BRUZZ in de ban van corona - editie 1706

#1706

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

29 | 4 | 2020

TIPS

IN DE BAN VAN CORONA

KETTEN IN QUARANTAINE

‘We doen dit voor de anderen’ BEGRAFENISONDERNEMERS OVERBEVRAAGD

‘De gezinnen zijn echt verscheurd, ik wil vaak met hen mee huilen’

UN MAGAZINE POUR LES SENIORS

Nos aînés sortent du silence: ‘place aux personnes âgées !’

Inhoud | Sommaire | Inside COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

23

REDACTIE

Jean-Marie Binst, Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Danny Vileyn, Tom Zonderman

Jeanne Boute

« Il faut que les seniors continuent à se sentir aimés et continuent d’être stimulés »

MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker, Sophie Soukias, Geert Van der Hallen VORMGEVING

Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING

John Arblaster, Frédérique Beuzon, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

08

Spreektijd

“Om bomen te planten, zullen parkeerplaatsen moeten verdwijnen” Brussels schepen Ans Persoons brengt ondergrond in kaart voor vergroening

16

Reportage

Welkom in Hotel Hoop, waar vluchtelingen thuis zijn Hoteleigenaars en vrijwilligers maken lockdown draaglijk voor migranten

BRUSSELSE WEELDE Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via

nieuws@bruzz.be

2

I

29 APRIL 2020

NOG MEER

Is Zwangere Guy nog steeds de koning van de Brusselse muziekscene of krijgen we deze keer een queen op nummer 1?

Ontdek het tijdens de Brusselse 100.

Vrijdag 1 mei vanaf 11u.

BRUZZ radio

Edito 0 4 Portret Contrabassist Koenraad Hofman, nu vrijwilliger in een woonzorgcentrum 06

Analyse Het woon-werkverkeer na corona

12

Getuigenissen Jongeren snakken naar sociaal contact, maar houden de moed erin

19

Tips CultureAtHome

27

Column Marc Didden

28

In beeld Transparantie alstublieft!

34

Ondernemen Deeleconomie in quarantaine

36

Nick Trachet Bleek

37

Service Hoe je zelf een mondmasker maakt

VERGETEN

Er ligt een strategie op tafel om stap voor stap de quarantainemaatregelen af te bouwen. Maar als de zachte lockdown er één was op maat van de buitenwijken, dan zijn de uitstapmaatregelen dat nog meer. Want die dreigen de pendelaars opnieuw de wagen in te duwen, in de file naar het werk of godbetert naar een overvolle Nieuwstraat of winkelcentrum. Tussen haakjes: hoe zal de Brusselaar die al fietsend en wandelend zijn straten heeft heroverd, omgaan met de stoet pendelaars in hun coronavrije cocon op vier wielen?

Maar – en daarom die jonge Brusselse op de cover - hoe zullen de jongeren reageren? Hoe motiveren we de Brusselse ketten tussen hun vier muren om braaf hun preteachingtaakjes in te vullen, terwijl rond hen het economische leven weer opstart? Blijven onze overwerkte politieagenten hen wegjagen van de grasperken in onze parken? Of zakt ook hen de moed in de schoenen als ze voor de honderdste keer uitleggen waarom jonge mensen wel mogen winkelen, maar niet op het gras zitten?

Misschien moet er tijdens de volgende vergadering van de Veiligheidsraad toch eens iemand op tafel kloppen en aandacht vragen voor de typische situatie van Brussel en de Brusselse jeugd. Misschien moet minister-president Rudi Vervoort (PS) tijdens de volgende persconferentie van mevrouw Wilmès (MR) ook eens het woord vragen en aan de hand van een slide uitleggen dat er een speciale regeling is voor Brusselse jongeren. En als hij het dan, om in de lijn van de vorige persconferentie te blijven, over fase 4, deelfase 6 heeft, nemen we dat er met plezier bij.

OUBLIÉS

30

Reportage

“De klop voor de nabestaanden zal nog komen. Hoe hebben wij papa toch moeten begraven?”

Begrafenisondernemer Thierry Hulsmans

WAT HOOR IK DAAR? Een Gaai? Een Heggenmus? Een Groene Specht?

Plots horen we de vogelgeluiden in onze stad veel beter. Ontdek welke vogels er in Brussel leven, en hoe je ze kan ontdekken.

Volgende week.

BRUZZ magazine

Une stratégie vient d’être présentée pour alléger progressivement les mesures de quarantaine. Mais si le « confinement doux » était tout à fait adapté aux quartiers en périphérie, les mesures de déconfinement le sont encore davantage. Car comment les jeunes Bruxellois vont-ils réagir à la stratégie de sortie ? Comment les motiver à accomplir sagement leurs tâches de pre-teaching entre leurs quatre murs alors que tout autour d’eux la vie économique reprend ?

Peut-être que lors de la prochaine réunion du Conseil de sécurité, quelqu’un devrait taper du poing sur la table et attirer l’attention sur la situation particulière de Bruxelles et de ses jeunes. Peut-être que le Ministre-Président Vervoort devrait également demander la parole lors de la prochaine conférence de presse de Mme Wilmès et expliquer, PowerPoint à l’appui, qu’un régime spécial pour les jeunes a été introduit à Bruxelles.

FORGOTTEN

A plan has been drawn up to lift the quarantine measures step by step. But if the lockdown-light was tailored to the suburbs and country living, the exit strategy is even less appropriate for urban life.

How will young people in Brussels respond to loosening restrictions?

How can we motivate them to stay locked up between four walls and obediently to fill in their pre-teaching assignments while economic life around starts up again? During the next meeting of the National Security Council, perhaps somebody ought to speak up and demand some consideration for the specific situation in Brussels and of the capital’s youth. Perhaps Minister President Rudi Vervoort should demand the floor during Mrs Wilmès’s next press conference and explain by means of a slide that special measures are being introduced for young people in Brussels.

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur 29 APRIL 2020

I 3

Portret

CONTRABASSIST KOENRAAD HOFMAN HELPT ALS VRIJWILLIGER IN EEN RUSTHUIS

‘De vaste verzorgenden zijn de echte helden’ Contrabassist Koenraad Hofman (48), die normaal gesproken met 200 km per uur door het leven raast, brengt in deze coronatijden driemaal per week het ontbijt rond in het rusthuis van zijn moeder. “Ik word hier heel gelukkig van.” — BETTINA HUBO, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

H BRUZZ | PORTRET

ofman is eerste contrabassist bij het Symfonieorkest Vlaanderen, artistiek coördinator en contrabassist van het kamermuziekgezelschap Oxalys, en docent aan het Koninklijk Conservatorium Brussel. Vanwege de corona-uitbraak zijn zijn muzikale activiteiten grotendeels stilgevallen. “Ik geef nog twee ochtenden per week les via Skype en regel een en ander voor Oxalys.

Maar alle optredens voor de komende maanden zijn geannuleerd,” vertelt hij.

We zitten onder de bloeiende, veertig jaar oude Jacques Lebelappelboom in zijn tuin in NederOver-Heembeek. Hofman groeide op in Heembeek en streek er, na wat omzwervingen in binnen- en buitenland, acht jaar geleden opnieuw neer. Op het perceel

Hofman fietst nu elke maandag, dinsdag en donderdag in alle vroegte naar De Overbron.

Daar brengt hij het ontbijt rond.

“De bewoners eten dezer dagen op hun kamer. Ze krijgen een soort van hoteldienst. Elke ontbijt is gepersonaliseerd, de ene zoveel klontjes suiker, de ander suikervrij. Maar het betekent wel dat alle ontbijten een voor een afgegeven moeten worden.”

Samen met Zeeshan, een vaste medewerker, gaat hij van kamer tot kamer, elk met een kar waarop het eten en de dranken staan.

MONDKAPJE EN SCHORT Ook bij zijn moeder bracht hij het ontbijt. Tot een tiental dagen geleden, na een algemene test in het woonzorgcentrum, Covid-19 bij haar werd vastgesteld. “Ze is niet ziek, maar ze moest natuurlijk wel

“Ik voel als ik thuiskom dat ik iets gedaan heb waar veel mensen iets aan hebben gehad” KOENRAAD HOFMAN Contrabassist en coronavrijwilliger

van de vroegere moestuin van zijn ouders liet hij een rijhuis bouwen.

Zijn vader is ondertussen overleden.

Zijn 85-jarige moeder verblijft vlakbij, in woonzorgcentrum De Overbron.

Toen dit rusthuis enkele weken geleden om helpende handen verzocht, besloot hij hierop in te gaan. “Door de coronamaatregelen is er extra werk in het rusthuis. Alles moet bijvoorbeeld om de haverklap ontsmet worden. Bovendien zijn er enkele zieke medewerkers.”

4

I

29 APRIL 2020

in quarantaine op een aparte afdeling. Daar mag ik niet binnen.

Het is heel jammer dat ik haar nu niet meer zie.”

Beschermd met een eenvoudig mondkapje en schort doet Hofman de ronde bij alle niet-besmette bewoners. Sommigen onder hen zijn vroegere kennissen of vrienden van zijn ouders. “Als ik dan zeg wie ik ben, Koen, de zoon van Maria, kijken ze verrast op. Maar lang praten is er vanwege de veiligheidsmaatregelen niet bij.”

Zelf is hij niet bang voor zijn gezondheid. “Ik ben heel voorzichtig. Na elke kamer ontsmetten we onze handen. En misschien heb ik de ziekte al wel gehad. Ik had in februari zo’n zware hoest.”

Wat deze ervaring als vrijwilliger met Hofman doet? “Ik heb nu nog meer bewondering dan ik al had voor het vaste verzorgende personeel. Zij zijn de echte helden. In deze omstandigheden is hun job een titanenwerk.”

Hij is ervan overtuigd dat zijn moeder op dit moment nergens beter zou kunnen zijn dan in De Overbron. “De medewerkers zitten op hun tandvlees en toch blijven ze zo goed omgaan met de bewoners.

Ze laten iedereen in zijn waarde.

Nooit spreken ze iemand op infantiele wijze aan, zoals je elders weleens ziet. Directeur Bert Anciaux geeft natuurlijk het voorbeeld. Tot hij vorige week zelf in isolatie moest, was hij er altijd. Als het moest, stond hij mee te poetsen. Die houding straalt af op het hele personeel.”

Ook voor Hofman persoonlijk is het vrijwilligerswerk een eyeopener.

“Als muzikant heb je de mooiste job van de wereld. Overal waar je komt, is het feest. Er is de muziek, maar er zijn ook de recepties, de fijne tournees. Dit werk is anders. Ik ben blij dat ik iets kan doen waar de maatschappij op dit moment echt nood aan heeft. Ik voel als ik thuiskom dat ik iets gedaan heb waar veel mensen iets aan hebben gehad. Ik word daar echt gelukkig van.”

RELATIVEREN Niet dat hij voortaan de muziek en zijn contrabas achterwege wil laten.

“Daarvoor ben ik te gepassioneerd door het artistieke en hou ik te veel van het podium.”

KOENRAAD HOFMAN geboren in 1971 studeert contrabas aan het Koninklijk Conservatorium Brussel is contrabassist en artistiek coördinator van kamermuziekgezelschap Oxalys en aanvoerder van de contrabassen bij Symfonieorkest Vlaanderen geeft les aan het Koninklijk Conservatorium Brussel getrouwd met mezzosopraan Christianne Stotijn vader van twee kinderen woont in Neder-OverHeembeek

Maar het doet hem de zaken wel relativeren. Tot voor enkele weken had hij een enorm jachtig leven: drie jobs, goed voor twee voltijdse banen, twee jonge kinderen van vier en twaalf, en een (bekende) echtgenote – de Nederlandse mezzosopraan Christianne Stotijn - die over de hele wereld concerten geeft. In normale tijden zou hij op dit moment een nieuwe cd met Oxalys aan het opnemen zijn in de studio’s van Flagey en zou zijn vrouw op concertreis naar Australië vertrekken. “We zouden alweer aan het puzzelen zijn om het de komende maanden allemaal geregeld te krijgen.”

Bijgedachte

O

ver de nood aan heldere communicatie is al het nodige al gezegd en geschreven. Dat dacht ik echt. In allerlei kranten en tv-journaals, door allerlei experts, zelfs op deze plek in het magazine. Maar dan moest de persconferentie van de Nationale Veiligheidsraad, vrijdag, nog komen. Ik weet niet of er in de recente geschiedenis van dit land ooit een meer uitgelezen moment was om, anderhalve maand nadat heel Europa lamgelegd werd in een ongeziene gezondheidscrisis, mensen perspectief te bieden. Maar een persconferentie na 22 uur op een vrijdagavond die dan nog eens meer onduidelijkheid dan duidelijkheid brengt, is een zelden gezien dieptepunt van ons politiek bestel. Dat daags nadien minister Alexander De Croo (Open Vld) dan ook niet anders kan dan in een televisiestudio ‘ja’ te antwoorden op de vraag of we dan wel in winkels mogen afspreken met familie, is alleen maar het logische gevolg van het feit dat ook hij het niet meer weet.

Maar naast de communicatie schuilt er een veel fundamenteler probleem in de keuzes van de Nationale Veiligheidsraad. Die koos ervoor om de handelaars een toegeving te gunnen door vanaf 11 mei de MATHIAS DECLERCQ winkels opnieuw te laten Redactiechef openen – als de curve dat toelaat. Nu, het is de winkeliers van harte gegund, en we zullen met z’n allen de lokale handel enorm moeten ondersteunen na deze crisis, maar dat is de foute keuze.

Niet alleen omdat het te vroeg lijkt – die domper op de vreugde werd alweer voorbehouden voor de virologen en de experts, die het ’s anderendaags mochten komen uitleggen in de televisiejournaals en nu al nachtmerries hebben over overvolle winkelstraten. Maar ook en vooral omdat die opening naar de handel een andere deur weer dichtdoet: die van het sociaal contact. Het is nu eenmaal niet mogelijk om op alle vlakken te versoepelen, zeker nu we het aantal nieuwe ziekenhuisopnames al een week lang niet naar omlaag krijgen.

Maar dat het straks opnieuw toegestaan zou zijn om te winkelen, maar niet om eindelijk weer een naast familielid thuis te ontvangen, is van een zelden gezien cynisme. Een slag in het gezicht van iedereen die zich netjes aan de regels heeft gehouden, om ervoor te zorgen dat we vooral elkáár binnenkort opnieuw in de armen mogen sluiten. Mensen die al lang vrede hebben gesloten met het idee dat er deze zomer waarschijnlijk geen reis inzit, dat de festivals zijn afgeblazen en dat een shoppingnamiddagje aan een winkel nu eenmaal even niet kan. Maar dat dat laatste voorrang zou krijgen op een versoepeling van het verbod op sociaal contact, zal hen aanzetten tot rebellie. En neem het hen eens kwalijk, als ze straks het volk opnieuw naar de winkelstraat zien trekken.

Wanneer ook zij weten dat de experts wel degelijk voorstellen klaar hadden om naaste familie of vrienden opnieuw thuis toe te laten – maar dat die door de politiek luttele uren voor de persconferentie van tafel werden geveegd.

Daarom: zet niet de winkeldeur, maar onze voordeur opnieuw open, zo nodig enkel voor één naast familielid en met alle nodige veiligheidsmaatregelen. In tijden van prachtige lenteavonden, de iftars en de ramadan, maar vooral van een breedgedragen en diepgeworteld besef van wat er écht toe doet, is dat de enige juiste keuze.

“Zetten we liever de winkeldeur of onze voordeur opnieuw open?”

Alle optredens van contrabassist Koenraad Hofman zijn geannuleerd. Omdat er extra werk is in het rusthuis waar zijn moeder woont, springt hij bij als vrijwilliger.

Dat hoeft nu niet. “Ik verdeel mijn tijd over mijn gezin, De Overbron en mijn tuin, die nooit eerder zo goed onderhouden was.”

Al voor corona het leven overnam, schoot de idee van een sabbatical heel af en toe door zijn hoofd, erkent hij. “Oxalys bestaat ondertussen bijna dertig jaar, ik heb alle hoeken van de wereld gezien, zoveel geweldige mensen ontmoet, in Zuid-Afrika zelfs voor Nelson Mandela mogen spelen. Maar het tempo van dit leven ligt erg hoog.”

Deze gekooide tijd voelt voor hem als die sabbatical. “Ik moet zeggen dat ik ontzettend geniet van mijn moestuin, van een puzzel leggen met mijn zoontje en van een

hemel zonder vliegtuiglawaai. Ik denk soms: wat ambiëren we eigenlijk? Waarom zijn we zo vervreemd geraakt van de natuur? Ik ben me er anders vaak niet eens bewust van wanneer de zon opgaat en weer ondergaat.”

Voorlopig heeft hij zich bij het rusthuis geëngageerd tot 18 mei.

“Op 19 mei beginnen de lessen in het conservatorium misschien opnieuw. Als dat zo is, dan moet ik er helemaal zijn voor mijn leerlingen, die al heel snel examen hebben.

Anders werk ik graag nog een hele tijd door in De Overbron.”

