BRUZZ in de ban van corona - editie 1704

#1704

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

15 | 4 | 2020

TIPS

IN DE BAN VAN CORONA

EEN DAG IN SINT-JAN, HET KLEINSTE ZIEKENHUIS VAN BRUSSEL

‘We waren nog nooit zo hecht’ NA DE DOOD VAN ADIL IN ANDERLECHT

‘Dit is een e erende wonde die weer openbarst’ 1

BRUSSELS FOLLOWS ITS HEART

‘Now is the time to support the global arts community’

Inhoud | Sommaire | Inside COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx REDACTIE

Jean-Marie Binst, Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

08

Reportage in het Sint-Janziekenhuis

“Ik ben zo trots op mijn ploeg” An Verhelpen, hoofdverpleegkundige

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING

Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING

John Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

04

20

Samenleving

Restez chez vous

“De vlucht van Adil legt een etterende wonde bloot” Thomas Devos, straathoekwerker Kuregem

«Notre travail à nous est de trouver notre liberté au milieu des gens qu’on aime » Pitcho Womba Konga, metteur en scène

VRIJDAG

1 MEI FM 98.8

Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via

nieuws@bruzz.be

NOG MEER

s s e ls

STEM OP JOUW BRUSSELSE FAVORIETEN VIA:

DE BRUSSELSE 100 Stem je Brusselse favorieten naar de top van onze Brusselse 100 en maak elke dag kans op een Marshall-koptelefoon.

Brusselse100.be

# ik lu iste rb ru

MARSHALL MONITOR II ANC Headphone

WWW.BRUSSELSE100.BE En win elke dag een Marshall koptelefoon! vormgeving: monoeil.be

2

I

15 APRIL 2020

Edito 12

Samenleving

Meer huiselijk geweld tijdens coronacrisis

14

Onderwijs

Hoe moet het verder na de paasvakantie?

19

23

Tips

Cultureel en culinair welzijn in coronatijden

Aangespoeld

Lander Gyselinck

28

In beeld

Nacht-Over-Heembeek

3 0 Solidarity

Follow your art

32

Getuigenissen

Paula Sémer, Chris Lomme, Paul Van Himst en Will Tura

36

37

38

Economie

Ondernemingen grijpen naast coronapremies

Service

Hulp aan ondernemingen

Nick Trachet

Kooktarwe

27

Column

“Wij flaneurs zijn op weg naar nergens, naar niemand, naar niets” Marc Didden schrijft drie weken lang een column voor BRUZZ

HET BRUZZKET-REISBUREAU Stuur je ketten tijdens de paasvakantie op virtuele wereldreis met het BRUZZket-reisbureau en ontdek nieuwe plekken met spelletjes en uitdagingen.

BRUZZket.be

OVER DE GRENS

Zijn we het afgelopen weekend tegen de grenzen van de softe lockdown gestoten ? Een lockdown meer op maat van de villabewoner die ergens in het groen tussen - ik zeg maar wat - Gent en Brugge thuiswerkt dan op maat van de stadsbewoner. Zelfs wie in het groen woont slaagt er niet in om in zijn kot te blijven.

Hoe moet dat dan voor een negentienjarige Anderlechtse jongen van wie de school, de sportclub en het jeugdcentrum werden gesloten? Adil was zo’n negentienjarige jongen. Hij overleed vrijdagavond toen hij probeerde te ontkomen aan een GAS-boete die hem misschien een half maandloon zou hebben gekost. Dat straatboefjes dit voorval aangrepen om te rellen, is onvergeeflijk.

Maar dat sommigen - met minister De Crem op kop - daarop luid om zero tolerance roepen, klinkt ook heel wrang. Sommigen die bij de rellen werden opgepakt, kwamen al eerder met het gerecht in contact, maar kwamen door gebrek aan mankracht bij justitie snel vrij, en gedragen zich nog altijd als de koningen van bepaalde straten en wijken. Aan de andere kant heb je de Brusselse agenten die zich de voorbije dagen steeds zenuwachtiger gingen gedragen. Hoe zou je trouwens zelf zijn, wanneer je - zonder de nodige bescherming - coronaregels moet afdwingen die niet duidelijk zijn en dag na dag veranderen?

