BRUZZ - editie 1730

#1730

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

+BRUZZ

EN

SELECT

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

A HEART FOR THE ARTS, ALSO DURING THE LOCKDOWN

TIPS

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

11 | 11 | 2020

JONGEREN IN LOCKDOWN

‘ONZE JEUGD ONTGLIPT ONS’

ZES TIPS OM DE CORONAWINTER DOOR TE KOMEN

EGYPTISCHE BRUSSELAAR SAMEH ALAA WINT GOUDEN PALM VOOR BESTE KORTFILM

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito SAAI Saai! Het is vandaag nog meer dan vroeger een veelgehoorde kreet onder de Brusselse jeugd. Corona sloeg hun sociale leven aan diggelen. Afspreken met vrienden gebeurt ergens in een virtuele wereld, waar ze tijdens het bijpraten ook strijd voeren op leven en game over. “Dit zouden de fijnste jaren van mijn leven moeten zijn,” zegt een jonge Brusselaar in dit magazine. “Maar straks zijn ze voorbij en is het gewoon saai geweest.” Niet gaan stappen, scholen die verplicht de deuren dichthouden, deeltijds thuisonderwijs: niemand kan exact voorspellen welke impact de coronacrisis en bijhorende lockdowns hebben op het moreel welzijn en de leerachterstand van onze jongeren. Daarom moeten we zo snel mogelijk evolueren naar een situatie die we als normaal kunnen bestempelen. Sinds begin deze week schijnt er licht aan het eind van de tunnel. Een werkend vaccin komt snel dichterbij. Maar zolang dat er niet is, zullen we met zijn allen op onze tanden moeten bijten en de getroffen maatregelen opvolgen. Want dat is onze enige optie om snel uit deze lockdown te raken en onze jongeren weer perspectief te geven op een enigszins normaal leven. Eén waarin “Saai” opnieuw het standaardantwoord wordt op de vraag: “Hoe was ’t vandaag op school?” Lees de reportage over jongeren tijdens de lockdown p16 - 21 NL

INTERVIEW

“Voor mensen die op straat leven, ligt de drempel naar de zorg te hoog” Straathoekwerker Filip Keymeulen 22

REPORTAGE

“Zie De Knalgele Kubus als de missing link tussen de school en de uitgeefwereld” Jonge stripmakers geven het Marc Sleen Museum een nieuwe impuls 44

PHOTOGRAPHIE

En immersion avec les résidents du Petit Rempart à Bruxelles Vincen Beeckman 28

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY

Jongeren tijdens de lockdown: “Onze jeugdjaren glippen weg” 16 BRUZZ SELECT In the mix 26, Boek Saving Stella 30, Strip Brussel 34, Film I Am Afraid to Forget Your Face 36, Eat & Drink Kamo 40 REPORTAGE De expats gaan ervandoor 50 INTERVIEW Tania Dekens (Iriscare) 8, Sarah Van Riel en Eva van Elzen (Babytheek) 52, SAMENLEVING Zes tips om de coronawinter door te komen 12 ONDERNEMEN Fietsenwinkel Coureur 42 BIG CITY Wat stond er vroeger op de plek waar nu het Europees Parlement staat? 49 COLUMN Nick Trachet 54

NOG MEER BRUZZ TAKEAWAYTIPS Niet moeten koken én de lokale horeca steunen: in onze Eat&Drink-rubriek vind je de beste Brusselse takeawayrestaurants!

Wekelijks in BRUZZ magazine en op BRUZZ.be > culture > eat&drink

C’EST CHIANT! C’est chiant ! Aujourd’hui, plus encore qu’avant, c’est un cri très répandu parmi la jeunesse bruxelloise. La crise du coronavirus a brisé la vie sociale des jeunes. Rencontrer des amis a lieu quelque part dans un monde virtuel où ils ne se contentent pas de discuter mais aussi de se battre pour la vie et pour ne pas baisser les bras. « Ce devrait être les meilleures années de ma vie », déclare une jeune Bruxelloise dans ce magazine, « Mais bientôt elles seront terminées et ça aura été juste chiant ». Sorties interdites, écoles fermées, enseignement à domicile à temps partiel : personne ne peut prédire exactement quel impact aura la crise du coronavirus, ni ses conséquences sur le bien-être moral et l’apprentissage de nos jeunes. C’est pourquoi nous devons évoluer le plus rapidement possible vers une situation que nous pouvons qualifier de normale. Depuis le début de cette semaine, la lumière brille au bout du tunnel. Un vaccin efficace approche à grands pas. Mais tant qu’il n’est pas là, nous devons tous serrer les dents et suivre les mesures décrétées. Parce que c’est la seule option pour sortir rapidement de ce confinement et redonner à nos jeunes la perspective d’une vie un peu normale. Une vie où ils auront à nouveau le luxe de pouvoir rentrer de l’école et d’avoir trouvé ça « chiant ».

Lisez le reportage sur la jeunesse en confinement en p16 - 21 FR

BORING Boring! This is a catchword we are hearing among the youth in Brussels more than ever before. Corona has simply destroyed their social life.

Meeting up with friends occurs in a virtual world, where besides chatting they engage in the struggle over life and “game over”. “These are supposed to be the best years of my life,” a young local says in this magazine, “but soon they will be over, and it will all just have been boring.” No going out, schools that are forced to keep their gates shut, part-time education at home: nobody can predict exactly what the impact of the corona crisis and the attendant lockdowns will have on the moral wellbeing and the learning deficit of our young people. We must therefore evolve as quickly as possible to a situation that could be classified as normal. At the beginning of this week, a light appeared at the end of the tunnel. A working vaccine is being developed at speed. But until we have it, we will all just have to grin and bear it and comply with the enforced measures. Because that is our only hope to get out of this lockdown as quickly as possible and to offer our young people renewed perspective on a somewhat normal life; one in which “boring” will again become merely the standard answer to the question: “how was school today?”

Read our report on young locals during lockdown on p16 - 21 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 11 NOVEMBER 2020

I

3

De week

MAATREGELEN WORDEN BETAALD DOOR VERHOGING ONROERENDE VOORHEFFING

Anderlecht bindt strijd aan tegen vuil op straat Anderlecht zet forse middelen in om het netheidsprobleem aan te pakken. De gemeente neemt tachtig extra mensen in dienst en organiseert voortaan wekelijks een ophaling van grofvuil. Om het netheidsoffensief te betalen, gaat de onroerende voorheffing omhoog. — BETTINA HUBO

BRUZZ | DE WEEK

Anderlecht staat al jaren te boek als een van de vuilste gemeenten. De klachten van de inwoners hierover zijn legio. In het meerderheidsakkoord dat PS en SP.A, Ecolo-Groen, Défi en CDH twee jaar geleden sloten, staat het thema netheid dan ook ingeschreven als absolute prioriteit.

Vorig jaar werd al een aantal initiatieven genomen: er werden tweehonderd ‘zwarte punten’ in kaart gebracht, er kwam een afzonderlijke weekendploeg en de gemeente probeerde sluikstorters te klissen via buurtonderzoek en 23 extra gehuurde camera’s.

Maar die maatregelen zijn niet voldoende, erkent de Anderlechtse schepen van Netheid en Openbare Ruimte Allan Neuzy (Ecolo).

“Ik woon hier al 36 jaar en weet niet anders dan dat het vuil is. Ondanks talloze campagnes blijft het een groot probleem. Na de

lockdown, in mei, was er zelfs een heuse explosie van sluikstorten,” zegt hij.

“Jaarlijks komen we aan vijfduizend ton afval, weliswaar met inbegrip van de publieke vuilnisbakken.

Dat is heel veel.”

Het probleem is voor een groot deel aan de vervuilende burger te wijten, maar ook aan de gemeente, geeft Neuzy toe. “De grootste pijnpunten zijn sluikstorten en vuilniszakken die op het verkeerde moment buitengezet worden, maar ook oranje zakken die niet opgehaald worden, overvolle openbare vuilnisbakken, straten en stoepen die niet geveegd zijn, groene ruimten die slecht onderhouden en vuil zijn, en onkruid dat niet verwijderd is.”

Tijd dus voor een grootscheeps plan van aanpak, un grand coup, zoals burgemeester Fabrice Cumps (PS) het uitdrukt.

Volgend jaar komt er

Olivier de Clippele vertrekt Gemeenteraadslid en voormalig Elsens schepen Olivier de Clippele (MR) neemt ontslag uit de gemeenteraad van de Stad Brussel. Hij heeft het te druk met zijn notarispraktijk.

Clémentine Buggenhout volgt De Clippele op. Die voormalige schooldirecteur is voorzitster van de vzw Le Huitième Jour, die woonoplossingen aanbiedt voor mensen met het syndroom van Down.

4

I

11 NOVEMBER 2020

tachtig man extra bij voor het onderhoud van de gemeente. Het gaat onder anderen om 45 straatvegers en 25 tuinmannen.

Bedoeling: ervoor zorgen dat de gemeente zeven dagen per week van 7 tot 21 uur schoongehouden wordt.

CONTAINERS VOOR GROFVUIL Voorts wil de gemeente de inwoners meer mogelijkheden geven om van hun afval verlost te raken. Nu hebben de Anderlechtenaren twee keer per jaar, in de lente en in de herfst, de gelegenheid om hun grofvuil weg te brengen naar een mobiel verzamelpunt in de buurt.

Neuzy: “Voortaan zullen er elke week op acht – telkens wisselende – plekken containers geplaatst worden voor het grofvuil. We gaan dus van twintig naar vierhonderd inzamelmomenten per jaar.”

Ook wil de gemeente de

555

Tijdens de eerste zes maanden van dit jaar worden er 555 fietsdiefstallen aangegeven in de politiezone Brussel HoofdstadElsene. De cijfers liggen wellicht door de lockdown in het voorjaar lager dan vorig jaar, toen in dezelfde periode 677 diefstallen werden aangegeven. Twintig procent van de gestolen fietsen is elektrisch.

openbare vuilnisbakken waar nodig vervangen en ervoor zorgen dat ze dagelijks geledigd worden.

Neuzy stelt ook vast dat het gebruikelijke ophalingssysteem van vuilniszakken niet werkt in bepaalde wijken. “Net Brussel haalt de zakken twee keer per week op vaste dagen op.

Maar in Kuregem worden de zakken op eender welk moment buitengezet.

Blijkbaar zijn daar andere noden en daarom willen we experimenteren met lokale alternatieven. Op bepaalde plaatsen in de gemeente kunnen de inwoners hun afval nu al de klok rond kwijt. In de sociale blokken staan er daarvoor containers in de kelders, bij de nieuwbouwprojecten worden ondergrondse afvalcontainers ingegraven op straat. Misschien moet voor Kuregem ook zo’n mogelijkheid gecreëerd worden.”

Neuzy wil ten slotte ook de klachtenbehandeling verbeteren en meer en strenger bestraffen. Daarom zal de gemeente, die momenteel slechts over een tiental verouderde camera’s beschikt, zes nieuwe camera’s aankopen en er opnieuw vijftien huren. Ook wordt de netheidspolitie uitgebreid met vier agenten, die meer middelen zullen krijgen. Zo is er extra budget om wagens te huren, zodat de controlerende agenten regelmatig van voertuig kunnen wisselen en minder makkelijk herkenbaar zijn.

De boete op sluikstorten, ten slotte, stijgt van 330 naar 500 euro per kubieke meter.

Alle maatregelen samen zullen 2,4 miljoen euro kosten, heeft de gemeente berekend. Ze worden gefinancierd via een hervorming van de gemeentebelastingen. Zo daalt de belasting op inkomen van 5,9 naar 5,5

Raam Madoutoren gebroken Het RISC-team van de Brusselse brandweer, dat instaat voor speciale interventies, moet donderdag tussenbeide komen op de Madoutoren in Sint-Joost-tenNode. Een gebroken raam op de 26ste verdieping leidde tot een gevaarlijke situatie voor passanten. De brandweer begeeft zich naar de 26ste verdieping om daar de brokstukken op te vangen met een berrie.

CARTOON De grootste pijnpunten in Anderlecht zijn sluikstorten en vuilniszakken die op het verkeerde moment buitengezet worden.

KIJK OP DE WEEK

procent, waarmee Anderlecht zich in de laagste regionen van het gewest situeert. Maar de opcentiemen stijgen van 3.000 naar 3.250 (bij de hoogste van het gewest). Die laatste verhoging wordt voor eigenaars die hun pand zelf bewonen gecompenseerd door een verhoging van de gewestelijke Be Homepremie met veertig euro.

Burgemeester Cumps verzekert dat deze fiscale hervorming voor het gros van de Anderlechtenaren geen of een positieve impact zal hebben. Cumps: “Dit is sowieso het geval voor alle huurders, in Anderlecht is dat zestig procent van de gezinnen, maar het geldt ook voor eigenaars die maar één goed hebben.” Cumps erkent: de netheidsmaatregelen zullen vooral betaald worden door eigenaars die zelf niet in hun pand wonen en eigenaars met meerdere eigendommen.

Ik ben zo’n grote fan van haar. Maar ik was ook wel een beetje zenuwachtig: wat als ze neen zegt?

De wereldberoemde Brits-Kosovaarse ZANGERES DUA LIPA (25) koos niemand anders dan de Brusselse Angèle (24) voor een samenwerking. Het resultaat ‘Fever’ werd al 6,5 miljoen keer bekeken op Youtube (op vrtnws.be).

BRUZZ | DE WEEK

© MATHIEU GOEDEFROY

KIM

NAVO-site wordt rechtbank De werken aan het nieuwe complex ‘Justitia’ op de oude NAVO-site in Evere zullen begin december al klaar zijn. De nieuwe rechtbank zal gebruikt worden voor de grootste processen van ons land, zoals onder meer dat over de aanslagen in Brussel in maart 2016. Met de geldende Covid-maatregelen was het onmogelijk om zulke grote processen in het Justitiepaleis te laten doorgaan.

100 mio

Door Winterpret te annuleren, zal de Brusselse economie minstens 100 miljoen euro mislopen. Dat zegt Brussels schepen van Economische Zaken Fabian Maingain (Défi).

“Denk maar aan de hotels, de handelaars en de horeca,” reageert Maingain. Vorig jaar trok het evenement bijna 3,4 miljoen bezoekers aan, van wie bijna een derde buitenlandse toeristen.

11 NOVEMBER 2020

I 5

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

HOPEN OP EEN HAPPY END NL/ Aan Thurn & Taxis

konden we deze zomer vanuit de wagen genieten van onder meer La La Land, Skyfall en Toy story 4. Maar vorige week werd, bij prachtig herfstweer, “het grootste ledscherm van Europa” gedemonteerd. De handen die daarvoor nodig waren, maakten meteen ook een symbolisch einde aan ‘de 6

I

11 NOVEMBER 2020

coronazomer’, waarin optimisme en onzekerheid elkaar afwisselden.

De winter zal collectief genieten met de nodige afstand een stuk moeilijker maken. Zal de cultuursector de kans krijgen om zich opnieuw uit te vinden? Of zullen er nog Brusselse podia sneuvelen? Laten we hopen van niet.

EN ESPÉRANT UN HAPPY END FR/ Cet été, on a pu profiter de plusieurs films depuis sa voiture à Tour & Taxis, dont La La Land, Skyfall, Toy Story 4 et Men in Black. Mais la semaine passée, lors d’une magnifique journée d’automne, « le plus grand écran LED d’Europe » a finalement été démonté. Difficile de ne pas y voir le symbole

de la fin d’un « été corona » qui a jonglé entre optimisme et incertitude. Cet hiver, passer des moments ensemble à distance sera encore plus difficile.

Le secteur culturel pourra-t-il se réinventer ?

D’autres endroits à Bruxelles vont-ils péricliter eux aussi ?

Espérons que non.

HOPING FOR A HAPPY EN/ Over the summer,

we were able to enjoy blockbusters such as La La Land, Skyfall, Toy Story 4, and Men in Black from our cars at Thurn & Taxis/Tour & Taxis. But last week, in glorious autumn weather, the “biggest LED screen in Europe” was dismantled.

The work that this required can stand as a

Bijgedachte

SENIOR WRITER STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

© SASKIA VANDERSTICHELE

ENDING symbol for the end of the “corona summer”, in which optimism and uncertainty alternated.

Enjoying the winter with the same requisite social distance will be much harder. Will the cultural sector be given the opportunity to reinvent itself? Or will more of Brussels’ stages die? Let us hope not.

De coronacrisis moet ons doen nadenken over de stad van de toekomst. Het zou een pauzemoment moeten zijn. Moeten we blijven bouwen en verdichten? Wat met het razende verkeer, dat het vandaag even kalmer aan doet, en een rustiger stadsbeeld geeft? Hoe kunnen we de lockdowns, die niet uit te sluiten vallen in de toekomst, zo aangenaam mogelijk maken? Wat heeft de Brusselaar nodig? Moet niet elke woning een terras krijgen? Zijn de huidige parken niet te krap bemeten voor al die Brusselaars die naar adem happen en naar rust snakken? Het zijn veel vragen die in de achtergrond leven, maar die in de niet-aflatende dagjespolitiek jammer genoeg nauwelijks aan de orde zijn.

De Brusselse regering houdt vast aan haar plannen om vijf nieuwe grote wijken te bouwen. De ambitie is om over vijf jaar met de bouw te kunnen beginnen.

De Richtplannen van Aanleg zitten in een eindfase. Daarna kunnen vergunningen worden aangevraagd en kan er met privépromotoren onderhandeld worden. Aan Delta (Oudergem), de Kazernes (Etterbeek) en Mediapark (Schaarbeek) lijkt een verdichting een logische stap. Er verdwijnt weinig kwaliteitsvolle openbare ruimte. Er kunnen vrij eenvoudig veel nieuwe woningen worden gebouwd. De voornaamste vraag is hoe de mobiliteit er georganiseerd zal worden, zodat de nieuwe bewoners zich niet onherroepelijk vast zullen rijden. Brussel heeft gelukkig voldoende ervaring om hier voor goeie oplossingen te gaan.

Iets anders is de friche Josaphat. Het is de angel in het territoriaal ontwikkelingsbeleid van deze Brusselse regering. In 2006 al kocht de Brusselse regering dit oude spoorwegterrein dat op de grens ligt van Schaarbeek en Evere om er een nieuwe wijk neer te planten. De toenmalige burgemeester van Evere, Rudi Vervoort (PS), zag daar toen al een groot potentieel. Nu hij minister-president is, wil hij koste wat het kost dat die nieuwe wijk er in zijn gemeente komt. Er is sprake van zestienhonderd woningen, een school, winkels, en aan de oostkant stedelijke industrie.

Maar het terrein ligt er al zo lang onaangeroerd bij, dat het stilaan een prachtig stukje natuur is geworden, waar uitzonderlijke waarnemingen worden gedaan. Vooral de insectenweelde is er bijzonder door de zanderige ondergrond. Maar de voorbije maand werden er ook spectaculaire waarnemingen gedaan tijdens de vogeltrek. Het is een open couloir in de stad, waar trekvogels uit

Duitsland en Scandinavië maar wat graag gebruik van maken in hun tocht naar het zuiden.

Zo bekeken, is het onbegrijpelijk dat dit stukje biodiversiteit in de stad over vijf jaar naar de verdoemenis wordt geholpen. Dat het volgebouwd zal worden, met alle milieulasten van dien. Zowel voor de waterhuishouding van de stad, de mobiliteit, het klimaat, het natuurbehoud, als de open ruimte. De talrijke adviezen over de plannen van de Brusselse regering zijn vernietigend, en ook binnen de Brusselse administratie groeit de tegenstand. Oppositiepartij MR speelt hier handig op in door Ecolo te tackelen. Hoe kan Leefmilieuminister Alain Maron (Ecolo) dit project van de Brusselse regering verdedigen en tegelijk opkomen voor de biodiversiteit en het klimaat?

Het wordt een serieuze breinbreker voor de Brusselse regering die beseft dat ze het project er niet met de voeten vooruit door kan duwen. Nog voor het eind van het jaar komt het wellicht op de regeringstafel. De opties zijn gering: het project toch goedkeuren, maar dan riskeert het veel juridische tegenstand. Of het aanpassen en een nieuw openbaar onderzoek beginnen. Met alle vertragingen van dien. Alain Maron verdedigt openlijk het project, omdat hij niet anders kan. Hij is met handen en voeten aan het regeerakkoord gebonden en heeft weinig hefbomen om de plannen te wijzigen.

De stad en de natuur hebben altijd al een moeilijke verhouding gehad. Met corona en de klimaatramp die op ons afkomt, wordt dat nog meer op scherp gesteld. Het zou de Brusselse regering sieren om voor dit project even de pauzeknop in te duwen en een publiek debat te beginnen over verdichting, open ruimte en de natuur. En vooral ook om eens goed na te denken of er geen betere oplossing is dan de friche Josaphat vol te bouwen volgens de geijkte Brusselse manier. Dat levert veel woningen op, en die zijn inderdaad nodig, maar er wordt wel heel wat voor opgeofferd. Tabula rasa is zelden een goed idee, maar in dit geval is het het overdenken waard.

BRUZZ | DE WEEK

Pauzeknop

“De stad en de natuur hebben altijd al een moeilijke verhouding gehad. Met corona en de klimaatramp die op ons a omt, wordt dat nog meer op scherp gesteld” 11 NOVEMBER 2020

I 7

TANIA DEKENS MOET BRUSSELSE WOONZORGCENTRA DOOR CORONACRISIS LOODSEN

‘Geen enkele sector was hierop voorbereid’ BRUZZ | INTERVIEW

De tweede coronagolf bezorgt Tania Dekens, leidend ambtenaar bij de Brusselse welzijnsinstelling Iriscare, kopzorgen. Het virus is weer binnengedrongen in acht op de tien woonzorgcentra, en er zijn opnieuw al 222 doden te betreuren. “Brusselse ouderen hebben een slechtere gezondheid dan leeftijdsgenoten in Vlaanderen en Wallonië.”

— SARA DE SLOOVER, FOTO’S BART DEWAELE

E

lke ochtend heeft Tania Dekens een overleg specifiek over de rust- en verzorgingstehuizen. Elke stijging van het aantal coronagevallen wordt daar besproken. “Op dit moment (eind vorige week, red.) is zeven procent van onze 11.500 bewoners besmet,” somt Dekens op, “en zowat zes procent van onze 7.000 personeelsleden.”

Op welke manier zijn jullie nu beter voorbereid dan tijdens de eerste golf?

TANIA DEKENS: Begin juli hebben we richtlijnen uitgestuurd naar alle rusthuizen om ze voor te bereiden op een tweede golf. Ze moesten elk een crisiscel samenstellen, en een overeenkomst afsluiten met een ziekenhuis. Iets wat voor rust- en verzorgingstehuizen eigenlijk

8

I

11 NOVEMBER 2020

verplicht is, maar waarvan we in de eerste golf hadden vastgesteld dat die meestal alleen op papier bestond. Ze moesten ook een afspraak maken met een labo, en met een leverancier van zuurstof. Zodat ze zeker zijn dat die effectief geleverd kan worden als het nodig is.

Alle woonzorgcentra waren daarnaast verplicht om ons een Covid-19-actieplan te bezorgen. Ze moesten één maand voorraad aan beschermingsmateriaal aanleggen, en daarbovenop hebben wij hen begin oktober nog voor een extra maand geleverd. Iriscare heeft nog eens voor drie maanden materiaal in voorraad.

