform verdelen. De volgende stap is de inwisseling van vast werk voor platformwerk. In Duitsland stellen de vakbonden nu al vast dat sommige werkgevers een deel van de vaste contracten stopzetten en in zee gaan met platformwerkers, goedkopere mensen die geen contract krijgen en geen sociale bescherming.”

Vraag is hoe de opmars van de platformeconomie en vooral de risico’s onder controle kunnen worden gehouden. Lenaerts: “Dat is een vraagstuk waar alle Europese

landen momenteel mee worstelen: hoe het innovatieve aspect, de handigheid van de app en de kansen die op deze manier geboden worden aan mensen die anders moeilijk aan

UBER À BRUXELLES: ENTRE OPPORTUNITÉS ET RISQUES

UBER IN BRUSSELS: OPPORTUNITIES AND RISKS

L’émoi récent autour d’Uber démontre une nouvelle fois que les gouvernements ont du mal à gérer la montée en force de l’économie de plateforme. Selon Karolien Lenaerts de l’institut de recherche à Louvain HIVA, il est pourtant primordial que les gouvernements surveillent de près les plateformes comme Uber et Deliveroo car elles offrent certes des opportunités, mais contiennent aussi des risques, notamment de mauvaises conditions de travail pour des travailleurs souvent déjà vulnérables.

The recent commotion around Uber once again makes it clear how difficult it is for governments adequately to respond to the rise of the platform economy. According to Karolien Lenaerts of the HIVA Research Institute for Work and Society in Leuven/Louvain, it is important that the government keeps a close eye on platforms such as Uber and Deliveroo because they not only offer opportunities, but also risks, in particular around poor working conditions for the often vulnerable workers.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

de bak komen, behouden en tegelijkertijd ervoor zorgen dat de platformen goede arbeidsvoorwaarden bieden en opereren binnen die regels die voor andere bedrijven gelden.” Een wetgeving maken voor de hele platformeconomie is lastig omdat alles zo snel verandert en de platformen erg uiteenlopend zijn.

“Een Uber is geen Deliveroo en ook geen Airbnb of eBay.” In veel landen zet de overheid wel stappen om bepaalde problematische aspecten van de platformeconomie aan te pakken, maar het is volgens Lenaerts vaak een kwestie van trial-and-error.

“In Frankrijk hebben de platformwerkers intussen een aantal basisrechten, zoals het recht op opleiding. Sommige landen creëerden een derde statuut voor platformwerkers, iets tussen zelfstandige en werknemer in, maar bij ons zien de vakbonden dat niet zitten. Voorts is ook de Europese Commissie op zoek naar mogelijkheden om de werkomstandigheden en de sociale bescherming van de platformwerkers te verbeteren.”

Wat volgens Lenaerts weinig zin heeft, is proberen om de platformen weg te duwen. “Ze zijn hier om te blijven. Als één platform verdwijnt, komt er een ander voor in de plaats.

Dus kan de overheid maar beter in de gaten houden dat de platformwerkers een basisbescherming genieten of toch minstens duidelijk weten waar ze aan toe zijn. Een koerier die pas na zijn ongeluk beseft dat hij niet verzekerd is, is een drama.”

EN

10 MAART 2021

I 9

MINISTER VAN JUSTITIE VINCENT VAN QUICKENBORNE ( OPEN VLD ) RICHT ZIJN BLIK OP BRUSSEL

‘We moeten af van de ambassade-islam’ Het zijn geen makkelijke tijden voor de liberalen. De vrijheden staan nu al meer dan een jaar danig onder druk door de corona-epidemie.

En de roep om komaf te maken met de avondklok klinkt steeds luider. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) verdedigt het beleid van de regering-De Croo. “Vrijheid moet je altijd afwegen tegen andere grondrechten, zoals gezondheid.”

BRUZZ | INTERVIEW

— STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S BART DEWAELE

V

an Quickenborne kwam afgelopen weekend in het oog van de storm terecht toen hij verkondigde dat de avondklok nog zal gelden als de horeca weer opengaat. Daarmee vertolkte hij het standpunt van de regering. Maar de liberale partijvoorzitters zijn hier niet mee gediend. Vanuit de zijlijn roepen ze op om het debat over de avondklok snel te voeren, zodat er versoepeld kan worden.

Intussen heeft de pandemie in ons land ook de spanningen tussen politie en burger op een hoogtepunt gebracht. Politiegeweld en geweld tegen de politie gaan hand in hand, zeker in grootsteden als Brussel en Antwerpen.

Hebt u de Pano-reportage gezien over het politiegeweld? Ze toonde manifest machtsmisbruik, onder meer door de Brusselse politie.

VINCENT VAN QUICKENBORNE: Ik heb altijd gezegd dat de politie een keurkorps moet zijn. Ze heeft het monopolie van het geweld. Maar ze moet voorbeeldig zijn. Niet-gelegitimeerd geweld is dus onaanvaardbaar. Het parket onderzoekt elk incident. We gaan daar dus niet licht over.

Het is natuurlijk geen makkelijke periode voor de politie. De zenuwen staan hoog gespannen. De politie moet regels afdwingen die we niet gewend zijn: afstand houden, de avondklok, samenscholingsverbod. We leven in een soort oorlogssituatie. En mensen zijn licht ontvlambaar omdat deze pandemie zeer lang duurt.

De relatie tussen politie en jongeren zat voor de epidemie al grondig scheef. De politie wordt willekeur verweten. Jongeren aanvaarden het gezag niet meer van de politie. Wat loopt er mis?

VAN QUICKENBORNE: Ik heb al met vijf Brusselse 10

I

10 MAART 2021

korpschefs gesproken. Dat waren lange gesprekken. Het gaat om terugkerende fenomenen.

Rellen met oudejaarsavond in 2019, de betoging van 13 januari, geweld op de politie in Elsene. Ik zie Brussel graag. Het is een wat chaotische, charmante stad. Maar het beeld van Brussel wordt jammer genoeg ook door die incidenten gekleurd.

Dat los je niet in een vingerknip op. We moeten een dubbel spoor rijden. De jongeren die voor het eerst in aanraking komen met de politie moeten we met de juiste hand op het rechte pad proberen te krijgen. Daarvoor heb je jongerenflikken nodig. Dat zijn agenten die niet meteen pv’s uitschrijven, maar ook kijken naar oplossingen. En die voor de dialoog gaan. De hardleerse jongeren daarentegen moeten we strenger aanpakken. Het begint vaak met lichte criminaliteit en het eindigt met zwaar banditisme.

Veiligheid is een speerpunt van deze regering. Als we die rellen zien en het politiegeweld, dan zijn we ver van die veilige samenleving. Is dat niet vervelend voor u als minister van Justitie?

VAN QUICKENBORNE: Cruciaal voor mij is dat justitie snel werkt. Bij de rellen van 13 januari (na het overlijden van Ibrahima, red.) zijn veertien verdachten geïdentificeerd. Het toont aan dat het snel kan gaan. Er moet ook een lik-op-stukbeleid zijn. Met een omzendbrief kunnen we nu sneller optreden tegen wie geweld gebruikt tegen de politie.

Met die omzendbrief zet u zich weer aan de kant van de politie, terwijl de jongeren zich permanent uitgedaagd voelen door de politie. Moet de

U bent voorstander van snelrecht, maar Brussel staat juist bekend om de historische gerechtelijke achterstand. Hoe wil u dat aanpakken? Een trage rechtsgang is niet bevorderlijk voor het vertrouwen in justitie.

VAN QUICKENBORNE: Bij het parket is het aantal dossiers onder controle. Bij het hof van beroep is

“Brussel is wél een aantrekkelijke en interessante stad.

Vlaanderen stelt zonder Brussel niet veel voor” VINCENT VAN QUICKENBORNE Minister van Justitie

U wil ook met digitalisering het gerecht efficiënter maken.

VAN QUICKENBORNE: De digitalisering van het gerecht is een oud zeer. Men heeft al veel pogingen ondernomen om te moderniseren: Mammoet, Phenix, Cheops, JustX. Vandaag is het echter droef gesteld. Magistraten gebruiken Office 2013, de servers draaien op Windows 2008.

Advocaten van slachtoffers moeten naar de griffie en nemen met hun smartphone foto’s van een

Vincent Van Quickenborne: “De politie moet een keurkorps zijn.

Niet-gelegitimeerd geweld is onaanvaardbaar.”

BRUZZ | INTERVIEW

VAN QUICKENBORNE: Natuurlijk is dat uit den boze, maar wat ik niet kan aanvaarden is dat dat dan gebruikt wordt om keet te schoppen, om een politiekantoor in brand te steken. Daar heb ik geen enkel begrip voor.

er wél een probleem. Dat is inderdaad historisch gegroeid. We geven dit jaar 125 miljoen euro extra uit, en daar zal ook het rechtsgebied Brussel zijn deel van krijgen.

▼

boodschap niet nog meer zijn dat machtsmisbruik ontoelaatbaar is?

10 MAART 2021

I 11

▼

MINISTER VAN JUSTITIE VINCENT VAN QUICKENBORNE ( OPEN VLD ) RICHT ZIJN BLIK OP BRUSSEL

scherm, waarop de dossiers te lezen zijn. Dat is prehistorisch.

We krijgen, als alles goed gaat, van de EU 100 miljoen euro om verder te digitaliseren.

We voorzien ook in tienduizend nieuwe laptops. De strafdossiers moeten online consulteerbaar zijn en in een later stadium de arresten en vonnissen. De laatste stap is artificiële intelligentie.

VAN QUICKENBORNE: Het grote probleem is de

re-integratie van ex-gevangenen in de samenleving. We zien dat, als de detentie kleinschaliger is, de recidive vermindert. Een op de twee gedetineerden komt vroeg of laat opnieuw in de gevangenis. Dat is veel. In Nederland is de recidive véél lager. De detentiehuizen zijn een eerste stap.

En rechtszaken via videoconferentie, zoals in de VS?

Met Haren komt er een nieuw type gevangenis.

VAN QUICKENBORNE: Moet kunnen. In deze coronatijden hebben we ermee geëxperimenteerd, al is er nog geen wettelijk kader.

verschillende kleinere gevangenissen. We komen ook met een nieuwe vorm van bewaking: een koude én een warme. De eerste is de klassieke bewaking. We stellen nu profielen op voor de warme bewaking. Die cipiers zullen meer de coach zijn van de gedetineerde. Zodat er begeleiding is op maat vanaf dag één.

Al heel wat ministers van Justitie hebben hun tanden stuk gebeten op de hervorming van justitie. U pakt het anders aan. U heeft meteen een grote bevraging georganiseerd. Wat kwam daaruit?

VAN QUICKENBORNE: Er werken 27.000 mensen

voor justitie, van wie 11.000 voor de rechtbanken, 10.000 voor gevangenissen en 4.000 voor de gerechtelijke politie. Wat leer ik uit de bevraging? In de bestrijding van de financiële criminaliteit moeten we een tandje bijsteken. We moeten buitgericht werken. Follow the money, zodat de dader zonder geld komt te zitten. Twee, en belangrijk voor Brussel: vanuit de gerechtelijke politie moeten we het project Belfi verder ondersteunen waarmee we, samen met de sociaal-economische inspectie, fraude aanpakken in de handel en bij organisaties.

BRUZZ | INTERVIEW

Waarom wil u die detentiehuizen?

VAN QUICKENBORNE: Het is een optelsom van

Vindt u een humane detentie belangrijk?

VAN QUICKENBORNE: Dat is uiterst belangrijk. 99 procent van de gevangenen komt ooit vrij. Je wilt dat ze de gevangenis beter verlaten dan toen ze er zijn binnengegaan. Hoe slimmer je het aanpakt binnen de gevangenismuren, hoe veiliger voor de samenleving. Door hen werk te geven in de gevangenis, leer je hen ook een attitude en kunnen ze bovendien wat geld verdienen, om de slachtoffers terug te betalen.

Bent u al in de gevangenis van Sint-Gillis geweest?

Men kan het bezwaarlijk een humane detentie noemen.

Een groot probleem is de overbevolking van de Belgische gevangenissen. U noemde het zelf een van uw moeilijkste dossiers. Hoe wil u dat aanpakken?

VAN QUICKENBORNE: We hebben een capaciteit van 9.400 plaatsen in de gevangenissen, maar er zijn 10.400 gevangenen. Dat is dus te veel. Vanaf 1 december dit jaar zullen we ook de korte straffen uitvoeren, de gevangenisstraffen onder de drie jaar. Op korte termijn, hebben we dus nog extra plaatsen nodig, naar schatting zo’n 500.

Maar zo maakt u die overbevolking alleen maar nijpender?

VAN QUICKENBORNE: Al sinds 2016 zeggen we dat we de korte straffen zullen uitvoeren. Er zijn mensen die een gevangenisstraf krijgen van 2,5 jaar en nooit een cel te zien krijgen. Dat veroorzaakt een ongewild effect: de rechters spreken steeds zwaardere straffen uit. Omdat ze weten dat de korte straffen niet worden uitgevoerd. Er is dus een inflatie van strafmaat.

Om die negatieve spiraal tegen te gaan, zullen we op korte termijn in meer capaciteit moeten voorzien. De gevangenis van Haren gaat open in september 2022: dat zijn al tweehonderd plaatsen extra. We kijken ook naar detentiehuizen. Dat zijn nog eens veertig tot zeventig plaatsen per detentiehuis. Die detentiehuizen zijn nieuw. Ze staan dichter bij de samenleving, de bewaking is er lichter.

12

I

10 MAART 2021

VINCENT VAN QUICKENBORNE °1973 Studeert rechten aan de KU Leuven Is van 1999 tot 2003 Senator, toen nog voor VU&ID Federaal staatssecretaris voor Administratieve vereenvoudiging (Open VLD) van 2003 tot 2007 Van 2008 tot 2012 eerst federaal minister van Ondernemen, en dan vicepremier, bevoegd voor Pensioenen Is van 2012 tot 2019 volksvertegenwoordiger in de Kamer Wordt in 2020 federaal vicepremier, bevoegd voor Justitie, in de regering-Decroo Is sinds 2013 burgemeester van Kortrijk

VAN QUICKENBORNE: Nee, ik ga er binnenkort naartoe. Maar ik heb wel al Lantin bezocht. Ik kan er me wel wat bij voorstellen.

U bent ook bevoegd voor de erediensten. U ging meteen fors te keer tegen de Moslimexecutieve.

De vicevoorzitter is een spion van de Marokkaanse staat, verklaarde u. Hij nam intussen ontslag.

Nu moet u met die Executieve verder praten.

Krijgt u de plooien nog glad?

VAN QUICKENBORNE: We zijn met de Moslimexecutieve in gesprek. Ik respecteer de vrijheid van godsdienst. Maar er moet meer representativiteit en transparantie zijn. Alle strekkingen moeten aan bod komen. Er moet ook meer vrouwelijke aanwezigheid zijn.

En over die spion? Ik heb dat niet vastgesteld, maar de Staatsveiligheid. De parlementaire onderzoekscommissie terrorisme heeft gevraagd om in ons land een islam te ontwikkelen die autonoom is. Met Saudi-Arabië hebben we de banden al doorgeknipt. Maar we stellen vast dat de ambassade-islam nog wijdverbreid is: een islam die gedicteerd wordt vanuit het buitenland en die misbruikt wordt voor eigen doeleinden. Dat kan niet.

Denkt u dat de Turkse president Erdogan zich daar iets van aantrekt? Niets houdt hem tegen om staatsgodsdienst te promoten in het buitenland, via de koepel van de Turkse staatsmoskeeën Diyanet.

VAN QUICKENBORNE: Dat valt nog te bezien. In Vlaanderen is minister Bart Somers

(Open VLD) alvast bezig om die banden door te knippen.

Miskijkt u zich niet te veel op de Grote Moskee? Die hangt nu inderdaad niet meer af van Saudi-Arabië.

Maar de echte grote moskee in Brussel is de Al-Khalilmoskee in Molenbeek. De moslimbroeders kunnen er gewoon hun gang gaan. Hoe kunt u daar controle op uitoefenen?

VAN QUICKENBORNE: We moeten zorgen voor een erkenning, en als dat niet lukt is er sowieso toezicht door de Staatsveiligheid. Als imams zaken prediken die ingaan tegen de fundamentele waarden in ons land, dan zetten we hen het land uit.

Even terug naar de corona-pandemie. U hamert in het parlement vaak op de grondrechten, en als liberaal zal u die ongetwijfeld heel belangrijk vinden, maar we zitten in een periode waarin die vrijheden serieus zijn ingeperkt. Hoe vervelend is dat?

VAN QUICKENBORNE: Natuurlijk is dat vervelend.

Vrijheid moet je altijd afwegen tegen andere grondrechten, zoals gezondheid. Er zijn 22.000 mensen gestorven. We proberen elk Overlegcomité het evenwicht te vinden tussen vrijheid en verantwoordelijkheid. Maar we evalueren alle maatregelen permanent. Ook de avondklok. We handhaven die geen minuut langer dan nodig.

De regering probeert ‘le juste milieu’ te vinden, maar wordt wel opgejaagd door liberalen als Georges-Louis Bouchez en Els Ampe. Ze vinden de maatregelen overdreven.

“De jongeren die voor het eerst in aanraking komen met de politie moeten we met de juiste hand op het rechte pad proberen te krijgen. Daarvoor heb je ‘jongerenflikken’ nodig” VINCENT VAN QUICKENBORNE Minister van Justitie

VAN QUICKENBORNE: Denken dat je populair wordt door verhaaltjes te vertellen die mensen willen horen? Daar geloof ik niet in. Het gaat om de kracht van de overtuiging op de lange termijn.

Trouwens, in de regering zie ik dat opbod ook niet. We discussiëren wel, maar dat loopt eigenlijk heel goed.

U hebt al veel regeringen meegemaakt. Hoe anders is deze?

VAN QUICKENBORNE: Ik zie een grote besluitvaardigheid. We hebben net beslist om de Belgische kinderen van IS-moeders uit Koerdistan weg te halen, net als de moeders als ze geen veiligheidsrisico vormen. Dat zijn geen eenvoudige discussies.

Ook de beslissing om de Europese middelen te verdelen ging snel.

Hoe komt dat?

VAN QUICKENBORNE: Er zijn veel nieuwe gezichten.

Die op een andere manier aan politiek willen doen.

Ik denk aan Sammy Mahdi (CD&V), Tinne Van der Straeten (Groen) of haar partijgenote Petra De Sutter. Ze bekijkt het beleid met een nuchtere wetenschappelijke bril.

Tot slot, u hebt een magnifiek zicht op het noorden van Brussel. Hoe goed kent u de stad?

VAN QUICKENBORNE: Ik heb er gewoond, ik werk er ook al heel lang. Ik ken ook heel wat Brusselaars.

Het is geen geheim dat ik vind dat het bestuurlijk beter kan. Ik zeg dat ook tegen de korpschefs van de politie. Het is niet makkelijk om hier een veiligheidsbeleid te ontwikkelen met zes politiezones. En ook aan de stadsvernieuwing is er werk.

Maar Brussel is wél een aantrekkelijke en interessante stad. Zoals ik zei: ik hou ervan.

Vlaanderen stelt zonder Brussel niet veel voor. En de zone dertig is een goed idee. We hebben dat lang geleden ook in Kortrijk ingevoerd.

Over de Brusselse stadstol bent u ongetwijfeld minder enthousiast …

VAN QUICKENBORNE: Een kilometerheffing om files te bestrijden is een goed idee. Maar dan moet het over heel België uitgerold worden. Bussels minister Sven Gatz (Open VLD, red.) weet dat ik dat vind. Ik sluit niet uit dat de stap die Brussel wil zetten ook de andere gewesten, na 2024, in beweging kan krijgen.

« NOUS DEVONS METTRE FIN À L’ISLAM DES AMBASSADES » La crise du covid n’a pas été propice à la sérénité au sein de la société bruxelloise. La police et les jeunes se sont régulièrement affrontés. Le ministre de la justice Vincent Van Quickenborne (Open VLD) comprend les tensions en pleine pandémie, mais ne peut tolérer la violence dans les rues. Il veut s’attaquer à ce problème avec une politique de répression et de procédures accélérées. Il réfléchit aussi à la réforme du système pénitentiaire et voit dans la prison de Haren un concept qui devrait rendre la détention plus humaine. Il s’est heurté à l’Exécutif des Musulmans de Belgique fin 2020, quand il a révélé que le vice-président était un espion de l’État marocain, mais aujourd’hui les discussions sur la réforme de la représentation musulmane vont bon train, selon Van Quickenborne.

L’idée est de couper les liens avec les pays musulmans de sorte qu’ils n’aient plus d’influence dans notre pays via l’islam.

FR

“WE HAVE TO GET RID OF THE EMBASSY ISLAM” Corona has not helped calm things down in Brussels.

Police and youth regularly found themselves in direct confrontation.

Minister of Justice Vincent Van Quickenborne (Open VLD) understands that tensions run high in this pandemic, but cannot tolerate the street violence. He wants to tackle it with a “tit for tat” policy and rapid justice and is in talks with the Brussels police and prosecutors. He is also thinking further about reforming the prison system and considers the new prison in Haren a concept that should make detention more humane. At the end of last year, he ended up on a collision course with the Muslim Executive when he revealed that the Vice President is a spy for the Moroccan state. But today, according to Van Quickenborne, the discussions about the reform of the representation of Muslims are going well. The idea is to cut the ties with the Muslim countries to ensure that they no longer exert influence in our country via Islam.

Van Quickenborne also outed himself as a lover of the capital, “a somewhat chaotic but charming city,” he says in the interview.

EN

10 MAART 2021

I 13

Green City Life

Investeer al vanaf €169.500

Woon of investeer op een steenworp van Tour & Taxis, de nieuwe buurt in Brussel.

Meer weten over dit nieuw project ?

Bezoek www.residentie-escaut.be

- Moderne studio’s, 1, 2 en 3 slpk-appartementen vanaf € 169.500 (excl. kosten) - Verhuur zorgeloos via onze eigen verhuurdienst met meer dan 28 jaar ervaring. De zorgen zijn voor ons, de opbrengsten voor u.

- Toplocatie in Brussel: op een boogscheut van Tour & Taxis, een park van 9 ha en het historisch centrum - Hoog meerwaarde potentieel dankzij buurt in volle expansie - Rendabel alternatief voor de wispelturige beurs en het verlieslatende spaarboekje - Moderne architectuur en hoogwaardige afwerking - Eigen binnentuin, fietsenberging & ondergrondse parking

VOORZITSTER VAN DE VROUWENRAAD MERON KNIKMAN OVER HAAR FUNCTIE EN VROUWENDAG

‘Alle aspecten van vrouw-zijn moeten aandacht krijgen’

D

e voorbije twee jaar was Knikman vicevoorzitter van de Vrouwenraad. Ze volgde er Magda De Meyer op. “Ik werkte toen nog bij een vzw rond asiel en migratie en zag dat asielprocedures niet altijd aangepast zijn aan wat vrouwen meemaken.”

“Bijvoorbeeld: in Congo heeft tachtig procent van de vrouwen te maken gehad met geweld, in Irak is het voor een hoogopgeleide vrouw ontzettend moeilijk om werk te vinden, in Albanië is huiselijk geweld een enorm probleem. Maar daar worden tijdens de procedure niet altijd vragen over gesteld, omdat we ervan uitgaan dat ze alle details zelf op tafel zullen leggen.”

“Ik wil alle aspecten van vrouw-zijn onder de aandacht brengen: het maakt heel veel uit of je hoogopgeleid bent of niet, of je een migratieachtergrond hebt of niet, of je werk hebt of niet, of je een hoofddoek draagt ... Ik hoop dat het bij wijze van spreken niet alleen over het glazen plafond gaat. Dat is superbelangrijk, maar als je niet eens een job kan krijgen door discriminatie heb je weinig aan dat debat over de loonkloof of het glazen plafond.”

een paar andere vzw’s gewerkt en intussen woon ik bijna tien jaar hier.

Dat was nooit het plan, en dat is zo bij heel veel mensen die ik ken.

Ik heb eigenlijk overal een beetje stukjes van mezelf. Brussel is in die

zin wel een heel fijne plek. Het maakt hier niet uit dat je niet perfect Frans spreekt, of dat je hier nog niet zo lang woont of net wel. In die zin wilde ik ofwel hier wonen, ofwel in Washington D.C. in de VS, waar

Hoe bent u in Brussel beland?