FRANCHIR LA LIMITE

Avons-nous atteint les limites du « confinement doux » le week-end dernier ? Un confinement davantage adapté aux habitants de villas qui travaillent chez eux, quelque part au vert entre, je dirais, Gand et Bruges par exemple, qu’aux Bruxellois ou par extension à tous ceux qui vivent en ville. Même ceux qui vivent au vert n’arrivent pas à rester enfermés chez eux. Comment en serait-il autrement pour un jeune Anderlechtois de 19 ans dont l’école, le club de sport et la maison de jeunes sont fermés ? Adil était un de ces jeunes âgés de 19 ans. Il est mort vendredi soir en essayant d’échapper à une amende qui aurait pu lui coûter la moitié d’un mois de salaire. Le fait que des voyous aient profité de cet incident pour en découdre est impardonnable. Mais le fait que certains – dont le ministre De Crem en tête – appellent désormais à la tolérance zéro paraît également très cynique. Bon nombre des types arrêtés au cours des émeutes étaient déjà connus de la justice, n’ont jamais été correctement poursuivis et se comportent toujours comme les caïds de certaines rues et de certains quartiers. Et d’autre part, les policiers bruxellois ont un comportement de plus en plus nerveux ces derniers jours. Et comment feriez-vous si vous deviez faire appliquer les mesures liées au Covid-19 qui ne sont pas claires et qui changent tous les jours, sans la protection nécessaire ?

CROSSING THE LINE

Did last weekend show us the limits and limitations of the soft lockdown? A lockdown that is tailored more perhaps to the home-office resident of a villa somewhere in the countryside between – say – Ghent and Bruges rather than tailored to residents of the capital, or by extension anyone who lives in a city.

Even those who live in the countryside are no longer able simply to stay at home.

What must life have been like, then, for a nineteen-year-old boy from Anderlecht whose school, sports club, and youth centre have been closed for weeks? Adil was one such nineteen-year-old boy. He died last Friday evening while trying to avoid getting a municipal administrative fine that might have cost him half his monthly wage. It is unforgivable, of course, that hooligans seized this event to cause mayhem and destruction on the streets. But that some – led by Minister De Crem – are now loudly advocating zero tolerance also sounds deeply unpleasant. Many of the particpants who were arrested during the riots have had run-ins with the law before, were never properly prosecuted, and still behave like the kings of certain streets of neighbourhoods. And on the other side you have Brussels’ police officers who over the past few days have been behaving in increasingly anxious without the proper protective equipment – you were expected to enforce the corona regulations, which are not clear and change almost every day?

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur 15 APRIL 2020

I 3

Samenleving

REACTIES VAN KORPSCHEF, BUURTWERKERS EN POLITICI OP ONGEVAL EN RELLEN

‘Vlucht van Adil legt etterende wonde bloot’

BRUZZ |SAMENLEVING

De negentienjarige Adil kwam afgelopen vrijdagnacht om het leven door een botsing met een politiewagen tijdens een achtervolging. Het leidde in zijn thuisgemeente Anderlecht tot heel wat verdriet en frustratie, maar ook tot gewelddadige rellen. “Wij hebben begrip voor de frustraties en angsten van jongeren in de wijk,” zegt korpschef Patrick Evenepoel. “Maar wanneer iemand een controle probeert te omzeilen, dan moeten wij kordaat optreden.” — GODFRIED ROELANT, FOTO'S SASKIA VANDERSTICHELE

O

p het Raadsplein in Anderlecht leek zich zaterdagnamiddag een slechte versie van de Franse film La Haine af te spelen. Een vijftigtal relschoppers kwam er op straat nadat op sociale media was opgeroepen om te protesteren tegen de aanpak van de politie bij een controle van een bevriende jongere uit de buurt. Die heet hier Adil in plaats van Abdel, maar net als in de film ontspon zich een harde confrontatie met de ordediensten en slaagde een van de heethoofden erin een dienstwapen te

‘

bemachtigen. Het grote verschil tussen fictie en realiteit: de dood van Adil.

FATAAL KAT-EN-MUISSPEL De negentienjarige jongeman kwam vrijdagnacht om het leven bij een botsing met een politiewagen tijdens een achtervolging. Die werd ingezet op het moment dat hij wegvluchtte voor een controle. “Twee scooters trokken door hun hoge snelheid vrijdagavond de aandacht van een politiepatrouille die passeerde aan het Raads-

Conclusies worden te snel getrokken

I

n de eerste plaats wil ik mijn oprechte medeleven betuigen aan de familie van Adil,” schrijft Benjamin Dalle. Over de rellen die erop volgden, wil de minister duidelijk zijn.

“Geweld tegen de politie kan niet. Niet in coronatijden, niet naar aanleiding van een overlijden, nooit.

