BRUZZ - editie 1720

#1720

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

02 | 09 | 2020

TIPS

KUNNEN ONZE SCHOLEN DE ACHTERSTAND INHALEN?

Geen tijd te verliezen TOM BONTE MOET DE AB DOOR DE CORONASTORM LOODSEN

‘Vroeg of laat keren we terug naar het oude normaal’

LE GRAND RETOUR DES FESTIVALS DU CINÉMA

‘Le Bruxelles culturel n’est pas mort’

COLOFON BRUZZ

Inhoud | Sommaire | Inside

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx REDACTIE

36

Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman

Reportage in de zomerstraten

“Buren die elkaar van haar noch pluimen kenden, raakten plots aan de praat”

MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING

Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING

John Arblaster, Frédérique Beuzon, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke

Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

08

16

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Onderwijs

Spreektijd

Corona maakt het beroep van leerkracht weer aantrekkelijker Ook werknemers die tijdelijk werkloos waren tijdens de pandemie, willen graag gaan lesgeven

“Zolang we dit abnormaal blijven vinden, is het goed” Tom Bonte begint aan een nieuw hoofdstuk als algemeen directeur van de Ancienne Belgique

WAKE UP BRUSSELS Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via

nieuws@bruzz.be

2

I

2 SEPTEMBER 2020

NOG MEER

Brussel blijft draaien en BRUZZ draait mee!

Hoe moet het na de coronacrisis verder met onderwijs, cultuur, jeugd en sport, of mobiliteit?

En hoe staat het met Europa?

Vijf weken lang gaat BRUZZ op zoek naar antwoorden.

Edito 0 4 De week Nieuwsoverzicht 06

In beeld Splinternieuw

10

Reportage Hoe leuk zijn zomerscholen

15

Samenleving Corona dwarsboomt burgerparticipatie Agora

21

Eye-catcher Alexander Vantournhout

22

Masks off Gwendoline Robin

24

Film Police, Shirley, Hope Gap

26

Expo Tinus Vermeersch

28

Eat & Drink Mozza mia!

3 0 Interview Koenraad Tinel 35

Big City La Pharmacie Anglaise

42

Nick Trachet Rolmops

40

Interview

« Si on a le droit de prendre l’avion, il devrait également être possible d’aller au cinéma » Céline Masset, directrice des festivals du cinéma BRIFF et BSFF qui égayeront la rentrée

Elke vrijdag vanaf 13u live vanuit de stad en op BRUZZ radio (98.8Fm), BRUZZ tv en BRUZZ.Be

HET ECHTE WERK

Dinsdag begon het nieuwe schooljaar. Dat gebeurde onder code geel, en dat die code in alle gemeenten van het gewest gold, is al een klein mirakel te noemen.

Maar het was de hoogste tijd dat de schoolpoorten weer openzwaaiden. Want ondanks alle inspanningen was het thuisonderwijs niet echt een succes in Brussel. In een grootstad zijn er nu eenmaal meer kinderen die niet over een eigen computer beschikken, laat staan over een rustige plaats om thuislessen te volgen. Erger zelfs: in sommige scholen verloor men alle contact met een deel van de leerlingen.

Begrijpelijk dus dat alles op alles is gezet om een algemene opstart onder code geel mogelijk te maken. Alleen begint het echte werk pas nu. Scholen moeten er in deze moeilijke omstandigheden voor zorgen dat geen enkele leerling achterblijft. Politici en experts moeten erop toezien dat dat in de meest veilige omstandigheden gebeurt. En ook u en ik hebben onze rol te spelen.

Want wanneer wij de coronamaatregelen loslaten, stijgt de kans dat de scholen opnieuw de deuren sluiten. En dat is iets wat we ons, zo getuigt een leerkracht in dit magazine, niet kunnen veroorloven. De leerachterstand die onze kinderen dan oplopen, dreigen ze nooit in te halen. En dat mogen we als maatschappij nooit aanvaarden.

LE VRAI TRAVAIL

Mardi, la nouvelle année scolaire a commencé. Cela s’est produit sous le code jaune, et le fait que ce code était valable dans toutes les communes de la région peut déjà être qualifié de petit miracle. Mais il était grand temps que les portes de l’école s’ouvrent à nouveau. Malgré tous les efforts, l’enseignement à domicile n’a pas vraiment été un succès à Bruxelles. Dans une grande ville, beaucoup d’enfants n’ont pas leur propre ordinateur, et encore moins un endroit tranquille pour suivre des cours à la maison. Pire encore : dans certaines écoles, les professeurs ont perdu tout contact avec une partie des élèves. Il est donc compréhensible que tout soit fait pour rendre possible un démarrage général sous le code jaune. Cependant, le vrai travail ne commence que maintenant.

Dans ces circonstances difficiles, les écoles doivent s’assurer qu’aucun élève n’est laissé pour compte. Les politiciens et les experts doivent veiller à ce que cela se fasse dans les conditions les plus sûres. Et vous et moi avons également notre rôle à jouer. Car si nous abandonnons les mesures imposées, les risques de fermeture des écoles augmentent à nouveau. Et c’est quelque chose que nous ne pouvons pas nous permettre, c’est ce que nous dit un professeur dans ce magazine. Les difficultés d’apprentissage que nos enfants rencontrent, ils ne les rattraperont peut-être jamais. Et en tant que société, nous ne devrions jamais accepter cela.

THE REAL WORK

The new school year started on Tuesday. This occurred under code yellow, and the fact that this code applied in all of the municipalities in the region is nothing less than a small miracle. But it was high time that the school gates were flung open again. Despite every best effort, education at home was not really a great success in Brussels. The fact is that in a metropolis, there are simply too many children who do not have access to their own computer, let alone a quiet place in the house to concentrate on their lessons. Worse still: in some schools, all contact was lost with some of the pupils. It is thus understandable that no effort was spared to ensure all the schools could open under code yellow. But the real work starts now. In these difficult circumstances, schools must ensure that no single pupil falls behind. It is the responsibility of politicians and experts to ensure that this occurs in the safest possible circumstances. And you and I also have our roles to play.

If we were to abandon the corona measures, the chances that the schools would have to close again would increase. And that is something, as a teacher says in this magazine, that we must avoid at all costs. If our children suffer a learning lag, they may never catch up again. And that is something that we as a society must never accept.

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur 2 SEPTEMBER 2020

I 3

De week

BRUSSELSE MUSEA EN HORECA BLIKKEN TERUG OP VAKANTIEMAANDEN

‘Een dramatische zomer’

De zomervakantie is voorbij. Voor de horeca, musea en attracties was het een zomer om zo snel mogelijk vergeten.

“Augustus is normaal onze beste maand, nu zaten we op een vijfde van het normale aantal bezoekers,” klinkt het bij het Atomium. — BETTINA HUBO

BRUZZ | DE WEEK

Het Atomium heropende begin juni. “Meteen kregen we heel wat Belgen over de vloer. Je voelde dat ze kwamen om ons te steunen,” zegt woordvoerster Séverine Provost.

“Voorts hadden we Franse en Duitse bezoekers. In juli zaten we al op 42 procent van het normale peil.”

Toen kwam de Veiligheidsraad van 27 juli: de coronamaatregelen werden opnieuw strenger. Provost: “Die strengere maatregelen, samen met de rode zones, deden de bezoekerscijfers de dieperik induiken. In augustus haalden we nog maar 21 procent van het gebruikelijke aantal.”

Ook in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten (KMSK) bleef een flink deel

van de bezoekers weg deze zomer. “Half mei hebben we de collectie oude kunst heropend. De bezoekers keerden echter maar mondjesmaat terug,” vertelt woordvoerder Samir Al-Haddad. “Het kwam pas op gang na de opening van het Magritte Museum op 1 juli. Juli was voor ons dan ook iets beter. Er kwamen 16.252 bezoekers, tegen 52.592 bezoekers in juli vorig jaar, dertig procent dus.”

Net als in het Atomium was er eind juli – met de angst voor een tweede golf – opnieuw een knik in de cijfers. “Inmiddels gaat het weer wat beter en zitten we, althans in de weekends, weer aan het niveau van juli.” Volgens Al-Haddad is

Antoinette Spaak overleden De Brusselse politica Antoinette Spaak overlijdt vrijdag op 92-jarige leeftijd.

Spaak sloot zich in 1972 aan bij het FDF, het huidige Défi.

Ze was een voortrekker van de Franstalige politieke strijd en de dochter van de voormalige socialistische eerste minister Paul-Henri Spaak. Ze werd in 1977 voorzitter van het FDF en zo de eerste vrouwelijke voorzitter van een politieke partij in België. Koning Boudewijn benoemde haar tot minister van staat.

4

I

2 SEPTEMBER 2020

de situatie in de grote buitenlandse musea zeker niet beter. “Het Louvre haalt 25 procent, het Prado 23 procent, het Vaticaans museum amper tien procent.”

MOEILIJKE HERFST Ook de herfst wordt moeilijk, verwacht Al-Haddad. “Normaal gesproken hebben we dan nog behoorlijk wat toeristen en ook veel scholengroepen. De toeristen keren voorlopig niet terug en de meeste scholen wagen zich nog niet aan buitenschoolse activiteiten.”

Sinds het begin van de coronacrisis verloor het KMSK al 1,7 miljoen euro aan inkomsten uit ticketverkoop, shop, evenementen en

10

Er komen meer tijdelijke coronafietspaden dan aanvankelijk aangekondigd. Op zes plaatsen in Brussel wordt in totaal tien kilometer bijkomende fietsinfrastructuur gerealiseerd. Eind april kondigde de Brusselse regering aan dat er op korte termijn veertig kilometer extra fietsinfrastructuur zou komen.

verhuur. Ondertussen heeft het museum zijn tentoonstellingsplanning aangepast.

De blockbusterexpo rond het werk van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei, gepland voor dit najaar, is verschoven naar het voorjaar van 2022. In de plaats daarvan haalt het museum de mooie, eigen collectie hedendaagse kunst uit de depots. Al-Haddad: “We spelen daarmee in op ons huidige publiek, de Brusselaars en de Belgen.”

Voor alle Brusselse musea samen lagen de bezoekerscijfers deze zomer

op 40 à 50 procent, zegt Pieter Van Der Gheynst, directeur van koepelorganisatie Brussels Museums.

“Het beste scoorden de musea met een buitenlocatie, de plantentuin van Meise bijvoorbeeld, en de musea die niet al te zeer afhangen van een buitenlands publiek.” Maar er is dringend een inhaaloperatie nodig, meent Van Der Gheynst. “Het Belgische publiek moet groeien. Er zijn zeker inspanningen gedaan om de Belgen naar Brussel te krijgen, maar het idee van ‘staycation, kom

Leopold II-tunnel weer open De Leopold II-tunnel gaat maandag opnieuw open.

De langste tunnel van het land blijft wel ‘s nachts tussen 22 en 6 uur dicht, met uitzondering van de vrijdag- en zaterdagnachten. ‘s Nachts wordt de renovatie afgewerkt en wordt er gewerkt aan nooduitgangen. De werf moet volgend jaar afgerond zijn. De tunnel werd eind april volledig gesloten voor het verkeer. Het wegdek, de trottoirs en de plafonds zijn nu splinternieuw.

Op 1 juni opende prinses Astrid het Atomium opnieuw.

Met de maatregelen bij de tweede golf, zakte het aantal bezoekers weer. © PHOTONEWS

naar Brussel’ heeft niet zo goed gewerkt. Velen wilden de zomer Covid-safe doorbrengen en zochten een niet-stedelijke context.”

Voor de Brusselse horeca was het een dramatische zomer, zegt Philippe Trine, voorzitter van Horeca Brussel.

“Zonder toeristen en met een hoop mensen die van huis uit werken, was het heel moeilijk voor de Brusselse cafés en restaurants om te overleven. Gelukkig mochten de terrassen

uitgebreid worden en was er de zon, dat heeft onze sector nog een beetje zuurstof gegeven.”

Met name in het centrum heeft de horeca erg te lijden onder de afwezigheid van toeristen en het vele telewerk, aldus Trine. “Wie komt er nu, als hij thuis aan het werk is, naar het centrum om een hapje te eten?”

Heel wat cafés en vooral restaurants, ongeveer één op de drie, zijn gewoon al maanden dicht. “Velen kondigden aan dat ze in september weer zouden opengaan, maar we moeten nog zien of dat gebeurt. La Manufacture heeft al aangekondigd dat ze voorlopig toch niet herbeginnen. Ook de Brasserie de la Presse, aan het parlement, is nog steeds dicht, net als het restaurant van het MIM.” Ook veel hotels zijn nog altijd gesloten.

Volgens Rodolphe Van Weyenbergh van de Brussels Hotels Association is amper de helft open. Als hij alle hotels meerekent, komt hij uit op een bezetting van tien procent voor de zomer.

“Negen van de tien hotelbedden stonden leeg in Brussel. Catastrofaal.”

Ik vind dat het ook tijd wordt om de jacht op ijsberen te verbieden in Brussel BRUSSELS MINISTER CLERFAYT wordt op sociale media door de mangel gehaald, nadat hij een verbod op dolfinaria had aangekondigd. Dat verbod is louter preventief, aangezien er geen enkel dolfinarium in Brussel te vinden is

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

KIM

Samenscholingsverbod Molenbeeks burgemeester Catherine Moureaux (PS) vaardigt donderdag een samenscholingsverbod uit in de Sippelbergwijk, tussen 22 uur ‘s avonds en 6 uur ‘s ochtends.

Daar werden woensdagnacht brandweermannen tijdens een interventie bekogeld met glazen flessen. Moureaux erkent dat de wijk te lijden heeft onder drugstrafiek en overlast door hangjongeren. De maatregel zal twee maanden van kracht zijn.

869

Sinds de invoering van de algemene mondmaskerplicht heeft de Brusselse politie 869 pv’s opgesteld voor inbreuken op die regel. Daarnaast hebben de diensten van de MIVB 337 dergelijke boetes uitgeschreven. Het totale aantal pv’s voor inbreuken op de coronamaatregelen bedraagt 12.820.

2 SEPTEMBER 2020

I 5

In beeld

BRUZZ | IN BEELD

SASKIA VANDERSTICHELE

Eugeen Laermans (Molenbeek).

De Telescoop (Laken).

Eugeen Laermans (Molenbeek).

6

I

2 SEPTEMBER 2020

SPLINTERNIEUW NL/ Brussel heeft er dit

schooljaar enkele knappe schoolgebouwen bij. Zo opende deze week in het gerenoveerde tabaksdepot St. Michel in de Molenbeekse Picardstraat een grote scholencampus waar het lyceum Martha Somers en het Imelda-instituut samen zullen zitten. Aan het Weststation ging de gloednieuwe basisschool Eugeen Laermans open. Voorts verhuisde basisschool De Telescoop naar een opgeknapt schoolgebouw vlak bij de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Laken. Op de in aanbouw zijnde Tienerschool in Schaarbeek is het nog een jaartje wachten.

Picardstraat (Molenbeek).

FR/ Pour la rentrée scolaire, Bruxelles compte quelques belles écoles de plus. La semaine passée, le nouveau campus scolaire qui accueillera le lycée Martha Somers et l’institut Imelda a ouvert ses portes dans l’ancien dépôt de tabac rénové de Saint-Michel, rue Picard à Molenbeek. Et à la Gare de l’Ouest, la toute nouvelle école primaire Eugeen Laermans a été inaugurée. À côté de cela, l’école primaire De Telescoop a elle aussi déménagé vers un immeuble rénové, à deux pas de l’Église NotreDame de Laeken.

BRUZZ | IN BEELD

FLAMBANT NEUF

BRAND-NEW EN/ Brussels has a number of

Gallaitstraat (Schaarbeek).

fine new school buildings to start the new school year. For example, a large school campus opened in the renovated St Michel tobacco warehouse on Picardstraat in Molenbeek this week, which will house the lyceum Martha Somers and the Imelda Institute. The brandnew primary school Eugeen Laermans opened near the Weststation/Gare de l’Ouest, and the De Telescoop primary school moved to a renovated building near the Onze-LieveVrouw/Notre-Dame church in Laken/Laeken. We will have to wait one more year for the secondary school in Schaarbeek/Schaerbeek, which is currently under construction.

2 SEPTEMBER 2020

I 7

Onderwijs

CORONA DOET INSCHRIJVINGEN VOOR ONDERWIJSOPLEIDINGEN STIJGEN

Leerkracht worden is weer aantrekkelijk Het Brusselse Nederlandstalige onderwijs heeft opvallend minder openstaande vacatures dan de voorbije jaren, en in de Brusselse lerarenopleidingen stromen de klassen vol. Helpt het coronavirus het lerarentekort in het gewest oplossen? — SARA DE SLOOVER

BRUZZ | ONDERWIJS

“

V

oor een plek als wiskundeleerkracht konden we tot voor kort geen mensen vinden,” zegt Erwin De Mulder, overkoepelend directeur secundair onderwijs bij de GO! Scholengroep Brussel.

“Vorige week hadden we plots vijf sollicitanten voor één vacature, zelfs één of twee masters in de wiskunde. Dat is heel uitzonderlijk, en zou inderdaad te maken kunnen hebben met de werkzekerheid in het onderwijs.”

carrière in het onderwijs blijkt ook in de opleidingen.

“We zijn positief verrast, ondanks of misschien wel dankzij corona,” zegt Nele Verhavert, woordvoerster voor de educatieve opleidingen van de Erasmushogeschool. “Als we het aantal inschrijvingen in Brussel vergelijken met hetzelfde moment vorig jaar, dan zien we veertig procent meer studenten voor het lager onderwijs.

Er is een verdubbeling van het aantal studenten secundair

“Plots hadden we vijf sollicitanten voor één vacature voor een wiskundeleerkracht, zelfs masters in de wiskunde” ERWIN DE MULDER Coördinerend directeur secundair onderwijs Scholengroep Brussel

In vergelijking met vorige jaren zag De Mulder ook meer spontane sollicitaties passeren van mensen uit het beroepsleven. Resultaat: “Hier en daar nog een paar vacatures, maar op het vak Frans na, valt het zeer goed mee.”

In de 39 basisscholen van de Scholengroep is de situatie vergelijkbaar: nog maar vier vacatures, waarvan drie halftijds. Ook in de basisscholen van de katholieke scholengemeenschap Sint-Gorik zijn bijna alle jobs ingevuld, zegt directeur Piet Vandermot. “In het secundair zijn er nog een paar vacatures, voor talen vooral.”

De toenemende interesse in een 8

I

2 SEPTEMBER 2020

onderwijs, en zelfs een verdriedubbeling in de graduaatsopleiding. Dat zijn mensen uit de privésector, bijvoorbeeld uit de hout- en bouwsector of de horeca, die het roer omgooien en nu voor het onderwijs kiezen.”

Bij de Odisee Hogeschool – Campus Brussel merken ze dezelfde “stevig positieve tendens” in de inschrijvingscijfers voor de onderwijsopleidingen, maar willen ze nog geen precieze percentages geven.

De inschrijvingsperiode loopt immers nog. “Vorig jaar schreef twee derde van die zij-instromers zich pas rond 15 september in,” zegt Nele Verhavert van de Erasmushoge-

school. “Misschien hebben mensen zich nu gewoon vroeger ingeschreven. Anderzijds hebben we nog twee live-infodagen, wat het aantal studenten nog kan opkrikken.”

ATYPISCHE BESLISSERS De opleidingshoofden merken al jaren dat het aantal student-leerkrachten aantrekt als de economie in recessie is, zegt Verhavert. “Dit jaar merkten ze veel atypische beslissers op. Mensen die door de impact van het coronavirus (tijdelijk) werkloos zijn, en daarom nu een carrièreswitch maken. Dat ze hun anciënniteit vanaf dit schooljaar voor knelpuntvakken mee kunnen nemen, lijkt niet te hebben meegespeeld: toen dat in het intakegesprek ter sprake werd gebracht, waren de studenten verrast. Ze wisten dat meestal nog niet, al vinden ze het natuurlijk leuk meegenomen.”