In augustus hebben we opnieuw een regionaal hoofdverpleegkundige aangesteld, net als in de eerste golf. Als er ergens een uitbraak is,

gaat die ter plaatse, samen met Artsen zonder Grenzen. Zij bekijken of de hygiënemaatregelen correct worden toegepast en geven waar het nodig is extra opleidingen. AzG heeft zich in de eerste golf spontaan bij ons aangeboden, en die hulp was zeer welkom. Ze hebben 88 van de 138 woonzorgcentra ter plaatse opgevolgd. In sommige is het team tot vier keer toe langs gegaan.

Iriscare heeft in augustus ook een ‘coronabarometer’ opgesteld, met duidelijke maatregelen per besmettingsniveau. Hoe gaan bewoners ermee om?

DEKENS: Onderverdeeld in vier fases geeft die barometer rusthuizen een houvast. Zowat vijftig Brusselse rusthuizen, of ruim een op de drie, hadden in de afgelopen week meer

dan twee coronacases. Zij zitten in de hoogste fase, fase 3: eten wordt er op de kamers opgediend, en activiteiten mogen ook niet meer in kleine groep. Dan wordt het moeilijker voor de bewoners. We hebben tijdens de eerste golf wel tablets verdeeld in alle woonzorgcentra, zodat digitaal contact met de familie mogelijk is. En we bieden specifieke psychologische ondersteuning aan voor ouderen die afhaken.

De enige bezoeken die nog mogelijk zijn, vinden plaats in de tuin of in een speciaal daarvoor voorziene ruimte, achter plexiglas of met masker op. Het zijn geen knuffelcontacten. Daarom houden we de huidige regeling aan: twee verschil-

honderdduizend sneltests die het Gewest net heeft aangekocht. We willen graag alle personeelsleden blijven testen, maar de vraag is nu nog: hoe. Ze zijn minder betrouwbaar dan PCR-tests, en we willen wel vermijden dat een medewerker met een vals negatief resultaat onbewust hoogrisicopatiënten besmet.

In de eerste golf probeerden woonzorgcentra wanhopig en vaak tevergeefs toch maar voldoende materiaal en personeel te vinden. Zo vertelde een rusthuis dat ze bij een duikersclub zuurstof voor beademing moesten halen. In een paar woonzorgcentra moest door personeelstekort zelfs het leger worden ingezet.

BRUZZ | INTERVIEW

“Wij hebben al onze zorginstellingen gevraagd of ze eventueel patiënten uit ziekenhuizen willen opnemen, en hoeveel personeel en zuurstof ze daarvoor hebben” TANIA DEKENS Leidend ambtenaar Iriscare

Om Covid-19 in de woonzorgcentra sneller op te sporen tijdens de tweede golf, hebt u in augustusseptember al het personeel preventief getest.

DEKENS: Telkens als we daarbij twee positieve gevallen vonden, hebben we ook de bewoners getest. Intussen is die preventieve PCR-testing stopgezet vanwege een gebrek aan capaciteit bij de laboratoria.

Wij zijn vragende partij om de algemene preventieve tests zo snel mogelijk te kunnen heropstarten, maar dat wordt pas herbekeken op 15 november.

In afwachting daarvan bekijken we samen met de gewestelijke gezondheidsinspectie en het federale niveau welke teststrategie we kunnen toepassen met de

Hoe kwam het dat Brussel zo onvoorbereid was op een mogelijke virusuitbraak?

DEKENS: Toen Pascal Smet (SP.A, red.) en Évelyne Huytebroeck (Ecolo, red.) in 2009 minister waren bevoegd voor onze sector, werd al vastgelegd dat elk rusthuis voldoende beschermingsmateriaal moest hebben. Ik kan alleen maar vaststellen dat dat niet gebeurd is.

Misschien heeft men in de rusthuizen verkeerd ingeschat hoeveel materiaal ze effectief dienden te hebben.

Daarnaast is een dergelijke epidemie natuurlijk al heel lang geleden. Geen enkele sector was erop voorbereid, zelfs niet alleen in België, maar in de hele wereld.

Beschermingsmateriaal is ook een taak van het federale niveau.

Toen minister Maron (Ecolo, bevoegd voor Volksgezondheid, red.) in februari naar materiaal infor-

▼

lende bezoekers per twee weken, zodat mensen met meer familie toch iedereen geregeld eens kunnen zien.

11 NOVEMBER 2020

I 9

▼

TANIA DEKENS MOET BRUSSELSE WOONZORGCENTRA DOOR CORONACRISIS LOODSEN

meerde, heeft men hem verteld dat de nationale voorraad vernietigd was en dat er geen nieuwe was aangelegd.

Dat belet natuurlijk niet dat wij op ons niveau in een voorraad voorzien. De Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, die in Brussel bevoegd is voor welzijn, had een kleine voorraad FFP2- en FFP3-maskers, omdat wij bevoegd zijn voor de opvolging van gelijk welke epidemie in het gewest. Soms hebben we bijvoorbeeld uitbraken van tuberculose. Die kleine voorraad is op 13 maart aangevuld met achthonderd FFP2-maskers van Artsen zonder Grenzen, waarmee wij de rusthuizen die het het meest nodig hadden, hebben kunnen helpen tot 26 maart, de dag waarop wij aan alle rusthuizen met een corona-uitbraak maskers hebben kunnen verdelen.

BRUZZ | INTERVIEW

Ongeveer zeventig procent van de dodelijke slachtoffers in de eerste golf in Brussel waren rusthuisbewoners: het ging om ongeveer duizend mensen. Hoe kijkt u naar die vele sterfgevallen DEKENS: Sinds het begin van de

tweede golf begin september tot begin november zijn opnieuw 222 bewoners overleden aan het virus.

Elk overlijden is er een te veel, voor ons en voor de familie. Maar het is natuurlijk zo dat de mensen die terechtkomen in een rust- en verzorgingstehuis meer en meer zware zorg vereisen. Ze hebben vaak al onderliggende pathologieën, het virus is dan de druppel.

Bovendien heeft het Brussels Gewest een bevolking die er qua gezondheid niet zo goed voorstaat.

Mensen met minder middelen, die daardoor minder geld besteden aan hun gezondheid en ook meer gezondheidsrisico’s lopen gedurende hun leven. We weten uit studies bijvoorbeeld dat heel veel Brusselaars hun doktersbezoeken uitstellen, dat speelt allemaal mee op het moment dat ze in het rusthuis terechtkomen. Op latere leeftijd zijn ze vaak zwakker dan hun leeftijdsgenoten in andere delen van het land.

Hoe evalueert u de aanpak van de coronacrisis door het Brussels Gewest?

DEKENS: (Aarzelt even) Ik kan me daar moeilijk over uitspreken. Ik denk dat we alles hebben gedaan om het zo goed mogelijk te doorstaan. Het is 10

I

11 NOVEMBER 2020

gewoon een feit dat men zowel op het federale als op het internationale niveau te laat het hoge risico heeft opgemerkt. Ik denk niet dat je minister Maron met de vinger kunt wijzen.

Waarom zijn wij zelf materiaal beginnen aan te kopen? Op federaal niveau ging alle beschikbare materiaal telkens prioritair naar de ziekenhuizen, vanwege de drama’s die zich in Italië hadden afgespeeld. De rusthuizen waren maar categorie 4.

Dat bleef maar een discussie: zij moesten eigenlijk een strategische voorraad hebben, maar die was vernietigd en er was geen nieuwe aangekocht. Het is zelfs zo dat wíj in de eerste drie weken van de crisis in maart beschermingsmateriaal hebben uitgedeeld aan Brusselse huisartsen, thuisverpleegkundigen

en vroedvrouwen. Die waren allemaal in een categorie ingedeeld na de ziekenhuizen.

TANIA DEKENS Geboren in 1971 in Gent Master in de rechten, UGent (1995) Behaalt in 2001 een Master in ‘Public Management and Public Policy’, KU Leuven Van 2003 tot 2010: adviseur sociale zekerheid op verschillende kabinetten Is van 2012 tot 2018 administrateur-generaal Federaal Agentschap voor de Kinderbijslag Famifed Sinds 2012: gemeenteraadslid Molenbeek voor SP.A In 2015 wordt Famifed verkozen tot ‘overheidsorganisatie van het jaar’ Wordt in 2018 Overheidsmanager van het jaar Is sinds 2019 leidend ambtenaar van Brusselse bicommunautaire welzijnsinstelling Iriscare en zo verantwoordelijk voor een budget van 1,3 miljard

The New York Times schreef in een ophefmakend artikel ook over Brusselse rusthuizen die zieke bewoners tevergeefs in het ziekenhuis probeerden op te nemen, of senioren die heel snel werden teruggestuurd. Een BRUZZ-collega tekende een soortgelijke getuigenis van een Brusselse rusthuisuitbaatster op.

Wist u dat?

DEKENS: Wij hebben in de hele eerste golf over één geval gehoord, en toen hebben we onmiddellijk ingegrepen.

Voor de rest heb ik daar nooit bewijzen van gezien.

Natuurlijk werd er wel rekening gehouden met het levenseindeproject van de rusthuisbewoners. Als zij zelf

hadden aangegeven dat zij bij ziekte niet meer verder behandeld wilden worden, dan moest dat gerespecteerd worden.

35,8 procent van de Brusselse rusthuisbewoners die tot 21 juni aan het coronavirus overleden, is in het ziekenhuis gestorven. In Vlaanderen was dat maar 13,8 procent, in Wallonië 27,7 procent.

Toch getuigde Brussels rusthuisuitbaatster Dominique Fris bij BRUZZ dat patiënten met zware Covid-19symptomen doorverwezen waren naar het ziekenhuis, maar direct werden teruggestuurd. Volgens het ziekenhuis waren ze niet ziek genoeg.

“Op een bepaald moment lagen vijftien residenten in het rusthuis aan de beademing,” klonk het.

DEKENS: Rusthuisbewoners die zuurstof nodig hadden, moesten

naar het ziekenhuis, was ons standpunt van bij het begin (stilte).

Eind oktober liet Marc Noppen, de CEO van het UZ Brussel, weten dat hij een akkoord had gesloten met de burgemeester van Jette om in Jetse woonzorgcentra met vrije bedden minder ernstig zieke Covidpatiënten te laten opnemen. Hoe bekijkt u dat dan?

DEKENS: Dat is een initiatief van

professor Noppen en de burgemeester van Jette dat niet is goedgekeurd door het kabinet-Maron, noch door Iriscare. Ik kan u dus niet zeggen hoe de financiering geregeld is. Wij hebben de vraag besproken, zowel met onze federaties, vakbonden als met het kabinet, en er is toen beslist dat wij daar niet wilden op ingaan omdat ons personeel al zwaar onder druk staat.

Tania Dekens: “Begin juli hebben we richtlijnen uitgestuurd naar alle rusthuizen om ze voor te bereiden op een tweede golf.”

Ondertussen hebben wij na een interministeriële conferentie een mail verstuurd aan al onze zorginstellingen met de vraag of ze patiënten uit ziekenhuizen willen opnemen, en hoeveel personeel en zuurstof ze hebben. Dan kunnen wij zien wie een aanbod wil doen, en daar effectief de middelen voor heeft.

Ziet u gevolgen van deze pandemie voor de Brusselse rusthuizen van de toekomst?

DEKENS: Voor de coronacrisis stond al een herziening van alle normen gepland. Het heeft in onze ogen bijvoorbeeld nog weinig nut de opdeling te maken tussen rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen.

Veel senioren met een zwaar zorgprofiel liggen in een gewoon rusthuisbed, met een lagere financiering dus. Wat eigenlijk ook wil zeggen dat de bewoner meer kosten moet dragen.

Daarnaast willen we verder werken aan een goed ketenaanbod rond de bejaarde, zodat die zo lang mogelijk thuis kan blijven wonen.

Als dat echt niet meer lukt, kunnen ze vervolgens naar serviceflats, ‘kotwoningen’ voor ouderen of kangoeroewoningen.

Die bestaan toch al?

DEKENS: Ja, maar zeer beperkt.

Serviceflats worden vandaag door ons erkend, maar niet gefinancierd.

Wij financieren, denk ik, twéé kangoeroewoningen en hebben één project van koten voor ouderen, het zijn allemaal nog vrij embryonale projecten.

Het zou nuttig zijn dat op eenzelfde site meerdere types woonvormen voor ouderen zouden bestaan. We moeten bekijken hoe we de bestaande gebouwen eventueel kunnen omvormen, en hoe we dat financieren. Ook kleinere leefeenheden binnen woonzorgcentra lijken me een goed idee.

“Na corona moeten we in allerlei verschillende woonvormen voor ouderen op één site voorzien: kangoeroewoningen, ‘koten’, serviceflats én woonzorgcentra” TANIA DEKENS Leidend ambtenaar Iriscare

« AUCUN SECTEUR N’Y ÉTAIT PRÉPARÉ » La deuxième vague de coronavirus est un casse-tête pour Tania Dekens, fonctionnaire dirigeante de l’organisme de protection bruxellois Iriscare. Le virus s’est à nouveau frayé un chemin dans huit centres de soins résidentiels sur dix et 222 décès sont déjà comptabilisés. «­Chaque mort est un de trop », dit-elle. Mais elle ne souhaite pas commenter l’approche de la crise du coronavirus par la Région bruxelloise. «Nous avons fait tout notre possible.

Aucun secteur n’y était préparé, ni en Belgique, ni dans le monde entier. Et des réformes arrivent.

«Comme l’abandon de la distinction entre maison de repos et maison de soins. Nous voulons aussi continuer d’améliorer la chaîne d’approvisionnement des personnes âgées, afin qu’elles puissent vivre à la maison le plus longtemps possible. Si cela ne fonctionne vraiment plus, elles peuvent alors se rendre dans des appartements-services, des «maisons kot» ou des maisons kangourou ».

FR

“GEEN ENKELE SECTOR WAS HIEROP VOORBEREID” The second corona wave is a grave concern to Tania Dekens, the leading civil servant at the Brussels healthcare organization Iriscare. The virus has again infiltrated eight in ten care homes, and so far, 222 people have died.

“Every death is one too many,” she says. She makes no judgements about the approach to the corona crisis taken in the Brussels Capital Region, however. “I think we have done all we could to get through it as well as possible. It is simply a fact that both on the federal and the international level, the high risk of the virus was not appreciated rapidly enough. Not a single sector was prepared, not only in Belgium, but across the world.” And reforms will be implemented. “According to us, for example, it makes little sense to make a distinction between retirement homes and care homes,” Dekens says. “In addition, we want to continue developing a good chain supply for the elderly, so that they can stay at home for as long as possible. When they can really no longer manage, they can then move to service flats, community residences for the elderly or housing with a grannex.”

EN

11 NOVEMBER 2020

I 11

ORIGINELE MANIEREN OM DE TIJD DOOR TE BRENGEN TIJDENS DE TWEEDE LOCKDOWN

ZES T I PS BRUZZ | SAMENLEVING

Zo overleven we de Brusselse Covidwinter

12

I

11 NOVEMBER 2020

Had u het de afgelopen weken ook even moeilijk? Begrijpelijk, want een donkere winter voor de deur met amper iets om naar uit te kijken, het is niet meteen opbeurend. Hoog tijd dus voor een Brusselse survivalgids voor de Covidwinter. Coronaproof, dat spreekt.

Qua trajecten raden we alvast de Vuilbeekvallei aan, die bereikbaar is uit het magnifieke Tournay-Solvaypark aan station Bosvoorde. Op routeyou.com vindt u een pak meer wandelingen, die onder meer leiden naar een hunebed, of het herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de aanslagen van 2016. Welke route u ook kiest: vermijd verharde en kaarsrechte wegen.

— KRIS HENDRICKX, FOTO BART DEWAELE

Duik het Zoniënwoud in

1 Horen we daar een licht verveelde zucht, een ‘Niet nog maar eens een wandeltip’? Dan bent u de voorbije maanden toch niet zo vaak in het Zoniënwoud gaan stappen. Want als er één voor de hand liggende tip is om deze winter heelhuids door te komen, is het wel deze: ga een keer per maand in dat fenomenale bos wandelen.

Waarom? Omdat het machtige Zoniënwoud altijd indruk maakt,

2 Een lege avondagenda is ook een kans om eindelijk die films of boeken in te halen die al lang op uw verlanglijstje stonden. Dat hoeft niet per se alleen of met uw eigen gezin.

Zo organiseerde een collega tijdens de eerste lockdown een virtueel filmfestival op kleine schaal, waarbij ze vier avonden na elkaar telkens een film keek met een drietal virtuele vrienden. Na de film volgde dan een nabespreking via zoom. Wie dat wil, kan tijdens de film al een whatsappgroep maken voor live commentaar.

Het thema van uw filmfestival bepaalt u zelf, maar waarom bijvoorbeeld niet Brussel? Brussels by night, Manneken Pis, La vie d’Adèle, Les Barons of Le tout nouveau Testament: het zijn maar enkele hoofdstadfilms die het (her)bekijken waard zijn.

Films vindt u natuurlijk online bij de usual suspects. Maar voor de echte parels gaat nog steeds niets boven Video Express, een van de laatste videotheken van Brussel. De zaak in Sint-Gillis heeft een aanbod van ruim 25.000 films, van mainstreamklassiekers tot spek voor de bek van de cinefiele fijnproever.

Vergeet u trouwens ook het

BRUZZ | SAMENLEVING

op elk moment van het jaar en zeker nu in de herfst. Wist u trouwens dat het bos met zijn 4.400 hectare zo groot is als een kwart van het Brussels gewest en al sinds de ijstijd een bos is? Nog een goede reden is dat die groene long zo dichtbij is. Antwerpenaren of Gentenaren kunnen alleen maar dromen van zo’n woud in de achtertuin. Aan de stations Bosvoorde en Groenendaal – de namen zeggen het zelf – stapt u vrijwel rechtstreeks van het perron het bos in. En ook met fiets of tram bent u er in een zucht.

Dat zo’n boswandeling gewoon veel deugd doet, is nog een reden om vanavond al uw stapschoenen in te smeren. Dat is zelfs wetenschappelijk bewezen. Een bosbad heeft een weldoend effect op ons immuunsysteem, dat een hele maand kan aanhouden, blijkt uit Japans onderzoek. Dat uitgerekend de Japanners daarachter kwamen is geen toeval. In het land van de rijzende zon zijn bosbaden al sinds de jaren 1980 een probaat middel om een evenwicht te vinden met de stress van de grootstad.

Het bos induiken kan spontaan, maar er bestaan ook georganiseerde bosbaden naar Japans model, waarbij die onderdompeling deskundig begeleid wordt. De Academie voor Helende Natuur en Boslucht biedt zulke baden aan.

Een gouden tip als u de volgende maanden het bos intrekt: neem een thermoskan met thee, koffie of glühwein mee en waarom zelfs geen picknick? We namen onlangs de proef op de som en merkten hoe een gewone stapsessie zo plots promoveerde tot een trip met kampeerallures.

▼

D

ie zonnige lentelockdown met de zomer in zicht, achteraf bezien was die voor velen nog best verteerbaar. Maar vandaag is de situatie anders, ook al omdat we niet weten hoe lang het dit keer duurt en hoe vaak we dit nog zullen herhalen.

Toch zijn er remedies. Vooraleer we praktische tips serveren, herinneren we hier graag nog eens aan een aantal algemene principes die psychologen ons op het hart drukken: breng structuur in uw dagen, help anderen, beweeg, ga naar buiten en probeer nieuwe dingen uit.

Organiseer een virtueel filmfestival

11 NOVEMBER 2020

I 13

▼

ORIGINELE MANIEREN OM DE TIJD DOOR TE BRENGEN TIJDENS DE TWEEDE LOCKDOWN

BRUZZ | SAMENLEVING

filmaanbod van uw lokale bib niet.

Sommige van die bibs blijven open, andere organiseren een afhaaldienst.

Ook een boek lezen hoeft geen kluizenaarsbezigheid te zijn.

Waarom niet met verschillende vrienden hetzelfde werk lezen tegen een bepaalde deadline? Zo blijft dat boek niet beschimmelen op uw nachttafel en leest u het na afloop nog eens door de ogen van een ander tijdens een nabespreking, met een glas en via het computerscherm.

Nog één tip om van lezen een verbindende activiteit te maken: doe elkaar een boek cadeau dat je nauw aan het hart ligt, een beetje zoals de IJslanders dat doen op Kerstavond met hun Jólabókaflóðið. Die doen er dan wel een flinke dosis chocolade bij, maar ook dat mag.

Cultuur beleven kan ook nog steeds buitenshuis. Op de website van de Beursschouwburg vindt u een selectie van muzikale wandelingen door onder meer het Josaphatpark, Molenbeek, de Europese wijk of de buurt rond de Beurs.

Ga lopen (of fietsen, of …)

3 Godganse dagen op die telewerkstoel, dat schreeuwt om tegengewicht. Blijven bewegen is de volgende maanden dan ook cruciaal, zowel voor het fysieke als het mentale welzijn. Het eerder vermelde bosbad is één manier om dat te doen, maar vraagt tijd. Dan is even gaan joggen veel haalbaarder.

U houdt niet van lopen? Wij ook niet en toch doen we het. Niet voor de activiteit zelf – hardlopen blijft toch een vorm van zelfpijniging – maar voor het weergaloze gevoel nadien, dat ook de dagen erna nog aanhoudt. We hebben u overtuigd, maar u weet bij god niet waar je in Brussel best jogt? Het Zoniënwoud 14

I

11 NOVEMBER 2020

blijft de mooiste plek, maar ook de meeste parken zijn prima keuzes.

Vermijd gewoon trajecten dicht bij een drukke autoas, zoals de Kruidtuin. Behalve parken is ook de Groene Wandeling, het ruim zestig kilometer lange wandel- en fietsparcours door groen Brussel, een optie. En wie het graag vlak houdt, kiest voor het kanaal. Een fijne selectie van loopplekken in het gewest vindt u op brusselslife.be (zoek op ‘Lopen in Brussel’).

Het moet niet per se joggen zijn.

U kan ook die fiets uit de kelder halen waar u in de lente nog in de rij voor stond. De zon mag dan nu minder schijnen, fietsen blijft een mooie manier om te bewegen en meteen ook wat van de stad en haar ommeland te ontdekken. Qua routes verwijzen we u graag naar de tips die u hier in het voorjaar al las, onder meer rond de luchthaven, richting Mechelen en door het Pajottenland.

Wil u eens iets nieuws? Gewoon knooppunten combineren rond Brussel met de app Fietsknoop, tegenvallen doet dat vrijwel nooit.

Voor vrijetijdsfietsen geldt trouwens wat ook voor woon-werk-

verkeer geldt: wind en regen kunnen vervelend zijn, maar koude temperaturen zijn een kwestie van de juiste kleren. Tot slot: ga bewegen bij daglicht. Het is gezonder, maakt u blijer en telewerk maakt die overdagpauze ook makkelijker.

Kook, bak en haal af

4 Hoe strenger de coronamaatregelen, hoe meer we het gevoel hebben dat iemand anders ons leven overneemt, vertelden psychologen hier eerder al.

Een eenvoudige remedie om weer

controle te nemen, is door creatief te worden en nieuwe dingen te proberen die je boeien. Dat kan op veel plekken, maar de meest voor de hand liggende is misschien wel de eigen keuken.

Bovengetekende zag tijdens de eerste lockdown al hoe zijn tienerkinderen plots het kookvirus ontdekten.

Een van trots glimmend kroost serveerde plots een hele waaier aan gerechten waarvoor ze in normale tijden de voeten onder een Brusselse restauranttafel schuiven: van burritos over parmigiana’s en Pakistaanse curry’s tot premium hamburgers. Zelf kwamen we eindelijk eens tot het bakken van zuurdesembrood. Naar verluidt zijn we niet de enige, maar dat zal ons worst wezen. Geen kookinspiratie, zegt u? Het internet staat vol tips.