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/frontlinie

29 APRIL 2020

I 5

Analyse

HOE HET WOON-WERKVERKEER ORGANISEREN NA DE LOCKDOWN

Openbaar vervoer zit in de verdomhoek De exit uit de coronacrisis veroorzaakt ook hoofdbrekens op het vlak van mobiliteit. Want met een openbaar vervoer met beperkte capaciteit, zullen meer mensen met de auto naar de stad komen. En dat is op korte termijn nefast voor de leefbaarheid van de stad én voor de economie. “Er is een exitstrategie, maar niet voor de mobiliteit.” — STEVEN VAN GARSSE

H

B R U Z Z | A N A LY S E

et was een ietwat verbijsterende passage tijdens de persconferentie na de Nationale Veiligheidsraad. Premier Sophie Wilmès (MR) raadde het openbaar vervoer af, en vroeg aan wie kan om met de auto naar het werk te gaan. “Of met de fiets of te voet,” voegde ze daar aan toe.

De aanbeveling van de Nationale Veiligheidsraad is op zich begrijpelijk. Het openbaar vervoer vormt potentieel een groot risico voor nieuwe besmettingen. Met veel mensen dicht op elkaar, en veel gladde oppervlaktes die door vele handen gedeeld worden.

Maar de stedelijke mobiliteit organiseren met een zwaar verminderd openbaar vervoer is geen sinecure. In normale tijden komt iets meer dan de helft van de mensen die in Brussel werken met de trein of metro, tram of bus. Hoe die enorme mobiliteitsstroom opvangen nu de Belgische overheid beslist heeft om geleidelijk aan naar de normale situatie te evolueren en de bedrijven, winkels en scholen te openen, is een open vraag.

“En het is blijkbaar ook niet onderzocht,” zegt Dirk Lauwers, professor mobiliteit aan de universiteit van Antwerpen. “Er is een exitstrategie, maar niet voor de mobiliteit. Er wordt ingewikkelde software gebruikt om de gezondheidscrisis te voorspellen, maar voor de mobiliteit zie ik zelfs geen eenvoudige berekeningen.”

ONGEZIENE TERUGVAL Hoe ziet de mobiliteitssituatie er vandaag uit, tijdens de crisis? De MIVB kent een ongeziene terugval van het aantal reizigers in metro, tram en bus. Nog maar tien procent van het normale aantal reizigers neemt de laatste weken de metro.

Bij het bovengronds openbaar vervoer is dat iets meer, zo’n vijftien procent, maar wie erop let, ziet het: vrijwel lege bussen en trams.

De MIVB rijdt vandaag maar op halve kracht, maar zal tegen 4 mei, wanneer de bedrijven weer opengaan, op 85 procent van de normale dienstregeling rijden.

Voorlopig is er geen sprake van quota per voertuig, zoals die vandaag bestaan voor de bussen

“Wat er dreigt te gebeuren, is wat we in Wuhan zagen.

Daar wordt nu méér de auto genomen dan voor de crisis” DIRK LAUWERS Professor mobiliteit 6

I

29 APRIL 2020

bijvoorbeeld. “We rekenen op de goodwill van de reizigers om voldoende afstand te houden en de veiligheidsmaatregelen in acht te nemen,” zegt An Van hamme, woordvoerder van de MIVB. Sowieso zijn mondmaskers verplicht. Daar zal ook op gecontroleerd worden.

Is er vandaag een forse daling van het aantal verplaatsingen met het openbaar vervoer, dan zien we een stijging bij de andere modi. Het aantal fietsers is toegenomen. Er zijn ook meer voetgangers. Tegelijk trekt ook het autoverkeer voorzichtig weer aan. In de tunnels was er na de paasvakantie al 15 procent meer verkeer dan voordien.

En hoe ziet de toekomst eruit?

Wie voluntaristisch is, hoopt dat de coronacrisis het toekomstige mobiliteitsgedrag een positieve uitkomst zal geven. De Brusselaars ontdekken opnieuw volop de fiets.

De stad zonder het drukke autoverkeer is ook veel aangenamer, zonder het braderiegevoel van de autoloze zondag.

Mensen stappen ook veel meer, al was het maar om even uit hun kot te komen. Daar kan een grote mobiliteitswinst in zitten. Het zijn mensen die de auto in de toekomst misschien wat meer zullen laten staan.

WOONERVEN Maar om de mobiliteit echt te veranderen is het openbaar vervoer een conditio sine qua non. En dat zit, zoals gezegd, momenteel in het verdomhoekje. “Wat er dreigt te gebeuren,” zegt professor Lauwers, “is wat we in Wuhan zagen. Daar wordt nu méér de auto genomen dan voor de crisis.”

Lauwers is wel fan van wat Brussel heeft beslist in verband met de openbare ruimte. Minister van Openbaar Vervoer Elke Van Den Brandt (Groen) heeft de lokale besturen gevraagd om, waar het

kan, fietsstraten, woonerven en tijdelijke fietspaden aan te leggen.

Nog vóór die oproep had de gemeente Elsene al beslist om rond de vijvers van Flagey meer ruimte vrij te maken voor fietsers, wandelaars en joggers. Op 20 april kondigde de burgemeester van de Stad Brussel, Philippe Close (PS), aan dat de hele Vijfhoek begin mei een woonerf wordt. Dat betekent dat voetgangers en fietsers er in die hele zone voorrang hebben op het gemotoriseerde verkeer. Auto’s mogen maximaal twintig kilometer per uur rijden. Een heleboel andere lokale besturen is gevolgd.

Daarmee volgt Brussel wat we ook in andere steden in de hele wereld zien, van San Francisco over Parijs tot Milaan en Barcelona.

Lauwers ziet een dubbel voordeel.

“Een betere benutting van de openbare ruimte die de social distancing voor voetgangers en fietsers mogelijk maakt.” Maar daarmee samenhangend ook een keuze, waardoor de auto’s minder vrij spel krijgen.

Hij heeft ook wel kritiek. Hij ziet in Brussel nog weinig echte nieuwe fietsassen opduiken en vraagt zich af of het parkeerbeleid niet weer moet worden aangepast. Met de coronacrisis is beslist om parkeren gratis te maken. Dat is in tegenspraak met een beleid om de auto’s uit de stad te houden en zoveel mogelijk verkeer op park and rides op te vangen, en zo files in de stad te vermijden. “Het is misschien tijd om dat parkeerbeleid weer in handen te nemen,” zegt Lauwers.

Vraag is wél of die overal opduikende woonerven verkeers-

veilig zijn. De Vijfhoek bijvoorbeeld is een heel groot gebied, groter dan in feite bedoeld door de wet. Het wordt nog een huzarenstukje om die tegen volgende week maandag klaar te krijgen als ‘woonerf’. En zullen de autobestuurders zich aan de verkeersborden houden? Lauwers ziet op zich weinig problemen, zij het dat al te brede asfaltvlaktes best wat ‘gebroken’ worden met bloembakken bijvoorbeeld.

“Over de verkeersveiligheid van woonerven heb ik geen studies, maar over shared space (openbare ruimte gedeeld door automobilisten, fietsers en voetgangers, red.), bestaat wel cijfermateriaal. Shared space is objectief veiliger dan een klassieke, gescheiden verkeersinrichting, ook bij grote aantallen auto’s. Alleen het subjectieve onveiligheidsgevoel ligt er wat hoger.”

Omdat de hele Covid-19-pandemie volledig nieuw is, is het ook voor wetenschappers niet altijd makkelijk om voorspellingen te

doen. Lauwers verwijst wel naar de terroristische aanslagen in Europa, waarbij het openbaar vervoer een flinke knauw kreeg. Het openbaar vervoer heeft zich daar vrij snel van hersteld. Maar nu is het verhoogde risico anders. En het zal ook langer duren dan in 2016.

Sowieso zal de Brusselse overheid alles op alles moeten zetten om de enorme voorsprong die het openbaar vervoer aan het nemen was niet kwijt te spelen. Lauwers zegt dat het zoveel mogelijk virusveilig maken van trein, metro, tram en bus daarom cruciaal is.

Daarnaast zal, zolang er geen vaccin gevonden is en geen groepsimmuniteit, telewerk heel belangrijk blijven. Lauwers ziet daarom voor de Brusselse overheid een samenwerking met de bedrijven, die dat telewerk moeten organiseren, én met de scholen, waar we meer gespreid naartoe zullen gaan, als een van de belangrijkste nieuwe uitdagingen in het mobiliteitsbeleid voor het komende jaar.

LE RETOUR DE LA VOITURE REINE ?

Vendredi, le Conseil national de sécurité a annoncé la stratégie de sortie de crise du coronavirus. Elle doit permettre au pays de retrouver petit à petit un fonctionnement normal. Mais la sortie de quarantaine est un casse-tête pour les spécialistes de la mobilité. Il est à craindre que de nombreuses personnes prennent leur voiture, en raison du risque de contamination dans les transports publics. Même avec les masques obligatoires dans les trains, les métros, les trams et les bus, les transports publics ne pourront pas fonctionner à pleine capacité. Si tout le monde prend la voiture, les rues de Bruxelles risquent d’être congestionnées. La Région de Bruxelles-Capitale anticipe ce phénomène en créant des zones résidentielles, des rues cyclables et des pistes cyclables temporaires. C’est non seulement avantageux pour la distanciation sociale mais cela offre aussi aux cyclistes et aux piétons plus d’espace et de confort dans leurs déplacements quotidiens. Pour les spécialistes de la mobilité, ce confinement et ce déconfinement sont évidemment une situation inédite. Il reste difficile de prévoir les comportements en matière de mobilité.

FR

IS THIS THE RETURN OF KING CAR? On Friday, the National Security Council announced the corona crisis exit strategy. It is intended to ensure that the country gradually returns to normality. But an exit from the lockdown is a brain twister for mobility specialists. It is feared that many people will use the car due to the risk of infection on public transport. Even with obligatory mouth masks on the train, metro, tram, and bus, public transport will not be able to run at full capacity. If everyone drives, Brussels risks having a traffic meltdown. The Brussels Capital Region is taking precautions by introducing residential areas, biking lanes, and temporary cycle paths. This is not only to encourage social distancing. It also gives cyclists and pedestrians more space and comfort in regular commuter traffic. This lockdown and exiting from it are completely new and challenging situations for mobility specialists. Predictions about future mobility behaviours are very difficult to make in any case.

EN

Vandaag wordt op het openbaar vervoer aangegeven waar mensen plaats mogen nemen.

De MIVB rekent op de goodwill van de reizigers om de veiligheidsmaatregelen in acht te nemen. © IVAN PUT

29 APRIL 2020

I 7

Spreektijd

BRUSSELS SCHEPEN VAN NEDERLANDSTALIG ONDERWIJS EN STEDENBOUW ANS PERSOONS AAN DE VOORAVOND VAN 1 MEI

BRUZZ | SPREEKTIJD

‘Solidariteit heeft weer een positieve connotatie gekregen’ Met een vernieuwende aanpak willen schepen Ans Persoons en haar collega’s een turbo zetten op de vergroening. “Ik denk dat de coronacrisis helpt om meer draagvlak te creëren voor een herverdeling van de openbare ruimte. Om bomen te planten, zullen parkeerplaatsen moeten verdwijnen.” — SARA DE SLOOVER EN KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

I

n een lommerrijke straat in Laken probeert Brussels schepen van Nederlandstalig Onderwijs en Stedenbouw Ans Persoons (Change.brussels) nu al zes weken werk en gezin te verzoenen. Overdag probeert ze tussen de virtuele vergaderingen en telefoontjes door geregeld tijd te maken voor haar dochtertjes van 2 en 5. Elke dag maken ze een fietstochtje, waarbij de oudste voor het eerst door de nu rustiger Brusselse straten mag fietsen.

“Zoals bij veel ouders met jonge kinderen die momenteel thuiswerken is het niet evident,” zegt

8

I

29 APRIL 2020

Persoons in haar tuin, waar de seringen hevig geuren. “Ze kunnen zich niet bezighouden hé.

Als je niet oplet klimt de jongste op de tafel. Je schippert tussen heel fijne momenten – omdat ik anders nooit zoveel tijd voor hen heb – tot even frustrerende momenten, als wij allebei dringend dingen moeten doen en de kinderen de telefoon uit je handen proberen te grissen.”

Terwijl de jongste op haar schoot kruipt: “Maar ik besef ook dat wij niet moeten klagen. We hebben een gegarandeerd inkomen, een groot huis en een tuin.” Ze woont in een Lakense laan

waar hoogstammige bomen ruisen in de wind.

Maar als het van haar afhangt, hebben binnenkort veel meer Brusselaars dat.

We kregen gisteren een mail van u om 1 uur ’s nachts. Is dat een van de gevolgen?

ANS PERSOONS: De scheidslijn tussen privé en

BRUZZ | SPREEKTIJD

professioneel vervaagt helemaal. Ik probeer mijn mails ’s avonds in te halen, maar ik moet leren om te aanvaarden dat ik nu minder productief ben. Het is, denk ik, het beste om de dag bewust in werktijd en tijd voor de kinderen onder te verdelen, maar je blijft toch dringende telefoontjes krijgen.

Als mensen stilaan opnieuw buitenshuis moeten werken, zullen we in meer opvang moeten voorzien. Zelfs ouders die kunnen thuiswerken, houden dat met kleine kinderen geen maanden vol. Voor de paasvakantie waren er maar elf kinderen aanwezig in onze tien lagere scholen, nu zitten we al aan 25-30. Die aantallen zullen alleen maar oplopen. De opvang gebeurt door leerkrachten uit dezelfde scholen als waar kinderen weer naar de les zullen gaan. We proberen nu te bedenken hoe we dat kunnen verzoenen.

Bent u er als schepen van Nederlandstalig Onderwijs voorstander van om zo snel mogelijk de scholen te heropenen?

geboren in 1979 in Antwerpen studeert geschiedenis (Ugent) en politieke wetenschappen (Parijs) werkt 7 jaar bij Verbindingsbureau Brussel-Europa 2012: Schepen voor Nederlandstalige Aangelegenheden, Wijkcontracten en participatie bij Stad Brussel voor SP.A 2018: Schepen voor Stedenbouw, Nederlandstalige Aangelegenheden en Nederlandstalig Onderwijs voor Change.brussels.

Aanleiding voor dit interview is een ambitieus vergroeningsproject. De Stad wil overal waar dat kan voortaan een boom plaatsen. Hoe moet dat in zijn werk gaan?

PERSOONS: Wij willen onze straten en pleinen al langer vergroenen. Maar omdat de ondergrond vol met nutsleidingen zit, kan dat vaak niet. Mensen begrijpen dat niet altijd.

Er is nu bijvoorbeeld een discussie over het Ninoofseplein, waar we een aantal bomen weghalen. Op een gegeven moment konden die niet meer groeien. Als alle bomen van hetzelfde type zijn, kunnen ze bovendien ook allemaal tegelijk ziek worden.

Leidingen in de ondergrond zijn in België een organisch gegroeide warboel. Die willen we nu in

▼

ANS PERSOONS

PERSOONS: Ja, maar het moet wel veilig en doordacht kunnen. Wij zijn volop bezig al het nodige materiaal te voorzien, zoals maskers, plexiglas, handgel en ontsmettingsmiddel. We moeten ouders geruststellen dat we er klaar voor zijn om hun kinderen veilig op te vangen, anders zullen velen hun kinderen thuishouden.

In het algemeen vind ik dat de beslissingen van de Veiligheidsraad erg gericht zijn op de middenklasse, en dat er weinig rekening wordt gehouden met kinderen en jongeren in grootsteden. De beslissing om tuincentra en doe-het-zelfzaken te heropenen bijvoorbeeld. Dat biedt mensen met een tuin een perspectief en dat is prima. Maar ik miste een vergelijkbaar vleugje hoop voor mensen die kleinbehuisd met acht in een appartement wonen.

29 APRIL 2020

I 9

▼

ANS PERSOONS

twee wijken in kaart brengen. Zo weten we precies waar er ruimte is voor het wortelnetwerk én de kruin van een boom. We willen voortaan op een doordachte manier planten, zodat bomen eeuwen mee kunnen gaan. We moeten een inhaalbeweging maken. Als dit een manier blijkt om op korte termijn veel groen te planten, zullen we de ondergrond van de hele stad zo analyseren (zie stuk op p. 11).

Begin maart hebt u vrij onverwacht aangekondigd dat een groot verdichtingsproject op de Donderberg in Laken geschrapt wordt. Enkel de geplande school komt er. Vanwaar die beslissing?

BRUZZ | SPREEKTIJD

PERSOONS: Dat is onderdeel van dat voortschrijdende inzicht. Je hebt de demografische noden, maar ook de ecologische. Er waren al vergunningen afgegeven die dan aangevochten waren door de bewoners. Trachten zo veel mogelijk bomen te behouden en noodzakelijke schoolplaatsen te creëren, kon alleen als we de vijftig woningen en de ondergrondse parking schrapten. Die proberen we elders te bouwen. Dat is een compromis tussen de verschillende urgences die er zijn in de stad.

Maakt het feit dat mensen nu massaal aan het wandelen en fietsen zijn geslagen uw vergroeningsplan extra relevant?

PERSOONS: Door de coronacrisis riskeren deze

zomer veel meer mensen dan anders in Brussel te blijven, en dan zal de vraag naar groene ontspanningsplekken alleen maar méér weerklinken. We moeten ervoor zorgen dat inwoners blijven fietsen en wandelen.