Ook het aantal inschrijvingen voor de VUB-lerarenopleiding trekt stevig aan, laat coördinator Veerle Vandromme weten. “Het is nog te vroeg om conclusies te trekken, want inschrijven gebeurt dit jaar online en kan nog tot 8 oktober. We stellen daarnaast ook een grote interesse in de opleiding vast, vooral voor het traject dat we werkstudenten aanbieden. Voor het eerst werken we ook met de VDAB samen en is onze verkorte educatieve master voor knelpuntvakken in hun aanbod opgenomen.”

“Het lijkt me logisch dat een deel van de mensen die nu net klaar zijn met een basisopleiding beslist om de lerarenopleiding te volgen,” zegt arbeidsmarktdeskundige Stijn Baert (UGent/UAntwerpen). “Ik raad die groep ook aan om door te studeren.

Het is nog nooit zo zinvol geweest: één jaar bijstuderen leidt gemiddeld tot 5 tot 8 procent meer loon.”

Zolang er geen onderzoek naar verricht is, blijft het gissen naar de drijfveren van anderen die nu voor het onderwijs kiezen, zegt econoom Baert. “Waarschijnlijk is het een combinatie van factoren.

De coronacrisis heeft nog eens scherpgesteld op onze arbeidsmarkt op twee snelheden: het segment van de vaste contracten, en dat van de tijdelijke jobs en de freelancers die in crisistijd veel sneller uit hun job worden geduwd.

Dat mensen met een onzekere baan nu eieren voor hun geld kiezen en een sprong wagen die ze misschien al lang overwogen, lijkt logisch. Als het imago van een overheidsjob, inclusief dat van leerkracht, verbetert, vergroot dat de aantrekkingskracht. Tel daar de verhalen bij die iedereen de laatste jaren via de media hoort over de grote tekorten in het onderwijs, en de anciënniteit die zij-instromers vanaf nu kunnen meenemen.

Maatregelen die tot een hoger loon leiden, zullen meer mensen naar het onderwijs lokken.”

PROF : UN MÉTIER DE PLUS EN PLUS PRISÉ Le système éducatif néerlandophone bruxellois compte remarquablement moins de postes vacants que les années précédentes, et les classes dans les cours de formation des enseignants sont envahies. Malgré ou juste grâce au coronavirus, la pénurie d’enseignants dans l’enseignement flamand à Bruxelles semble se résorber. Ce sont principalement les formations destinées à ceux qui travaillaient jusqu’à présent dans d’autres secteurs qui connaissent la plus forte croissance. Le fait qu’à partir de cette année scolaire, ils seront autorisés à emporter au moins une partie de leur ancienneté pour les matières qui présentent une difficulté joue probablement un rôle dans cette situation. Après tout, ils perdent désormais moins de revenus lorsqu’ils entrent dans l’enseignement. « Il semble logique que les personnes ayant un métier moins sûr choisissent la sécurité de l’emploi et fassent maintenant le saut vers l’éducation qu’elles envisageaient peutêtre depuis longtemps », explique l’expert du marché du travail Stijn Baert (U Gent/U Antwerpen).

FR

De coronacrisis trekt meer geïnteresseerden naar de lerarenopleiding. © PHOTONEWS ARCHIEFBEELD

MEDISCH TECHNICUS STAPT NA RUIM DERTIG JAAR OVER NAAR HET ONDERWIJS

‘Ik wil kinderen motiveren voor techniek’ Vanaf september zit Frank Van Gansberghe (*) na ruim drie decennia opnieuw vier namiddagen per week op de schoolbanken. Van Gansberghe (55) deed vijftien jaar onderhoud en herstellingen van medische apparatuur voor een Brusselse firma, en daarna even lang als zelfstandige. “Als ik nog eens tien jaar hetzelfde doe, vrees ik dat het een sleur kan worden. Ik denk er al een tijd over na om in het onderwijs te stappen, ik heb het bijvoorbeeld altijd leuk gevonden om

medisch personeel uitleg te geven over apparatuur.

Ik wil kinderen motiveren voor techniek. Door het aanschouwelijker en plezanter te maken, wordt techniek, denk ik, toegankelijker.”

Dat hij op infodagen hoorde dat hij vanaf dit schooljaar minstens tien jaar anciënniteit kan meenemen, heeft wel meegespeeld. “Als het financiële verschil te groot is, verhoogt dat de drempel om in het onderwijs te stappen, zeker omdat ik als

langdurig zelfstandige geen uitkering kan krijgen tijdens mijn opleiding.

Het extra beetje zekerheid daarna – een vaste betrekking, een geregeld pensioen – helpt ook.

Maar dat is niet de hoofdreden. Ik wil mij later niet beklagen dat ik nu de sprong niet heb gewaagd.”

Van Gansberghe haalde in zijn jeugd een graduaat elektronica, en zal dat met een verkorte educatieve bachelor combineren om zo leraar techniek in de

eerste vier jaar van het secundair onderwijs te worden. Dat kan zowel in het tso als in het aso en bso.

Tegen het tweede semester hoopt hij zijn studie te kunnen combineren met een eerste onderwijservaring.

“Brussel is voor mij niet ver en vlot bereikbaar, dus ik zie me er nog wel terechtkomen. Discussiëren met jongeren van allerlei achtergronden over het leven is ook iets wat me aanspreekt.”

(*) dit is een schuilnaam, omdat de geïnterviewde de komende tijd nog werkt als medisch technicus. © PHOTONEWS

TEACHING: AN INCREASINGLY ATTRACTIVE PROFESSION Dutch-language education in Brussels has seen a notable reduction in the number of open vacancies, and teacher training programmes are full of candidates.

Despite perhaps thanks to the coronavirus, the shortage of teachers in Flemish education in Brussels is decreasing. The biggest growth can be seen in programmes for lateral transfer students who previously worked in different sectors. The fact that those teaching subjects for which there is a shortage of teachers can retain at least part of their seniority from this school year may certainly play a role in this development. They will now lose less of their income when transitioning to education. “It seems logical that people with insecure jobs are opting to move into education, which they might already have been considering for a long time,” says labour market specialist Stijn Baert (UGent/ UAntwerpen).

EN

2 SEPTEMBER 2020

I 9

Reportage

ZOMERSCHOLEN VANGEN KWETSBARE KINDEREN OP

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘Leuk, op deze school krijgen we geen huiswerk’

10

Twee weken vroeger naar school en dat nog leuk vinden ook: in Molenbeek frissen de kinderen al sinds half augustus spelenderwijs hun maaltafels op.

De zomerschool van de gemeente kon honderddertig kwetsbare kinderen opvangen. “Elke dag die ze buiten kunnen spelen, is er één gewonnen.”

— EVA CHRISTIAENS, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D

“

I

e kleine wijzer staat op?”

“Zes!” Het eerste leerjaar leert op de laatste woensdag van augustus kloklezen, met z’n dertienen in een zomerklas. “Niet gemakkelijk,” zegt Martine Van Lier, coördinatrice van de Molenbeekse zomerschool. “De klok lezen is iets taligs, hé.”

Het is uiteindelijk halfelf op de klok van de juf en de zesjarigen zijn er vlot mee weg. Ondertussen giechelen ze erop los. En dat na acht weken zomervakantie, vaak zonder Nederlands, maar vooral na een paar vreemde maanden van onlinelessen en weinig buitenlucht. “Sommige kinderen en moeders zijn de hele lockdown niet buiten geweest. In de zomerschool horen ze tenminste al twee weken vroeger Nederlands dan gewoonlijk. Dat is toch een voorsprong op de rest van hun klas, als de school weer begint,” zegt Van Lier.

Intussen zitten ze weer in de klas, want op 1 september zijn alle Brusselse scholen weer geopend voor iedereen. Een groot verschil met de laatste schoolweken in mei en juni, toen de kinderen zich nog in bubbels moesten bewegen en

2 SEPTEMBER 2020

nog niet alle leerjaren konden terugkeren op de schoolbanken.

Ook in de Molenbeekse zomerschool, die de laatste twee weken van augustus plaatsvond, moesten de kinderen in twee aparte bubbels van vijftig kinderen spelen. In de klas zaten ze maximaal met veertien. Al die kinderen werden geselecteerd door de zorgleerkrachten van de vijf gemeentelijke basisscholen. Ze contacteerden enkel de kinderen die het meeste achterstand opliepen of leerlingen die thuis veel stress hebben gekend.

“Het was een gesloten zomerschool, alleen voor onze eigen leerlingen en alleen voor die kinderen van wie wij vonden dat ze het nodig hadden,” zegt Van Lier.

Tijdens de vakantie werden er in heel Brussel acht dergelijke zomerscholen georganiseerd voor kinderen uit het lager onderwijs.

“Het is de bedoeling om de leerstof spelenderwijs te brengen,” zegt Van Lier. “De kinderen mogen niet het gevoel hebben dat het een gewone schooldag is. Je merkt dat er een andere sfeer heerst dan tijdens het schooljaar. De kinderen zijn echt gelukkig, je ziet dat ze

ervan genieten. En elke namiddag die ze kunnen spelen, is er één gewonnen.”

TIK TOK IN DE KLAS De gemeente Molenbeek kon honderddertig kwetsbare ketjes ervan overtuigen om de laatste twee weken van de zomervakantie al naar school te komen. De klassen zijn gespreid over twee schoolsites: zes klassen hier, in De Knipoog, en zes in De Regenboog.

In de voormiddag krijgen ze les, in de namiddag staat er sport, muziek en knutselen op het programma. “Leuk, want op deze school krijg je geen huiswerk,” zegt Emmanuel uit het tweede leerjaar.

Daar zijn ze intussen begonnen met een maaltafelbingo. “Vijf keer zes, hoeveel is dat?” vraagt de juf.

“Dertig,” weten de kinderen, dus mogen ze dat vakje doorkruisen op hun bingopapier. “Ik heb bijna een lijn,” roept een meisje vooraan. Dat maakt het spel meteen extra spannend. Er wordt gefluisterd en met de stoelen geschoven. “Bingo,” galmt het even later. En ondertussen zijn die moeilijke maaltafels alvast opgefrist.

In het vijfde leerjaar is het tijd voor begrijpend lezen. Juf Firdaous heeft een tekst gevonden over Tik Tok. Het verhaal gaat over Celine en Michiel, twee vloggers die een miljoen volgers wisten te bereiken in slechts enkele maanden. “Wist je dat ze uit België komen?” vraagt de juf.

“Nee, we hebben nog niet alles gelezen,” zeggen de kinderen. Ze vertellen liever dat ze zelf ook video’s maken. Eén meisje heeft al vierhonderd volgers op Tik Tok, een andere jongen maakt samen met zijn ouders YouTube-video’s over de islam. En nog iemand anders maakt filmpjes, terwijl hij doet alsof hij de politie is,

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Even pauzeren met de juf. De zomerschool moet de leerlingen bijbenen, maar er is ook tijd voor sport en spel.

“De kinderen mogen niet het gevoel hebben dat het een gewone schooldag is. Er heerst een andere sfeer dan tijdens het schooljaar” MARTINE VAN LIER Coördinatrice Molenbeekse zomerschool

gróót gebouw,” zegt ze. Ze beeldt met haar armen de bollen van het Atomium uit.

“Dit jaar is bijna niemand naar het buitenland geweest, terwijl je normaal tijdens de zomermaanden in Molenbeek maar half zoveel auto’s op straat ziet,” zegt schepen van Nederlandstalig Onderwijs Jef Van Damme (SP.A), die ook naar de zomerschool is afgezakt. “Eigenlijk is een zomervakantie van acht weken veel te lang voor anderstalige kinderen of kinderen uit lagere inkomensgroepen. Ze vervelen zich te pletter en bovendien verliezen ze veel van hun kennis. We hopen dan

▼

maar nee, die mogen we niet bekijken in de klas.

Hebben ze dan zelf nog wat gelezen deze zomer? “Ik wel,” zegt Sarah als een van de enigen.

“Gewoon op de computer. Ik lees verhalen over een tweeling die van alles meemaakt.” Behalve lezen en knutselen zijn er deze coronazomer weinig vakantieverhalen verzameld.

“We zijn naar Nederland geweest en vaak naar het park,” zegt Salma uit het vijfde. “Ik ben ook eens gaan zwemmen.” In het tweede leerjaar vertelt de kleine Ines dat ze een keertje naar haar oma is geweest. “En ook naar een gróót park met een

2 SEPTEMBER 2020

I 11

▼

ZOMERSCHOLEN VANGEN KWETSBARE KINDEREN OP

B R U Z Z | R E P O R TA G E

ook dat we dit initiatief de komende jaren kunnen voortzetten, corona of niet.”

Het idee voor de inhaallessen kwam er al na de paasvakantie, maar de gemeente kreeg pas goedkeuring en subsidies van de Vlaamse Gemeenschap op 20 juni. “Dat was heel laat,” vindt coördinatrice Van Lier. “Gelukkig waren we al in gang geschoten en heb ik snel een team kunnen vinden om voor elk leerjaar twee klassen te vormen.” In totaal zijn 24 lesgevers opgetrommeld, onder wie vier jobstudenten via de lerarenopleiding van de Erasmushogeschool. De andere leerkrachten zijn vergoed via bijklussen.

“Voor mij was het geen moeite,” zegt juf Louise Verhiest, die haar lokaal aan het opruimen is. Ze staat in het vijfde leerjaar in De Knipoog en gaf de eerste week van de zomerschool vijf voormiddagen les.

“Ik woon niet al te ver, ik heb geen kinderen en zelf heb ik vroeger alle kansen gekregen. Wat is dan een halve week van mijn zomervakantie?

Als ik die kinderen zelfs maar één trucje kan leren waar ze volgende week iets aan hebben in de klas, dan hebben ze dat toch maar mooi geleerd op de zomerschool.”

WARM NEST Het zesde leerjaar is bezig met spelling, een lastig vak zonder veel trucjes. De woorden ‘populair’ en ‘documentaire’ schrijf je niet zoals je ze hoort. “Jawel, het lukt nog,” zegt de elfjarige Mousmanu. De zesdes beginnen volgende week aan hun eerste dagen op de middelbare school. “Geen stress,” zegt Mousmanu daarover. “Ik kan snel vrienden maken.” Achteraan in de klas roept Alae dat ze blij is om nog een keer op de lagere school te zijn. “Zo zien we elkaar nog eens voor we naar het middelbaar gaan,” zegt ze.

“Als de scholen nog een keer zouden dichtgaan, dan wordt het echt moeilijk om de achterstand in te halen” LOUISE VERHIEST Leerkracht vijfde leerjaar

Juf Sarah is wat bezorgd dat de kinderen de middelbare school onderschatten. “Qua kennis en sociale vaardigheden zal het volgens mij wel lukken, maar of ze kunnen luisteren?” lacht ze. “Ze hebben duidelijk al maanden weinig Nederlands gehoord, want ze schakelen meteen over naar het Frans als ze tegen elkaar praten.

Daarom laat ik hen elke dag twintig minuutjes lezen.”

Ook juf Louise weet dat de komende weken niet eenvoudig zullen zijn. “Tijdens de schoolsluiting had elke leerkracht verschillende filmpjes gemaakt om de leerstof uit te leggen, die we op de Facebookpagina van de klas zetten,” legt ze uit.

“De ouders liken dat filmpje dan, dus ga je ervan uit dat alle kinderen het wel gezien zullen hebben. Later blijkt op school dat dat niet zo is. Het blijft een groot taboe om te zeggen dat er thuis geen internet of printer is, of dat ze iets niet begrijpen. We hebben de meeste mensen uiteindelijk wel bereikt, maar we zijn er enorm hard mee bezig geweest.”

Zelfs tijdens de zomerschool moesten alle zeilen worden bijgezet om iedereen mee te krijgen. De eerste dag kwam maar de helft van de ingeschreven kinderen opdagen.

Coördinatrice Martine Van Lier moest de ouders opbellen als herinnering. Uiteindelijk waren 130 kinderen aanwezig voor de 168

Grappige tekeningen die de klas rondgaan, zelfs dat hoort bij de zomerschool.

12

I

2 SEPTEMBER 2020

voorziene plaatsen. “We hebben een dertigtal kinderen niet meer gehoord, dat klopt,” zegt Van Lier. Het is duimen dat zij in september allemaal terugkeren, want eind vorig schooljaar bleven in Molenbeek nog altijd een tiental kinderen per basisschool thuis – ondanks de heropening.

“De uitdaging is om de kinderen structuur te bieden, maar ook zeker om hen weer naar school te krijgen,” zegt schepen Van Damme. “De prioriteit op onze basisscholen moet zijn om les te geven en een warm nest te creëren, niet om corona te bestrijden. Er is al zoveel schade berokkend door maandenlang niet buiten te kunnen spelen. Dat heeft misschien minder zichtbare, maar wel negatievere effecten op de langere termijn.”

Intussen spreken de Vlaamse onderwijskoepels over verplichte screenings en toetsen om te zien waar kinderen staan aan het begin van het schooljaar. In De Knipoog willen ze eerst en vooral genoeg praten met de kinderen. “Kinderen mogen niet met stress in de klas zitten, want ze zitten vol vragen,” zegt juf Louise. “Ze vragen me of ze hun oma nog mogen zien en of dit allemaal opnieuw zal gebeuren. Dan moet ik eerlijk zeggen dat ook ik het niet allemaal weet, maar we kunnen er zeker niet over zwijgen. Ik maak mijn werkbundel voor taal nu in het thema van corona, zodat de kinderen een brief kunnen schrijven naar iemand die ze missen.”

De leerstof moet wel gezien worden. Experts zeiden eerder dat zomerscholen alleen niet zullen volstaan om de leerachterstand weg te werken. “We kunnen niet alle ongeziene leerstof een jaar blijven opschuiven,” vindt ook leerkracht Louise. “Ik hoop dat we genoeg zorg krijgen, zodat we per kind kunnen kiezen wat echt belangrijk is om aan te werken. Als de scholen nog een keer zouden dichtgaan, dan wordt het echt moeilijk om de achterstand in te halen.”

ÉCOLE D’ÉTÉ À MOLENBEEK À Molenbeek, la commune a organisé une école d’été pendant les deux dernières semaines de vacances, pour rafraîchir les pupitres et surtout pour jouer à l’extérieur. « C’est chouette, on n’a pas de devoirs dans cette école », disent les enfants. « Et on se revoit. » En classe, ils apprennent les calculs et la lecture, mais il y a aussi du temps pour Tik Tok et YouTube. Au total, la commune a pu convaincre 130 enfants de suivre des cours supplémentaires. C’est important, car depuis la crise du coronavirus, le retard d’apprentissage s’est accru. Les enseignants se préparent à des premières semaines d’école éreintantes. « Nous devons nous assurer que les enfants ne sont pas stressés en classe, parce qu’ils ont encore plein de questions sur le coronavirus », dit un enseignant de l’école primaire De Knipoog à Molenbeek. « Mais nous ne pouvons pas constamment reporter les cours.

J’espère que nous recevrons l’aide nécessaire pour s’adapter aux besoins de chaque enfant. » FR

SUMMER SCHOOL IN MOLENBEEK Not everyone went back to school on 1 September this year. In Molenbeek, the municipality organized a summer school for the last two weeks of the holiday to freshen up the multiplication tables, but mostly to spend a lot of time playing outside. “It’s great, we don’t have to do any homework at this school,” the children say. “And we get to see one another again.” They learn to read the clock, maths, and spelling, but there is also time for Tik Tok and YouTube. “It shouldn’t feel like a normal school day,” coordinator Martine Van Lier tells us. In total, the municipality convinced 130 children to sign up for extra lessons. This is important because the corona crisis has worsened learning loss. Teachers are preparing for difficult weeks at the beginning of the school year. “We must ensure that coming to school does not cause stress. The children have many questions about corona,” a teacher at the primary school De Knipoog in Molenbeek says. “But we can’t keep postponing the curriculum. I hope we receive enough support to be able to help each individual child to work on whatever they are struggling with.”