De politie moet kordaat optreden tegen dit geweld

4

I

15 APRIL 2020

'Adil=de politie is het virus,' zo staat te lezen aan het park van Thurn & Taxis.

en de daders moeten vervolgd worden.” Dalle waarschuwt wel voor al te snelle conclusies. “Op sociale media en internetfora las ik allerlei verwensingen en veralgemeningen over de (Brusselse) jongeren. Het waren vaak zeer harde woorden.

Conclusies worden snel getrokken, verwensingen snel gemaakt. In deze

BENJAMIN DALLE, Vlaams minister voor Brussel en Jeugd (CD&V):

periode pleit ik voor meer respect, begrip en medeleven. In de eerste plaats naar de familie van de jongen die is overleden, maar ook voor de situatie van veel jongeren. [...] Niet voor rellen, of voor amokmakers. Wel voor de situatie van veel jongeren met te weinig perspectief, met oneerlijke kansen aan de start.”

plein in Anderlecht. Een van de twee bestuurders ging er met een stevige versnelling vandoor, waarna beslist werd om achter de jongeman (Adil, red.) aan te gaan,” legt Patrick Evenepoel, korpschef van de zone Zuid, uit.

“Dat leidde tot een kat-en-muisspel, tot de combi zich vastreed, nadat een van de scooters

‘

Echte antwoorden nodig

P

ascal Smet benadrukt op sociale media dat de politie en het gerecht ondubbelzinnig moeten optreden tegen de rellen. Maar Smet stelt ook dat er “zeker de nodige vragen” konden gesteld worden bij de “uit de hand gelopen controle” door de politie van Adil, die bij de achtervolging omkwam.

“Kon dit niet op een andere

manier aangepakt worden?” aldus Smet, die vraagt dat de politie zelf en het gerecht “echte antwoorden” moeten geven. Zijn uitlatingen leverden hem een ferme repliek op van de politievakbonden. “U zou beter de politie verdedigen die dagelijks met man en macht alleen maar haar werk doet, namelijk de

van jongeren in de wijk. Maar wanneer iemand een controle probeert te omzeilen, dan moeten wij kordaat optreden, want op dat moment is niet geweten waarom die persoon dat doet. De regels zijn voor iedereen dezelfde, ongeacht afkomst of religie. Van ethnic profiling is absoluut geen sprake. Dat bewijst ook de diverse samenstelling van ons team,” legt korpschef Evenepoel uit.

AGENTEN AANGESLAGEN De zonechef vraagt ook meer begrip voor de politiemensen. “De agent die aan het stuur zat van de combi die Adil heeft aangereden, is net als zijn collega zwaar aangeslagen. Ook bij hen komt dit bijzonder hard aan. Veel mensen vergeten dat, net zoals ze de risico’s die wij hebben genomen tijdens de rellen niet zien. Iedereen was de strenge

BRUZZ |SAMENLEVING

"Goed onderwijs en een naar behoren werkende justitie spelen een cruciale rol om jongeren een toekomstperspectief te bieden" THOMAS DEVOS Straathoekwerker in Kuregem

vraag hoe dit is kunnen gebeuren. Evenepoel waarschuwt daarbij voor een verdraaide weergave van de feiten. “Het is vreselijk wat zich vrijdagnacht heeft voorgedaan. Maar we mogen de wereld niet op zijn kop zetten. Als het slachtoffer niet was gevlucht, dan was het nooit gebeurd.

Wij hebben begrip voor de frustraties en angsten

tussen twee paaltjes was doorgeglipt. Er werd versterking gevraagd. Een tweede patrouille kwam de ontsnapte bestuurder tegemoet in tegengestelde richting. Na een inhaalmanoeuvre van de scooter kwam het tot een frontale botsing met de politie aan de Industriekaai.”

Daar begon de zoektocht naar een antwoord op de

PASCAL SMET Staatssecretaris in de Brusselse regering (one.brussels-SP.A)

richtlijnen doen respecteren in het kader van deze coronacrisis,” reageert de politievakbond VSOA. Ook de vakbond NSPV is hard voor de uitspraken.

“Dat sommige politici het nodig vinden om op de eigen politie te schieten, is ongehoord. Friendly fire is het ergste wat een soldaat kan overkomen in the line of duty.”

‘

Niet goedpraten

“Noch extreme praatjes over rotvolk dat hier buiten moet, noch oeverloos geleuter over slachtofferschap of het goedpraten van relschoppers zal soelaas bieden,” schrijft Brussels N-VA-parlementslid Gilles Verstraeten in een opiniestuk op de website van Knack. Verstraeten woont zelf in Kuregem, waar de rellen uitbraken.

coronamaatregelen plots vergeten, maar wij stonden daar wel.”