MERON KNIKMAN: Ik ben geboren in

Ethiopië, en daar ook opgegroeid tot mijn zevende. Daarna ben ik met mijn moeder en mijn Nederlandse stiefvader verhuisd. Eerst naar Nederlands-Limburg, daarna een paar jaar naar Saudi-Arabië. Toen ik terugkeerde naar Nederland was ik het Nederlands verleerd.

Na mijn studies wilde ik ervaring opdoen op EU-niveau. Ik heb gesolliciteerd bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Daarna heb ik nog bij

mijn familie woont. Dat zijn hetzelfde soort van steden, met een openheid naar nieuwe mensen en nieuwe dingen. Die maakt Brussel wat het is, en dat is iets om te koesteren.

Wat zijn de doelen die u wil bereiken als voorzitster van de Vrouwenraad?

KNIKMAN: Ik heb lang nagedacht of

ik me kandidaat wilde stellen, maar dacht: als ik een ander gezicht kan zijn dan wat we tot nu toe gewend zijn, zullen misschien meer mensen zich vertegenwoordigd voelen.

Ik ben geen Belg, ik ben geen Vlaming, ik ben, denk ik, wel een beetje een Brusselaar inmiddels.

(Lacht) Maar ik ben ook jonger, en heb een migratieachtergrond. De mijne is sowieso een mengelmoes, waardoor ik raakvlakken heb met verschillende groepen.

Een groot doel voor mij is zelfbeschikking en vrijheid. Het doorbreken van stereotypen, en dat ook naar mannen toe. Mijn zoontje bijvoorbeeld vindt Elsa van Frozen, roze en glitters allemaal geweldig. Mensen reageren daarop met: ‘Wat een schattig dochtertje heb jij.’ Hij heeft nu al op zijn vierde geleerd dat bepaalde dingen toch niet kunnen of mogen. Er is ook de stereotypering dat vrouwen pas geslaagd zijn in het leven als ze getrouwd zijn en een kind hebben, het huisje-boompjebeestjeverhaal.

Mijn tweede stokpaardje is tewerkstelling. Want werk is niet alleen het krijgen van loon op je rekening, maar ook jezelf kunnen ontplooien.

BRUZZ | INTERVIEW

De Schaarbeekse Meron Knikman (35), die op het kabinet van minister Elke Van den Brandt (Groen) als raadgever op projecten rond vrouwen en de openbare ruimte werkt, werd eind vorig jaar verkozen tot nieuwe voorzitster van de Vrouwenraad. “Als je niet eens een job kunt krijgen door discriminatie, heb je weinig aan het debat over het glazen plafond.” — SARA DE SLOOVER

Wat betekent Internationale Vrouwendag, 8 maart, voor u?

KNIKMAN: Ik ben blij dat die bestaat.

“Als ik een ander gezicht kan zijn dan wat we tot nu toe gewend zijn, zullen misschien meer mensen zich vertegenwoordigd voelen,” zegt Meron Knikman, voorzitster van de Vrouwenraad. © SASKIA VANDERSTICHELE

De strijd die in het verleden is gevoerd, maakt dat wij nu kunnen doen wat we doen. Tegelijk is er nog veel om voor te blijven strijden, ook in België. Als je ziet hoeveel de maatschappij aangepast is aan mannen, dan denk ik: Gun ons één dag in het jaar. (Lacht) 10 MAART 2021

I 15

EXPERTS BEZORGD OVER EFFECTEN CORONAMASSA’S OP BRUSSELSE STADSNATUUR

Loslopende honden kunnen de rust van andere dieren verstoren en veroorzaken ook valpartijen met fietsers en joggers

Ook een park heeft nood aan ademruimte Vertrappeld gras, wegkwijnende bomen, verdwenen paddenstoelen: de Brusselse parken en bossen zien af nu ze door het coronavirus een van de toevluchtsoorden voor de Brusselaar zijn geworden. Ademruimte voor de mens, maar wat met ademruimte voor de natuur? “We zullen keuzes moeten maken.”

— SARA DE SLOOVER, FOTO’S IVAN PUT

Overbetreding maakt de ondergrond harder en droger, waardoor bomen en andere planten niet voldoende zuurstof en water kunnen opnemen.

16

I

10 MAART 2021

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Joggers en wandelaars in het Jubelpark lopen kriskras tussen de bomen de hellingen op. Al die passanten veroorzaken erosie van de bodem, waardoor de boomwortels bloot komen te liggen.

E

▼

en zonnige winterse weekdag in het Jubelpark. De bodem van de fontein aan de Merodekant wordt schoongeschrobd door medewerkers van een onderhoudsfirma, die hun wagens naast het bassin hebben geparkeerd. In de smalle strook gras rond de lege fontein zitten studenten van de zon te genieten.

Eric Vandevelde, landschapsarchitect bij Leefmilieu Brussel, fronst zijn wenkbrauwen als hij de grond tussen de bestelwagens en de eerste bomenrij om de fontein heen taxeert. “Ooit kwam het gras tot aan de bomen,” wijst hij. “De laatste jaren bedekte het nog maar de helft van dat oppervlak. En sinds dit jaar is het gazon nog maar een ring van een meter of drie om de fontein heen.”

De oorzaak van het verdwijnende grasperk: de aartsvijand van alle stadsnatuur, ‘overbetreding’. Te veel voorbijgangers stampen de bodem onbewust aan en laten er zo alle lucht en water uit verdwijnen. Gevolg: het gras sterft af.

Terwijl Natuurpunt tot vijf keer meer bezoekers zag in sommige Vlaamse natuurgebieden houdt milieuagentschap Leefmilieu Brussel daar geen cijfers over bij. “Maar het is duidelijk dat er veel meer mensen naar de parken komen,” zegt Vandevelde. De hoeveelheid zwerfvuil bijvoorbeeld

10 MAART 2021

I 17

EXPERTS BEZORGD OVER EFFECTEN CORONAMASSA’S OP BRUSSELSE STADSNATUUR

De politie controleert of de coronamaatregelen worden gevolgd, maar rijdt daarvoor met een wagen door het park.

▼

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Genieten van de winterzon in het Jubelpark. De meeste bezoekers prefereren de gazons, maar niet allemaal.

is in de parken die hij beheert minstens verdubbeld.

“Het coronavirus heeft ons ook overvallen.

Denk maar na: álle recreatie is nu geconcentreerd in parken.” Met een armzwaai richting de zonnende en picknickende studenten, de moeders met kinderwagens, de klimmende jongeren die de gevel van het Legermuseum aan het uittesten zijn: “Dit is hun Côte d’Azur én hun Alpen. Dertig procent van de bevolking hier zou in normale omstandigheden met vakantie geweest zijn. Om van de toename in sporters nog maar te zwijgen, de joggers en fietsers voorop.”

Tel daar nog eens de auto’s van het onderhoudspersoneel bij, en, zeker in coronatijden, de politiewagens van de zone Brussel HoofdstadElsene. In het Etterbeekse deel zijn er fietsagenten, aan de Brusselse kant achter de triomfboog zien we de politie stapvoets met auto’s door het park rijden. Dat gebeurt volgens Leefmilieu Brussel ook in andere parken en eigenlijk mag het niet. Die wagens drukken de bodem nog verder aan.

OUDE KNAKKERS Overbetreding doet niet alleen gras wegkwijnen.

Ook voor bomen en andere struiken en planten

werkt de aangestampte bodem als een verstikkende deken. Vandevelde wijst boomwortels aan van de oude esdoorns rondom de fontein, die meters ver naar het midden reiken, en nu hier en daar uit de kale aarde steken. De ‘opa’s’ uit 1905 zijn op sterven na dood.

“Veel bomen in het park zijn in slechte staat, en moeten gekapt worden. Dat zal ons heel wat kritiek opleveren. Mensen willen niet dat de schaarse bomen in hun buurt omgehakt worden, zeker niet als het grote, oude exemplaren zijn. Ik zou er ook graag zoveel mogelijk bewaren, maar dan zullen we delen van het park af en toe moeten afsluiten om die bomen ademruimte te gunnen.

In coronatijden is dat onmogelijk, zeggen de burgemeesters, mensen hebben ook ademruimte nodig, nu ze bijna nergens anders naartoe kunnen. Ik begrijp dat, maar toch zullen we keuzes moeten maken. In Parijs bijvoorbeeld worden de Jardin du Luxembourg en de Jardin des Tuileries ’s nachts en ook op andere momenten afgesloten. Ook wij zouden dat moeten kunnen doen, maar dan hebben we extra bewaking nodig om daarop toe te zien.”

“Als we niets doen, moeten de esdoorns hier weg. Zomaar vervangen kan echter niet. Die oude knakkers hebben nog vijftig of meer jaren gehad

“Een park is als een breiwerk: trek één draad los en je ontrafelt ook de rest” ERIC VANDEVELDE Landschapsarchitect bij Leefmilieu Brussel

18

I

10 MAART 2021

waarin ze vrij ongestoord konden groeien. Nieuwe boompjes zijn veel minder robuust: als mensen voortdurend over hun wortels zullen lopen, hebben ze geen schijn van kans. Als het zo doorgaat, gaat alles stuk.”

Hij geeft een ander voorbeeld van de drukte, terwijl we onder de triomfbogen van het park door stappen. Het Molenbeekse Bonneviepark is midden 2019 in opdracht van Leefmilieu Brussel heraangelegd. Er kwamen een speelstructuur en twee sportvelden. “Maar door het immense succes van het park klagen de buren nu over geluidsoverlast. In die buurt is er per inwoner maar één vierkante meter groen. Dat is een kwestie van stadsplanning: wat is er in Brussel qua groen voorzien voor 2030 en 2050, als er overal nieuwe woonwijken moeten verrijzen? Het Jubelpark en ook het Warandepark in coronatijd geven een beeld van hoe parken binnen tien à twintig jaar gebruikt zouden kunnen worden.

Nog meer vraag, nog meer druk: we moeten manieren vinden om daarmee om te gaan.”

Aan de andere kant van de triomfboog is het Jubelpark kuipvormig, met zachte hellingen die naar de uitgangen leiden. Joggers en fietsers nemen de kortste weg om het park te kruisen.

“Het gras verdwijnt in een ijltempo, wat leidt tot erosie van de grond, waardoor de boomwortels bloot komen te liggen,” legt Vandevelde uit. “Die worden zo beschadigd.”

KWETSBAAR DASLOOK Van het Jubelpark gaat het naar de andere kant van de stad, naar het Koning Boudewijnpark in Jette. Daar wacht bioloog Mathias Engelbeen, ook van Leefmilieu Brussel, ons op aan een ‘stobbenwal’, een mix van braamstruiken en takkenbundels. Die moet passanten intuïtief weghouden van

Daslook is een zeldzame plant die in Brusselse parken voorkomt, maar erg gevoelig is voor overbetreding.

Op plekken waar heel veel mensen gras plattrappen, verdwijnt dat. In coronatijd vaak net naast de wandelwegen, omdat mensen de ruimte nemen om elkaar te kruisen.

ontspint zich een discussie over hoe hier nu mee om te gaan. Regels zijn er nodig, daar zijn ze het over eens. Maar laat je dit toe en offer je de bomen op vrij korte termijn op?

“Intuïtief kun je enorm veel sturen, bijvoorbeeld met een stobbenwal,” zegt Engelbeen terwijl we verder wandelen. “Mensen volgen altijd de gemakkelijkste weg. Normaal kun je ze zo samenbrengen in bepaalde zones, maar door corona willen mensen juist meer afgescheiden zitten. Ze gaan actief op zoek naar plekken waar ze rustig en fris kunnen zitten, en hun kinderen een kampje kunnen bouwen.”

De Brusselse regering stelde vlak na de eerste coronagolf een internationaal wetenschappelijk comité aan om na te gaan wat de pandemie betekent voor het leven in de stad. Die experts pleiten in hun recente rapport voor één nieuw groot park, op gewestelijke schaal, zodat de Brusselaar op vijfhonderd meter van zijn woonplek een park kan vinden dat minstens een hectare groot is.

Iets wat ook Vandevelde wil zien gebeuren, om het evenwicht te bewaren. “In Antwerpen en Gent staat al expliciet in de beleidsplannen dat binnen

vierhonderd meter van de woning een buurtpark moet te vinden zijn van minstens één hectare groot.” Nochtans heeft het Brussels gewest de hoogste bevolkingsdichtheid in België: gemiddeld 7.500 inwoners per vierkante kilometer, tegenover 2.600 in Antwerpen en 1.700 in Gent.

“Sint-Joost, bijvoorbeeld, is de dichtstbevolkte gemeente van het land met meer dan 23.000 inwoners per vierkante kilometer. Nu in Brussel veel nieuwe woonwijken worden ontwikkeld, zou buurtgroen expliciet in alle plannen moeten worden opgenomen, om de mensen meer te spreiden over de beschikbare natuur.”

BREIWERK Engelbeen: “Door corona hebben mensen zich bijvoorbeeld het moeras van Ganshoren, hier vlakbij, toegeëigend als park. Het is de favoriete plek van veel hondenbezitters om hun hond even een badje te laten nemen in een van de poelen.

Met verstoring voor watervogels tot gevolg.”

Een knelpunt in het moeras is ook dat er veel te weinig toezicht is, zegt Engelbeen. “Het is een vrij toegankelijk natuurgebied, maar ineens is de situatie geëxplodeerd. Daarom ▼

de paar tientallen meters groen naast de hoofdweg in het park. Een van de redenen daarvoor kun je momenteel zelfs ruiken: groene blaadjes daslook ontspruiten hier en daar in de bosgrond achter de stobbenwal.

“Daslook is heel fragiel en uiterst gevoelig voor betreding,” zegt Engelbeen. “Het is een typische soort voor oude, vochtige bosbodems, en dan enkel nog in Brabantse lemige grond met wat kalk. Hoewel hij lokaal veel kan voorkomen, is het een vrij zeldzaam plantje. In mei vormt het daslook een wit tapijt, een beetje zoals het paarse boshyacintentapijt in het Hallerbos. We moeten die meest kwetsbare voorjaarsflora echt beschermen.” Op één plaats is de stobbenwal onderbroken en het is duidelijk te zien dat daar veel mensen het bosdeel zijn ingelopen. Langs het gebaande paadje groeien brandnetels. Een teken, leren we, van homo sapiensen die het bos insluipen om er plassen.

“Zulke olifantenpaadjes zie je nu overal ontstaan in de Brusselse bossen en parken,” zegt Engelbeen. “Er is een duidelijke nood aan speelruimte voor kinderen, aan plaatsen om je te verstoppen of een hutje te bouwen. Maar als te veel mensen op dezelfde plekken lopen, verdwijnt de vegetatie daar. Kwetsbare soorten als daslook offer je dan echt op.”

Iets verderop is een stuk van het park helemaal ingepalmd door kinderen van de Heilig-Hartschool, die in coronatijden ook aan de parkkant een schoolpoort heeft om de leerlingen te spreiden. Kinderen die net van de speelplaats komen, klimmen er in de tachtig jaar oude bomen, en drukken er nietsvermoedend de aarde aan, waardoor de daslook zich alleen nog vlak bij een paar grotere ongastvrije struiken handhaaft.

Tussen de bioloog en de landschapsarchitect

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Bezoekers aan de Brusselse parken banen zogezegde olifantenpaadjes, uit gemakzucht of op zoek naar plekjes waar minder volk komt.

10 MAART 2021

I 19

▼

EXPERTS BEZORGD OVER EFFECTEN CORONAMASSA’S OP BRUSSELSE STADSNATUUR

HERBE PIÉTINÉE, ANIMAUX DÉRANGÉS Les parcs et forêts souffrent depuis que le coronavirus en a fait des lieux de refuge pour les Bruxellois. Un peu d’air pour l’être humain, mais qu’en est-il de la respiration de la nature ? « Toutes les activités récréatives ont lieu désormais dans les parcs », explique l’architecte paysagiste Eric Vandevelde, de Bruxelles Environnement. Dans les espaces verts qu’il gère, il y a deux fois plus de déchets qu’avant la pandémie. L’herbe est piétinée et les arbres ne reçoivent plus assez d’oxygène et d’eau quand le sol est tassé par des hordes de passants.

Les chiens en liberté dérangent les animaux. Dans la forêt de Soignes, les chevreuils restent à l’écart des zones les plus fréquentées. « Les parcs et forêts sont plus importants que jamais pour le bien-être des Bruxellois », déclare le biologiste Mathias Engelbeen. « L’objectif premier est de les maintenir ouverts, mais peut-être, comme dans la forêt de Soignes, devrions-nous orienter aussi le flux de visiteurs vers d’autres espaces verts. On pourrait ainsi protéger les habitats vulnérables sans en interdire complètement l’accès. » FR

Bioloog Mathias Engelbeen toont een stobbenwal, die wandelaars op het juiste pad moet houden.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

starten we er een project met wandelwegen in dijkvorm. Door het hoogteverschil zullen mensen daar minder vaak van afwijken, zeker als we ook in een natte zone naast de weg voorzien. En we zullen sensibiliseren met borden. Pas in laatste instantie sluiten we zo’n gebied af.”

“Een park is als een breiwerk: trek je één draad los, dan ontrafelt ook de rest,” zegt Vandevelde. “De effecten op de planten hebben gevolgen voor de insecten, en die hebben dan weer een invloed op de grotere dieren.” “Ook paddenstoelen zijn enorm betredingsgevoelig,” vult Engelbeen aan. “In sommige Brusselse parken zagen we zeker minder paddenstoelen.

En als hun ondergrondse netwerk verdwijnt,

gaan ook de omringende bomen achteruit.”

“De natuur kan zich zeker herstellen, maar op bepaalde plekken is dat moeilijker dan op andere.

Oude natuur op intacte bodems bijvoorbeeld, zoals daslook, is erg fragiel. Dat kan tientallen jaren nodig hebben. Dan is het soms wel nodig om een pad af te sluiten om een zone te vrijwaren. Moeten we dat, gezien de situatie, niet vaker doen? Parken en bossen zijn voor het welzijn van de inwoners belangrijker dan ooit nu. Daarom moet het openhouden ervan het eerste doel zijn, maar misschien moeten we ook bij andere groene ruimtes de bezoekersstromen kanaliseren zoals in het Zoniënwoud (zie kader). Zo kun je kwetsbare habitats beschermen zonder de toegang volledig te verbieden.”

Reeën blijven weg uit delen van ‘oververzadigd’ Zoniënwoud Ook in het Zoniënwoud zien de boswachters opvallend meer bezoekers.

In een poging de mensenmassa’s wat te doen slinken, werden een paar maanden geleden twee parkings in het woud afgesloten. Bezoekers worden sindsdien doorgestuurd naar parkings meer aan de rand, aan de hippodroom van Bosvoorde en het Rood Klooster in Oudergem.

“De intensiteit van het aantal bezoeken aan het bos heeft consequenties

20

I

10 MAART 2021

voor de flora en fauna,” verantwoordde Leefmilieu Brussel destijds de sluiting, en de aanwerving van twee extra boswachters. “Vanaf een bepaalde drempel worden dieren zodanig gestoord dat hun voortplanting eronder lijdt of zelfs verhinderd wordt.”

Bij de houtsnip bijvoorbeeld, een vogel die op de grond broedt en overdag rust. Of amfibieën, die niet kunnen verhuizen als iemand hun schuilplaats verstoort.

De sluiting van de bosparkings deed het

aantal sluikstorters dalen.

Maar het aantal bezoekers nam niet af, zeker niet aan de hippodroom en het Rood Klooster.

“Beide toegangspoorten kunnen niet nog meer mensen slikken,” zegt bosbeheerder Stéphane Vanwijnsberghe, die de afdeling Bos en Natuur bij Leefmilieu Brussel leidt.

“Het woud is er meer dan verzadigd. We roepen Brusselaars op om eens een ander deel van het bos te verkennen. Dat kan via de ingang aan het Solvaydomein in Terhul-

pen, of andere ingangen in het Vlaams of Waals gewest.”

“Bezoekers blijven niet altijd op de paden of houden hun honden niet aan de lijn, wat de rust van de dieren verstoort. Bij de hippodroom bijvoorbeeld zien we door de drukte steeds minder reeën.”

Pasgeboren reeën die nog niet goed kunnen lopen, worden geregeld doodgebeten door loslopende honden. Die stormen ook op joggers, fietsers en ruiters af en veroorzaken zo valpartijen.

TRAMPLED GRASS, ANIMALS IN HIDING Parks and forests are taking a hit now that the coronavirus has made them havens for the people of Brussels. Breathing space for man, but what about breathing space for nature? “All recreation is now concentrated in the parks,” says landscape architect Eric Vandevelde of Brussels Environment. In the green spaces he manages, there is twice as much litter as before the corona era. Grass is trampled on by hordes of passing people, which means that the trees do not get enough oxygen and water. Dogs running loose disturb the animals. In the Sonian forest, deer are currently staying away completely from the busiest parts. “Parks and forests are more important than ever now for the well-being of the people of Brussels,” says biologist Mathias Engelbeen. “Keeping them open should be the first goal, but maybe we should channel the flow of visitors in the green spaces, just as we do in the Sonian Forest. That way you can protect vulnerable habitats without completely banning access.”

EN

Promo voor Brussel

Stel je pack samen op maat van elk gezinslid.

Vanaf

€ 49,99 /maand gedurende 3 maanden

Voor elke nieuwe internetabonnee die voor Flex kiest.

Gratis installatie (€ 59). Alle info en voorwaarden op proximus.be/flexBXL. Promotie geldig t.e.m. 02/05/2021, voor elke nieuwe internetabonnee die voor Flex kiest, met installatieadres in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Maandelijkse korting van maximaal € 46/maand gedurende de eerste 3 maanden, afhankelijk van de samenstelling van het pack door de klant. Nadien betaal je de gewone prijs. Niet compatibel met andere promoties, met uitzondering van het gezamenlijke aanbod van een smartphone met een gsm-abonnement en de DataPhone-optie.

JEAN NARCY IS DE MAN ACHTER DE LIJFLIEDEREN VAN BEIDE BRUSSELSE ‘ZWANZECLUBS’

De Brusselse charmezanger die verliefd was op Union en RWDM ‘Eviva Molenbeek’ en ‘C’est l’Union qui sourit’, de clubliederen van de Brusselse voetbalclubs Union en RWDM zijn voor de eeuwigheid verbonden. Dat is de erfenis van Jean Narcy, de besnorde charmezanger die zijn opgang maakte via de oude muziekbals in de binnenstad. “Kiezen tussen Union en RWDM? Dat kon hij niet.” Een portret aan de vooravond van de Zwanzederby. — MAARTEN VERDOODT, FOTO’S FELIX GOFFIN

E BRUZZ | PORTRET

xact 99 vinylplaten staan er op zijn discografie en elke Brusselaar kan wel een nummer uit dat repertoire meezingen of op z’n minst neuriën.

Het verhaal van chanteur populaire en Brussels voetbalfan Jean Narcy – echte naam Jean Huet – begint al op zijn dertiende in café-concert, zoals er toen heel wat waren, La Capitale langs de Anspachlaan.

“Hij was er groom en zeulde er met de valiezen en het materiaal van artiesten die er elk weekend optraden,” vertelt Marcelle Hologne, de weduwe van Jean Narcy. Ze zit in een comfortabele sofa in haar appartement met uitzicht op het gemeentehuis van Ukkel. Naast haar haalt ook dochter Catherine Huet herinneringen op aan haar vader. “In de jaren 1950 had je elk weekend dansfeesten in Brussel.

Het hulpje zijn in La Capitale was voor papa een droom, want hij kon al die zangers en entertainers van dichtbij aanschouwen.”

De vijfjarige Jean kwam in het jaar 1937 aan in Brussel. Met nog tien broers en zussen woonden ze in

22

I

10 MAART 2021

een huis in de Fabriekstraat in het centrum. Zijn ouders baatten een klein café uit in Sint-Gillis, Jean sprong er geregeld op de wankele houten tafels als er gezongen kon worden. Moeder Jeanne was actrice én ook een goede zangeres.

ORKEST VAN DELFOSSE “Het zat echt wel in de familie hoor,” glundert Marcelle. “Zingen en acteren. Toen zijn baas in La Capitale hem op een dag vroeg om ‘s avonds mee te doen aan een zangwedstrijd voor amateurs, won hij die meteen.”

In februari 1955 kent Narcy zijn eerste echte muzikale hoogtepunt.

Hij mag een kort voorprogramma spelen in de Ancienne Belgique voor het optreden van de Franse zanger Tino Rossi, bekend van het lied ‘Méditerranéé’. Maar zijn muziekcarrière kent pas echt een start begin jaren 1960 met z’n eerst single ‘Mon petit poupousse’, een rasecht chanson de charme.