Ik denk dat deze crisis zal helpen om meer draagvlak te creëren voor keuzes in de richting van een herverdeling van de openbare ruimte. Want die is beperkt. Om bomen te planten, zullen parkeerplaatsen moeten verdwijnen.

Wordt u zelf een gelukkiger mens door in een groene laan te wonen?

PERSOONS: Zeker. (Onverstoorbaar) In elke straat

waar het kan, moeten we bomen planten. Dat betekent ook dat we op sommige plekken wat hoger moeten bouwen, maar altijd met kwalitatieve projecten.

Daarom ook dat we in het verleden Airbnb hebben bekritiseerd. Het zou raar zijn om bij te bouwen, en anderzijds toe te laten dat veel normale appartementen van de markt verdwijnen omdat ze voor Airbnb worden gebruikt. Juist die trend heeft in bepaalde wijken van Amsterdam, Londen of Parijs tot prijsexcessen geleid. Bedrijven die appartementen opkopen om ze om te vormen tot Airbnb-logies proberen we te raken via leegstandtaksen. Hoewel Airbnb de laatste maanden een enorme klap heeft gekregen, we weten niet of dat permanent is.

Als we u en uw Groen-collega Bart Dhondt bezig horen, lijkt het soms alsof jullie in dezelfde partij hadden kunnen zitten. Jullie hebben dezelfde 10

I

29 APRIL 2020

“De beslissingen van de Veiligheidsraad zijn erg gericht op de middenklasse.

Er wordt weinig rekening gehouden met kinderen en jongeren in grootsteden” ANS PERSOONS Brussels schepen

politieke prioriteiten: vergroening, aandacht voor de zachte weggebruikers, participatie.

PERSOONS: Het is wellicht geen verrassing om te horen dat ik mij veel beter thuis voel in deze politieke meerderheid dan in de vorige.

Ik had het daarnet over die verschillende urgences: de sociale en de meer ecologische. Ik denk dat bij de groenen het accent altijd meer op de ecologische noodsituatie zal liggen, terwijl mensen met een socialistische overtuiging hard blijven waken over alle mogelijke sociale noodtoestanden. Op dat vlak voel ik een andere nadruk.

Deze meerderheid zit nu anderhalf jaar in het zadel. Wat is het grote verschil met de vorige?

PERSOONS: Alles was een gevecht in de vorige

meerderheid, die ik ook niet uitgedaan heb. Nu is er meer durf en eensgezindheid om toekomstgerichte standpunten in te nemen, zoals bijvoorbeeld om een woonerf in te voeren in de Vijfhoek. Of een project waar rood en groen heel goed samengaan: de miljoeneninvestering om tweeduizend sociale woningen goed te isoleren.

Beide colleges worden geleid door een socialistische burgemeester. U kunt Philippe Close goed vergelijken met zijn voorganger, Yvan Mayeur.

PERSOONS: Het zijn totaal andere karakters. Philippe durft beslissingen te nemen en weet het ook telkens aangepast aan zijn publiek op een heel heldere manier uit te leggen. Tegelijk luistert hij goed naar mensen. Hij is ook een teamspeler. Hij zorgt ervoor dat het college goed samenhangt, en dat iedereen Jürgen Klopp-gewijs af en toe een kans krijgt om te scoren. (Lacht) Ik ben samen met

een Liverpool-fan (Klopp is de bewierookte trainer van de Britse club Liverpool, red.).

De Dag van de Arbeid komt eraan. Een plots ietwat ironische feestdag nu in België alleen al een miljoen mensen tijdelijk werkloos thuis zitten. Is de Brusselse bevolking extra kwetsbaar?

PERSOONS: Dat denk ik wel. Je voelt dat deze crisis alle uitersten uitvergroot. Mensen die kwetsbaar zijn, zijn nog kwetsbaarder geworden. Wie al eenzaam was, is nu nog veel eenzamer. Vrouwen die op straat worden nagefloten: elk mogelijk samenlevingsprobleem dat we al hadden, wordt feller.

Na de gezondheidscrisis zal een heel grote economische crisis volgen die we in Brussel ook sterk zullen voelen. Het begint nu pas.

Wat heeft u het meeste getroffen aan de hele coronacrisis?

PERSOONS: Voor iemand met een socialistisch hart is het heel mooi om te zien hoe solidariteit weer een positieve connotatie heeft gekregen: het applaus aan deuren en ramen, de mensen die massaal mondmaskers maken. Dat stemt mij hoopvol.

Maar ik hoop dat dat medeleven zich zal doorzetten in de keuzes achteraf. Er zal nog heel veel solidariteit nodig zijn de volgende maanden en jaren. Na het applaudisseren voor het zorgpersoneel zullen we er in de toekomst moeten voor zorgen dat zij betere arbeidsomstandigheden en hogere lonen krijgen. We kunnen daarvoor op defensie besparen bijvoorbeeld. En ook voor een vermogenstaks bestaat nu misschien een draagvlak.

Stadsleven

STAD BRENGT ONDERGROND IN KAART VOOR GROOTSCHALIGE VERGROENING

BRUXELLES PLUS VERTE L’échevine bruxelloise de l’urbanisme Ans Persoons (Change.

Brussels) participe au verdissement de la ville avec un nouveau projet pilote. « Quand nous redessinons l’espace public aujourd’hui, le vert n’arrive souvent qu’à la fin », explique Mme Persoons. « Mais il s’avère aussi que nous ne pouvons pas placer les arbres là où nous le voulons. Parce que notre sous-sol est chaotique, avec des conduites d’eau, de gaz et d’électricité. Sans parler des parkings, des lignes et des stations de métro. » Un bureau d’études va faire la cartographie du sous-sol de deux quartiers pas très verts, le sud de Laeken et le quartier Léopold. Les arbres ne seront alors plantés qu’aux endroits où ils ont suffisamment d’espace pour leurs racines et leur cime. « La règle sera : nous planterons un arbre partout où cela est propice », dit Mme Persoons. « Je pense que la crise du Covid-19 contribue à créer un mouvement d’opinion en faveur d’une nouvelle répartition de l’espace public. Car l’espace est limité : pour planter des arbres, des places de parking vont devoir disparaître. » FR

MORE TREES IN THE CITY Brussels city councillor for urban development Ans Persoons (Change.Brussels) is doing her part to introduce more greenery to the city through a pilot project. “Whenever we redesign public spaces, greenery is often the very last thing to be considered,” Persoons explains. “But then it often turns out that we can’t put trees where we would like. This is due to the fact that the situation underground is incredibly chaotic, with water, gas, and electricity pipes. Not to mention car parks, metro lines, or train stations.”

In two relatively bare neighbourhoods, Laag-Laken and the Leopoldswijk, a planning office is going to map out the underground.

Trees will then be planted only in places where they have sufficient space for both the root and crown.

“The rule will be: we will plant a tree wherever it makes sense,” Persoons says. “I think the corona crisis has helped to generate more public support for a reorganization of public space. Because that space is limited. We are going to have to scrap parking spaces to plant trees.”

EN

‘Overal waar het zinvol is, planten we een boom’ De Stad Brussel wil werk maken van een ambitieuze vergroening van de openbare ruimte. Om dat mogelijk te maken wil het bestuur eerst de ondergrond in kaart brengen. “Overal waar dat kan, planten we vervolgens een boom,” zegt schepen voor Stedenbouw Ans Persoons (Change.brussels), die twee proefprojecten lanceert. — SARA DE SLOOVER EN KRIS HENDRICKX

D

e roep om meer groen en verkoeling in de stad klonk de voorbije jaren steeds luider.

Ook het Brusselse stadsbestuur wil meer groen in de straten en bedacht daarvoor een vernieuwende strategie: eerst de volledige ondergrond in kaart brengen en vervolgens pas de openbare ruimte hertekenen.

“Als we de openbare ruimte vandaag ontwerpen, komt de vergroening vaak pas helemaal op het einde,” legt Ans Persoons uit, die een idee van landschapsarchitect Bas Smets oppikte. “Maar dan blijkt vaak dat we geen bomen kunnen plaatsen op de plek waar we dat willen. Dat komt doordat onze ondergrond zo chaotisch is: er zitten leidingen voor gas, telecom en water en dan hebben we het nog niet over parkeerga-

rages, metrolijnen of stations.”

Om toch genoeg grote bomen te kunnen planten gooit de Stad het roer nu om. In laag-Laken en in de Leopoldswijk laat het bestuur eerst de hele ondergrond in kaart brengen.

Vervolgens wordt een plan opgemaakt dat vertrekt van de plaatsen waar bomen genoeg wortel- en kruinruimte hebben.

“De regel wordt: overal waar het zinvol is, planten we een boom,” aldus Persoons.

CORONABOMEN De twee wijken in kwestie snakken naar meer groen, zegt de schepen. “Laag-Laken is erg dichtbebouwd, ook in de binnenhuisblokken, en heeft weinig kwaliteitsvolle openbare ruimte.” De Europese wijk mag dan wel een paar groene squares tellen, in het straatbeeld ontbreken bomen er vaak. “Als we de wijk vergroenen, kan de buurt ook aantrekkelijker worden om te wonen, want we hebben daar nu een overaanbod aan kantoren.”

De schepen wijst erop dat bomen tal van voordelen

hebben. Ze brengen niet alleen verkoeling en zuurstof, maar zorgen er ook voor dat bewoners zich beter voelen. “Bovendien heeft de coronacrisis nog eens aangetoond hoe belangrijk nabijheidsgroen wel is,” zegt Persoons. “Elke Brusselaar moet op enkele minuten wandelen groen kunnen vinden.”

Begin dit jaar stelde de Stad het studiebureau Evolta aan.

Dat zal nu de ondergrond in kaart brengen en een vergroeningsproject per wijk uittekenen. In overleg met bewoners wil het stadsbestuur vervolgens prioritaire zones afbakenen, waarvoor meteen ook een vergunningsdossier wordt opgesteld. De plannen moet schepen van Groene Ruimten Zoubida Jellab (Ecolo) helpen om haar bomenplan - tweeduizend extra bomen tijdens deze legislatuur - te realiseren.

De stad trekt 280.000 euro uit voor de twee proefprojecten.

Als ze een succes blijken, is het de bedoeling om de aanpak uit te breiden naar het hele grondgebied.

Begin dit jaar stelde de Stad het studiebureau Evolta aan.

Dat deed al een gelijkaardig project in Gent (simulatiebeeld). © EVOLTA

29 APRIL 2020

I 11

Getuigenissen

JONGEREN VOLGEN DE CRISIS GOED OP, MAAR DE LOCKDOWN BLIJFT EEN ZWARE DOBBER

‘Ik heb nogal last van huidhonger’

BRUZZ | GETUIGENISSEN

NL

Hun studies of jobs staan on hold, ze mogen niet rondhangen met vrienden en ze zien op de koop toe de zomerfestivals in het water vallen. De Brusselse jeugd ziet af. Maar toch lapt de grote meerderheid de lockdown niet aan zijn laars. “We doen dit voor de maatschappij. Maar ik hoop wel op duidelijkheid voor de zomer.”

— TEKST EN FOTO KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

ZINAIDA (21 ) Student

“De afgelasting van Couleur Café zorgt voor de grootste scheur in mijn hart” “Ik ben veel in mijn kot gebleven. Ik ga bijvoorbeeld niet naar het park om te wandelen, omdat ik het geluk heb dat ik een tuin heb. Daar probeer ik de hele dag te zitten, en zo is er voor andere mensen meer ruimte om naar buiten te gaan.

Thuis zijn vind ik gezellig. Mijn zus, mijn mama en een vriendin wonen hier ook. Ik verveel me niet en zo lijkt het ook niet alsof ik geïsoleerd ben. Ik probeer nieuwe dingen uit en ik ben helemaal mee met de ‘bakhype’. Sporten via YouTube doe ik ook weleens.”

“Het is wel raar dat ik mijn vrienden

12

I

29 APRIL 2020

niet kan zien. Het sociale contact missen zorgt voor ups en downs.

Eén keer ben ik naar een vriendin gaan zwaaien, voor haar raam in Molenbeek. Daar is het bij gebleven.

Ik zit nu meer op Skype of Zoom. Zo kijken we met vrienden naar De mol.

Dat is een nieuwe manier om vriendschappen te ontdekken. Maar het zal nooit hetzelfde zijn als een knuffel. Ik heb nogal last van huidhonger, al ben ik blij dat digitaal contact nog kan en dat we elkaar ook op die manier kunnen zien.”

“Wat ik het meeste mis, is terrasjes doen en mijn vrienden zien. Het is

nu ook lente. Normaal is dit het moment waarop iedereen gaat picknicken, rondhangen in het park.

De openluchtfeestjes zouden beginnen. Dat dat allemaal wegvalt, is moeilijk. Ik had me er al mentaal op voorbereid dat het geannuleerd zou worden, maar Couleur Café zorgt voor de grootste scheur in mijn hart. Al jaren is dat een traditie.

Dat is elk jaar opnieuw de motivatie geweest om het studeren bij dertig graden door te komen. Veel andere zomerplannen had ik nog niet, maar hopelijk gaat mijn zomerkamp nog door. En persoonlijk kijk ik er naar uit om op vakantie te gaan in België, om bijvoorbeeld te gaan kamperen in de Ardennen. Hopelijk zal dat mogen met een paar vrienden. En zodra we opnieuw samen mogen komen, organiseer ik een minifestival in de tuin.”

“De hele tijd geconfronteerd worden met het nieuws, de dingen zien die

mensen delen op Facebook over weer iets dat afgelast is: daardoor besef je hoe rot de situatie is. Dat heb ik niet altijd door omdat ik mooi in mijn cocon zit. Ik probeer de dingen die goed gaan te benadrukken: dat ik thuis zit, dat ik een tuin heb, dat we elkaar uiteindelijk wel opnieuw zullen mogen zien. Dit zijn goede maatregelen. We doen dit voor de maatschappij, voor de mensen die wel nog moeten werken.

Ik hoop wel zo snel mogelijk zekerheid te krijgen over de zomervakantie, en wat dan wel en niet zal mogen.”

“IK HEB GELUK DAT IK EEN TUIN HEB. ZO IS ER VOOR ANDEREN MEER RUIMTE OM NAAR BUITEN TE GAAN”

Student en horecawerker

“Sommige regels zijn absurd, andere vind ik zeer belangrijk”

“De crisis heeft een grote impact op mijn leven. Ik werk in een hamburgerrestaurant, maar dat moest sluiten. Ik studeer ook nog, maar alle lessen en projecten zijn opgeschort. Nu heb ik niet zoveel te doen. Ik woon nog bij mijn ouders en ben de voorbije weken veel binnen gebleven. Vrienden ontmoeten is moeilijk, aangezien we niet in groep naar buiten mogen. Voor de jongeren is dit moeilijk. Maar goed, ik ben geen dokter, en als we naar de situatie en het aantal doden kijken, beseffen we wel dat dit belangrijk is.”

“Aan het begin van de crisis volgde

ik de actualiteit goed. Nu doe ik dat iets minder, maar ik probeer wel geïnformeerd te blijven. Ik ben niet bang van het virus. Ik zou eerder blij zijn als ik het al had, om zo immuniteit te ontwikkelen. Maar mijn ouders zijn ouder dan vijftig, dus ik probeer vooral voor hen op te letten.”

“Kijk, we zijn hier met verschillende mensen op een pleintje, maar de sociale afstand proberen we altijd te respecteren. Ik probeer de maatregelen vooral op een logische manier toe te passen. Vorige week hadden politieagenten ons nog gevraagd om te vertrekken, omdat we te ver van huis waren. Volgens die agenten moesten we binnen een straal van een kilometer rond ons huis blijven en ik was op 1,1 kilometer van huis.

Wie stoort zich daar nu aan? Maar de regels die belangrijk zijn om de verspreiding van het virus tegen te houden, volg ik wel. Het gaat dan vooral over de sociale afstand en hygiëne.”

“Maar toen skaten nog niet toegelaten was, deed ik het toch. Dat is geen kwestie van generaties, want ik zie ook ouderen die buiten van de zon genieten. En dan heb je anderen die de volledige lockdown zijn binnengebleven. Ik kan beide kanten wel begrijpen. Dat ik blank ben en hier in Elsene kom skaten, helpt misschien wel bij het afwijken van de coronaregels, want ik denk niet dat het overal in Brussel zo is. Ik weet dat er al heel wat incidenten zijn geweest met de politie.”

“Omdat we binnen moeten zitten, zit ik meer op sociale media, maar dat is eerder uit verveling. Thuis weet ik niet goed wat te doen. Deze zomer dacht ik naar een aantal festivals te gaan om er foto’s te maken, maar die plannen zijn in het water gevallen. Dat doet pijn, maar het is voor een goed doel. Dat festivals niet mogen plaatsvinden, lijkt me evident. De zomer brengen we in België door, hopelijk met iets meer sociale activiteit.”