Brahim Lhichou is jeugdwerker in de buurt en kent de jongeren goed. Voor hem liggen boosheid en frustratie aan de grondslag van het protest. “Ze voelen zich alweer het slachtoffer van puur onrecht. Het feit dat ze door de strenge

GILLES VERSTRAETEN Brussels parlementslid en gemeenteraadslid in Anderlecht (N-VA)

“Het had een incident uit 2017 kunnen zijn. Of uit 2005. Of uit 1997. Wat voor zoden aan de dijk dergelijke domme relschopperij moet brengen is mij, net als de meeste van mijn wijkgenoten van alle denkbare origines, een totaal mysterie. Dat deed het tot nu toe nooit,” aldus Verstraeten.

“Wat er volgens mij aan ten grondslag ligt, is dat generatie na generatie in mijn wijk - en veel andere wijken in Brussel en elders - zich geen deel van de samenleving voelt, amper een gedeelde identiteit heeft met het grotere geheel.” Een mentaliteit die, volgens Verstraeten, “in het slechtste geval leidt tot een nog verder gaande

radicalisering en verwerping van de samenleving die ontaardt in wat we in maart 2016 in onze stad mochten ondergaan,” refererend aan de aanslagen. Over de relschoppers zegt Verstraeten nog het volgende: “Die jongens zijn over het algemeen staatsburgers [...], horen ten goede of ten slechte wél bij onze samenleving, en we zullen het er dus mee moeten doen. Dat moeten we misschien ook vaker en duidelijker durven te zeggen. Tegen hen én tegen onszelf.”

15 APRIL 2020

I 5

REACTIES VAN KORPSCHEF, BUURTWERKERS EN POLITICI OP ONGEVAL EN RELLEN

regels rond het coronavirus ook niet meer naar buiten mogen, is de druppel die de emmer doet overlopen. Ze komen bovendien zeker niet allemaal uit Anderlecht, want de oproep werd in talloze wijken massaal opgevangen.”

Ook de politie zelf bevestigde zondag dat maar

“De jongeren die samentroepten deden dat niet uit respect voor het slachtoffer. Zij waren enkel uit op geweld tegen de politie”

BRUZZ | SAMENLEVING

PATRICK EVENEPOEL Korpschef

een derde van het aantal arrestanten uit Anderlecht, Sint-Gillis of Vorst kwam. “De jongeren die samentroepten in de buurt van het Raadsplein deden dat niet uit respect voor het slachtoffer,” zegt Evenepoel. “Zij waren enkel uit op geweld tegen de politie en daar was dit een ideale gelegenheid voor. Dat is jammer, want ook de ouders van Adil lieten ons weten dat dit niet de manier is waarop ze hun zoon willen eren. De verstandhouding met de vader en dochter is trouwens goed.”

Het is niet de eerste keer dat een tiener het leven laat bij een achtervolging door een vlucht

‘

voor een politiecontrole. Zo kwam in augustus vorig jaar nog de zeventienjarige Mehdi om het leven toen hij aan het Centraal Station werd aangereden door een politiepatrouille. Op een uitleg over de precieze omstandigheden van dat ongeval blijft het wachten, want zowel het gerechtelijk onderzoek als dat van Comité P, dat de interne werking van de politie onder de loep neemt, is nog altijd niet afgerond.

VICIEUZE CIRKEL De kans is groot dat het ook bij Adil lang zal duren vooraleer de precieze omstandigheden van

Gebeurtenis misbruikt om amok te maken

D

e Crem noemt de rellen van afgelopen weekend in Anderlecht “totaal ontoelaatbaar”. De CD&V-minister zegt ook dat de rellen niets te maken hebben met de coronamaatregelen en eigenlijk ook niet met de dood van de negentienjarige jongen vrijdag. De relschoppers hebben die

6

I

15 APRIL 2020

het ongeval duidelijk worden. Bij Thomas Devos, straathoekwerker in Kuregem, heerst daarnaast vooral de vrees dat ook dit tragische voorval geen zoden aan de dijk zal brengen.