Dochter Catherine en vrouw Marcelle bladeren ondertussen door grote en al licht vergeelde

fotoboeken. Het is alsof ze elke foto nog eens voor een eerste keer te zien krijgen. “Kijk hier, dit is een foto met Hector Delfosse, de legendarische Belgische accordeonist,” wijst Catherine aan. “Ze hebben elkaar ook ontmoet op een van die grote bals toen, later is papa bijna 25 jaar lid geweest van zijn orkest.”

‘Il endosse tous les maillots, Eddy, Eddy Merckx! Il est le roi du vélo Eddy, Eddy Merckx! Le monde entier applaudit, Eddy, Eddy Merckx!

L’enfant du pays.’

De samenwerking met Delfosse levert in 1969 de single ‘Bravo Eddy’ op. Het is het grootste succes van Narcy. Hij bezingt er de lof van de toen nog wielerlegende in wording, Eddy Merckx na zijn eerste overwinning in de Ronde van Frankrijk.

Wat nog opvalt bij de foto’s van een zingende en soms poserende Narcy: zijn snorretje is een persoonlijk handelsmerk tijdens zijn carrière.

Maar de rode draad is sport. Voetbal eigenlijk. Met ‘Allons les rouges et blancs’ en ‘Allons les mauves’ brengt Narcy, bijgestaan door de accordeon van Delfosse, een muzikale ode aan voetbalclubs Standard Luik én Anderlecht. De twee singles worden in hetzelfde jaar (1967) uitgebracht.

“De platenfirma Decca merkte op dat de voetballiedjes wel aansloegen bij de voetbalfans,” legt Marcelle uit.

Vaak zat er dan bij de vinylplaat ook een papieren poster met de teamfoto van de voetbalploeg. “Dankzij de samenwerking met Decca, Delfosse en veel concerten in Brussel, Wallonië, het noorden van Frankrijk en soms in Vlaanderen, maakten we echt mooie jaren mee.”

‘Dès que les joueurs montent sur la pelouse, les supporters, agitant leur drapeau, et des couleurs du club blanc, noir et rouge, saluent leurs gars qui ont du sang de taureau, et dans une ambiance de corrida, ils jouent pour remporter le résultat’ Hoe verder Marcelle en haar dochter naar achteren bladeren in het plakboek met foto’s, hoe meer fans van RWDM en ook Union de revue passeren. Catherine houdt halt bij een foto van haar vader met een groepje RWDM-fans in een opnamestudio. “Dit is een foto van de opname van de elpee RWDM, de supporters konden sommige liedjes op die plaat meezingen.”

EVIVA ESPANA Jean en Marcelle frequenteerden het Fallonstadion in Sint-Lambrechts-

Woluwe en de plaatselijke voetbalclub Racing White. De fusie van Racing White met Daring Molenbeek is de basis voor de nieuwe club RWDM, maar ook voor het lied ‘le RWD de Molenbeek’ in 1974.

Tot vandaag de dag schalt het lied, dat geschreven werd op de tonen van ‘Eviva España’, nog elke thuismatch door de boxen van het Machtensstadion in Molenbeek, ook nu er door het coronavirus geen fans aanwezig zijn.

“Als we op tv naar een wedstrijd kijken van RWDM, Union of Standard, dan horen we zijn liedjes heel vaak,” zegt Catherine. Het is ook wel uniek dat één artiest de uitvoerder is van drie clubliederen in eenzelfde land. “Ca fait vraiment chaud au coeur, als je zijn muziek en teksten hoort in zo’n stadion, je denkt dan toch even ‘ah, papa is er nog’.”

‘Dans les combats, maître des destinées, il fut toujours le héros éclatant, Son nom s’évoque en de glorieux trophées, Et c’est pour eux que nous allons, chantant: C’est l’Union, c’est l’Union, c’est l’Union qui sourit, c’est l’Union, c’est l’Union Saint-Gilloise’ We zijn bijna helemaal door de rijke en bijzondere muziekcarrière van Jean Narcy gebladerd. Marcelle toont een foto van een van zijn laatste optredens. Haar man draagt een zwart maatpak, met daaronder een donkerblauwe trui met V-hals, een wit hemd en een geel-blauwe das.

Het decor is de groene mat van het Joseph Mariënstadion in Vorst, de

Sound of Zwanze Er zit muziek in de Zwanzederby! Ontdek de betekenis en geschiedenis van twee supportersliederen van RWDM en Union.

Het orkest Brussels Philharmonic brengt de songs in een unieke klassieke uitvoering.

Woensdag 10 maart op BRUZZ.be en vanaf 18.20 uur op BRUZZ tv Bekijk de volledige uitvoeringen op youtube.com/bruzz

thuishaven van Union. Achter Jean doemt de volkstribune op, de gradins, met de voorheen bekende schreeuwerige reclamepanelen voor lokale handelszaken. En de snor, die pronkt nog vol trots.

HET EEUWIGE WONDER

“Mijn man hield van de volkse sfeer die er was op de tribunes van Union en RWDM” MARCELLE HOLOGNE Weduwe van Jean Narcy

“Op Union waren we echt thuis. We zijn daar lang vrijwilligers geweest.

De broers van Jean waren fan van de club, dat was de reden waarom wij ook naar het Dudenpark gingen.”

In 1987 komt de single ‘C’est l’Union qui sourit’ uit. Narcy bezingt zijn liefde voor de club met de woorden ‘C’est l’Union l’éternelle merveille’, het eeuwige wonder.

De volkszanger bouwde op zijn manier een brug tussen Union én RWDM, want ook voor de Molenbeekse club stak hij zijn bewondering niet weg: ‘Le RWD de Molenbeek connaît la musique, pratique le plus beau football’: RWDM beheerst de situatie en speelt het mooiste voetbal.

“Maar kiezen tussen RWDM en Union? Nee, dat kon Jean niet. En ik ook niet hoor,” schudt Marcelle het hoofd. “Hij hield gewoon van beide clubs en de volkse sfeer die er was op de tribunes. En dat combineerde hij met zijn passie voor zingen en entertainen.”

Narcy overleed in Ukkel op 11 december 2014. Tien dagen later brachten de fans van Union hulde in een competitiewedstrijd met een spandoek met daarop: Rust in vrede, Jean Narcy. Zijn Brusselse voetbalhymnes, die zijn voor de eeuwigheid.

BRUZZ | PORTRET

STANDARD EN ANDERLECHT

DEUX CLUBS, UN CHANTEUR

LOVE FOR UNION AND RWDM

Grâce au chanteur bruxellois Jean Narcy, les clubs de foot Union Saint-Gilloise et RWDM ont plus en commun qu’ils ne le pensent. Car dans les hymnes des deux clubs, on entend la voix de Jean Narcy. Narcy est décédé en 2014 et a sorti 99 vinyles. Après avoir fait partie de l’orchestre de l’accordéoniste Hector Delfosse, il a consacré le reste de sa carrière musicale au sport. Son plus grand tube est ‘Bravo Eddy’, composé pour Eddy Merckx après sa première victoire au Tour de France.

Thanks to Brussels schlager singer Jean Narcy, the popular football clubs Union Saint-Gilloise and RWDM have more in common than they think. Both club anthems are sung by Jean Narcy, which can still be heard every time before kick-off at Union and RWDM’s stadium. Narcy died in 2014 and recorded exactly 99 vinyl records. After being part of the orchestra of accordionist Hector Delfosse, he threw himself into sports in the second part of his music career.

His biggest success was “Bravo Eddy” about cyclist Eddy Merckx.

FR

EN

10 MAART 2021

I 23

NAAR EEN ANDERE AANPAK VAN PROSTITUTIE IN DE ALHAMBRABIJK EN DE RAAMBUURTEN

Prostitutie, een complex plaatje in de stad

Met straatprostitutie in de Alhambrawijk en twee totaal verschillende raambuurten in Schaarbeek en Sint-Joost-ten-Node heeft Brussel een complex prostitutielandschap. Veiligheid voor de sekswerkers en leefbaarheid voor de buurtbewoners zou de leidraad moeten zijn. Maar veel aandacht van politici krijgt dit niet. “Met prostitutie koop je geen stemmen.” — HANS VANDECANDELAERE, FOTO’S IVAN PUT 24

I

10 MAART 2021

D

e rendez-voushotels zijn van oudsher dé voedingsbodem voor straatprostitutie in de Alhambrawijk. Maar in de Van Gaverstraat is de eigenares van Studio 2000 het moe. Ze wil het vastgoed al langer verkopen. Brussel-Stad deed een bod. “We zien het hotel graag verdwijnen en willen er appartementen in,” zegt schepen van Stedenbouw Ans Persoons (one.brussels–SP.A). “De deal ging niet door, maar de eigenares beweert wel dat ze de wil heeft om te verkopen aan iemand die er woningen van maakt.”

Ook in Studio Europe in de Koopliedenstraat beweegt er wat. Daar vechten twee partijen van

Sinds 2011 zijn de ‘salons voor prostitutie’ in de Aarschotstraat verplicht gerenoveerd, maar aan de verbetering van de omgeving is nog werk.

ARCHIEFBEELD

“In Brussel zat ik nog nooit in een vergadering waar prostitutie aan bod komt. Nochtans denk ik dat we het moeten beschouwen als een deel van het stedelijke leven”

co-eigenaars voor de rechtbank een geschil uit.

Zowel Ans Persoons als Jan Leerman van het Comité Alhambra meent te weten dat er nieuwe plannen op tafel liggen, waaronder een cohousingproject. Een van de eigenaars reageert vooralsnog terughoudend aan de telefoon. “Mijn man en ik wachten de uitspraak af. We staan open voor alternatieven, maar voor hetzelfde geld rekken we het hotel nog een poos tot aan ons pensioen.” Als beide hotels binnen afzienbare tijd de handdoek in de ring zouden werpen, wordt er een nieuwe horde genomen in een lang verhaal.

Eind jaren 1990 groeide straatprostitutie in de Alhambrawijk uit van randverschijnsel tot

voor de straatprostitutie. PS-Burgemeesters Freddy Thielemans en Yvan Mayeur dachten nog even aan sinistere en gevaarlijke P-zones langs het kanaal van Willebroek of naast het Amerikaans paviljoen op de Heizel. Met Philippe Close (PS) verdween nadien elke bereidheid om naar een oplossing te zoeken. Voor hem is prostitutie een vorm van menselijk lijden waarin niet mag worden geïnvesteerd. “Het enige wat Brussel-Stad interesseert, is het wegwerken van de overlast,” zegt Bernard Clerfayt (Défi), Brussels minister en voormalig burgemeester van Schaarbeek. “Dat de activiteit naar andere gemeenten kan verschuiven, is haar geen zorg.”

NIET IN EIGEN VOORTUIN Het zit muurvast. Het sekswerkerscollectief Utsopi en de gezondheidsorganisatie Espace P stellen veiligheid en een sociale, medische omkadering voorop. Ze pleiten er al jaren voor om de straatprostitutie te beperken tot enkele straten van de Alhambrawijk. Het Comité Alhambra komt daarentegen op voor de belangen van de wijkbewoners. “Prostitutie oké, maar niet in de eigen voortuin.” Beide standpunten zijn legitiem, maar niemand weet ze tot een structureel alternatief te verzoenen. Philippe Close ontvangt tweemaandelijks alleen nog het Comité Alhambra.

Ans Persoons betreurt dat er niet vanuit een breder kader wordt nagedacht. “Betrek er specialisten bij,” zegt zij. Ook Jan Leerman van het Comité Alhambra is die mening genegen. “Er zou een taskforce Prostitutie moeten komen.

Verzamel experten. Organiseer politieke tafelcon-

▼

Eind jaren 1990 groeide straatprostitutie in de Alhambrawijk uit van randverschijnsel tot fenomeen. Bronstige chauffeurs draaiden er de klok rond korte lussen door de smalle straten.

fenomeen. Bronstige chauffeurs draaiden er de klok rond korte lussen door de smalle straten.

Drie opeenvolgende PS-burgemeesters bonden vanaf 2005 de strijd tegen de overlast aan.

Bloembakken en betonblokken verhinderden de carrouselrijders om terug te keren naar ‘Start’.

Een nieuw politiereglement bestrafte prostituees en klanten met GAS-boetes. Sinds de Raad van State die maatregel terugfloot, gebeurt dat met pv’s. Intussen vonden nieuwe middenklassers hun weg naar de wijk. En de recente oplevering van een vijftigtal nieuwbouwwoningen in de Koopliedenstraat maken samen met de heraanleg van de Antwerpsepoort het stadsvernieuwingsproces stilaan compleet.

Tel daarbij ook nog de mogelijke sluiting van de rendez-voushotels en je zou verwachten dat de straatprostitutie opdroogt. Maar niets is zeker. De hotels zijn sinds oktober dicht door corona en nu al zijn er verschuivingen. Klanten die de afstandsregels aan hun laars lappen en in de Alhambrawijk nog een beroep doen op de enkele schaarse straatprostituees, krijgen er vandaag een wandeling bovenop. Meestal loopt die via de Mechelsestraat naar appartementen op de Adolphe Maxlaan of – volgens het Comité Alhambra – naar kamers in het Hotel Esperance, vlak bij de Nieuwstraat. Is dat ommetje een voorbode van het post-coronatijdperk en zien we de verplaatsing van prostitutie naar niet-gecontroleerde afwerkplekken in een aangrenzende zone?

Brussel-Stad voert al twee decennia een verjaagbeleid zonder noemenswaardig alternatief

B R U Z Z | A N A LY S E

KRISTIAAN BORRET Brussels bouwmeester

10 MAART 2021

I 25

NAAR EEN ANDERE AANPAK VAN PROSTITUTIE IN DE ALHAMBRABIJK EN DE RAAMBUURTEN

“Het enige wat Brussel-Stad interesseert, is de overlast wegwerken.

Dat de activiteit naar andere gemeenten kan verschuiven, is haar geen zorg” BERNARD CLERFAYT

▼

Voormalig burgemeester van Schaarbeek

B R U Z Z | A N A LY S E

ferenties en werk aan luisterbereidheid. Het Oosterweeldossier zat ook muurvast. Een goede intendant heeft dat kunnen openbreken. In die zin is het jammer dat Rudi Vervoort zo’n afwezige minister-president is.”

Het Gewest houdt zich inderdaad al jaren op de vlakte. In het regeerakkoord van 2019 staat dat het over prostitutie “een intergemeentelijke coördinatie” op zich zal nemen. De belofte gaat terug op het veiligheids- en preventieplan van 2017. De bevoegdheid ligt bij het kabinet-Vervoort. Samen met de portefeuille stadsvernieuwing is dat het meest aangewezen departement om proactief na te denken over overlastbestrijding en de plaats van prostitutie in de stad. In een schriftelijke reactie laat het kabinet weten dat het de clausule van het regeerakkoord voor een tweede keer verhuist naar het nieuwe veiligheidsen preventieplan van 2021-2024.

“Dat intergemeentelijke overleg heeft niet veel om het lijf,” reageert Clerfayt. “Prostitutie is geen prioriteit. Je koopt er geen stemmen mee en het is snel morele paniek. Rudi Vervoort kan trachten de visies samen te brengen, maar zolang er geen globaal debat ontstaat, zal het Gewest zich niet investeren.” Nochtans zijn er mogelijkheden. “Het stadsbestuur van Charleroi schroeft zijn besluit van 2014 terug en maakt een einde aan het totaalverbod op tippelen,” klinkt Martine Di Marino van de gezondheidsorganisatie Entre 2 Wallonie blij aan de telefoon. “Jarenlang zagen we de nachtprostitutie in kraakpanden toenemen en bereikten we de straatprostituees nog nauwelijks.

Maar nu krijgen ze weldra een nieuwe, minder bevolkte, maar nog steeds gemengde wijk toegewezen.”

FOCUS OP DE RAAMBUURTEN Ook in de twee raambuurten boekt het beleid weinig vooruitgang op het vlak van leefbaarheid.

Voorlopig zijn ze nog potdicht. Volgens een informeel communiqué van minister David Clarinval (MR) aan Utsopi en de gemeente Schaarbeek maakt sekswerk geen deel uit van de niet-medische contactberoepen die op 1 maart mochten heropstarten. Maar binnen afzienbare tijd gaan hier opnieuw twee totaal verschillende werelden open.

De zogenaamde carrés liggen verspreid over Schaarbeek en Sint-Joost. Het woonwijkje is zowat het ruigste wat het gewest te bieden heeft: een afgeleefd huizenbestand, overbevolking, 26

I

10 MAART 2021

huisjesmelkerij, zwerfvuil, bendevorming, openlijke drughandel en een enorm komen en gaan van inwoners. De sekswerksters huren de carrés rechtstreeks van de eigenaar. De kans op Nigeriaanse en Ghanese mensenhandelpraktijken is erg reëel. In 2011 kwamen beide gemeenten tot een gedeeld politiereglement dat paal en perk moest stellen aan de wanpraktijken. Vier jaar later trok burgemeester Emir Kir (ex-PS) er zonder overleg de stekker uit om voortaan in Sint-Joost met een Trumpiaanse onvoorspelbaarheid cavalier seul te spelen. Al enkele jaren koopt de gemeente carrés op om er nadien niets mee te doen, op het dicht metselen van de ramen na.

“Tijdens een recente gemeenteraad zei Kir dat hij ook hiermee voorlopig stopt om begrotingsredenen,” meldt gemeenteraadslid Frederik Roekens (Groen). “Gebouwen opkopen? Euhm, oké ... maar waar is de visie? Is er een plan? Welke kant wil hij op? En intussen neemt de verdoken prostitutie in de buurt toe.”

De Schaarbeekse Aarschotstraat ligt dan weer aan de rand van een woonwijk. Hier, geen carrés, wel ‘salons voor prostitutie’. Ze worden gerund door vennootschappen en zijn vrijwel integraal bevolkt door sekswerksters uit Oost-Europa of van Albanese origine. Die zijn in twintig jaar tijd een stuk autonomer geworden. In de jaren 2000 werd de straat heraangelegd en kon burgemeester Clerfayt de uitwaaiering naar de zijstraten terugdringen. Sinds 2011 moeten de 56 toegelaten salons beschikken over een conformiteitsattest. Dat leidde tot een drastische verbetering van de werkplaatsen. Maar sindsdien ligt het ook hier stil. Overdag valt de resterende overlast nog mee. De nacht blijft desastreus.

Significant voor de afwezigheid van het Gewest was het uitrollen van het stadsvernieuwingscontract Brabant-Noord-Sint-Lazarus in 2017. Wie dat leest, verbaast zich dat er met geen woord over prostitutie in wordt gerept. Marie Demanet van het stedenbouwkundig bureau ERU was een van de auteurs. “In onze voorbereidende analyse zagen we in dit gemeenteoverschrijdende project juist wél een kans om prostitutie en leefbaarheid beter te harmoniëren, zowel in Sint-Joost als in Schaarbeek. We dachten na over de opheffing van parkeerstroken in de Aarschotstraat, nieuwe mobiliteitsplannen, een aanhoudend overleg met de bewoners en de systematische renovatie van de zovele verloederde neoclassicistische gevels in beide buurten. Alleen besliste het Gewest vrijwel

meteen na onze diagnose om prostitutie niet op zich te behandelen. Het vond dat een stadsvernieuwingscontract daarvoor geen geschikt middel was.”

“In Brussel zat ik nog nooit in een vergadering waar prostitutie aan bod komt,” vertelt bouwmeester Kristiaan Borret. “Nochtans denk ik dat we het moeten beschouwen als een deel van het stedelijke leven, en dus dat het ook een plaats in de publieke ruimte verdient. Kwaliteitsvol ontwerp is ook hier van tel.”

HOE HET ANDERS KAN Er is marge om na te denken over hoe het anders kan, ook al raak je hiermee aan een complexe juridische en financiële materie. Kan de scheefgegroeide situatie in de carrébuurt nog ooit wel goed komen? Waarom niet stilaan denken aan een geleidelijk uitdoofbeleid? Juridisch gezien is dat in die buurt niet onhaalbaar. De conformiteitsattesten worden er immers verleend aan natuurlijke rechtspersonen, dus aan de sekswerkers zelf. Telkens als er iemand mee stopt of op pensioen gaat, zouden de gemeenten kunnen overwegen om aan een nieuwe kandidaat geen attest meer uit te reiken. Het zwaartepunt van de raamprostitutie wordt hierdoor geheroriënteerd richting Aarschotstraat.

Daar zijn drie scenario’s mogelijk. Het goedkoopste en eenvoudigste is om de huidige overlast verder te bestrijden via een algemene

« LA PROSTITUTION FAIT PARTIE DE LA VILLE » Bruxelles présente un milieu de la prostitution complexe. Il y a de la prostitution de rue dans le quartier Alhambra, et deux zones complètement différentes à Schaerbeek et à Saint-Josse-ten-Noode. Depuis 2005, trois bourgmestres PS successifs luttent contre les nuisances dans le quartier Alhambra. Bernard Clerfayt (Défi), ministre de Bruxelles et ancien bourgmestre de Schaerbeek, critique l’approche de la Ville de Bruxelles : « Ils veulent juste se débarrasser des nuisances. Le fait que l’activité puisse se déplacer vers d’autres communes n’est apparemment pas une préoccupation pour la Ville de Bruxelles. Il devrait y avoir un débat global, mais la prostitution n’est pas une priorité. Ça ne rapporte pas de voix et ça crée vite une panique morale. » Peu de progrès ont été faits en termes de qualité de vie dans les deux quartiers de vitrines. « À Bruxelles, je n’ai jamais participé à une réunion où l’on parle de prostitution », remarque Kristiaan Borret, maître-architecte de Bruxelles. « Cependant, je pense que nous devrions considérer cela comme une composante de la vie en ville. » Comment la Région et les communes pourraient mieux gérer la situation ?

FR

Een algemene facelift van de Aarschotstraat is de goedkoopste optie om de huidige overlast te bestrijden.

Autoluwheid, een lichtplan en een beter vuilnisbeleid kunnen helpen.

facelift van de straat. Denk aan autoluwheid, een beter vuilnisbeleid en een lichtplan.

In een duurder scenario is een schaalverkleining te overwegen. Dat kan door de vijftien salons recht tegenover de stationsuitgangen te sluiten.

Burgemeester Cécile Jodogne (Défi) en de juridische dienst van Schaarbeek wijzen terecht op hindernissen. “Zolang de vennootschappen in regel zijn, kunnen we de conformiteitsattesten niet zomaar intrekken. De panden opkopen zou de enige mogelijkheid zijn. Maar dan zit je al snel aan minstens vijftien miljoen euro publiek geld, dat je ook aan andere doeleinden kan spenderen. We moeten dus keuzes maken.” Moeilijke keuzes allicht, maar geen onmogelijke. Het Gewest zou via een strategisch plan extra financiële middelen kunnen vrijmaken. De meerwaarde van de operatie houdt in dat je langs een van de belangrijkste stations van België een publieke ruimte creëert waar ook vrouwen en kinderen zich op hun gemak voelen. Voor de getroffen sekswerkers zelf is er voldoende plaats in de salons van het tweede deel van de straat, langs de sporenberm. De onderbezetting van de ramen is er immers frappant, want raamprostitutie leidt al jaren onder de concurrentie van internet-gerelateerde prostitutiesectoren.

Een derde plan om over na te denken? Het Gewest verleent een vergunning aan een privépromotor die raamprostitutie onderbrengt in een kwaliteitsvol eros center, elders in de stad. In Oostende lukt dat. Ook het Villa Tinto in de

Antwerpse raambuurt werkt op deze manier. Niets garandeert dat de uitbaters van de salons in de Aarschotstraat vervolgens zullen sluiten, maar misschien kiezen ze op termijn wel eieren voor hun geld. Een degelijk eros center kan immers de concurrentie aangaan met een verloederde Aarschotstraat die potentiële klanten afschrikt.

Bovendien zal de bouw van de nieuwe metrolijn in de Brabantwijk allicht een nieuwe dynamiek en meerwaardeontwikkeling doen ontstaan en wordt de druk op raamprostitutie er alsmaar groter.

Hoe dan ook, de gemeente Schaarbeek is al jaren met voorsprong de enige politieke instantie die pragmatisch over prostitutie durft te redeneren. Er is zelfs een prostitutieplatform dat op regelmatige basis politie, gezondheidswerkers, vertegenwoordigers van de sekswerkers en een prostitutieambtenaar samenbrengt. Die embryonale structuur is er en waarom zou die niet kunnen uitgroeien tot een ronde tafel waaraan ook andere gemeenten, samen met het Gewest aanschuiven met het oog op een constructief debat?