EN

MASCULINITIES

E.R. : D.LAURENT, RUE DU POIVRE 1, 1000 BRUXELLES GRAPHIC DESIGN: KIDNAP YOUR DESIGNER SWEATSHIRT: MOSAERT

MODE & KANT MUSEUM FASHION & LACE MUSEUM

MASCULINITIES

MASCULINITIES

EXPO 28.08.20 › 13.06.21 RUE DE LA VIOLETTE 12 VIOLETSTRAAT 1000 BRUXELLES - BRUSSEL(S) WWW.FASHIONANDLACEMUSEUM.BRUSSELS

Je verzekeringsexpert voortaan ook in de metro

Omdat er geen vaste werktijden, weekends en werkplekken meer zijn. Omdat je enerzijds een vraag over je bankzaken of beleggingen hebt, en anderzijds het advies van een verzekeringsexpert wil krijgen... staan onze experts voor je klaar via KBC Brussels Mobile.

Wij zijn waar jij bent. kbcbrussels.be/mobile V.U. : KBC Group NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, BelgiĂŤ. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel.

Samenleving

Corona dwarsboomt burgerparticipatie Agora Voorstellen van een volksassemblee van Brusselaars rond zijn eerste thema, huisvesting: daar zou de nieuwe politieke speler Agora normaal eind april mee uitgepakt hebben. Maar het coronavirus dwarsboomde ook het eerste grote experiment met burgerdemocratie voor het Brussels parlement. — SARA DE SLOOVER

M

idden 2019 won Agora – dat zichzelf liever geen partij noemt – verrassend een zetel in het Brussels parlement. De naam van de beweging verwijst naar het oud-Griekse woord voor ‘ontmoetings- en verzamelplaats’, en haar kiesprogramma draait helemaal om de invoering van een burgerassemblee.

En daar maakte Agora meteen werk van. Honderdvijftig vrijwilligers werkten mee aan software om een representatief staal van zesduizend Brusselse adressen uit te loten. Die kregen allemaal een brief in de bus. De groep geïnteresseerden werd verder uitgedund om een zo goed mogelijke spreiding qua leeftijd, gemeente, gender en opleidingsgraad te garanderen.

De volksassemblee van 89 Brusselaars – evenveel als in het parlement – zou vijf keer in levenden lijve bijeenkomen over het eerst gekozen thema: huisvesting.

Agora koos bewust voor live-ontmoetingen om ook laagopgeleide, minder mondige burgers aan het woord te laten. Voor de meetings werd in een vergoeding voorzien, in vertalers en kinderopvang. En toen, net na de derde bijeenkomst op 7 maart, sloeg het coronavirus ook in België hard toe.

“Voor die meeting kwam al een kwart minder deelnemers opdagen,” zegt Hannah Vanbelle, medeverantwoordelijke voor de organisatie van de assemblee. De laatste twee geplande sessies werden natuurlijk afgelast, waardoor de assemblee eind april niet kon stemmen over de finale vragen en voorstellen.

TELEFOONTJES Om de banden aan te houden, belde Agora in die eerste weken

van de zachte lockdown zowat twee derde van de deelnemers op. “Er zijn mensen bij van in de tachtig”, zegt Vanbelle. “En mensen in precaire situaties, of eenzame mensen zonder netwerk.”

Tegelijk maakte de partijleiding een lijst parlementaire vragen op basis van de ideeën die de assembleeleden op 7 maart nog op kladblaadjes hadden neergepend.

Agora-parlementslid Pepijn Kennis zal die vragen dit najaar stellen. Kennis onthoudt zich immers al een jaar bij elke

stemming in het parlement, tenzij het over de bevordering van burgerparticipatie gaat. De bedoeling was altijd dat hij enkel een doorgeefluik zou zijn voor de ideeën van de volksassemblee.

TERUGKOMDAG Daarnaast lanceerde Agora een enquête, met de vraag of de leden van de assemblee überhaupt nog wilden deelnemen. Een meerderheid bleek graag verder te willen doen, maar niet online.

“We hebben de bijeenkomsten nooit virtueel willen

“Je voelt de spirit van deze beweging niet achter je pc-scherm” HANNAH VANBELLE Fractiesecretaris Agora

Op 1 augustus was er al een terugkomdag voor de uitgelote burgers. Agora zet in het najaar in op fysieke bijeenkomsten, om iedereen de kans te geven deel te nemen. © CAROLE ROUQUIER

organiseren,” zegt parlementslid Kennis. “We willen dat mensen met elkaar in discussie gaan, en zo ook soms van mening veranderen.

Zo’n delicaat proces overhevelen naar het computerscherm is niet evident. We hebben onderzoekers gecontacteerd die geëxperimenteerd hebben met onlineburgerraadplegingen, en die bevestigen dat ook.” Vanbelle: “Een deel van de leden van de assemblee heeft zelfs geen e-mailadres, om maar een voorbeeld te geven.”

De ‘journée de retrouvailles’ kwam er uiteindelijk op 1 augustus (met toestemming van de Stad). De deelnemers kregen uitleg over het verdere verloop, en mochten daarna bespreken hoe ze huisvesting hebben ervaren tijdens de coronacrisis. Van de 26 geregistreerde deelnemers kwamen er uiteindelijk maar 16 opdagen. “Tien zijn nog op het laatste moment afgevallen als gevolg van de nieuwe maatregelen,” zegt Vanbelle.

“Natuurlijk is dat keifrustrerend,” zegt de fractiesecretaris. “Je ziet ook dat er minder vrijwilligers actief zijn. Er is minder concreet te doen, en mensen zijn schermvergaderingen moe. Je voelt de spirit van deze beweging niet achter het scherm.”

“Tegelijk zijn er ook zestien supergemotiveerde mensen opgedaagd. En daar moet je het voor doen.”

BRUZZ | SAMENLEVING

EERSTE BRUSSELSE BURGERASSEMBLEE VERGADERT IN NAJAAR WEER, AL DAN NIET VIRTUEEL

WEBPLATFORM Hoe Agora de eerste cyclus van zijn burgerassemblee nu zal afmaken, is nog koffiedik kijken. “Maar het zal gebeuren. We hebben drie data vastgelegd in het najaar,” zegt Vanbelle. “Voorlopig gaan we uit van fysieke bijeenkomsten. Om die reden hebben we drie dagen in plaats van de geplande twee voorzien: met mondkapjes op hebben mensen meer pauzes nodig.”

Intussen werken vrijwilligers ook aan een open-sourcewebplatform, mochten fysieke bijeenkomsten dan nog altijd onmogelijk blijken.

Want eind november moeten de ordonnantievoorstellen er liggen. In februari 2021 begint Agora volgens de planning immers met een tweede volksassemblee, die in november al moet worden uitgeloot. Vanbelle: “Het worden érg drukke maanden.”

2 SEPTEMBER 2020

I 15

Spreektijd

KERSVERS DIRECTEUR VAN DE AB TOM BONTE BLIKT VOORUIT

‘Ik keer terug naar mijn eerste liefde’ Deze week begint voor Tom Bonte een nieuw hoofdstuk in Brussel: de Ancienne Belgique op koers houden. Geen makkie, want de voormalige directeur van de Beursschouwburg moet zijn nieuwe matrozen door de zwaarste storm uit de geschiedenis van de concertzaal loodsen. “Zolang we dit abnormaal blijven vinden, is het goed.”

— TOM ZONDERMAN, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

ls ik corona had zien aankomen, had ik mijn ontslag misschien niet gegeven,” steekt voormalig directeur van de Beursschouwburg Tom Bonte openhartig van wal in een hoekje van café De Markten. Op een handvol mondmaskers na en een stel planten dat ons op afstand houdt van onze buren, zoemt het er zoals voorheen. In de culturele sector daarentegen, zoemt het nog lang niet zoals voorheen. Van de anderhalve meter social distancing is sinds 1 september voor cultuurhuizen vijftig centimeter afgepitst, letterlijk een stap in de goede richting.

Maar de maximumaantallen – 200 binnen, 400 buiten – blijven een wurgkoord rond de nek. En dan vooral rond die van het livecircuit, dat aan zijn zo essentiële ‘beleving’ moet inboeten én financieel de zwaarste klappen krijgt.

Er zijn wellicht betere momenten om de meest tot de verbeelding sprekende concertzaal van België te gaan leiden. Maar de kersverse algemeen directeur van de Ancienne Belgique heeft geen spijt van zijn sprong van de kleinere naar de grotere cultuurtempel. Integendeel, de goesting om het iconische, internationaal gerenommeerde en bij artiesten zo geliefde huis te dirigeren, is groot. Ook al staat hem nu een van de grootste uitdagingen in het 41-jarige bestaan van het huis te wachten.

16

I

2 SEPTEMBER 2020

Je had je je jobwissel wellicht net iets anders voorgesteld.

TOM BONTE: (Lacht) Een beetje. Toen ik stopte bij

de Beursschouwburg, was dat voor mij het einde van een mooi verhaal. Met de zelfzekerheid van een diva ging ik ervan uit dat ik makkelijk iets anders zou vinden. In maart, when the shit hit the fan, leek die toekomst plots heel onzeker.

De lockdown en de periode daarna waren heel vreemd, ik was nog in functie tot in juni en moest plotseling mijn laatste maanden thuiswerken. Nu, als ik daarop terugkijk, kan ik niet zeggen dat die periode ongelegen kwam. Ik was toe aan rust.

Corona verplichtte mij om de dingen los te laten.

Je begint op 1 september, lekker symbolisch. De start van een nieuw, spannend cultuurseizoen, maar ook van een net zo spannend schooljaar.

Voelt het voor jou als een eerste schooldag?

BONTE: Ik heb onlangs met een rolkarretje mijn bureaumateriaal honderd meter verder over de Anspachlaan geduwd, van de Beurs naar de AB. Ik heb naar (voormalig directeur ad interim) Marc Vrebos moeten bellen om mij binnen te laten, want ik had nog geen sleutel. Hij opende de deur met zijn fototoestel in hand, de intrede van de nieuwe directeur met zijn kaduke rammelkast wilde hij absoluut op beeld vastleggen. (Lacht) Het

voelt inderdaad een beetje als een eerste schooldag, in een nieuwe, grotere school. Maar ik heb wel het gevoel dat ik warm onthaald ga worden, al maakt corona veel dingen onzeker. De AB is een machine die draait. Bij wijze van spreken hebben ze mij niet nodig om te doen wat ze altijd deden.

De zoektocht zal zijn: wat is mijn rol in dat huis?

Eerst en vooral: de AB inpassen in “The new ABnormal”, zoals jullie het zelf noemen.

BONTE: Zolang we het abnormaal blijven vinden, is

het goed. Ik juich toe hoe de culturele sector naar oplossingen zoekt, maar we moeten ervoor blijven pleiten dat we vroeg of laat terugkeren naar het normaal van voorheen. Dat gaat deels gebeuren, daar ben ik gerust in. Kijk naar de discussie rond de woonzorgcentra, hoe we het niet langer oké vinden dat die ouderen volledig afgescheiden worden van de buitenwereld. Sommigen geven ook aan dat ze nog liever het risico op corona lopen, dan onder een stolp te leven.

Ik ga er nog altijd van uit dat er een vaccin komt, en dat dat veel zal oplossen. Maar als dat er niet komt, moeten wij ook dat debat voeren: zijn we bereid om al de vrijheden van ons westerse leven op te geven om een gezond leven te leiden, of willen we af en toe ook naar een concert gaan en zeggen: dat is het risico dat we dan nemen?

▼

A

“

BRUZZ | SPREEKTIJD Tom Bonte wil zijn tijd in de spotlights als directeur van de Ancienne Belgique gebruiken om de zaken goed te overdenken: “Ik hoop niet dat het binnen een jaar business as usual zal zijn.”

17

▼

KERSVERS DIRECTEUR VAN DE AB TOM BONTE BLIKT VOORUIT

De culturele sector toonde zich de voorbije weken node strijdvaardig. De bezoekerslimieten gingen weer omhoog en anderhalve meter werd één meter. Is dat een succes of een magere troost?

BONTE: Die één meter zal de capaciteit voor zalen met een zittend publiek zeker verbeteren, maar het komt uiteraard nog niet tegemoet aan de vraag van de sector om rekening te houden met de grootte van de zaal. Eenmaal je in je zaal 200 mensen hebt geplaatst, met anderhalve of één meter afstand, stopt het. Voor de (pop)muzieksector, waar staande concerten de norm zijn, levert deze aanpassing in feite geen winst op.

Hoe komt het dat de verzuchtingen van de cultuursector zo weinig gehoor krijgen?

BONTE: Daar heb ik het raden naar. Ik volg heel erg

de kritieken van de crisiscel voor cultuur. Als er één sector is die weet hoe hij moet omgaan met publieksstromen, dan wel cultuur. Er is een protocol ontworpen door Overleg Kunstenorganisaties (oKo), er is een sectorgids geschreven, er is met virologen overlegd. Er is een consensus, maar de politiek durft die niet te volgen. Vooral het gebrek aan uitleg over het waarom, maakt het moeilijk.

Doen de beleidsmakers niet te weinig? Duitsland maakt 1 miljard euro vrij voor zijn Neustart Kultur.

BONTE: Duitsland zet de laatste jaren echt in op

cultuur. Bij ons liggen de bedragen een pak lager.

Maar de tijdelijkewerkloosheidsmaatregel, die nu weer verlengd is, vind ik bijvoorbeeld wel erg goed.

TOM BONTE • Geboren in 1977 in Turnhout • Studeert kunstwetenschappen aan de KULeuven, zwaait af met een thesis over middeleeuwse kunst • Richt in 2000 met enkele gelijkgezinden Traktor op, een vrijhaven voor kunsten • Werkt van 2001 tot 2004 als assistent-programmator podiumkunsten bij deSingel • Programmeert van 2005 tot 2011 podiumkunsten bij de Vooruit • Wordt in 2011 algemeen en artistiek directeur van de Beursschouwburg • Is sinds 1 september de nieuwe algemeen directeur van de Ancienne Belgique

18

“Er liggen kansen voor keuzes die je misschien niet maakt als een machine tegen honderd per uur draait” TOM BONTE Algemeen directeur Ancienne Belgique

Onderschatten we de waarde van cultuur?

BONTE: Als er iets positiefs is aan deze crisis, is het toch dat de waarde van cultuur nog een keer duidelijk is geworden. Waar we eerder wel eens werden weggezet als “die subsidieslurpers”, blijkt er nu een breder draagvlak, it is worth fighting for.

Veel mensen die meenden niet aan cultuur te doen, stonden voor een gesloten deur bij de cinema of de boekenwinkel, of ze misten het simpelweg om eens met anderen samen te komen op een of ander event. Dat gevoel van gemis moeten we toch in ons voordeel kunnen draaien?

Bij de bekendmaking van je nieuwe functie zei je dat je corona ook zag als een uitdaging om nieuwe ideeën en initiatieven te ontwikkelen.

BONTE: Dat denk ik ook echt: laten we deze crisis

voor een stuk gebruiken. Ik wil niet binnen een jaar vaststellen dat het organiseren van concerten weer business as usual is. Niet dat die business as usual slecht was, maar zo’n diepe cesuur is wel een moment om na te denken. Zijn er dingen die we altijd al wilden doen, maar om allerlei redenen niet deden? Er liggen kansen voor keuzes die je misschien niet maakt als een machine tegen honderd per uur draait, dan is het alleen maar wat bijsturen. Corona kan een kantelmoment zijn.

Vertel!

BONTE: Ik kijk naar de AB als een 24/7-ontmoetingsplek voor mensen met een melomane afwijking. Muziek bij een croissant en koffie, nachtmuziek... Ik spreek graag over daylife, eveninglife, nightlife. Ik ben ervan overtuigd dat culturele plekken in de toekomst naast hun kernactiviteit de beleving centraal moeten zetten om de concurrentie met online en de bredere entertainmentsector aan te kunnen gaan. Daar zit nog marge. Daarnaast denk ik aan meer samenwerkingen, de stad intrekken en ze binnenhalen...

Bij de Beursschouwburg kon je dwars zijn, schuren tegen maatschappelijke hangijzers. Bij de AB moet je ook de mainstream bedienen.

BONTE: Dat vind ik geen probleem. Het is niet omdat de AB een breder publiek heeft, dat je geen niches kan opzoeken of een maatschappelijke rol kan opnemen. De AB doet dat bijvoorbeeld nu al met zijn ecologische voortrekkersfunctie.

BONTE: Absoluut niet. Er moet nog uitdaging zijn aan de job, en die ligt voor een stuk daar. Met dat soort partners heb ik nooit rond de tafel gezeten.

Bij deSingel en in de Vooruit programmeerde je, in de Beursschouwburg was je algemeen én artistiek directeur. Ga je dat inhoudelijke niet missen?

BONTE: Ik had die overstap eigenlijk al gemaakt, de laatste jaren bij de Beursschouwburg heb ik mij minder met de programmering beziggehouden. Ik voelde dat mijn uitdaging meer op dat ‘managerial’ niveau zat, om het met een vreselijk woord te zeggen. (Lacht) Ik vond meer mijn plezier in de organisatie en de mensen gemotiveerd houden.

Nu, de algemene directie heeft ook een artistieke component. Om te weten waar je naartoe gaat, moet je niet alleen met het financiële bezig zijn. Ook de filosofie van het huis is belangrijk. En dan kom je in de buurt van het artistieke. Ik ga niet bepalen of het artiest x of y moet zijn, dat laat ik aan (artistiek directeur) Kurt (Overbergh) over. Maar we moeten wel uitmaken of we artiesten uit het alfabet willen, of met cijfers.

De AB vierde zijn veertigste verjaardag in 2019 met een record: 333.000 betalende bezoekers. Zitten we nu noodgedwongen aan het einde van die curve?

BONTE: Die cijfers mogen geen fetisj worden. We moeten bereid zijn om het ook een tijd met wat minder te doen. Anders kom je in een keurslijf terecht, en draait alles in functie daarvan. Sowieso zal het postcoronatijdperk andere cijfers tonen.

Je voorganger, Dirk De Clippeleir, had een heel andere aanpak dan pionier Jari Demeulemeester.

Waar zie jij jezelf ergens?

BONTE: Tussen hen beiden in, denk ik. In de

beginfase was de AB een vriendenclub, of zo stel ik het mij toch voor. Iedereen sloeg de hand aan de ploeg met heel veel inzet en enthousiasme.

Maar op een bepaald moment moet je dat structureren en professionaliseren. Dirk heeft daar een belangrijke rol in gespeeld, maar daar kwamen uiteraard moeilijke beslissingen bij kijken. Voor mij is het een cadeau dat hij dat gedaan heeft. Zo kan ik misschien een beetje terug in de richting van de Jari-filosofie evolueren.

Bij de Beursschouwburg ben je erin geslaagd om een divers publiek te bereiken. Dat blijft voor cultuurhuizen moeilijk. Hoe kan je dat keren?

BONTE: Door de stad in te gaan, en je ook op

andere plekken te manifesteren. Bovendien, als je wilt dat de mensen die de stad weerspiegelen ook in je zaal komen, moet je ze niet alleen proberen te lokken door prijzen te reduceren, maar ze ook op het podium zetten en ze mee laten werken. Als je dat doet, komt dat voor een stuk vanzelf.

“Alweer een blanke man die zich met diversiteit in de samenleving gaat bezighouden,” reageerde een lezer op het bericht van je aanstelling, waarin je

aangaf daarop te willen inzetten.