Hij benadrukt dat het overgrote deel van de politiemensen zijn takenpakket wel degelijk correct uitvoert. “Maar,” zegt hij, “de vele verhalen over machtsmisbruik doen ook hier de ronde. Dat wekt angst en frustratie die soms kristalliseren tot rellen en vernieling, zonder enige twijfel de meest idiote uitkomst. Het zijn de ingrediënten van een vicieuze cirkel waarbij zinloos geweld leidt tot misbruik, en vervolgens

dramatische gebeurtenis enkel misbruikt “om amok te maken”. “Dit is een houding die ook niets te maken heeft met rouw of verdriet.” De minister heeft begrip voor het optreden van de politie, “die eerst afwachtend heeft gereageerd”, maar wil dat er nu een zerotolerancebeleid komt. “Dit is pure straatcriminaliteit.”

PIETER DE CREM Federaal minister van Binnenlandse Zaken (CD&V)

‘

Een zwaar menselijk drama

I Het Raadsplein in Anderlecht, waar de rellen plaatsvonden.

k wil een duidelijk onderscheid maken tussen de dood van Adil en de rellen,” reageert Brussels minister Sven Gatz. “Hij heeft voor zijn onachtzaamheid de zwaarste prijs betaald, zijn leven. Hij had niet op die brommer moeten zitten, maar dit is menselijk een heel zwaar drama en ik vind het heel straf dat de

familie zo waardig reageert.” De minister veroordeelt de manier waarop de dood van Adil volgens hem is gerecupereerd door relschoppers, maar geeft ook aan dat de rellen het gevolg zijn van zaken die al langer fout lopen in sommige wijken.

Hij toont daarbij begrip voor de reactie van Pascal Smet. “Het gaat over twee

Bijgedachte

Op deze muur dook een slogan op, die het heeft over de 'moord' op Adil.

“De relschoppers kwamen vooral van buiten Anderlecht, hadden ervaring met dit soort geweld maar kregen er nooit de gepaste straf voor”

op zijn beurt weer meer geweld uitlokt.”

De noodlottige vlucht van Adil is volgens Devos het bewijs dat een oude wonde alsmaar verder ettert. “Goed onderwijs en een naar behoren werkende justitie spelen een cruciale rol om jongeren een toekomstperspectief te bieden. Dat verdient elke burger. Maar als je bedenkt dat sommige Brusselse scholen te weinig geld hebben om nieuw lesmateriaal aan te kopen, Brusselse politiekorpsen en justitie structureel onderbemand zijn en we een van de hoogste recidivecijfers van West-Europa hebben, dan is de weg nog lang. Nog heel lang.”

SVEN GATZ M inister in de Brusselse regering

(Open VLD)

kampen en er worden waarschijnlijk aan beide kanten ergernissen erger gemaakt, maar zeker nu moet de politie haar werk kunnen blijven doen en de orde blijven handhaven,” aldus Gatz. De minister heeft het ook nog over de uitzonderlijke omstandigheden. “Als je met je familie op enkele vierkante meter binnen moet blijven,

H

et is een déjà vu vanjewelste, wat er zich dit weekend afspeelde in de straten van Anderlecht. De scènes van de jongste nieuwjaarsavond waren nog maar net verteerd, of relschoppers verplichtten het hele land om opnieuw met blik vol afgrijzen naar onze hoofdstad te kijken. Relschoppers die niet meer nodig hebben dan een verdwaalde oproep op sociale media, en die eigenlijk helemaal niets te maken hebben met de overleden Adil of zijn familie, en uit alle uithoeken van de stad en daarbuiten naar Anderlecht kwamen afgezakt. Dat bevestigden straathoekwerkers en de politie ook: maar een derde van de honderd arrestanten kwam uit Anderlecht of de omliggende gemeenten Sint-Gillis en Vorst. Het zijn grotendeels relschoppers die ervaring hebben met dit soort geweld en persoonlijke drama’s misbruiken om de straat op te trekken. Criminelen die daar in het verleden nooit de gepaste straf voor hebben gekregen omdat ons rechtssysteem zodanig ondergefinancierd is dat onze politieagenten hen ’s anderendaags opnieuw op straat aantreffen, in het beste geval in afwachting van een proces.