En verder verwijzen we graag door naar de Brusselse bibs en boekenwinkels, die deze keer wél open blijven.

Een goed idee is daarbij om wat structuur te steken in de culinaire week. Leg vooraf vast wie op welke dag de keukenschort aantrekt, zo hebt u meteen wat lichtpuntjes in

vrouw te horen. En misschien is het toeval, maar sindsdien lijken de zelfbouwbloembakken bijzonder in trek in een straal van honderd meter rond onze woning. Om maar te zeggen: timmeren en de straat vergroenen lijkt bij veel stadsbewoners een snaar te raken, je maakt er je eigen woning én de straat mooier mee en het levert ook nog eens conversaties met de buren op.

Word vrijwilliger

6 © IVAN PUT

dat donkere gat van de komende week.

En omdat élke dag koken toch weleens op de zenuwen gaat werken, breken we hier nog graag een lans voor de betere afhaalmaaltijd, bij voorkeur op een vaste dag. Er is zeker wel een zaak in uw buurt waar u vroeger graag kwam en die u vandaag kan helpen om te overleven.

Door zelf af te halen, komt u bovendien nog eens buiten.

Timmer eens een bloembak voor op straat

5

We gaan even door op het creatieve spoor. Wie de hele tijd thuis werkt, gaat ook anders naar zijn eigen woning kijken en voelt sneller de nood om die te veranderen. Eindelijk die vloer schuren of muur schilderen, het doet dubbel zoveel deugd als u er nadien ook de hele dag zal kunnen van genieten. Thuis merkten we dat hetzelfde ook geldt voor de huisgevel en dat zo’n gevelinitiatief al snel besmettelijk wordt. We verklaren ons nader.

Tijdens de eerste – zeer zonnige – lentelockdown rijpte het idee om bloembakken te bouwen om voor het huis in laag Sint-Gillis te plaatsen. Het initiatief kon meteen op een smalende opmerking van de Portugese buurman rekenen. “Mijn vrouw wil dat ook, maar we gaan dat niet doen, trekt alleen maar afval aan.” Groot was onze verbazing toen amper een week later plots een houten bloembak voor het huis van de buurman in kwestie stond. “Mijn man was tegen, maar aangezien er bij jullie geen afval lag, heb ik hem die toch laten zetten,” kregen we die dag nog van een glunderende buur-

Neuropsychiater Theo Compernolle zei het hier vorige week nog: iets voor anderen doen, is meteen ook een manier om jezelf beter te voelen. Meehelpen om de coronacrisis te bedwingen kan bijvoorbeeld door vrijwilliger te worden bij Iriscare, dat de Brusselse rusthuizen ondersteunt. Dat is nodig, want het personeel zit er op zijn tandvlees.

Dat het initiatief aanslaat, blijkt uit de vrijwilligersteller, die ondertussen al op ruim zevenhonderd staat. Het takenpakket is erg divers en wie inschrijft, wordt ingezet volgens competenties en interesses. Het kan daarbij even goed om logistieke taken gaan als om medische zorg of bewoners die weinig sociaal contact hebben gezelschap houden. “Activiteiten kunnen nu bijvoorbeeld nog hoogstens in groepen van drie en een begeleider, dan heb je veel mensen nodig,” zegt topvrouw Tania Dekens.

Via Iriscare kunnen bewoners ook aangeven dat ze als vrijwilliger in het ziekenhuis aan de slag willen.

Want ook daar is de druk op het personeel erg groot. Binnenkort komen daar nog de centra voor gehandicapten bij, zowel voor kinderen als volwassenen.

Meer info via iriscare.brussels BEELDEN PHOTONEWS EN SHUTTERSTOCK

GUIDE DE SURVIE POUR L’HIVER L’hiver qui s’annonce ne sera pas très réjouissant. Il est temps de se munir d’un guide de survie « coronaproof ».

Quelques principes généraux: structurez vos journées, aidez les autres, bougez, sortez et essayez de nouvelles choses.

Plus concrètement : 1) Promenez-vous dans la forêt de Soignes. Apportez un thermos et un pique-nique.

2) Comblez vos lacunes culturelles avec un livre ou un film. Et pourquoi ne pas organiser un festival du film en ligne ?

3) Profitez-en pour faire du sport en plein air, de préférence pendant la journée.

4) Cuisinez. Découvrez de nouveaux horizons gustatifs et surprenez vos colocataires et vousmême.

5) Soyez créatif dans ou autour de la maison. En plantant des fleurs d’hiver, par exemple.

6) Devenez bénévole par l’intermédiaire d’Iriscare et aidez à briser la vague de coronavirus dans les maisons de repos, les hôpitaux ou les centres pour handicapés.

FR

HOW TO SURVIVE THE WINTER There is a dark winter around the corner with very little to look forward to. It is not a very cheering prospect. So it is high time for a Brussels survival guide to the Covid winter. Corona proof, of course. Before offering you practical tips, we would like to remind you of a number of general principles: make sure there is structure in your day, help others, move, go outside, and try new things.

Concretely, we recommend: 1) Spend time in the Sonian Forest. It is healthy, enjoyable, and close by.

2) Edify yourself culturally. With a book or a film. And why not organize an online film festival?

3) Exercise outdoors, by jogging or biking, preferably during the day.

4) Cook or bake. Explore new culinary horizons and surprise your housemates (and yourself).

5) Be creative in and around the house. For example, decorate your façade with winter flowers.

6) Become a volunteer via Iriscare and help to combat the corona wave in care homes, hospitals, and centres for the disabled.

EN

11 NOVEMBER 2020

I 15

B R U Z Z | R E P O R TA G E

KUNST- EN VLIEGWERK BIJ JEUGDORGANISATIES OM BRUSSELSE TIENERS NOG TE BEREIKEN

xxxx

16

I

11 NOVEMBER 2020

▼

Herfstkamp: afgelast. Scouts- of groepsactiviteiten: afgelast. Boks- en circustraining: afgelast. Al wie ouder is dan twaalf, zag de voorbije weken activiteiten geschrapt worden, mogelijk zelfs vrij lang. “Ik wil niemand in gevaar brengen,” zegt Yousra (17), “maar vind het toch lastig om mijn jeugd te voelen wegglippen.”— NATHALIE CARPENTIER, FOTO’S IVAN PUT

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘Straks is mijn jeugd voorbij en is het gewoon saai geweest’

Ranya Yabbour nam via Zoom deel aan een Halloweenfeestje van de vzw Nakama.

11 NOVEMBER 2020

I 17

B R U Z Z | R E P O R TA G E

G

een weekend voor de jonggidsen en jongverkenners, geen vuile vergadering, geen Paralympische spelen. De agenda voor de plus-twaalfjarige scouts van Jette, de grootste scoutsgroep van Brussel, is de komende weken leeggemaakt. De activiteiten van eind november staan er nog wel op. Voorlopig toch. “We houden er rekening mee dat het weleens tot midden december zou kunnen duren,” zegt groepsleider Staf Ostyn.

18

I

11 NOVEMBER 2020

Hij is ook leider van de jonggivers, de jongste tieners en tevens de groep met wie hij voeling vreest te verliezen als dit te lang duurt. “Met de oudere groepen houden we online contact, maar twaalf- en dertienjarigen zijn nog iets minder actief op sociale media, waardoor we hen moeilijker kunnen bereiken. Het eerste en tweede middelbaar is helaas ook de periode waarin je beslist om in de scouts te blijven of af te haken.

Als er dan geen activiteiten zijn, dreigt dat sneller

te gebeuren. Scoutsvrienden zijn vaak voor het leven en die maak je toch vooral als jonge tiener.”

Dat het geplande weekend in het water viel, helpt daar niet bij. “Als je enkele dagen fulltime samen bent, smeed je hechtere banden en vorm je een groep. Dit is ook de leeftijd waarop je een totem krijgt, een mijlpaal in het leven van een scout. Om die goed te kiezen, moet je veel tijd samen kunnen doorbrengen.” Ostyn hoopt vooral dat het er niet op uitdraait dat ze de tieners

KUNST- EN VLIEGWERK BIJ JEUGDORGANISATIES OM BRUSSELSE TIENERS NOG TE BEREIKEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Luka Rummens volgt circuslessen: “Ik mis het heel erg. Ik heb mijn circusvriendinnen ook al zo lang niet meer gezien.”

“Circus gaat over mensen ondersteunen, vastpakken, vertrouwen geven, maar door alle coronamaatregelen gaat dat niet meer” LISELOTTE VANHEUKELOM Coördinator Circus zonder handen

mogelijk zal zijn, terwijl de nood aan een uitlaatklep of ontspanning bij tieners hoog is.”

Zeker als het gaat om jongeren die krap behuisd zijn of niet de makkelijkste thuissituaties hebben. “Als je dan veel thuis moet zitten, je vrienden weinig kan zien en er ook financiële onzekerheid is, leidt dat tot een gespannen broeihaard. Sommigen zijn bang, anderen voelen zich geviseerd. Het is niet goed als ze dan nergens terechtkunnen om hun gevoelens te kanaliseren of hun frustraties te uiten. Gelukkig hoorden we net dat we – tenminste voor welzijnswerk – nog met kleine groepjes van 8 jongeren mogen werken.” Jeugdorganisatie Jes Brussels creëerde alvast ‘vliegende fietsbrigades’ om zo jongeren met hulpvragen de komende weken te helpen.

Creativiteit is nodig. “De tieners zijn heel teleurgesteld dat er niets meer in groep mag,” zegt Flo Mennes, coördinator van jeugdwerking Miks, een deelwerking D’Broej, vlak bij Bockstael in Laken. “Jongeren willen vooral elkaar zien,

individuele wandelingen met ons lenigen die nood niet.” Ze vreest voor de impact op hun welzijn.

“Jongeren hebben contact nodig met hun leeftijdsgenoten voor hun ontwikkeling.”

Daarnaast merkte ze tijdens de vorige lockdown dat kwetsbare gezinnen snel de structuur in hun dagen verliezen. “Nu ze helemaal geen activiteiten meer kunnen volgen, dreigt hun dagorde zich om te keren. De meisjes slapen tot drie uur ‘s middags en kijken ’s nachts tv. Bij jongens riskeer je ofwel hetzelfde ofwel dat ze buiten rondhangen en niet altijd de regels volgen. Bij onze activiteiten moeten ze dat wel, maar nu die structuur wegvalt, wordt dat moeilijker. Voor tieners is samenzijn met leeftijdsgenoten zo belangrijk dat dat voor hen soms doorweegt op de risico’s.”

DE HOOGSTE NOOD “We hoopten dat we nog buitenactiviteiten mochten organiseren, maar ook dat kan niet meer,” klinkt het teleurgesteld bij Mohamed

▼

maanden niet zullen zien. “We broeden op onlineactiviteiten om het contact warm te houden. Al staat het ver van de normale werking die erg draait rond fysiek sociaal contact.”

Eenzelfde scenario bij heel wat Brusselse jeugdorganisaties die de voorbije weken kunst- en vliegwerk verrichtten om de plus-twaalfjarigen tóch nog iets te kunnen aanbieden. “Eerst dachten we: oef, jeugdwerking mag nog,” vertelt Lies Verhoeven van vzw D’Broej, de Brusselse organisatie voor de emancipatie van jongeren uit achtergestelde wijken. “Bij elke nieuwe beslissing hebben we ons gereorganiseerd. Tot finaal het bericht volgde dat voor plus-twaalfjarigen nagenoeg niets meer mag: voorlopig enkel een-op-eengesprekken of wandelingen in kleine groep. Dit is heel zwaar voor onze jongeren, maar ook voor ons. Je kan wel digitaal werken, maar dat is niet hetzelfde als écht contact of samen buitenkomen. Je gesprekken zijn anders.

We houden er rekening mee dat er lang weinig

11 NOVEMBER 2020

I 19

KUNST- EN VLIEGWERK BIJ JEUGDORGANISATIES OM BRUSSELSE TIENERS NOG TE BEREIKEN

▼

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Yousra daagt Brussels staatssecretaris Pascal Smet uit voor een spelletje Zes eens euh.

De challenge is te bekijken op de Instagrampagina van vzw Nakama.

Maalem, coördinator van de Brussels Boxing Academy, eveneens deel van D’Broej. Ook bij de boksclub verliezen ze hun – gemengd, maar toch veelal kwetsbaar – publiek niet graag uit het oog.

Maalem wil de werking voortzetten wanneer het weer kan, maar weet zelf niet meteen hoe. De voorbije weken liep het soms mis. “Enkele jongeren die besmet waren, vertelden het ons niet, waardoor ook verschillende trainers in quarantaine moesten. Soms zijn onze jongeren zich te weinig bewust van de risico’s.” Tot op het laatst hoopten ze een alternatief te kunnen aanbieden – een trektocht zodat hun gasten er even tussenuit konden. “Maar het kan niet. Heel frustrerend, werken met jongeren is onze corebusiness.”

In kleine groepjes trainen biedt geen oplossing, vindt Maalem. “Dan zou ik moeten kiezen wie er nu nood aan heeft en wie het nog wel even redt.

Dat wil ik vermijden, onze gasten begrijpen dat niet. Dat zou de frustraties nog verhogen.” Die zijn er. “Het duurt te lang, ze moeten tijd gevuld zien te krijgen. Dit zijn jongeren, die moeten hun energie en af en toe hun razernij kwijt kunnen.

Maar nog tot midden december kan er weinig.”

Samir El Kandoussi (16) probeert zijn plan te trekken. “Ik train nog in de garage met mijn broer of in het park, maar het is toch niet hetzelfde.”

Normaal bokst hij elke dag in de club. “Ik mis mijn trainers ook heel erg, het zijn mijn tweede ouders. Ik volg nog wel wat onlinelessen via Instagram, maar dat kan niet tippen aan het echte werk. Als ik te veel energie heb of opgekropte frustraties, kan ik het daar normaal kwijt. Nu veel minder.”

CIRCUS ZONDER ZIEL Luka Rummens (15) heeft dubbel pech. Vanwege een ooroperatie zat trainen voor circus er een tijd niet in, nu het stilaan weer kon, moest Circus zonder handen de deuren sluiten. “Ik mis het heel erg. Ik heb mijn circusvriendinnen ook al zo lang niet meer gezien. Nu ik nog jong ben en tijd heb voor circus, kan het niet. Ik heb lang geoefend op de flikflak en overslag. Ik kon het bijna, maar als het lang gesloten blijft, zal ik waarschijnlijk moeten herbeginnen. Héél spijtig.”

Al merkte ze zelf wel als hulp-leerkracht hoe complex corona alles maakte. “Normaal ga je voor je ontspanning naar de circusles, de laatste tijd

“Je kijkt uit naar je eerste jaar aan de universiteit en waar dreigt het op neer te komen?

Thuis uren naar een scherm zi en staren” YOUSRA Zit in het laatste jaar middelbaar onderwijs

20

I

11 NOVEMBER 2020

moest je vooral zien dat je niets verkeerd deed.

Voor acro portée moet je op elkaar klimmen en vaak moet je iemand ondersteunen als die valt, maar je mag niemand meer aanraken.”

“We moesten wel sluiten en dat is ongelooflijk jammer, tegelijk is een korte pauze voor onze trainers misschien niet slecht,” geeft coördinator Liselotte Vanheukelom toe. “Ze hebben de voorbije maanden zo vaak moeten schakelen om alles veilig te houden. Circus gaat over mensen ondersteunen, vastpakken, vertrouwen geven, maar door alle coronamaatregelen gaat dat niet meer. Als je tegelijk coronapolitie moet spelen, is het niet gemakkelijk om de kracht van circus ten volle over te dragen. Tijdens deze noodstop kijken we hoe we het in de toekomst duurzamer kunnen aanpakken.”

DOORBIJTEN “Ja, het is zwaar, maar we willen vooral de moed erin houden bij onze jongeren,” reageert Iljas Mouani, coördinator van de Brusselse jongerenvzw Nakama. “Beter nu twee maanden doorbijten en alle coronamatregelen volgen en daarna zes

« LES JEUNES VEULENT AVANT TOUT SE VOIR ENTRE EUX » Tous les jeunes de plus de douze ans ont vu leurs activités s’annuler ces deux dernières semaines, et c’est peut-être parti pour durer. Beaucoup d’organisations bruxelloises ont fait des pieds et des mains pour tout de même offrir quelque chose aux ados bruxellois, mais à part des activités en ligne, peu de choses semblent possibles. « Les promenades individuelles ne permettent pas de répondre à la demande », explique Flo Mennes de la maison des jeunes Miks à Laeken. « Les jeunes veulent avant tout se voir entre eux ». Circus Zonder Handen s’est vu obligé de fermer ses portes et part en quête d’une approche plus durable. Avec toutes les règles sanitaires, on a l’impression que le cœur du cirque a disparu. À l’asbl bruxelloise Namaka, on ne perd pas espoir. Yousra (17 ans) affronte Pascal Smet dans un concours en ligne: « Combien de temps cela va encore durer ?

Bientôt, je ne serai plus jeune et je me serai surtout ennuyée. » FR

“YOUNG PEOPLE MOST WANT TO SEE EACH OTHER” Autumn camp: cancelled.

Scouts or other group activities: cancelled. Boxing and circus training: cancelled. Everyone over the age of twelve saw all of their activities scrapped over the past few weeks, and perhaps for quite a long time. Many youth organizations in Brussels have been bending over backwards to provide teenagers in Brussels with something to do. But except transitioning to online activities, nothing is permitted. “Individual walks with us do not redress the problem,” Flo Mennes from the youth service Miks in Laken tells us. “Young people most want to see each other.” Circus Zonder Handen was forced to close its doors and is reflecting on a more sustainable approach. Due to all the corona measures, the beating heart of the circus sometimes seems to have stopped. The Brussels youth non-profit Namaka is taking heart, however. Yousra (17) is taking part in an online competition against Pascal Smet and she wants to ask him questions. “How long will this last? My youth will soon be over and it will just have been boring.”

EN

Samir El Kandoussi en zijn broer Mohamed trainen in de garage. “Maar dat is niet hetzelfde.”

maanden gerust zijn, dan nu de regels niet volgen en dan nog langer problemen riskeren.

Als we het hiervoor beter hadden aangepakt, zaten we nu niet met een tweede golf.” Ook zij houden er rekening mee dat de huidige lockdown lang kan duren. “Er zijn ook voordelen tegenover de eerste lockdown: jongeren mogen buiten.

Weliswaar alleen of maximaal met vier, maar het is beter dan binnen te moeten blijven.”

Zodra ze begrepen dat fysieke activiteiten niet meer konden, gooide Nakama het roer om.

Behalve individuele wandelingen organiseerden ze alles online. Zo hebben jongeren gisteren elk apart pannenkoeken gebakken om die vervolgens in kleine groepjes af te leveren in het rusthuis, zondag was er onlineochtendgymnastiek, maandagavond een onlinequiz. “Morgen spelen we het spel Weerwolven en organiseren we een Halloweenfeest via Zoom. En straks organiseren we een livewedstrijd via instagram: Yousra daagt Brussels staatssecretaris Pascal Smet uit. Ik heb haar gewaarschuwd dat het zwaar wordt, maar ze ziet het helemaal zitten.”

“Hij is het als politicus gewend om veel te

praten, maar ik ook!” reageert Yousra (17) enthousiast. Eerst neemt ze het tegen Smet op in een spelletje Zeg eens euh en vervolgens in The Voice. “Het publiek mag van thuis uit een thema kiezen. Van mij mag het corona zijn. Daar wil ik veel vragen over stellen. Zoals: hoelang gaat dit nog duren? Ik weet dat er moeilijk antwoord op te geven valt, maar dat gebrek aan perspectief is het zwaarst voor jongeren. Sommigen worden er moedeloos van, anderen baldadig.”

Yousra zit nu in het zesde middelbaar. “Dat is normaal het fijnste jaar, je viert je honderd dagen, je gaat op reis met school. Maar waarschijnlijk gaat het niet door. Je verheugt je er jaren op en net in mijn jaar wordt alles afgelast.” Over de overgang naar de universiteit wil ze nog even niet nadenken. “Nog zoiets waar je jaren naar uitkijkt – meer vrijheid, een nieuwe wereld – en waar dreigt het op neer te komen? Thuis uren naar een scherm zitten te staren. Dit zouden normaal de fijnste jaren van mijn leven moeten zijn waarin ik van alles beleef,” vat ze het samen.

“Straks zijn ze voorbij en is het gewoon saai geweest.”

11 NOVEMBER 2020

I 21

STRAATHOEKWERKER SCHRIJFT ROMAN MET DE ALHAMBRAWIJK ALS DECOR

‘Op straat escaleren gezondheidsproblemen razendsnel’ De rauwe werkelijkheid overtreft de fictie ruimschoots. Met die waarschuwing trapt straathoekwerker Filip Keymeulen zijn debuutroman ‘Alhambra’ af, een fictieve, maar op ervaringen gebaseerde duik in de Brusselse daklozenwereld. “Iemand die tussen zijn 17 en 30 jaar enkel met drugs bezig is geweest, duw je in een zwart gat door hem zomaar te laten afkicken.”

BRUZZ | INTERVIEW

— ELLEN DEBACKERE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

“

W

elkom in het andere Brussel,” kribbelde Filip Keymeulen (45) op de voorpagina van enkele exemplaren van zijn zopas verschenen roman Alhambra. De straathoekwerker, die al dertien jaar in Brussel voor Diogenes vzw aan de slag is, verklaart zijn persoonlijke boodschap. “Niemand wandelt voorbij het Justitiepaleis met het idee dat het een goede slaapplek zou kunnen zijn. Mijn boek toont een Brussel dat we niet elke dag zien. Je bekijkt de stad meer vanuit de blik van de mensen die er dag in dag uit op straat leven.”

Alhambra is Keymeulens eerste boek, maar het is niet de eerste maal dat de straathoekwerker in zijn pen kroop. Door zijn werk moet hij vaak mensen begraven. Om afscheid te nemen van zijn ‘gasten’, zoals hij ze liefdevol noemt, zoekt hij zelf muziek uit en schrijft hij teksten. “Dat werkt erg louterend,” zegt hij. Daarnaast schrijft Keymeulen ook opiniestukken om gebeurtenissen te duiden of problemen aan te kaarten. Dit boek schreef hij naar eigen zeggen voor het plezier.

Hij hoopt dat het publiek zijn verhaal bekijkt als een roman, en niet als een documentaire.

De roman speelt zich af te midden van de dakloze mensen in de Brusselse Alhambrawijk. Het beeld 22

I

11 NOVEMBER 2020

dat u schetst, is bikkelhard. Hoe realistisch zijn de situaties die u beschrijft?

FILIP KEYMEULEN: Heel realistisch. Ik

“Bij elke situatie in het boek, vroeg ik me af of ik ervan zou schikken mocht het in het echt gebeuren. Het antwoord was telkens nee” FILIP KEYMEULEN Straathoekwerker

omschrijf de romance misschien wat stilistisch (in deze relatie neemt La Flanelle, die als Christiaan in de jeugdzorg opgroeide, een vrouwelijke identiteit aan en prostitueert ze zich in de straten van Alhambra. Zij gaat een relatie aan met Tonio, een drankverslaafde mijnwerkerszoon die naar de hoofdstad vluchtte na een aanvaring met het gerecht, red.), maar wat zij als koppel meemaken, is wel dagelijkse kost.

Mijn boek geeft een inkijk in hoe zwaar het leven op straat is. Als test vroeg ik mezelf na het beschrijven van een situatie altijd af: zou ik hiervan schrikken mocht het in het echt gebeuren? Het antwoord was telkens nee. Zelfs de scène waarin Christiaan zijn uitwerpselen over een biechtstoel uitsmeert, is niet overdreven. Vraag het maar eens na bij de vrijwilligers van de Maria Magdalenakerk.