BONTE: Het is inderdaad pijnlijk dat we vandaag nog altijd met zoveel witte organisaties zitten, maar dat ombuigen is een langzaam proces. Het is natuurlijk ook een cliché om je daarop af te rekenen. Net zoals mijn opvolgster bij de Beursschouwburg, Melat Gebeyaw Nigussie, de commentaar kreeg dat ze is aangeworven omdat ze een kleur heeft, en niet om haar competentie.

De AB en de Beursschouwburg zijn ook te groot om ze te reduceren tot één issue, zoals diversiteit.

TRIPPEN OP ZAPPA “Pas toen ik in Brussel kwam, besefte ik: dit is de stad waarvoor ik het doe,” zegt Bonte wanneer we, zonder rolkarretje, voorbij zijn oude werkplek tjokken op weg naar zijn nieuwe. Antwerpen en Gent, waar hij voorheen heeft gewerkt, daar vloog hij overheen, zegt hij. “We zetten leuke programma’s op, maar ik vond niet dat we het verschil maakten. In de Beursschouwburg voelde ik die impact wel. In Brussel is nog veel mogelijk, hier loopt niet alles goed, hier liggen nog kansen.”

Brussel zuigt jonge kunstenaars en muzikanten aan, de scene boomt. Waaraan dankt de stad dat?

BONTE: Precies aan dat tweesnijdende: Brussel heeft een mooie maar ook lelijke kant. Het mag hier geen openluchtmuseum worden. De dag dat ze Brussel tot één grote piétonnier maken, is het gedaan. Maar dat zal zo snel niet gebeuren, als je ziet hoelang dat dat hier al duurt. (Lacht)

“Pas toen ik in Brussel kwam, bese e ik: dit is de stad waarvoor ik het doe” TOM BONTE Algemeen directeur Ancienne Belgique

Je bent hier in 2001 aangespoeld. Had je als jonge gast uit de Kempen een langetermijnvisie?

BONTE: Nee, maar als ik nu terugkijk op de voorbije

jaren, zie ik wel consistentie. Maar ik heb altijd het gevoel gehad dat ik een ongelofelijke sjansaar ben.

Ik wilde iets met muziek én met Brussel, en kijk waar ik nu zit. Beter kon ik niet vinden.

Ik associeer jou vooral met podiumkunsten. Hoe groot is je hart voor muziek?

BONTE: Dat is wat ondergesneeuwd door dans en theater, maar muziek is altijd mijn favoriete kunsttak geweest. Ik heb trouwens lang gitaar gespeeld in een band. We maakten Zappa-achtige rock, met heel veel bruggetjes en themawissels.

Veel repeteren, weinig optreden. Om door te breken, schuurden we net iets té hard. (Lacht) Ik besefte snel ik dat ik geen kunstenaar was, en beter kon organiseren. Eigenlijk keer ik terug naar mijn eerste liefde. Dat is een fijn vooruitzicht.

24/7 À L’ANCIENNE BELGIQUE C’est un nouveau chapitre que Tom Bonte ouvre à Bruxelles cette semaine en prenant la barre de l’Ancienne Belgique. Et ce ne sera pas une tâche facile, car l’ancien directeur général et artistique du Beursschouwburg a pour mission de sortir ses nouveaux matelots de la plus grande tempête de l’histoire d’une des salles de concert les plus renommées du pays, en pleine paralysie du secteur musical à la suite du coronavirus. «­J’espère que nous allons continuer à considérer ceci comme le nouvel anormal », dit-il, mais en même temps, il compte profiter de cette rupture pour développer de nouvelles idées et de nouvelles initiatives pour le temple de la musique internationalement reconnu. En faisant de l’AB un lieu de rencontres ouvert 24 heures sur 24 pour les personnes souffrant de mélomanie, par exemple. « Je suis convaincu qu’à l’avenir, les institutions culturelles devront aussi mettre l’expérience au centre afin de mieux tenir la concurrence avec internet et, de façon plus large, le secteur de l’événementiel. Et nous avons certainement encore de la marge à ce niveau. » FR

BRUZZ | SPREEEKTIJD

De AB is toch een commerciëlere onderneming.

Daar hoort onderhandelen met de Live Nations van deze wereld ook bij. Schrikt je dat af?

24/7 AT THE ANCIENNE BELGIQUE A new chapter is starting for Tom Bonte in Brussels this week: keeping the Ancienne Belgique on course. It won’t be easy because the former general and artistic director of the Beursschouwburg will have to steer his new crew through the most tempestuous storm in the history of one of the country’s most renowned concert halls, now that the corona crisis is crippling the music sector. “I hope we will continue to think of this as the new abnormal,” he says, but he also hopes to be able to use this period to develop new ideas and initiatives for the iconic, internationally beloved concert hall. For example, he thinks the AB could be a 24/7 meeting place for people who have trouble sleeping. “I am convinced that in addition to their core business, cultural spaces will have to focus more on experiences in the future, to compete with the online and broader entertainment sector. There are definitely still opportunities here.”

EN

2 SEPTEMBER 2020

I 19

BRUSSELS PHILHARMONIC

BEETHOVEN 5 V for Victory

12 September 2020: half

Brussels Philharmonic & Stéphane Denève conductor Ludwig van Beethoven Sinfonie Nr. 5 c-moll, op. 67

Vlaams Radiokoor & Bart Van Reyn conductor

Gustav Mahler Ich bin der Welt abhanden gekommen

a year after our last concert in

Flagey (a concert before an empty hall) both Brussels Philharmonic

& Vlaams Radiokoor are back on

stage. It will be a symbolic concert, audience.

The Vlaams Radiokoor will provide Ich

bin der Welt abhanden gekommen

by Gustav Mahler. One of his most beautiful songs, one that seeks to

give voice to his suffering and ours.

After this work, we allow Beethoven to lift our spirits and conquer fate with his 5th Symphony…

FLAGEY

“From C minor to C major, this symphony is a journey from drama to triumph, a message of hope, a proof that life is worthwhile.”

sat 12.09

18u30 & 21u

tickets: www.flagey.be

FA L L / W I N T E R

© LIESBET PEREMANS

STÉPHANE DENÈVE

BRUSSELSPHILHARMONIC.BE MET DANK AAN DE BELGISCHE TAX SHELTER & BELGA FILMS FUND

Brussels, we’re back!

ALEXANDER VANTOURNHOUT: ZOTTE TOEREN OP HET THEATERFESTIVAL

Bxl in the mix

© BART GRIETEN

Screws is een reeks van solo’s, duetten en groepsstukken.

Werpen, wortelen en worstelen NL

“Een voorstelling met de precisie van choreografie en de suspens van circus.”

Dat schrij de jury van Het TheaterFestival over Screws van de Brusselse choreograaf Alexander Vantournhout.

— MICHAËL BELLON

Dat Screws omschreven wordt als een creatie tussen hedendaagse dans en een circusact hoeft niet te verwonderen, want Vantournhout (1989) wordt ook wel eens een circograaf genoemd. Hij studeerde aan de École Supérieure des Arts du Cirque (ESAC) maar behaalde daarna ook een diploma aan dansschool P.A.R.T.S. Voor Vantournhout, die sinds 2014 al een stevig, experimenteel maar esthetisch coherent oeuvre heeft uitgebouwd, doet die circusachtergrond inmiddels wel minder ter zake. “Men heeft het er vaak over omdat het voor veel mensen iets exotisch heeft. Het is ook wel zo dat die achtergrond heeft geleid tot een meerdimensionale benadering van dans en tot een complexere relatie met object en toeschouwer. De balletschoen is trouwens uitgevonden door iemand uit het circus, dus dans en circus zijn nauwer verbonden dan we denken. Maar uiteindelijk doet vooral de inhoud van de voorstellingen ertoe.”

Vantournhout woont al dertien jaar in Brussel, maar hij is afkomstig van Roeselare, waar zijn compagnie not standing nog steeds is gevestigd. Ook die naam daagt hokjesdenken uit. “Hij impliceert beweging en ook het feit dat ik wil blijven veranderen en onderzoeken.”

Met Caprices, ANECKXANDER (Jongtheaterprijs Theater Aan Zee, Het TheaterFestival 2016), Raphaël, The ceramic rose, Red haired men en recent Through the

grapevine tekent sinds 2014 een oeuvre af. Voor 2021 is Inschrift in voorbereiding, en tijdens de coronamaanden maakte Vantournhout ook Snakearms: “Een ode aan het handen schudden – een van de laatste intermenselijke aanrakingen, die nu ook aan het verdwijnen is.”

ANTIZWAARTEKRACHT In Screws, door de TheaterFestival-jury ook gewoon “een voltreffer” genoemd, zijn de vijf performers op verschillende manieren ‘vastgeschroefd’: aan elkaar, aan een bowlingbal, met stijgijzers aan de vloer, met antizwaartekrachtschoenen aan een metalen staaf… Licht spectaculair vakwerk dat toch klein en poëtisch oogt. Vantournhout ziet de sequentie van vijf solo’s, duetten en groepsstukken als een serie ‘micro-onderzoeken’. “We gebruiken de voorwerpen zoals ze bedoeld zijn: de bowlingbal om mee te zwaaien, de stijgijzers om ons te verankeren in de grond… De objecten onderwerpen de dansers aan fysieke limieten maar maken ook andere bewegingen mogelijk. Ze functioneren als prothese. De stijgijzers maken het lichaam langer. De bowlingbal verlengt de arm en creëert kinetisch potentieel: zoals gewichten Griekse atleten in de oudheid verder lieten springen, genereert de bowlingbal snelheid en leidt hij mij in mijn beweging.”

Ondertussen wordt ook de toeschouwer in beweging gezet. “We veranderen vijf keer van publieksopstelling, want ieder onderzoek heeft een andere kijkrichting nodig.

Tijdens Het TheaterFestival kunnen we daarvoor nog eens gebruikmaken van de grote hal van Kanal. Mede door corona is het al van 2014 geleden dat ik nog een afgewerkt werk in Brussel heb kunnen presenteren. Dat wordt dus toch een speciaal moment.”

ALEXANDER VANTOURNHOUT: SCREWS 11 > 13/9, Kanal, www.theaterfestival.be 2 SEPTEMBER 2020

I 21

Masks off!

VISUAL ARTIST GWENDOLINE ROBIN REVEALS HER TAKE ON THE CORONA CRISIS

‘Our relationship to time has changed’ Every week we ask artists in Brussels about new insights that they have come to behind their mouth mask. This time, we spoke to Gwendoline Robin, who is concluding a neighbourhood project with a fire show in Schaarbeek/Schaerbeek as part of the five-day open-air event of the Kunstenfestivaldesarts. — MICHAËL BELLON

EN

What influences has Covid had on your professional life?

Many performances have been cancelled, of course, or were postponed and then eventually cancelled anyway. I did keep teaching at the art colleges ESA Le 75 and the Académie des Beaux-Arts in Tournai. But online. This had a great impact both on me and on the students because there was far less structure and great efforts had to be made to find solutions for the students’ practical, mental, and familial problems. On the other hand, this also brought the students and teachers closer together.

What influence does the current situation have on you as an artist?

I already often worked in public spaces, and this also for people who are not members of regular arts audiences. I would like to expand that work in public spaces because it enables you to meet people that you would not otherwise meet. I think that the lockdown has made the value of cooperation and encounter with other citizens even

22

I

clearer. I noticed this during collaborations with Cité de la Jeunesse, BridgeCity, De Kriekelaar, and FabLab. We have all discovered more about the city, which is enriching in any case, but it also makes us better equipped to envision a communal future.

What everyone will be able to see for free on Sunday is a short and fiery conclusion to a longer neighbourhood project.

We work with a group of fifteen, which includes young people but also children and their parents. People who engaged to spend four weeks building something together, which on Saturday will disappear in a few minutes as firework.

On the Lehonplein/place Lehon, which is a lively place that is used by many locals. A long collaboration for this one festive and collective, but very fleeting moment emphasizes our collective process all the more.

Did Covid inspire the participants in their work?

One small sculpture of a Covid virus was built that made everyone laugh. But

what struck me particularly was that the participants did not pin themselves down to anything that they specifically wanted to make. Everyone allowed themselves to be led by the materials, and was very patient in seeing what would result from the experimental creation process, rather than being frustrated that the result was not something they had imagined beforehand. I think that may be a consequence of Covid. Our relationship with time has changed somewhat. During the workshops, it is very calm. We talk, everyone works on the sculptures until they’re really finished, without being in a rush to achieve a result. There is more time to work on things and to look forward to something. The fact that all the work will have disappeared after the short fire show teaches us something about letting go and about our obsession with possessions and the material.

KFDA: EVERY INSIDE HAS AN OUTSIDE 4 > 8/9, www.kfda.be GWENDOLINE ROBIN FIRE SHOW 6/9, 16.00, Lehonplein/place Lehon

Fiddler on the roof

En villégiature à Jette

Notes de vie

EN/ Next Saturday, violinist

FR/ Cet été, le Théâtre National

Renaud Crols is opening the fourth edition of Bozar Open Air on the roof terrace of the Centre of Fine Arts. He will not appear beside Tcha Limberger or Karim Baggili, but with his own band. This is the festive prelude to Bozar’s Indian Summer, which traditionally presents open-air films from across the globe, from the Belgian classic Toto le héros – with Jaco Van Dormael in attendance – to a documentary about Keith Haring and promising cinema from the Czech Republic and Croatia. (TP)

se fait nomade en partant à la rencontre de son public en Wallonie. Pour les Bruxellois qui préfèrent éviter de s’aventurer en dehors de leur ville, le festival Ouvertures se pose à Jette le temps d’un week-end. Au programme, un condensé savoureux de formes courtes: du théâtre avec les cies Rien de Spécial+Enervé et Tristero, une rencontre entre la danse et le slam avec Lisette Lombé et Eléonore Dock, de la danse avec Mauro Paccagnella, un hommage à Toni Morrison avec Priscilla Adade et bien d’autres surprises encore. (SOS)

FR/ La musique jazz a des airs de liberté. Surtout pour Simon Gronowski qui, à 11 ans, a pu s’enfuir du train qui le menait vers Auschwitz.

Pianiste autodidacte, il étudie le droit et devient avocat, sans jamais arrêter de jouer la musique. En 2014 à New York et en 2019 à Bozar, il est invité par Woody Allen à le rejoindre sur scène. Dans la douceur de cette fin d’été, il se produit au bois de la Cambre, accompagné de la fine fleur des jazzmen belges, pour jouer des compositions de Louis Armstrong, Duke Ellington, Ella Fitzgerald. (GB)

5 > 18/10, 15.00 & 17.00 (concerts), 20.30 (films), Bozar, www.bozar.be

5 > 6/9, Jette & Atelier 34zero Muzeum, www.theatrenational.be

5/9, 19.30, Kiosque du Bois de la Cambre, www.lekiosque.eu

2 SEPTEMBER 2020

GWENDOLINE ROBIN • For more than twenty years, Gwendoline Robin has worked with elemental materials (fire, sand, water, ice, glass) in installations, performances, and videos.

• Since 2005, her work has been shown at various international festivals. For the Kunstenfestivaldesarts, she created the performances Cratère N° 6899 (2016) and AGUA (2018).

• Since 2016, Robin has combined scientific research with graphic research. Robin is a lecturer in higher arts education.

Triootje in het museum NL/ Bert Dockx van Flying Horseman

en Dans Dans noemde de veelzijdige gitarist (en voormalig medestudent aan het Brusselse conservatorium) Clément Nourry een verwante geest.

Hij is kapitein van het Under the Reefs Orchestra en werd eerder al ingezet door pakweg Yôkaï, Lyenn of Nicolas Michaux. Straks speelt hij drie dagen op rij een soloset in de Botanique.

‘Live at Museum’ kleurt hij de “introspectieve” expo Réunions familiales (un goût de liberté) van schilder Gauthier Hubert in. Wij zeggen scheepsrecht. (TP) 4 > 6/9, 17.30, Botanique, www.botanique.be

Film reviews

Dans Police, Anne Fontaine se range davantage du côté du drame psychologique que du film d’action.

En danger de mort FR

Des flics avec des morts sur la conscience font la une des journaux depuis des mois. Anne Fontaine brosse le portrait de trois policiers parisiens qui cherchent à éviter le pire. — NIELS RUËLL POLICE FR, dir.: Anne Fontaine, act.: Virginie Efira, Omar Sy, Grégory Gadebois, Payman Maadi

••

24

I 2 SEPTEMBER 2020

Ceux qui aiment les films policiers sombres, réalistes, crédibles, haletants, pleins d’action, de fusillades, de méchants bandits ou de tueurs en série insaisissables en seront pour leurs frais.

Anne Fontaine, la réalisatrice franco-luxembourgeoise confirmée des Innocentes, Gemma Bovery, Perfect Mothers et d’une douzaine d’autres films, opte avec assurance pour une voie différente, plus psychologique. Et ce n’est pas pour nous déplaire.

Dans un style soigné, élégant et frugal, elle adapte un livre d’Hugo Boris et raconte l’histoire de trois policiers parisiens qui se voient confier la mission inhabituelle de conduire un Tadjik d’un centre de rétention à l’aéroport. En chemin, une Virginie préoccupée jette un œil à son dossier et conclut que l’expulsion le met en fait en danger de mort. Que faire ? Peuvent-ils le laisser s’échapper ? Le devraient-ils ? Ont-ils le

droit ? Virginie pense que oui. Erik part du principe qu’on ne peut pas faire la différence entre un réfugié et un terroriste et suit toujours le règlement à la lettre. Aristide hésite. Le dilemme quelque peu forcé n’est pas pleinement exploré ni poussé jusqu’à sa limite. Fontaine préfère explorer leur monde émotionnel.

Un choix qui se défend sans convaincre forcément tous les spectateurs à suivre le questionnement des flics et leurs problèmes domestiques, relationnels et psychologiques, alors que le Tadjik en détresse (solidement interprété par Payman Maadi qui a tourné dans les films d’Asghar Farhadi) n’a ni voix ni profondeur. Même si le film vous invite à faire la morale, laissez-vous surtout entraîner par quatre acteurs charismatiques et/ou brillants.

Virginie Efira en tête. Qu’est-ce que la Belge est douée pour suggérer un trouble intérieur en regardant par la vitre d’une voiture ! Omar Sy est surprenant lorsqu’il ne rit pas. Et Grégory Gadebois, déjà impressionnant dans J’accuse de Roman Polanski, peut être considéré, avec un peu de bonne volonté, comme le Philip Seymour Hoffman français.

Police verhaalt over drie Parijse politieagenten die een Tadzjiek van het asielcentrum naar de luchthaven moeten brengen. De deportatie kan hem in levensgevaar brengen. Wat nu? Het enigszins geforceerde dilemma wordt niet volledig uitgespit, liever verkent Anne Fontaine de gevoelswereld van de agenten. Niet elke kijker zal daarin willen meegaan, wanneer de Tadzjiek in levensnood geen stem of verdieping krijgt. Dat contrast kan je uit de film halen.

Het alternatief is niet te veel te moraliseren en je op sleeptouw te laten nemen door vier charismatische acteurs, Virginie Efira op kop.

NL

Police tells the story of three Parisian police officers who have to take a Tajik from an asylum centre to the airport. Being deported may put his life in danger. Now what? The somewhat forced dilemma is not really developed because Anne Fontaine prefers to focus on the emotional lives of the officers involved. Not every viewer will be interested in this approach, especially since the Tajik in question has no voice or character exploration. This is a noticeable contrast in the film. But instead, you can attempt not to moralize and focus on the four charismatic actors, led

by Virginie Efira.