BRUZZ | GETUIGENISSEN

MILAN (20 )

“HET IS GEEN KWESTIE VAN GENERATIES. IK ZIE OOK OUDEREN BUITEN GENIETEN VAN DE ZON” 29 APRIL 2020

I 13

Témoignage

LES JEUNES SONT BIEN INFORMÉS MAIS LE CONFINEMENT RESTE UN COUP DUR

LAURA (19 ) Livreuse

« Si je devais rester à la maison tout le temps, je ne pourrais pas tenir. Ça doit être terrible » « Les dernières semaines n’ont pas été trop mauvaises. Grâce à mon travail à Takeaway, je me sens un peu plus libre. Je me déplace à Bruxelles à vélo. Ce qui fait que le confinement ne me pèse pas trop. J’ai des amis qui n’ont pas cette chance. Ils ont un emploi, mais ne sont pas autorisés

BRUZZ | TÉMOIGNAGE

FR

à travailler pour le moment. Ils restent cloîtrés chez eux et cela rend les choses beaucoup plus difficiles. Si je devais rester à la maison tout le temps, je ne pourrais pas tenir. Ça doit être terrible, surtout avec ce temps.

Quand je suis à la maison, j’essaie de m’occuper autant que possible

en faisant le ménage, ou en sortant le chien. Ce qui est sympa aussi, ce sont les applaudissements de 20 heures. Entre-temps, c’est devenu un rituel avec les voisins. Comme ça, je peux les voir et ça nous sort un peu de la routine de la quarantaine.

Je ne vois pas souvent mes amis, sauf quand je passe devant chez eux à vélo à cause de mon boulot.

Mais la plupart du temps, je les vois par webcam interposée.

Heureusement que les réseaux sociaux existent. Comme ça, nous ne sommes pas complètement coupés du monde. Je passe donc plus de temps derrière mon ordinateur, sur Netflix ou sur les

réseaux sociaux. C’est devenu la nouvelle normalité, mais je préfère sortir prendre un verre avec mes amis. Je préfère le réel au virtuel, mais nous n’avons pas le choix pour le moment. Nous devons y mettre du nôtre. Ce qui me manque, c’est d’aller faire des courses normalement, d’aller au restaurant et de voir des amis. Être libre, quoi.

Si la situation ne change pas, je passerai l’été à Bruxelles. J’espère que les choses vont bouger, car je pourrais alors rendre visite à ma sœur en France. Sinon, ce sera Bruxelles avec le même traintrain, sans les voyages et sans les festivals, car ils ont tous été annulés. Et en fait, si le virus baisse en intensité et qu’il y a moins de décès, ce sera un bon début pour reprendre le cours normal des choses.

En ce qui concerne le virus, on parle surtout des personnes âgées, mais le virus peut toucher tout le monde, quel que soit l’âge. J’ai récemment entendu dire qu’un enfant de cinq ans en était mort, l’âge n’a pas grand-chose à voir avec cela. Nous ne devons pas prendre ça à la légère. Je sais que je prends des risques à cause de mon travail, mais je dois le faire.

Je fais de mon mieux pour ne pas attraper le virus. Les médias exagèrent parfois un peu, même si nous devons rester vigilants. Nous devrions faire attention, mais en même temps, la vie continue. Et puis, il faut toujours veiller à l’hygiène, avec ou sans coronavirus. Je n’ai pas plus peur que d’habitude. Si le confinement est bon pour une chose, c’est l’environnement. La qualité de l’air est meilleure et même l’eau du bois de la Cambre paraît plus claire. C’est bon pour la planète.

Les rues ont également l’air plus propres maintenant. La ville est beaucoup plus agréable. »

« JE PRÉFÈRE LE RÉEL AU VIRTUEL, MAIS NOUS N’AVONS PAS LE CHOIX POUR LE MOMENT »

14

I

29 APRIL 2020

Testimonial

YOUNG PEOPLE ARE WELL INFORMED, BUT THAT DOESN’T MAKE THE LOCKDOWN ANY EASIER

BRUZZ | TESTIMONIAL

Loubna (l.) and Diva: “Hopefully we will soon be able to resume our social life as we have always known it.”

LOUBNA (20 ) & DIVA (21 ) Dancers

“We should emphasize positive developments. That would enable us to relax more” EN

Loubna: “Over the last few weeks, it has been hard to distinguish one day from the next. There are no two ways around a lockdown. It isn’t easy for anyone, but we have to stay strong and support each other. We are professional dancers and our activities have been cancelled. It is very sad, but we train at home and try not to focus too much on the corona virus. We have to get over it. Quite a lot of people die here, but it is important to stay positive. We get a lot of exercise and I try to eat a balanced diet. Otherwise we would just stuff ourselves as though we had nothing else to do.”

Diva: “Sometimes I am a little sad because I can’t just play any sport that I would like. The police

sometimes come and separate us.

But we mustn’t get disheartened because we will be able to go back to normal life again soon. We’ll be able to see people again. I don’t like being alone in the city.

Brussels is a bustling and densely populated city and I enjoy seeing other people walking around the streets.”

“We have to communicate with our friends more online now, via Houseparty or other apps like Snapchat and Instagram. We try to stay as close to our loved ones as possible, but it has to happen more via digital channels than before.”

Loubna: “Since the beginning of the lockdown, I have mostly stayed inside. I have accepted that,

but to us young people, it is hard.

We are used to going out and meeting up with our friends. This is the first time we have seen each other in person since the lockdown began.”

“I have complied with the corona measures relatively well. We have to. Even if the lockdown will be partially lifted, we will still have to be careful because the virus is still here. We do what we can for our health and follow the guidelines to protect our parents; they are also at home and at more risk. People are wrong to ignore or disregard that. But we’re waiting for the day that the lockdown is behind us. That’s all

“THIS IS THE FIRST TIME WE HAVE SEEN EACH OTHER IN PERSON SINCE THE LOCKDOWN BEGAN”

we can do. We’re not politicians.”

Diva: “The media are almost exclusively negative about the virus, but we should also emphasize positive developments. That would enable us to be relax more because otherwise we will only focus on the fact that people are dying. For example, some families have never been as close-knit as they are now.”

“But anyway, this was a difficult period for everybody. An exit is being prepared and we hope that it will go even more smoothly than the lockdown. Hopefully we will be able to resume our social life as we have always known it in Brussels.”

“And our summer holidays?

We’ll be going to the seaside!

Even though we have to stay in Belgium, there is always something to do here. There will be no festivals, but we will just have our own parties.”

Loubna: “I go on holiday every year and now that won’t be possible. That is hard.”

Diva: “But we can sunbathe here too.”

29 APRIL 2020

I 15

Reportage

HOTELUITBATERS EN VRIJWILLIGERS MAKEN LOCKDOWN DRAAGLIJK VOOR MIGRANTEN

Welkom in Hotel Hoop B R U Z Z | R E P O R TA G E

Twee hotels in de Vij oek stellen momenteel hun kamers open voor dakloze vluchtelingen. In een etablissement in de Marollen is de sfeer relatief ontspannen. “We zijn bang voor de toekomst, maar men zorgt hier goed voor ons.”

— MICHAËL BELLON, FOTO’S IVAN PUT

Vladimir, de zoon van de hoteleigenaar, aan het onthaal.

16

I

29 APRIL 2020

SAVOIR-VIVRE Bang voor Covid-19 zijn Hushad en Paulos niet. Ze zijn ook goed geïnformeerd. Ze hebben in hun hotelkamer zelfs een masker en handschoenen liggen – opnieuw omdat ze er snel bij waren toen er daarvan een aantal werden uitgedeeld in het park. “De meeste transmigranten weten genoeg over de ziekte. Sommigen dachten wel dat Afrikanen niet getroffen konden worden, dus dat misverstand moest de wereld uit. We zijn wel bang voor de toekomst. Dit verblijf is goed. De culturele verschillen en de taalproblematiek tussen mensen uit verschillende hoeken van de wereld

veroorzaakt soms wrijvingen, maar wassen en geneeskrachtige siroop te er wordt goed voor ons gezorgd. maken, en dat ze haar Nederlands Maar dit is voor ons maar een bijspijkert met het BRUZZ-magatijdelijke oplossing.” zine, belanden we aan de receptie bij Het terrasje net voor de ingang hoteleigenaar Nicolas. De oudervan het hotel wordt opgefleurd door wetse, opgeruimde hotelsfeer hier is geraniums, Covid-preventieposters aan hem te danken. Simpelweg in sierlijke wereldtalen, en een grote omdat hij er op staat iedereen als waterbidon met zeep. Het volgehotelgasten te behandelen. Nicolas richtte het hotel in 1992 eigenhanboekte hotel heeft een capaciteit van dig in met zijn vader en zijn 120 bedden, waarvan er 90 worden grootvader, en noemde het naar zijn ingenomen door transmigranten. moeder.

Het aantal Covid-19-gevallen in de Het is altijd wel al een beetje een beide hotels die het Burgerplatform speciaal hotel geweest. Nicolas: voor Steun aan de Vluchtelingen “Wij ontvangen normaal gesproken superviseert, is exact nul, en dat wil vooral toeristen, maar vaak ook men graag zo houden. mensen die via het OCMW naar ons De sfeer op het terras doet worden doorgestuurd voor tijdelijke enigszins misleidend denken aan de opvang. Zo is er op dit ogenblik nog luchtige romantiek van kleurrijke een gezin aanwezig. Tijdens de gezelschappen gestrande hotelgasmigratiecrisis van twintig jaar ten die tot elkaar veroordeeld zijn. geleden heb ik al met de federale Moussa uit Mali is ook écht zo’n regering samengewerkt om families gestrande gast. Hij is hier al sinds op te vangen, en ook in deze tijden maart voor zaken, maar door het vind ik het maar normaal om elkaar sluiten van de grenzen heeft hij het te helpen. Ik ben trouwens zelf ook vliegtuig van Parijs naar zijn een kind van de thuisland gemist. migratie. De “Het is uitzonderlijk familie van mijn dat je me hier buiten vader is in 1917 treft, want meestal gevlucht voor de zit ik op mijn kamer Russische rond te bellen of ga revolutie, en de ik naar het Zuidstafamilie van tion om een uitweg moederskant is te zoeken. Ik heb het tijdens de oorlog ondertussen wel een uit Oekraïne beetje gehad, moet gedeporteerd om in ik eerlijk zeggen. We Duitse kampen te zitten allemaal in werken.” hetzelfde schuitje, NICOLAS Met het maar niet iedereen hoteleigenaar Burgerplatform heeft dezelfde heeft Nicolas een savoir-vivre, overeenkomst die waardoor ik deze erop neerkomt dat hij zijn hotelsernacht bijvoorbeeld niet goed heb geslapen.” vice aanbiedt en dat het Platform Tegenover Moussa trekt Hamed zorgt voor eten en alle extra van zijn sigaret. De sfeer zit wel bijstand. Hij kan daarbij rekenen op goed, vindt hij, maar stoorzenders Théo, die de nachtdienst doet, zijn er altijd. Hij is zelf geen Manon, die overal bijspringt, en hotelgast, maar een buurtbewoner Hicham, die werkt als receptionist. die de hoteleigenaar al een tijdje “En er zijn ook veel donaties. Van kent. “Ik kom zelf uit Marokko, waar bakkers, restaurantchefs en het ik mijn familie ben verloren. Ik ben collectief Open Free Go in Ukkel, tot in Europa om te werken – schildevrienden die kleren verzamelen.

Want vergis je niet: de meeste ren, tegels, roofing – maar dat werk gasten komen hier aan met alleen is er nu niet. Daarom kom ik hier een hemd en een broek. Ook om aan poetsen en wassen. Het virus heeft alle noden te voldoen, is het dus ons stevig te pakken. Ik hoop dat het belangrijk dat de sfeer goed zit en er snel voorbij is.” veel met elkaar wordt gepraat.”

Na nog een babbel met een Net voor hij naar de osteopaat dametje met een caddy die haar trekt voor een pijnlijke heup, naam niet kwijt wil, maar wel haar recepten om mondmaskers uit te toont Nicolas ons nog de rustiek

“Ik vind het normaal om te helpen.

Ik ben ook een kind van de migratie”

▼

T

ien uur ’s ochtends. Een aantal gasten zitten in een kleine perimeter op het zonovergoten pleintje voor het hotel, waarvan de naam om veiligheidsredenen niet vernoemd mag worden.

Ze onderhouden intens contact met hun smartphone, maar niet met elkaar, want ze nemen de social distancing-maatregelen in acht.

Hushad* zit op een paaltje. Hij scrolt sneller dan het ritme van de kabbelende muziek op zijn smartphone aangeeft. Afgezien van het feit dat hij al maanden op weg is van Eritrea naar het Verenigd Koninkrijk – en dat daar door Covid-19 nog eens heel wat vertraging bij komt – stelt Hushad het wel. Maar voor een uitgebreidere babbel verwijst hij door naar het uitstekende Engels van zijn maatje Paulos, iets meer dan anderhalve meter verderop.

Paulos vertelt hoe ze twee maanden geleden in Brussel belandden na omzwervingen door Italië en Frankrijk. Net voor de lockdown kwamen ze in het Maximiliaanpark terecht, en sinds twee weken verblijven ze in het hotel. “Het Rode Kruis heeft ons naar hier gebracht nadat de politie was komen zeggen dat iedereen die geen slaapplaats had weg moest vanwege de epidemie. Ze hadden gelijk: met meer dan driehonderd mensen in het park kon je geen afstand houden, en tussen gebouwen slapen was ook geen oplossing.

Het Rode Kruis is ons ’s nachts komen zoeken. Een goede zaak, want de nachten waren koud. We hebben geluk gehad dat we bij de eerste groep waren, voor wie er nog plaats was.”

29 APRIL 2020

I 17

HOTELUITBATERS EN VRIJWILLIGERS MAKEN LOCKDOWN DRAAGLIJK VOOR MIGRANTEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

Een vrijwilliger van het Burgerplatform voor Steun aan de Vluchtelingen.

18

I

ingerichte eetzaal en keuken, met decoratieve oude houten meubelen die in geen enkele toeristische gids misstaan, en een koelkast vol maaltijden voor later. Wat boeken met cyrillisch schrift en een vaantje van Aeroflot herinneren aan Nicolas’ Russische roots, net als de naam van zijn zoon Vladimir, die ons even een glimp gunt in een van de grotere kamers voor zes personen. Die zijn eveneens gezellig, met een gezonde dosis rommel, al wil je hier natuurlijk liever niet wekenlang in afzondering zitten. Het goede weer is een zegen voor wie even naar buiten wil, want andere gemeenschappelijke ruimtes zijn er niet, en zouden ook niet gebruikt mogen worden.

Spelletjes spelen of boeken lezen is er niet bij. Om tien uur ’s avonds gaat de voordeur dicht en rest alleen een koertje om wat te roken.

Inmiddels is Andrea Curulla van het Burgerplatform aangekomen. Hij werkte voor het Platform eerder al mee aan de nachtopvang in La Porte d’Ulysse in Haren, en coördineert nu de twee hotels in de Vijfhoek. Hij preciseert nog eens de werkwijze: “Alle mensen worden behandeld als hotelgasten. Het Burgerplatform probeert in te gaan op de specifiekere noden door kleding, voeding, praktische, juridische, administratieve of psychologische hulp te voorzien. Daarvoor steunen we op een netwerk van burgervrijwilligers die twee keer per dag in shifts van een paar uur de aanwezigheden opnemen, nakijken of de sanitaire aanbevelingen worden gerespecteerd, en helpen bij het verdelen van de maaltijden, die vanwege de Covid-maatregelen niet in de refter kunnen worden gegeten. We 29 APRIL 2020

brengen ook een bezoekje aan elke kamer om te vragen of alles nog in orde is. Als iemand symptomen vermoedt, hebben we een quarantainekamer ter beschikking. Bij twijfel kunnen we uitwijken naar het triagecentrum in Thurn & Taxis, dat is ingericht in samenwerking met Bruss’help, het Rode Kruis, Artsen Zonder Grenzen en Samusocial.”

Wat Andrea het meeste zorgen baart, is het aantal mensen die nog op straat leven. “We denken dat dat er nog 350 zijn. Voor hen moeten we voortdurend improviseren door in contact te blijven met de andere organisaties die hulp verlenen.”

NETFLIX NOCH LUXE Een kleine bijzonderheid is dat onder de vrijwilligers van het Burgerplatform die in de hotels actief zijn een vrij significant aantal Brusselse kunstenaars zit. Curulla kent hen ook. “Misschien heeft het te maken met het feit dat ze goed geïnformeerd en gesensibiliseerd zijn en zich snel kunnen aanpassen aan nieuwe mensen en omstandigheden?” We kunnen het twee van hen vragen, al willen zij liever anoniem blijven.

“Misschien heb je als artiest inderdaad wel sterk ontwikkelde voelsprieten, maar evengoed blinde vlekken,” zegt een theatermaker.

“Sinds de besparingen in de kunsten is de slogan ‘Kunst=solidair’ al vaak gereproduceerd, maar je kan je afvragen waar velen van ons dan waren toen eerder de verpleegsters of het personeel van De Lijn staakten. Ik vind het vreemd om in tijden van algemene politieke crisis pas in actie te komen wanneer je eigen sector wordt geraakt. Voorts

voel ik me er niet goed bij om mijn symbolisch kapitaal te vergroten door iets te zeggen in de plaats van de mensen hier. De hotelgasten die je hier ontmoet, zijn geen slachtoffers van abstract geweld, maar van een van overheidswege georganiseerd systemisch geweld. Daar ben ik ook medeplichtig aan, als belastingbetalend burger, maar ook als onbeperkt mobiel kunstenaar die van dat systeem de vruchten plukt.”