In uw boek ontstaan een aantal vriendschappen en zelfs een bijzonder liefdesverhaal. Elders reduceert u de vriendschap dan weer tot de “vrijgevigheid van het begin van de maand”. Ontstaan er echte vriendschappen onder de mensen op straat?

KEYMEULEN: Ik denk het wel. Veel

mensen zijn gewoon lotgenoten, des

copains de fortune, zoals ze zeggen.

Bij sommigen vormt dat de basis voor een mooie vriendschap, bij anderen leidt dat tot een relatie die nogal abusief is. In het begin van de maand kan het vaak even niet op.

Vorige week nog kreeg een jongen die ik ken zo’n 120 euro van zijn bewindvoerder. Het was jaren geleden dat hij nog zoveel geld had gehad. Natuurlijk kon het niet op: hij deelde met iedereen en in een mum van tijd was het geld weg.

We zien in uw roman ook Bernard opduiken, een politieagent die zich het lot van de daklozen min of meer aantrekt. Welke rol neemt de politie in dergelijke wijken idealiter op, en hoe wordt die nu ingevuld?

KEYMEULEN: Dat personage was

gebaseerd op een echte politieagent.

Hij maakte deel uit van het

BRUZZ | INTERVIEW Straathoekwerker Filip Keymeulen: “Voor mensen die op straat leven, ligt de drempel naar zorg te hoog.”

Op een bepaald moment verliest één van de hoofdpersonages zijn been.

Uw personages brengen ook veel tijd door op de spoeddiensten.

KEYMEULEN: Sinds ik als straathoek-

werker aan de slag ben, zie ik erg veel amputaties. Bij straatbewoners escaleren onnozele gezondheidsproblemen. Mensen verliezen ledema-

ten, vingers, een oog of een stuk oor, omdat wonden niet goed verzorgd worden. Het gaat om mensen voor wie de drempel naar de zorg te hoog ligt. In combinatie met verslavingen, zoals overmatig alcoholgebruik waardoor mensen niet meer voelen dat ze hulp nodig hebben, leidt dat tot verlies van lichaamsdelen.

De personages in ‘Alhambra’ nemen als het ware andere identiteiten aan zodra ze op straat belanden. Zo wordt Leonardo plots Tonio, en wordt Christiaan La Flanelle, en kleedt hij zich gaandeweg steeds meer als vrouw. Zijn die transformaties nodig om op straat te kunnen overleven?

KEYMEULEN: We zien wel vaker dat

mensen die op straat belanden een bepaalde houding en identiteit aannemen. Veel dakloze mensen

hadden al een probleem met hun identiteit op de plek waar ze vandaan komen. Op straat hebben ze dan bijvoorbeeld het gevoel dat hun identiteit beter gedefinieerd wordt, een echte gars de la rue.

Daar ligt ook het moeilijke aan afkicken. Stoppen met een verslavend product is moeilijker dan een woning betreden, omdat het deel is van iemands identiteit.

Iemand die tussen zijn 17 en 30 jaar alleen met drugs bezig is geweest, duw je in een zwart gat door hem zomaar te laten afkicken.

Ze kennen immers niets anders. Als iemand me zegt dat hij of zij wil afkicken, durf ik dat in eerste instantie in twijfel te trekken. Ben je wel zeker? Wat ga je met je dagen doen zodra je gestopt bent met gebruiken? Eerst moeten die paden bewandeld worden.

Drug- en drankmisbruik zijn inderdaad schering en inslag in uw boek. Bieden de voorgestelde spuitruimtes een oplossing?

KEYMEULEN: Ik spreek inderdaad veel

over alcohol en drugs, maar dat geldt natuurlijk niet voor alle daklozen. Bij Diogenes vzw werken we vooral met mensen die ‘zorgweigeraars’ worden genoemd. Driekwart van de mensen met wie wij werken is gebruiker, en de helft worstelt met een zware mentale problematiek.

Een initiatief zoals een spuitruimte moet zeker kunnen. Maar dat is niet enkel een Brussels probleem: we zouden dat op federaal niveau moeten decriminaliseren. Als we zoiets in eigen handen kunnen nemen, en legaliseren, kunnen we ook kwaliteitscontroles garanderen. Specifiek voor de ▼

Herscham-team, dat samenwerkt met de dakloze mensen, maar hij is helaas overleden. Hij ging op een correcte manier met de mensen om, kende hen bij naam. Ik wil niet in clichés vervallen, maar ook het omgekeerde bestaat: politieagenten in uniform die strenger optreden, minder zeggenschap hebben en dan beginnen te roepen. Doorgaans is de band tussen dakloze mensen en agenten in uniform veel moeilijker dan met agenten zonder uniform.

11 NOVEMBER 2020

I 23

STRAATHOEKWERKER SCHRIJFT ROMAN MET DE ALHAMBRAWIJK ALS DECOR

DÉBUTS LITTÉRAIRES DANS LE QUARTIER DE L’ALHAMBRA La réalité de la rue dépasse de loin la fiction. C’est sur cet avertissement que commence le premier roman de Filip Keymeulen, Alhambra. Une plongée fictive mains inspirée du terrain dans le monde des sans-abri de Bruxelles. Il décrit les amitiés qui se nouent dans la rue, mais aussi l’abus d’alcool et de drogues, les nombreuses heures que les sans-abri bruxellois passent dans les services d’urgence et les problèmes qu’ils rencontrent. «­Quand les sans-abri viennent au CPAS, ils n’obtiennent pas de solution, mais on les envoie frapper à trois nouvelles portes. C’est souvent trop difficile pour des personnes qui sont déjà frustrées par toutes les procédures qu’elles ont traversées. » Keymeulen ne sait pas comment le quartier Alhambra va évoluer. « Mais s’ils nettoient le quartier, vous pouvez être certain que les problèmes vont simplement se déplacer. » FR

▼

Straathoekwerker Filip Keymeulen over de Alhambrawijk: “Als ze de buurt zullen ‘opkuisen’, mag je er zeker van zijn dat de problemen zich zullen verplaatsen.”

BRUZZ | INTERVIEW

Alhambrawijk zou een spuitruimte goed zijn, opdat verslaafden niet meer op iemands stoep zouden moeten gebruiken.

Van die stoep gesproken. De Alhambrawijk heeft ook een wijkcomité dat regelmatig van zich laat horen, en oplossingen eist voor het publieke druggebruik en de prostitutie.

KEYMEULEN: Ik snap dat het voor de

buurtbewoners erg moeilijk is. Ik ken een aantal mensen van het wijkcomité, en weet dat ze menselijk zijn. Maar waar ik het moeilijk mee heb, zijn de foto’s die ze soms publiceren. De gezichten worden geblurd, maar ik herken hen. En als ik hen herken, kan de familie, of misschien zelfs de politie, hen ook herkennen. Ze noemen bepaalde mensen ook dealers, terwijl je dat niet zomaar kan zeggen.

Uit verschillende scènes in uw boek blijkt dat dakloze mensen geregeld aangespoord worden om hun administratie in orde te brengen, of om zich aan te melden bij het OCMW. Toch staan heel wat mensen daar klaarblijkelijk weigerachtig tegenover.

KEYMEULEN: Als je naar het OCMW

gaat, moet je al op je eentje voorbij het onthaal raken. Zonder een identiteitsbewijs – wat vaak voorkomt – is dat al aartsmoeilijk.

Veel mensen krijgen vervolgens een afspraak, maar het betreft een publiek voor wie het begrip tijd en ruimte troebel is. Dan moet je vaak nog een hele resem papieren 24

I

11 NOVEMBER 2020

binnenbrengen, gaande van attesten van Actiris tot certificaten van de mutualiteit. In plaats van een oplossing, krijgen mensen drie deuren waar ze moeten aankloppen.

Voor mensen die al gefrustreerd zijn door alle procedures die ze vaak al doorlopen hebben, is dat te hoogdrempelig.

KEYMEULEN: Het is ook quatsch om

First-project – een woning gevonden hebben. Maar het gaat hier om groepen die gedurende lange tijd op straat hebben geleefd, en nog veel zaken op orde moeten zien te krijgen, zoals zware psychoses of verslavingen. Van die mensen verwachten dat ze als ze onderdak hebben gevonden, ook werk zullen vinden, is wishful thinking. Tijdens hun parcours zijn ze door ontbering veel vaardigheden kwijtgeraakt. Het kan, maar het is vaak onmogelijk.

dat te verwachten. Voor mijn mensen zou een baan natuurlijk een kers op de taart zijn nadat ze – bijvoorbeeld via een Housing

Ondanks de keiharde scènes, spreekt uit uw boek ook liefde. Liefde voor de mensen, liefde voor de stad.

Geen enkel van uw personages heeft in de looptijd van uw roman – al dan niet tijdelijk – uitzicht op werk.

KEYMEULEN: Ik heb te doen met

Filip Keymeulen Geboren in 1975 in Dendermonde, opgegroeid in Aalst Studeert maatschappelijk werk in Leuven Woont in Herent Werkt sinds juli 2007 als straathoekwerker in Brussel voor Diogenes vzw Alhambra, BitBook.

204 blz., 20 euro

mijn mensen, en hoop dat het beter kan gaan met hen. Maar ik begrijp ook de buurtbewoners van de Alhambrawijk, en heb zelfs te doen met de mensen die in die buurt op zoek zijn naar vormen van intimiteit. Ik weet niet hoe de Alhambrawijk verder zal evolueren, maar als ze de buurt zullen ‘opkuisen’, mag je er zeker van zijn dat de problemen zich eenvoudigweg zullen verplaatsen. Het is zoals met de daklozen die voordien aan de Beurs en het De Brouckèreplein zaten, en onlangs naar de Varkensmarkt en het Sint-Katelijneplein verjaagd werden omdat de terrassen na de eerste lockdown meer plaats nodig hadden. De kleine oorlog tussen de politie en de daklozen is eigenlijk een strijd om de publieke ruimte. Maar met een politiek van wegjagen wordt geen oplossing gevonden.

A LITERARY DEBUT ABOUT BRUSSELS’S ALHAMBRA QUARTER The raw reality on the street far exceeds fiction. This is the warning with which the social worker Filip Keymeulen begins his debut novel Alhambra, a fictional but experience-inspired exploration of homelessness in Brussels.

The situations he describes are very real, and therefore also incredibly bleak. He describes the friendships that are forged on the street, but also the excessive alcoholism and drug abuse, the many hours that Brussels’s homeless spend in emergency rooms, and the problems they encounter in attempting to climb out of their difficult situations. The threshold to accessing official agencies or public services is too high. “When homeless people register with social services, they are not offered solutions, but are sent from pillar to post. For people who are already frustrated by all the procedures that they have been through many times before, that is often too difficult.” Keymeulen does not know how the Alhambra Quarter will evolve. “But if they decided to ‘clean up’ the neighbourhood, you can be sure that the problem will just move elsewhere.”

EN

BRUZZ SELECT

A H E A R T F O R T H E A R T S , A L S O D U R I N G T H E LO C K D O W N

11 — 17/11 ‘SAVING STELLA’: WHAT A MAN WILL DO TO SAVE HIS DOG FROM A WAR ZONE

‘We wanted to teach children something about refugees’

PHOTOGRAPHIE VINCEN BEECKMAN

STRIP ‘BRUSSEL 43’-SCENARIST PATRICK WEBER

Cigare es et petits sommes dans un centre d’hébergement bruxellois

‘Onze oorlogsjaren zijn net zo interessant als die van Berlijn of Parijs’

BRUZZ Select

1 1 — 17 / 1 1

IN THE MIX

C A BI N FE V E R

‘Een filmregisseur moet lezen, lezen, lezen: zo vind je projecten’ NL

Tot in de VS maakte Olivier Masset-Depasse indruk met zijn thriller Duelles: Hollywood verzoekt hem om een Amerikaanse remake. Drukke tijden dus, maar dat houdt hem niet tegen om ons tips te geven die het gedwongen binnenblijven een stuk aangenamer maken. — NIELS RUËLL

M

et het gestileerde, hitchcockiaanse Duelles bezorgde filmregisseur Olivier Masset-Depasse Anne Coesens en Veerle Baetens prachtrollen. Het stak de ogen uit van Hollywood-ster Jessica Chastain. Met haar productiehuis Freckle Films schaart de actrice uit Zero dark thirty en Interstellar zich achter de Amerikaanse remake, die Mother’s instinct zal heten. “Gelukkig hoeft het geen exacte kopie te worden. Het mag een variatie zijn,” zegt Masset-Depasse. “Ik ben zeer tevreden over de Belgische versie, maar we kenden enkele budgettaire tegenslagen, waardoor we verplicht moesten knippen in het scenario.

Dat zal deze keer niet gebeuren. Jessica Chastain heeft ook enkele wijzigingen voorgesteld die de film ten goede komen. Het is een groot voordeel dat ze niet alleen de hoofdrolspeelster is, maar ook mijn Amerikaanse producente.”

Chastains tegenspeelster is niet minder befaamd. Anne Hathaway won in 2013 een Oscar voor haar bijrol in Les misérables en schitterde ook in The princess diaries, Brokeback mountain en The devil wears Prada.

Is onze stadsgenoot het nu aan zijn stand verplicht om élke film van Chastain en Hathaway te hebben gezien? “Van Anne Hathaway heb ik niet elke film gezien, maar

The disappearance of Eleanor Rigby: Him & Her 26

wel de belangrijkste. Van Chastain ken ik zo goed als alle films. Ze is mijn favoriete actrice. Ze kan elk register aan en haalt haar neus niet op voor genrefilms, maar ik geef toe dat ze mij vooral ingepalmd heeft met auteursfilms als The tree of life, Molly’s game of The disappearance of Eleanor Rigby: Him & Her. Die Olivier Masset-Depasse imponeerde Hollywood met Duelles. Samen met Jessica laatste titel is een minder Chastain – “mijn favoriete actrice” – gaat hij een Amerikaanse remake maken. bekend maar zeer goed tweeluik waarin ze samen met James McAvoy een koppel speelt dat moet herstellen van een tegen. Like father, like son, een lange Japanse groot drama.” film van Hirokazu Kore-eda over twee zonen Sterke vrouwenrollen zijn een handelsmerk die van familie wisselen, werd dan weer van Masset-Depasse. “Recent ben ik het enthousiast onthaald.” meest geraakt door The invisible life of Qua serie is hij een van de vele aanhangers Eurídice Gusmão, een film van Karim van Fargo. “Zo weinig als ik genoot van de Aïnouz over twee zussen die in het film van de broeders Joel en Ethan Brazilië van de jaren 1950 niet Coen, zoveel hield ik van de drie door het leven worden seizoenen van de serie. Het gespaard. Goed geregisgrote verschil is dat de reeks de personages seerd, mooi belicht, knap minutieus uitdiept en geacteerd: heerlijk.” veel gedetailleerder is.”

Op vrijdag wordt er in Weinig boeken lezen gezinsverband naar een blijkt ook geen optie. film gekeken. “Tijdens “Dat kan ik mij niet onze ‘ciné-club’ vielen veroorloven. Een vooral de films van de regisseur moet voortduJapanse animatiegod Hayao Miyazaki in de rend lezen: zo vind je smaak en, hoe kan het ook projecten. Ik probeer mijn anders, die van Steven Spielberg.

Engels wat op te krikken. (Lacht) Je weet wel nooit zeker wat zal Op dit moment ben ik in de ban van Hayao aanslaan. The shining van Stanley I am Pilgrim van Terry Hayes, een Miyazaki’s Kubrick en Blade runner van Ridley pageturner van 891 pagina’s rond My neighbor Totoro.

Scott vielen tot mijn grote verbazing een geheimagent.” De passie voor

© IVAN PUT

film kleurt zelfs zijn muzieksmaak. “In het lichtere, commerciële genre kan ik het album Free spirit van Khalid smaken. Zijn mooie synthese van soul en r&b is zonnig en dat kunnen we in tijden van quarantaine goed gebruiken. Maar ik luister vooral naar filmmuziek en klassieke muziek. Dé filmcomponist die ik iedereen kan aanraden, is Nicholas Britell. Hij componeerde onder meer voor The big short, Vice, Moonlight, If Beale Street could talk, de HBO-serie Succession en de uitstekende Netflix-film The king met Timothée Chalamet als Hendrik V van Engeland.

Ik zou een heel gelukkig mens zijn als hij de muziek voor de Amerikaanse remake van Duelles zou willen componeren. Dat is niet uitgesloten.

Voor Jessica Chastain gaan deuren open.”

Olivier Masset-Depasse gaat de nieuwe Largo Winch-film regisseren, gebaseerd op de beroemde stripreeks van Brusselaars Philippe Francq en Jean Van Hamme.

Eindigen doen we met een strip. Masset-Depasse staat op het punt om de derde Largo Winch-film te regisseren, gebaseerd op de populaire stripreeks van Brusselaars Philippe Francq en Jean Van Hamme over een avontuurlijke miljardair. “Maar ik hoef er geen tekening bij te maken dat opnames in vier verschillende landen op dit moment moeilijk te organiseren zijn. Zodra dat vermaledijde virus ons met rust laat, kan er gedraaid worden. In afwachting ontwikkel ik nieuwe projecten. Ik heb ondertussen materiaal voor wel tien jaar. (Lacht) Als je graag strips leest, moet je La mort à lunettes uitproberen, getekend door Gérard Goffaux en verzonnen door de bekende scenarist Tome.”

1 1 — 17 / 1 1

IN THE MIX

Dans l’intimité du Petit Rempart FR

Dans un petit ouvrage fragile et délicat, Vincen Beeckman a rassemblé des textes, photographies et dessins qui témoignent de son immersion parmi les résidents du centre d’accueil d’urgence du Petit Rempart.

— GILLES BECHET

« Quand personne ne bougeait, tout était plongé dans le noir. Puis dès que quelqu’un se mettait à bouger ou se levait, la lumière revenait grâce au détecteur de mouvements. C’est une belle métaphore de la situation de ces gens plongés dans l’attente, qui basculent constamment entre espoir et déception. » Pendant un an, le photographe Vincen Beeckman a partagé le quotidien de femmes, d’hommes et d’enfants hébergés au centre d’accueil d’urgence du Samusocial de la rue du Petit Rempart, dans le quartier du midi.

Derrière la lourde porte métallique bleue, s’ouvre un refuge temporaire pour une population précarisée, des femmes victimes de violences conjugales, des familles en détresse, expulsées de leur

logement ou en proie à des problèmes familiaux. « J’allais une fois par semaine en fin d’après-midi et je passais deux heures avec eux. On discutait, je prenais des photos, quand ils en avaient envie et je notais des descriptifs très basiques dans mon carnet. En me voyant écrire, certains ont voulu ajouter quelques lignes ou des enfants des dessins. » Au fil des portraits et de petits textes, le photographe nous fait entrer dans l’intimité léthargique de ces passagers d’une vie en attente. Il y a Rebecca, Katarina, toujours sur le canapé, Florenza, Bagda Salia, le Monsieur Lituanien qui va et qui vient, Colette qui tricote et Constantin, le Roumain poète.

CIGARETTES ET PETITS SOMMES « Pour moi faire des images, c’est créer un lien avec les personnes. Ce ne sont pas des photos vite faites. Il y a des jours où je n’en prenais qu’une ou deux » Toutes les photos sont des portraits. D’abord parce que Vincen Beeckman aime ça et surtout parce que dans cette salle d’attente où le temps se dilue entre fauteuils et canapé, cigarettes et petits sommes, il n’y a pas grand-chose qui se passe. « Les photos sont souvent prises de près. J’aime que les

Lezen in clubverband

Schiev as a cuddle buddy

Les coulisses parlent

NL/ Vaak weet je pas goed

EN/ This week, the

wat je van een boek vindt als je er met anderen over praat.

Daarom stelden leesorganisatie LangZullenWeLezen en Vlaams-Nederlands huis deBuren literaire pakketten samen. Leesclubs kunnen er het werk van acht jonge schrijvers, zoals Mohamed Ouaamari, Iduna Paalman, Anneleen Van Offel of Aya Sabi mee ontdekken. Ze bevatten discussievragen, extra lees-, kijk- en luistertips, en vuistregels voor het modereren.

Via een wedstrijd kunnen clubs voor elk van hun leden een boek winnen. (MB)

avant-garde pop festival Schiev is alleviating your lockdown hangover with a daily online programme.

Soumaya Phéline, Mathilde Fernandez, Borokov Borokov, Yann Gourdon, Jay Glass Dubs, and many other musical lockdown friends will perform music ideal for chilling, jogging, cooking, resting, working, or – why not? – simply listening. Tune in alternatingly on Radio Panik, Mixcloud, and LYL Radio. (GVDH)

FR/ Faute de pouvoir vivre pleinement l’expérience théâtrale, le Théâtre National se propose le temps de mini-séries de podcasts regroupés sous l’intitulé La Vie en Tournée de vous faire voyager dans les coulisses de la fabrication d’une pièce de théâtre.

L’occasion d’aborder la création sous le prisme d’expériences personnelles et de récits intimes émanant d’artistes et de techniciens qui forment l’ADN d’une tournée. De quoi égayer votre hiver. (SOS)

www.deburen.eu, www.langzullenwelezen.be 28

« Les photos sont souvent prises de près. J’aime que les peaux, les regards et les attitudes montrent qu’une relation s’est installée », dit le photographe Vincen Beeckman.

Daily until Sunday via www.radiopanik.org, www.lyl.live, www.mixcloud.com/schievFestival info: www.schiev.com

www.theatrenational.be

© HUBERT AMIEL

BRUZZ Select

peaux, les regards et les attitudes montrent qu’une relation s’est installée. » Vincen Beeckman prend toujours, plus pour longtemps peut-être, ses photos en argentique. « J’ai toujours aimé l’image imprimée. Quand j’arrivais, les gens étaient impatients de voir les photos que j’avais prises la semaine d’avant. Ils étaient contents de se voir sur les photos que j’avais prises d’eux. Certains la gardaient en poche ou dans leur sac, d’autres l’accrochaient au-dessus du lit. Au fil des mois, ça faisait comme un album de famille où ils retrouvaient ceux qui allaient et venaient dans le centre. » Portraitiste en immersion, Vincen Beeckman est un boulimique de travail qui multiplie les projets photographiques de longue haleine qu’il mène en parallèle. Tantôt dans les rues de Bruxelles avec les hommes et femmes du nettoyage, tantôt à Anvers pour un projet sur le sport dans la ville à l’occasion du centenaire des jeux Olympiques de 1924 et tantôt au centre d’hébergement psychiatrique de la Devinière, à Charleroi. « C’est à chaque fois une sorte de performance de me mettre bien avec les gens, d’être à leur écoute et dans la même énergie. Ce sont à chaque fois des ambiances particulières. C’est pour ça que j’ai des carnets où je prends des notes et je colle des photos.

Chaque carnet fonctionne comme un rappel que je peux relire avant de me replonger dedans. » Cet intime et délicat petit livre artisanal n’aurait pas pu voir le jour sans la rencontre du photographe avec Camille Carbonaro. « Ça fait un petit temps que j’avais envie d’éditer un projet de Vincen. Son travail me touche parce qu’il ne photographie pas un sujet mais des êtres humains. Il m’a donné ses carnets en me laissant toute la liberté pour découper et recomposer. Tout était là. Le mélange des médiums et les intervenants correspondent parfaitement à l’esprit de macaroni book. »

VINCEN BEECKMAN: LE PETIT REMPART Macaronibook, 54p, 12€ (inclus 6€ pour organiser un diner au Petit Rempart), Instagram: @macaronibook

Do we need more sand?