EN

The sad story of the brilliant writer

Thee en snibbige oneliners

SHIRLEY

HOPE GAP

US, dir.: Josephine Decker, act.: Elisabeth Moss, Michael Stuhlbarg, Odessa Young, Logan Lerman

UK, dir.: William Nicholson, act.: Annette Bening, Bill Nighy, Josh O’Connor

•••

Shirley Jackson (1916-1965) had a hard life. The American author wrote darkly poetic horror stories that were easily as good as those of Stephen King or even Edgar Allan Poe, but she did not receive the recognition she deserved. Furthermore, there is a strong suspicion that she was able to treat themes like loneliness, alienation, and despair with such refinement because she was herself painfully familiar with them.

Jackson was trapped in a marriage to a domineering, unfaithful professor and wrestled with EN

••

depression, agoraphobia, and gossipy housewives who looked down on her. This biopic is particularly enjoyable thanks to the excellent performance from Elisabeth Moss. The actress plays the eccentric, brilliant, but also acerbic writer without any coquetry. Of somewhat less interest is the plot: Shirley snaps at the pregnant wife of her husband’s assistant, but the wife gets Shirley over her writer’s block. Shirley Jackson herself would probably have come up with something a little more exciting. (NR)

Om Marriage story van Noah Baumbach hartverscheurend te vinden, hoef je geen echtscheiding te hebben overleefd. Dat is wellicht wel het geval voor dit goedbedoelde maar afgeborstelde echtscheidingsdrama met de magnifieke Engelse krijtrotsen als decor en meer dialoog dan het doorsneetoneelstuk. Een leerkracht die graag bijdraagt aan de uitbreiding van Wikipedia verlaat na 29 jaar zijn huwelijk met een godvruchtige dichteres. Hun alleenstaande zoon probeert er voor beide ouders te zijn. Vooral zijn achtergelaten moeder heeft NL

het moeilijk met de abrupte scheiding. Ook al maakte het huwelijk niemand gelukkig, toch wil zij ervoor vechten. Ze houdt haar woede, frustratie en teleurstelling niet binnensmonds. De Amerikaanse Annette Bening drinkt lekker veel thee om voor Britse te kunnen doorgaan en amuseert zichzelf en ons met het afvuren van behoorlijk snibbige of sarcastische oneliners. Scenarist-regisseur William Nicholson probeert eerlijk te getuigen over een huwelijk zonder sprankel of muziek, maar deinst terug voor te grote donkerte en diepgang. (NR)

De Amerikaanse Shirley Jackson (1916-1965) schreef duister-poÍtische huiververhalen die zo naast die van Edgar Allan Poe kunnen staan, maar kreeg daar niet de erkenning voor. Ze zat vast in een huwelijk met een dominante, ontrouwe professor en worstelde met depressies, pleinvrees en roddelgrage huisvrouwen. Op dat aspect legt Josephine Decker de klemtoon in een biopic die vooral genietbaar is door de uitstekende vertolking van Elisabeth Moss (The handmaid’s tale). Van het verhaaltje had Jackson zelf vast iets pittigers gemaakt.

Dans ce drame, avec les falaises anglaises en toile de fond et encore plus de dialogues que dans une pièce de thÊâtre classique, un professeur dÊcide de quitter sa femme, une poÊtesse pieuse, après 29 ans de mariage. Leur fils cÊlibataire essaie d’être là pour ses deux parents.

Sa mère peine à s’en remettre, même si le mariage n’a rendu personne heureux. Annette Bening se noie dans le thÊ et exprime sa colère et sa frustration par des rÊpliques cinglantes. De bonnes intentions, mais William Nicholson recule devant tant d’obscuritÊ et de profondeur.

L’AmÊricaine Shirley Jackson (1916-1965) a Êcrit des histoires sombres et poÊtiques qui donnent le frisson, proches de celles d’Edgar Allan Poe, mais n’a pas eu la même reconnaissance. Elle Êtait coincÊe dans un mariage avec un professeur dominateur et infidèle et luttait contre la dÊpression, l’agoraphobie et les commÊrages. Josephine Decker souligne ce dernier aspect dans un biopic particulièrement jouissif grâce à l’excellente interprÊtation d’Elisabeth Moss (The Handmaid’s Tale). Jackson aurait sans doute donnÊ plus de piment à cette histoire.

In this divorce drama, set against the magnificent backdrop of the chalk cliffs of England and with more dialogue than your average play, a teacher decides to divorce his god-fearing poetess wife after 29 years of marriage. Their single son tries to support both parents. The mother has a particularly hard time, though the marriage wasn’t making anybody happy. Annette Bening gets to drink lots of tea and vent her rage, frustration, and disappointment through cutting one-liners. Well-intentioned, but William Nicholson steers clear of any darkness and depth.

NL

FR

FR

EN

HIGH FIVE HONEYLAND

HOUSE OF HUMMINGBIRD

LIGHT OF MY LIFE

••••

••••

TENET

ÉTÉ 85

•••

•••

•••

Als bÄłen je beste vrienden zÄłn.

Quand les abeilles vous aiment.

When bees are your best friends.

Vadertje tÄłd doet je hoofd tollen.

Quand le temps fait tourner la tĂŞte.

Father Time makes your head spin.

Zonnige duisternis van Ozon.

Ozon ou les tÊnèbres sous le soleil.

Sunny darkness from Ozon.

Alweer een Koreaanse hoogvlieger.

Encore un chef-d’œuvre corÊen.

Another Korean masterpiece.

Een wereld zonder vrouwen? Help!

Un monde sans femmes? Help !

A world without women? Help!

2 SEPTEMBER 2020

I 25

© GERALD VAN RAFELGHEM.

Expo review

Nuages d’argile Nouvelle exposition pour Tinus Vermeersch à la galerie Hopstreet. Dans ses sculptures, peintures et dessins, il dévoile des instantanés d’un univers hors du temps où l’organique et l’atmosphérique se confondent. — GILLES BECHET

FR

TINUS VERMEERSCH: HIDE > 24/10, Hopstreet Gallery, www.hopstreet.be

••••

26

I

2 SEPTEMBER 2020

Tinus Vermeersch est un artiste d’un autre temps. Le peintre courtraisien aime utiliser des techniques anciennes sans regard passéiste. La peinture à la détrempe, appliquée couche par couche, le dessin à la plume sur des papiers artisanaux. Ces techniques sont comme un bâton de pèlerin pour le guider dans l’exploration d’un monde fantasmatique où le paysage, habité des forces de la nature, semble se transformer sous nos yeux. Cet univers où le minéral devient végétal et l’organique devient atmosphérique, est peuplé d’étranges créatures que l’artiste a baptisé Tegumen. Dans sa nouvelle exposition à la galerie Hopstreet,

il délaisse les huiles de paysages fantasmés qui avaient fait sa réputation pour un ensemble à première vue plus disparate, mais pourtant très cohérent. Les sculptures, peintures et dessins qu’il rassemble sont comme autant de souvenirs de voyage d’un archiviste minutieux.

Tel un artisan, il a besoin d’avoir les choses en main, il prépare lui-même ses couleurs et ses toiles qu’il tend soigneusement, ainsi qu’il pétrit et cuit l’argile qui donne forme à ses sculptures.

Comme s’il avait transposé la chambre des merveilles qu’est son atelier, il a rassemblé sur un établi des sculptures en céramique avec des bouts de bois, des

disques de ponceuse ou une brosse métallique qui prennent l’allure de fragments d’un paysage halluciné.

La céramique n’est pas nouvelle pour lui, mais c’est la première fois qu’il l’expose.

Il s’est tourné une fois de plus vers une technique oubliée qu’il intègre à son univers. La terra sigillata utilisée dans la Rome antique pour la vaisselle se caractérise souvent par la teinte rouge de l’argile. Chez Vermeersch, les formes prolongent l’univers de ses peintures, ici un homme tegumen qui promène son chien, là un médaillon où les traits d’un visage apparaissent dans un mouvement organique.

PAS DE NOSTALGIE L’artiste s’est aussi essayé à plusieurs séries de carreaux en style Delft où il reprend ses symboles archétypaux. On y retrouve un homme avalé par une meule de foin ou un organisme végétal, un être improbable tout droit sorti d’une peinture de Jérôme Bosch ou de Brueghel.

Quarantoon NOÉMIE MARSILY

À VOIR AUSSI ?

ANA TORFS

•••••

Les vidéos et installations de l’artiste bruxelloise, convoquant la vie, la mort et l’air que l’on respire, composent l’étrange et magique mascarade du vivant. (> 1/11, Bozar)

FIGURES ON A GROUND

••••

À travers les œuvres de femmes artistes de générations et d’origines différentes, l’art du peu a soudain beaucoup à nous dire. ( > 12/12, Fondation C.A.B.)

DAVID ALTMEJD

© GERALD VAN RAFELGHEM.

••••

Il propose aussi deux grandes peintures et une fresque monochrome. Dans l’une, on voit un paysage avec, à l’avant-plan, ce qui fait penser à des oiseaux, les deux autres compositions virent vers l’abstraction.

L’une est peinte sur toile, l’autre à même le mur, ce qui lui donne encore plus d’immatérialité. Comme effacés par le temps, les contours virent au flou. Pour en distinguer toutes les subtilités, il faut prendre le temps de laisser son regard dénouer les formes enchevêtrées.

Il ne faut pas voir dans l’univers de Tinus Vermeersch la nostalgie d’un monde révolu, mais plutôt l’envie de gommer les références au monde actuel, si ce n’est peut-être la présence habitée d’une nature qui n’est que calme et mouvement. On peut retrouver dans un ciel, dans la matière végétale ou dans le duvet qui couvre un oiseau les mêmes frémissements et moutonnements de matière.

Quel que soit le support, c’est le travail d’un artiste qui se cherche sans se répéter dans un univers défini et à la fois infini.

Nouvelle exposition pour l’artiste canadien de la métamorphose. Il y présente une série de sculptures où lapins et humains fusionnent dans des formes énigmatiques entre décomposition et régénération. (3/9 > 17/10, Xavier Hufkens)

Tinus Vermeersch heeft een nieuwe expo in de galerie Hopstreet. In zijn sculpturen, schilderijen en tekeningen creeert hij een tijdloos universum waarin het organische en het ongrijpbare in elkaar overvloeien.

De kunstenaar uit Kortrijk bedient zich van eeuwenoude technieken: hij schildert met temperaverf en tekent met pen op ambachtelijk gemaakt papier. Nochtans wil hij zich niet uit nostalgie vastklampen aan het verleden, maar eerder de verwijzingen naar de huidige wereld weggummen.

NL

Tinus Vermeersch has a new exhibition at the Hopstreet Gallery. In his sculptures, paintings, and drawings, he creates a timeless universe. The artist from Kortrijk employs ancient techniques: he paints with tempera paint and draws with pen on artisanal paper.

Nevertheless, he does not seek nostalgically to cling to the past, but rather to rub out references to our present world.

EN

2 SEPTEMBER 2020

I 27

Eat & drink

Mozza mia !

Fromage italien à pâte filée, la mozzarella va comme un gant aux beaux jours. Son goût de lait frais et sa texture fondante font l’unanimité.

FR

— MICHEL VERLINDEN PHOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Débarquée au début des années nonante, la mozzarella s’invite sur les tables de tous ceux qui rêvent d’une dolce vita alimentaire dans la foulée du succès de l’huile d’olive et du basilic. Mais très vite, l’histoire d’amour tourne court. Pour cause : la manne qui s’est ouverte fait déferler sous nos latitudes des boules blanches comme la porcelaine mais, hélas, aussi insipides que caoutchouteuses. Le fromage est alors traité par le mépris. Fin de l’histoire ? Loin de là. En 1996, la mozza fait de la résistance. Une Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) est déposée. À partir de ce moment-là, les gastronomes vont revoir leur jugement. Ils n’auront plus d’yeux que pour la « vraie » version, celle au lait de bufflonne – le buffle aurait été « importé » en Italie au XXe siècle par les Arabes.

Et la mozzarelle au lait de vache ?

Sale coup, elle est considérée comme sacrilège par les puristes. Il reste que d’autres interprétations de ce délice vont gagner les assiettes à la façon d’une course vers une texture de plus en plus crémeuse.

C’est d’abord la burrata qui fait un malheur, sorte de petit ballotin de mozzarella à l’intérieur duquel on trouve un cœur de la même facture mais beaucoup plus crémeux.

Ensuite, c’est au tour de la fameuse stracciatella de séduire nos palais en quête de perpétuelle nouveauté. Le scénario ? Un fromage ultra-frais, on dirait presque du fromage blanc, qui ne se garde que quelques jours.

PLUS DE MOZZA ?

Mangiavino à Forest s’impose pour déguster la mozzarella en bonne et due forme.

Comment prépare-t-on la mozza ? Il faut tremper le caillé dans de l’eau très chaude (80 à 90 °C), puis l’égoutter et enfin le laisser maturer pendant 4 à 5 heures. Il convient ensuite de le filer en ajoutant de l’eau bouillante dans le caillé séparé en morceaux (mozzato, soit « coupé » en italien) avant de soulever et d’étirer la pâte pour lui donner la texture qu’on lui connaît. À Bruxelles, une adresse aussi merveilleuse que récente s’impose pour déguster la mozzarella en bonne et due forme : Mangiavino.

On doit cette adresse à Michele Rosa, le créateur du Caffè Al Dente qui avait quitté Bruxelles pour s’adonner au maraîchage, et à sa compagne Ambre. Le parti pris est ici audacieux, le fromage (6 euros) est servi sans sel, ni poivre, ni même

huile d’olive et c’est absolument… délicieux. De cette façon, on mesure sans filtre toute la profondeur de la saveur aigrelette à l’œuvre ainsi que le crémeux de ce produit magnifique. Bien entendu, pour arriver à ce petit miracle, le duo ne lésine pas sur les moyens en sélectionnant une mozzarella di Buffala Campana fermière dont le label garantit un mode de production, une transformation selon une méthode traditionnelle (au lait de bufflonne) et une élaboration avec du lait provenant d’une aire géographique déterminée (en l’occurrence la Campanie). Un petit conseil : ne pas oublier d’arroser cette spécialité d’un verre de vino spumante naturale (par exemple Alpino de Furlani, 30 euros) pour un effet de bonheur démultiplié.

MANGIAVINO rue Oscar Van Goidtsnovenstraat 96, Vorst/Forest, 0475-90.78.08, wo/me/We > zo/di/Su 19 > 22.00, wo/me/We > vr/ve/Fr 12 > 14.00 & Aperitivo zo/di/Su 18.00.

28

I

2 SEPTEMBER 2020

NONA Envie de local ? Il existe une mozzarelle fabriquée en Belgique à base de lait de bufflonnes élevées du côté de Neufchâteau.

L’excellente pizzeria Nona s’en sert pour sa MotzaBella, un délice à 13,40€.

Brussel/Bruxelles, www.nonalife.com

GAZZETTA Cette enseigne aligne côte à côte une stracciatella fermière et bio (14,50€), une burrata bio (14,50€) et une excellente mozzarella di Buffala (14,60€). Bel assortiment de vins pour des accords majeurs.

Elsene/Ixelles, www.gazzetta.be

FICO Envie d’une version plus travaillée de la mozzarella ? Fico ose les créations.

Ainsi de cette composition qui mêle mozzarella di Buffala fumée, sauce tomate et, surtout, anchois de Cetara. Un délice à 16,50€.

Elsene/Ixelles, www.ficosteria.be

BRUZZ SELECT CULTUURSPECIAL

EXTRA MAGAZINE SEASON’S PREVIEW FALL 2020 Wars van de coronacrisis werkt Brussel onverdroten aan een spannend nieuw cultuurseizoen. BRUZZ selecteert en presenteert een mooie reeks highlights in de nieuwe BRUZZ Select Cultuurspecial.

Je kan het extra magazine vanaf deze week vinden op meer dan 100 cultuurplekken in de stad en op BRUZZ.be.

Interview

BRUZZ | INTERVIEW

KOENRAAD TINEL ORKESTREERT HET ZINGEN VAN DE TIJD

‘Hoe hulpeloos wij nu rondlopen met onze grote smoel...’

De tijd dat Koenraad Tinel als student aan La Cambre zijn boterhammen ging opeten aan de Vijvers van Elsene en als hoofddocent een bronsgieterij en smidse uit de grond stampte aan Sint-Lukas, is lang vervlogen. Op het Brussels Gallery Weekend maakt de 86-jarige meester met expo’s in de Gare Maritime én Galerie DYS een hoofdstedelijke rentrée om u tegen te zeggen. “Ik heb nog geen goesting om er niet meer te zijn.” — KURT SNOEKX, FOTO’S HELEEN RODIERS

K

oenraad Tinel zien, is denken: ‘Blijf.

Overleef alles. Blijf, tot de laatste stuiptrekkende stoet op deze aardkloot is gepasseerd, om als ontembaar hompje vlees en botten te getuigen van wat de mens zo schoon maakt.’ Koenraad Tinel zien, is horen over een nachtelijke duizeling, een valpartij, een gespleten kop. Over De ontvoering van Europa, die monumentale stier met daarop de Fenicische koningsdochter, en hoe ‘de kleine’ die immense plaatstalen sculptuur op een clarkske de Gare Maritime binnenreed. “Tja, dat moest hier op zijn plek geraken en niemand anders durfde het te doen,” lacht hij. Het moet zijn dat het tarten van het lot deel is van wat deze mens zo schoon maakt…

In het Pajottenland, waar geboren Gentenaar

30

I

2 SEPTEMBER 2020

Koenraad Tinel huis en atelier houdt en waar de mythische stier en prinses al goed een decennium het glooiende landschap overzien, leidde de plotse ontvoering van het beeld tot gealarmeerde buurtbewoners en een wanhopige petitie. In de Gare Maritime introduceert het ongebruikelijke stel Parade, een tentoonstelling die goeddeels voortvloeit uit de brok geschiedenis in the making die de wereld al maanden in afzondering en afstand onderdompelt. “Dit is mijn coronastoet, ja,” vertelt Koenraad Tinel. “Ik heb hem zo niet willen noemen, want dat klinkt een beetje bekakt.

Maar het is waar, deze sculpturen zijn gegrond in die maanden. Je ziet, ik heb verschrikkelijk hard gewerkt, zonder ophouden!”

“Ik werk sowieso graag, en veel, maar in

normale tijden word je af en toe afgeleid: ik word eens uitgenodigd of ga ergens iets eten, of ik ga kijken naar een voorstelling, en nu kon dat niet.

Dus je bent volledig op jezelf aangewezen. Dat is voor mij niet zo heel erg anders, ik leef wel een beetje zo, maar het was toch anders… Van de confrontatie met mezelf heb ik dus niet afgezien.

Ik confronteer me gedurig met mezelf, in mijn manier van leven en van zijn. Ik denk dikwijls: ‘Moesten ze mij in de gevangenis steken voor de rest van mijn leven, dan is al wat ik nodig heb een atelier.’ Als ik tussen die vier muren kan werken, is het goed. Allee, liever niet, hé, als ik mag kiezen. (Lacht) Maar mijn redding zou wel mijn werk zijn.”

“Verschrikkelijk hoe ik heb zitten werken. Ja,

KOENRAAD TINEL • Geboren in 1934 in Gent • Begint al heel vroeg te tekenen en piano te spelen • Vlucht in 1944 met zijn ouders naar nazi-Duitsland en vertrouwt die ervaringen in 2009 toe aan het papier in het verbluffende beeldverhaal Scheisseimer • Studeert beeldhouwen aan La Cambre • Wordt tussen 1972 en 1999 titularis van de afdeling beeldhouwen aan Sint-Lukas Brussel • Maakt tekeningen en sculpturen voor de producties van bevriende theatermakers en muzikanten • Stelt met Udsjuen (2019) tentoon in zijn geboortestad Gent

ik kon niets anders doen. En dat was niet om bezig te zijn, hé. Da’s geen bezigheidstherapie voor mij. Da’s godverdomme goesting! Er bleven nieuwe ideeën komen. Wat je hier ziet, dat zijn allemaal manieren om hetzelfde te zeggen: dat we in onze broek schijten en dat we afzien.”