Hans Vandecandelaere is ook auteur van En vraag niet waarom.

Sekswerk in België (EPO, 2019)

“PROSTITUTION IS PART OF DAILY LIFE” The world of prostitution in Brussels is complex. There is street prostitution in the Alhambra neighbourhood, and two completely different areas in Schaarbeek and Sint-Joost-ten-Node with window prostitution. Three successive PS-mayors took up the fight against nuisance in the Alhambra neighbourhood in 2005. Bernard Clerfayt (Défi), Brussels minister and former mayor of Schaarbeek, criticises the approach by Brussels City: “They simply want to get rid of the nuisance. The fact that the activity may shift to other municipalities is apparently not a concern for Brussels City.

There should be a global debate, but prostitution is not a priority. You don’t buy votes with it and moral panic quickly arises.” The policy makes little progress in terms of liveability also for the two districts with window prostitution.” In Brussels, I have never been in a meeting where prostitution was discussed,” remarks master builder Kristiaan Borret. “Yet I think we should consider it as part of urban life.” How can the region and municipalities deal with this better?

EN

10 MAART 2021

I 27

Big City

Er valt heel wat te vertellen over het weer in België. Dat besefte ook astronoom en statisticus Adolphe OpOp hethet eerste gezicht lijkt eerste gezicht lijkt Quetelet.

Al voor het ditdit een absurde vraag.

Het een absurde vraag.

Het ontstaan van ons land, in woord ‘steenweg’ is voor woord ‘steenweg’ is voor 1827 overtuigde hij koning deze smalle straat al al deze smalle straat Willem I der Nederlanden overschat, laat staan datdat er er overschat, laat staan ervan om een Sterrenwacht opop deze plek ruimte zou deze plek ruimte zou te bouwen ineen Sint-Joost. zijn voor stadspaleis. zijn voor een stadspaleis.

HetEn werd een toch.

Brussel zou En toch. ObservatoriBrussel zou um Brussel voor Sterrenkunde, niet zijn, mochten Brussel niet zijn, mochten maar er werden ook er er hier enen daar geen hier daar geen verdoken architecturale dagelijks meteorologische verdoken architecturale parels zijn, precies opop diedie waarnemingen gehouden, parels zijn, precies plek waar je ze hethet minst zoals onder meer temperaplek waar je ze minst verwacht. tuurmetingen. verwacht. Quetelet mat In In dede Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg en noteerde vier keer per diedie verrassing wacht verrassing dagwacht hoe warm het was. Dat dede gevel van achter gevel van wasachter voor die tijd ongebruinummer 46,46, waar hethet nummer waar kelijk. Daardoor behoren de Huis voor Podiumkunsten Huistemperatuurvoor Podiumkunsten Brusselse LaLa Bellone te te vinden is.is.

Bellone waarnemingen tot vinden de Langs dede straatkant straalt Langs straatkant oudste ter wereld en was straalt hethet gebouw weinig België eengebouw vanuit: deweinig eerste bijzonders een bijzonders uit: een landen die de meteorologie kleurloze gevel met kleurloze gevel met uitgebreid bestudeerden. weliswaar een mooie weliswaar een mooie Quetelet was sterk omkadering rond dede omkadering rond overtuigd van verregaande voordeur.

Achter die voordeur. Achter die samenwerking tussen voordeur ligtligt een nauwe voordeur een nauwe verschillende landen.

Dan gang, en wie die neemt, gang, en wie die neemt, ziet het ‘Bellonahuis’ konden immers gegevens ziet het ‘Bellonahuis’ verschijnen.

Het valt te worden uitgewisseld en dete verschijnen.

Het valt bestempelen als een veranderingen in de bestempelen als een verborgen parel, maar hethet atmosfeer voorspeld. verborgen parel, maar is ook een stedenbouwis ook een stedenbouwDankzij de inspanningen flater.

ErEr werd kundige flater. werd vankundige Quetelet had België in immers volledig rond immers volledig rond 1876 al weerbulletins. gebouwd, waardoor hethet gebouwd, waardoor Naarmate de jaren vrijwel onzichtbaar is.is. vrijwel onzichtbaar vorderden, werden die Dat Bellonahuis had netnet Dat Bellonahuis had steeds accurater, ook omdat zozo goed opop dede Grote Markt goed Grote Markt er altijd meer samenwerkunnen staan, want kunnen staan, want kingarchitect was tussen landen.

Jan Cosijn architect Jan Cosijn Quetelet beperkte zich tekende ook hethet Bakkerstekende ook Bakkersechter niet totnu de het meteorohuis, waar café LeLe huis, waar nu het café logie, hijd’Espagne verrichttewordt ook in Roy Roy d’Espagne wordt andere domeinen pioniersuitgebaat.

Het Bellonahuis uitgebaat.

Het Bellonahuis werk.

Zo paste hij deNicolaas ontwierp hij voor ontwierp hij voor Nicolaas kansberekening en een Bally, vermoedelijk Bally, vermoedelijk een wapenhandelaar. zou statistiek, die tot danDat toe wapenhandelaar.

Dat zou een verklaring kunnen vooral werden gebruikt inzijn een verklaring kunnen zijn voor dede verschillende de astronomie, toe in de voor verschillende verwijzingen diedie in in dede sociale wetenschappen.

Hij verwijzingen verscholen zitten.

ZoZo gevel verscholen zitten. wougevel de variabelen van prijkt hethet beeld van prijkt beeld van sociale fenomenen

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Big BigCity City

Bellona, dede Romeinse Bellona, Romeinse godin van dede oorlog, boven godin van oorlog, boven

toen nog landelijke en hoger gelegen Ukkel. In STEL ZELF JE VRAAG eerste instantie werden de EN STEM OP BRUZZ.BE metingen zowel in Zes maanden nana haar Zes maanden Sint-Joost als inhaar Ukkel huwelijk met dede graaf beviel huwelijk met beviel STEL ZELF JEJE VRAAG uitgevoerd.

Zo graaf kon ook het STEL ZELF VRAAG ze ze al al van haar eerste zoon. van haar eerste zoon. verschil in temperatuur EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE Vermoedelijk was haar man Vermoedelijk was haar man binnen envan buiten de stad niet dede vader hethet kind, niet vader van kind, worden Maar maar wel debestudeerd.

Zonnekoning maar wel de Zonnekoning toen de activiteiten zo goed zelve.

ZeZe was een van zijn zelve. was een van zijn als volledig werden maîtresses enen werd door maîtresses werd door overgenomen in Ukkel, hem zelfs benoemd tot hem zelfs benoemd tot raakte het oude gebouw eerste hofdame, dede hoogste eerste hofdame, hoogste vrouwelijke positie aan het van de Sterrenwacht in vrouwelijke positie aan het Franse hof.

Sint-Joost Franse hof. in verval. Op het Steeg hethet allemaal plateau inhaar Ukkel daarenteSteeg haar allemaal — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM naar het hoofd?

Misschien genhet konhoofd? de Sterrenwacht naar Misschien —— JULIAN wel, want ze ze raakte JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raakte uitbreiden en in 1913 verwikkeld verschillende verwikkeld verschillende splitste in dein organisatie in moordschandalen.

ZeZe werd moordschandalen. werd twee: de Koninklijke niet enkel verdacht van dede niet enkel verdacht van Sterrenwacht en het moord op haar eigen man, moord op haar eigen man, Koninklijk Meteorologimaar ook van diedie opop andere maar van scheook Instituut, het andere KMI. maîtresses van Lodewijk maîtresses van Lodewijk De dagelijkse temperaXIV. ZeZe werd verbannen van XIV. werd verbannen van tuurmetingen in Ukkel hethet Franse hofhof enen kwam in inzijn Franse kwam nog altijd de referentie Brussel terecht.

Eerst zou Brussel terecht.

Eerst zou voor België.

Omdat die al ze ze een tijdje in in het kasteel een tijdje het kasteel zo lang vanaf dat plateau van Tervuren gewoond van Tervuren gewoond gebeuren, zalomdat daar niet hebben, maar omdat zeook hethet hebben, maar ze snel verandering in komen, ook daar te te bont maakte, ook daar bont maakte, want dat zou de nauwkeuwerd ze ze verplaatst naar hethet werd verplaatst naar Bellonahuis.

Daar righeid van dewoonde langeterBellonahuis.

Daar woonde ze ze een paar jaar. mijnstudies in het gedrang een paar jaar.

Na haar volgden kunnen brengen.

Na haar volgden Tempewelgestelde bewoners ratuurmetingen zijn welgestelde bewoners elkaar op.op.

Inprecisiewerk.

1913 lietliet elkaar In 1913 immers burgemeester Karel Buls burgemeester Karel Buls Vandaag gebeuren de hethet huis opkopen dede huis opkopen door metingen metdoor automatistad Brussel. DeDe politie stad politiemaar scheBrussel. thermometers, heeft er er een bureau gehad, heeft een bureau elke dag, stipt omgehad, acht uur dede kostuums van dede kostuums van ’s morgens, wandelt er nog Ommegang zijn er er bewaard Ommegang bewaard iemand hetzijn grasveld van enen hethet was ook een was ook een het KMI op, naar een van bezienswaardigheid tijdens De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren 1920. bezienswaardigheid tijdens de witte houten bakken, Expo 58.58.

In In dede jaren 1980 © PHOTONEWS Expo jaren 1980 om opeen eenhuis kwikthermomewerd het voor HetHet Bellonahuis dateert uituit de de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor Bellonahuis dateert late zeventiende eeuw. ter te observeren in welke podiumkunsten.

DeDe ruimte © BELGA podiumkunsten. ruimte © BELGA stemming de temperatuur bestuderen en gebruikte bestuderen. Ook de steeds meer. Ook de wijken tussen het oude huis en hethet tussen het oude huis en ons die dag zal brengen. statistiek om bijvoorbeeld temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, die nieuwe huis werd een nieuwe huis werd een Het oude gebouw van de criminaliteit, huwelijks- en waren minder accuraat. De overdekte toen aan de Schaarbeeksebinnenkoer, waar overdekte binnenkoer, waar weer symbool voor dede culturele instelling dede centrale poort. zijn zijn opvolgster: Olympia Sterrenwacht staatLaer zelfmoordcijfers in Er kaart te dichte bebouwing hield – poort lag, raakten dichter weer symbool voor culturele instelling La centrale poort.

Er zijn zijn opvolgster: Olympia opoffering. nunu geregeld nog andere indicaties naar Mancini, bekend maar trouwens nog altijd, het brengen. toen al een – de warmte vast bebouwd.

De eerste opoffering.

Bellone geregeld nog andere indicaties naar Mancini, een bekend maaren Bellone optredens, hethet oorlogsenen hethet vooral berucht figuur ligt aanontmoetingen het naar de stichter dat beïnvloedde de aan straatverlichting maakte optredens, ontmoetingen oorlogsvooral berucht figuur aan MINNARES VAN DEDE enen culturele activiteiten jachtleven te te vinden in in dede het Franse hof, in in de tijdtijd VERHUIZING MINNARES VAN genoemde Queteletplein, waarnemingen.

De het voor het instituut culturele activiteiten jachtleven vinden het Franse hof, de ZONNEKONING organiseert.

DeDe schoonheid maar evengoed van Zonnekoning LodeZONNEKONING organiseert. schoonheid maar evengoed van Zonnekoning Lodein de schaduw van de Sterrenwacht verhuisde moeilijker om de sterren Infaçade, defaçade, negentiende eeuw mag dan wel verdoken zijn, staat er op het dak een wijk XIV. Daar kwam ze ze Het iswaar niet duidelijk mag dan wel verdoken zijn, staat er opBrussel het dak een wijk XIV. kwam Het is niet welke Astro Tower. daarom inDaar 1890 naar het goed teduidelijk nemenwelke en te verstedelijkte

Waarom wordt de gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal van onsde land gemeten achter achter deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

standbeeld van een standbeeld van een pelikaan.

DieDie staat dan pelikaan. staat dan

versieringen Nicolaas Bally versieringen Nicolaas Bally lietliet aanbrengen enen welke aanbrengen welke

Lees en bekijk de

Lees en k bekij Lees en bekij de k de antwoorden antwoorden antwoorden op dede Big-Cityvragen via Big-Cityvragen op de op Big-Cityvragen via via bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity 2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw BigBig City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw City-verhaal.

terecht toen ze ze trouwde met terecht toen trouwde met dede graaf Eugène dede Savoie. graaf Eugène Savoie.

er er wordt gelukkig wel nog wordt gelukkig wel nog altijd mee uitgepakt. altijd mee uitgepakt.

VOLGENDE KEER VOLGENDE KEER VOLGENDE WEEK Waarom wordt dede Waarom wordt Wat gebeurt er als er onder gemiddelde temperatuur gemiddelde temperatuur mij nons huis een metrolij n van ons land gemeten in in van land gemeten wordt gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

Culture.

NL | FR | EN A HEART FOR THE ARTS, ALSO DURING THE LOCKDOWN

ARTIST-GUARDIAN CÉCILE MASSART OPENS THE DOOR TO ANOTHER WORLD

‘We need to envision a nuclear culture’

PHOTORAPHIE VINCEN BEECKMAN ET KASPER DEMEULEMEESTER

‘Le quartier Heyvaert, tel qu’on le voit aujourd’hui, appartient déjà au passé’

POP VERA COOMANS EN THOMAS DEVOS

‘We wilden gewoon wat liedjes maken, maar plots stond Madou er weer’

Culture. Cabin Fever

‘Yseult me rappelle mon propre parcours’ FR

Après avoir tapé dans l’œil des festivals internationaux avec Chez Jolie Coiffure, Rosine Mbakam est de retour avec un documentaire présenté en première mondiale à Cinéma du Réel. En a endant de le découvrir en Belgique, la Bruxelloise livre ses bons plans du confinement.

— SOPHIE SOUKIAS

Invitée dans des festivals internationaux comme DOK Leipzig et le Fespaco, saluée au passage par le New York Times pour son « remarkable debut », la réalisatrice bruxelloise originaire du Cameroun Rosine Mbakam a conquis les critiques du monde entier avec son documentaire Chez Jolie Coiffure, une incursion dans le quotidien du petit salon de coiffure tenu par Sabine, combattante et poétesse de la vie, dans une galerie de Matongé à Ixelles.

Son nouveau film Les Prières de Delphine a été remarqué par le prestigieux festival du documentaire français Cinéma du Réel où il sera montré (virtuellement) en première mondiale. Géolocalisation oblige, le public belge devra patienter avant de plonger dans le récit mouvementé et déchirant de l’arrivée en Belgique d’une jeune Camerounaise nommée Delphine. Afin de nous rendre l’attente moins longue, Rosine Mbakam partage les livres, films et podcasts qui lui inspirent force et poésie. Encore plus en ces temps de lockdown.

LES MOTS DU QUOTIDIEN « En ce moment, je lis Maya Angelou: Lettre à ma fille, Tant que je serai noire, … », dit la réalisatrice. « C’est quelqu’un qui décloisonne l’art. Elle a été actrice, chanteuse, écrivaine et poétesse. Elle a tout fait. En tant que personne noire ayant grandi pendant la ségrégation, elle y est arrivée.

Et la lire me fait croire que moi aussi je peux y arriver aujourd’hui, à ma manière.

Parce qu’elle donne le pouvoir aux mots du quotidien, Maya Angelou m’a aussi appris que la poésie est accessible.

Elle m’encourage à écrire, à mon niveau, sans prétention. » Toujours dans la catégorie des femmes inspirantes, la récente performance d’Yseult aux Victoires de Musique – compétition qui 30

« Oprah Winfrey met en évidence que la vie est un processus et que la renommée se construit sur des fragilités, des doutes et des moments difficiles », dit Rosine Mbakam. © IVAN PUT

s’est, au passage, soldée par le couronnement de l’artiste française, désignée Meilleur Espoir féminin – n’a fait que confirmer l’admiration que Rosine Mbakam porte au cheminement de la chanteuse avec qui elle partage les mêmes racines camerounaises. « Je l’ai découverte en 2014 lorsqu’elle participait à La Nouvelle Star.

Elle me rappelait mon propre parcours du moment : la difficulté d’imposer sa singularité, d’être soi, de ne pas se laisser enfermer dans un système », dit Mbakam. « De la voir

performer sur la scène des Victoires de la Musique telle qu’elle est, entourée de toutes ces femmes fortes, comme elle, qui sont habituellement invisibilisées, c’est un merveilleux décloisonnement. » Parmi les titres phares d’Yseult, Rosine Mbakam raffole de ‘Corps’ et ‘Bad Boy’. « Les gens seront surpris de m’entendre dire ça, car je suis quelqu’un de très timide (rires).

Mais j’aime la manière dont elle me vend un rêve violent. » On l’aura compris, Rosine Mbakam aime quand la parole se libère. Et c’est ce dont il est aussi question dans En Thérapie. Créée par Éric Toledano et Olivier Nakache, la nouvelle série d’Arte se déroule entre les quatre murs du cabinet d’un psychanalyste parisien au lendemain des attentats du 13 novembre 2015. « Je regarde la série avec mon

Quarantoon WIDE VERCNOCKE mari. J’aime beaucoup le dispositif qui rejoint celui de mon dernier film (Les Prières de Delphine se déroule entièrement dans la chambre de la protagoniste, NDLR). À travers la parole, naît l’émotion. Parler peut nous libérer et la violence de nos paroles revient à nous comme une force pour résister et pour se battre. Dans Les Prières de Delphine, l’échange avec Delphine permet de se guérir, de se réconforter et, surtout, de rigoler. »

L’ÉMOTION AU BON ENDROIT Se guérir, se réconforter et rigoler. C’est aussi ce dont la mythique animatrice et productrice américaine Oprah Winfrey – qui secoue la toile en ce moment avec son interview du couple princier Meghan et Harry – a le pouvoir. « Elle a une capacité impressionnante à mettre les gens à l’aise », dit Mbakam. « Je regarde Oprah’s Master Class sur YouTube. Elle y interviewe des célébrités sur leur parcours et met en évidence que la vie est un processus et que la renommée se construit sur des fragilités, des doutes et des moments difficiles. » Si Oprah a l’art de faire parler les gens, Rosine Mbakam aime que l’animatrice n’ait pas peur de donner le change en se dévoilant à son tour devant des millions de téléspectateurs. « Elle n’est pas dans le journalisme classique, elle s’exprime. Elle parvient à poser son émotion au bon endroit sans que ça ne perturbe l’objectivité de son travail. » Outre les master classes, la réalisatrice ne se refuse jamais un épisode de Super Soul Sunday, le show d’Oprah dédié aux questions spirituelles. « Cette émission permet de donner du sens aux gestes du quotidien. Encore plus en temps de confinement. » Dernier bon plan pour éviter le blues du confinement: l’émission Affaires Sensibles produite et présentée par Fabrice Drouelle sur France Inter. Un voyage hebdomadaire dans la seconde moitié du XXe siècle par le prisme d’un fait divers. « Sa voix me transporte », dit Rosine Mbakam. « Elle me rappelle celle des conteurs et conteuses d’Afrique. Ça me ramène à mon enfance et aux histoires que mes tantes racontaient. Drouelle nous fait vivre les événements comme si on y était. Il a une manière de manier les mots qui est tout simplement incroyable. » 31

Culture. Classical music festival

Rap with strings attached EN

“It is not an obvious step, but a very deliberate one,” says intendant Joost Fonteyne about KlaraFestival’s desire over the next few years to connect with the diverse urban fabric of Brussels. Musikaa sets its sights on Molenbeek and is an encouraging first step. — TOM PEETERS That you should not tell him anything about his future if you kill his brother. That he is afraid to walk through the city. And Mama, that he cannot breathe. The frustrations and the fear come from the mouth of Samuel-Ulrich Boni (stage name: Alias). In “Respire Floyd”, he crawls into the skin of the late George Floyd.

The empathy of this young man from the Ivory Coast, stranded in Brussels, is considerable. What is new is that this time, he is accompanied by a real string quartet. They have also taken the trouble to adapt to the rhythm of the young rapper. The cross-pollination between the language of the street and that of the concert hall touches a sensitive chord. The song combines combativeness with melancholy and can be heard in one of the five Musikaa video portraits from 21 March onwards. These will

be available on the KlaraFestival website or – better still – you can call them up with a simple QR scan on your smartphone while walking through Molenbeek.

To organise Musikaa, KlaraFestival and Bozar entered into a partnership with the commune of Molenbeek and five organisations with experience of supporting local talent. Boni, for example, is a regular guest at the MolenBerlin youth workshop of the Huis van Culturen en Sociale Samenhang/ Maison des Cultures et de la Cohésion Sociale. Musikaa offered pianist and composer Samir Bendimered, who supervises the studio, the chance to pair the young rapper and other talents from his studio with cellist Guy Danel and the Dónisi Quartet from the nearby Chamber Music for Europe. “They normally only play scores. Here, they had to be a bit more flexible, because rap and slam are not written down. That also means improvising. But not only the string quartet had to adapt. For example, I had asked Samuel to do some classical dance steps during his performance. To really meet each other, everyone had to step out of their comfort zone.”

This is the kind of encounter that KlaraFestival is aiming for with Musikaa, where it first scratches the surface and then connects. “Searching for the urban fabric and paying

“This project offers opportunities that do not present themselves every day to the young of Molenbeek, who before the pandemic already had the sense of living in a kind of lockdown” SAMIR BENDIMERED pianist, composer and supervisor MolenBerlin

32

The classical Dónisi string quartet and rapper Samuel-Ulrich Boni (aka Alias) pay tribute to George Floyd for Musikaa.

more attention to the colourful Brussels will remain our main ambition in the coming years, even when we are allowed to organise concerts for an audience again,” emphasises Joost Fonteyne, the festival’s intendant. “It is not an easy step, but it is a very conscious one. This focus on more diversity has not come out of the blue.

Although Fonteyne says he does not have any numbers for the exact reach of KlaraFestival, the impression is that the audience consists mainly of white Flemish people.

“But we are a festival in Brussels, and in that sense we also have to take the responsibility of working with Brussels. Together with local organisations, Musikaa wants to set up a multi-year programme in Molenbeek but we will also focus more on diversity within our regular concert work.”

FROM CONCERT HALL TO STREET CORNER It is not just artists from Molenbeek that can benefit from these cross-pollinations, people from outside can also let their light shine.

Poet and DJ Alex Deforce, who lives in Anderlecht, was asked by the Vaartkapoen for a short residency

with three other musicians. He was familiar with reed player Jordi Grognard, who we know from the jazz collective Yôkaï, and producer Maurizio Athome, but he did not know oud player and local resident Abid Bahri. “He seems to have lived on the same street as the Vaartkapoen for over 25 years. I am the only white Belgian in the company.

Communication was also mainly in French, so I spontaneously started writing in French.”

His new ensemble improvises on a poem for which Deforce found inspiration while walking through Molenbeek, like a fly on the wall. “I describe the district as a collection of street corners. If you turn your visor 180 degrees on one of these street corners, you are in people’s living room. That’s how I want to highlight its versatility. I also see Molenbeek as a postcode with a problem, and that problem is mainly its image.”

That image, dented by the attacks, was also one of the reasons KlaraFestival wanted to focus on it. “In fact, it is a kind of invitation in both directions,” says Bert Collijs, who is responsible for social projects at the festival. “To our audience to discover how beautiful Molenbeek is if you look past the clichés, and to the

GLASS CEILING Bendimered believes that such anchoring offers better stepping stones to rapprochement. “As long as you, as an outsider, are aware of the glass ceiling still bothering everyone here. This ceiling prevents minorities from being discovered and from breaking out, also because the media prefer to talk about the criminal who smashes a car window.

Someone like Samuel was, of course, filled with joy when he was able to work with a string quartet. This project offers opportunities that do not present themselves every day to the young of Molenbeek, who before the pandemic already had the sense of living in a kind of lockdown. Even though they did positive things, they remained invisible. It was not for nothing that my studio was working on the theme of the exiled city even before corona broke out.”

For the occasion, Bendimered also

wrote an arrangement for the Dónisi Quartet to a song by Lebanese composer Marcel Khalife. “Ousfour”, an iconic text by the Palestinian poet Mahmoud Darwish, is often used in the context of political prisoners.

“The song is about a bird that loses its freedom, searches for it and finds it again. The lyrics are sung in Arabic

by Marie Maloux, a girl from the studio who does not actually speak Arabic. Now that our freedom has been taken away from us, it speaks to our imagination again.” But, “Es ist noch nicht alles verloren”, to use the slogan of this digital edition of the KlaraFestival. All is not yet lost.