Praise the Lorde

EN/ The wonderful poetry, ingenuity, and

VUB, was dit najaar gewijd aan vloeibare identiteiten. De online slotavond staat in het teken van de veelzijdige en invloedrijke schrijfster Audre Lorde (1934-1992), die lang geleden al omschreef hoe identiteiten in elkaar kunnen vloeien zonder elkaar in de weg te staan. Dat ze zelf zwart, lesbisch, Amerikaans, Caraïbisch, feministisch, moeder, dichter, essayist, activist, academica en nog zoveel meer was, maakt haar oeuvre brandend actueel. Om de Nederlandse vertaling van haar meesterwerk Sister outsider te vieren duiken

imagination make it difficult to characterize Victoria as a documentary. In many respects, the film by the Brussels-based trio Sofie Benoot, Liesbeth De Ceulaer, and Isabelle Tollenaere is a contemporary western. They follow an underprivileged but imaginative young man who left Los Angeles to start a new life in the sandy desert town California City, which never actually grew into a city. (NR)

© ROBERT ALEXANDER

NL/ Pilar ASAP, het cultuurfestival van de

hedendaagse fans als performer Jaouad Alloul, poetryslammer Lisette Ma Neza, de Nederlands-Curaçaose dichter Radna Fabias en de Gents-Afropese kunstenaar Loulou João op hun eigen manier in haar poëzie. (TP) 12/11, 20.00, Facebook: pilarbrussels

Watch online via Zed vanuit je zetel, Cinema Bij Je Thuis, and Cinema@Home 29

‘SAVING STELLA’ TELLS THE INCREDIBLE STORY OF A SYRIAN-BRUSSELS REFUGEE AND HIS DOG

‘Let’s all try to be more grateful for what we have’ EN

Five years ago the Brussels-based composer, musician, and sound designer Bassel Abou Fakher fled from Syria to Belgium. But in the children’s book Saving Stella, which is now being released by a prestigious American publishing house, his dog takes centre stage. Stella followed her owner on his perilous journey out of the war zone.

— MICHAËL BELLON, PHOTOS SASKIA VANDERSTICHELE

30

I

11 NOVEMBER 2020

Bassel Abou Fakher and Stella: “It took her a while to recover from the trip.

But she has been my constant companion ever since.�

11 NOVEMBER 2020

I 31

‘SAVING STELLA’ TELLS THE INCREDIBLE STORY OF A SYRIAN-BRUSSELS REFUGEE AND HIS DOG

B

assel Abou Fakher is doing well. The trained cellist, who after fleeing from Syria and being recognized in Belgium made a name for himself with the Qotob Trio, has stopped performing live onstage, but he now works as a composer of music for films and commercials, a sound engineer, and producer. He has collaborated with the American-Brussels composer and sound engineer Adam Wiltzie, the top Belgian musician, composer, and conductor Michel Bisceglia, and contributed to the music for the Swiss TV series Double vie, starring the Brussels actor Yoann Blanc in one of the lead roles.

And now there is also an American children’s book in which Abou Fakher himself plays an important role, but of which the real star is his big white dog Stella. Stella is the Canadian shepherd that you might see Abou Fakher walking in the neighbourhood where he lives in Sint-Gillis/ Saint-Gilles. While he, after fleeing across the Mediterranean Sea in a rickety boat, spent a year waiting for his papers in the hospitable family of his friend Joannes in Brussels, he hatched the complex, risky, and also somewhat unusual plan to bring his dog, which had stayed behind in Syria, to Belgium. This is the story that is told in the brand-new illustrated children’s book Saving Stella.

“I got Stella in Syria when I was fourteen, and she was about one month old,” Abou Fakher remembers. “Five years later, my mother, sister, and I all fled to different countries (Bassel’s mother now lives in Ireland and his sister lives in Germany, ed.) and we thus live separated from one another.

My father could not leave Syria because he had to take care of my grandmother for as long as she was still alive. So he stayed behind with Stella, but it was quite difficult for him because in addition to my grandmother he also had to take care of himself. After I had lived with Joannes’s family for a few months, I told them about Stella. I do not remember precisely who, but someone said: she’s a big dog, but let’s try to bring her over anyway.”

Could you have given Stella to somebody else in Syria?

BASSEL ABOU FAKHER: Perhaps, but I never

“The first time I held the book in my hands, it moved me and it was almost like experiencing it all again physically” BASSEL ABOU FAKHER

32

I 11 NOVEMBER 2020

Bassel Abou Fakher: “I am conscious of the fact that I will be associated with this story for a while. But I am very happy to tell it to children.”

considered it, even though bringing her here was very challenging. Not only for me, but also for Joannes, who went to pick her up in Beirut, Lebanon, for Fares, who helped him there, and for my father, who had to find the taxi driver Rasheed, who drove Stella from Damascus in Syria to Beirut.

What were the most perilous moments during the whole undertaking?

ABOU FAKHER: The Lebanese authorities are very strict with Syrians. Lebanon is a small country that has many problems of its own, and 1.5 million Syrian refugees have been added to the population of 4.5 million people. That is no excuse to treat Syrians badly, but it is perhaps a reason to be on their guard. There are many checkpoints, so when Joannes and Fares were in the car with the dog and told their story at the checkpoints, of course they were not believed.

“Are you seriously expecting us to believe that this Belgian is here to pick up a Syrian dog for a Syrian refugee in Belgium?!”

Fares also waited at the airport in Beirut until Joannes sent him a text message saying that both he and Stella were on the aeroplane. During those two hours, Fares as a Syrian was checked again and ultimately, he had to spend a night in gaol and pay a fine because they thought his story was suspicious.

Stella had to travel separately from Joannes in the hold of the plane.

ABOU FAKHER: And without tranquilizers because she had vomited them out due to the stress. Once she was in Belgium, Stella had several other stress attacks when she saw soldiers in camouflage clothing.

In a Hollywood movie, Stella would have come dashing towards you at the airport in Zaventem to jump into your arms, but in reality and in the book, that is not what happened.

ABOU FAKHER: No. She did recognize me, but she was very stressed and distant. The travel cage was new to her, it was cold on the flight, and she had also had a layover in Turkey. It took her a while to recover. But Stella has been my constant companion ever since. I always try to take her with me when I visit friends or go to work.

Stella is a living creature like us, but there must have been moments when you wondered why you were taking so many risks.

ABOU FAKHER: Of course. But I felt a little like you would probably feel about a child. When we first got Stella in Syria, there was no war, and nobody could have predicted how much the situation would change. I was eighteen when I fled. Neither my mother nor my sister could take Stella.

Thanks to luck and hard work, I was doing better

based dog magazine. I didn’t know anything about that. I got a message from a German friend at one point, telling me that I was in a German magazine.

(Laughs) Deborah contacted me because of that article. She had already worked with Bloomsbury Publishing – a big publishing house that published the Harry Potter series but is also known for academic books. That looked interesting, and so we started preparing her script. Apart from a few details, I thought her first version was very good. The publisher wanted a Syrian illustrator to be involved, and that is how Nadine Kaadan joined the project. Her illustrations also have a big impact, of course. The way she drew Damascus or my journey is accurate to a certain extent, but is also the result of her artistic vision. I love the way she did it, and of course I had no involvement in that.

Do you think that there is a more broad-ranging story here for adults or young adults?

than them at some point, so I thought it was the only solution and my responsibility.

The story in the book seems remarkably faithful. It has not been romanticized or made more spectacular than it was. Even the names of the characters are all just your real names.

ABOU FAKHER: To be completely clear: I didn’t write

the story myself. They are not my words, but those of Deborah Blumenthal. She is an award-winning New York-based author, including of children’s books, and she wrote the story based on conversations that we had. I didn’t want to lie, and certainly not to children. So what you read in the book is the true story. Deborah just adapted it so that it would be appropriate and readable for children.

And ultimately, that worked really well. It is of course difficult to congratulate yourself, but the first time I held the book in my hands, it moved me and it was almost like experiencing it all again physically. I think the story’s power lies in its simplicity. It means children can use their imaginations to fill in a lot of details.

Where did the idea for this American children’s book come from?

ABOU FAKHER: It all started with an interview in

Woef (a Belgian dog magazine, ed.), in which I had told Stella’s story. That article had apparently been sold to a German and then a New York-

ABOU FAKHER: I have wondered about that idea, and that might be something to explore in the future. I am interested in explaining other elements that people probably don’t know about because they don’t know anyone who can tell them. For example, some people might wonder who captained the rubber dinghy in which I crossed the Mediterranean Sea. The captains are not people traffickers because they would never risk it themselves. They are refugees who pay the traffickers less money because the lives of the passengers are in their hands, and because they are considered traffickers if they are intercepted by the authorities. That is an example of a detail that is hidden in the general story and which of course is not appropriate in a children’s book.

It is well-known, but also rather grim, that some people have more sympathy for a cute dog than for people who are fleeing for their lives. Is this an appropriate way to teach children something about issues around refugees?

ABOU FAKHER: Yes, this is an important theme for children too, and I think a “heroic” story like this is a good and simple way to introduce them to the issue.

The refugee crisis is not simply going to disappear.

The traces of large-scale immigration remain visible and affect society for decades afterwards.

OPERATIE STELLA: VAN DAMASCUS TOT BRUSSEL Bassel Abou Fakher is een geschoolde cellist die als vluchteling uit Syrië naar Brussel kwam. Zijn activiteiten als livemuzikant met het Qotob Trio heeft hij stopgezet, maar hij is ondertussen aan de slag als componist van muziek voor films en commercials, geluidsingenieur en producer. Zo werkte hij al samen met de Oscarwinnende Amerikaans-Brusselse componist Adam Wiltzie, en de Belgisch topmuzikant Michel Bisceglia. Nu is er ook een Amerikaans kinderboek waarin Abou Fakher een belangrijke rol speelt samen met zijn grote witte hond Stella.

In Saving Stella vertellen de New Yorkse auteur Deborah Blumenthal en de Syrische illustrator Nadine Kaadan hoe Abou Fakher, na zijn vlucht over de Middellandse Zee in een gammel bootje, het ongewone en riskante plan uitvoerde om ook zijn in Syrië achtergebleven hond in België te krijgen.

NL

OPÉRATION STELLA : DE DAMAS À BRUXELLES Bassel Abou Fakher est un violoncelliste diplômé arrivé à Bruxelles en tant que réfugié syrien. Entre-temps, il ne fait plus de concerts avec le Qotob Trio, mais il a commencé à travailler comme compositeur de musique pour des films et publicités, comme ingénieur du son et producteur. Il a par exemple collaboré avec le compositeur bruxello-américain Adam Wiltzie, qui a remporté un Oscar, et le musicien belge de renom Michel Bisceglia. Et il joue également un rôle de choix dans un nouveau livre pour enfants américain, avec son grand chien blanc Stella.

Dans Saving Stella, l’écrivaine new-yorkaise Deborah Blumenthal et l’illustratrice syrienne Nadine Kaadan racontent comment Abou Fakher, après sa fuite par la Mer Méditerranée sur un bateau de fortune, a exécuté un plan improbable et risqué pour ramener son chien de Syrie en Belgique.

FR

Over the past few years, you sought and found a new life and recognition through your music.

Nevertheless, you want to keep telling the story of your flight. Perhaps even at schools?

ABOU FAKHER: I am conscious of the fact that I will be associated with this story for a while. (Laughs) But I am very happy to tell it to children. Because people, including myself, are often dissatisfied with what they have, but also want what other people have. When I was eighteen, I got into that rubber dinghy as I fled to Europe. That is an age at which other children are normally thinking about other things. If you can tell children what I was facing at the beginning of the civil war, they might become more aware of the fact that we have a lot to be grateful for here.

SAVING STELLA: A DOG’S DRAMATIC ESCAPE FROM WAR by Bassel

Abou Fakher, Deborah Blumenthal & Nadine Kaadan, Bloomsbury Publishing, 40 p., www.bloomsbury.com, www.basselaboufakher.com 11 NOVEMBER 2020

I 33

BRUZZ Select

1 1 — 17 / 1 1

ONDERTITEL IN THE MIX

FOC US

Brusselse oorlogsjaren in stripvorm NL

Scenarist Patrick Weber en tekenaar Baudouin Deville schetsen in hun strip Brussel 43 hoe de stad de Duitse beze ing beleefde.

“We merken dat de strip veel familieverhalen en herinneringen aan de oppervlakte brengt.

Mooie maar ook lelijke.”

— NIELS RUËLL

N

a het grote succes van Glimlach 58 (26.000 exemplaren) en Leopoldstad 60 (17.000 exemplaren) hebben scenarist Patrick Weber en tekenaar Baudouin Deville een derde spannende, historische strip uitgewerkt rond heldin Kathleen Van Overstraeten. In Brussel 43 is ze twaalf jaar en ziet ze hoe anti-joodse razzia’s elkaar opvolgen, hoe Brussel gebombardeerd wordt, hoe de rexisten collaboreren met de Duitse bezetter en hoe een vriend van haar vader in een verzetskrant strips wil publiceren die met Hitler spotten.

“Glimlach 58 was een one-shot (een strip die geen deel uitmaakt van een serie, red.) naar aanleiding van de zestigste verjaardag van Expo 58. Tot onze grote verbazing werd die een immens succes. Het deed ons inzien hoe blij mensen zijn met verhalen over het Brussel van vroeger,” vertelt Patrick Weber.

De Brusselaar is behalve stripscenarist ook historicus, schrijver en journalist. “Mijn moeder was kind tijdens de oorlog en vertelde daar vaak over. Mijn oom was actief in het verzet, maar is helaas opgepakt en overleden in een strafkamp.”

“Ik vond het belangrijk om mee te geven hoe de Brusselaars de bezetting hebben ervaren. Ik stel namelijk vast dat we onze geschiedenis slecht kennen. Als de strip tot een iets beter begrip bijdraagt, zal ik een tevreden man zijn. In Frankrijk en Engeland is documentatie tien keer makkelijker op te vragen dan hier. We hebben de neiging om het verleden niet in de ogen te kijken én om onszelf te onderschatten. We denken dat een verhaal over de Brusselse oorlogsjaren minder sexy en interessant is dan de verhalen van Londen, Berlijn of Parijs. Een lelijke vergissing.”

Brussel 43 herinnert aan het fameuze verhaal van de Faux Soir. Op 9 november

34

1943 verraste het Onafhankelijksfront met een clandestien gedrukte en verspreide ‘valse’ editie van de krant Le Soir. ‘Tijdens de bezetting is Le Soir blijven verschijnen, maar het was een collaboratiekrant,” vertelt Weber.

“De collaborateurs hadden de redactie in handen. Daarom spreekt men soms van ‘Le Soir volé’. De Faux Soir spotte met de Duitse bezetter en de collaborateurs. Typisch Brussels als je het mij vraagt. Het deed veel Brusselaars lachen en was geweldig voor het moreel van de stad. Tegelijk is het ook een tragisch verhaal. Een efficiënte censuur was een essentieel onderdeel van de nazimachine.

Ze eisten de controle op over films, boeken, kranten, theatervoorstellingen en zelfs kunst.

De Faux Soir werd beschouwd als een zware verzetsdaad. Medewerkers werden actief opgespoord, vaak met fatale gevolgen.”

OP ZOEK NAAR JOODSE NAMEN Weber voert in de strip een striptekenaar op die met Hitler spotte. Brussels bekendste striptekenaar, Hergé, zette Kuifjes avonturen verder in de collaborerende Le Soir. “Hergé werkte inderdaad voor ‘Le Soir volé’. Zijn avonturen van Kuifje waren wel totaal niet politiek. Hij wou met zijn strip de mensen even laten ontspannen in een moeilijke tijd. Er waren verschillende gradaties van collaboratie. Soms is het best ingewikkeld. Ik heb me al

“Het gevaarlijkste was dat je niemand kon vertrouwen.

Iedereen kon je verraden. Zelfs een buur of een familielid” PATRICK WEBER Scenarist

Quarantoon STEVE MICHIELS

schrijvend vaak afgevraagd hoe ik het ervan zou hebben afgebracht.”

Het spannende stripverhaal geeft terloops mee dat er best veel rexisten, aanhangers van Rex, de katholieke, fascistische beweging van Léon Degrelle, de hoofdstad bevolkten.

“Wist je dat de rexisten van deurbel naar deurbel gingen op zoek naar joods klinkende namen en dat ze zich door de Duitsers lieten betalen voor die lijsten? Wat het dagelijkse leven van de Brusselaar het lastigst maakte, was dat hij of zij niemand kon vertrouwen. Zelfs een buur of een familielid kon je verraden.”

Tijdens het handvol signeersessies die vlak voor de tweede lockdown plaatsvonden, stelde Weber vast dat Brussel 43 net als Glimlach 58 veel herinneringen oproept. “Mensen vertellen spontaan over wat hun vader, grootmoeder of oom meemaakte tijdens de oorlog. Herinneringen en familieverhalen komen weer naar boven. Mooie, maar ook lelijke. Er zijn toen diepe wonden geslagen en grote drama’s gebeurd in sommige families.

Maar het leven ging voort. Mensen had geen keuze en pasten zich aan de situatie aan. Een beetje zoals nu.”

In Brussel 43 verstrippen scenarist Patrick Weber en tekenaar Baudouin Deville de bezetting én de bevrijding van Brussel.

PATRICK WEBER & BAUDOUIN DEVILLE: BRUSSEL 43 Anspach, 64 p., €14,50

35

LE BRUXELLOIS SAMEH ALAA REMPORTE LA PALME D’OR DU MINI-FESTIVAL DE CANNES

‘Nous devons nous rapprocher, parce que la vie n’est facile pour personne’ FR

Contre vents et marées, le Festival de Cannes a tenu bon sur la Croisette à la fin du mois d’octobre. À bord de cette édition miniature: Sameh Alaa. Le jeune réalisateur égyptien n’a pas regretté le voyage puisque c’est accompagné de la Palme d’Or du court-métrage qu’il est rentré chez lui, à Bruxelles.

— SOPHIE SOUKIAS, PHOTOS: SASKIA VANDERSTICHELE

S

i la presse internationale s’enthousiasme de la première Palme d’Or du court-métrage à être décernée à un réalisateur égyptien, elle oublie presque systématiquement un détail qui n’est pas sans importance. La vedette en question, Sameh Alaa, habite à Bruxelles, place Flagey précisément, depuis cinq ans et il n’est pas près de plier bagage. « J’adore Bruxelles », confie le réalisateur de 33 ans formé au septième art entre Le Caire, Prague et Paris.

Dans un climat de pandémie mondiale et de couvre-feu imposé, Sameh Alaa foulait le 29 octobre dernier le tapis rouge du festival menant au prestigieux Grand Auditorium Louis Lumière, réservé hors apocalypse aux longs-métrages de la sélection cannoise. Crise sanitaire oblige, le festival de cinéma le plus renommé du monde s’était vu

36

I

11 NOVEMBER 2020

forcé de troquer ses réjouissances du mois de mai pour une édition miniature en plein automne. Soit la projection de quatre longs-métrages et le maintien de deux compétitions de format court.

L’unique Palme d’Or de cette édition fut donc attribuée à Sameh Alaa pour son film I Am Afraid to Forget Your Face. Une plongée sensible dans l’esprit d’un adolescent du Caire prêt à tout pour revoir une dernière fois le visage de sa petite amie. Une tragédie du XXIe siècle intensément visuelle pour dire une histoire d’amour qui se passe de mots.

Sameh Alaa, dont le film précédent Fifteen avait déjà conquis plusieurs festivals internationaux, signe un court-métrage empreint d’audaces narratives et stylistiques parfaitement dosées. L’Égyptien bruxellois, qui compte parmi les réalisateurs les plus prometteurs de sa génération, prouve encore une

fois qu’il n’a pas froid aux yeux. Surtout lorsqu’il s’agit de tourner un film sans financement aucun et en l’espace d’un jour seulement. Le Festival de Cannes ne s’y est pas trompé, semble-t-il. Rencontre.

Que pouvez-vous nous raconter de la cérémonie de cette édition très spéciale du Festival de Cannes ?

SAMEH ALAA : Je ne peux pas comparer la cérémonie à une autre édition du festival car c’était une première pour moi. Mais ce que je peux vous dire c’est que c’était un rêve qui devenait réalité, d’autant plus que je n’avais pas du tout imaginé ce scénario.

J’ai attendu trois jours avant la cérémonie pour prendre mes billets de train, tellement j’étais persuadé que le festival allait être annulé au dernier moment.

Originaire du Caire en Egypte, le gagnant 2020 de la Palme d’Or du court-métrage est installé à Bruxelles depuis cinq ans. Du côté de Flagey, précisément.

Est-ce important que les festivals du cinéma continuent d’avoir lieu même si c’est sous une forme miniature, ou via une programmation en ligne ?

ALAA : Oui c’est très important. J’aime l’idée que les festivals résistent, que ce soit sous la forme d’une programmation réduite ou par une édition en ligne. Je respecte beaucoup le fait que le Festival de Cannes ait choisi d’avoir lieu sous la forme d’une mini-version, je n’oublierai jamais ce geste.

personnel qui m’a beaucoup affecté. Quelque temps plus tard, je lisais dans le journal l’histoire d’un ado qui s’était dissimulé derrière une burqa pour rendre visite à sa petite amie. Il s’était fait prendre. Son histoire résonnait beaucoup avec la mienne, je voulais voir mon amie une dernière fois, mais je n’ai pas pu. Mais lui était passé à l’action, il avait essayé. J’ai trouvé cet acte d’amour extrêmement courageux et cela m’a inspiré.

Votre film I Am Afraid To Forget Your Face a remporté la Palme d’Or du court-métrage.

Félicitations. Quel a été le point de départ de ce film ?

À l’instar de votre court-métrage précédent, Fifteen, I Am Afraid To Forget Your Face met en scène un adolescent pris dans un moment tragique de son existence et qui doit mobiliser une force intérieure inouïe.

ALAA : Il y a trois ou quatre ans, j’ai vécu un drame

ALAA : Ce moment, ces ados le vivent pour la

première fois et il va avoir un impact profond sur leur existence. Je pense qu’on a beaucoup à apprendre des ados. Ils portent en eux quelque chose de très unique. Ils ont des secrets, sont capables de vivre une aventure tout seul, sans que personne ne le sache. Ils s’inventent un monde là où les adultes sont plus rationnels : ils vont s’asseoir autour d’une table pour parler ou ils vont consulter un psychiatre.

Vos protagonistes partagent-ils beaucoup de points communs avec le Sameh Alaa adolescent ?

ALAA : Ils sont un mélange du Sameh ado et du Sameh d’aujourd’hui. Je veux que quelqu’un de quarante puisse s’identifier à leurs émotions.

C’est peut-être même plus facile si ça se fait à travers le point de vue d’un enfant.

11 NOVEMBER 2020

I 37

LE BRUXELLOIS SAMEH ALAA REMPORTE LA PALME D’OR DU MINI-FESTIVAL DE CANNES

Sameh Alaa 1987 : naît au Caire 2006-2010 : étudie à l’Académie des arts cinématographiques et technologie du Caire 2012 : étudie la réalisation à l’académie du film de Prague 2013 - 2015 : Master à l’École internationale de création audiovisuelle et de réalisation à Paris 2016 : s’installe à Bruxelles 2017: Son court-métrage Fifteen est sélectionné au Festival international du film de Toronto 2020: I Am Afraid To Forget Your Face remporte la Palme d’Or du court-métrage à Cannes

Vos personnages sont filmés dans des lieux publics. Leur chagrin n’est pas ostentatoire, il s’agit d’un chagrin intérieur. Lorsqu’on est assis dans un bus, on ne sait jamais quelle tragédie la personne en face de soi traverse.