HELS GEKLETTER “Afzien doen we toch, of we nu willen of niet,” zegt Koenraad Tinel nog. Uit zijn mond klinkt het geloofwaardig, doordrongen van een levenswijsheid die al decennialang groeven in zijn lijf trekt.

De diepe wonden van de twintigste eeuw kleven aan zijn ziel. Scheisseimer, het overrompelende beeldverhaal waarin hij ruim tien jaar geleden in vloeibare inkt en bister het relaas deed van zijn

jeugd tijdens de Tweede Wereldoorlog, als kind van collaborerende ouders, heeft hem opgezadeld met een eeuwig opspelend litteken. Een litteken dat ook de beelden tekent die de bezoeker onthalen op Parade. “Meisje met hazenlip is gebaseerd op een rare droom die ik, goh, zeker vijftien jaar geleden had. Het is een droom die mij nooit heeft verlaten, zo klaar en duidelijk zie ik hem nog voor me. Ik sta op een weggeveegd terrein in Antwerpen, omzoomd door houten palissaden en wildgroei van vlier en vlinderstruiken. Er zitten gaten in de grond van kelders die zijn ingestuikt en overal ligt vuil dat mensen hebben uitgekieperd. (Wordt even stil) Het is somber weer en ik sta daar, gehuld in een militaire mantel. (Wordt opnieuw stil en staart voor

zich uit) En ik houd dat meisje tegen mij aan, om haar te beschermen, terwijl er vliegtuigen overvliegen en rondom ons voortdurend hulzen neervallen, een hels gekletter. En wij staan daar.

Meer was het niet…”

Meer hoeft het niet te zijn. De pijn is intens voelbaar, kruipt onder je huid, krast in de ziel.

Onontwarbaar toont zich de knoop die teder en tastbaar wordt gelegd tussen het kind in de oorlog, staand op het puin van een wereld die vergaat, en de beschermer van altijd maar weer een nieuw kind, dat verwond door het leven gaat, zich in een nomadisch bestaan weet geworpen.

Het is die pijn, die oermaterie en brute waarheid waarvan het werk van Koenraad Tinel doordrongen is. Die waarheid die zichzelf opstandig

▼

Koenraad Tinel, meester van troebele inkten, plaaster, ijzer, hennep, brons en staal.

2 SEPTEMBER 2020

I 31

▼

KOENRAAD TINEL ORKESTREERT HET ZINGEN VAN DE TIJD

neervlijt in het nu en zichzelf tegelijk loszingt van de tijd.

Het is een waarheid die Koenraad Tinel voelt in zijn ellebogen, en die hij uit troebele inkten wint, uit plaaster, ijzer, hennep, brons en staal slaat, stompt, streelt en weeft. Hij roert in de oersoep, delft in de sedimenten die de mens eeuw na eeuw heeft aangestampt en verdicht, en staart de onontkoombare conditie die elk lijf insnoert recht in de ogen. Onbevreesd, onbeschroomd, onbegrensd. Als in een gevecht, een worsteling, een verstrengeling, die magnifiek wordt verbeeld in Fight en echoot in de imposante lichamen van Enkidu & Gilgamesj, naar het Mesopotamische epos, een van de verhalen en mythen die hem blijven fascineren. “Dat verhaal is zo schoon.

Omdat het een louteringsverhaal is. Die twee venten – heerser Gilgamesj en wildeman Enkidoe – die met elkaar vechten. De macht versus de natuur, de menselijkheid. En in dat gevecht ontstaat een grote vriendschap, een soort liefde bijna.”

TROMMELS EN TROMPETTEN BRUZZ | INTERVIEW

Een soort liefde. Een sprankel hoop. “Wij staan zo vaak op de schouders van onze voorouders. Ten goede, ten kwade, of ten spijte,” vertelt Koenraad Tinel. Daarom ontvouwt wat uit die ellebogen vloeit zich als een kleine mythologie. Een mythologie gepuurd uit de verhalen van alle dag en de ankers die ze uitwerpen naar het onveranderlijke fundament daaronder. Een mythologie waaruit de mens verschijnt, dat immer metamorfoserende maar in de kern onveranderlijke wezen, met al zijn mankementen en wonden, vol lust en razernij, vol liefde en verdriet. Onopgesmukt, rauw, wankel, onvoltooid.

“De mens gaat nooit veranderen,” zegt Koenraad Tinel. En toch… Ondanks de woede en treurnis om het eeuwige menselijke tekort, ons gebrek aan medeleven en de gruwel die we bereid zijn elkaar aan te doen, tonen zijn doorleefde, bezielde sculpturen en tekeningen zich óók weerbarstig, vloeibaar, mededogend, soms zelfs hoopvol, in weerwil van hoe de wereld wentelt.

“Ik hoop altijd veel. Er is geen licht zonder donkerte. Ik geloof niet veel, maar ik hoop wel veel.”

Zo ook in het overdonderende orgelpunt van Parade: Stoet, een groep van achttien sculpturen die opeengepakt naar het eeuwige einde van de wereld lijken te strompelen. “Heel die coronabazaar deed me denken aan de middeleeuwen, de pest, stoeten, mensen die wegtrekken, die vluchten, voor oorlogen, voor ziektes, met al hun geloof en bijgeloof, met al hun vlaggen en trommels en trompetten. ‘Help ons,’ schreeuwen ze, ‘wie is er hier die ons leidt en doet lijden?’

Heel dat menselijke gebeuren wilde ik vertellen.

Met een blazer, een trommelaar, een hond die daartussen loopt en een soort van vlieg, en twee gisants die daar liggen, en wezens die huilen of een kind aan een stok geregen met zich meedragen. En dan dat Westminster-horloge helemaal achteraan dat zegt: ‘Jongens, ’t is tijd.’ (Lacht) Heel

32

I

2 SEPTEMBER 2020

Koenraad Tinel bij zijn Stoet: “Daarmee kan ik het zeggen, ja, met een kiekenpoot of met twee aan elkaar gelaste emmers voor een trommel.”

dat wreedaardige en onwezenlijke van het menselijke gedrag. Zoiets, ja…”

De stoet bezielt, verzwelgt en zoemt. En paradeert. “Parade vond ik een geestig woord.

Omdat het meerdere dingen oproept. Je kan paraderen, je pront en trots tonen. Maar in het schermen is het een afweerbeweging. Dit is een

parade, het afweren van wat ons overvalt, wat we niet beheersen. Hoe hulpeloos wij, over de hele wereld, nu rondlopen met onze grote smoel… Dat gevoel wou ik in die stoet leggen.”

In alle spontaniteit, instinctief, maar met een onnoemelijk meesterschap. Krukken, wielen of een enkele voet dragen wezens met afgeplatte

hoofden of uitgeteerde schedels en lichamen die de grenzen tussen geometrie, figuratie en abstractie opheffen. “Daarmee kan ik het zeggen, ja, met een kiekenpoot, of met die twee op elkaar gelaste emmers voor een trommel. Dat komt gewoon binnen. Waarom heb ik niets met Michelangelo’s David met zijn schoon poepke?

Da’s zeer goed gedaan, hé, maar ik heb er niets mee. Terwijl Joseph Beuys wel een stuk brons aan een ketting kan ophangen en een paar planken met gaten op de grond kan leggen, en ik ondersteboven ben. Waarom? Ik kan dat niet zeggen. Weet je, toen we de beelden naar hier hebben gebracht, heeft een van de verhuizers, een Ghanees, even op die emmers getokkeld, waarop hij zei: ‘Nous parlons comme ça.’ Zo schoon, zo juist.”

HET ZINGEN VAN DE TIJD Zo spreken wij, te midden van het zingen van de tijd. Het tromgeroffel klinkt op tegen de achtergrond van een in angst gedrenkte wereld. Angst die grenzen sluit, die het vuur van haat en geweld aanwakkert en die massa’s stuurt. “De Poetins, Trumps en Loekasjenko’s van de wereld… Hoe ze teren op die angst. Wat een monsterlijkheid, wat een schaamteloosheid, overal, aan alle kanten.

Hoe ze muren opwerpen tegen mensen die zouden kunnen binnenkomen. Ik zag laatst nog groot op een muur staan: ‘Niemand is illegaal.’

Precies, met welke pretentie noem je een mens illegaal? Daar heb ik pijn van, hoor.”

Het is die angst die vandaag op grenzen stoot en mensen massaal naar buiten jaagt. Koenraad Tinels stoet echoot ook die volle straten en pleinen, de pogingen om af te wenden wat onafwendbaar lijkt. “Bezwering is iets wat elke mens in zich heeft. Die hoop om de dingen in een

andere koers te duwen. Er zijn er die bidden, ik maak kunst. Dit is het verwerken van mijn angsten. Pas op, ik ben geen angstige mens, maar angst maakt deel uit van het leven. Angst hangt vast aan onze sterfelijkheid. En dat is iets waar ik mijzelf tegenwoordig voortdurend mee geconfronteerd weet: dat ik naar mijn einde ga. Ik denk daar gedurig aan. Maar ik voel dat niet en ik heb nog geen goesting om er niet meer te zijn! Iemand van 70 jaar, da’s een ouwe pee voor mij. En dan kijk ik

“Verschrikkelijk hoe ik heb zi en werken. Dit is geen bezigheidstherapie voor mij, hé.

Da’s godverdomme goesting!”

KOENRAAD TINEL 86 en mid-career meester

eens in de spiegel en denk ik: ‘Ja, maar gij zijt veel ouder, hoor vriend.’ (Lacht) Ik heb mij heel lang geen rekenschap gegeven van mijn leeftijd. Maar ik ben mis, hé. Ik ben nu 86. Nog drieënhalf jaar en ik ben 90. Hah! Maar goed, gisteren stond er iemand in de gazet van 105. En ik dacht: ‘Gij zijt ne goeie!’” (Lacht) PARADE. 3/9 > 1/11, Gare Maritime, www.koenraadtinel.be ARCHANGEL. 3/9 > 18/10, Galerie DYS, www.galeriedys.com

Kunst- en vliegwerk!

Rentrez eens in coronadagen… Ook de Brusselse galeries hebben, ondanks het feit dat ze goeddeels open zijn gebleven, naar een tweede adem moeten happen. Die lijkt met het Brussels Gallery Weekend gevonden. En hoe! Met een programma dat uitmuntend te noemen is en veel oog heeft voor de lokale scene versterkt Brussel zijn innige band met hedendaagse kunst.

Harlan Levey Projects gunt de Poolse Brusselaar Marcin Dudek een jaar de tijd om ‘helemaal Heizel’ te gaan, eerst in de galerie in Elsene, vanaf januari in een tweede, gloednieuwe ruimte in Molenbeek. Sorry We’re Closed toont dan weer de speelse

keramiek van Eric Croes, en bij Irène Laub Gallery creëren de unheimliche schilderijen van Gauthier Hubert de perfecte storm in een glas water. In de Botanique organiseert de winnaar van de Prijs voor Jonge Belgische Schilderkunst 1999 een familiereünie onder vijftien jaar werk. Voor de derde editie van Generation Brussels dropt dit jaar curator Evelyn Simons onder meer Simon Demeuter, Elise Peroi, Badi Rezzak, Jot Fau en Carlotta Bailly-Borg in de Galerie Louise, Muntpunt en andere steedse plekken. En als u dan toch on the road bent, spring dan ook eens binnen bij Xavier Hufkens, waar

Thomas Houseago zijn monumentale beelden inruilt voor een geschilderde reeks Recovery works; bij Rodolphe Janssen, waar Tom Poelmans u met verstomming dreigt te slaan met een dodemansdroom; of bij Almine Rech waar Vaughn Spann rooksignalen laat opkringelen. En dan hebben we het nog niet gehad over Anna Barham bij Arcade, Abdelkader Benchamma bij Templon, Ian Wilson bij Jan Mot en Daniel Dewar & Grégory Gicquel bij C L E A R I N G én Museum Van Buuren. Of over het off-parcours dat leidt langs Société, La Loge, iMAL, Garage Cosmos, Nadine enzovoort, enzovoort. Die rentrée wordt kunst- en vliegwerk!

BRUSSELS GALLERY WEEKEND 3 > 6/9, www.brusselsgalleryweekend.com

KOENRAAD TINEL: LA FORCE DE L’ÂGE Les galeries bruxelloises se sont démenées pour faire du Brussels Gallery Weekend l’événement de la rentrée. Avec des expositions à la Gare Maritime et à la Galerie DYS, Koenraad Tinel nous livre un des rendez-vous incontournables. Il y a plus de dix ans, le dessinateur et sculpteur de 86 ans réalisait avec Scheisseimer un récit visuel bouleversant, dans lequel il raconte son enfance à l’encre liquide et au bistre pendant la Seconde Guerre mondiale, en tant que fils de collaborateurs. Depuis lors, il extrait, frappe, caresse et tisse à partir d’encres nuageuses, de plâtre, de fer, de chanvre, de bronze et d’acier, une œuvre émouvante qui dépeint l’homme et le chant du temps. Sans peur et sans limites. Avec Parade, il présente son « cortège corona ». « Tout ce bazar autour du coronavirus m’a rappelé le Moyen-Âge, la peste, les gens qui fuient les guerres et les maladies, avec toute leur foi et leur superstition, avec tous leurs drapeaux, tambours et trompettes. J’ai voulu traduire ce sentiment d’impuissance. » FR

KOENRAAD TINEL: 86 AND GOING STRONG The Brussels galleries have pulled out all the stops to make the Brussels Gallery Weekend a stomping rentrée. With exhibitions at the Gare Maritime and Galerie DYS, Koenraad Tinel has provided some of the must-sees.

More than ten years ago, the 86-year-old illustrator and sculptor created the overwhelming graphic novel Scheisseimer, in which he used liquid ink and bistre to tell the story of his youth during the Second World War, as the son of collaborators. Since then he hacks, hews, strikes, smashes, and weaves murky inks, plaster, metal, hemp, bronze, and steel into inspired and poignant work that depicts humanity and the singing of time. Unafraid, unashamed, unbounded. In Parade, he presents his “corona procession.” “This whole corona hullabaloo reminded me of the Middle Ages, the plague, people who migrate or flee from war and pestilence, with all their faith and superstition, with all their flags and drums and trumpets. How helplessly we are wandering now, with our big mouths… That’s the feeling I wanted to get into our procession.”

EN

2 SEPTEMBER 2020

I 33

Big City

La Pharmacie Anglaise is een van de architecturale parels op de Kunstberg. In de bocht richting Bozar staat een vier verdiepingen hoog neogotisch gebouw. De moeite om even te blijven staan en alle details in je op te nemen. Het huis telt verschillende torentjes, ijzeren smeedwerk, een zonnewijzer met mozaïeken en tientallen ramen van verschillende afmetingen, met daarboven woorden als bandages of coffres de secours. In een van de gouden opschriften zit de tip naar de eerste eigenaar van het gebouw verborgen. Naast Pharmacie Anglaise staat sierlijk de naam Delacre geschreven. En ja, het is wel degelijk die Delacre die ook in sierlijke letters op de koekendozen staat.

Charles Delacre is oorspronkelijk apotheker.

Voor hij intrekt in dit pand opent hij zijn eerste farmacie wat verderop, vlak bij het koninklijk paleis. Meer nog dan geneesmiddelen verkoopt hij andere middeltjes om het welbevinden en welzijn op te krikken, onder meer chocolade. Net zoals Coca-Cola eerst gebruikt werd om maagproblemen te behandelen, werd chocolade aanbevolen voor de therapeutische werking ervan.

In die tijd wordt het product vooral verkocht als geneesmiddel en in mindere mate als lekkernij. De zoetigheid slaat duidelijk aan, en Delacre opent een winkeltje waar hij uitsluitend chocolade verkoopt. Hij produceert die zelf in een kleine fabriek in Elsene.

Wat is de verborgen geschiedenis achter La Pharmacie Anglaise?

NADINE UIT BRUSSEL

De oude apothekersflessen zijn ook vandaag nog te zien. © FC

KONINKLIJKE KOEKJES Als buurman van de koninklijke familie heeft Delacre een zekere genegenheid voor het koningshuis. Zo ontwikkelt hij chocoladerepen als ‘Roi et Reine’, waarop Leopold II en zijn vrouw Marie-Henriette

Zowel het aantal Brusselaars als het succes van zijn chocolade dikt aan. De fabriek in Elsene wordt te klein en hij opent in 1891 een grote fabriek in Vilvoorde. De koekjes worden Belgische klassiekers en de man bouwt een zoet fortuin op. Dat kapitaal investeert hij onder meer in een pand om zijn eerste commerciele activiteit te beoefenen, de farmacie. In 1898 laat hij een apotheek ontwerpen door Paul Saintenoy, de architect die in dezelfde periode drie huizen verderop het warenhuis voor The Old England ontwerpt, vandaag het prachtige art-decogebouw van het Muziekinstrumentenmuseum.

Delacre volgt voor de inrichting van zijn pand het principe van een Engelse apotheek of drugstore. Daar heeft het gebouw zijn naam aan te danken.

Honderdtwintig jaar later is het nog altijd een plek waar met kruiden wordt geëxperimenteerd, maar dan in andere drankjes. Francesco Ravo tovert de plek vijf jaar geleden om tot een smaakvolle cocktailbar. En dan hebben we het niet alleen over het interieur. De uitbaters experimenteren er met verschillende smaken en producten om de klanten van cocktails met een twist te voorzien. De link naar de apotheek is er nog steeds, want de toog van de winkel werd de toog van de bar. In de kasten schuilen nog altijd ingrediënten en de oude apothekersflessen staan nu tussen de flessen sterke drank.

BRUZZ | BIG CITY

STEL ZELF JE VRAAG EN STEM OP BRUZZ.BE

— LUANA DIFFICILE

afgebeeld staan. Dat er in zijn producten verwijzingen zitten naar de vorsten, zal de koninklijke familie niet ontgaan zijn en hij wordt in

1879 hofleverancier. Gaandeweg begint hij de chocolade ook in koekjes te verwerken.

Zijn assortiment wordt niet alleen bij het hof gesmaakt.

VOLGENDE WEEK Wat is het nut van een neutrale zone, zoals rond de Wetstraat?

2 SEPTEMBER 2020

I 35

Reportage

HOE DE PANDEMIE DE STRAAT EEN ANDER GEZICHT GAF

Zomerstraten tonen de stad van morgen B R U Z Z | R E P O R TA G E

Pingpongen op straat, een glas drinken met de buren of kinderen laten rondfietsen zonder angst voor een aanstormende auto. Het kon deze zomer allemaal in tientallen afgesloten straten, ‘corona oblige’.

Die zomerstraten mogen dan tijdelijk zijn, de effecten ervan zullen de volgende jaren blijven nazinderen. “Om mensen mee te krijgen, moet je tonen hoe leefbaar een stad kan zijn.” — KRIS HENDRICKX

M

aandag 24/8, de Picardstraat in Molenbeek. “Olivia, Oliviàà, c’est à moi !” De vijfjarige Olivia trapt op de pedalen van haar fietsje alsof haar leven ervan afhangt, een brede grijns op haar gezicht. In haar kielzog rent een viertal joelende kinderen die op dezelfde tweewieler azen. Olivia blijft monter doortrappen, tot de afsluiting aan de Jubelfeestlaan een eind maakt aan de demarrage. De fiets verandert van gebruiker en vertrekt weer in de andere richting, deze keer met Olivia onder de achtervolgers.