Corona is daarbij niet de grote gelijkmaker. “Als besmettingsgevaar moet worden ingedijkt, maar daarbij zo weinig mogelijk wordt geïnvesteerd in mensen die niet in de van overheidswege ‘prioritaire’ zorgkaders vallen, dan krijg je in het beste scenario mensen samen in isolatie die niet voor elkaar hebben gekozen

en niet over Netflix of andere luxe beschikken. Maar veel mensen hebben nog steeds niet eens een veilig onderkomen. In theorie is de bewegingsvrijheid tijdens deze pandemie voor iedereen dezelfde, maar je merkt dat geprecariseerde mensen in deze situatie nog meer geviseerd worden. Een perverse dynamiek: enerzijds worden mensen aan hun lot overgelaten, maar anderzijds wordt wel een politieapparaat ingezet om hen te verdrijven uit de enige ruimte die ze kunnen innemen: de publieke ruimte.”

De choreografe die we spreken is al langer betrokken bij het Burgerplatform. “Er is ook precariteit in kunstenaarskringen, maar precariteit heb je in gradaties, en in België valt de toestand nog mee. Als je geen huis, geen papieren, geen land en geen taal hebt waarin je terechtkan, dan zit je op de bodem. Ik help dus niet omdat ik kunstenaar ben, maar omdat ik ontzet ben over de toestand in de wereld. De eigenaar van dit hotel en de vrijwilligers zijn fantastisch. Het is dus een warme plek, maar ook een harde. Je ziet alleen maar beter de wanhoop van mensen met veel potentieel die zich niet kunnen ontplooien en van wie er nog velen op straat leven. Hoewel het echt niet zo’n big deal zou zijn om dat als overheid op te lossen.” www.bxlrefugees.be * Hushad is een schuilnaam

L’HÔTEL DE L’ESPOIR

HOPE HOTEL

Si la Plateforme Citoyenne de Soutien aux Réfugiés est active à La Porte d’Ulysse (Haren), elle l’est aussi dans deux hôtels du Centre, dont les propriétaires accueillent des réfugiés sans-abri pendant la crise du coronavirus. Andrea Curulla de la Plateforme citoyenne précise le fonctionnement : « Tous les gens sont traités comme des clients de l’hôtel. La plateforme s’appuie sur des bénévoles pour essayer de répondre aux besoins spécifiques en fournissant vêtements, nourriture, aide pratique, juridique, administrative ou psychologique. » L’hôtel des Marolles accueille 90 migrants dans des chambres pouvant aller jusqu’à six personnes. Le propriétaire Nicolas a luimême créé l’hôtel en 1992 avec son père et son grand-père, réfugié de la Révolution russe en 1917.

The citizens’ platform for refugee support is active not only in the reception shelter La Porte d’Ulysse in Haren, but also at two hotels in the Pentagon, where the owners are welcoming homeless refugees during the corona crisis. Andrea Curulla from the citizens’ platform explains the way they work: “Everyone is treated like a hotel guest. The citizens’ platform tries to respond to specific needs by providing clothing, food, practical, legal, administrative, or psychological assistance. We rely on a network of civilian volunteers.”

At the hotel in the Marolles, ninety transmigrants are staying in rooms with up to six people each. The owner Nicolas renovated the hotel in 1992 with his father and his grandfather, who himself had been a refugee of the Russian Revolution in 1917.

FR

EN

DE BRUSSELSE 100: ZWANGERE GUY KIJKT IN ZIJN GLAZEN BOL

‘Ik zou mijn geld inzetten op Angèle’ NL

Op 1 mei kan u lekker onderuitzakken en de radio wat harder ze en voor de Brusselse 100. Zwangere Guy kijkt intussen nagelbijtend toe of hij zich opnieuw tot keizer mag kronen. “Vandaag doet het extra deugd om waardering te krijgen.”

“I’m sorry mama, ik moest verder gij waart afgedwaald,” klonk het eind 2018 uit de mond van Zwangere Guy, “hoe kunt ge uw eigen zoon en dochter door een lul verliezen?” Met de bluesy rap van ‘Gorik pt. 1’, de eerste single van zijn debuutalbum Wie is Guy?, greep de Brusselse rapper iedereen bij de keel. Dat hij zijn malicieuze ex-stiefvader zou “killen” om wat hij zijn moeder had aangedaan, spuwde hij, ons tegelijk een blik in zijn troebele jeugd gunnend. Het nummer weekte evenveel emoties los bij de performer als bij zijn publiek. Zoveel dat het luttele weken later naar de eerste plaats van de Brusselse 100 van BRUZZ stormde, onderweg Stromae, Arno en Brel opzij duwend.

“Dat was een bevestiging dat ik op de juiste golf zat,” zegt Gorik van Oudheusden, de naam waarmee de Brusselse rapkoning in de registers staat ingeschreven. “De Brusselse 100 is natuurlijk een momentopname. Dit jaar zou ik mijn geld inzetten op Angèle. (Lacht) Tegen het parcours dat zij heeft afgelegd, kan ik niet op. Female power, hè.”

Zou kunnen. De Brusselse popqueen eist tien plekjes op in de longlist van de Brusselse 100 ... Maar Van Oudheusden verslaat haar met de vingers in de neus: twaalf keer duikt hij onder zijn alias op, en dan dingt hij nog eens zes keer mee met de rapcrew van STIKSTOF. “Hahaa! Dat is echt zot. Tja, de laatste twee jaar waren van mij, net als de komende ... acht jaar. (Lacht) Daar gaan we met onze bescheidenheid! Serieus, het is fantastisch dat jullie Brusselse artiesten zo ondersteunen. Zeker in deze rare tijden doet het deugd dat ons harde werk waardering krijgt.”

De hashtags #ikluisterbelgisch en

© YAQUINE HAMZAOUI

#CultureAtHome

— TOM ZONDERMAN

Zwangere Guy: “Man, ik zou graag nog eens voor een publiek spelen! Gelukkig heb ik al eerder in de shit gezeten en kan ik deze situatie relativeren.”

#playlocal maken niet zomaar opgang. Zal corona een boost geven aan de lokale scene? “Die boost is al een tijd bezig, denk ik. Kijk naar zalen als de AB, daar zie je de laatste jaren veel meer acts van eigen bodem. Wat niet wegneemt dat de aandacht voor onze local heroes mag blijven groeien. Zonder dat het iets vies nationalistisch wordt. Het maakt niet uit naar wie je luistert, goede muziek is goede muziek, Belg of geen Belg. Het mooie aan muziek is net dat ze geen grenzen kent.”

PLASTIC RAYMOND Op 1 mei zal Van Oudheusden nagelbijtend toekijken of ‘Ça plane pour moi’ van Plastic Bertrand, ‘Putain putain’ van TC Matic en ‘Brussels by night’ van Raymond van

het Groenewoud – zijn persoonlijke top drie van Brusselse songs – hem van het podium zullen houden.

Vanuit zijn kot, terwijl hij op dat moment normaal gezien door een uitverkochte AB had moeten banjeren. “Man, ik zou zo graag nog eens voor een publiek spelen. Deze situatie is een ramp. Gelukkig heb ik al eerder in de shit gezeten en kan ik relativeren. Hopelijk kan iedereen het hoofd boven water houden. Er zit niets anders op, we moeten doorgaan. Ik hoop dat we de verdeeldheid nu tegengaan met verbondenheid. En dat we straks weer muziek kunnen maken, elkaar vastpakken en pintjes drinken.”

1/5, 11 > 18.00, te volgen op BRUZZ radio, tv en online www.brusselse100.be 29 APRIL 2020

I 19

BLIJF IN UW KOT! HOE BELEEFT DAVID VAN REYBROUCK DE CORONA-AFZONDERING?

‘Loop niet de hele dag in pyjama rond’ Over vier maanden moet David Van Reybrouck het Indonesië-boek klaar hebben waaraan hij vijf jaar hee gewerkt. De relatieve rust komt de schrijver dus niet per se slecht uit, maar hij raadt toch aan om over je eigen welzijn te waken. — MICHAËL BELLON

NL

David Van Reybrouck (De plaag, Missie, Para, Tegen verkiezingen, Congo) komt dezer dagen nagenoeg alleen uit zijn kot in Schaarbeek om naar zijn schrijfatelier in Kuregem te fietsen. De lockdown stelt hem dus in staat om zich op zijn werk te concentreren, maar hij weet ook dat hoe langer deze situatie duurt, hoe zwaarder de omstandigheden voor veel mensen worden.

Mentale gezondheid is een thema dat hem na aan het hart ligt. “Daarom ben ik blij dat de aandacht voor geestelijke gezondheid er al tamelijk vroeg kwam.

Mijn broer Tomas, die klinisch psycholoog is, heeft in het begin van de lockdown een opiniestuk geschreven over hoe belangrijk telefonische of online hulpverlening vandaag is. Erkennen dat het normaal is dat je in deze periode lastige

momenten kan kennen, is al een beginpunt om er verstandig mee om te gaan.”

Zelf deelde Van Reybrouck op zijn Facebook-pagina vijftien tips voor mentale hygiëne. “Ik sta in de week bijvoorbeeld altijd op hetzelfde uur op.

Om te vermijden dat het een onafzienbare rij van identieke dagen wordt, houd ik het onderscheid tussen week en weekend echt in stand. Ik vind ook andere rituelen belangrijk. Niet de hele dag op je sokken of in je pyjama rondlopen, kan helpen.

Vaste eetmomenten kunnen rust geven.

Ik bak ondertussen ook mijn eigen brood en ik kweek wat groenten op de vensterbank. Ik hoop ook dat ik iets van die soberheid zal kunnen behouden. We zijn ons de afgelopen jaren te buiten gegaan aan losgeslagen consumentisme, met een

Essential tripping

Netflix, nous voilà!

EN/ Since a

20

I

sociale en ecologische impact die niet in die prijzen verrekend zit. Daarom hoop ik ook dat deze periode tot structurele nieuwe afspraken met het kapitalisme mag leiden. Na de Tweede Wereldoorlog was de deal: het kapitalisme mag blijven bestaan, op voorwaarde dat werkgevers voor hun werknemers zorgen. Nu moeten we naar iets gelijkaardigs streven: de vrije onderneming mag blijven bestaan, op voorwaarde dat bedrijven duurzaam worden en de planeet niet plunderen.”

Heel wat kunstenaars hebben geëngageerde, zelfs activistische neigingen, en een aantal roept dan ook op om deze crisis niet te verkwanselen. Maar wat dan met al die kunstwerken die ondertussen gemaakt zouden kunnen worden?

Van Reybrouck: “Er is geen morele norm waaraan mensen of kunstenaars moeten beantwoorden, die zegt wanneer ze zich moeten engageren en wanneer ze een stil, teruggetrokken leven mogen leiden om zich aan hun werk te wijden. Ik probeer zelf een balans te vinden tussen een aantal maatschappelijke engagementen en de concentratie die ik nodig heb om aan mijn boek te werken. Er is niets mis met het opladen van je batterijen om vervolgens weer sterker te staan in de buitenwereld. Mijn broer zegt altijd: als in het vliegtuig zuurstofgebrek dreigt, zet je eerst je eigen zuurstofmasker op en dan pas dat van je kind.”

Van Reybrouck raadt tot slot aan om de nieuwsconsumptie te beperken. “In het begin van de epidemie nam ik zoveel mogelijk nieuws tot mij. Maar nu probeer ik mij te beperken, zodat ik mijn energie beter kan verdelen.”

Keep a cool head

cloud of virus particles has enveloped the world, humour has only become more important. For a laugh that hurts a little at the same time, you can visit the MIMA from your own home thanks to a 3D virtual tour of “Art Is Comic”, the show with which the museum showed its refreshing perspective on art to the full in 2017. An essential trip on which you will see the fabrications of illustrious visual screwballs like Joan Cornellà, Jean Jullien, Brecht Evens, and Brecht Vandenbroucke. (KS)

FR/ Netflix est devenu votre BFF du confinement? Le lancement le 1er mai de la toute première série belge Netflix Original aura de quoi nourrir cette amitié. Le duo de réalisateurs bruxellois Inti Calfat et Dirk Verheye (Over Water) débarquent sur le géant du streaming avec Into the Night, un thriller nocturne dans le huis clos d’un avion en plein vol. Le tout sur fond d’apocalypse. Écrite par le producteur exécutif Jason George (Narcos), bénéficiant d’une équipe et d’un casting internationaux, la série en six épisodes promet un moment de cinéma de haut vol. Alors, accrochez-vous. (SOS)

plants grow under the warm glass of a greenhouse, and that is also true of the jazzy seedlings of the Brussels duo Glass Museum. In 2018, this led to drummer Martin Grégoire and pianist Antoine Flipo harvesting a mini album, and they are now serving their first full album. It is entitled Reykjavik, so you can take a mental trip during this physical lockdown. The soundtrack that sweeps you away on the northbound journey finds a middle road between jazz, electronica, and symphonic pop. Ideal for you to keep a cool head. (TZ)

www.mimamuseum.eu

www.netflix.com

Find Reykjavik on Spotify, YouTube, Deezer, etc.

29 APRIL 2020

EN/ The most beautiful

Quarantoon

David Van Reybrouck: “Ik hoop wat van mijn huidige soberheid te behouden”

© HERMANN BREDEHORST/POLARIS IMAGES/PHOTO NEWS

STEVE MICHIELS ILLUSTRATES IN ISOLATION

Zu Hause NL/ Op een moment dat je

stilaan de muren van je woonst op loopt, reikt het wereldwijde web helender vormen aan van thuiskomen.

Via een omweg langs Wenen bijvoorbeeld. Daar biedt de Kunsthalle Wien, in het kader van de expo … of bread, wine, cars, security and peace, online Am I the only one who is like me? van de Brusselse Saddie Choua aan. Die installatie van zes films, episode vijf van The Chouas, was al te zien tijdens KANAL BRUT en knoopt scherp en taboeloos de archieven van de popcultuur en de maakster aan elkaar voor een reflectie op macht, identiteit en beeldvorming. (KS) vimeo.com/saddiechoua 29 APRIL 2020

I 21

FOUR BRUSSELS ‘FRITERIES’ THAT HAVEN’T CLOSED THEIR DOORS

The potato challenge EN

The chip (“French fry”), the backbone of Brussels culinary history, has not been spared by Covid-19. While, in theory, chip-shops can remain open, in practice, things have turned out a bit differently. Here are four places to keep you from being le in the lurch. — MICHEL VERLINDEN

Broebbeleir

Patatak

Tabora

Tram de Boitsfort

A success story that spans several locations in the capital, Broebbeleir has four outlets in Brussels. In the Marolles, you place your order underneath a sash window. This eatery in Jette, where one usually goes to enjoy a burger, has been transformed into a takeaway. You can go there to get chips (portions €3, sauce €1). They are cut by hand and cooked in the traditional way, in other words, in beef fat and cooked twice in the boiling oil. We recommend that you give them a quick call before making your way there in order to save as much time as possible. To top it off, they have a large range of speciality beers: Orval, Triple d’Anvers, and best of all, several products from the Brasserie de la Senne.

Patatak is a paragon when it comes to chips (cones for €3 or €5, the price including a sauce).

They also offer a vegan option, which consists of sweet potatoes cooked in vegetable oil (portions for €4 or €6, sauce included), homemade sauces (including ketchup made with beetroot and balsamic vinegar), and dishes such as fricasseed mushrooms, with mushrooms supplied directly by Les Caves de Cureghem, served in sauce with various vegetables. We also love the fact that this establishment, which has managed to convert itself into a take-away, is constantly innovating, as is evidenced by their new fricandelles made with Wesh ’ Groseille beer from the Beerstorming micro-brewers. They have a great range of craft beers to take away.

Tabora, in the centre of Brussels, built a reputation for itself among night owls due to its extensive opening hours: the place usually stays open until six o’clock in the morning. But we all have to move with the times; it now closes its doors at 10 pm. But the fundamentals of the place have been preserved: freshly cut chips and a mind-blowing selection of sauces.

Another change is that people no longer pack into the little shop: the window display has been replaced by a yellow bicycle. Instead, you must patiently wait in line while observing the recommended social distancing measures. We like the fact that you pay by Bancontact, and we particularly like the cash machine which allows you to pay cash while decreasing the risk of contamination. Portions are available in three sizes: small (€2.50), medium (€3), and large (€3.50).

As we know, due to their precarious nature, chip stands can sometimes be out of favour with local administrations. That’s not the case in Bosvoorde/Boitsfort where, in 2013, the borough came up with the idea of a tram-chipshop to liven up place Payfaplein.

Seven years later, this operation has won the hearts of the neighbourhood and is proving to be as long-lasting as it is popular.