ALAA : Kafka parlait à peu près en ces termes de la

douleur et du monde moderne : «Tu ne connais pas ma douleur, je ne connais pas ta douleur mais au moins nous pouvons nous tenir la main pour traverser l’enfer ensemble ». Quand je vois quelqu’un pleurer discrètement dans le bus, j’ai envie de faire quelque chose mais les normes sociales nous empêchent de poser sa main sur son épaule et de lui demander s’il a besoin d’aide.

La société moderne a tendance à nous isoler. Or j’ai le sentiment que nous devons nous rapprocher, parce que la vie n’est facile pour personne.

Le fait que le personnage principal de I Am Afraid To Forget Your Face soit dissimulé derrière une burqa pendant toute une partie du film renforce l’idée d’un chagrin invisible.

ALAA : Tout à fait. En écrivant l’histoire, je me suis demandé comment les gens allaient réagir en découvrant mon personnage dissimulé sous une burqa. Comment montrer ses émotions ? C’était un vrai défi de faire en sorte que les spectateurs ressentent quelque chose, y compris ceux que la vue d’une burqa pourrait mettre mal à l’aise. Je ne

38

I

11 NOVEMBER 2020

suis pas en train de me positionner pour ou contre la burqa. Je m’intéresse aux émotions et non pas à l’habillement.

Dans une des scènes du film, celle où le protagoniste prend le bus voilé de la tête aux pieds, vous jouez avec les clichés occidentaux pour mieux nous confronter à nos préjugés.

ALAA : J’aime bien jouer avec les attentes du spectateur. Je dis toujours que mes films ne s’adressent ni à un public arabe ni à un public occidental dans le sens où je ne veux pas leur donner ce qu’ils attendent de moi. J’aime que l’imagination du spectateur s’emballe alors que finalement, il ne se passe rien. Je pense que ça stimule encore plus l’imagination.

Votre film possède deux titres. L’un en anglais, que l’on connaît, et l’autre « Seize » en dialecte égyptien, soit la suite de Fifteen.

ALAA : Je trouvais qu’un titre marchait mieux en anglais et l’autre en arabe. Mais je n’aurais pu me passer d’aucun des deux. Le titre en anglais est apparu après le tournage. Je me suis posé la question du pourquoi : pourquoi avais-je voulu rendre hommage à mon amie ? Je me suis rendu compte que c’est parce que j’avais peur de l’oublier. Quand je perds quelqu’un de cher. Je m’efforce de me rappeler son visage. Mais avec le

temps, ça devient de plus en plus difficile et je finis par avoir l’impression que la personne n’existe plus, qu’elle s’est estompée. Le protagoniste de I Am Afraid to Forget Your Face partage cette même peur.

Fifteen a été totalement autoproduit. Qu’en est-il de I Am Afraid to Forget Your Face ?

ALAA : Pour Fifteen, je venais de débarquer à Bruxelles et je n’avais rien à montrer aux organismes de financement. Je n’avais donc pas d’autre choix que de prendre le risque de le

« Mes films ne s’adressent ni à un public arabe ni à un public occidental dans le sens où je ne veux pas leur donner ce qu’ils a endent de moi » SAMEH ALAA

financer moi-même avec l’aide de mon père et d’un ami. Pour I Am Afraid to Forget Your Face, j’ai trouvé un producteur mais nous n’avons pas réussi à obtenir de financements, alors il a mis de sa poche, moi aussi, ainsi que quelques autres personnes en Europe et en Egypte. À cause du budget très serré, nous avons dû limiter le tournage à un jour au lieu de trois. On courrait d’une scène à l’autre et la scène principale a été réalisée en une seule prise. C’était difficile mais je pense que ces limitations ont fait que nous avons donné le meilleur de nous-même.

Fifteen et I Am Afraid to Forget Your Face, se déroulent-ils dans le même quartier du Caire ?

ALAA : Oui, c’est le quartier où mes grands-parents habitaient. Cela fait neuf ans que j’habite en Europe mais à chaque fois que j’y retourne je me sens à la maison. C’est un quartier riche, pas financièrement mais d’un point de vue culturel. Il brasse de nombreux groupes sociaux et son architecture est unique, ce quartier ne ressemble à aucun autre du Caire avec ses murs immenses et ses plafonds très hauts. J’ai vécu mon enfance et mon adolescence dans ce quartier, j’y ai vécu mes premières expériences, l’amour et la mort. Le genre de choses que vous explorez plus tard en tant qu’artiste. C’est dans ce quartier que j’ai été confronté pour la première fois à la mort, à l’âge de 8 ans quand mon grand-père nous a quittés.

Le fait d’avoir quitté Le Caire pour étudier en Europe a-t-il renouvelé votre regard sur la ville qui vous a vu grandir ?

ALAA : Je pense que le fait de vivre longtemps dans

des pays où je ne comprenais pas la langue a été une bénédiction en termes de cinéma. J’étais beaucoup plus dans l’observation que dans la parole. J’ai commencé à observer les gens dans leur vie de tous les jours et à essayer d’interpréter leurs émotions en fonction de leurs gestes et de leurs comportements. Le langage corporel est devenu une obsession. J’ai pris conscience que les dialogues dans un film ne sont pas toujours aussi nécessaires qu’on se l’imagine. Après avoir vécu en Europe, je pourrais faire tenir tout un long-métrage sans dialogues. Voilà pourquoi il y a si peu de dialogues dans mes films.

Le cinéma était-il un rêve d’enfant ?

ALAA : Quand j’étais enfant, je ne regardais pas de films, le cinéma était pour moi synonyme d’ennui mortel. Mon rêve était de devenir footballeur. J’étais obsédé par cette idée. Mais je n’étais pas doué pour le football et j’ai fini par être mis à la porte de mon club à l’âge de seize ans. C’est là que j’ai commencé à faire ce que faisaient les jeunes de mon âge : sortir et aller au cinéma. Ma culture cinématographique a commencé par les films mainstream égyptiens.

Le cinéma est rapidement devenu une obsession.

Lorsque j’ai parlé à mon père de mon rêve de cinéma, il m’a fait voir La Strada de Fellini. Ça a été l’expérience la plus déterminante de ma vie.

J’étais complètement bouleversé par la scène finale où l’homme pleure seul sur la plage la femme qu’il a perdue.

Il y a là un parallèle à faire avec la fin de I Am Afraid to Forget Your Face.

ALAA : C’est exactement ce que j’étais en train de me dire (rires). Je me disais : « Oh mon Dieu, qu’est-ce que je suis en train de raconter ! ». Je viens de faire le lien !

Que pouvez-vous nous révéler sur votre prochain film ?

ALAA : Je travaille sur un long-métrage qui s’intitule I Can Hear Your Voice. Le film se déroule à Alexandrie, une ville côtière... Pour la première fois, mon personnage principal est féminin. Je suis très heureux de ce nouveau défi.

J’apprends aussi énormément sur la production.

Les films que j’ai réalisés avec l’aide de mes amis me font penser que j’ai la responsabilité d’aider d’autres réalisateurs. Je n’ai pas la possibilité de les produire maintenant mais dans le futur c’est quelque chose que j’aimerais beaucoup faire.

Vous êtes installé à Bruxelles depuis près de cinq ans. Que pensez-vous du potentiel cinématographique de la ville ? Y a-t-il des quartiers de Bruxelles qui vous inspirent particulièrement ?

ALAA : Oui, je ne suis pas un expert mais Flagey est

mon quartier préféré. J’habite au quatrième étage d’un immeuble donnant sur la place Flagey. Depuis mon balcon j’observe la vie qui passe. J’aime le côté multiculturel de la ville et l’intérêt qu’elle porte à l’art. Je suis arrivé à Bruxelles un peu au hasard dans l’idée d’y rester quelques nuits et j’y suis encore. L’idée de quitter Bruxelles ne m’a pas encore traversé l’esprit. La seule chose qui me manque c’est la mer… et le soleil un peu aussi. J’ai toujours rêvé de vivre dans une ville côtière.

I AM AFRAID TO FORGET YOUR FACE

sera disponible en ligne d’ici 2021. Le court-métrage Fifteen est à voir sur Viméo.

SAMEH ALAA, DE VEDETTE VAN CANNES OP KLEIN FORMAAT Tegen alle verwachtingen in bleef het filmfestival van Cannes eind oktober op koers. Aan boord van de miniatuureditie: Sameh Alaa. De jonge Egyptische regisseur kwam niet van een kale reis terug, want hij meerde met de Gouden Palm voor de beste kortfilm op zak aan in zijn woonplaats Brussel. “Ik hou veel van Brussel,” vertelt de 33-jarige regisseur. Zijn in Cannes gelauwerde film I am afraid to forget your face biedt een gevoelige blik in de ziel van een jongeman uit Caïro die alles wil doen om nog een laatste keer in de ogen van zijn vriendinnetje te kunnen kijken.

De kortfilm van Sameh Alaa is een perfecte dosering van een gedurfde vertelstijl en stilistische hoogstandjes. Na zijn kortfilm Fifteen (2017), die hoge ogen gooide op meerdere internationale festivals, wordt opnieuw duidelijk dat de Brusselse Egyptenaar een lefgozer is. Vooral als het gaat over een film draaien zonder budget én in één dag tijd.

We geven ze groot gelijk, daar in Cannes.

NL

SAMEH ALAA, THE STAR DIRECTOR OF A SMALL FORMAT CANNES FESTIVAL Against all expectations, the Cannes Film Festival took place at the end of October. One of the guests at the miniature edition was Sameh Alaa. The young Egyptian director did not make the trip in vain because he brought the Golden Palm for best short film back home to Brussels. “I love Brussels,” the 33-year-old director tells us. His award-winning film I Am Afraid to Forget Your Face offers a sensitive glimpse into the soul of a young man from Cairo who will do anything to be able to look into his girlfriend’s eyes one last time. Sameh Alaa’s short film is a perfect dosing of daring narrative and stylistic achievements.

Following his short film Fifteen (2017), which was applauded at several international film festivals, it has become even clearer that the Brussels-based Egyptian is cinematically fearless. Especially when it comes to making films with no budget and in a single day. We wholeheartedly agree with the jury in Cannes.

EN

11 NOVEMBER 2020

I 39

BRUZZ Select

1 1 — 17 / 1 1 ONDERTITEL E AT & D R I N K

Poissonnerie Kamo with its mouth-watering sea food counter.

Sushi with the family EN

A li le clump of rice topped with a layer of fish, sushi is probably the most hackneyed Japanese dish in the world.

The Kamo fish shop is restoring honour to it in Brussels. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

POISSONNERIE KAMO chaussĂŠe de Waterloosesteenweg 587, Elsene/Ixelles, 02-420.09.30, poissonnerie-kamo. be wo/me/We > za/sa/Sa 10 > 19.00, zo/di/Su 10 > 14.00

••••

Sushi was the dish that we missed the most during the first lockdown. Needless to say, as soon as restaurants reopened, we booked ourselves a table so we could enjoy a first-class feast of raw fish.

Although, to begin with, we tolerated the mass-produced version of this Japanese speciality, it is now impossible for us to swallow a single one of those sticky cubes. The good news for the second lockdown

is that, this time, you will not have to wait for it to end to be able to enjoy a quality selection of sushi. That’s because, in the meantime, the chef Tomoyasu Kamo has opened a fish shop whose approach is on a par with the Michelin-star restaurant that he opened on the same street. The small place consists of two adjoining rooms, but it has a mouthwatering sea food counter, sourced for the most part from

around Brittany. The selection includes a few deli-style dishes, such as excellent chicken or prawn gyozas (â‚Ź2 each). If there is no sushi on display, you can still order a tray of sushi, which varies depending on the catch and the seasons, to be collected at a precise time (for maximum freshness, it is best to arrange collection between 6.30 pm and 7 pm).

A tray of sushi or sashimi costs â‚Ź27.

Take note, however, if you are the type that wolfs your food down, you would be much better off somewhere else where you can get more for less. If, on the other hand, you are looking for an experience you can really savour, don’t hesitate for a second. The selection that we enjoyed as a

family consisted of eight sushi in the strict sense and three salmon maki. It featured several different cuts of red tuna caught in Corsica (including the famous “otoroâ€?, which is fattier), sea bream, salmon, cod, and very lightly seared scallop. The sushi contains a modest amount of rice, which is only there to provide a mild contrast to offset the complex textures of the fish. We were unable to confirm it, but we suspect that an “ikejimeâ€? method had been used, which reduces the stress and pain for the fish in order to preserve its flesh. We were also thrilled to find that you can buy a bottle of Domaine Chevrot Sakura rosĂŠ (â‚Ź16.50), a pinot noir from Burgundy with notes of mint and liquorice.

TAKE AWAY HIGH FIVE ••••

••••

ELBOW

MANGIAVINO

••••

••••

••••

Niet Italiaans, wel pastastisch.

Pasta, antipasti, vini‌ to go.

Not Italian, but still pastastic. (www.coincoinresto.be)

Streetfood op z’n Amerikaans.

La street food made in US ? C’est ici.

US style street food. (www.elbowcounter.com)

Italiaans zoals in ItaliĂŤ.

L’Italie en V.O. Authentic Italy.

(Facebook: MangiavinoAltitude100)

Watertanden bÄł Griekse gebakjes.

Tartes salĂŠes grecques Ă tomber.

Mouth-watering Greek pastries.

(Facebook: lapitasserie)

Daar is het racletteseizoen.

La saison de la raclette est ouverte.

Here comes raclette season. (www.saintoctave.be)

COIN COIN

40

PITASSERIE

SAINT OCTAVE

PUB ABONNEMENT BRUZZ

ADVERTEREN BRUZZ? Adverteren bijBIJBRUZZ?

BRUZZ is hĂŠt crossmediale mediamerk en de referentie voor nieuws BRUZZ is hĂŠt crossmediale mediamerk en de referentie voor nieuws en cultuur in Brussel. en cultuur in Brussel. BRUZZ biedt adverteerders en partners een breed BRUZZ biedt adverteerders en partners een breed publiek van kijkers, lezers en luisteraars via publiek kijkers, lezers en luisteraars via eenmagazine mix van een mixvan van mediakanalen: BRUZZ.be, BRUZZ radio, BRUZZ enmediakanalen: BRUZZ televisie.

BRUZZ.be, BRUZZ radio, BRUZZ magazine en BRUZZ televisie.

MEER INFO? Marlies De Deygere Account manager marlies.dedeygere@bruzz.be marlies.dedeygere@bruzz.be 02/650.10.81

Marthe Paklons Salesadministratie marthe.paklons@bruzz.be marthe.paklons@bruzz.be 02/650.10.61

X 2018

I 41

TWEE VRIENDEN OPENEN ZAAK ONDANKS DE LOCKDOWN

‘Fuck it, we beginnen een fietsenwinkel’ Tijdens de eerste ‘lockdown’ besloten ze hun leven om te gooien en een fietsenwinkel te beginnen. Net toen Felix Wyns en Gehan De Koker hun droom bijna in vervulling zagen gaan, kwam de tweede lockdown en moesten ze de opening van ‘Coureur’ uitstellen. “Na dat sms’je naar Felix is het snel gegaan.” — THIJS ROELEN

N BRUZZ | ONDERNEMEN

atuurlijk hadden ze er een beetje rekening mee gehouden dat het een opening in mineur zou zijn. Ook de nieuwbakken ondernemers Felix Wyns (28) en Gehan De Koker (29) zagen de coronacijfers al weken een zorgwekkende ontwikkeling doormaken. Maar toen de regering alle niet-essentiële winkels voor minstens een maand sloot, was dat wel een teleurstelling voor de twee fietsvrienden. Fietsenwinkels mogen voorlopig alleen herstellingen uitvoeren en onlineverkoop doen.

“We zullen het wel overleven,” stelt Wyns, tot vorige maand werkzaam als inspanningsfysioloog en bikefitter, optimistisch. “Momenteel zetten we volop onze webshop op. Die moet de komende dagen online kunnen komen.” De Koker, architect van opleiding, vult aan: “Als we straks normaal open kunnen gaan, weet ik niet of we nog een webshop open willen houden.

Het is nu echt vooral om de zaak gezond te houden.”

FANTASIE WORDT CONCREET Hoewel ze allebei rotsvast overtuigd zijn van hun concept, beseffen ze dat ze een enorme uitdaging aangaan. Een uitdaging die begon met een sms’je van De Koker in de eerste week van de lockdown in maart. “Fuck it, we moeten een fietsenwinkel opendoen,” schreef hij aan zijn vriend. “We hadden daar al vaker over gefantaseerd, maar nu werd het concreet,” zegt Wyns. “Daarna hebben we wekelijks zoommeetings gehouden om te brainstormen over hoe dat eruit moest zien.”

“Ik deed mijn job als architect nog wel graag,” gaat De Koker verder, “maar tijdens die lockdown zat ik de hele dag achter mijn 42

I

11 NOVEMBER 2020

computerscherm. Ik ben graag buiten en bezig. Vanaf dat sms’je is het heel snel gegaan.”

Er kwam een businessplan, er werd een pand gehuurd, er werden afspraken gemaakt met leveranciers en Coureur was geboren. Momenteel blijven De Koker en Wyns

halftijds aan de slag naast hun fietsenzaak, maar op termijn zouden ze graag alleen maar met tweewielers bezig zijn. Ze zijn beiden nog bezig met hun opleiding tot fietstechnicus, maar dat diploma is geen verplichting om een fietsenwinkel te mogen opendoen. Hun

praktijkervaring moet voorlopig volstaan, zeggen ze.

DE FIETS, DE FIETS EN VERDER NIETS Het businessplan van Coureur is door de nieuwe lockdown niet het enige businessplan dat op de proef gesteld wordt. Voorlopig moet de webshop de winkel leefbaar houden, maar eigenlijk staat die haaks op dat waarin Coureur wil uitblinken: maatwerk voor iedere fietsende Brusselaar. De Koker, zelf geboren en getogen Brusselaar: “Wij fietsen zelf enorm graag. We kunnen daar 24 uur per dag over praten. In die mate dat onze vriendinnen het regelmatig beu zijn. Wij willen anderen ook zo’n fietsplezier brengen.”

De nieuwe winkel gaat open aan de Kartuizersstraat 82, vlak bij het

GEHAN DE KOKER Fietsenwinkel Coureur

Vijftien procent minder startende ondernemers in Brussel De coronacrisis schept in Brussel geen ideaal ondernemersklimaat. In de eerste negen maanden van 2020 werden er vijftien procent minder ondernemingen opgestart in het gewest dan een jaar eerder. Opvallend: in Vlaanderen hield het aantal starters ongeveer gelijke tred met een jaar eerder. In de maanden na de eerste lockdown was er in Vlaanderen zelfs sprake van fors meer nieuwe ondernemingen dan in 2019. Dat blijkt uit cijfers die ondernemersorganisatie

Unizo opvroeg bij kredietinformatieverlener Graydon.

In totaal werden er dit jaar tot en met september 9.101 ondernemingen opgestart in Brussel. De meerderheid van die Brusselse starters was, net als Wyns en De Koker, te vinden in de leeftijdscategorie 25-29 jaar: 21,3 procent.

Tijdens en na de eerste lockdown was het wel razend druk bij de Brusselse fietsenwinkels. Veel van hen konden niet meer aan alle vraag voldoen.

“We zullen het wel overleven. Nu hebben we iets minder tijdsdruk om alles in de winkel op punt te krijgen”

BRUZZ | ONDERNEMEN

“Wij beginnen tijdens een lockdown. Dat betekent dat het eigenlijk alleen maar beter kan gaan”

Bloemenhofplein en de bestaande fietsenwinkels Kring en Velodroom.

Behalve de verkoop en herstelling van alle types fietsen zal Coureur ook inspanningstesten, bikefittings en coachingsdiensten voor sportieve fietsers aanbieden. Met de ervaring van Wyns als bikefitter en inspanningsfysioloog bij de Bakala Academy, denkt het duo daarvoor een unieke troef voor Brussel in handen te hebben.

Als het weer mogelijk is, plant Coureur nog een feestelijke opening.

Ondertussen proberen Wyns en De Koker het positieve van de situatie in te zien: “Nu hebben we iets minder tijdsdruk om alles in de winkel op punt te krijgen,” aldus Wyns. “Wij beginnen tijdens een lockdown. Dat betekent dat het eigenlijk alleen maar beter kan gaan,” besluit De Koker.

FELIX WYNS Fietsenwinkel Coureur

De nieuwe winkel gaat open in de Kartuizersstraat, maar voorlopig mogen alleen herstellingen en onlineverkoop. © COUREUR

11 NOVEMBER 2020

I 43

MARC SLEEN EN DE KNALLENDE KUBISTEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘Een fel geel om fel te werken, da’s onze mantr NL

Het is weer alle dagen wafelenbak in het Marc Sleen Museum. Met De Knalgele Kubus heeft de overbuur van het Brusselse Stripmuseum sinds de zomer een architecturaal folietje binnengehaald dat bruist van het leven. Het bewijs: drie gloednieuwe strips in de winkels en evenveel enthousiaste jongelui, die duidelijk hun kleurenpalet op orde hebben. “Een diep, warm rood? Het mag ook niet té gezellig worden, hé.”

— KURT SNOEKX, FOTO’S IVAN PUT

Thibau Vande Voorde (links), Mattias Ysebaert en Karolina Szejda in De Knalgele Kubus: “Dit is het moment om te tonen wie wij zijn en wat we kunnen. Alles uit de kast! Het wordt nog interessant.”

44

I

11 NOVEMBER

2020

11 NOVEMBER 2020

B R U Z Z | R E P O R TA G E

ra’

H

et Marc Sleen Museum is een fantastisch gebouw, met dat interieur dat baadt in zwart-wit en toetsen goud en rood, maar het was ook, zoals je wel vaker ziet bij musea, een soort opslagplaats geworden voor dingen waar weinig mee gebeurt. Het was toe aan een opfrisbeurt,” vertelt Johan Stuyck, hoofd van de opleiding Beeldverhaal aan LUCA School of Arts, Campus Brussel. “Rond Nieuwjaar ben ik aangezocht door de Stichting Marc Sleen – die over de erfenis van de geestelijke vader van Nero waakt en het aan hem gewijde museum beheert – of ik geen ideeën had om de plek een nieuwe impuls te geven, er wat meer leven in te krijgen.

Door er jonge, professionele mensen bij te betrekken. Omdat ik lesgeef, al bijna twintig jaar jonge makers begeleid bij de Leuvense stripuitgeverij Oogachtend en zo een heel netwerk heb uitgebouwd, heb ik dat zelf in handen genomen.”

En gekneed tot De Knalgele Kubus, een voor het art-decogebouw waar in 1947 Nero het levenslicht zag op de redactie van De Nieuwe Gids, behoorlijk lichaamsvreemd, ufo-achtig object dat vijf afgestudeerde stripmakers van LUCA en ESA Saint-Luc een jaar lang van werkruimte voorziet.

“Het moest opvallen, ja,” legt de instigator van de nieuwe ‘stripincubator’ uit. “Met een knalkleur.

We hebben nog getwijfeld tussen rood en geel, zelfs groen kwam in aanmerking, maar in samenspraak met de interieurontwerpers bleek geel toch de beste kleur te zijn om de hele dag in te werken. Acht uur in een rode kubus, dan word je gek. (Lacht) De naam heb ik verzonnen in de stijl van een klassiek Nero-verhaal. Het bekt goed, en er bestaat zelfs een Nero-avontuur dat Het knalgele koffertje heet. Waarom het verder zoeken?”