Het tafereel speelt zich af onder de ogen van enkele volwassenen die wat staan te kletsen voor Barmacie, die gelegenheidsbar annex spelletjesbib in een leegstaande apotheek. De fietsscène is tegelijk

36

I

2 SEPTEMBER 2020

banaal – dit is wat kinderen doen als ze de plaats krijgen – en uitzonderlijk. Want waar in Brussel kunnen kleuters gewoon voor de eigen huisdeur spelen zonder de vrees van de weg gemaaid te worden?

Kinderen én volwassenen konden de voorbije vijf weken terecht in de Picardstraat voor een hele waaier van activiteiten, van concerten over kookateliers tot een opblaaszwembad, dat tot voor kort dagelijks werd opgebouwd door een Syrische buurman. En dan zijn er nog de duploblokken die ook deze avond in trek blijken naast de geïmproviseerde bar. “Ik vond ze op zolder, ze waren een van dé onvermoede hits van de afgelopen maand,” zegt Annekatrien Verdickt, straatbewoonster en een van de initiatiefneemster van de zomerstraat.

RuePicardstraat zou oorspronkelijk maar één week duren. De formule sloeg echter zo goed aan dat er een verlengstuk van een hele maand werd aan gebreid. “Met succes,” vertelt Verdickt die samen met een groep buren de zomerstraat organiseert. Via burgerbeweging Filter Café Filtré kreeg ze daarvoor geld van het Gewest. “Buren die elkaar van haar noch pluim kenden, raakten plots aan de praat, we aten samen op straat. De aanwezigheid van het autoverkeer drukt het sociale leven achter de huisgevels, dat besef je pas goed als je die auto’s weghaalt.” Een andere organisator merkte op hoe dat uitwisselen buren ook milder stemde. “Als je niet met elkaar praat, heb je veel sneller een oordeel klaar over de ander.”

Een blik in de straat leert dat het initiatief een erg divers publiek trekt.

Het initiatief RuePicardstraat zou maar één week duren, maar door het grote succes werd het met een maand verlengd.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

© IVAN PUT

De Molenbeekse zomerstraat is maar één van de minstens zeventig plekken in het gewest waar het autoverkeer deze zomer de baan moest ruimen voor bewoners. Soms gebeurde dat in het kader van Bruxelles en vacances, een oproep van het Gewest, soms als gemeentelijke speelstraat, maar steevast op initiatief van bewoners. Van Anderlecht tot Oudergem en van Jette tot Ukkel ontstonden plots leefruimtes die de stad in tijden van pandemie een beetje leefbaarder moesten maken.

CAMPING PICARD Voor veel Brusselaars die dit jaar niet op reis konden, bleek het een zegen.

“Het voelde echt als vakantie in je eigen straat.” Het is een uitspraak die we verschillende keren optekenen en alleen maar kunnen beamen.

▼

We zien er Brusselaars van allerlei kleur en afkomst. Een van de ouders met een abonnement op de zomerstraat is Jessica, een moeder met hoofddoek die om de hoek woont.

“Als ik een dag iets anders wil doen, wordt mijn driejarige dochter erg luid: ‘Ik wil naar mijn vrienden!’

Gelukkig heeft ze dit, want anders zou ze al sinds maart thuis zitten.”

Het einde van de zomerstraat ziet Jessica met lede ogen tegemoet. “Ce sera la catastrophe.” Ze roept er een van de organisatoren bij. “Kunnen we dat niet gewoon verlengen, Tim? Op zijn minst de woensdag en in het weekend?” Het antwoord komt met een licht vermoeide glimlach. “Goed idee, maar dan hebben we veel mensen nodig om het te begeleiden.

Minstens twee op elk moment dat we openen.” Jessica stelt zich alvast kandidaat.

2 SEPTEMBER 2020

I 37

▼

ZOMERSTRATEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Joelende en onbezorgde kinderen naast ontspannen volwassenen: op de plekken waar we gaan kijken hangt een campingsfeer.

Een rondvraag van het Gewest bij de organisatoren leverde dan ook veel enthousiaste feedback op.

De meeste initiatiefnemers plannen volgend jaar een nieuwe editie, een intentie die het Gewest opnieuw financieel wil ondersteunen. Uit de rondvraag en onze bezoekjes blijkt ook dat de zomerstraten opmerkelijk veel vrouwen en oudere bewoners aantrekken. “Dat zijn groepen die zich anders vaak niet veilig voelen in de openbare ruimte,” zegt mobiliteitsminister Elke Van den Brandt (Groen). “De sociale controle in zo’n speelstraat brengt daar verandering in.”

Voor de minister toont het succes van de zomer- en speelstraten ook de kracht van een bottom-upaanpak in Brussel. “Het is vooral omdat de bewoners dit wilden en beheerden dat dit zo goed lukte.”

“Kinderen kunnen ook geen skateboard vragen als ze niet weten dat zoiets bestaat” JAN GEHL Stedenbouwkundige

MEER DAN CÉCILES EN CAROLINES Donderdag 27/8. Feronstraat, Sint-Gillis. De zomerstraat Pôze Midi mag hier dan al vier weken aan de gang zijn, van uitbollen is geen sprake. Terwijl rechts een stoelendans wordt georganiseerd op de tonen van Maître Gims, vindt aan de andere straatzijde een sessie met tarotkaarten plaats.

Even verderop zijn een badmintonnet en zwembadje in gebruik, terwijl net erachter druk wordt gewerkt aan een constructie met bamboestokken. Op het einde van de straat, net voorbij een tafeltje

Pôze Midi in de Feronstraat. © FC 38

met koffiedrinkende oudere buurtbewoners, hangen wat lokale jongeren over de nadarhekkens, kap over het hoofd. Het zijn dezelfde tieners die de nabijgelegen Jacques Francksquare vaak tot een wat grimmige plek maken, alleen passen ze hier wonderwel in de puzzel.

I

2 SEPTEMBER 2020

“Het mooie is dat niet enkel de Céciles en de Carolines hier de handen uit de mouwen steken,” legt Sophie Feyder uit. Zij coördineert Pôze Midi. De buurtbewoonster doet dat vanuit de vzw Heroes for Zero, die op verkeersveiligheid focust, maar trok ook lokale nabijheidsverenigingen mee in het

bad. “Het atelier plantenbakken bouwen werd bijvoorbeeld geleid door Redouane. De buurtjongeren kennen hem en kijken op naar dat soort figuren. Ze voelen dat dit hun straat is en dus hebben we ook geen enkel probleem met vandalisme. De Francksquare hier vlakbij is daarentegen helemaal topdown ontworpen, een complete mislukking die helemaal bedacht is uit een veiligheidslogica.”

De grootschalige uitrol van zomerstraten is voor herhaling vatbaar, zoveel is duidelijk. Maar het succes ervan kan ook een duurzamer effect hebben tijdens het jaar, daarover zijn verschillende betrokkenen het eens. “De banden die mensen nu smeden, zullen ook na de zomer blijven,” merkt Van den Brandt op. “Daarnaast willen we die ervaringen ook gebruiken als we wijken herinrichten, bijvoorbeeld in het kader van het gewestelijke mobiliteitsplan Good Move. De zomerstraten kunnen dan als inspiratie dienen voor de mogelijkheden van een autoluwe wijk en zo’n experiment kan zelfs deel uitmaken van de studiefase die bij elke nieuwe wijk hoort.”

Kan de zomerstraat zo een voorafspiegeling worden van de stad van morgen? We bellen erover met een wereldwijde autoriteit op het vlak van stadsplanning op mensenmaat, de Deense architect en stedenbouwkundige Jan Gehl. Die twijfelt geen moment. “Vast en zeker! Bekijk het zo: kinderen kunnen geen skateboard vragen als ze niet weten dat zoiets bestaat. Er zijn veel voorbeelden in de wereld die bewijzen dat je eerst moet tonen

“Ja, wij zijn broers,” in de Picardstraat. © IVAN PUT

aan mensen wat mogelijk is, voor ze het ook willen. Kijk naar de Ciclovia-initiatieven in Bogota, waar grote delen van de stad op autoluwe momenten fietslanen werden. Dat stimuleert een fietscultuur en heeft navolging gevonden in New York, Chicago en Los Angeles. Op dezelfde manier denk ik dat die tijdelijke straten een blijvend effect kunnen hebben op Brussel.”

Gehl was altijd al een optimist als het over de toekomst van de stad ging. Dat is in deze coronacrisis niet anders. “De geschiedenis van steden is een aaneenschakeling van catastrofes: pest, Spaanse griep, tbc, aardbevingen ... Maar

Ook een toog met zelfgemaakte limonade hoort erbij in de Feronstraat. © FC

Atelier plantenbakken

LES RUES DE DEMAIN La rue Picard à Molenbeek et la rue Émile Féron à SaintGilles ne sont que quelques exemples des plus ou moins 70 rues qui ont été fermées cet été à la circulation et ouvertes aux riverains et leurs idées, coronavirus oblige. Ils y ont joué au ping-pong, cuisiné, joué dans l’eau et de fil en aiguille, des riverains d’horizons tout à fait différents ont fini par se rencontrer.

La plupart des rues réservées aux jeux ont eu tellement de succès que les preneurs d’initiatives comptent relancer le projet l’été prochain. Et la Région a la volonté de participer en offrant un soutien financier.

Mais beaucoup de personnes impliquées pensent que ces rues temporaires pourraient aussi avoir un impact définitif, en tissant des liens durables entre riverains mais aussi en tant qu’outil régional futur dans la planification de quartiers.

L’urbaniste danois Jan Gehl souligne l’importance des expériences qui montrent à quoi peut ressembler la ville de demain. « Il faut voir les choses ainsi : les enfants ne demanderont pas de skate-board s’ils en ignorent l’existence. » FR

Vaste zomerstraatklanten aan de sjoelbak van de VGC. © IVAN PUT

T

zodra de ramp voorbij is, heeft de stad ook haar aantrekkingskracht terug. Ook corona wordt just a bump on the road. In die steden zie je bovendien een trend naar meer leefbaarheid, meer wandelen en fietsen. Die zomerstraten passen daar perfect in.”

De skateboard-anekdote van de Deense stadsplanner vindt ondertussen een echo bij Pôze Midi in Sint-Gillis. “Met Heroes for Zero willen we de plaats van de auto in de stad verminderen,” geeft Sophie Feyder aan. “Alleen worden debatten daarrond heel snel bits en gepolariseerd. Maar toen we een gesprek organiseerden in de zomerstraat

over wat we nu eigenlijk willen voor de wijk, was het besluit ook dat de auto zal moeten wijken voor wat we wél willen, zonder die scherpe tegenstellingen. Mensen zien hier dat het kan.”

Het voorbeeld dat Feyder geeft, kadert voor haar in een breder plaatje. “Een straat autovrij maken, plantenbakken bouwen of het spreekuur van ‘Docteur plantes’ dat we hier hadden, dat klinkt op het eerste gezicht als iets voor Ecolokiezers uit de middenklasse. Maar het enthousiasme en de opkomst tonen dat leefbaarheid in de eigen wijk iedereen raakt, ook minder bemiddelde mensen met een migratieachtergrond.”

DE GEMEENTEN GEPORD

bouwen op Pôze Midi. © FC

Zijn de zomer- en speelstraten dan één groot succesverhaal zonder kanttekening? Dat ook weer niet.

Het opflakkerende coronavirus leidde tot uitstel van een aantal initiatieven, die daardoor naar het schooljaar opschoven. En in verschillende gemeenten duurde het erg lang voor de nodige toestemmingen er waren. In Schaarbeek liep die wachttijd bijvoorbeeld op tot zes weken, kaart Heroes for Zero aan.

Architect en filosoof Gideon Boie vindt dan ook dat gemeenten zich wat meer kunnen engageren. “De burgers die dit organiseren, investeren nu waanzinnig veel

energie in een initiatief waarbij de gemeente zich tot niets verbindt.

Dat zou anders mogen. Gemeenten moeten niet alleen vlotter meewerken, maar kunnen zich ook engageren om de positieve leermomenten van zo’n zomerstraat in hun beleid te op te nemen.”

In laag Sint-Gillis lijkt de tijdelijke zomerstraat alvast wel een schakel naar een wijk met minder autodruk. De buurt maakt immers deel uit van een van eerste autoluwe gebieden die in het kader van Good Move moet ontstaan. En nog voor dat bekend raakte, wou het bestuur de wijk ook al omvormen tot een soort superblocks, woonstraten naar het voorbeeld van Barcelona. “Het succes van de zomerstraten is een aanmoediging en kan het pad effenen,” beaamt schepen van Mobiliteit Catherine Morenville (Ecolo).

Terug naar de Feronstraat. Daar kunnen Khalid (59) en Hassan (55) alvast niet wachten om het experiment te herhalen. De twee buurtbewoners, die ook betrokken zijn bij een van de partnervzw’s, drinken koffie aan een bistrotafeltje in het midden van de straat. “We hebben zoveel mensen leren kennen tegen wie we vroeger niet eens bonjour zeiden, dat schept een klimaat van vertrouwen. Je zult zien, volgend jaar wordt het daardoor alleen maar beter!”

THE STREETS OF TOMORROW Picardstraat in Molenbeek and Emile Feronstraat in SintGillis are only two of the approximately seventy streets that were closed to car traffic this summer and opened up to residents and their ideas. There was ping-pong, cooking, paddling, and residents of all different kinds met and chatted with one another.

The majority of the summer streets were so successful that the organizers would like to repeat the project next year. The Region is also willing to assist with financial support again. But the temporary streets may also have a lasting impact, according to all those involved.

Through the durable connections forged between neighbours, but also as a future instrument for the Region to plan the future of the neighbourhoods.

The Danish urban development expert Jan Gehl indicates the importance of experiments that show what the city of tomorrow might look like.

“Look at it this way: children can’t ask for a skateboard if they don’t know that such a thing exists.”

EN

2 SEPTEMBER 2020

I 39

Interview

DEUX FESTIVALS DU CINÉMA REFONT SURFACE À LA RENTRÉE

‘C’est fatigant, mais nous débordons d’énergie’ Après le Brussels Short Film Festival en avril, l’organisatrice Céline Masset et son équipe ont dû reporter la troisième édition du Brussels International Film Festival du mois de juin pour des raisons virales bien connues. Reportés, pas annulés. Les deux festivals donnent le coup d’envoi de l’automne culturel.

— NIELS RUËLL, PHOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ | INTERVIEW

U

ne tente abritant le bar du festival sur la place de la Monnaie, des projections en plein air au Mont des Arts et des projections à l’UGC de Brouckère, Flagey, Vendôme, Palace, Galeries et Bozar en présence de réalisateurs célèbres tels que Costa-Gavras et Lucas Belvaux ou de jeunes talents : ces deux festivals de cinéma vont mettre fin à des mois de désert culturel. Le populaire Festival du court-métrage de Bruxelles et le jeune Festival international du film de Bruxelles (BRIFF) sont curieusement organisés par la même équipe. La directrice du festival Céline Masset nous parle du parcours chaotique de ce double festival de cinéma en période d’interdiction.

Personne ne vous aurait reproché de sauter une édition du Brussels Short Film Festival et/ou du Brussels International Film Festival à l’instar du Festival de Cannes et du Festival international du film fantastique de Bruxelles. Pourquoi avoir persévéré ?

CELINE MASSET : Lorsque nous avons dû suspendre le Brussels Short Film Festival en mars dans la précipitation, nous avons imaginé organiser le festival en même temps que le BRIFF en juin.

Mais la première vague a duré plus longtemps que prévu et nous avons dû alors déplacer les deux festivals.

Nous avons rapidement rejeté l’idée d’un festival en ligne. Ce n’est tout simplement pas ce que nous défendons. Nous voulons rassembler les gens et faciliter les rencontres. L’aprèsfilm, discuter dans une atmosphère chaleureuse, est crucial. Annuler ? Reporter ? À petite ou grande échelle ? Nous nous sommes constamment remis en question. Mais cela ne 40

I

2 SEPTEMBER 2020

résout rien. Nous avons tranché et décidé de nous lancer. Nous avons fixé un rendez-vous, au secteur et au public: être à l’appel et montrer que le Bruxelles culturel est toujours vivant. La culture est tout aussi importante, voire plus importante, que le shopping. Si on a le droit de prendre l’avion par centaines, il devrait également être possible d’aller au cinéma. Un film est toujours un voyage mais en moins dangereux.

Persévérer, cela a-t-il été plus facile à dire qu’à faire ?

MASSET : C’était...euh...compliqué. D’autant plus

que cela changeait presque tous les jours. Cent, deux cents, quatre cents : le nombre maximum de personnes autorisées change tout le temps.

Après chaque nouvelle directive, nous devions réinventer ou réorganiser. Nous avons également dû nous adapter constamment en termes de contenu. La sélection a dû être revue car certains films n’étaient plus disponibles. Les membres du jury qui avaient accepté de venir en avril ou en juin ne sont plus disponibles en septembre. Cela ressemblait beaucoup à une partie de poker. Car on a beau avoir la volonté de s’organiser, encore faut-il y être autorisé et pouvoir compter sur ses partenaires. Sans eux, on n’y arriverait pas. Nous ne savions pas non plus à quoi ressemblerait la situation au début du mois de septembre. Nous espérions une rentrée tranquille, mais la Covid-19 est revenue plus vite que prévu.

Avez-vous pu un peu conserver le caractère festif du festival ?

MASSET : Autant que possible. L’aspect festif d’un

festival, la convivialité, est pour nous essentiel.

Malgré les restrictions et les mesures sanitaires fluctuantes, Céline Masset et son équipe organisent début septembre deux importants festivals du cinéma à Bruxelles. « Nous avons joué au poker. »

Nous sommes autorisés à installer notre célèbre bar du festival place de la Monnaie. Une grande terrasse doit pouvoir accueillir le public et les professionnels dans le respect des normes de sécurité. Donc service à table, même si ce n’est pas notre style. Mais nous voulons que le public puisse prendre un verre après la projection, que ce soit au sein d’une bulle ou avec la distance nécessaire. Je constate que l’envie de se revoir est très grande. N’oubliez pas qu’il n’y a rien eu de comparable depuis le mois de mars. Les professionnels de l’industrie du cinéma, en particulier, attendent avec impatience les deux festivals.

pendant le festival est un moment festif qu’ils attendent parfois avec impatience pendant des mois.

Vous avez convaincu l’invité d’honneur Costa-Gavras de venir à Bruxelles pour le BRIFF. Expliquez-nous pourquoi le réalisateur de Z, Missing et Amen est un grand monsieur ?

MASSET : Costa-Gavras est un grand monsieur

pour plusieurs raisons. Tout d’abord, sa filmographie est impressionnante. C’est un excellent cinéaste et un homme politiquement engagé qui

« Si on a le droit de prendre l’avion par centaines, il devrait également être possible d’aller au cinéma » CÉLINE MASSET Directrice des festivals BSFF et BRIFF

défend toujours la bonne cause. Plus que jamais, on a besoin de gens qui, comme lui, ne baissent jamais les bras. Il est également président de la Cinémathèque française et continue à voyager pour soutenir le cinéma. Je suis sûr que dans sa master class, il ne parlera pas seulement de ses films mais aussi de l’importance du cinéma en général.

Avez-vous trouvé une solution à tout sur le plan logistique ?

MASSET : Nous collaborons avec les cinémas et ils

Le Brussels Short a été un peu raccourci.

MASSET : Nous diffusons 157 films, ce n’est pas

rien. Normalement, il y en a presque deux fois plus. Nous avons laissé tomber une grande partie de la sélection internationale. C’est une tradition d’inviter les réalisateurs étrangers à présenter leurs films. Ce n’est pas possible en ce moment, alors nous préférons les inviter en avril 2021.

Espérons que tout ira mieux à ce moment-là.