With there being musical cross-pollinations from LaVallée too, the Migration Museum and MetX,

the scope of artistic projects at the first edition of Musikaa is immediately very diverse. The fact that both the video portraits and the artist photos were made in local youth studios is crucial. “That interaction is very important to us”, Fonteyne concludes. “We are not missionaries.

From the start, the commitment has been to do this together. The message was: we want to learn from you, and maybe you will learn something from us. That includes humility towards the organisations that have each, in their own way, already achieved a lot in Molenbeek.”

KLARAFESTIVAL 2021: THE DIGITAL EXPERIENCE 13 > 22/3 (Musikaa: 21/3, 15.00), www.klarafestival.be

MUSIKAA(L) MOLENBEEK

MUSIKAA...À MOLENBEEK

“Het is geen evidente stap, maar wel een heel bewuste,” zegt intendant Joost Fonteyne over de wil van het KlaraFestival om meer aansluiting te vinden bij het diverse Brusselse stadsweefsel. Met Musikaa, een project dat ontmoetingen opzet die schuren en verbinden, richt het het vizier op Molenbeek.

Samir Bendimered, muzikant en begeleider van jongerenatelier MolenBerlin: “Het biedt kansen die zich niet elke dag aandienen voor Molenbeekse jongeren, die ook al voor de pandemie het gevoel hadden in een soort van lockdown te leven.”

« Ce n’est pas une démarche évidente, mais elle est délibérée », explique Joost Fonteyne du KlaraFestival, sur la volonté de resserrer les liens avec le tissu urbain diversifié de Bruxelles.

Avec Musikaa, un projet qui favorise les rencontres, Molenbeek est à l’honneur.

Samir Bendimered, musicien et chef d’orchestre à l’atelier pour les jeunes MolenBerlin : « Cela offre des opportunités qui ne se présentent pas tous les jours pour les jeunes de Molenbeek, qui avaient déjà le sentiment avant la pandémie de vivre une sorte de confinement. »

NL

FR

Luxury resale store — Pre-owned kleding en accessoires van Belgische en buitenlandse designers.

Dépot-vente de vêtements et accessoires de créateurs belges et bien d’autres.

BRUZZ | INTERVIEW

© ALINA HORODYSKA, HUIS VAN CULTUREN EN SOCIALE SAMENHANG

people of Molenbeek to help think about how this project can evolve in the years to come. Just because we propose a particular route with QR codes this year, that does not mean we have to do the same next year.”

While walking through Molenbeek, Deforce noticed the group

spirit. “There is something of a village about the commune because of the presence of different generations. People are anchored here, so there is also social control. You cannot do just anything, because your neighbour may have seen it and stopped you in your tracks. In some parts of Kuregem/Cureghem or Schaarbeek/Schaerbeek, there is much less this anchoring. There, you notice that nobody really has roots.”

Rue Léon Lepage 5 1000 Bruxelles 02 503 69 93 vetue@skynet.be vetuestore vetuefemmes vetuestore.com

33

Culture. Photographie

FRANKY ET JOHNNY AU ROYAUME DES AUTOMOBILES

‘Nous voulons partager avec le quartier, avant qu’il ne soit trop tard’ FR

34

Lancée au Recyclart en 2019, la Lokal Fototek Foundation déménageait l’été dernier de l’autre côté du canal, dans le dit « quartier Heyvaert ».

Depuis qu’ils ont relocalisé leur affaire au milieu des vendeurs de voitures, les mécaniciens de la photographie Vincen ‘Johnny’ Beeckman et Kasper ‘Franky’ Demeulemeester sillonnent les rues de ce morceau hautement cosmopolite de Bruxelles pour y rencontrer ses usagers, via le merveilleux medium des images. — SOPHIE SOUKIAS

À

une centaine de mètres du canal, au 122A de la rue Heyvaert, Franky aka l’artiste visuel Kasper Demeulemeester s’affaire devant la devanture d’une entreprise d’ « import, export, achat et vente » de voitures d’occasion. Ce que l’on devine avoir jadis été une grande fenêtre carrée est désormais tapissé d’une mosaïque sauvage de vieilles photos d’hommes et femmes posant fièrement avec leur automobile. En vacances à la plage, devant la façade de leur maison, sur le rebord ensoleillé d’une route de campagne. Il y a trente, quarante, cinquante ans, peut-être plus.

Sur les tuiles vert émeraude qui encadrent la fresque nostalgique, l’inscription à la main « Toi et ta voiture » sert d’enseigne à ce que Franky et son complice Johnny, aka le photographe Vincen Beeckman, ont baptisé solennellement: « Autel pour les autos ». Une note brouillonnée sur un

FOTOTEK FANZINES

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Jamais à court d’idées pour valoriser la riche collection de la Fototek, Franky et Johnny ont imaginé une série de fanzines dont la réalisation est confiée à d’autres artistes (Kenneth Mottar et Nick Defour pour les deux premiers numéros).

Dirk Frimousse, le sosie plus vrai que nature de notre astronaute national, ouvre le bal (costumé) avec des photos délirantes et collectors de cette figure des Marolles qui prenait soin de son image de marque autant que de sa moustache. À ses côtés, la tribu Cocozza, une famille d’origine italienne arrivée à Bruxelles pour y ouvrir un garage et dont les albums de famille foisonnants respirent l’amour de la photographie. Le lancement de ce cocktail explosif d’images a lieu à l’Enfant Sauvage avec une exposition en prime.

Sur les tuiles vert émeraude qui encadrent la mosaïque de vieilles photos, l’inscription à la main « Toi et ta voiture » sert d’enseigne à ce que les complices Franky et Johnny ont baptisé solennellement: « Autel pour les autos ». © SOPHIE SOUKIAS

dispersées dans le quartier, on s’est dit que c’était un mode de communication valable. On aimait bien l’idée d’une photo collée sans beaucoup plus d’explication. On s’est dit que ça serait intéressant de procéder comme ça aussi, et non pas sous la forme d’une exposition classique. » « Je connais cet homme-là, il vient du Cameroun », dit doucement un passant en pointant de la tête le portrait anonyme d’un homme d’une quarantaine d’années, parti trop tôt. « C’est très beau », ajoute-t-il en contemplant longuement la mosaïque de photographies avant de replonger dans l’urgence de ses appels téléphoniques. Il n’est pas seul à apprécier le collage. Le propriétaire de l’entreprise qui abrite le mur garni se propose, en nous tendant deux cafés, de le recouvrir d’une protection en plastique pour le garder intact. « Goed idee! C’est une bonne idée », dit Franky en disparaissant avec

le businessman dans les profondeurs de son immense garage exposant une vaste gamme de modèles Toyota.

PETITES ACTIONS INNOCENTES « Ça faisait longtemps que je voulais faire une photo des patrons. Souvent quand je passe, le garage est fermé. On a eu de la chance », dit Franky, de retour avec un sourire radieux, la main accrochée à un petit appareil photo jetable. « Les propriétaires des immeubles de la rue Heyvaert adhèrent aux transformations que le quartier s’apprête à subir. Mais c’est différent pour les vendeurs de voitures qui n’ont pas d’alternative.

C’est via des petites actions innocentes comme les prendre en photo qu’on enclenche la discussion. » Une fois le film développé, Franky rendra une nouvelle visite au garage pour leur faire don de la photo.

▼

papier invite les badauds à partager leurs propres souvenirs imagés de leur auto. « Si tu as aussi une photo de toi et ta voiture. Envoyez-la à 0495 157 329, 0474 083 149 (WhatsApp) ». « Cette ancienne fenêtre avait déjà une vie officieuse », dit Franky. « Les gens y collaient des affiches pour des événements du quartier mais avec le confinement, l’espace s’est libéré. C’est à ce moment-là que nous sommes intervenus. » Muni de ruban adhésif bleu et rouge, Franky applique soigneusement de petits pansements aux images que le temps et les intempéries menacent de décoller. Entre les photos vintages, on observe çà et là des portraits individuels d’hommes africains. « Lorsque quelqu’un décède ici ou au pays, les gens du quartier collent sa photo un peu partout pour annoncer la nouvelle et pour que les condoléances puissent être données », dit Franky. « En voyant ces images

35

▼

FRANKY ET JOHNNY AU ROYAUME DES AUTOMOBILES

« On n’est pas des photojournalistes, on ne vient pas dans le quartier pour rapporter ce qui s’y passe. On est là pour partager ce que l’on fait », insiste Franky. Il ne faudrait surtout pas voir dans l’utilisation de boîtiers jetables et Polaroid un fétichisme, ni un quelconque attachement à un rendu nostalgique. « Le but, c’est de pouvoir développer les images au plus vite, instantanément quand c’est possible, pour pouvoir les remettre aux personnes photographiées. » Une des premières actions menées par Franky et Johnny dans le quartier Heyvaert se déclinait sous la forme d’un studio photo Polaroid : « On avait dressé un stand de fleurs dans la rue et les passants, des gens du Cameroun, du Gabon, du Niger, etc., étaient invités à choisir un bouquet tout en expliquant leur choix de fleurs. On leur tirait ensuite le portrait et ils rentraient avec la photo chez eux. La photo met environ une demi-heure pour apparaître sur le papier, ce qui fait que je n’ai jamais vu ces portraits, si ce n’est dans le viseur de mon appareil », dit Kasper ‘Franky’ Demeulemeester. « Pour moi, c’est une manière très consciente de dire au revoir à l’image. Chaque moment que nous vivons est un au revoir au moment précédent. Penser qu’une photographie va conjurer la mort n’a pas de sens parce qu’on va tous mourir, quoi qu’il arrive.

Alors c’est mieux d’avoir pu partager quelque chose sur le moment. » « Quand quelqu’un me dit qu’il a encadré dans son salon ou accroché au frigo une photo que je

lui ai donnée, je me dis que c’est la plus belle chose qui pouvait arriver à la photo. Que veux-tu demander de plus ? », ajoute Vincen ‘Johnny’ Beeckman qui nous a rejoints, et avec qui nous déambulons dans la rue de Liverpool, à moitié aveuglés par un soleil de février, trop chaud pour la saison.

Aux garages et magasins de pièces détachées succèdent une église évangéliste, des épiceries et des petites restaurations. On se fraie un passage parmi un groupe d’hommes bavardant énergiquement, bien décidés à faire des affaires : qu’il s’agisse de vendre ou d’acheter pour revendre, souvent en Afrique de l’Ouest où le quartier Heyvaert résonne comme un nom familier. « Le quartier Heyvaert tel qu’on le voit aujourd’hui appartient déjà au passé », dit Kasper ‘Franky’ Demeulemeester en faisant référence au plan de rénovation de la zone prévoyant de donner un visage plus « résidentiel » à ce territoire du Cureghem bordant le canal. Une reconversion dirigée contre les diverses nuisances qu’implique un tel microcosme commercial au beau milieu de la ville. « Dans quelques années, les gens voudront rassembler du matériel de cette époque, mais il sera trop tard. Nous, nous ne faisons pas dans le patrimoine. Nous voulons expérimenter le quartier maintenant. Nous voulons partager les histoires du quartier tant qu’il est encore temps », expliquent Johnny et Franky en faisant un arrêt devant leur QG hors confinement : le café

Une des photos tapissant l’« Autel pour les autos » érigé par Franky et Johnny au 122A de la rue Heyvaert.

on en a gardé une trace », dit Johnny. « Il y a cette idée de conserver, mais le but premier est de partager », poursuit Franky tout en rabibochant à l’aide de ses rubans adhésifs colorés la photo déchirée d’une voiture miniature posée sur un tapis défraîchi aux motifs floraux – « Het is gelukt ! », s’enthousiasme Franky. « Still standing », sourit Johnny.

« Penser qu’une photographie va conjurer la mort n’a pas de sens parce qu’on va tous mourir, quoi qu’il arrive » KASPER ‘FRANKY ’ DEMEULEMEESTER

Franky et Johnny ont lancé une exposition sauvage dédiée à leur collection de voitures miniatures. © FRANKY 36

camerounais Le Cadre tenu par celle qui se fait surnommer Madame Bugatti Rambo, comme la voiture de sport. « On a passé plusieurs heures assis dans son restaurant et dans d’autres bars du coin à noter tout ce qui s’y passait, et à consommer tout ce qu’il était possible de consommer, à la manière de Georges Perec. On a consigné tout ça dans des carnets avec quelques photos », dit Johnny. « Une rencontre devait se tenir au Cadre pour les gens désireux d’échanger sur leurs photographies, mais ça n’a pas pu se faire à cause du second confinement. » Madame Rambo n’est pas la seule à s’être fait tirer le portrait. Claude, un vendeur de chaussures à la sauvette, a l’habitude de dérouler sa bâche remplie de Nike et de Reebok devant l’adresse de la restauratrice. « On lui a aussi fait une carte de visite », dit Franky. « Quand Adil s’est fait tuer, on a photographié les nombreux graffitis qui ont émergé. Un hommage lui avait été rendu autour de sa plaque mémorielle, de nombreux messages avaient été écrits. Ils ont aujourd’hui disparu mais

EXPOSITION SAUVAGE Depuis deux mois, les deux artistes ont lancé une exposition sauvage dans les rues du quartier Heyvaert dédiée à la collection de voitures miniatures qui trône dans les bureaux de leur Lokal Fototek Foundation. « En nous voyant coller nos photos, les gens nous demandent ce qu’on est en train de faire et ça enclenche la discussion », dit Johnny. « Quand on veut plaquer une image sur la porte d’une épicerie, on demande l’autorisation au patron, à nouveau, on se met à discuter.

Un habitant du quartier nous a même demandé si on pouvait coller une de nos images sur sa boîte aux lettres. Un autre s’est mis à les collectionner, si bien qu’elles ont disparu à pas mal d’endroits. » Au-delà des images produites et issues de la Fototek, Franky et Johnny encouragent les habitants à partager leurs propres photos de voiture. Mais pour l’instant, ils sont peu nombreux à répondre à l’appel. « Les gens discutent essentiellement de la voiture présente sur la photo qu’on a collée. Ils pensent qu’elle est à

« Être un photographe amateur, ça signifie simplement aimer profondément la photographie » VINCEN ‘JOHNNY ’ BEECKMAN

FRANKY EN JOHNNY IN AUTOLAND De Fototek, in 2019 gelanceerd in Recyclart, verhuisde vorige zomer mee naar de andere kant van het kanaal, naar de zogenaamde Heyvaertwijk. Sinds ze hun zaak daar hebben opgezet te midden van de autoverkopers, dwalen mecaniciens van de fotografie Vincen ‘Johnny’ Beeckman en Kasper ‘Franky’ Demeulemeester er door de straten van dit kosmopolitische stuk Brussel, om kennis te maken met de bewoners met behulp van het wonderlijke medium van de fotografie. “De Heyvaertbuurt zoals we ze vandaag zien, behoort al tot het verleden,” zegt Franky, verwijzend naar het opwaarderingsplan dat het gebied van Kuregem langs het kanaal een meer residentiële air moet geven. “Binnen enkele jaren zullen mensen materiaal van deze tijd willen verzamelen, maar het zal te laat zijn. Wij zijn niet bezig met patrimonium, wij willen de buurtbewoners nu ontmoeten.

We willen ons werk met hen delen nu dat nog mogelijk is.”

vendre et nous font des propositions d’achat », dit Johnny. « Pour eux, tout est commerce et doit être efficace. Un acte gratuit comme celui que l’on pose dans le quartier leur paraît de prime abord impossible ou étrange. » Au pied d’une cabine électrique égayée par la photo d’un break jaune miniature, des déchets en tous genres – produits d’entretien, un phare abîmé, la roue usagée d’un caddy – se sont amoncelés. Cheveux longs du confinement au vent, Franky dégaine avec une gymnastique presque dansante son petit appareil jetable pour immortaliser la végétation de détritus automobiles ornant le collage.

Nos pas finissent par nous mener aux locaux de la Fototek, située au tournant de la Chaussée de Mons. « C’est vrai qu’on a un bureau, mais notre vrai bureau, c’est l’extérieur », dit Franky.

Petit espace d’une dizaine de mètres carrés, la Fototek est nichée dans l’immense Circularium, l’ancienne concession de voitures D’Ieteren transformée en ambitieux projet de nouvelle économie circulaire. « On s’est présentés à eux en disant que nous n’étions pas dans l’économie, mais que notre projet partageait la même vocation circulaire », dit Franky. « Depuis qu’on est ici, ils nous appellent leurs ‘artistes en résidence’.»

Les habitués du Recyclart s’en souviennent, la Fototek avait vu le jour en 2019 rue de Manchester où Vincen ‘Johnny’ Beeckman régalait les amateurs de ses rendez-vous photographiques incontournables (Bruxelles ne s’est pas encore tout à fait remise de la fin des Extra Fort) avant de quitter l’aventure après vingt années de bons et loyaux services pour se consacrer entièrement à ses projets artistiques. « Le problème avec le Recyclart, c’est qu’on était à la limite du quartier », dit Franky. « Au Circularium, on est beaucoup plus central. »

UN TEMPLE POUR LES AMATEURS Porte vitrée, bureau en bois clair poli, planning mural géant, le mobilier gardé intact de la Fototek respire les années 2000. Les murs sont tapissés de vieilles photos rassemblées par Franky et Johnny et d’un cadre en verre abritant des dizaines de cartes de visite de vendeurs de voitures du quartier. Sur la surface du bureau paradent des voitures miniatures parmi des carnets de notes, un set de cartes de voitures à collectionner, des stylos-billes et un ancien modèle d’appareil photo. « Quand quelqu’un désire partager ses images ou albums de famille, on lui propose de venir les faire scanner ici, car c’est souvent compliqué de le faire directement chez les gens. C’est pareil pour les témoignages, on les enregistre au bureau parce que les cafés sont souvent trop bruyants, et fermés en ce moment », expliquent Franky et Johnny.

Madame Bugatti Rambo, la patronne du bar Le Cadre, le repère de Franky et Johnny hors confinement. Ici immortalisée par Johnny.

C’est aussi dans les locaux du Circularium que l’idée d’un fanzine a vu le jour. Le pitch ? Une carte blanche donnée aux artistes Kenneth Mottar et Nick Defour pour s’emparer des plus belles collections de la Fototek. Les deux premiers numéros sont respectivement consacrés aux vieux albums photo de Dirk Frimousse, sosie marollien du premier Belge à avoir été dans l’espace, et à la Famille Cocozza dont la fille, Sylvia, tient un labo-studio de photographie du côté de Veeweyde.

Deux profils hauts en couleur, photographes de leur propre vie, amateurs de photographie dans le sens poétique du terme. « Être un photographe amateur, ça signifie simplement aimer profondément la photographie » insiste Johnny. Si la photographie amateur est celle des amoureux de la discipline, la Fototek en est résolument le temple. « On est tous photographes. Chacun de nous a un rapport à la photographie sans en avoir conscience.

La Fototek intervient simplement pour donner aux images une autre utilité que celle qui leur était destinée. » LOKAL FOTOTEK FOUNDATION 18/3 > 26/4, L’Enfant Sauvage, www.enfantsauvagebxl.com

B R U Z Z | R E P O R TA G E

NL

FRANKY AND JOHNNY IN CARLAND The Fototek, launched in 2019 in Recyclart, moved last summer to the other side of the canal, to the so-called Heyvaert neighbourhood. Since setting up shop there amidst the car dealers, mechanics of photography Vincen “Johnny” Beeckman and Kasper “Franky” Demeulemeester wander the streets of this cosmopolitan part of Brussels, getting to know the residents using the wonderful medium of photography. “The Heyvaert neighbourhood as we see it today is already a thing of the past,” says Franky, referring to the upgrading plan that should give the area of Kuregem/Cureghem along the canal a more residential air. “In a few years people will want to collect material from this era, but it will be too late. We are not concerned with patrimony, we want to meet local residents now. We want to share our work with them while it is still possible.”

EN

37

Culture. Exhibition

‘Like it or not, nuclear energy is here to stay’ EN

At Botanique, Cécile Massart presents an exhibition inspired by radioactive waste management that is also an invitation to construct a nuclear culture.

— GILLES BECHET

Since 1994, Cécile Massart has been interested in our forced cohabitation with nuclear waste. She is not an activist; she is an artist, citizen, and sentinel. Like this complex and emotionally charged issue, her work is polymorphous; it includes sculptures, engravings, films, videos, and installations. In 2000, her work was exhibited at the Electrabel headquarters in Antwerp.

She invited the public and the authorities to come together to create a nuclear culture and arranged to have another meet-up in 2020. The time has now come.

What can art bring to the debate about nuclear waste management?

CÉCILE MASSART: I think art has a very

important role to play. When I first found out about the potential dangers of nuclear waste, I was shocked and felt terrible for the people who were exposed to it. But I had to put my feelings to one side. I thought of talking to the agencies involved in waste management straight away, but before I started having discussions about it, I wanted to understand the subject and see what projects were happening at an international level.

If you come at something with fixed ideas, the door closes. Currently, burying the waste is the only solution. In the beginning, we dumped it in the sea close to the coast. Then, that was banned. We decided to bury the highly radioactive waste very deep underground.

No doubt there will be other solutions in the future, but safety must be guaranteed from today. We decided that we could not keep the

dangerous waste at the surface. In numerous countries, huge works are about to begin. In my artwork, I strive to interpret these sites within the landscape, and to question things. There is a whole code of symbols to be invented together with artists, scientists, and philosophers, and other types of actor that do not yet exist. An artist who continues to take an interest in such

Left: nuclear waste storage site in Dessel, Belgium. Right: a nuclear plant in Angra Dos Reis, Brazil.

Cécile Massart: “People don’t really know what a nuclear power plant is.”

38

questions could perhaps be called an artist-guardian, opening a door to another world.

How did you become interested in those issues?

MASSART: Between 1982 and 1992, I worked with pixels, exploring the intangible image. My background is in engraving. I saw how the arrival of computers shattered the old

Cécile Massart: “We will no doubt see an end to civilian nuclear energy, but not in the field of medicine and in the military. I am not against it.”

In the exhibition, like in your work, you have put the human in the centre. techniques. I saw the Commodore come and go, and then the Amiga. I have seen how media become obsolete and the speed with which other technologies emerge and take over the market.

In 1992, I saw a programme on TV about the Soulaines nuclear site in France. It was a neighbour who told me about it. They said it reminded them of my work.

Coloured squares were used to show the half-life or rate of decay of nuclear waste. I was amazed by this colour code, which went from red to green depending on the level of radioactivity. I was stunned and shaken to the core; it was the first time that I had heard about how dangerous this waste is. I tried to find out who was in charge of these issues in Belgium. I phoned the Ministry of Energy and I was told that ONDRAF/NIRAS was responsible for such matters. I went to see them, without knowing exactly what I wanted to ask them. I didn’t have the vocabulary. I just knew that I wanted to understand.

You use a very diverse range of approaches and media.

MASSART: When I find a medium that speaks to me, be it lead, offset plates, ceramic, or film, I grab hold

“The public is curious. This exhibition is an invitation to go and have a discussion, to question those responsible” CÉCILE MASSART Artist

of it. If the point is to say something, the medium doesn’t matter. I often leave it up to chance.

When I returned from Fukushima, I wanted to work with the idea of the wall, completely pointless when it comes to protecting the inhabitants, but indispensable when it comes to protecting us from radiation. I tore the wallpaper off to draw directly on the wall. Over in Fukushima, I had been shocked to see that they had thrown the radioactive waste into rice paddies. I drew the perimeter of those rice paddies on the plaster on my wall. I also painted on a strip of pink

MASSART: I arranged some chairs in a semi-circle to invite the public to come and talk to me. Putting the human in the centre means paying attention to their concerns. I am always on site on Friday and Saturday afternoons – I see it as part of my work.

What do people ask?

MASSART: They are glad that this exhibition is giving them the opportunity to gain a better understanding of a subject that they don’t know a lot about and to talk about the situation in Belgium. It liberates them from their fears. The

public is curious. This exhibition is an invitation to go and have a discussion, to question those responsible. People don’t really know what a nuclear power plant is.

Now that they need to be dismantled, we are realising that there will be a lot of waste. We hadn’t thought about it before. Waste is a huge issue. There are many questions to be asked about it.

I get the impression that you are optimistic or at least have confidence in humankind’s capacity to find solutions?

MASSART: I see how many people are engaged in research, physicists, geologists who are debating and collaborating to come up with something better, to try to find a solution to the problems that those who first began to use nuclear energy failed to foresee. In a way, it’s a matter of making up for our lack of foresight.