The approach is one that upholds the fundamentals: thick hand-cut chips, beef fat that’s changed every day (a crucial point), and, of course, two turns in the fryer. We like the portions for €2 or €3, the excellent burgers, and the homemade sauces, which include various mayonnaises, BBQ, and tartar.

chaussée de Dieleghemsesteenweg 140, Jette, 02-375.95.30, www.broebbeleir.be (also via Uber Eats, Deliveroo) Other outlets in Ukkel/Uccle, Sint-Gillis/Saint-Gilles, and on the Vossenplein/place du Jeu de Balle. ma/lu/Mo > zo/di/Su, 12 > 14.00 & 18 > 22.00

22

I

29 APRIL 2020

Sint-Gillisvoorplein 31 parvis de Saint-Gilles, Sint-Gillis/Saint-Gilles, www.patatak.be (also via Deliveroo) wo/me/We > vr/ve/Fr, 17 > 21.00, za/sa/Sa & zo/di/Su, 12 > 21.00

Taborastraat 2 rue de Tabora, Brussels ma/lu/Mo > zo/di/Su, 10 > 22.00

place Andrée Payfa-Fosseprezplein, Watermaal-Bosvoorde/Watermael-Boitsfort, 02-675.82.91, www.letramdeboitsfort.be (also via Uber Eats, Deliveroo) ma/lu/Mo 11.30 > 22.00, wo/me/We > zo/di/Su, 11.30 > 22.00

Reportage

UN NOUVEAU MAGAZINE DONNE LA PAROLE AUX SENIORS

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘Arrêtez de nous appeler les petits vieux!’

Le coup de gueule d’ Évelyne Flamand dans la revue Amour & Sagesse.

29 APRIL 2020

I 23

UN NOUVEAU MAGAZINE DONNE LA PAROLE AUX SENIORS

« Avec le confinement, les seniors n’ont vraiment plus rien à dire », déplore Jeanne Boute. Afin de briser le silence imposé « depuis toujours » aux personnes âgées, la coordinatrice du Service Seniors de Forest s’est entourée d’artistes bruxellois pour lancer un magazine conçu par et pour nos aînés, avec amour et sagesse. — SOPHIE SOUKIAS, PHOTOS: VINCEN BEECKMAN

FR

S B R U Z Z | R E P O R TA G E

ur le seuil de son appartement situé dans un immeuble des hauteurs de la ville, Charlotte nous attend dans un chic ensemble à carreaux noirs et blancs. Ses larges paupières sont fardées d’un bleu lumineux assorti à son masque chirurgical. « Tu as vu le look ! », lance-t-elle. La Forestoise de 86 ans sait qu’elle attend « des journalistes » mais elle ne sait plus très bien lesquels. Jeanne Boute, la trentaine énergique, silhouette élancée et cheveux en bataille, se charge des présentations. La coordinatrice du Service Seniors de Forest, que nous accompagnons, est venue apporter à Charlotte des graines pour son oiseau.

C’est en réponse à un courrier que Charlotte est entrée en contact avec le service d’aide aux personnes âgées de sa commune. « Quand le confinement a commencé, on a demandé à avoir la base de données de tous les aînés », explique Jeanne Boute. « On a écrit à tous les seniors. Normalement c’est interdit sauf en cas de circonstances exceptionnelles ». Depuis, Charlotte est inscrite dans la tournée de Jeanne Boute et de bénévoles qui se relayent pour apporter la soupe, faire des courses et acheter des médicaments. L’occasion aussi de taper la causette – distance et masques requis – et de s’enquérir du moral des seniors, plus que jamais isolés.

LIVRÉ AVEC LA SOUPE Pour Jeanne Boute, qui milite pour l’expression artistique des personnes âgées via son ASBL À Travers les Arts!, il est hors de question de sacrifier l’aspect psychosocial de son métier au nom de la pandémie : « Il faut que nos aînés continuent à se sentir aimés et qu’ils continuent d’être stimulés. » Publié pour la première fois à la veille des mesures de confinement, le magazine Amour & Sagesse ne pouvait pas mieux servir sa cause. Tiré à 5000 exemplaires, distribué à Forest dans les maisons de repos, pharmacies, maisons médicales et offert avec la soupe, le magazine soutenu par la Fondation Roi Baudouin fut imaginé pour « donner la parole aux aînés » en les encourageant à livrer le récit de leur vie, à tenir une chronique ou une correspondance, 24

I

29 APRIL 2020

Charlotte après s’être encore une fois renseignée sur la nature du magazine. « Les revues, c’est toujours pour les jeunes. Alors place aux personnes âgées. »

JOUR ET NUIT

Après être allée éteindre son téléviseur, Charlotte s’installe sur une chaise posée dans l’entrebâillement de sa grande porte rouge.

Jeanne Boute a pris place à deux mètres de distance sur le carrelage, les jambes croisées, en position d’écoute. L’octogénaire déroule le fil de son existence. À intervalles réguliers, le couloir est plongé dans l’obscurité avant de retrouver la lumière lorsque Charlotte appuie partager une peinture ou un dessin, livrer une énergiquement sur l’interrupteur. Ce va-etrecette de cuisine ou des conseils, dévoiler vient entre le jour et la nuit fait écho au récit leurs albums de famille voire pousser un bon qui nous est conté. Lorsque cette ancienne coup de gueule. standardiste à la BBL (Banque Bruxelles « Ce sont les seniors les maîtres du jeu.

Lambert avant de devenir ING) ne jure pas Nous intervenons comme des outils s’ils ne qu’elle n’a eu « que des belles choses, que de la sont plus capables de rédiger, mais c’est leur joie ! », son regard s’assombrit et l’angoisse parole qui est exprimée », explique Jeanne s’installe : « J’ai peur. J’ai peur de tout. » Boute. Afin de ne pas noyer la publication dans « Quand j’entends une ambulance, je le torrent des prospectus et autres bulletins tremble. Ça (attraper le Covid-19, NDLR) peut toutes boîtes, Jeanne Boute m’arriver à moi. Ça peut s’est entourée des artistes arriver à mes enfants. bruxellois Vincen BeeckAlors je prie contre, de man, Gwenaël Breës et peur. J’ai tellement peur », Lucie Caouder pour assurer dit Charlotte. « Je ne crains à Amour & Sagesse une pas la mort. J’ai peur de la apparence élégante et façon dont je vais mourir. léchée. Autre point crucial à J’ai une frousse bleue des l’agenda : séduire les hôpitaux. » Jeanne Boute non-seniors. « Le magazine s’empresse de s’assurer s’adresse à tout le monde », que l’octogénaire a fait insiste Jeanne Boute. « On connaître son refus d’un vise la solidarité microloacharnement thérapeucale. C’est le voisin qui va tique. La réponse est pouvoir signaler en premier positive. La jeune femme si un senior est en déest soulagée.

AMOUR ET SAGESSE tresse. » La discussion, qui se En ces temps de prolonge, permet d’entreLancé deux semaines avant la confinement, la fréquence voir l’origine des bouffées crise du Covid-19, Amour & de parution du magazine a d’angoisse de Charlotte qui Sagesse se révèle être la revue doublé (l’impression, moins n’ont pas attendu la indispensable aux seniors pour luxueuse, se fait avec les pandémie pour se déclarer. traverser les turbulences du moyens du bord), des Un épisode d’enfance confinement. Entre renseignements indispentraumatique dans un home informations de première sables aux seniors tapissent pendant la Seconde Guerre nécessité, récits de vie, partage les premières pages de la mondiale – « Depuis, je de photos de famille, essais revue et les candidat(e)s n’ai jamais cessé d’avoir artistiques, recettes de cuisine sont recruté(e)s lors de la peur. » Aujourd’hui et conseils santé, chroniques tournée des quartiers. encore, Charlotte ne dort et coups de gueule, ce petit C’est sa soif de livrer son pas sans sa lampe de bijou de papier illustré par les histoire et son don pour la chevet et laisse son photographies de Vincen raconter, jusque dans la téléviseur allumé la nuit Beeckman est conçu par les moindre anecdote, qui ont durant pour briser la seniors à destination de leurs valu à Charlotte et ses solitude. pairs, mais pas seulement. photos de famille de remplir Afin de congédier les Distribution sur Forest et lieux deux pages du prochain démons de l’octogénaire, clés de Bruxelles (Pour se numéro à paraître d’Amour Jeanne Boute convoque les procurer le magazine: & Sagesse. « Eh bien, c’est bons souvenirs : le café boutejeanne@gmail.com. PDF gentil tout plein », dit tenu par les parents de en ligne: atraverslesarts.com)

© SOPHIE SOUKIAS

Charlotte où elle était « la chouchoute », un concert inoubliable de Demis Roussos dans les Marolles – « C’était merveilleux ! », les joies et les déconvenues de l’amour – « Il ne faut jamais divorcer, on se fâche et puis, on regrette », ...

Ainsi se racontent les montagnes russes de la vie de Charlotte. Jusqu’à ce qu’il soit temps de se dire au revoir. « Allez-y maintenant parce que je pourrais encore parler pendant des jours. »

▼

Jeanne Boute (35 ans) écoute avec attention Charlotte (86 ans). Le récit de vie de cette ancienne standardiste à la BBL, ainsi qu’une sélection de photos d’archives, ont été publiées dans le n°3 du magazine Amour & Sagesse.

« Tout ce travail de tournée prend énormément de temps », dit Jeanne Boute à qui nous passons un coup de téléphone dans les jours qui suivent notre visite chez Charlotte. Après une première tentative de conversation depuis la camionnette de la commune dans laquelle elle est occupée à livrer la soupe du jour, on décide de se rappeler plus tard. Peu après 20 heures, on retrouve la jeune femme à l’autre bout du fil. Des bruits d’enfants ont remplacé ceux des klaxons. « Aujourd’hui, j’ai terminé super tard, parce que tu ne peux pas te contenter de déposer à manger. Les gens qui se mettent à pleurer en ce moment, c’est dingue.

Je n’ai jamais vu ça ». « Ça n’est pas nouveau que les seniors soient abandonnés et mis à l’écart », poursuit Jeanne Boute. « Mais avec le confinement, ils n’ont vraiment plus rien à dire. » C’est pour les seniors confinés en maison de repos que la jeune femme se fait le plus de souci. « Pour la question de savoir si les enfants peuvent rendre visite à leurs parents, on consulte tout le monde sauf les personnes concernées. Les seniors en maison de retraite ne peuvent pas sortir de leur chambre. Ils meurent soit du Covid-19 soit du syndrome du glissement parce qu’ils se laissent complètement aller et n’ont plus aucun attachement à la vie. Ici à Forest, nos aînés meurent en masse. » En parallèle de la distribution dans les maisons de repos du magazine Amour & Sagesse, Jeanne Boute et son ASBL À Travers les Arts! prévoient prochainement un petit concert dans le jardin de la maison de vie Le Val des Roses. « En général on essaie de faire des dédicaces aux résidents », dit la jeune

B R U Z Z | R E P O R TA G E

LE SPECTRE DU GLISSEMENT

« Les revues, c’est toujours pour les jeunes. Alors place aux personnes âgées » CHARLOTTE, 86 ANS

29 APRIL 2020

I 25

▼

UN NOUVEAU MAGAZINE DONNE LA PAROLE AUX SENIORS

MAAK PLAATS VOOR OUDERE MENSEN

femme dont le ton, d’abord enthousiaste, se fait de plus en plus fragile. « Mais voilà, une aide-soignante de la maison de repos est morte récemment du virus et une autre est aux soins intensifs. Je ne sais pas si ça va donner quelque chose ce concert parce que le personnel n’a pas vraiment le cœur à jouer. »

MOINS D’HYPOCRISIE

B R U Z Z | R E P O R TA G E

« On prend un petit anxiolytique et puis ça va mieux », dit Jeanne Boute lorsque nous nous risquons à lui demander comment elle tient le coup. La coordinatrice du Service Seniors de Forest ne s’est pas toujours consacrée aux personnes âgées. En début de carrière, elle assurait la production au centre de danse contemporaine bruxellois Les Brigittines. «Tu t’occupes de A à Z d’artistes qui se comportent comme des petits bébés. Je préférais faire ça avec des gens qui en ont réellement besoin. » Mais c’est son amitié avec l’artiste outsider Jean-Pierre Rostenne qui fut véritablement à l’origine du déclic. Lorsque le vieil homme atteint du syndrome de Diogène (se manifestant, entre autres, par une accumulation compulsive) se fait jeter à la porte de sa maison de repos dans les Marolles, Jeanne Boute et sa bande de copains égrainent les résidences spécialisées du quartier pour tenter de le reloger. Le constat est accablant : « C’était le désert social et culturel. Il n’y avait rien dans ces centres pour les seniors pour continuer à s’élever au niveau de l’esprit. On trouvait toujours les mêmes livres, la même musique et les mêmes films à la con. » Diplômée depuis en gestion de maison de repos, Jeanne Boute se bat pour entretenir la flamme artistique des personnes âgées et pour retarder le plus longtemps possible leur entrée en institution. Une chose est certaine, la jeune femme n’est pas près de lâcher les seniors : « J’ai l’impression qu’il y a beaucoup moins d’hypocrisie chez les personnes âgées que dans les autres tranches d’âge. Je pense qu’on se comporte mal avec nos aînés, on leur doit le respect et non pas cette négligence et cette ghettoïsation. » Même son de cloche de la part du photographe Vincen Beeckman avec qui Jeanne Boute a longtemps animé les nostalgiques Thés Dansants pour seniors dans les Marolles :

« Il faut que nos aînés continuent à se sentir aimés et qu’ils continuent d’être stimulés » JEANNE BOUTE

26

I

29 APRIL 2020

”Sinds de lockdown hebben senioren niets meer te zeggen,” zegt Jeanne Boute (35). Om de stilte die ouderen “al lang geleden” is opgelegd te doorbreken, heeft de coördinatrice van de Dienst Senioren van Vorst met de hulp van kunstenaars een magazine gelanceerd dat is uitgedacht door en voor ouderen. “Bladen worden steevast gemaakt voor jongeren. Nu moet er plaatsgemaakt worden voor bejaarde mensen,” zegt Charlotte (86).

Sinds twee weken voor de uitbraak van de coronacrisis is er dus Amour & Sagesse, dat voor heel wat ouderen intussen onmisbaar is geworden om de problemen van de afzondering het hoofd te bieden. Het blad brengt onder meer eerstehulpinformatie, levensverhalen, familieportretten, artistieke essays, keukenrecepten en gezondheidstips, kronieken en kwade pamfletten – “Hou op met ons oudjes te noemen!” Dit papieren juweeltje, geïllustreerd met foto’s van de Brusselse kunstenaar Vincen Beeckman, wordt verdeeld in Vorst en op enkele centrale plekken in de hoofdstad.

Je kan ook een exemplaar bestellen via boutejeanne@gmail.com.

Pdf online: atraverslesarts.com NL

Les photographies lumineuses et intensément expressives de l’artiste à la carrière internationale Vincen Beeckman colorent le magazine Amour & Sagesse.

MAKE WAY FOR THE ELDERLY « Quand ils sont tristes, ils sont tristes à fond.

Quand ils sont heureux, ils sont heureux à fond. » Grand habitué de la maison de repos des Ursulines, cela fait près de quinze ans que l’artiste photographie ses occupants dans leur dernière résidence. Lorsque Jeanne Boute propose au photographe exposé internationalement d’illustrer de ses images singulières la revue Amour & Sagesse,Vincen Beeckman se lance dans l’aventure sans l’ombre d’une hésitation.

Malgré le confinement, l’artiste bruxellois continue de fournir des photographies au magazine (il s’est également mis aux interviews, à la gymnastique au balcon et à la distribution de la soupe), n’hésitant pas à opter pour des images extraites d’albums de famille lorsque la prise de vue est rendue impossible.

En résultent des portraits lumineux et intensément expressifs de seniors se baignant tout sourire dans la Méditerranée tunisienne, d’amoureux du troisième âge regardant dans la même direction, d’une petite dame serrant contre son cœur un tigre en peluche presque aussi grand que son corps recroquevillé, sans oublier Chantal, senior en colère, présentant son majeur au monde entier accompagné d’un message : « Merde, arrêtez de nous appeler les petits vieux ! » La sagesse a parlé. L’amour aussi.

“With the lockdown confinement, people don’t really listen to seniors anymore,” complains Jeanne Boute (aged 35). In order to break the silence that has been imposed on elderly people “since forever”, the organiser of Service Seniors in Vorst/Forest has linked up with several Brussels artists to launch a magazine designed by and for our elders. “Magazines are always aimed at young people. So, make way for old people!” says Charlotte, aged 86. Launched two weeks before the Covid-19 crisis hit, Amour & Sagesse has turned out to be the indispensable magazine for seniors seeking to navigate the trials of the lockdown. Containing essential information, life stories, the sharing of family photographs, essays about art, cooking recipes, health advice, columns, and diatribes (“Stop calling us little old people!”), this paper treasure, which is illustrated with photographs by the Brussels artist Vincen Beeckman, is distributed in Vorst/Forest and in a few key locations in the capital (to order a copy, contact boutejeanne@ gmail.com. PDF online: atraverslesarts.com).

EN

Marc Didden

HAALT HERINNERINGEN OP AAN HET TOT SLUITING GEDOEMDE HOTEL MÉTROPOLE

© HELEEN RODIERS

“Kijk!” zei mijn eeuwigdurende buurmeisje Eva. “Daar loopt een Franstalige!”

Ik vroeg hoe ze dat zo zeker wist. “Omdat ze een mondmasker draagt, tiens!” was de korte uitleg. Eva had een kleine enquête gehouden over het hele grondgebied van de stad en zo vastgesteld dat de plutôt francofoon geaarde mens eerder slaafs achter de richtlijnen van RTL en Macron liep met zijn mombakkes om, in tegenstelling tot de wat minder gehorige Vlaam.