“Dat geel, ja… Echt afschuwelijk,” lacht Karolina Szejda, sinds eind juni een van de vijf bewoners van De Knalgele Kubus. “En die lichtballen reflecteren dat geel nog eens extra hard. Maar ik ben ook wel de grootste zaag. Ik zie Johan al lachen en met zijn ogen rollen. (Lacht) Nee, we worden hier zo verwend dat ik daar echt wel over kan kijken. Geel is trouwens mijn lievelingskleur, maar dit… Nee, het is echt wel knalgeel!” (Proest het uit) “Daar heb ik eerlijk gezegd nooit last van gehad,” vult medekubist Mattias Ysebaert aan.

“Eenmaal aan die tafel verdwijn ik in mijn werk, mijn papier en mijn materiaal. Het is zeker geen veel te prikkelende kleur, die mij constant afleidt.

Integendeel. Ik vind hier een focus en een motivatie die ik in de beslotenheid van mijn kamer veel minder makkelijk vind. Hier kom je echt naartoe om een achttal uur te werken, met een precies doel voor ogen, tegen betaling, omringd door alle speelgoed dat je mogelijk nodig kan hebben. Dat zijn allemaal zaken die een doorslaggevende invloed hebben op je mentaliteit.

Het mag ook niet te gezellig worden, hé. In een

I 45

MARC SLEEN EN DE KNALLENDE KUBISTEN

diep, warm rood zouden we misschien te makkelijk wegzinken. Dat geel houdt ons wakker.

Een fel geel om fel te werken, da’s onze mantra.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

MISSING LINK En of er fel gewerkt wordt. Drie beeldverhalen die zopas verschenen bij Oogachtend – Tram 5 van Karolina Szejda, deel één van toekomstig drieluik Inbreker van Mattias Ysebaert, en De kever en de koning van Thibau Vande Voorde – vormen een eerste onweerlegbaar bewijs. “Alle vijf (behalve de drie al genoemde stripmakers maken ook Stephan Louwes en Eliot Vandenheede deel uit van de knalgele kubisten, red.) zijn het enthousiaste en getalenteerde jonge makers, met een diploma en een masterproef op zak,” vertelt Johan Stuyck.

“Maar ook een goede masterproef vergt sleutelwerk om haar commercieel levensvatbaar te maken, en dat kan hier gebeuren. Er is een grote tekentafel, een scanner, een printer. We voorzien een vergoeding, begeleiding, en we garanderen dat het werk dat ze er maken, wordt uitgegeven.

Zie De Knalgele Kubus als de missing link tussen de school, de professionele opleiding en de uitgeefwereld.”

“Ik merk aan de vele mails en verzoeken van andere studenten én aan de reacties van de vijf die er nu zitten, dat dat een heel aanlokkelijke positie is. Ze voelen zich een beetje uitverkoren. Normaal werk je thuis onbetaald verder aan je strip en

“Ik moet bijbenen tussen die talentjes,” vertelt Karolina Szejda. “Ach, Karolina is veel te bescheiden.

We zijn net zo geïntimideerd door haar als zij door ons,” reageert Mattias Ysebaert.

MATTIAS YSEBAERT: INBREKER 1: DE SLEUTEL Oogachtend, 48 p., €11,95, www.oogachtend.be

“Het prikkelt toch om hier binnen te komen en in die sfeer van Marc Sleens tekeningen zelf achter je tafel te gaan zi en” MATTIAS YSEBAERT Tekenaar in De Knalgele Kubus

46

I 11 NOVEMBER 2020

combineer je dat met een job of een master na master. De zekerheid die ze hier krijgen, is een cadeau. In ruil komt het museum meer in de aandacht, ook bij jonge mensen die eigenlijk Marc Sleen – laten we eerlijk zijn – bijna niet meer kennen. En de vijf jonge stripmakers zorgen voor permanentie in het museum.

Elke dag is een van hen aanwezig en werkt aan zijn of haar eigen project. Het museum is gratis, dus ze hoeven geen conciërge te spelen of aan de kassa te zitten, maar als een bezoeker nieuwsgierig is naar wat ze daar in die gele kubus aan het doen zijn, staan ze die persoon te woord.”

“Veel is dat nog niet voorgevallen,” vult Karolina Szejda aan. “Een wat oudere mijnheer heeft me ooit, terwijl ik hier duidelijk aan mijn strip aan het werken was, gevraagd waar die jonge tekenaars

ergens zaten. ‘Euh, ik ben er één van.’ ‘Ah! Oei, sorry mevrouw. Sorry!’ Ik ben geen onthaal, hé.

(Lacht) Ik neem dat niet persoonlijk op, hoor, ik weet ook dat ik hier tussen die vier talentjes niet in het rijtje pas. Het is motiverend, maar ik moet harder lopen om hen bij te blijven.”

“Ach, Karolina is veel te bescheiden,” lacht Mattias Ysebaert. “Wij zijn net zo geïntimideerd door haar als zij door ons. Ze zit hier heel erg op haar plaats. In tegenstelling tot de bezoekers die we hier regelmatig eens over de vloer krijgen en die eigenlijk op zoek zijn naar het Stripmuseum.

Die sturen we zonder pardon naar de overkant.

(Lacht) Nee, vaak genoeg zijn er ook mensen die naar ons komen kijken. Er zijn gewoon niet zo heel veel mensen geneigd om ons te vragen naar wat we aan het doen zijn. Misschien vanuit een ingebakken verlegenheid of een zekere schroom.

Ik heb ook altijd een laptop openstaan als ik aan het werk ben, dus mijn papier en materiaal zitten daar een beetje achter verscholen. Maar als iemand er eens naar vraagt, neem ik een blad papier en laat ik hun zien wat we hier doen. We denken er trouwens aan om in de toekomst een camera te installeren, gericht op ons papier en onze handen, zodat mensen live kunnen volgen wat er gebeurt. Op onze Facebook- en Instagrampagina’s posten we nu één keer per week of twee weken onze vooruitgang. Dan weten mensen ook

“Eerlijk? Ik heb nog maar net mijn eerste Nero-strips gelezen. Ik vond ze heel tof, ja. Gelukkig maar”

reputatie opgebouwd die wij allemaal nastreven.

We zitten hier nog tot het begin van de zomer, dit is het moment om te tonen wie wij zijn en wat we kunnen. Alles uit de kast! Het wordt nog interessant.”

PRIKBORDPRIKJES “Ik moet bijbenen, maar Thibau is zo’n uitsteller dat we toch tegelijk ons eerste boek publiceren,” horen we lacherig waaien. “Da’s een manifestatie van mijn perfectionisme! Ik vind het interessant om de tijd op te rekken en zo de grenzen op te zoeken, mezelf uit te dagen. Karolina heeft gewoon veel meer structuur nodig,” wordt er teruggeprikt.

Het is duidelijk dat niet alleen de geest van Marc Sleen voor een prikkelende ervaring zorgt.

De kliek kubisten hangt stevig aan elkaar en kan wat plaagstoten verdragen. Bewijs voor die hechte interne dynamiek hangt op een berucht prikbord.

“Het begon als een simpele agenda, waarop ik noteerde wie wanneer aanwezig zou zijn. Dat is een beetje, euh, ontspoord,” lacht Karolina Szejda.

“Een tekening van mij bleek plots ontsierd door een snor, of er verschenen schunnige commentaren bij. Het is altijd een verrassing wat er op dat prikbord staat, als je aankomt. Zelfs onze Eliot, die eerst wat bang was, als enige Franstalige collega, heeft zich op die manier al snel weten te integreren in de groep.”

“In een ideale wereld zou dat een klassevol bord zijn geworden, waaraan we onze schetsen, ontwerpen en processen zouden ophangen en zo een soort van woordeloze communicatie op gang brengen,” getuigt Thibau Vande Voorde. “In de praktijk is het meer een spotproject geworden, waarbij we elkaar een beetje de loef afsteken en de duvel aandoen. (Lacht) Het is niet zo ambitieus geworden als ik had gehoopt. Maar het is wel een welkome vorm van communicatie geworden, nu we door corona elk apart de kubus bemannen.”

“Dat infantiele gedrag maakt onze band alleen maar sterker,” bevestigt Mattias Ysebaert. “Het bord ziet er niet uit, er staan de meest absurde, meest obscene dingen op, maar we kunnen ermee lachen. We kennen elkaar ook al heel lang. We

11 NOVEMBER 2020

B R U Z Z | R E P O R TA G E

dat we hier niet aan het niksen zijn.”

“Het is ook heel inspirerend om op een plek als deze te werken,” vertelt Thibau Vande Voorde.

“Je zit daar te midden van het patrimonium van iemand die uit een tijd kwam waarin je nog echt die enkele grote namen had – een Hergé, een Vandersteen, een Marc Sleen… – die onderling haast een monopolie hadden op de markt. Of dat nu goed of slecht is, laat ik in het midden. Maar die tijden zijn wel voorbij, het medium zit vandaag niet meer zo in elkaar. Strips maken, je toewijden aan het ontwikkelen van een grafisch narratief, is vooral een passie, geen commerciële overweging.

We figureren hier als jonge makers in een verhaal van contradicties. Elke dag moeten we hier naar beneden, waar het heropgebouwde atelier van Marc Sleen staat, om de tv’s aan te zetten.

Je voelt die grote geest daar bijna letterlijk ronddwalen.”

“Eerlijk? Ik heb nog maar net mijn eerste Nero-strips gelezen,” haakt Karolina Szejda in. “Toen met de lockdown de boekhandels en de bib sloten, vreesde ik dat ik daar niet meer aan toe zou komen, wat ik verschrikkelijk gênant zou vinden. Maar mijn papa bleek grote fan van Nero te zijn geweest en in de kelder nog dozen met oude strips te KAROLINA SZEJDA: TRAM 5 hebben staan. Ik vond ze heel Oogachtend, 120 p., €24, www.oogachtend.be tof, ja. Gelukkig maar. Stel je voor dat ik in het museum van Jommeke had moeten werken...” (Lacht) “Het prikkelt toch, ja, om hier binnen te komen, de lichten en de schermen aan te knippen en in die sfeer van Marc Sleens tekeningen zelf achter je tafel te gaan zitten,” vult Mattias Ysebaert aan.

KAROLINA SZEJDA “Eigenlijk heeft Marc Sleen als Tekenaar in De Knalgele Kubus kleine Belg een naam en een

I 47

MARC SLEEN EN DE KNALLENDE KUBISTEN

hebben samen LUCA gedaan, en met Thibau zat ik vanaf het derde jaar middelbaar samen in de klas. We volgden de artistieke opleiding in De Wijnpers in Leuven, waar ook Stephan toen naar school ging. Het ziet ernaar uit dat we niet meer van elkaar afraken. En dat is prima. We zijn allemaal redelijk overtuigde en gepassioneerde tekenaars, we motiveren elkaar voortdurend om een stapje verder te gaan. Samen zijn we één grote ladder aan het beklimmen.”

“Ik ben heel blij dat kwaliteit doorslaggevend is in de selectie voor De Knalgele Kubus,” vult Thibau Vande Voorde aan. “Deels om dat opbod onder elkaar een beetje in de hand te werken. Op een vriendelijke manier dan. (Lacht) Je kan er gewoon niet omheen dat als je een passie voor tekenen deelt en zelf het traject ambieert dat je collega’s aan het waarmaken zijn, dat je jezelf gaat meten met de rest. In de microsfeer van De Knalgele Kubus kan dat.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

SCHARNIER NAAR DE TOEKOMST Het feit dat de vijf voortdurend in elkaars vaarwater zitten, geeft een gezonde frictie, duwt hen naar grotere hoogten. De lat ligt ook hoog. Mattias Ysebaert bracht eerder dit jaar al de uitloper van zijn masterproef Uitzicht met kamer uit en Stephan Louwes deed in 2019 hetzelfde met het eigenzinnige Limbo – Lux in tenebris.

Met het nieuwe werk van Mattias Ysebaert, Karolina Szejda en Thibau Vande Voorde wordt die knalgele catalogus weer een beetje aangedikt. In alle kleuren van de regenboog. Met Karolina Szejda’s gloedvolle, menselijke en verrukkelijk veelkantige, Brusselse verhaal Tram 5, dat de relatie tussen een hobbelig naar een toekomst zoekende dochter en vader in een genereuze en spontane tekenstijl vat. Met Mattias

THIBAU VANDE VOORDE: DE KEVER EN DE KONING Oogachtend, 104 p., €28, www.oogachtend.be

“We werken hier het opbod onder elkaar een beetje in de hand. Op een vriendelijke manier dan. In de microsfeer van De Knalgele Kubus kan dat” THIBAU VANDE VOORDE Tekenaar in De Knalgele Kubus

48

I 11 NOVEMBER 2020

Ysebaerts ronduit virtuoze fantasytrip Inbreker, die recht uit de koker van Grzegorz ‘De Chninkel’ Rosinski had kunnen komen. En met Thibau Vande Voordes De kever en de koning, dat in een aquarelpotloden meesterlijk diepe en uitzinnig kleurrijke groeven in de duistere waanzin van het koloniale verleden trekt.

“Die verscheidenheid is een gevolg van onze opleiding aan LUCA,” vertelt Thibau Vande Voorde. “Je hebt met mensen als Judith Vanistendael en Eva Cardon (alias Ephameron, red.) grote namen uit het autobiografische beeldverhaal als lesgevers, en ik leefde even met de indruk dat dat ook was wat ze van mij verwachtten.

Maar het is net dat getouwtrek tussen de eisen én de mogelijkheden van het medium, dat me heeft gebracht waar ik nu ben, besef ik in de terugblik. Ik denk dat iedere LUCA-student dat wel heeft ervaren: dat je er als beginnende stripmaker nood aan hebt om te worden losgetrokken uit je eigen opvattingen over wat een strip is. Het afbreken van die opvattingen tot de grond, zodat je daarna zelf weer kan opbouwen, is essentieel geweest voor mij.”

En effent het speelveld tussen de oude geest van Marc Sleen en een resem jonge, knallende kubisten.

“Voor de mensen van de Stichting Marc Sleen, waarin ook zijn weduwe, Catharina Kochuyt, zetelt, maak ik van bij het begin elke week een uitgebreid verslag van de bezigheden van De Knalgele Kubus,” vertelt Johan Stuyck. “Ze zijn supergelukkig met wat er nu gebeurt.

Om de aandacht die de kubus genereert voor hun eigen project, maar ook omdat ze jonge, beginnende stripauteurs de kans kunnen geven om iets te betekenen in de stripwereld. Ook al is het met een ander soort werk dan dat van Marc Sleen, zijn geest blijft zo bewaard.”

De Knalgele Kubus moet een soort scharnier worden, dat pivoteert naar een stevige toekomst voor de hedendaagse stripscene. “Brussel is van oudsher de hoofdstad van de strip. Met De Knalgele Kubus zorgen we voor een extra hotspot op de hoofdstedelijke kaart én voor een nieuw hoofdstuk van de hedendaagse strip. We werken samen met het Stripcentrum aan de overkant, en daar merk je toch ook grote blijdschap en een beetje gezonde jaloezie om wat wij hier aan het doen zijn.

Elke dag worden in dat museum, in die vreemde kubus, nieuwe dingen gecreëerd, onder de ogen van een publiek. Niet als tijdelijk project, maar permanent. Dat is uniek in Europa.”

“We hopen dat De Knalgele Kubus nog een lang leven beschoren is. Voor de huidige masterstudenten kan het een voorbeeld zijn.

We willen de werking uitbreiden en, als eenmaal de pandemie is bedwongen, stages en groepsactiviteiten organiseren. En we roepen een nieuwe prijs in het leven: vanaf juni 2021 reiken we jaarlijks De Knalgele Kubus Trofee uit aan de beste Brusselse masterstudenten, die de deur opent naar een betaald verblijf in de kubus en de uitgave van hun eerste strip.” De toekomst van de Brusselse strip ziet er bijzonder, euh, rooskleurig uit.

DE KNALGELE KUBUS

Facebook: De Knalgele Kubus & Instagram: @deknalgelekubus

NERO ET LE CUBE JAUNE VIF « La Fondation Marc Sleen m’a demandé si j’avais des idées pour donner un nouvel élan au musée », explique Johan Stuyck, responsable de la formation en bande dessinée à la LUCA School of Arts. « Ces idées ont débouché sur De Knalgele Kubus (Le cube jaune vif) , un lieu aux allures d’ovni au milieu du bâtiment Art déco qui offre à cinq dessinateurs diplômés de LUCA et de l’ESA Saint-Luc un espace de travail pendant un an. «­Il y a une grande table à dessin, un scanner, une imprimante. Nous leur fournissons des conseils et nous garantissons que les travaux qu’ils réalisent seront publiés. À partir de juin 2021, nous décernerons également, chaque année, un trophée aux meilleurs étudiants en master à Bruxelles. Considéreznous comme le chaînon manquant entre l’école et le monde de l’édition. » Preuve que ça fonctionne: trois nouvelles BD des résidents actuels Mattias Ysebaert, Karolina Szjda et Tibau Vande Voorde ont vu le jour.

FR

NERO AND THE BRIGHT YELLOW CUBE They’re cooking on gas at the Marc Sleen Museum, where a quirky architectural feature was installed in the summer. “The Marc Sleen Foundation asked me if I had any ideas to give the museum a new impulse,” says Johan Stuyck, head of the comic strip programme at LUCA School of Arts, Campus Brussels. “The ideas coalesced in the Bright Yellow Cube, a UFO-like object that provides a yearlong workspace for five comic strip graduates from LUCA and ESA Saint-Luc right in the middle of the art-deco building. “There is a large drawing table, a scanner, and a printer. We provide supervision and we guarantee that the work they make will be published. Starting in June 2021, we will also award an annual Bright Yellow Cube trophy to the best Master’s students from Brussels. You could see us as the missing link between the school and the publishing world.” The proof that it works: three new comics by residents Mattias Ysebaert, Karolina Szejda, and Thibau Vande Voorde, who clearly know their colour palettes. “Bright yellow for bright work, that’s our mantra.”

EN

Big City

taxi om mensen vlot te vervoeren naar het centrum van de stad via het Warandepark.

STEL ZELF JE VRAAG EN STEM OP BRUZZ.BE

Wat stond er vroeger op de plek waar nu het Europees Parlement staat?

PIETER UIT VORST

In 1931 wordt de elektrische treinlijn BrusselTervuren ingehuldigd in het Luxemburgstation. Van het station blijft vandaag maar weinig over. © PHOTO NEWS

gebouwd, en ingehuldigd in 1853: het Leopoldstation.

Er komt een spoorlijn tussen het station en Luxemburg, waardoor het in de volksmond het Luxemburgstation wordt.

De spoorweg is een

Lees en bekijk de antwoorden op de Big-Cityvragen via bruzz.be/bigcity

belangrijke handelsverbinding, omdat zakenlieden via dit traject onder meer gemakkelijker in Italië raken. Gustave Saintenoy krijgt de opdracht om het stationsgebouw te ontwerpen. Helaas wordt

Check ook onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw Big City-verhaal.

het gebouw door financiële geschillen nooit afgewerkt naar zijn oorspronkelijke ontwerp. Het centrale gebouw komt er wel en geeft uit op het Luxemburgplein. Op het plein is er plek voor koetsen die dienen als

EUROPA PALMT IN Een goeie honderd jaar later wordt de Leopoldswijk steeds meer ingepalmd voor de bouw van vestigingen voor de Europese instellingen. Met Europa groeit ook de zoektocht naar kantoorruimtes. Investeerders hebben heel wat over voor de grond waar de huizen van de burgerij in de Leopoldswijk op staan.

Wanneer Europa eind jaren tachtig een locatie zoekt voor de bouw van het Europees Parlement, springt de site van het Leopoldstation in het oog.

De ligging is ideaal, vlak bij het Berlaymontgebouw van de Europese Commissie, dat er al staat sinds de jaren 1960. In 1988 begint de bouw van het Paul-Henri Spaakgebouw, waarin een parlementaire vergaderzaal komt, en heel wat kantoorruimtes voor de parlementsleden. De spoorlijnen verdwijnen niet, maar komen ondergronds.

Naast het parlement komt een modern stationsgebouw en de officiële naam wordt Brussel-Luxemburg.

Bovengronds blijft van het oorspronkelijke station nog de voorgevel van het hoofdgebouw over. Op het Luxemburgplein, wachtend op zakenlui, staan de taxi’s nog steeds voor het stationsgebouwtje. Dat staat nu net zoals de overgebleven herenhuizen, gepropt tussen de mastodonten van de Europese instellingen.

BRUZZ | BIG CITY

Voor het antwoord op deze vraag gaan we terug naar het begin van de negentiende eeuw. Op dat moment verliest de stadsomwalling haar functie en wordt ze beetje bij beetje afgebroken. Op het tracé waar voordien muren de stad van het platteland onderscheidden, wordt een ringlaan aangelegd. De afbraak opent nieuwe perspectieven voor de uitbreiding van de stad, op stedenbouwkundig en economisch vlak.

In het westen wordt het kanaal Brussel-Charleroi uitgegraven om de wijken aantrekkelijker maken. In het oosten borrelt dan weer het plan op om een wijk aan te leggen voor de rijkere Brusselaars. Er wordt een maatschappij opgericht met een naam die geen twijfel laat over haar functie: La societé civile pour l’agrandissement et l’embellissement de la capitale de la Belgique, de maatschappij die de hoofdstad wil uitbreiden en verfraaien. Ze koopt gronden op vlak bij het koninklijk paleis, het federaal parlement en de ambassades, om er herenhuizen te bouwen en grote lanen aan te leggen die uitgeven op de nieuwe ring. Koning Leopold I is groot voorstander van het project in zijn achtertuin en steunt het door een deel ervan te financieren. Het zal een aardige duit geweest zijn, want het grondgebied wordt vanaf dan omgedoopt tot de Leopoldswijk.

Om de nieuwe stadsbuurt vlot bereikbaar en economisch interessant te maken, wordt een station

— LUANA DIFFICILE

VOLGENDE WEEK Wat had de Russische tsaar Peter de Grote met Brussel?

11 NOVEMBER 2020

I 49

KLEINERE STEDEN EN DORPEN BLIJKEN PLOTS AANTREKKELIJKE WERKPLEKKEN

Via Facebookberichtjes bieden expats hun appartementen te huur aan: onmiddellijk beschikbaar.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

De expats gaan ervandoor Normaal zijn ze hier in groten getale, maar door het vele telewerk vragen expats zich plots af wat ze eigenlijk nog in Brussel doen. Als de coronamaatregelen dan weer worden aangescherpt, reppen sommigen zich naar de eerste de beste vlucht huiswaarts. “Ik doe nu vanuit mijn flat in Brussel wat ik eigenlijk overal zou kunnen doen.”

— EVA CHRISTIAENS

O

nmiddellijk beschikbaar omwille van corona. De Nederlander Tom* (33) kon niet snel genoeg vertrekken uit Brussel toen de tweede lockdown werd afgekondigd.

Hij zette zijn appartement op Facebook, vond een student die het wilde onderhuren en pakte zijn biezen. “Dat heeft alles met Covid te maken,” zegt hij. “Ik had al een lockdown meegemaakt in België, in maart en april, en ik verbaasde me toen over het – in mijn ogen – onzinnige beleid. Dat je niet alleen op een bankje mocht zitten bijvoorbeeld, dat sloeg nergens op. Ik ben zelf eens tegengehouden door de politie omdat ik verder dan een kilometer van mijn huis aan het wandelen was, terwijl dat niet eens verboden was volgens de Belgische regels.