Like it or not, nuclear energy is not going away. We will no doubt see an end to civilian nuclear energy, but we will continue to use isotopes in the field of medicine. And in the military, which will continue to grow. How could we hold it back? I am not against nuclear energy; my work explores the issue of nuclear energy within the landscape. Waste is part of our civilisation. We had largely adapted to it. But now, we are dealing with a type of waste that does not decompose easily. This is a long-term – very long-term – issue and we are not used to that.

CÉCILE MASSART: SARCOPHAGI – RADIOACTIVE WASTE > 25/4, Botanique, www.botanique.be

NUCLEAIRE TOEKOMST

UN AVENIR NUCLÉAIRE

Met haar tentoonstelling in de Botanique, geïnspireerd op management van nucleair afval, nodigt Cécile Massart ons uit om mee na te denken over een nucleaire cultuur. Pas op, ze is geen militante, wel een kunstenares, burger en poortwachter. Ze behandelt deze complexe en controversiële problematiek in een veelzijdig oeuvre, met sculpturen, gravures, films, video’s en installaties. “Ik ben niet tegen nucleaire energie, ik bestudeer het nucleaire probleem als deel van het landschap. Het nucleaire zal niet verdwijnen.”

Au Botanique, Cécile Massart propose une exposition inspirée par la gestion des déchets radioactifs qui est aussi une invitation à construire une culture au nucléaire. Elle n’est pas une militante, elle est une artiste, une citoyenne et une sentinelle. À l’image de cette problématique complexe et mouvante, son œuvre est polymorphe, on y trouve des sculptures, des gravures, des films, des vidéos et des installations. « Je ne suis pas contre le nucléaire, je travaille sur la problématique du nucléaire dans le paysage. Le nucléaire continuera. »

NL

BRUZZ | INTERVIEW

Japanese paper. In Fukushima, I had seen pink ribbons all along the roads and around the clumps of trees that people had put there to discourage people from passing. At first, nobody could tell me why they had chosen pink; then I learned that they had used ribbons that were left over from decorating festivals.

I’m the same, I work under pressure with whatever I have to hand. I get stuck into my idea; I don’t want to let it pass me by.

Saying something is what’s important, not the search. When I saw my grandson playing with some Lego bricks, I used them to recreate the structure of storage facilities. I took some photographs of them, which I redrew and mounted behind leaded windows, giving them a yellowish tint. Due to their weight, I used cable ties to hold them in place.

FR

39

Culture. Pop Thomas Devos en Vera Coomans in hun stadsjungle: “We zien wel wie er meegaat in dit nieuwe avontuur.”

LEGENDARISCHE BELPOPBAND MADOU HERRIJST NA VEERTIG JAAR

‘Opeens was die vertrouwde cocon er weer’ 40

“Niets is voor altijd,” zong Madou veertig jaar geleden, en dus keert de legendarische groep terug uit zijn eeuwig durende winterslaap. Ten voordele van café Monk kruipt de band voor het eerst in vier decennia weer op een podium.

NL

hij terwijl hij zijn stoel bijschuift. “Maar op een bepaald moment begon mijn vader weer teksten te schrijven, en Wiet Van de Leest maakte hier en daar wat arrangementen. Ik dacht: ‘Hé, dit is eigenlijk Madou.’” (Lacht)

Herinnerde je je de muziek nog van vroeger, Thomas? Je was tien toen Madou debuteerde.

THOMAS DEVOS: Zeker. Wij gingen ook altijd mee

naar optredens en repetities. Mijn zus Maud speelt mee in de clip van ‘Witte nachten’. Ik was er zelfs al bij bij de repetities voor Mistero buffo.

VERA COOMANS: In theatermiddens is dat stuk van Dario Fo zo’n beetje als Madou, “Oh, Mistero buffo!” (Lacht) Het gaat onder meer over nog eens repeteren van acht tot twaalf: er Herodes, die alle pasgeborenen laat ombrengen groeide ongenoegen omdat het niets opbracht.” om de komst van de Messias te verhinderen.

Er waren plannen voor een tweede album, Iedereen deed die repetities met een pop, maar songs werden geschreven, maar Wiet Van de ik had mijn Thomas. Jan studeerde toen aan het Leest trok de stekker eruit. “Ik ben daar heel RITS, de kinderen moesten mee met mij. slecht van geweest, tot boulimie toe,” zucht Coomans. “Ik stopte met zingen en ging werken DEVOS: Madou repeteerde een tijdje in de AB, in het Museum Kunst & Geschiedenis, maar dat toen de zaal verbouwd werd. Wij zwierven dan was niet bevredigend.” rond door het gebouw. Kijk (toont een groot Begin jaren 1990 schoot litteken op zijn linkerwijsvinArno ter hulp, hij liet ger, red.), dat heb ik opgeloCoomans zijn liedje ‘De grond pen toen ik in de bar naar een die ik zal kussen’ zingen voor stukgeslagen limonadefles de VTM-reeks Moeder, waarom greep. Bloeden, krijsen! (Lacht) Vera Coomans leven wij? Langzaamaan kwam Soms mis ik dat. Vandaag is Geboren in 1949, groeit op in de muziek terug. Eerst met alles veel meer georganiseerd, Mortsel en studeert theater aan saxofonist en broer Leejoo als ik ga repeteren, doe ik dat het RITS Coomans en pianist Herman zonder mijn kinderen.

Toert in 1972 met het theaterVan Vinckenroye, waarmee COOMANS: Thomas zoog stuk Mistero buffo Europa rond Coomans Franse en Duitse muziek op als een spons, hij Vervoegt in 1975 de folkgroep liederen uit de jaren 1920 en herinnerde zich de pianomeloRum, vormt twee jaar later met ’30 zong. Met accordeonist dieën soms beter dan ik. Wiet Wiet Van de Leest Madou Philip Hoessen werkte ze aan speelde daar een grote rol in, Zegt het zingen vaarwel na de eigen nummers, aangevuld dat was zijn muzikale vader. implosie van Madou, tot Arno met traditionals en covers.

Als Wiet een viool vastnam, haar terughaalt voor de serie Moeder, waarom leven wij?

Ook met Tom Theuns, zanger kwam daar altijd een melodie en gitarist van de folkgroep uit. Thomas heeft dat ook, hij Zingt nummers van Randy Ambrozijn, interpreteerde ze pakt een gitaar en er rolt iets Newman, Tom Waits en Bonnie “Prince” Billy anderstalige blues- en moois uit. Zijn muziek is zo folksongs. Maar de mensen mooi, die moet absoluut Steekt Madou in 2005 in een bleven vragen naar de oude gehoord worden. Ik vind dat nieuwe kleedje met Jaune Toujours onder de naam Madouce Madou-liedjes. Die gaf Tommigun te weinig aandacht Coomans met Jaune Toujours krijgt, rumplestitchkin ook... in 2005 een make-over onder DEVOS: ... het is goed, moeder.

Thomas Devos de naam Madouce.

(Lacht) Geboren in 1972 in Brussel, Ondertussen kwam haar studeert slavistiek in Leuven zoon, Thomas Devos, meer in Na veertig jaar blazen jullie Stoot in 1998 door tot de de picture. Zoonlief gaf Madou nieuw leven in met een finale van Humo’s Rock Rally met indierock een Brusselse draai single, in het najaar volgt een rumplestitchkin met rumplestitchkin en houdt nieuw album. Hoop je ook een Verkent vanaf 2010 grootvandaag Tommigun draaienbeetje op eerherstel, Vera? stedelijke blues met de groep de. Hij schrijft muziek bij COOMANS: Goh, dat zijn jouw Tommigun, zijn vierde album dans- en theatervoorstellinwoorden. Ik vind het gewoon staat in de steigers gen. Tussen de bedrijven door leuk. Eerst wilde ik alleen met Maakt muziek voor stukken van bedacht hij melodieën Thomas wat muziek maken, onder meer Kabinet K, Bronks, waarvan hij vond dat ze beter en toen kwamen we met het Studio Orka en de KVS zouden werken als zijn idee van de arrangementen, Verklankt in 2017 zijn liefde voor moeder ze zou zingen. “We een bas, een trompet, en dan Rusland in de muziektheaterwaren met z’n tweeën al een speelde Wiet toch weer viool. voorstelling Karandasj tijdje aan het prutsen,” vertelt Opeens zit je weer in die

k wil naar buiten, met m’n fiets langs ’t kanaal, de zon voelen op mijn huid. Laat me toch gaan, hierbinnen word ik gek”: het zou een dagboeknotitie van ieder van ons kunnen zijn, lonkend naar het rijk der vrijheid ginds aan de horizon, maar het is de bitterzoete stem van Vera Coomans die met de nieuwe single ‘Ronquières’ het legendarische Madou laat herleven. Niemand die onpeilbare weemoed beter kan vertolken, in een andere wereld was Coomans, met haar unieke stem en frasering, de grande dame van de belpop en ver daarbuiten. Maar de geschiedenis liep anders.

Dat Madou terugkeert, is even hartverwarmend als verrassend. De groep maakte in 1982 één titelloze plaat. Coomans was met haar muzikale partner Wiet Van de Leest net uit Rum gestapt, de beste folkband die Vlaanderen ooit gehad had. Ze wilden beiden weg van de middeleeuwse liedboeken en de oude folk en zochten extra kleuren in glamrocksaxen en funkbassen. Jan Devos, een theatermaker en de wederhelft van Coomans, bedacht bij hun avontuurlijke melodieën confronterende verhalen over verkrachting, moord, partnergeweld en overspel. Raymond van het Groenewoud en Kris De Bruyne hadden van het Vlaams al een rocktaal gemaakt, maar de Nederlandstalige avant-pop van Madou was ongehoord.

‘Witte nachten’ en ‘Niets is voor altijd’ zijn vandaag culthits, voor een vinylexemplaar van hun debuut wordt grof geld betaald, maar destijds lustte het grote publiek Madou niet.

Mensen konden de groep muzikaal niet plaatsen en de teksten stootten tegen de borst. Ook de implosie van Rum werd Coomans en Van de Leest aangewreven. De band raakte niet aan de bak, of kwam op de verkeerde plaats terecht.

“Ik herinner me dat we een keer in een jeugdhuis stonden te spelen voor twaalfjarigen, die begrepen er natuurlijk niets van,” vertelt Vera Coomans op het terras van haar woonst in Schaarbeek, waar een pelletkachel de prille voorjaarszon een duwtje in de rug geeft. “Ik ben heel fier op wat we gemaakt hebben. Maar ik heb wel lang een soort van bitterheid gevoeld. We werkten keihard, streefden naar een nieuw soort Vlaamse pop, maar het was niet makkelijk. We hadden jonge kinderen, die moesten kunnen leven, dus namen we er jobs bij. Na een werkdag

▼

I

“

BRUZZ | INTERVIEW

— TOM ZONDERMAN, FOTO’S HELEEN RODIERS

41

▼

LEGENDARISCHE BELPOPBAND MADOU HERRIJST NA VEERTIG JAAR

cocon, dat is zalig, maar het is eigenlijk heel natuurlijk gegroeid.

DEVOS: Ik denk niet dat het eerherstel is, eerder een soort grote verwachting, heel benieuwd zijn of we dat gaan kunnen. Vorige zomer heb ik de nieuwe plaat naar de programmator van Dranouter gestuurd. Die was aangenaam verrast.

De reacties van dat soort mensen hebben bevestigd dat we hiermee moeten doorgaan. En dat we niet te bescheiden moeten zijn.

BRUZZ

| INTERVIEW

WACHTEN IN HET BOS “Oei, wat een rook!” Vera Coomans heeft het kacheltje aangevuld met iets te veel pellets, dikke rookpluimen verhullen ons zicht op de impressionante rotstuin beneden. Die hebben ze hier eigenhandig aangelegd eind jaren 1980, met grote keien en blauwe arduin die ze per kruiwagen over smalle balken moesten aansjouwen. Nu is hij nog in winterslaap, maar straks is het een stadsjungle vol vogelgekwetter.

Brussel was de enige plek waar het gezin Devos kon aarden, nadat het midden jaren 1970 een tijd van The Big Apple had gesnoept.

“Eigenlijk zou ik in Amerika rondtrekken met de Greyhound,” haalt Coomans herinneringen op.

“Maar Jan kon les volgen aan de Actors Studio in New York, en daar zijn we blijven plakken, met de kinderen erbij. Wonen was er duur, maar het leven spotgoedkoop. Ik deed showcases en zong op straat , ‘You’ve got to hide your love away’ van The Beatles, maar ook ‘Gekwetst ben ik vanbinnen’ van Rum. Die Vlaamse liedjes vonden de Amerikanen exotisch.” (Lacht)

DEVOS: Voor mij is het ook de nodige deadline.

Het blijft anders iets te vrijblijvend. Plots moet je het brengen. De toets met het publiek, dat is toch een beetje het examen.

Zullen de mensen jullie vandaag beter begrijpen?

DEVOS: Muzikaal zeker wel, we zijn intussen

zoveel jaar verder. Tekstueel blijven sommige thema’s nu nog actueel, maar er zitten ook dingen in als ouder worden. Dat vind ik mooi, het verschil tussen die jonge zangeres en die oudere vrouw en die realiteit van nu die erin zit.

COOMANS: ‘Niets dringt door’ is een zin van mij waar Jan alweer zo’n pakkend verhaal rond heeft geschreven, over een man die honderd is geworden. Hij weet niet goed meer wat er allemaal rond hem gebeurt. De vrouw die hem verschoont, geeft hem een zoen voor zijn honderdste verjaardag. Hij grijpt haar hand en zegt: “Het regent op de maan.” Dat is zo’n sterk beeld, ik krijg die zin soms niet gezongen.

Madou had veel van die sterke beelden. ‘Witte nachten’ of ‘Vannacht’ gingen over thema’s die vandaag nog heftige emoties uitlokken.

DEVOS: Wellicht kwam dat in het Nederlands ook

gewoon harder binnen. Bij teksten in een andere

taal lijken we minder over zulke onderwerpen te vallen. Als Nick Cave een murder ballad zingt, kijkt niemand daarvan op.

COOMANS: Toen ik indertijd “het doet geen pijn” zong in een nummer over verkrachting, kreeg ik daar heel felle reacties op. Na optredens waren er feministen die mij bijna aanvielen. Ik vond dat bizar. Vraag je aan Marianne Faithfull of Bonnie “Prince” Billy ook verantwoording over wat ze zingen? Ik denk het niet.

Van Bonnie “Prince” Billy heb ik trouwens verschillende liedjes gecoverd. Hij heeft me ooit een postkaart gestuurd omdat hij dat zo fijn vond. (Glundert) Toen hij naar de AB kwam, heb ik er alles aan gedaan om zijn voorprogramma te mogen spelen. Dat zou super geweest zijn.

Kwam je ook zelf met teksten aandraven?

COOMANS: Dat liet ik over aan Jan, en nu ook aan

Thomas. Maar ‘Ronquières’ heb ik zelf geschreven. De tekst is eigenlijk belachelijk eenvoudig.

Dat liedje lijkt in het nu tot stand te zijn gekomen, maar het is al een paar jaar oud. Mijn moeder zat toen in een rusthuis, in een rolstoel.

Op een dag vertelde ik haar dat ik was gaan fietsen met Jan, en ze begon te wenen. “Manneke, ik kan dat niet meer.” Een jaar of twee later

Heb je je ooit aan iemand gespiegeld?

COOMANS: Nee. Ik haalde wel inspiratie uit

mensen als Janis Joplin en Bob Dylan, of iemand als Lotte Lenya. Flamenco ook. Ik zong vanuit mijn gevoel. Ik wist hoe het moest klinken om van die bol in mijn maag af te raken. Van kleins af zong ik al. Ik was de jongste van acht, en bedacht mijn eigen liedjes uit de sprookjes van Andersen en de gebroeders Grimm om mijn broers en zussen in slaap te zingen. Ik hield toen al van dramatische verhalen. (Lacht) Als tiener nam ik de trein van Antwerpen naar Brussel en keerde terug met vinylplaten van blueszangers als Blind Willie McTell en Son House. Dat was mijn wereld, ik sloot mij daarin op.

Heb jij eigenlijk een publiek nodig?

COOMANS: Het is wellicht slecht voor de

commerce om daar “nee” op te antwoorden.

(Lacht) Eigenlijk zou ik alle dagen naar de studio kunnen trekken en opnemen. Luisteren, verbeteren, nummers laten groeien.

DEVOS: Maar je kan niet zonder publiek. Dat is net de reden waarom Madou moest stoppen.

COOMANS: Nu ben ik met pensioen en heb ik succes niet meer nodig, maar zelfs destijds vond ik dat wordingsproces bijna interessanter. Van een goede repetitie kon ik helemaal dronken worden. Maar goed, ook een publiek kan heel veel voldoening geven, ja.

42

“Optreden heb je nodig, anders blij het te vrijblijvend. De toets met het publiek, dat is toch een beetje het examen” THOMAS DEVOS

“De breuk van Madou hee mij veel pijn gedaan. Ik heb daarna lang niet meer kunnen zingen” VERA COOMANS

verdwijnen. (Lacht) Dat zal nu niet anders zijn.

Vandaar dat we weer voor de naam Madou gaan, die weekt toch iets los.

In café de Monk treden jullie voor het eerst in veertig jaar weer op als Madou. Is het spannend, ook al is het nu voorlopig nog zonder publiek?

DEVOS: We hebben de voorbije jaren wel vaker

brak ik mijn been en kwam dat gevoel terug. Het was lente en ik kon niet naar buiten, ik zat opgesloten in mijn kot. Shit, dacht ik, kon ik maar gaan fietsen! En tegelijk was er ook de ergernis van de hele tijd op elkaars lip te zitten.

Heel hard weg willen en niet meer terug. (Lacht)

producer Peter Van Laerhoven, die ons meegenomen heeft naar zijn prachtige studio in Auby-surSemois. Hij heeft de liedjes met veel geduld en zorg opgenomen, zonder hem zou de plaat er nooit zijn geweest.

Fiets je soms ook echt naar Ronquières?

Zijn jullie niet bang om te verdwijnen in de culturele overload die straks op ons afkomt?

COOMANS: Zeker. Wij hadden vroeger geen auto,

COOMANS: Ja, maar wij zijn het gewoon om te

we deden alles met de fiets. Dat was een fantastische rit, zeker toen de industrie nog draaide. Je zag de vlammen uit de schoorstenen schieten. De clip voor het nummer is trouwens echt op weg naar Ronquières gefilmd.

DEVOS: Je maakte altijd een reis als je naar ginds fietste. Ik zag er ooit rijkswachters speuren naar auto’s van de Bende van Nijvel. En een dode hond wiens opgeblazen achterlijf akelig uit het water stak. Het is een plek die inspireert. (Lacht) Ik doe die trip nog regelmatig.

Met zijn stuwende Wurlitzer doet ‘Ronquières’ halsreikend uitkijken naar de rest van het album.

COOMANS: Dat is het enige uptempoliedje, de rest

trekt je in de grond. (Lacht) DEVOS: ‘Ronquières’ profiteert van het mooie

arrangement van Louis Van de Leest, de zoon van Wiet. Er staan twaalf uiteenlopende songs op de plaat, acht nieuwe en vier onuitgebrachte Madou-tracks die we nu hebben aangekleed.

COOMANS: We hebben ook veel te danken aan

De kachel is gedoofd, de kilte kruipt in de kraag.

Normaal zou Wiet Van de Leest er in de Monk ook bij zijn, maar hij zit vast in Frankrijk. “Na Madou is Wiet boswachter geworden in Groenendaal, maar na zijn pensioen heeft hij met zijn vrouw een huis in Normandië gekocht,” vertelt Devos bij het buitengaan. “Ik heb heel lang gedacht dat dat het ideale leven was: hij woonde in het bos en had een schuur waarin hij elke dag als een gek viool stond te spelen. Ik heb later geïnformeerd om het boswachtersexamen mee te doen, maar ik had een te hoog diploma.” “Ze zoeken er opnieuw,” knipoogt zijn moeder, “door corona krijgen de bossen het zwaar te verduren.

Maar blijf jij nu nog maar even hier.”

MADOU De single ‘Ronquières’ is nu uit, het album volgt dit najaar Livestream in café Monk: 14/3, 16.00, www.artistsunlimited.be

MADOU, 40 ANS PLUS TARD

MADOU, FORTY YEARS LATER

En 1982, Madou sortait un album de pop flamande audacieuse mais le public n’a pas su comment classer le groupe bruxellois et l’affaire fut classée sans suite. Jusqu’à aujourd’hui. Quarante ans plus tard, le groupe prend un nouveau départ, avec la chanteuse Vera Coomans, le parolier Jan Devos, son compagnon, et le cerveau musical Wiet Van de Leest.

L’initiateur de ces retrouvailles est le fils Thomas Devos, qui a imaginé de nouveaux arrangements pour d’anciennes chansons inédites et en a écrit aussi de nouvelles. Le single ‘Ronquières’ fait revivre la nostalgie du passé et un nouvel album suivra cet automne. Ils seront de retour sur scène pour la première fois depuis quatre décennies, pour un concert en livestream au café Monk.

In 1982, the Brussels-based band Madou made an album with challenging, Flemish language pop music with sharp lyrics, but the public did not know what to make of the Brussels group and there was never a follow-up. Until now. Forty years later, the group is making a new start, with singer Vera Coomans, musical brain Wiet Van de Leest, and Coomans’s better half and lyricist Jan Devos. The driving force behind the reunion is their son Thomas Devos, who came up with new arrangements for old, unreleased songs and also wrote some new ones. The single “Ronquières” brings back the nostalgia of the past, and a new album will follow this autumn. This Sunday they will be back on stage for the first time in four decades, for a livestream from the café Monk.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

samen op een podium gestaan, maar nooit onder de naam Madou. En het is vooral speciaal dat mijn moeder nu weer in het Nederlands zingt.

COOMANS: Met grote tussenpozen ben ik altijd blijven optreden. Ik zing sowieso elke avond, dan trek ik naar de zolder voor een uur of twee terwijl Jan in zijn bureau zit te schrijven. Anders komt het er niet meer uit. Ik heb al een zwakke stem, ik word er straks 72, er komt sleet op dat instrument. Thomas heeft me beloofd dat hij mij zal verwittigen als het niet meer aan te horen is.

(Lacht) We zien wel wie er meegaat in dit avontuur. Ik schrik al als er meer dan tien mensen naar een optreden komen.

EN

43

Culture. Video & performance

ARTIST ARIANE LOZE IS DONE WITH ZOOM

‘I will be there every Friday in March, waiting for you’ EN

Like a fragmentation bomb that smashes the illusion of the single self to smithereens, Ariane Loze also breaks all the rules of artistic creation with “Ariane Loze, parlez-nous over jezelf”. This performancemanifesto, which is both a studio visit and a workshop that is open to the public, takes place at Centre Tour à Plomb.

— MICHEL VERLINDEN, PHOTOS IVAN PUT

T

o say the least, Ariane Loze (born in Brussels in 1988) has not been idle over the past few months. First, she had to mourn the loss of the residence that she had started in New York. She returned on 20 March 2020 and has not forgotten the chilling journey from Zaventem to Brussels. “From the airport to the city centre, I didn’t see a single car,” she recalls. Following a few months of inactivity over the summer, which prolonged the lethargy of the first lockdown, she returned to action in September. She began work on a project to transform two of her films, Mainstream (2019) and Le banquet (2016), into a play about management and its formidable lexical field based on profit. “If you can target, that’s

44

good, but it’s even better to challenge,” she says, ironically. Loze knows this newspeak well: her skills as an actor have been employed in role playing for business training. She recalls, “I saw managers become exhausted, stuck between a rock and a hard place. Those coaching mornings oozed weariness, fatigue… I observed this societal ailment like a sociologist.” She also highlights the perverse effects of financial jargon: “Wittgenstein had the right idea when he wrote that ‘Die Sprache ist die Mutter, nicht die Magd des Gedankens,’ meaning ‘Language is the mother, not the servant of thought.’ The thoughts we have are the result of the words we use. What’s more, we often use them because other people say them, resulting

in the homogenisation of thought.”