Nous nous concentrons sur la compétition belge avec à la fois des films d’étudiants et des films de professionnels. Parce qu’ils ont besoin de visibilité et ne peuvent pas attendre l’année prochaine. La projection de leur court-métrage

sont habitués maintenant aux plans de circulation et aux mesures sanitaires. Nos projections en plein air au Mont des Arts représentent un vrai défi. Les années précédentes, les gens s’installaient où ils le pouvaient, mais ce n’est plus possible aujourd’hui. Nous devons réglementer la circulation. Un vrai casse-tête. Heureusement, notre équipe est énergique et très motivée à redonner du plaisir aux gens et leur faire découvrir des films. Les nombreux encouragements que nous recevons du secteur, des médias et des partenaires font beaucoup de bien. Nous voyons bien que nous ne nous mettons pas en quatre pour rien.

BRUSSELS INTERNATIONAL FILM FESTIVAL 3 > 13/9, divers lieux, www.briff.be BRUSSELS SHORT FILM FESTIVAL 2 > 12/9, divers lieux, www.bsff.be

DUBBELE HOOGMIS VOOR FILMFANATEN Na het populaire Brussels Short Film Festival in april moesten organisator Céline Masset en haar team ook de derde editie van het Brussels International Film Festival in juni uitstellen. Uitstel, geen afstel, want beide festivals trappen het culturele najaar op gang. Een tent met festivalbar op het Muntplein, openluchtvoorstellingen op de Kunstberg en filmvertoningen in UGC De Brouckère, Flagey, Vendôme, Palace, Galeries en Bozar, in aanwezigheid van notoire regisseurs als CostaGavras en Lucas Belvaux of van aanstormend talent: het zal niet onopgemerkt blijven dat twee filmfestivals tezamen komaf maken met maanden van culturele droogte. Festivaldirectrice Céline Masset: “Het idee van onlinefestivals hebben we vrij snel verticaal geklasseerd. Dat is gewoon niet waar wij voor staan.

Uitstellen? Afstellen?

Kleinschalig of grootschalig? We hebben ons voortdurend bevraagd. Maar dat lost ook niets op. We hakten de knoop door en besloten om erin te vliegen.”

NL

DOUBLE CELEBRATION FOR FILM FANATICS After the popular Brussels Short Film Festival in April, organizer Céline Masset and her team were also forced to postpone the third edition of the Brussels International Film Festival in June.

But all is not lost that is delayed because both festivals are kicking off the cultural autumn. A tent with a festival bar on place de la Monnaie, open-air performances on Mont des Arts, and film screenings at UGC De Brouckère, Flagey, Vendôme, Palace, Galeries, and Bozar, attended by notorious directors like Costa-Gavras and Lucas Belvaux or by upcoming talent: it will not go unnoticed that to film festivals together will redress months of cultural drought.

Festival director Céline Masset: “We quickly abandoned the idea of online festivals. That is just not what we are about.

Postponement? Cancellation?

Small-scale or large-scale? We questioned ourselves constantly.

But that doesn’t solve anything either. We took a decision and got straight to work.”

EN

2 SEPTEMBER 2020

I 41

Nick Trachet

BRUSSELAAR DIE DE STAD EN DE WERELD CULINAIR ONTDEKT

Rolmops

BRUZZ | NICK TRACHET

Het schooljaar is begonnen, tijd voor een verkwikkende voedzame hap op ons bord.

Onlangs kwam hier nog eens rolmops in huis, het perfecte slachtoffer voor een ontbijt.

Zure haring geeft moed, maakt je wakker, smaakt uitstekend bij een boterham en plakt niet, zoals confituur pleegt te doen.

Rolmops is een van de avatars van de haring. Haring (Clupea harengus) is een zeevissoort die verschillende verschijningsvormen kent. In de lente is hij erg vet en heet hij bij ons ‘maatje’. In het najaar ontwikkelt hij hom en kuit en gaat hij vaak naar de rokerijen om bokking of lammekezoet voort te brengen, en in de winter is hij helemaal uitgeput en bevat geen vet meer, men spreekt van ‘ijle’ haring. Dat is traditioneel de beste vorm voor de inleggerijen van marinades. Er zit geen visolie in die lelijke ogen maakt op de pekel. IJle haring is mager. Het product ziet er smakelijker uit.

Traditioneel werd haring zwaar gepekeld. Die pekelharing moest dan thuis grondig worden ontzout voor verder gebruik. Viswinkels deden dat al spoedig voor de klant, zo was die van de rompslomp van het weken en spoelen verlost: kant-en-klaar op tafel, met een slaatje en patatjes.

Haring is ook goedkoop (wanneer hij geen maatje is).

Marinades zijn er in vormen: enkele filets in azijn, in witte wijn, in sherry of met suiker.

De rolmops is een opgerolde dubbele haringfilet in azijn, met wat ajuin en desnoods een stukje augurk

42

I

2 SEPTEMBER 2020

ertussen. Het woord rolmops, dat in veel talen is overgenomen, lijkt Nederlands, van “rol ’m op”, maar er is al jaren een verbeten strijd aan de gang tussen onze taal en het Duits, waar men beweert dat de gerolde haring zo heet omdat hij op een mopshond lijkt: “rollmops”. Ik denk niet dat ik ooit een hond heb gezien die op een rolmops lijkt. Maar de Duitsers hebben een punt voor, het woord

verscheen voor het eerst in een krant in Berlijn.

Opmerkelijk bij de rolmops is het stokje. Ook toen ik nog klein was, ging er veel aandacht naar dat houten prikkertje, dat erbij zat als een speelgoedje in Kinder Chocolade. Maar op een goede dag werd de familiale pot rolmops geopend en kwam er vis uit, samengehouden niet met stokjes maar met een plastic contraptie die wat weg had van een nietje. We keken verbaasd naar het cultuurvreemde onding: “Geen stokje!?” Mijn wereld stortte schier in. Mijn vader keek somber en zei na een lange stilte: “Bedenk dat,

“Opmerkelijk bij de rolmops is het stokje.

Ook toen ik nog klein was, ging er veel aandacht naar dat houten prikkertje”

ergens hoog in een kantoorgebouw, er een ploeg burgerlijk ingenieurs zich diepgaand heeft gebogen over de essentie van het rolmopsprikkertje. Na maanden brainstormen en berekenen, zijn ze dan hiermee komen opdraven.” Waarom het houten stokje op de schop moest? Was hout te duur?

Niet veilig volgens het FAVV (maar dat bestond toen nog niet)? Te onberekenbaar?

Hout werkt, krult en kromt, het kan de smaak beïnvloeden. Wie weet. Maar de vooruitgang heeft gedicteerd: houten stokjes out, plastic prikkers zijn nu de norm.

Onlangs dus kwam de ochtendlijke rolmops op tafel.

Het is geen glazen bokaal meer, maar een klein plastic emmertje: weer plastic waar er vroeger gewoon glas was.

Maar er stond ook een luide waarschuwing op, in koeien van letters: “LET OP!!! Vanaf nu bevat onze rolmops FSC-gecertificeerde houten prikkers in plaats van een kunststof prikker.” Ik was blij als een kind en heb die ochtend meer met houten rolmopsprikkers gespeeld dan columns geschreven.

Vind je haringen in azijn te zuur? Spoel ze dan af en laat ze enkele uren marineren in melk of in bier (geuze, Rodenbach … geen bitter bier). Zo creëer je een heel eigen creatieve specialiteit.

Smakelijk. bruzz.be/trachet

This collaborative drawing consists of three parts, each drawn by another artist.

Gabriela González Rondón took on the head, Imge Özbilge the torso.

Can you finish the legs?

Autumn at Kaaitheater: a new ticket price.

1 SHOW = € 10

SEP-DEC: Lotte van den Berg Ictus/Julie Pfleiderer Solta María Acaso The Mouvement Femke Gyselinck Khadija El Kharraz Alami Anne Teresa De Keersmaeker/Rosas Antigone/Action Zoo Humain buren Ecopolis 2020 Einat Tuchman Radouan Mriziga Négar Djavadi/Passa Porta Mestizo Arts Platform & partners Gérald Kurdian/Kunstenfestivaldesarts Coral Labs Emke Idema Kunstendag voor Kinderen Anoek Nuyens & Rebekka de Wit Myriam Van Imschoot & HYOID Ivana Müller Tibaldus/Toneelhuis Kristien De Proost & Bwanga Pilipili Ahilan Ratnamohan & Globe Aroma

GET YOUR TICKETS NOW AT KAAITHEATER.BE

KaaiAd_BRUZZ_200902+200909.indd 1

26/08/2020 15:05

Wake up Brussels

BRUSSEL BLIJFT DRAAIEN EN BRUZZ DRAAIT MEE. Hoe moet het na deÉMISSIONS Corona Crisis verder met onderwijs, cultuur, SPÉCIALES jeugd en sporten mobiliteit? En hoe staat het met Europa?

UITZENDINGEN Vijf weken langLIVE gaat BRUZZ op zoek naar antwoorden.

ELKE VRIJDAG VANAF 13U LIVE VANUIT DE STAD EN OP BRUZZ RADIO (98.8FM), BRUZZ TV EN BRUZZ.BE

DB623068I9

Lokaal Bestuur Machelen zoekt enthousiaste collega’s (m/v)

Werftoezichter gebouwen

Vilvoorde is een innovatieve stad aan het water met meer dan 45 000 inwoners. Om het team van stad en OCMW te versterken, zijn we op zoek naar dynamische en enthousiaste medewerkers (m/v) die samen met ons willen bouwen aan een stad waar het aangenaam wonen en werken is.

Functie: Je zal instaan voor het uitvoeren van controles op werken in eigen beheer of door externen. Het beheer van het gemeentelijk patrimonium en het bieden van technische en administratieve ondersteuning aan de projectleider en teamleider gebouwen behoren eveneens tot jouw takenpakket.

boekhouder

zwembadbeheerder

dienst Financiën B1 – B3, voltijds, contractueel

dienst Vrije Tijd B1 – B3, voltijds, contractueel

omgevingsambtenaar – deskundige milieu

theatertechnicus

B1 - B3 - contractueel - voltijds (onbepaalde duur)

Profiel: minstens een bachelor diploma in een technische of bouwkundige richting • minimum 4 jaar relevante ervaring binnen het werkdomein • rijbewijs B

Arbeider gebouwen

dienst Omgeving B1 - B3, voltijds, statutair

D1 - D3 - contractueel - voltijds (onbepaalde duur)

Functie: Je voert kleine onderhouds- en herstellingswerken uit aan gemeentelijke gebouwen en technische installaties. Je hanteert hierbij alle veiligheidsmaatregelen. Je rapporteert aan de teamleider gebouwen.

Solliciteren tot 15 september 2020 Ons aanbod

Profiel: bij voorkeur in het bezit zijn van een getuigschrift technisch of beroeps secundair onderwijs elektriciteit • je hebt minimum 4 jaar relevante ervaring • rijbewijs B

Een boeiende functie binnen een openbaar bestuur met heel wat mogelijkheden om zich verder te ontplooien • relevante ervaring wordt onbeperkt in aanmerking genomen voor het bepalen van de wedde • de wedde wordt vermeerderd met vakantiegeld, eindejaarstoelage en maaltijdcheques • gratis woon-werkverkeer bij gebruik van het openbaar vervoer, fietsvergoeding, hospitalisatieverzekering en tweede pensioenpijler (voor contractuelen) • interessante verlofregeling en werktijden waardoor een evenwichtige combinatie van vrije tijd/gezin en werk mogelijk is.

Duurzaamheidsambtenaar B1 - B3 - contractueel - voltijds (bepaalde duur)

Functie: Je werkt op de dienst leefmilieu onder de leiding van de coördinator milieu.

Je ziet toe op de geïntegreerde aanpak van diverse milieuthema’s op vlak van duurzaamheid. Je komt terecht in een coördinerende en team overschrijdende functie waarbij overleg, sensibiliseren, communiceren, educatie en creëren van een dynamiek van essentieel belang zijn.

Interesse? Meer informatie?

Alle info vind je op www.vilvoorde.be of kan je opvragen bij de dienst Personeel (02 255 79 48 – sollicitaties@vilvoorde.be). Solliciteren kan tot 15 september 2020.

Solliciteer via: www.vilvoorde.be of schriftelijk aan het college van burgemeester en schepenen, Stadhuis, Grote Markt, 1800 Vilvoorde, of tegen ontvangstbewijs af te geven op de dienst Personeel.

Profiel: bachelordiploma in de richting milieuzorg, biologie, milieukunde of gelijkaardige richting in deze lijn OF een bachelor diploma in een andere richting met minimum 3 jaar relevante ervaring Wij bieden: mooie work-life balance • maaltijdcheques 8 euro • hospitalisatieverzekering • fietsvergoeding • gratis abonnement openbaar vervoer woon- en werkverkeer • meerekenbaarheid relevante dienstjaren

Stad en OCMW Vilvoorde maken werk van een diversiteitsbeleid. Kandidaten worden dan ook geselecteerd op basis van hun kwaliteiten en vaardigheden, ongeacht leeftijd, gender of culturele achtergrond.

Interesse?

Solliciteren kan tot uiterlijk 2 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be.

Meer info op www.machelen.be/vacatures

cc Het Bolwerk C1 – C3, voltijds, contractueel

machelen.be

Stad Vilvoorde Grote Markt 1800 Vilvoorde t 02 255 45 11 f 02 255 47 80 www.vilvoorde.be

www.poolstok.be DB677339H0

DB676721H0

www.hotel-belle-epoque.be

HOTEL

AANKOOP

BLANKENBERGE

nertspels (bontjassen) ■ parels oude merkhorloges ■ oud goud zilveren en gouden munten ■ tin tandgoud ■ allerlei zilver porselein ■ zijden tapijt rode koralen ■ edelstenen schilderijen (16e - 17e - 18e E) merkhandtassen ■ diamanten

Rustig pleintje, strand, station, winkels 250m, warm onthaal, luxe ontbijt, kamer met tv, WiFi, frigo, waterkoker.

050/68 06 80

Zaventem is als gastvrije en veelzijdige gemeente een aantrekkingspool voor Vlaanderen en heel België. De gemeente geniet van een uitzonderlijke situatie in Europa en biedt een uitstekende leef- en werkomgeving.

Gemeente en OCMW Zaventem tellen ongeveer 500 medewerkers die dagdagelijks instaan voor de dienstverlening aan de inwoners.

DB672096G0

www.ocmwzaventem.org

kinesitherapeut OCMW Zaventem organiseert een selectie in functie van de aanstelling van een halftijdse kinesitherapeut in het WZC Trappeniers, met aanleg van een wervingsreserve geldig voor 2 jaar.

TUINWERKEN ALLE DIENSTEN Goede prijs Kortingen Gratis offerte

Verloning op A1a-A3a / BV1-BV3 niveau, afhankelijk van het behaalde diploma (master of bachelor).

Zie de gemeentelijke website voor functieinhoud, voorwaarden, verwachtingen en selectieprocedure (www.zaventem.be/jobs).

IK, SIMRANBIR SINGH S/O BALWINDER SINGH WONENDE BOULEVARD DU MIDI 88, 1000 BRUSSEL BELGIUM, HEB MIJN NAAM VERANDERD VAN NAAM SINGH VOOR NAAM SIMRANBIR DB620621H9

DB677526H0

hallo@regiotalent.be

DB666219E0

DB487188C8

DB677725H0

Wij staan voor je klaar

GRATIS OFFERTE

0486 93 16 86

Solliciteren kan tot en met maandag 7 september 2020 via https://www.jobsolutions.be/register /5646.

Op zoek naar passende kandidaten voor je bedrijf?

BELL 0489 94 49 72

Haal alles uit je zondag.

tel. 051 26 67 89

Aankoop huizen, gronden, villa’s, oude herenhuizen, garages,...

Enkel privé - Vrijblijvende schatting Snelle verkoop projecten van A tot Z op - All-in pro roc, Uw partner voor gyp , ramen, elektriciteit itair... schilderwerken, san uw r voo Contacteer ons project op maat! ng! olgi Professionele opv

A&G A &G St Stone BV Want ’t is pas morgen maandag!

DB586828C9

Diesterstraat 27b2 • Sint-Truiden • 0471 03 68 62 agstone144@yahoo.com DB677073H0

DB623070I9

NEEM EEN VLIEGENDE START ALS (M/V) Onze hoogvliegers?

• Werkzekerheid in een groeiende sector.

• Snel kans op vast werk in een hightech omgeving op de luchthaven.

• •

DB676542H0

Ready for take-off?

startpeople.be/jobdagdhl

Zaterdag 5/09 DHL Jobdag

Powered by

www.sint-genesius-rode.be

Het Lokaal Bestuur

Lokaal Bestuur Machelen zoekt enthousiaste collega’s (m/v)

SINT-GENESIUS-RODE werft aan (m/v):

Administratief medewerker C1 - C3 - contractueel - voltijds (onbepaalde duur)

1 HOOFDDESKUNDIGE TECHNISCHE ZAKEN

Functie: Je komt als administratief medewerker terecht in een dienst binnen één van de 6 teams van het lokaal bestuur Machelen. Je ondersteunt de leidinggevende en de deskundigen binnen de dienst waarin je terecht komt, je beschikt over sterke administratieve skills, teamplayer, initiatief nemend en kan zelfstandig werken.

Profiel: minstens een diploma van het hoger secundair of daarmee gelijkgesteld onderwijs.

Takenpakket: Algemene coördinatie van de dienst technische zaken, operationele leiding

Interesse?

Solliciteren kan tot uiterlijk 2 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be.

Kinderverzorgster

C1 - C2 - contractueel - voltijds (wervingsreserve)

Functie: Binnen het kinderdagverblijf sta je in voor de opvang, verzorging, rust en begeleiding/ ontwikkeling van baby’s en jonge kinderen. Je maakt deel uit van het team welzijn.

Profiel: minstens een diploma secundair onderwijs (zie infobundel op onze website voor volledige lijst).

Interesse?

Solliciteren kan tot uiterlijk 2 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be.

Teamcoach Ruimte

Takenpakket:

A4a - A4b - statutair - voltijds (onbepaalde duur)

Functie: Je coördineert de diensten stedenbouw en ruimtelijke ordening, milieu, mobiliteit, lokale economie, woon- en grondbeleid, burgerzaken, technische dienst, gemeenschapswachten, veiligheid en preventie en GIS. • Als lid van het management team vertaal je de organisatiestrategie, het dienstverleningsmodel en beleidskeuzes naar de dagelijkse werking.

Profiel: • je beschikt minstens over een master diploma • je hebt minstens 4 jaar ervaring in een leidinggevende functie • rijbewijs B. Interesse?

Solliciteren kan tot uiterlijk 10 september 2020 naar personeelsdienst@machelen.be.

Wij bieden: mooie work-life balance • maaltijdcheques 8 euro • hospitalisatieverzekering • fietsvergoeding • gratis abonnement openbaar vervoer woon- en werkverkeer • meerekenbaarheid relevante dienstjaren

Takenpakket:

machelen.be

Meer info op www.machelen.be/vacatures

DB620563H9

DB676717H0

raamovereenkomsten en groepsaankopen en onderhandelt met leveranciers inzake het

Je vacature in deze rubriek?

Wij staan voor je klaar

hallo@regiotalent.be

tel. 051 26 67 89

Je voldoet aan de taalwetgeving en slaagt in de selectieproeven (taal van de proef: Nederlands).

Enkel de kandidaten die aan de aanwervingsvoorwaarden voldoen, worden uitgenodigd voor deelname aan de selectieproeven.

Extralegale voordelen: hospitalisatieverzekering en voor de contractuele personeelsleden: 2de pensioenpijler.

Bijkomende inlichtingen: personeel@sint-genesius-rode.be of 02 609 86 65.

Interesse? attentie van het College van Burgemeester en Schepenen, Dorpsstraat 46 te 1640 Sint-Genesius-Rode en dit uiterlijk op 21 september 2020 om 12 uur of via mail personeel@sint-genesius-rode.be.

DB677625H0