Proef op de som: de enige flamouchen met modieus voorbindsel die we daarna tegenkwamen, waren eigenlijk gewoon verloren gelopen Limburgse fans van Motörhead. Ze hadden hun doodshoofdsjaal zo voor de bek gesjord dat er door het mondgaatje van het afgebeelde doodshoofd nog net een safje gerookt kon worden. Voor ik zelf nog iets kon zeggen, zei Eva al: “Het gaat hier om een nieuw soort van Scilt en Vrint.” En tot en met 3 mei eerstkomend denk ik dat deze stelling klopt als een bus 71.

Voorts had ik me deze week voorgenomen, en dit op algemeen verzoek van de lezers van BRUZZ, niet te veel te zagen op de paar vierkante centimeter die mij dezer dagen ter beschikking gesteld worden.

Scenarist en columnist Marc Didden fileert al flanerend de lockdown.

“Een corona cop riep met een megafoon vanuit een voorbijrijdende dienstwagen dat ik het recht niet had om op die bank te zi en”

GEORGES Eva was nog maar nauwelijks uit beeld gefietst toen ik ter hoogte van het Heilig Kruisplein in Elsene mijn jonge oude vriend Georges tegenkwam. Hij woont nu min of meer in Australië, maar om het overzichtelijk te houden, werkt hij sinds kort toch vooral in Parijs en Zwitserland. Maar die dag kwam hij dus maar gewoon te voet vanuit Ganshoren gelopen. Hij vierde de lockdown met een lange wandeling die vertrokken was van onder de schaduw van de basiliek en nu stilviel aan de rustgevende oevers van de vijvers van Elsene.

Ik was moe in zijn plaats. Maar hij had duidelijk genoten van zijn geweldige promenade. “Voor het eerst in jaren heb ik weer eens gezien hoeveel mooie huizen er wel staan in Brussel,” zei hij. “En mij verheugd over de verhalen die al die gevels vertellen.”

Ik gaf hem overschot van gelijk en moest bekennen dat je vanuit de metro tussen Simonis en Naamsepoort inderdaad minder zicht hebt op al die architecturale pracht en praal. We dronken ten afscheid samen nog een virtueel glas streekbier in een wellicht gezellig maar nu volledig verzegeld café. Daarna

gingen we elk ons weegs.

Ik kwam niet veel later op een zonovergoten De Brouckèreplein terecht. Mijn bedoeling was om vanaf een zitbank eens langdurig naar het brutaal gesloten Hotel Métropole te staren en te trachten mij zo te herinneren of het ooit iets had betekend in mijn leven, en, zo ja, wat dan wel. Maar een corona cop riep met een megafoon vanuit een voorbijrijdende dienstwagen dat ik geen recht had om op die bank te zitten.

Ik zocht een goed bekkende krachtterm die me desondanks geen GAS-boete zou opleveren.

Maar toen liep mijn oude jonge vriend Herman bijna toevallig langs. We groetten elkaar ellebooggewijs en gingen daarna met onze ruggen tegen de glazen deuren van een bioscoopcomplex staan.

We keken samen naar architect Alban Chambons op sterven liggende droomgebouw.

We zoemden in op de heroïsche beeldengroep ‘De Triomf der Vooruitgang’, die er sedert eind negentiende eeuw en vol symboliek het dak tooit.

Ik zag mezelf meteen weer in de Expo-jaren met mijn ouders op het terras zitten. Mijn vader dronk dan altijd une Munich blonde uit een stenen pul. Mijn moeder koos voor het iets chiquere aperitief genaamd Italiano, dat we tegenwoordig mutatis mutandis een Spritz zouden noemen. Ik wilde dan altijd een Coca, maar die kreeg ik niet. “Van Coca wordt ge dom!” zei mijn vader en dat wilde hij zijn jongste niet aandoen. Dus werd het een Spa Citron, met alle gevolgen van dien.

Ik lees nu overal dat zowel Marie Curie, Louis Pasteur, Winston Churchill als Dwight D. Eisenhower ooit overnacht heeft in de Métropole. Maar ik moet bekennen dat ik zoiets zelf niet meer heb meegemaakt. Ik weet dat ik er slecht uitzie, maar zo oud ben ik nu ook weer niet. Ik ben er wel ooit mijn schuchtere held David Byrne eens in de gang tegengekomen, alsook Charles Aznavour, maar dan in de bar. In 1977 spotte ik er ook regelmatig Mick Jagger en zijn toenmalige echtgenote Bianca Perez-Mora Macias. Zij hebben er toen wekenlang gewoond, omdat Bianca hier in Brussel samen met Dennis Hopper in een langspeelfilm van schrijver François Weyergans meespeelde. Die heette Couleur chair en bleek achteraf bekeken niet meteen onvergetelijk.

Dat laatste kan van de Métropole alvast niet gezegd worden. De dood heeft anno 2020 meer dan één gelaat in mijn en vooral uw Brussel.

29 APRIL 2020

BRUZZ | MARC DIDDEN

Scilt en Vrint

I 27

In beeld

BRUZZ | IN BEELD

IVAN PUT

28

I

29 APRIL 2020

TRANSPARANTIE ALSTUBLIEFT!

UN PEU DE TRANSPARENCE SVP!

TRANSPARENCY PLEASE!

NL/ Van ‘absoluut overbodig’ over ‘mis-

FR/ De « complètement inutile » à « peut-

EN/ From “completely superfluous” to

schien toch niet zo overbodig’ tot ‘allicht aan te raden, en maak ze ineens gewoon zelf’: de overheidscommunicatie rond de mondmaskers was de afgelopen anderhalve maand op z’n minst gezegd niet erg transparant. Wat er ook van zij, de stoffen kleinoden zijn steeds meer in trek en worden stilaan alomtegenwoordig in het straatbeeld.

Nu nog wachten tot de modewereld zich op de ‘hype’ stort.

être pas si inutile que ça », en passant par « recommandé » ou « à faire soi-même » : la communication du gouvernement autour des masques depuis un mois et demi n’est pas très transparente et c’est le moins qu’on puisse dire. Quoi qu’il en soit, ces accessoires en tissu sont de plus en plus tendance. Il ne reste plus qu’à attendre que le monde de la mode s’y mette.

“perhaps not so superfluous” to “likely advisable, and why not just make them yourself”: the government’s communication concerning mouth masks over the past month and a half has not been very transparent, and that’s putting it mildly. Whatever the case may be, the little fabric gems are becoming increasingly popular. Now it’s just a matter of time before the fashion industry capitalizes on the “hype”.

29 APRIL 2020

I 29

Reportage

BEGRAFENISONDERNEMERS EN CREMATORIA OVERBEVRAAGD

Een vermoeide Thierry Hulsmans in zijn funerarium: “Geloof me, voor mij mag deze crisis vlug voorbij zijn.”

30

I

29 APRIL 2020

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘Ik heb vaak zin om met de familie te huilen’ De coronacrisis haalt niet alleen het doen en laten van de levenden overhoop. Ook na de dood laat de pandemie zijn sporen na. Crematoria draaien op volle toeren en begrafenisondernemers weten amper nog waarheen met de nieuwe lichamen. “De klop voor de nabestaanden zal later komen: Hoe hebben wij papa toch moeten begraven?”

▼

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

29 APRIL 2020

I 31

BEGRAFENISONDERNEMERS EN CREMATORIA

▼

H B R U Z Z | R E P O R TA G E

et moeten er een vijftigtal zijn.

Helemaal aan de achterzijde van het kerkhof van SintAgatha-Berchem staat een dubbele rij eenvoudige houten kruisen, op een lange strook vers omgegraven grond. Stille getuigen van wat de coronacrisis heeft aangericht in de Brusselse gemeente waar het aantal - bekende - coronabesmettingen het hoogst ligt.

“Normaal gezien worden die graven een per een aangelegd, maar de voorbije weken waren er zoveel overlijdens dat men één grote sleuf heeft gegraven,” vertelt begrafenisondernemer Thierry Hulsmans.

“Onder zeker vijftien van die kruisen liggen klanten van ons.”

We bevinden ons op het deel van het kerkhof met de vijfjarenconcessies, de goedkoopste formule. Wie hier begraven ligt, beheerde in de regel niet meer zijn eigen zaken, maar stond onder bewind, legt Hulsmans uit, waardoor de afhandeling vaak via advocaten liep.

“Dan wordt al snel voor de voordeligste formule gekozen, zeker in een periode waarin er geen kerkceremonies meer zijn. Vandaar ook de houten kruisen. Voor vijf jaar kopen mensen geen grafsteen.”

De vijftien op het kerkhof zijn maar een fractie van het aantal uitvaarten dat Hulsmans de voorbije maanden verwerkte. “Voor ons is dit du jamais vu. In een normale maand behandelen wij een veertigtal overlijdens, maar vandaag zitten we al aan negentig en het is nog maar 22 april. Ik leid deze zaak samen met mijn zus. Als er een nieuwe klant is, sturen we elkaar normaal een whatsappje met een kisticoontje. We zijn daarmee

Thierry Hulsmans in zijn funerarium: “Covid-19slachtoffers krijgen een dubbele lijkzak.”

32

I

29 APRIL 2020

gestopt, het zijn er gewoon te veel.”

Voor de zaakvoerder zijn het vermoeiende dagen. “Vaak ben ik al om 6 uur op de baan met lichamen voor het crematorium. En zelfs zondag ben ik de hele dag naar kantoor gekomen: naamplaatjes laten bijmaken, schoonmaken ...”

BLOEMEN NOCH ROUWMAALTIJDEN Het verhaal van de kruisen maakt snel duidelijk dat de uitvaartsector niet meteen rijk wordt van de coronacrisis. “‘Jullie verdienen zeker goed je boterham.’ We horen het deze dagen weleens. Zo eenvoudig is het niet. Die vele uitvaarten omvatten vandaag veel minder dan in normale omstandigheden: geen rouwbrieven, geen bloemen, geen kerkdiensten, geen rouwmaaltijden.

Die mensen waren vaak al verzwakt en velen zouden wellicht de eerstkomende jaren overleden zijn, mét ceremonie. De volgende jaren zullen we daardoor duidelijk minder inkomsten hebben.”

Hulsmans neemt ons mee naar zijn funerarium nabij het Schweitzerplein. Direct naast de rouwruimte, achter een sober gordijn, bevinden zich de koelkasten met de lichamen. In normale tijden volstaan de twaalf plekken ruimschoots. Vandaag is de koelkast niet alleen volzet. Nog eens dertig stoffelijke overschotten zijn verdeeld over koelwagens die de ondernemer in allerijl heeft gehuurd.

Als de zaakvoerder een van de koelkasten opent, zien we gevulde lijkzakken en kisten. ‘Covid-19’, lezen we op een zak. “De meeste coronadoden komen uit de woonzorgcentra in de buurt,” zegt hij. “De directies beweren vaak dat het om mensen gaat die aan iets anders overleden zijn. Maar als we dan op

Een vijftigtal verse graven op het kerkhof van Sint-Agatha-Berchem: “Wie onder bewind staat krijgt vaak een goedkopere begrafenis, zonder grafsteen.”

de papieren kijken, zien we dat het wel degelijk verdachte gevallen zijn.

Zo brengen ze ons in gevaar.”

Het besmettingsrisico is reëel, beseft Hulsmans. Via de lichamen, die nog enkele dagen na het overlijden het virus kunnen verspreiden. En via de nabestaanden, die in contact kwamen met de overledene. “We beschermen ons zo goed we kunnen. Als we de lichamen moeten aanraken, doen we bijvoorbeeld vier paar handschoenen boven elkaar aan. Na elke risicovolle handeling doen we dan een paar handschoenen uit, dat is makkelijker en veiliger dan voortdurend wisselen.”

ALLEEN IN DE KERK De uitvaartondernemer mag dan veiligheids- en financiële zorgen hebben, het zwaarst weegt misschien nog wel het leed van de nabestaanden. “We kunnen ze niet eens een hand geven om ze sterkte te wensen. Of neem nu de ceremonies die tot vijftien mensen beperkt zijn. In het begin van de crisis (toen kerkdiensten nog konden, red.) hadden we nog zo’n dienst in de basiliek van Koekelberg, de grootste kerk van het land. Dat is toch triest?

Een keer had ik zelfs een plechtigheid waar welgeteld één vrouwtje in de kerk zat.”

De echte impact voor de nabestaanden komt nog, denkt Hulsmans. “Direct na een overlijden is het altijd heel druk en is er veel praktisch te regelen. De klop zal voor later zijn, als mensen beseffen dat hun dierbaren hun laatste dagen alleen hebben moeten doorbrengen

en hoe beperkt ze de uitvaart hebben moeten houden. ‘Hoe hebben wij papa of mama toch moeten begraven?’ Echt waar, voor mij mag deze crisis vlug voorbij zijn.”

Maryem Meknassi begrijpt helemaal wat haar collega bedoelt.

De directiesecretaresse van de Islamitische Begrafenisonderneming van België ontmoet dagelijks nabestaanden in het kantoor in de Marollen. “De gezinnen zijn echt verscheurd, ik heb vaak zin om met hen mee te huilen.” Meknassi zag het aantal Brusselse overlijdens de voorbije weken verviervoudigen.

“Van twee tot drie tot een tiental per dag.”

Voor moslims hakt de coronacrisis er extra hard in, legt Meknassi uit. “De meeste ouderen willen graag begraven worden in hun land van herkomst en hebben dat ook uitdrukkelijk geformuleerd in hun laatste wilsbeschikking. Voor Turkije kan dat nog, maar Marokko laat het niet toe. Die wens van een overleden familielid is erg belangrijk in de moslimcultuur. Die niet te kunnen vervullen, weegt echt zwaar op de nabestaanden.”

Noodgedwongen worden de overleden moslims dan maar begraven op plekken waar dat wel kan, zoals op de multiconfessionele begraafplaats van Schaarbeek. Of ze later nog naar Marokko kunnen worden overgevlogen? “Op dit moment laat het reglement opgraven niet toe, de moslims wilden dat ooit zo. Maar misschien is een aanpassing mogelijk.”

Veel meer overlijdens, dat betekent

Na de dood van de 92-jarige moeder: rouwen aan het crematorium met blauwe regen uit eigen tuin.

ook alle hens aan dek in het crematorium in Ukkel aan de Stiltelaan. Op en voor de lange oprijlaan is een vijftal kleine groepjes rouwenden in gesprek.

“Dat is nog niets tegenover vanochtend, toen stond de laan vol,” vertelt een personeelslid. “Mensen blijven uren praten en we hebben ze uiteindelijk moeten vragen om te vertrekken.”

ROUWPICKNICK MET BLIKJE Vooral één gezelschap trekt onze aandacht. De rouwenden staan op de parking rond een autokoffer, belegde broodjes en blikjes limonade in de hand. Rouwmaaltijden mogen dan verboden zijn, eten is dat niet.

Crematoriumdirecteur Xavier Godart knikt als we hem over de rouwpicknick vertellen. “Ik zag daar ook al mensen met grote frigoboxen.

De mens is een flexibel wezen. Wie ben ik om dat te veroordelen?”

Het crematorium draait in deze tijden op volle toeren. De directeur heeft de capaciteit van de ovens drastisch opgevoerd en koelwagens bijbesteld waarin kisten wachten.

Toch is het vandaag minstens een week wachten op een crematie met ceremonie en een tiental dagen als het niet rond 8 uur ’s morgens kan.

En zonder de kruisen op het kerkhof van onder meer Sint-Agatha-

Berchem waren het er wellicht meer.

“We zijn meer gaan begraven, omdat de druk op de crematoria zo hoog is,” hoorden we eerder van Thierry Hulsmans.

Vanuit zijn kantoor heeft directeur Godart ondertussen een uitstekend uitzicht op de rouwgezelschappen die af en aan lopen. De groepjes komen voor een ceremonie met beperkingen: maximaal vijftien minuten met evenveel bezoekers. In de praktijk is de opkomst meestal kleiner: gemiddeld zeven bezoekers voor een dienst, terwijl het er anders 28 zijn, weet de directeur.

NOOD AAN RITUEEL “Kijk, ze lopen dicht bij elkaar, houden elkaar vast.” Godart wijst naar de oprijlaan. “Tegen de regels, maar wij zijn geen politieagenten.”

Het is een aartsmoeilijke afweging voor het beleid, beseft de directeur.

“Rationeel kan je zeggen dat die

ceremonies een risicofactor zijn voor de verspreiding van het virus, zelfs mét de huidige beperkingen. Maar emotioneel zijn die momenten natuurlijk wel belangrijk.” Want de tijd dat er amper nog aandacht was voor een uitvaart ligt alweer decennia achter ons, weet Godart.

“Jean Cocteau zei ooit: ‘Le vrai tombeau des morts c’est le coeur des vivants.’ Dat is veranderd, mensen willen weer een echt ritueel om afscheid te nemen.”

Over trauma’s bij de nabestaanden maakt Godart zich minder zorgen dan uitvaartondernemer Hulsmans. “Niet echt afscheid in het ziekenhuis of rusthuis kunnen nemen lijkt me nog zwaarder. De beperkingen dienen een hoger doel: samen het virus bedwingen. En voor de rest citeer ik graag een boeddhistische monnik: ‘Die overledene wil echt niet dat jij nu je leven verpest.’”