Co-written with the author Nina Léger, Bonheur entrepreneur represents a return to her roots for the artist, who originally studied directing at the RITCS in Brussels. She had drifted away from theatre. Since 2008, her MÔWN (“Movies on my own”) have made her known to a wider audience. In this series of films, which has circulated on the contemporary art circuit, the artist performs every role, from costume designer to editor. As an actor, she plays a multitude of characters. Her many transitions are achieved through the use of clothes taken straight out of a lost-and-found, and the skilful rearrangement of her hair. Ariane Loze acts as a cinematic one-woman-band. “To begin with, I tried my hand at this form of expression in order to learn about the narrative principles of film. I filmed little sketches in which I played several characters. People saw that there was real potential in this form. Over time, my work has followed the history of film; I began with experimental silent sequences; they now contain dialogue. But I have not yet reached the stage of filming in movement; all the shots are static. The work requires a level of compliance from the spectator that is similar to what happens at the theatre: I ask them to be willing, to really want to believe,” she explained to us in 2018 during the filming of L’Archipel du moi at KANAL – Centre Pompidou.

A CHANGE TO THE PROGRAMME By a twist of fate, it was also KANAL that was due to present Bonheur entrepreneur. The work was supposed to be performed on 26 and 27 February. Once again, there was a change of plan. “I was rehearsing in Paris last autumn, at the Théâtre de la Cité Internationale, because I was expecting to work there in late 2020, early 2021. The show was looking great because an amazing technical team, who had become available because of delays to the programme, helped me. Unfortunately, in January, I realised that it was over, that the virus and its variants had made my project impossible. It was very discouraging. Nothing made sense any more. I told myself that I would spend the rest of the winter in my bed,” says the thirty-somethingyear-old, whose work has a Rohmerian freshness.

Loze, who completed a residence in 2016 at the HISK in Ghent, decided to bounce back, finding her energy once more. She took advantage of the carte blanche offered to her by the Tour à Plomb centre of culture, sport, and learning, which was founded on ideas about locality and emergence, near the Arts et Métiers

Ariane Loze: “It is common for us to fool people by presenting a unique and coherent self to others when, on the inside, we are full of contradictions.”

“

BRUZZ

| INTERVIEW

district in a former nineteenth-century industrial site in the shadow of an impressive 46-metre-high brick chimney. Ariane Loze completely changed the contents of the programme. The video-maker explains: “It happened a week before the opening. I was on the train to Veurne. I had a sort of moment of inspiration. I told myself that it was out of the question for me to stop working because there was a spanner in the works. I refuse to accept this technological health-policy confinement. I decided that, since only exhibitions were permitted, I would make an in situ piece, transforming what was going to be simple film screening into an open workshop.”

All fired up, Loze produced her “Manifesto of the in-person studio” immediately afterwards.

Extract: “Places to meet now no longer exist in the city. So, now they are called exhibitions.

What I want, personally, as an artist, today, is to meet people. In real life, en présentiel, as the absurd neologism puts it so well. I don’t want to do anything remotely or at a distance any more.

I won’t phone people any more. I’m done with Zoom. I will no longer be a part of Teams, don’t googlemeet me. I will be present in the space to meet you, to share the projects I am working on, my questions, my ideas, the videos I have not yet finished, the drawings I will do, my first watercolours, everything! We will speak from 1.5m apart, wearing masks, by reservation. I will be there. Every Friday in March. I’m waiting for you.”

Ariane Loze Born in Brussels in 1988.

Studies directing at the RITCS from 2005 until 2008.

In 2008, she begins the cycle Movies On My Own (MÔWN).

In 2016-2017, she completes a residency at HISK (the Higher Institute for Fine Arts) in Ghent.

In 2018, she takes part in the Salon de Montrouge and is included in the collection of KANAL – Centre Pompidou.

She joins the Michel Rein gallery in 2019.

It was in the beautiful performance venue, situated in what was once the foundry where lead was made for making weapons, that we met with Ariane Loze as she was preparing her highly unusual exhibition. “Ariane Loze, parlez-nous over jezelf” is a new kind of show that combines film, theatre, and performance to produce dizzying metatheatre. The visitor is

▼

IF THERE IS ONLY ONE

“Since my play cannot be premiered, I am determined to put it on, even if only for one person” 45

BRUZZ

| INTERVIEW

▼

ARTIST ARIANE LOZE IS DONE WITH ZOOM

46

presented with a big screen on which five of the artist’s short films are projected and, behind the white canvas, on a completely different level, that of reality, Ariane Loze herself rehearsing her play. “As if they have been invited onto a filmset while shooting is in progress, the spectator is able to observe different characters coming to life,” explains the video-maker-performer, lifting the curtain to reveal what lies behind the scenes of her practice. “How do we now meet people, how do we talk to each other, how do we share?

The city no longer holds the answers to these questions. There is not one single public space in which those functions are fulfilled. I therefore needed to create something more radical. Since my play cannot be premiered, I am determined to put it on, even if only for one person,” says the artist, who is also mother to a little boy of ten. In fact, Loze has chosen to create a performance that is almost individually tailored, using a control desk to screen the film that is best suited to the visitor.

The set consists of a big table covered by a cloth on which plates, cutlery, and glasses are set. It is within this strange “Last Supper” that the four characters, all played by the artist, interact. Around her gravitate a cinematographer, who directs the camera and controls the lighting, and a drummer, Steve Argüelles, who provides the soundtrack for the piece. There is one more crucial detail: a clothes rail on which hang the multiple costumes that enable her to assume the different parts.

For the screenings, the artist, in agreement with Stéphane Roy, the coordinator of the centre, chose films (Profitability (2017), Utopia (2018), Inner Landscape (2018), Otium (2019), and L’Archipel du moi (2018)) that are typical of her spare works, which are characteristically made using limited equipment: a reflex camera on a tripod, a fairly dated 50mm lens, a monitor, and sometimes a light reflector. The selection speaks volumes about the “Loze method”, which is largely based on constraint. Aside from her technical asceticism, she very often restricts herself to a specific place: a slag heap in the Genk region in Inner Landscape, the Belgian pavilion at the Venice Biennale of Architecture in Utopia, which gives a unity to the work. The constant improvisation galvanises the dialogue.

Ariane Loze forbids herself to write anything in advance in order to keep her narration free.

Then, there is her determination to play all the characters. Initially born out of necessity, this approach then became consubstantial with her desire to make the different voices that resound within us heard, an intent that could be described as political. Too often, we silence that inner polyphony, which is the surest path to the “us”, in order to fit in with the “identity crises” disturbing the world. “It is common for us to fool people by presenting a unique and coherent self to others when, on the inside, we are full of contradictions. These scenes with several characters also reveal the potential that we have

Ariane Loze in the shadow of the 46-metre-high brick chimney of the Centre Tour à Plomb: “I decided that, since only exhibitions were permitted, I would make an in situ piece.”

to be everything that we are not. What happens when the ‘self’ that must assert itself is multiple and when the different parts of that self do not align? A repudiation of fixed and monolithic identities, my videos hint at what makes human beings so rich: a plural, multiple, fluid, open identity.”

ARIANE LOZE, PARLEZ-NOUS OVER JEZELF > 27/3, Centre Tour à Plomb, touraplomb.be

OOG IN OOG MET ARIANE LOZE

EN TÊTE À TÊTE AVEC ARIANE LOZE

Als een splinterbom die de illusie van een homogene zelf aan diggelen blaast, zet kunstenares Ariane Loze ook de codes van het creëren op losse schroeven met Ariane Loze, parlez-nous over jezelf. Loze: “Daar alleen expo’s toegelaten zijn, wilde ik me bedienen van een in-situvorm.

Zo werd wat een simpele videoprojectie moest zijn, een open atelier.” Daarin staat de ontmoeting centraal, want, zo zegt de kunstenares: “Ik wil niet meer zoomen, bellen of Teams’en. Ik ontvang de bezoeker, leid hem rond en deel mijn vragen en gedachten, mijn video’s in progress, ideeën voor tekeningen, mijn eerste aquarellen. Alles!”

Sorte de bombe à fragmentation faisant voler en éclats l’illusion d’un moi homogène, Ariane Loze explose également les codes de la création avec Ariane Loze, parlez-nous over jezelf. Loze : « Je me suis dit que puisque seules les expositions étaient autorisées, j’allais déployer une formule in situ, transformant ce qui aurait dû être une simple projection de film en un atelier ouvert. Car ce que je veux, moi, artiste, aujourd’hui, c’est rencontrer des gens. Je serai là dans l’espace pour partager mon travail en cours, mes questions, mes idées, mes vidéos pas encore finies, mes dessins à venir, mes premières aquarelles, tout! »

NL

FR

D E G LO I R E S C H I L D E R I J E N

S TO R M E S T R A AT 1 2 0 - 8 7 9 0 WA R E G E M - 0 4 9 5 5 0 8 9 2 7 - C O L C O N @ S K Y N E T. B E - W W W. D E N I S D E G L O I R E . B E O P E N E L K E Z AT E R DAG E N Z O N DAG VA N 1 4 U TOT 1 9 U O F O P A F S P R A A K

the

author is present

21 28 03.21

festival

connect with... marieke lucas rijneveld

imbolo mbue douglas stuart maggie o’farrell marek šindelka lisette lombé marie darrieussecq yoko ogawa lize spit ...and many more

passaporta.be

Culture. Theater

De tirannie van vind-ik-leuk NL

In The happy few halen vijf spelers alles uit de kast om zich te transformeren en presenteren op sociale media. Als politicus, consument, activist, nihilist, terrorist, racist, journalist...

Maar niet iedereen hee de luxe om van zijn rauwe werkelijkheid een Instagram-sprookje te maken. — MICHAËL BELLON Kortsluiting in het hoofd van choreograaf en theatermaker Randi De Vlieghe. Met The happy few maakte hij een dansant theaterstuk voor Bronks. Maar omdat dat nog niet live voor een publiek in première kan gaan, moet hij zijn creatie wat herdenken in functie van de beeldregistratie voor Podium 19, de digitale tv-zender waarop het stuk vanaf zondag voor het eerst te zien is. “Je wilt natuurlijk in de eerste plaats een zaalvoorstelling laten werken, als je dan meteen als die klaar is ook snel een denkoefening voor het scherm moet maken, is dat niet niets. Andere mensen gaan daar vier jaar voor naar school. (Lacht) Daar komt bij dat we in dit stuk eigenlijk de manier in vraag willen stellen waarop individuen zich op de verschillende platformen van sociale media representeren. Daarvoor heb ik dus de vertaalslag van die platformen naar het theater

moeten maken, en dan is het natuurlijk wat ironisch dat de eerste keer dat dit stuk gepresenteerd zal worden, dat op een digitaal platform zal zijn.”

Theaterregistraties blijven een moeilijk beestje, mee eens?

RANDI DE VLIEGHE: Ik vind registraties van

theater nooit ideaal, omdat er andere codes gelden dan op televisie. Maar er worden natuurlijk wel mensen op gezet die daar met hun expertise een goede kijkervaring van kunnen maken, die het theatergebeuren ook op andere vlakken kan overstijgen. In het theater heb je vooral voortdurend een soort breedbeeldervaring. Daarom wil ik voor het scherm het omgekeerde doen en bijvoorbeeld meer met close-ups werken.

Hoe ziet die theatrale vertaling van fenomenen op sociale media eruit?

DE VLIEGHE: Sociale media zijn niet in die vorm

op het podium aanwezig. Er komt geen scherm of telefoon aan te pas, omdat we daar sowieso al door overspoeld worden. In de eerste plaats hebben de acteurs zich getraind in het zich supersnel omkleden en transformeren naar telkens weer andere personages, andere typetjes, met een andere leeftijd, en een ander gender. Zodat wat je ziet als je naar die constante transformaties kijkt, overeenkomt met de ervaring die je hebt als je op eender welk platform begint te swipen. De snelheid

waarmee mensen die iets te vertellen, te promoten of te representeren hebben, worden weggeveegd – omdat we het allemaal al eens hebben gezien of omdat we nu iets anders willen zien – heb ik willen overzetten naar de scène. Dat resulteert in meer dan veertig typetjes en personages die in een heel hoog tempo passeren.

Zijn zij de happy few?

DE VLIEGHE: Ja en nee. Die titel verwijst naar

een bijkomende invalshoek. Op al die sociale

Select.

48

It’s all funky

Afrofeminisme slaat op tafel

Don’t play it safe

EN/ Despite the relaxed

NL/ In de bundel Being

EN/ Werkplaats Walter remains

corona measures, the dance floors will have to do without the sweat of the clubbing masses for a while yet, but that does not mean you cannot listen to funky stuff and let your body go with the rhythm. BRUZZ DJ Mambele, who in the past produced tracks for rap emperor Zwangere Guy, can help you with that. On his new EP with the heart-warming title It’s All Good (Don’t Be Afraid) he comes up with jazzy house and late night disco that will loosen up even the most rusty pelvis. (TZ)

imposed upon schrijven zeventien auteurs neer wat het betekent zwart én vrouw te zijn.

Schrijvers, academici, kunstenaars en activisten leveren afwisselend in het Nederlands en het Frans essays, poëzie, activistische en academische teksten rond hun zoektocht naar vrijheid.

Van (de)kolonisatie tot kapselkwesties. Redactrices Heleen Debeuckelaere en Gia Abrassart gaan in gesprek met Olave Nduwanje, Djia Mambu en Mireille-Tsheusi Robert over hun bijdragen aan het boek. (MB)

one of the most exciting places to plug into a streaming concert.

This Sunday, the American experimental (jazz) saxophonist John Dikeman is dropping by.

You might know him from the group Cactus Truck and the collective Universal Indians, where he regularly invited the legendary multi-instrumentalist Joe McPhee. For his Safe ‘N Soundday, he has invited the Brussels visual artist and musician Peter Jacquemyn. (TZ)

soundcloud.com/mambele

11/3, 19 > 21.00 (via Zoom), www.muntpunt.be

14/3, 17.00, www.werkplaatswalter.be

The happy few van Randi De Vlieghe: “Dit stuk stelt in vraag hoe individuen zich op sociale media representeren.

Dan is het wel wat ironisch om dat op een digitaal platform te doen.”

kanaal. Terwijl ze dat toch wel een beetje ambiëren.

Welke mechanismen leg je op die manier nog bloot?

© CLARA HERMANS

DE VLIEGHE: Er is het mechanisme van de

snelle inwisselbaarheid van de manieren waarop je jezelf profileert of overtuigingen ventileert. Dat laat nog weinig mensen toe om echt energie te steken in inhoud. Tijdens corona is dat ook non-stop aan de hand.

Iedereen is viroloog en ziet complotten of juist oplossingen, iedereen neemt in een hoge snelheid slogans over, en ondertussen zitten we allemaal in onze zetel.

Daarnaast heb je ook de manier waarop jonge rechtse politici zoals Dries Van Langenhove zich presenteren, met maatpakken en een gespierd lichaam. Zij zijn heel handig in zelfprofilering en weten dat ze zo veel geloofwaardiger overkomen, dat medestanders hen sneller zullen herkennen, en dat anderen op die manier duidelijker zullen kunnen worden geïdentificeerd als tegenstanders.

Natuurlijk beperkt je voorstelling zich niet tot een snelle verkleedpartij.

DE VLIEGHE: Naarmate de voorstelling vordert,

platformen zien we vooral mensen die de luxe en de vrijheid hebben om zich daarmee bezig te houden. Wij willen eigenlijk mensen laten zien die er de tijd of de middelen niet voor hebben, en die niet op de juiste plaats geboren zijn om zich op een interessante manier te kunnen representeren.

In hun onderzoek hebben de acteurs de opdracht gekregen zich te verdiepen in mensen voor wie representatie op sociale media niet zo vanzelfsprekend is. Op een bepaald moment hebben we bijvoorbeeld nogal veel afleveringen

gezien van de reeks De onfatsoenlijken op Canvas, die dieper ingaat op de mensen naar wie Hillary Clinton verwees met haar uitspraak dat de helft van de Trump-kiezers een “basket of deplorables” was (‘een handjevol betreurenswaardige lieden’, red.). De reeks brengt het verhaal achter categorieën van mensen over wie Clinton gesuggereerd zou hebben dat zij rechts zouden stemmen in de veronderstelling dat dat zaligmakend zou zijn. Wie dagenlang vijzen in een televisie moet draaien, kan daar moeilijk mee uitpakken op een YouTube-

THE HAPPY FEW 14/3, 17.00, www.podium19.be (nadien op VRT NU)

Podcastende podiumbeesten

Permis de voyager FR/ Les cinéphiles qui ne connaissent pas la plateforme française de VOD Tënk feraient bien de s’y précipiter. Le pitch ? Des documentaires d’auteur du monde entier, d’hier et d’aujourd’hui, sélectionnés par des programmateur.ice.s qui savent de quoi ils parlent. Comme Pauline David, à qui Tënk vient d’offrir une carte blanche intitulée Échappées urbaines. L’occasion pour la programmatrice du festival bruxellois En ville!/ Le P’tit Ciné de partager sept documentaires urbains qui font battre son cœur. Notre capitale y est à l’honneur avec Our city (photo) de Maria Tarantino, une plongée dans la mosaïque culturelle qu’est Bruxelles. Ensuite, direction Bucarest et sa gare du Nord, avec Gigi, Monica

wordt er meer ingezoomd op de achterkant van sommige personages, en ruimte gegeven om een pleidooi te houden voor een standpunt. Om de emotionele kwetsuren te tonen achter iemands uiterlijk, of om de vraag te stellen wie iemand dan nog echt is achter al die transformaties en kopieën van kopieën van hippe voedingsconsulenten en fitnessinstructeurs.

NL/ De lente lonkt. Tijd voor zon,

et... Bianca, un film belge de 1996. Sans oublier le sublime Selfie: le récit de deux meilleurs potes d’un quartier malfamé de Naples, raconté depuis leur smartphone. Au royaume du documentaire, il est encore permis de voyager. (SOS) > 1/5, www.tenk.fr

buitenbubbels en binnenpretjes.

Tot die laatste categorie behoren al vijftien jaar de exploten van De Sprekende Ezels, het vanuit Brussel en Antwerpen opererende laagpodium voor woord, muziek en comedy met een deftige hoek af. Uit het putje van de winter dropten ze zopas een gratis februaripodcast, goed voor bijna 42 minuten geniaal gebalk, en op 10 maart wordt in de Antwerpse Arenberg en “live op de Facebook tv” de vaccinatieversnelling op virtuoos virale wijze bezongen, ia! (KS) 10/3, 20.30, Facebook: De Sprekende Ezels, www.mixcloud.com/DeSprekendeEzels 49

Culture. Eat & Drink

Si les amateurs de « vin de papa » passeront leur chemin, les fous de vin nature seront pris de vertige parmi les centaines de flacons.

Agités des bocaux FR

Parmi les adresses qui se sont réinventées à l’occasion du confinement, Le Dillens a marqué les papilles et les esprits avec son percutant concept de « bocalerie ».

— MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE LE DILLENS EN BOCAL place Julien Dillensplein 11, Saint-Gilles/ Sint-Gillis, 02-538.31.36, www.ledillens.be, me/wo/We > ve/vr/ Fr 12 > 19.00 & za/ sa/Sa 10 > 17.00

50

Adresse saint-gilloise prisée et réputée pour la qualité de sa cuisine, Le Dillens n’a pas raté sa reconversion temporaire. On s’en est rendu compte à l’occasion d’une visite sur place. Ouvert du mercredi au samedi, l’endroit se découvre super gourmand. On pousse la porte et les yeux se mettent à s’affoler. Ce que l’on remarque d’abord ? Les bouteilles qui colonisent l’espace par centaines, depuis le beau plancher en bois jusqu’au plafond bleu nuit. Si les

amateurs de « vin de papa » (comprendre ces bouteilles vanillées, boisées et riches en alcool qui ont connu leur heure de gloire entre 1980 et 2000) passeront leur chemin, les fous de vin nature seront pris de vertige parmi les flacons signés Maxime Magnon, Domaine Plageoles, Damien Delecheneau, Hervé Souhaut et autres Nicolas Grosbois.

L’offre est sans œillères puisque l’on trouve aussi de bonnes bières – les perles de la Brasserie de l’Ermitage – ou

même les cidres expérimentaux des Scandinaves de Forbidden Fruits.

Sur la gauche, une robuste trancheuse est surplombée par d’alléchantes salaisons. Au fond de la pièce, une cuisine ouverte où officie le chef, l’excellent Benjamin Rowel, qui concocte différentes préparations. Celles-ci sont rangées dans un frigo noir à trois portes.

Au programme : pickles d’oignons rouges (4 euros), boulettes sauce tomate (8 euros), sauce bolognese pour deux personnes (11 euros)… Le tout vendu en bocal en verre (caution de 2 euros). En guise d’accompagnement, on opte pour le mix de pickles carottes, oignons et oignons brûlés (5 euros). Ce délice, au goût subtilement vinaigré, se mange froid et fait des merveilles sur

une tranche de terrine (par exemple, celle des Caves d’Alex vendue à deux pas de là au Petit Mercado). Mais le temps fort du repas est indiscutablement le chili con carne (16 euros) qui se réchauffe en une petite quinzaine de minutes à feu doux.

Originale, la préparation de haricots rouges fait ici place à de la viande effilochée, de type carbonade, plutôt qu’à du haché. On la déguste sur du riz arrosé d’un trait de citron vert. Sans oublier une couche d’indispensable cheddar. Délicieux.

L’accord vin ? Benjamin Raickman, l’un des trois associés, conseille un remarquable pinot noir alsacien, « Nouvelle Lune » (16,90 euros) du Domaine Rohrer. Le mariage est à l’image du repas : parfait.

HIGH FIVE

Next Wave? Dat zijn boeken, activiteiten en interviews over feminisme op maat van beginners, gevorderden en alles daarvoor, daarna en daartussen.

YOKA TOMO

••••

Een bento onder vrienden.

Petits bentos entre amis.

A little bento with friends.

(Facebook: yokatomo.bxl)

LA FOURNA

••••

Brood gemaakt door sterke vrouwen.

Du pain signé par des femmes puissantes.

Bread made by strong women. (www.lafourna.be)

MINE MADEH

••••

Syrische keuken die je verwarmt in de winter.

La chaleur de la cuisine syrienne en plein hiver.

Syrian cuisine to keep you warm in winter.

BÁNH MÌ EXPRESS

•••

Wanneer Azië de baguette ontmoet.

Quand l’Asie croise la baguette à la française.

When Asia meets the baguette. (www.banhmiexpress.be)

LÉZZET

•••

Een Turkse, familiale traiteur om te ontdekken.

Un traiteur familial turc à découvrir.

A Turkish family-run caterer still to discover.

(Facebook: Lézzet Brussels)

Ontdek de volledige collectie tot eind maart in Muntpunt. Activiteiten en interviews vind je op www.muntpunt.be/feminisme

COLOFON COLOFON COLOFON BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 COLOFON BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 COLOFON Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Nick Trachet Nick Trachet Nick Trachet

Nick Trachet Nick Trachet

ABONNEMENTEN

BRUZZ ABONNEMENTEN BRUZZ Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 ABONNEMENTEN Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk

Josiane DeGratis Troyer in (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Brussels Hoofdstedelijk

Harde kip Pistolets Milk tea Harde kip Pistolets

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

De reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

5 2 I 28 OKTOBER 2020 De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet 52 52

52

)

Ik het heb hier al over koffi e en melk over Wie langs de Afrikaanse winkels moet Is uhet ook opgevallen?

Alles inwandelt, de gehad, voeding lijkt bouillon en over wijn.

Maar nog nooit over thee.

Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet Is het u ook opgevallen?

Alles in de voeding lijkt het zeker al zijn opgevallen: op de vitrine hangt kleiner te worden. Niet lang geleden kwam het zeker alworden. zijn opgevallen: op de vitrine hangt Hethet onderwerp is zo overweldigend. kleiner teNutella Niet lang geleden het vaker wel dan niet een reclame voor pluvera. nieuws dat kleinere potten op kwam de markt vaker weldat dan nietlachende een reclame voorgekleurd. pluvera.

Maar thee wordt vandaag politiek nieuws Nutella kleinere potten op de markt Meestal staat er het gezicht van een brengt.

Voor dezelfde prijs als de vroegere Meestal staat je er er hetdrinkt lachende gezicht van een Vooral wanneer met melk.

Met dank brengt.

Voor dezelfde prijs als de vroegere Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. grotere, uiteraard!

Ja, de hazelnoten zijn duurder Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. aanHet de gaat Aziatische jeugd. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten over diepvrieskip.

Maarhouden nietzijn omduurder de nu geworden meneer!

En de mensen Het gaatmeneer! over Maarals niet omniet de nu geworden de bekend mensen houden niet Het gebruik staatdiepvrieskip. bijEnons typisch overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen vanoveral prijsverhoging, dus doen ze het via volumedominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen van prijsverhoging, dus doen ze het via volumevoor de Britse working class.