Later was alles plots heel erg soepel, we mochten met vijftien mensen

50

I

11 NOVEMBER 2020

Duitse consultant in Brussel. “Ik had sowieso nood aan vakantie, maar die viel net samen met de nieuwe maatregelen. Dan leek het mij gemakkelijker om gewoon in Duitsland te blijven bij mijn familie.”

Drie van zijn collega’s vertrokken allemaal op hetzelfde moment naar hun thuisland. Zelf woont Niklas pas sinds januari vorig jaar in Brussel. “De eerste lockdown was daardoor best zwaar,” vindt hij. “Ik had wel wat vrienden gemaakt, maar we konden elkaar niet zien. Ik plan wel om nog terug te keren naar Brussel na de lockdown.” Voorlopig wil hij tot de kerstperiode in Duitsland blijven. Zijn appartement blijft hij gewoon huren.

Hoeveel expats er precies uit Brussel zijn vertrokken de laatste maanden, is moeilijk te achterhalen.

Ze zijn voor kortere of langere periode weg, blijven hun appartementen huren of laten er tijdelijk iemand anders in. Bij het cohousingplatform CoHabs, dat driehonderd kamers in Brusselse huizen verhuurt aan jonge internationale werknemers, zagen ze de laatste drie maanden acht procent van hun kamers van huurder wisselen. “Dat is niet erg veel,” zegt community manager Laure Bommart van CoHabs daarover. “In het begin van de Covidcrisis daalde de vraag lichtjes, maar sinds begin juni is die weer gestegen. Al onze huizen zijn nog altijd vol.”

BETER WEER afspreken. Het is de hele tijd een jojobeweging, niets is coherent of voorspelbaar. Ik was het gewoon zat. Ik besliste om mezelf de frustratie te besparen en gewoon te vertrekken.”

Tom boekte een enkele vlucht richting Lissabon, waar hij nu vanuit een B&B telewerkt. Voor zijn job als zelfstandig marketingadviseur hoeft hij niet per se in Brussel te zijn. Dat is zo voor een heleboel expats in Brussel. Sinds de komst van corona kunnen zij van een afstand werken en dat blijkt een rekbaar begrip te zijn. Telewerken kan vanuit hun Brusselse woonst, maar net zo goed vanuit hun thuisland of, waarom niet, vanuit een Portugese B&B. “Ik ben drie weken geleden naar Duitsland gevlogen, en doe mijn job in Brussel nog altijd van een afstand,” zegt Niklas (28), een

Bij expatvereniging Expats in Brussels merken ze wel een beweging bij een groot deel van hun leden. “Het klopt absoluut,” zegt manager Florence Poot Baudier van de vereniging. “Sommige expats keren naar huis terug als ze daar kunnen werken. Wie hier blijft, doet dat soms omdat ze thuis moeilijker zouden kunnen werken. Het lijkt mij niet zozeer dat Covid zelf hun

beslissing bepaalt, maar vooral hun werkomgeving en de schoolopdrachten van de kinderen.”

Zoals bij Joao* (27), een Portugees die als IT-consultant in Brussel werkt voor een aantal Europese instellingen. “Ik werd in juni van een project gehaald door een besparing en twee maanden later heeft mijn baas me ontslagen omdat ze mijn profiel niet meer nodig hadden,” zegt hij. Zijn kamer in een cohousinghuis in Etterbeek zette hij dan ook snel te huur. “Ik vertrek, zodat ik bij mijn familie kan zijn tijdens de lockdown. Het weer is beter in Portugal en het is er goedkoper om te wonen.” Intussen heeft Joao wel een volgende opdracht gevonden, opnieuw in Brussel. “Ik kan mijn nieuwe job alvast beginnen van een afstand, wat handig is.” In de loop van januari wil hij terugkeren.

Niet alleen in Brussel trekken hooggeschoolde buitenlandse werknemers (tijdelijk) weg. Wereldwijd merken grootsteden dat een deel van hun expats liever thuis is tijdens een pandemie, zo bleek onder meer in Londen, New York en Singapore. Intussen beginnen kleinere steden zich wat meer te vullen, dankzij de digital nomads die hun job eender waar kunnen doen.

In de VS leidde het prompt tot een nieuwe term: de zoom towns – genoemd naar de onlinevergadertool – duiken op vlak bij de kust, natuurgebieden of skipistes.

Werknemers uit de grote steden stromen er toe met hun laptop en genieten er in hun vrije tijd van de rust en natuur.

“Ik vond het fantastisch,” vertelt de Italiaan Pasquale (34), die afgelopen zomer twee maanden ging telewerken in zijn ouderlijke huis in Venosa, een stadje in het zuiden van Italië. “Het was de eerste keer dat ik in mijn hometown was terwijl ik aan het werk was. Ik kon na het werk

“Ik ben drie weken geleden naar Duitsland gevlogen, en doe mijn job in Brussel nog altijd van een afstand” EXPAT NIKLAS Consultant

DORPSSFEER Pasquale woont en werkt al zeven jaar in Brussel. Zijn huisgenoot, een

Australiër, vertrok in maart meteen bij de start van de lockdown naar huis. “Plots was ik helemaal alleen.

Ik hou van Brussel, ik heb hier vrienden, maar tijdens de eerste golf kon ik helemaal niets doen. Ik was erg bezorgd over wat er in Italië aan het gebeuren was, dus hield ik me strikt aan de regels,” vertelt hij.

Hij las veel, ging vaak wandelen en

fietsen en ook nu nog, bij de tweede golf, probeert hij tijdens de weekends op verkenning te gaan in de kleinere Belgische steden, zoals Lier.

“Ik begin plots te beseffen dat ik niet per se in een grote stad moet wonen om me goed te voelen,” zegt hij. “Een vriend van me is onlangs uit Brussel naar zijn dorp in Sicilië vertrokken om van daaruit te werken. De gezondheidscrisis heeft al bewezen dat het zeer goed mogelijk is om van thuis uit te werken en dat je dat in principe van overal kan doen met een goede internetverbinding.”

Pasquale werkt voor een ngo in Brussel rond stedelijke mobiliteit. In de eerste golf was er geen beleid uitgewerkt dat hem en zijn collega’s toeliet om te telewerken vanuit het buitenland. “Dus zit iedereen alleen thuis, zonder vrienden of familie, enkel en alleen omdat het niet toegelaten is om te vertrekken. Ik doe nu vanuit mijn flat in Brussel wat ik eigenlijk van overal zou kunnen doen.”

Na wat overleg mag Pasquale nu toch in periodes van maximaal zes weken buiten Brussel verblijven. In december vliegt hij dan ook weer snel richting Italië tot eind januari.

“Mensen ontdekken de sympathie en de sfeer van hun oude dorpen weer,” denkt hij. “Je merkt dat steden nu minder cool zijn dan voordien, gewoon omdat de grote magneten zoals cultuur wegvallen.

LES EXPATS SE FONT LA MALLE

THE EXPATS ARE LEAVING

Certains expatriés n’en peuvent plus du télétravail en solitaire, loin de leur famille et de leurs amis, et ont décidé de réserver en toute vitesse un vol vers leur pays natal lors de l’annonce des nouvelles mesures contre la propagation du coronavirus en Belgique. «­J’ai décidé de m’épargner quelques frustrations et de partir », explique un Néerlandais qui en avait assez de la politique belge. Et entretemps, ils redécouvrent le charme de leurs anciens villages. « Je me rends compte que je ne dois pas forcément habiter dans une grande ville pour me sentir bien­», dit un expatrié italien.

Some expats have had enough of working from home all by themselves, far away from their family and friends. They quickly flew home when the government announced the additional corona measures. “I decided to spare myself the frustration and just to leave,” says a Dutchman who was tired of the Belgian corona policies. These expats are now rediscovering the charm of their old villages.

“I am starting to realize that I don’t necessarily need to live in a big city to feel happy and comfortable,” an Italian expat tells us.

FR

“Ik kon na het werk met mijn neefjes spelen, mijn zus zien en mijn oma,” zegt Pasquale, die een tijdje vanuit Italië werkte.

© IVAN PUT

Dan worden de kleinere dorpen wat aantrekkelijker. Dat is goed voor die dorpen, want het stimuleert de plaatselijke economie, maar misschien kunnen de grote steden er ook wel iets van leren. Door zelf de gebruikelijke drukte en luchtvervuiling wat te verminderen, bijvoorbeeld.”

Bij de vereniging Expats in Brussels zien ze evengoed mensen die hier wel blijven. “Sommige mensen zijn sinds maart nog niet naar hun land teruggekeerd omdat ze in quarantaine zouden moeten gaan bij hun terugkeer,” zegt Florence Baudier. “Dat ze voor de feestdagen in Brussel zullen moeten blijven, valt velen zwaar. Mensen die van plan waren om naar Brussel te verhuizen, stellen het nu ook uit.

Maar ze annuleren het nog niet.”

Uitstel is dus geen afstel en dat geldt ook voor een tijdelijke verhuizing. Zowel Niklas als Joao keert nog terug naar Brussel voor zijn werk en Pasquale blijft er ook.

De Nederlander Tom zegt momenteel weg te zijn door wat hij de “ergernis” noemt, maar Brussel definitief achterlaten, daar is hij nog niet zeker van. “Ik hoef op zich niet in Brussel te zijn, maar het is een leuk alternatief voor Amsterdam, de huurprijzen zijn lager en er is een rijk cultureel leven. In de zomer, toen alles weer even leuk was, heb ik me hier best vermaakt.” * Tom en Joao zijn schuilnamen

B R U Z Z | R E P O R TA G E

met mijn neefjes spelen, mijn zus zien en mijn oma. Iedereen was er.

Misschien had ik me vroeger wat verveeld als ik er niets te doen had, maar nu voelde ik me in het weekend telkens zo alive.”

EN

11 NOVEMBER 2020

I 51

BRUZZ | INTERVIEW

BRUSSEL HELPT KIEST DIT JAAR VOOR DE BABYTHEEK

‘Wij gunnen iedere Brusselse gemeente een Babytheek’ Een plek waar je alle spullen voor je baby kunt lenen wanneer je ze nodig hebt en daarna weer kunt achterlaten wanneer de baby gegroeid is. Klinkt evident en logisch, maar dat was het blijkbaar niet. In het Elzenhof begon in 2018 een eerste Babytheek. Brussel Helpt zamelt dit jaar geld in, zodat ook elders in het gewest Babytheken kunnen opengaan. — THIJS ROELEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

N

ieuwe draagzakken, co-sleepers, wipstoeltjes, Maxi-Cosi’s, borstvoedingskussens en nog veel meer onmisbare hulpmiddelen voor ouders met baby’s dienen vaak slechts een paar maanden. Gelijk met een baby groeit de berg in onbruik geraakte spullen. Al die spullen kosten bovendien behoorlijk wat geld. De advertenties met niet of nauwelijks gebruikte babyspullen op tweedehandssites of rommelmarkten illustreren de

52

I

11 NOVEMBER 2020

grote hoeveelheid aan babybenodigdheden die even noodzakelijk, maar daarna compleet onnodig blijken.

Enter de Babytheek: een plek waar je al die spullen kunt lenen voor de korte periode waarin je ze nodig hebt. Zodra je baby naar een andere levensfase doorgroeit, breng je de spullen terug, waarna een ander ze weer kan gebruiken. Eva van Velzen van Netwerk Bewust Verbruiken en Sarah Van Riel van Gemeenschapscentrum Elzenhof

Elsene zijn niet weinig trots op dit initiatief.

Het klinkt zo voor de hand liggend, en toch bestond dit nog niet. Hoe is de Babytheek ontstaan?

EVA VAN VELZEN: De organisatie waar ik voor werk wil mensen helpen meer duurzame keuzes te maken.

We willen dat gebruik centraal staat, niet bezit. Babyspullen zijn bij uitstek dingen die vaak maar voor een kortere periode gebruikt worden. Items worden te klein, of

gewoon overbodig. Daar wilden we iets aan doen. Vroeger was het veel normaler om babyspullen door te geven in een netwerk van vrienden en familie. In de huidige tijden en ook in een grootstad als Brussel, is dat minder evident. Tegelijkertijd bestaan uitleendiensten voor speelgoed al jaren. Zo begon dit project, terwijl ik zelf mijn oudste kind nog in de luiers had en mijn tweede op komst was.

SARAH VAN RIEL: Wij richten ons al jarenlang expliciet op gezinnen met kinderen tot zes jaar. Toen de vraag kwam of wij hieraan mee wilden werken, moesten wij daar niet lang over nadenken. Over het nut van dit sociale project heb ik volgens mij nog geen enkele discussie gehad.

Dat is weleens anders.

Hoe werken jullie praktisch?

VAN RIEL: Mensen kunnen lid worden voor 20 euro per jaar. We bieden ook gratis abonnementen aan voor mensen die het financieel moeilijker hebben. Leden kunnen

contact te behouden. Maar de spontane ontmoetingen met andere ouders vallen wel weg, en dat is jammer.

maximaal vier spullen tegelijk lenen.

We streven ernaar zo’n honderd gezinnen per jaar te helpen. We hebben al meerdere malen een ledenstop moeten invoeren omdat er meer vraag was dan aanbod. Leden kunnen onze volledige catalogus online raadplegen en zien wat wanneer beschikbaar is. Mensen komen langs in het Elzenhof, of nu tijdens de verbouwing daar bij See U, en kunnen daar de spullen ophalen en afgeven, maar ook een babbeltje slaan.

De coronacrisis hakt er bij verschillende sectoren hard in. Waarom is steun aan de Babytheek juist nu belangrijk?

VAN VELZEN: We zijn niet blind voor de andere problemen in andere sectoren in deze tijd. Mensen die daar in de problemen komen, helpen wij. Daarom bieden we mensen die wel wat geld over hebben ook de mogelijkheid aan om een gratis lidmaatschap te schenken aan wie het nodig heeft.

Behalve een plek om spullen te komen halen, is de Babytheek dan ook een plek waar jonge ouders elkaar kunnen ontmoeten?

VAN RIEL: Absoluut en dat vinden we heel belangrijk. We hebben veel persoonlijk contact met al onze leden. We vinden het ook belangrijk dat er een goede sociale mix is. We zijn een sociaal en duurzaam project dat openstaat voor alle ouders. Arm of rijk, we behandelen iedereen gelijk en dat blijkt een troef te zijn. Juist omdat we ons vooral richten op het duurzaamheidsaspect en het sociale aspect, en minder op het financiële, rust er volgens mij ook geen stigma op een lidmaatschap.

VAN VELZEN: De Babytheek is ook een manier om mensen te begeleiden naar meer duurzame keuzes.

Ook als dat niet hun voornaamste reden is om lid te worden, zet het concept van de Babytheek, waarbij gebruik belangrijker is dan bezit, hen misschien wel aan het denken.

“We zijn een sociaal en duurzaam project dat openstaat voor alle ouders.

Arm of rijk, we behandelen iedereen gelijk en dat blijkt een troef te zijn” SARAH VAN RIEL Initiatiefneemsters Babytheek

Kunnen jullie wat voorbeelden geven van mensen die echt uit de nood werden geholpen door de Babytheek?

VAN RIEL: Ouders met tweelingen zijn vaak heel blij. Maar ik herinner mij ook een koppel met een te vroeg geboren kind dat wat overrompeld was. Er was ook een Litouwse expat die regelmatig kwam voor een babbel. Onlangs vroeg ze me om een opstartgids voor een Babytheek in het Engels, omdat ze er in haar thuisland ook een wilde opstarten.

Hoe heeft de coronacrisis jullie werking veranderd?

VAN RIEL: We zijn twee maanden dicht geweest, in maart en april.

Daarna zijn we weer opengegaan, maar bezoek is alleen mogelijk op afspraak. Ik plan nog altijd twintig minuten per gezin in om dat sociale

BRUSSEL HELPT SOUTIENT LA BABYTHÈQUE Cette année, l’initiative caritative Brussel Helpt recueille des fonds pour la Babythèque, un endroit où les jeunes parents peuvent emprunter des objets dont ils n’ont besoin que temporairement pour leurs enfants. Ceci permet non seulement de ne pas avoir à les acheter, mais aussi de réduire le nombre de déchets. Vous pouvez contribuer en préparant ou en mangeant des spaghettis, ou en faisant un don d’abonnement à la Babythèque. Rendezvous sur brusselhelpt.be.

FR

Waarvoor zullen jullie de opbrengst van Brussel Helpt gebruiken?

VAN VELZEN: De Babytheek in Elsene is een groot succes, dat in Vlaanderen al navolging gekregen heeft. Wij gunnen iedere Brusselse gemeente een Babytheek. Met het geld van Brussel Helpt willen we andere organisaties helpen een Babytheek op te starten. Bij deze dus een warme oproep aan alle organisaties die een Babytheek willen integreren in hun werking om contact op te nemen met ons, zodat we samen de eerste stappen voor die nieuwe Babytheken kunnen zetten.

VAN RIEL: Met iedere 10.000 euro kunnen we een nieuwe Babytheek helpen opstarten. Dat geld wordt gebruikt voor trainingen, de inrichting van een lokaal, de opstart et cetera. Natuurlijk gaat een deel naar de aankoop van babyspullen, maar dat aanbod groeit ook organisch naarmate een Babytheek langer bestaat. Daarom is de aandacht die we via Brussel Helpt krijgen zeker zo belangrijk.

Brussel Helpt ‘Brussel Helpt’ is de jaarlijkse solidariteitsactie van BRUZZ in samenwerking met zijn Brusselse partners.

Dit jaar steunt Brussel Helpt de organisatie Babytheek Brussel. Op zaterdag 28 november organiseert BRUZZ voor de derde keer ‘de Grootste Spaghettislag ter Wereld’. Door de coronacrisis kiezen we dit jaar voor een takeaway-editie. Deelnemen kan door spaghetti af te halen op een van de vele locaties. Of door zélf spaghetti te maken en Brusselaars te laten meegenieten van jouw kookkunsten. De opbrengst gaat naar de Babytheek.

Behalve spaghetti eten of maken, kun je ook bijdragen door een lidmaatschap van 20 euro te schenken aan Brusselse gezinnen met financiële problemen. Kijk voor meer informatie op Brusselhelpt.be.

BRUSSELS HELPS SUPPORTS THE BABYTHEEK Brussels Helps is raising money for the Babytheek this year. It’s a place where young parents can borrow what they only need temporarily for their young children. Parents can thus save money, but it also saves an enormous number of things from going in the bin. You can contribute by making or eating spaghetti or by gifting someone a Babytheek membership. More information is available on brusselhelpt.be.

EN

11 NOVEMBER 2020

I 53

COLOFON

Nick Trachet

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

Flambé Nick Trachet Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

BRUZZ | TRACHET

ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be

van het klaarmaken van een wildgerecht. Dat zou dan dienen om de halfrotte geuren van lang gehangen dode dieren te verdoezelen, maar daar is het vandaag niet meer nodig: niemand faisandeert nog. Daarbij verdampt alcohol tijdens koken vanzelf, een vlam is overbodig. Flamberen net voor het opdienen in restaurants dient vooral het spektakel. Het trekt de aandacht van de zaal en zet de tafel die het gerecht bestelde in het zonnetje.

Maar gewoon thuis kan flamberen bijdragen tot de gezelligheid van een wintermaaltijd. En als er toch een nut voor nodig is, flamberen zorgt ervoor dat alcohol snel verdwijnt uit de zoetigheid (want flamberen gebeurt het vaakst met desserts). Dan kunnen de kinderen toch nog mee eten!

Men flambeert pannenkoeken met gesnipperde appelsienschil en cointreau (dat heet dan comédie française), of omelette sibérienne met wodka. Het leuke is dat er vaak ijs in pannenkoek of gebak wordt verstopt, zodat ijs en vuur hun strijd kunnen leveren op de feesttafel. Symbolisch genoeg. Maar het kan eenvoudiger, voor wie de blues heeft. Haal een goedkope cake. Warm rum met enkele lepels suiker op in het kleinste pannetje in huis (of in een Turks koffiekannetje). Steek de vloeistof in de fik van het vuur weg en giet pas dan het brandende vocht over de cake. Zo controleer je beter de vlam. Onder de dampkap kan zoiets anders tot drama’s leiden. Demp de lichten en dien op. Het kan nog eenvoudiger: doe hetzelfde met een boterham met chocopasta.

Smakelijk. )

“Steek kaarsen aan,” roepen de politiekers in koor, tegen de neerslachtigheid die toeslaat in deze horrorweken: Lockdown–the sequel! De winkels mogen geen kerstspullen verkopen, behalve dan kaarsen.

Want die zijn goed voor ons.

Het is nu wachten tot één of andere kniesoor weer met de mare komt dat brandende kaarsen te veel fijn stof ophoesten. We leven nu zo gezond en verantwoord dat we moeten kiezen: gezonde hersenen of gezonde luchtwegen.

Onze voorouders wisten al dat lichtjes helpen tijdens de donkere weken. Zo bedachten ze lichtfeesten: er zijn er veel in deze periode. Het begon met kaarsen op de graven met Allerzielen (2 november).

De Engelsen gedenken jaarlijks in de nacht van 4 op 5 november het buskruitcomplot (Powder Plot) van 1605, toen stoute katholieken zogezegd het parlement wilden opblazen. De kinderen gaan op die dag met lichtjes van deur tot deur. De Vlaamse kinderen langs de kust lopen dan weer op 11 november van huis tot huis, deze keer voor Sint-Maarten. Ze doen dat met een uitgeholde voederbiet.

Het hindoe-lichtfeest, Divali begint dit jaar op 14 november – het is een feest met variabele datum in de herfst. Dat zijn dagen om heerlijke gerechten te eten en de stoep en tuin vol dia’s – olielampjes – te zetten.

Op 12 december is het feest van Lucia – een naam afgeleid van lux, licht. Lang geleden was dat de kortste dag van het jaar, nadat de Juliaanse kalender door de eeuwen heen was fout gelopen. Ondertussen is dat in de Gregoriaanse kalender rechtgezet, maar het lichtfeest van Lucia is gebleven. Met Lucia zet men mensen kronen met kaarsen op het hoofd, wat oncomfortabel kan zijn wanneer het hete kaarsvet in je nek drupt. Ondertussen, en voor we bij lichtfeest Kerstmis zijn beland, viert onze Joodse gemeenschap ook Chanoeka, een feest van en over kaarsen en verlichting. En voor Loy Krathong, het boeddhistische lichtfeest van Thailand, zijn we ook al wat laat, dat was op 1 november.

We kunnen ook ons eten nu met kaarsen versieren, maar de keuken kent zijn eigen vlammetjes: flamberen.

Flamberen is heel erg ouderwetse keuken. Lang geleden flambeerde men in de keuken bij het begin

OPLAGE OPLAGE : 62.609 exemplaren.

“Onze voorouders wisten al dat lichtjes helpen tijdens de donkere weken. Zo bedachten ze lichtfeesten”

54

I

11 NOVEMBER 2020

ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Ellen Debackere, Patrick Jordens, Tom Peeters, Thijs Roelen, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING John Arblaster, Frédérique Beuzon, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.agenda.brussels © SHUTTERSTOCK

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

WWW.BRUZZ.BE

BrailleTech live & digitaal Er bestaan oplossingen om het leven van personen met een visuele handicap te vergemakkelijken!

BrailleTech 13 > 17 OkT 2020

Live BrailleTech: kom de technische hulpmiddelen en nieuwigheden ontdekken bij de standhouders. neem deel aan de videoconferenties en webinars met info over week in het teken van technologische innovaties die het leven van blinde en slechtziende personen vergemakkelijken.

Vooraf inschrijven is verplicht: www.braille.be

LLB_20076_brailletech-bruzz-142x215-nl-prod.indd 1

8/09/20 17:22