“De meeste ouderen willen graag begraven worden in hun land van herkomst. Voor Turkije kan dat nog, maar Marokko laat het niet toe” MARYEM MEKNASSI Islamitische Begrafenisonderneming van België

LES TÉMOINS SILENCIEUX La crise du Covid-19 ne perturbe pas seulement les vivants. Même après la mort, la pandémie laisse des traces. Les crématoriums tournent à plein régime ces jours-ci et les services de pompes funèbres savent à peine où entreposer les nouveaux corps. Dans le cimetière de Berchem-Sainte-Agathe, les chiffres des morts durant la crise du Covid-19 deviennent soudain très concrets : une cinquantaine de croix en bois sont réparties le long d’une longue tranchée fraîchement creusée. Ce sont les témoins silencieux de l’impact de la pandémie sur le pays. De nos jours, les entrepreneurs de pompes funèbres font beaucoup d’heures supplémentaires. Thierry Hulsmans est souvent sur la route dès 6 heures du matin avec des corps pour le crématorium. Il dément le fait que le secteur traverse une période faste : il y a beaucoup moins de cérémonies de funérailles, et ceux qui meurent maintenant ne le feront pas dans les prochaines années. Les décès en ce moment sont particulièrement durs pour les familles musulmanes : car beaucoup de gens voulaient être enterrés dans leur pays d’origine, et cela n’est plus possible aujourd’hui.

FR

SILENT WITNESSES The corona crisis is not only turning the lives of the living upside down. The pandemic is also leaving its mark on the dead.

Crematoria are operating at maximum capacity at the moment and funeral directors can barely cope with all the new bodies. Visiting the cemetery in Sint-Agatha-Berchem makes the death toll of the corona crisis very concrete: about fifty crosses have been erected along a freshly dug trench. They are silent witnesses to the impact that the pandemic has had here.

Undertakers are working overtime.

Thierry Hulsmans is often already on the road at 6 am. He denies that the sector is experiencing a golden age, however: there is much less ceremony around the deaths and every death now is a death fewer over the coming years. For Muslim families, a death is especially hard these days: many people wanted to be buried in their country of origin and that is impossible now.

EN

29 APRIL 2020

I 33

Ondernemen

ACTIVITEITEN DEELPLATFORM LISTMINUT MET TACHTIG PROCENT GEDAALD

‘We gebruiken ons gezond verstand’ De deeleconomie deelt tweemaal in de klappen: eest de coronacrisis, nu het Grondwettelijk Hof dat vorige week een stuk regelgeving rond onbelast bijverdienen schrapte. Het van oorsprong Brusselse Listminut, het allereerste deelplatform in België, stuurt de dienstverlening bij. “We helpen nu geïsoleerde mensen in nood.” — JEAN-MARIE BINST, FOTO IVAN PUT

H BRUZZ | ECONOMIE

et platform Listminut.be bestaat zeven jaar en was een voorloper in een nieuwe soort economie.

Het bracht en brengt nog altijd particulieren in contact met anderen om hen te helpen bij klusjes of andere diensten.

Dat kan gaan van grasmaaien, loodgieterij, huishoudelijke hulp, tot informaticahulp, vervoer, hulp bij onderwijs of baby- en petsitting.

Ook Jonathan Schockaert, medeoprichter van Listminut in Brussel-Stad, moet zich met zijn platform aanpassen aan de nieuwe situatie.

Hoe pakt u de crisis bij Listminut aan?

JONATHAN SCHOCKAERT: Iedere

maand konden we duizenden diensten in orde brengen: duizenden interacties tussen mensen die elkaar niet kennen. Nu gebruiken we ons gezond verstand en laten we mensen niet zomaar bij elkaar komen. Onze activiteiten zijn met tachtig procent gedaald sinds de quarantainemaatregel. Ons platform is alleen nog beschikbaar voor urgente of noodzakelijke dienstverlening.

Wat houdt dat in?

SCHOCKAERT: Noodzakelijke

dienstverlening is bijvoorbeeld boodschappen doen voor geïsoleerde senioren. Voor klusjes wijzen we op de verantwoordelijkheid van beide partijen. Is het urgent, zoals bij een waterlek, dan zou een afspraak geregeld kunnen worden als iedereen de afstandsregels respecteert. Gewone klussen, zoals een kraan vervangen, kan niet meer. Die service kan wachten. Onze richtlijn boven op de overheidsrichtlijnen is: als je twijfelt of het kan of niet, doe het dan niet.

Als we die twintig procent dienstverlening nog kunnen draaien, dan is dat omdat het ingevuld is door spontaan vrijwilligerswerk. We screenen de vrijwilligers die gratis diensten kunnen aanbieden. Op die manier kan medisch personeel in vertrouwen een beroep doen op vrijwilligers van ons platform als ze een kinderoppas nodig hebben tijdens hun diensturen. Zij zijn immers levens aan het redden in ziekenhuizen. Verder kunnen ook geïsoleerde personen en oudjes een beroep doen op de vrijwilligers om hun boodschappen te doen.

“In deze tijd moeten we onze waardevolle krachten ten dienste kunnen stellen van die mensen die het nu heel moeilijk hebben” JONATHAN SCHOCKAERT Listminute 34

I

29 APRIL 2020

Die service brengt u geen geld op, maar kan een investering voor de toekomst van uw bedrijf zijn?

SCHOCKAERT: Zo zien we het niet meteen. Ons objectief is helemaal geen marketingactie. We maakten alleen de bedenking dat wij als eerste platform in deeleconomie in België gezegend zijn met een ‘vertrouwensbank’ van burgers die diensten willen aanbieden. Er zijn dienstverleners die al driehonderd keer een vijf op vijf kregen van wie een beroep op hen deed. In deze tijd moeten we die ‘waardevolle krachten’ ten dienste kunnen stellen van die mensen die het nu heel moeilijk hebben.

Snel na de lockdownregels kwam het platform Supportourstartups (zie kaderstuk) met een verzoek aan de federale overheid om dringend in ‘staatsgaranties’ te voorzien voor nieuwe leningen en investeringen van jonge bedrijven. Waarom gaat u als gezond bedrijf in de frontlinie staan voor steun van de overheid?

de start-up als een ‘risicobedrijf’ met een goed businessmodel, kansen heeft om te slagen.

SCHOCKAERT: Via SupportOurStart-

Is dit de oplossing om na zes weken terugval de economie bij te sturen?

ups, waarin we alle start-ups op onderbrengen, werden verschillende maatregelen met de overheid besproken. Zoals uitbreiding van de tax shelter, een vereenvoudigde toegang tot bankleningen met staatsgarantie en kapitaalinvesteringen vanuit de privé (zie kaderstuk). De start-ups zijn belangrijk voor innovatie, en de kmo’s zijn essentieel voor werkgelegenheid.

Als een jonge starter een privéinvesteerder vindt voor honderdduizend euro, dan ziet de regering dat er genoeg geloof in het project is. Het gaat niet om een subsidie, maar om vertrouwen, dat maakt dat

SCHOCKAERT: Met SupportOurStartups wilden we en bloc anticiperen.

De economie heeft geen weken tijd te verliezen. Niemand vraagt dat de overheid iedereen redt die het voor de crisis slecht deed. Maar wel wie al gezond bezig was, hoe klein ook.

Enkel zo kunnen ze overleven na de crisis. Daarom zoeken we privéinvesteerders in het project, zodat de overheid een helder beeld krijgt van de gezonde sectoren.

In Frankrijk werd gezegd dat er geen faillissementen zullen zijn. Dat waren politieke slogans, gewoon larie. Met een initiatief als StartupVie (zie kaderstuk) reiken we

BRUZZ | ECONOMIE

Jonathan Schockaert: “Dat we nu nog gedeeltelijk kunnen draaien, is te danken aan spontane vrijwilligers.”

oplossingen aan voor problemen die ontstaan zijn door de coronacrisis.

Alle overheden moeten snel in die gedachte meegaan. Staatssteun zou de deeleconomie wel ten goede komen, want veel bedrijven waren voor een kapitaalverhoging in overleg met investeerders. Nu dat on hold is gezet, net als de afhandeling van de aanvraag van bankleningen, kan een bedrijf in enkele weken zinken.

Maar het slechtste nieuws viel op 23 april. De wet die de deeleconomie omkadert, werd door het Grondwettelijk Hof geschort. Ze stond toe dat burgers tot 6.340 euro per jaar belastingvrij konden verdienen als ze via een door de overheid erkend platform werkten. Vanaf 1 januari 2021 valt die regelgeving weg. Ook dat is weer een domper op de deeleconomie.

STAATSGARANTIES GEVRAAGD Thierry HuartEeckhoudt lanceerde diverse ondersteuningsplatformen: Supportourstartups, StartupVie en StartupsXCovid19, om zuurstof te kunnen pompen in bedrijven die het moeilijk hebben. Al ruim duizend start-ups (bijna de helft van alle start-ups in

het land) en een twintigtal digitale operatoren hebben de solidariteitsactie van SupportOurStartups ondertekend.

“78,3 procent van de start-ups had ernstig inkomensverlies in maart.

Vier op de vijf start-ups hebben al financiële schade geleden.

De helft verwacht geen cash meer

te hebben tegen september,“ stelt Huart-Eeckhoudt.

“We hebben op 6 april vanuit de sector van start-ups en scale-ups de federale overheid om ondersteuningsmaatregelen gevraagd.

Duizend ondertekenaars vragen via een brief van SupportOurStartups.be of de overheid kan

garant staan voor 75 procent van de kapitaalinbreng of lening zodra een start-up kan bewijzen dat de investering al voor 25 procent is gedekt door privémiddelen. De Belgische regering heeft onze vraag nog altijd in behandeling, terwijl in Frankrijk en Engeland al maatregelen zijn gelanceerd.”

29 APRIL 2020

I 35

Nick Trachet

BRUSSELAAR DIE DE STAD EN DE WERELD CULINAIR ONTDEKT

Bleek BRUZZ | NICK TRACHET

Niet over koken en eten vandaag, maar eens iets anders: de was. Die mag ook culinair heten, want veel mensen hebben hun wasmachine in de keuken staan. De wasmachine was de meest emanciperende uitvinding tussen het huisraad. Wij kunnen ons vandaag nog nauwelijks voorstellen hoe het eraan toeging bij onze (over) grootouders. Mijn vader kon er respectvol om zuchten.

“Mijn ouders, die hebben hard gewerkt,” zei hij dan.

“Wij hebben dat nooit gedaan.” Met de terugkeer van de zon en het groeien van het gras in de tuin moest ik hieraan denken.

Een wasbeurt, die meestal begon op maandag, duurde een dag of drie.

Weken, koken, schrobben of slaan, wringen, drogen.

Vaak kwam daar ook bleken bij, en dan nog stijven en strijken.

Men waste in een washuis (waskot), in het Frans la buanderie. Wie klein behuisd was, ging collectief. Brussel kent een Washuisstraat. Maar er is ook een rue de la Blanchisserie: de Blekerijstraat.

Gewassen witgoed werd uitgespreid op een grasveld en daar in de zon gebleekt.

Ik vond dat raar, want textiel in de zon verschiet toch van kleur? Witgoed hoort door de zonneschijn te vergelen.

Waarom spreidde moeder dan de lakens uit op het gras? In volle zon?

Veel later heb ik de les geleerd: het is een vernuftig chemisch proces dat onze

voorouders door ervaring hadden ontdekt. Essentieel zijn: witte, schone was, een bleekweide met groeiend gras, vochtige grond, heldere zon … en een hond.

Wanneer de zon volop schijnt, produceert het gras extra veel zuurstof (O2).

Spreid er een vers gewassen en nat beddenlaken over uit.

Het licht kan nog vrij goed door het laken dringen en onder de stof gaat de concentratie zuurstof toenemen en oplossen in het nat (H2O). De energie

uit het harde uv-licht van de zon doet zuurstof en water met elkaar reageren en zo ontstaat H2O2, waterstofperoxide of in de volksmond zuurstofwater, een beproefd bleekmiddel. Ooit gehoord van een peroxideblonde?

Wel, die heeft zo’n middeltje in zijn/haar haar gebruikt.

Peroxide valt pigmenten, proteïnen en vetten aan, en doet kleuren en vlekken verdwijnen. Het is ook onstabiel en valt spoedig weer uiteen in water en zuurstof. Geen vervuilende residu’s!

Let wel, de zon doet het laken ook uitdrogen, en als het water weg is, stopt natuurlijk ook de chemische reactie. Het is dus van belang dat het laken al die tijd nat blijft (bleken kon meerdere dagen duren).

“Een wasbeurt, die meestal begon op maandag, duurde een dag of drie”

Tegenwoordig bestaan er allerhande aanzetstukken voor watersproeiers voor, vroeger gebruikte men grote scheppen (lepels) waarmee men water dretste over het witgoed (er staat een bronzen bleker met zijn schep te pronken op de hekken van de Kleine Zavel).

Bleken werd een erkend ambacht en bleekweiden, meestal in de buurt van een riviertje, waren daarom waardevol. De meeste mensen beschikten in de stad niet zelf over veel grasveld, dus wie geld genoeg had betaalde beroepsblekers om het werk te doen.

O, en die hond? Gezien deze activiteit niet zo arbeidsintensief was, kon één man heel wat bleekgoed beheren, maar hij nam daarmee ook heel wat oppervlakte in. In Laken waren er veel geschikte bleekweiden langs de Zenne.

Laken haalt zijn naam niet voor niets van het Latijnse lacus: meer, wateroppervlak.

De kans dat witgoed werd gepikt wanneer de bleker aan de andere kant bezig was, lijkt niet denkbeeldig.

De blekers hadden daarom waakhonden. Agressieve dieren die de wacht hielden, maar niet noodzakelijk met hun vuile poten overal over liepen. Op den duur werd dat een hondenras: de Lakenaar of Lakense herder.

Ook al is het een officieel stamboekras, er zijn vandaag blijkbaar geen Lakenaars meer in Laken.

Woef.

De hele reeks nalezen? BRUZZ.be/trachet 36

I

29 APRIL 2020

Service

DOE HET ZELF

Hoe maak ik een mondmasker?

brusselshelps.be

De FOD Volksgezondheid heeft een patroon gelanceerd om je eigen mondmasker te maken.

Op bruzzket.be/mondmasker vind je een tutorial.

E

en mondmasker van stof zal je niet beschermen tegen het virus, maar het kan wel helpen om anderen niet te besmetten.

Dat moet je het wel over je neus én mond dragen en mag je de stof niet aanraken terwijl je het draagt. Je kan stoffen mondmaskers hergebruiken, als je ze wast op hoge temperatuur.

Mondmaskers worden vanaf 4 mei verplicht op het openbaar vervoer. Ze zullen ook verplicht zijn op het werk als de fysieke afstand niet gerespecteerd kan worden en op school voor kinderen vanaf 12 jaar. Op andere

openbare plaatsen worden ze aangeraden.

Elke Belg zal van de overheid minstens één stoffen mondmasker krijgen. Al zal dat niet mogelijk zijn tegen 4 mei, wanneer ze verplicht worden op het openbaar vervoer. Veel Brusselse gemeenten zijn zelf al overgegaan tot de aankoop van mondmaskers voor hun inwoners, en ook het Brussels Gewest wil mondmaskers centraal aankopen. Maar in de tussentijd is het dus nuttig om, indien mogelijk, zelf een mondmasker te maken.

Meer info: maakjemondmasker.be

NL

Andere Brusselaars helpen, of zelf hulp vragen tijdens de coronacrisis?

FR

Aider d’autres Bruxellois ou besoin d’aide pendant la crise Corona ?

EN

Looking for assistance or offering help during the coronacrisis?

GA NAAR

BRUSSELSHELPS.BE EN ONTDEK HOE

Voor een stoffen mondmasker met vervangbare filter, heb je het volgende nodig: een lap katoen van 20 x 20,5 cm, een lap katoen van 20 x 18,5 cm, vier lintjes van 50 cm.

29 APRIL 2020

I 37

Brussels by Webcam

BRUSSEL IS NOG MOOIER ALS WE VERBONDEN BLIJVEN.

DB662845D0

VU: Telenet bvba • Liersesteenweg 4 • 2800 Mechelen • België • BTW BE0473.416.418 • RPR Antwerpen, afdeling Mechelen

Webcamportret van Nathalie & Jean-Louis Hennart, eigenaars van L’Archiduc.

In Quarantaine?

Neem nu een abonnement op BRUZZ magazine en ontvang het elke week gratis* bij je thuis. *VOOR WIE IN HET BRUSSELS GEWEST WOONT, IS BRUZZ MAGAZINE GRATIS. IN DE REST VAN BELGIË BETAAL JE 25 EURO PER JAAR, BUITEN BELGIË IS DAT 30 EURO.

GA NAAR : BRUZZ.be/ABONNEMENT BRUZZ houdt je op de hoogte van alles wat er gebeurt in Brussel.

BRUZZ is een website, een radiozender (FM 98.8), een televisiestation en een magazine. Je vindt ons ook op sociale media.

VRIJDAG

1 MEI FM 98.8

l e s s u r b r e t s #iklui

s

HET BESTE VAN BRUSSELSE BODEM. DE HELE DAG LANG! Luister vrijdag 1 mei, 11u-18u — via FM 98.8 of BRUZZ.BE