Snobs en intellecdie te oud zijnzijn volgens dede normen die te oud volgens normenvan vande de verkleining. verkleining. tuelen lachen er weleens mee.

Het hoort niet, eierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet eierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard nietde Laatst kwam mijn huisgenote terug van Laatst kwam mijn huisgenote terug van zeggen ze.maar Maarzijn iedereen doet het,gepast zelfs in dede verloren, ook niet meer voor verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor dagelijkse zoektocht voedsel met dagelijkse naar voedsel metde deVaak upper class, alzoektocht doen zenaar het daar met room. ‘onze’ moderne smaak diedie liever kip heeft met ‘onze’ moderne smaak liever kip heeft metde de ‘vogels-zonder-kop’.

Ik Ik kreeg een pakje dat ‘vogels-zonder-kop’. kreeg een pakje datmeer meer staat er al melk in je mug nog voor er thee wordt textuur vanvan tandpasta.

Dus gaan textuur tandpasta.

Dus gaandeze dezevogels vogelsnaar naar leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin in geschonken.

ErMen bestaan heel wat hypotheses Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Azië en Afrika. is er ginder verzot op.Bij Bijons ons zat wat dus moet doorgaan voor koploos zat wat dus moet doorgaan voor koploos waarom Britten melk invoor hun thee doen.

Wat zeker was vroeger iets zonfeestdagen, tot was kip kip vroeger iets voor zonenenfeestdagen, tot pluimgedierte. leken wel porties voor pluimgedierte.

HetHet leken wel porties voor is: als jefenomenale eerst melk in de kop giet, gaat het een ontwikkeling brave kip een fenomenale ontwikkeling dedebrave kip lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereeplilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereeplooizuur in de thee niet tegen de wand van het degradeerde goedkoopsteproteïne proteïneop op de degradeerde tot tot de de goedkoopste de dun.

Kolibries zonder kop! dun.

Kolibries zonder kop! kopje plakken.

Dat scheelt bij het schoonmaken. markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen markt. Er Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen was een tijd dat de portie van dewerkman werkman Endaar verder is het gewoon een kwestie van (goede) Er was een tijd dat de portie van de ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per ze demoest goedkope kip die uit onze contreien per groot zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk smaak, neen? groot moest zijn.

Datwordt was toen de ‘terrassiers’ vliegtuig naar ginder gevlogen, mogelijk nog subsidies met de werkten.

Vandaag doen ze erg dat met van de handel moet nuschop eens?

InEU. hetDie hele Oosten vanwel nogMaar met kijk de schop werkten.

Vandaag doen zeAzië dat met subsidies van of de EU. Dieen handel moet wel erg met de Bobcat Kubota moeten ze na hun winstgevend zijn, want de eigenaars van het merk zijn er jongeren aan de gang. met deprotesten Bobcat ofvan Kubota moeten ze het na hun winstgevend zijn, want de en eigenaars van merk werkuren de fitness.

Greppels graven een staan integen denaar top van de Belgische Protesten devijfhonderd autoritaire regimes en de isiseen werkuren naar de fi tness.

Greppels graven staan in de top vijfhonderd van de Belgische zittend beroep geworden. ”Tu sais où est le fortuinen. schaduw van China die daarachter hangt.

Die zittend beroep zei geworden. ”Tu sais oùop est fortuinen. problème?” een groothandelaar dele Ik kocht zo’n kipverschillende en de winkelier waarschuwjonge bewegingen uit landen problème?” zei een groothandelaar op de Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwvroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je“C’est hebben zich verenigd inmij de ooit ‘Milk Tea Alliance’. vroegmarkt in Rungis zuchtend. de mij: dur!”

Strong chicken lees je“C’est que“Poulet les gens ne mangent plus.”

Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers Het begon mogelijk in Hongkong, waar men queNederland les de gens ne mangent plus.” groot weleens inbevolking Engelstalige Surinamers hebben hetrecepten. over “harde kip”, endeel ja in van loopt rond inEen een elfenlijfje, traditioneel zijn thee met melk drinkt. Dat hebben Nederland hebben het over “harde kip”, vanmensen, de bevolking loopt rond injeeen elfenlijfje, dat zijn zeen ook.

Als de oude recepten onthaard, gegomd gekneed naar de en stijljavan de ze daar geleerd van de Britse kolonialen. In het van mwamba voor kolonialen) mensen, dat zijn zeen ook.

Als jedede oude boekskes.

Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel onthaard, gegomd gekneed naar de recepten stijlleest, van de machtige Peking drinkt men thee zonder de melk. moet die kip uren enlichamen urende sudderen voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau. van mwamba (moambe voor kolonialen) leest, boekskes.

Bij virtuele hoortin virtueel Han-Chinezen gebruiken nooit melk ofniet room.

Het palmolie.

Een kan daar tegen, DeImpressions zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. moet die kip urenmoderne en uren kip sudderen in voedsel. d’une paupiette dede veau. lijktdie welsmelt een van de grondslagen van hunhoopje keuken. na een half uurtje al tot een Hoe klein die viennoiserieën en fi jn gebak zijn palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, zondagse broodjes zoniet geëvolueerd.

DusDe melk drinken in de thee, is nu een vorm van miserabele prut. geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de die smelt na een half uurtje alen totfieen hoopje Hoe klein die viennoiserieën jn gebak zijn verzet.

Dat leeft elders zo.verdwenen In Taiwan, die Maar ik kwam dusook thuis met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) zijn bijna en vervanmiserabele prut. geworden!

De boterkoeken (koffiekoeken voor de andere erfvijand van China, hebben ze in de jaren woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte gen door petieterige ‘croissants’. mijn jonge Maar ik kwam dus bijna thuis met zo’nInbeest.

Het Antwerpenaars) zijn verdwenen en vervantachtig de bubble tea (of boba tea) uitgevonden. de kip, zodra ze ontdooid was, in handige jaren kon je met dingen nog een kleine woog overigens niet die eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte gen door ‘croissants’.

In waarin mijn idealiter moet elke een stukzejonge krijgen Datstukken: is eenpetieterige gesuikerde theeVandaag meteter melk politieagent ko slaan. passen in een de kip, zodra ze ontdooid was, in handige jaren kon je met die dingen een met eentapiocaparels evenredig deelliggen vannog vlees, velkleine en Men been. Het gekleurde te weken. holle idealiter kies. En dan deelke pistolets: hetstuk is niet omdat stukken: moet eter een krijgen velde is thee de voornaamste smaakdrager in een kipeen en politieagent ko slaan.

Vandaag passen ze in zuigt opheten via een breed rietje.

De uitvinders ze broodjes dat ze vlees, klein moeten zijn.

In metzonder een evenredig deel van vel en wat been.

Het been erin kan je niet peuzelen, holle kies.

En dan de pistolets: het is niet omdat hoopten dat het een wereldhit zou worden, en er mijn betere tijden at ik er maximaal twee, vel is de voornaamste smaakdrager in een kipmet en wereldwijd als droevig ervaren.

Verder was zijnbroodjes wel enkele bubble tea bars Brussel, maar ze heten dat zewordt kleinin moeten zijn.

In varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian zonder been erin kan jeultieme niet peuzelen, waten in ook de nek erbij, het peuzelstuk het het pickles. ziet er niet naaratuit het broodjes, slurpentwee, van thee mijn betere tijden ikdat er nog maximaal met Vandaag zie ik maar daar wereldwijd als droevig wordt ervaren. was karkas vond ik de eierstokken terug. Verder Lang geleden metkan melk tapiocaknikkers doorgebrovarkensgehakt of leverworst, versierd met ik en er misschien wel vijfhier vanisop?

En ik Belgian ben niet een authentiek Italiaans recept voor ook las de ik nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het ken.zo’n Dat Vandaag Taiwan ondertussen in de vrees leeftdaar grote eter meer. pickles. zie ik nog broodjes, maar spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor karkas vond ik devanuit eierstokken terug.

Lang geleden voorik een het vasteland, isdie geen Onlangs hoorde ik van een op? slager kan er invasie misschien wel vijf van En ik nog ben niet las ik een authentiek Italiaans recept voor geheim. ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van zo’n grote eter meer. spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor die échte,hoorde grote”. ik Ik van heb een mij daarheen Onlangs slager diegespoed nog De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van grote”.

8 OKTO B E R 2 0Ik 2 0 heb mij daarheen gespoed 5 2 die I 2échte,

)

BRB U RZ U Z Z Z| C| UCLT U RUER E BR U Z Z | UTLT RACHET

NickTrachet Trachet Nick Nick Trachet Brusselaar die stad Brusselaar diede stad Brusselaar die dede stad NickTrachet Trachet Nick en de wereld culinair en de wereld culinair en de wereld culinair Brusselaardie diededestad stad Brusselaar ontdekt ontdekt ontdekt endedewereld wereldculinair culinair en ontdekt ontdekt

voor nader onderzoek. kwam terug Zo je begon band thee met melkmet en een moet er al de een heletussen hoopIktegelijk slachten! forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde protest.

Van alle kanten worden ze nu bijgetreden Ik liet de stukken rustig bakken in ruime olie voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk even om demet maten kunnen Het ding door andere jongeren diete een eitje tenemen. pellen enik ik voegde er behoorlijk wat gehakte ajuin forse pistolet inhoud, dat laatste verwijderde Ik liet de stukken rustig bakken in ruime olieaan hebben met de invloed van China.

India, waar woog 45 gram, bolrond met een diameter van toe, pepertjes en look.

Nagehakte anderhalf even omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Het ding enikikwat voegde ajuinuur aanwas men zijn45 thee drinkt met melk enbedroeg kardemom of twaalf centimeter, de hoogte zeven de kip steeds oneetbaar taai!

Maakt uit, woog gram, bolrond metanderhalf een diameter van toe, watnog pepertjes en look.

Na uurniet was massala (een specerijenmengsel), in 2020 Zo’n raspistolet is had met een erg dan eten we wat later. detaai! tropen zijn maaltijden twaalf centimeter, deIn hoogte bedroeg zeven decentimeter. kip nog steeds oneetbaar Maakt niet uit, grensincidenten met het Middenrijk.

De melkthee krokante, maar dunne korst omhuld rond trouwens erg relatief, iedereen een bord een centimeter.

Zo’n raspistolet iskrijgt met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden van het Subcontinent heet doodh pati chai. krokante, dunne korst omhuld rond eenisal wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het eten mag dan trouwens ergmaar relatief, iedereen krijgt een bordHet vederlicht wit Geen spoor van ook een populair drankje in Nepal, nog zo’n wanneer hij of zij thuiskomt, het eten mag dan vederlicht broodkruim.

Geeniedereen. spoor van al of lauw zijn, erwit is altijd genoeg voor nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen bibberende buur van China. lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen Ik deed er wat water bij om het stoven zonnebloempitten: puur gladde korst. rustig Hetofbroodje Het zijn de internetters die er een brede Ik deed er wat water bij om het stoven rustig zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje verder te laten lopen.

Nu had ik al kip met is zo groot dat je er niet onmiddellijk inajuin kunt verder laten lopen.

Nu had al kip Zij met ajuin solidariteitsbeweging van maakten. ontwikkelis rook zotegroot je er niet onmiddellijk in kunt (het échtdat naar kip in deik keuken), maar ik had bijten, daarvoor is het te hoog.

Je moet het in (het rook écht naar kip in te deDrie keuken), maarjullie ik had in den er zelfs een vlag voor. verticale banden bijten, daarvoor het hoog.

Je moet het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen twee breken of is lichtelijk pletten.

Om het hetin te breken hettwee nog breken graag tinten wat Afrikaanser.

Kennen verschillende thee met melk. of– lichtelijk pletten.

Omjullie het te breken agussi?

Agussi ookvan bekend alsinegusi, agushi of kent een pistolet een snede de agushi bovenkant. agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, of de In Thailand is ereen protest aan tegen kent een pistolet snede in de gang bovenkant. egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Technisch isvoornamelijk dat om hetgebruikt zwelleninvan het deeg in egushi – wordt Technisch isHet datzijn om sluiten hetzaden zwellen van het deeg in regering.

De jongeren zich bijmeloende Milk West-Afrika. de vanaan een de hete oven op te vangen.

Maar een leraar West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloende hete oven op te vangen.

Maar een leraar Tea Alliance.

Er wordt China veel te veel invloed soort, of van vanvele veleop pompoensoorten, gepeld en soort, of pompoensoorten, gepeld engeleden geschiedenis rust vertelde mij lang geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden toegeschreven in het land.

Verleden jaar was er dat dat gemalen.

Het resultaat lijkt wat op amandelpoegemalen.

Het resultaat lijkt wat op amandelpoedie snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; die snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de een ware trol-aanval vanuit China tegen Thaise de der.

Je vindt vindt vandaagagussi agussi in vrijwel elke der.

Je vandaag in vrijwel elke genitaliën van degodin godin Ceres. non è vero genitaliën van de Ceres.

SeSe non è vero … … mediafi guren en hun internetsupporters.

En ook Afrikaanse winkel.

Afrikaanse winkel.

Pistolets zijn perdefi defi nitie wit. staan Pistolets zijn per nitie wit.

ZeZe staan in het Land van de Glimlach drinkt men thee met Van agussi agussimaakt maaktmen men‘soep’. ‘soep’.

Eigenlijk dikke Van Eigenlijk dikke symbool voorde degodin godin moeten dus puur symbool voor enen moeten dus puur zijn.zijn. melk, vaak ijskoud.

In Myanmar ten slotte is de saus. Agussi Agussibindt bindterg ergmooi mooi geeft romig enen geeft eeneen romig Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets Milk Tea Alliance misschien nog het meestoven best resultaat.

Laat scheppen rustig resultaat.

Laatenkele enkele scheppen rustig meestoven worden uit fifi jnste meel gebakken, simila bij de worden uithet het jnste meel gebakken, simila bij de zichtbaar. daar leerden ze melk inkunnen hun thee en regelmatig om.

Hier met de de kip kipOok enroer roer regelmatig om.

Hier kunnen Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord doen door de Britten, en zien de jongeren nu de nu ook bij, zoals okra’s, nu ook nog noggroene groenegroenten groenten bij, zoals okra’s, Semmel, steeds dede naam voor deze broodjes Semmel, nog steeds naam voor deze invloed vannog China overhands toenemen. maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een broodjes in het zuiden van dat land.

In het museum vanvan Het op dat de dat meeste Aziatische melkthee in hetvalt zuiden van land.

In het museum tomaatje zorgt ervoor kan vergissen met tomaatje zorgt ervoor datje jeje je kan vergissen met Napels zag ik verkoolde pistolets die de uitbardeNapels hete pepers, tot jolijt van iedereen!

Laat met gecondenseerde melk wordt gemaakt.

Die zag iktot verkoolde pistolets die de uitbardesting hete van pepers, jolijt in van iedereen!

Laat de Vesuvius het jaar 79 hebben onbepaalde sudderen. agussisaus is streken doorgaans te in tropisch om makkelijk sting zijn vantijd de verder Vesuvius het De jaar hebben onbepaalde tijd verder sudderen.

De 79 agussisaus is overleefd. ergoverleefd. vullend,op smaakt een klein beetje bitter, maar melkerijen te zetten of melk te distribueren. erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar Hetmuskusachtig. is soms niet helemaal doorbakook ook wat Teerfenis. eten met de vingers, Dat isbinnenste een koloniale Lipton verdeelt Het binnenste is soms niet helemaal doorbakook wat Te eten met de vingers, ken enmuskusachtig. de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte boven een bord rijst.

Smakelijk.

‘Royal milk Tea’ in heel Oost-Azië.

In zakjes.

Of ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat boven een bord rijst.

Smakelijk. kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extranatte hoe een koloniaal symbool een teken wordt van kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra beleg. Smakelijk. protest emancipatie. Smakelijk. beleg.enSmakelijk.

ABONNEMENTEN Gewest.

Gratis inGewest.

Brussels Hoofdstedelijk ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Rest van België: 25 euro per jaar; Gewest.

Josiane De Troyer 02-650.10.80 Rest van(abo@bruzz.be), België: 25 euro per jaar; Gratis in Brussels Hoofdstedelijk IBAN: BE98 3631 6044 3393 Rest vanin België: 25 euro per jaar; Gratis Brussels Hoofdstedelijk IBAN: BE98 3631 6044 3393 Gewest. van Vlaams Brusselse Media vzw IBAN: BE98 3631 6044 3393 Gewest.

Rest van België: euro per jaar; Media van25Vlaams Brusselse vzw Buiten 3025 euro Vlaams Brusselse Media vzw Rest vanBelgië: België: europer perjaar. jaar; IBAN: van BE98 3631 6044 3393 Buiten België: 30 euro per jaar.

Buiten België: 306044 euro per jaar.

IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media vzw 3393 OPLAGE Vlaams Brusselse Media Buitenvan België: 30 euro per jaar. vzw OPLAGE OPLAGE : 62.609 exemplaren.

OPLAGE Buiten België: 30 euro per jaar. : 62.609 exemplaren.

OPLAGE :OPLAGE 62.609 exemplaren.

OPLAGE ADVERTEREN? OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 ADVERTEREN? OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Marthe02-650 Paklons,1002-650 10 61 sales@bruzz.be ADVERTEREN? Marthe Paklons, 61 sales@bruzz.be ADVERTEREN? Marthesales@bruzz.be Paklons, 02-650 10 61 DISTRIBUTIE Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE DISTRIBUTIE sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Ute Otten,Ute 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE DirkOtten, De ALGEMENE Clippeleir ALGEMENE DIRECTIEDIRECTIE Ute 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE Dirk DeDIRECTIE Clippeleir Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE HOOFDREDACTIE Mathias Declercq Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE Mathias Declercq Mathias Declercq Mathias Declercq CULTUUR & UIT Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

Gerd&Hendrickx Mathias Declercq CULTUUR & UIT & UIT CULTUUR UIT CULTUUR Gerd Hendrickx Gerd Hendrickx Gerd&Hendrickx CULTUUR UIT REDACTIE Gerd Hendrickx Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE REDACTIE

REDACTIE

Sloover, KrisEva Hendrickx, Bettina Hubo, Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, SaraJasmijn De Nathalie Carpentier, Christiaens, Sara De Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE Post, Kurt Sophie Soukias, Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Sloover, KrisSnoekx, Hendrickx, Bettina Hubo,Roan Jasmijn NathalieSloover, Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Tom Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, JasmijnRoan Van Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Eyck, Steven VanPost, Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, MEDEWERKERS NicolasNicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Michaël Bellon, MEDEWERKERS PatrickAlsteen, Jordens, Tom Bechet, Peeters, Niels Ruëll, Nick Gilles Bellon, MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Gilles Ruëll, Nick Nicolas Alsteen, Bechet, Michaël Bellon, Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Gilles Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert, Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, VanTom Bogaert, Michel Patrick Tom Jordens, Peeters, NielsVerlinden Ruëll, Nick EINDREDACTIE Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie De EINDREDACTIE Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias EINDREDACTIE SoukiasKaren Soukias DeGeert Becker, Van der Hallen, Sophie Karen DeKaren Becker, VanGeert der Hallen, Sophie VORMGEVING VORMGEVING Soukias Soukias Heleen Ruth Rodiers, Ruth Plaizier HeleenVORMGEVING Rodiers, Plaizier Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VORMGEVING VORMGEVING VERTALING VERTALING Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING HeleenFrédérique Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Frédérique Beuzon, John Arblaster, Beuzon, MartinFrédérique McGarry, Laura Jones Beuzon, George Holmer, Greta Martin McGarry, Laura Jones VERTALING VERTALING Holmer-Arblaster, Laura Jones, MartinGreta McGarry Greta Frédérique Beuzon, George Holmer, Frédérique Beuzon, George Holmer, FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE FOTOGRAFIE &Laura ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster, Jones, Martin McGarry Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE Bart Dewaele, & Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily,Bart Steve Michiels, Ivan Put, Dewaele, Mannaert, FOTOGRAFIE & Wauter ILLUSTRATIE Marsily, SteveKim, Michiels, Ivan Put, Noémie FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE SaskiaMarsily, Vanderstichele, Wide Steve Michiels, Ivan Mannaert, Put, Bart Dewaele, Kim, Vercnocke Wauter Noémie Saskia Vanderstichele, Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie

Marsily, Steve Michiels, IvanVercnocke Put, Saskia Vanderstichele, Wide VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Kristof Pitteurs

Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Flageyplein 18, Pitteurs 1050 Elsene.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs18, 1050 Elsene.

Flageyplein VERANTWOORDELIJKE Bruzz isFlageyplein een uitgave van1050 de Vlaams Brusselse UITGEVER Kristof Pitteurs 18, Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Kristof Pitteurs Media vzw, wordt gedrukt op de persen Flageyplein 18, 1050 Elsene. van EcoBrusselse Bruzz is een uitgave van Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen van Eco Print Center (DPG Media) Flageyplein 18,de1050 Bruzz is eenwordt uitgave van de Brusselse Media vzw, gedrukt opVlaams de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Print Center (DPG Media) de Vlaamse Gemeenschap endoor de Vlaamse Eco en wordt gesubsidieerd Center (DPG Media vzw,Media) wordt persen van Eco enPrint gesubsidieerd doorgedrukt Gemeenschapscommissie. dewordt Vlaamse Gemeenschap en op dede Vlaamse wordtPrint gesubsidieerd door Media) Center (DPG deen Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. de Vlaamse Gemeenschap de Vlaamse en wordt gesubsidieerdendoor Gemeenschapscommissie.

Gemeenschapscommissie. de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse

Gemeenschapscommissie.

“Op de vitrine van “In het Oosten Afrikaanse winkels “Op dehele vitrine vanvan “Pistolets zijn per defi hangt vaker wel dannitie Azië zijn er protesten van Afrikaanse winkels wit.

Zeeen staan niet reclame “Pistolets zijn per defi nitie jongeren aansymbool de gang.

Ze hangt vaker wel danvoor de godin en moeten dus voor pluvera” hebben zich verenigd de wit.

Zeeen staan symboolinvoor niet reclame puur zijn.

Volkorenpistolets Milk Tea Alliance” de godin en moeten dus voor pluvera” zijn een ontheiliging!” puur zijn. Volkorenpistolets

zijn een ontheiliging!” © SHUTTERSTOCK

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via NIEUWS MELD bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd Persberichten kunnen via Zelf nieuws welkom via gespot? Tips zijn altijd redactie@bruzz.be welkom via

bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via Tips zijn altijd Zelf nieuws gespot?

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be welkom via redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENT IN OP

bruzz.be/meldnieuws

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR Persberichten kunnen via ENTER YOUR EVENT ON redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENT IN OP www.agenda.brussels VOER UW EVENEMENT IN OP SUR ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON ENTER YOUR EVENT ON www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels VOER UW EVENEMENT IN OP

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE

WWW.BRUZZ.BE

DB705553C1

DB705327C1

DB623068I9

Paola, artieste, jongleert met al haar zorgvaardigheden.

Onze aanpak. Jouw stijl.

Als thuisverpleegkundige bij het Wit-Gele Kruis ben je van vele markten thuis. Je houdt van variatie en uitdaging. Gelukkig, want elke dag is een belevenis. Waar jij op rekent? Je skills, zin voor creativiteit en een team van collega’s dat je elke dag ondersteunt.

Je kiest voor onze aanpak, maar vult die in met je eigen stijl.

Klaar om op ronde te gaan?

Solliciteer op jouwstijl.be

DB705358C1

DB706180C1

DB623070I9

Start een boeiende loopbaan

“VEEL VOLDOENING"

“DE SFEER IS HIER ECHT HEEL GOED”

MAART 2021

JOBS2 CARE4 VOOR VERPLEEGKUNDIGEN

DB704792B1

INFO & RATIE REGISTRATIE A VIA

STIB - MIVB

TAMARA, NETWORK ENGINEER

ALS JE JE GOED OMRINGD VOELT, BOUW JE MEE AAN DE TOEKOMST! Een groenere en mobielere stad, daar zetten we alles op in. Dankzij jouw ideeën en oplossingen schakelen we nog een versnelling hoger. Want als ingenieur bij de MIVB kan je rekenen op een inspirerend kader waar je kennis en vaardigheden ingezet worden op tal van projecten. Je hebt alles in handen om het verschil te maken voor de veiligheid en de leefbaarheid in onze stad.

Samen gaan we voor een duurzame en betrouwbare mobiliteit.

Dankzij jou is de stad mobieler en duurzaam.

9.800 COLLEGA’S VERWACHTEN JE!

surf naar jobs.mivb.be