Het is dan wel niet nieuw, maar het was toch eerder een ‘du-jamais-vu’gevoel dat mij bekroop toen ik het hele weekend - beroepshalve – geconfronteerd werd met de reacties op sociale media en nieuwsartikels. Commentatoren die niet meer dan een titel nodig hebben om ronduit racistische en haatdragende commentaren beginnen te spuien, of in de omgekeerde richting bijzonder goedkoop met termen als fascisme en racisme beginnen te smijten. Die in elke vorm van wederwoord of getuigenis die niet in hun wereldbeeld past een poging zien van MATHIAS DECLERCQ de ‘politiek correcte’ media om de Redactiechef waarheid te verdoezelen. Die de titel van een opiniestuk van een straathoekwerker – ‘Adil is nog niet gezien door zijn ouders, of de simplismen zijn daar al’ – ongevraagd maar bijzonder doeltreffend in de verf zetten. Het zijn vaak dezelfde mensen die steevast steigeren als we de term ‘jongeren’ gebruiken om de relschoppers te identificeren. Want daarmee zouden we de zaken weigeren te benoemen. Ik heb dat altijd al een raadselachtige beschuldiging gevonden: hoe verwachten mensen nu dat de media, nog terwijl de rellen bezig zijn, de daders kunnen identificeren en dat die over informatie zouden beschikken als hun geboorteplaats, nationaliteit of afkomst?

En het ergste van al: mensen die de familie met de vinger wijzen en gemakshalve stellen dat Adil het dan maar zelf gezocht heeft. Waarom Adil wegvluchtte van de politie, zal helaas nooit helemaal duidelijk worden. En hij had in deze quarantaineperiode niet moeten buiten zijn. Maar om op basis daarvan tot de slotsom te komen die welig tierde in de commentaren, stemt mij bijzonder droef. Dat een jonge minister zoals Benjamin Dalle in zijn paasboodschap opriep tot meer empathie en begrip – niet voor de rellen, wel voor het menselijke drama achter de feiten en de moeilijke situatie van veel jongeren in Brussel – is lovenswaardig. Maar er is véél meer nodig om – nog maar eens – te herstellen van de diepe wonden die deze nieuwe episode van waanzin heeft geslagen. Om er een paar te noemen: strenge straffen voor de relschoppers, een transparant onderzoek van politie en parket naar de dood van Adil en een verregaand engagement vanuit de politiek om de Brusselse jeugd toekomstperspectief te bieden.

is het niet evident om de coronamaatregelen uit te houden. Dat is wat mensen met een groot terras of een grote tuin weleens vergeten. Toch zijn de rellen op geen enkele manier goed te praten. In tijden van corona heeft het bovendien voor bijkomend besmettingsgevaar gezorgd.” © PHOTONEWS

15 APRIL 2020

I 7

Reportage

EEN DAG OP DE SPOEDAFDELING IN SINT-JAN

‘Patiënten niet kunnen vastpakken, dat is moeilijk’

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Artsen van andere afdelingen die spontaan verplegerswerk komen doen, de Carrefourwinkel die elke ochtend ontbijtkoeken brengt voor het personeel. Het ziekenhuisleven in tijden van corona mag dan hard en vermoeiend zijn, er bloeit deze dagen ook iets moois in Sint-Jan, Brussels kleinste ziekenhuis. “Ik zeg het elke dag thuis: als er zelfs maar een tiende van deze groepssfeer blijft hangen, zal ik tevreden zijn.”

8

I

15 APRIL 2020

De mentale druk wordt alleen maar hoger door de onzekerheid die boven het medisch personeel hangt: zijn ze zelf besmet en brengen ze zo hun gezinnen in gevaar? Tenslotte werd de ziekte al bij 67 medewerkers vastgesteld, onder wie 16 artsen. “Ik ken collega’s die thuis al weken niet meer bij hun partner slapen,” vertelt de hoofdarts. “Zelf zou ik het niet kunnen. Hier op het werk aanrakingen vermijden is al moeilijk genoeg.”

Raar maar waar: de kennis die artsen over het virus hebben, kan soms een extra last zijn als ze zelf besmet raken. “Een collega stond doodsangsten uit omdat hij wist hoe kritisch de achtste dag na de symptomen is. Een week lang heeft hij zich het hoofd gebroken over hoe zijn familie zonder hem zou verder moeten. De man is erdoor gekomen, maar kampt volgens mij nu met een soort posttraumatische stress.”

Coenye spreekt rustig en helder, maar zijn gezichtsuitdrukking verraadt dat hij inzake afmatting zelf een ervaringsdeskundige is geworden. “Klopt, de voorbije maand nam ik nog niet één volle dag vrij. Mensen beginnen me erop aan te spreken: ‘Waar is die glimlach?’ Komend ▼

B

esmet gebied. Verboden toegang. Als we de deur naar een van de Covidafdelingen openduwen, komen we in een andere wereld. Een wereld waarin de verplegers met hun beschermkledij – denk haarbescherming, mondmasker, plastic vizier, handschoenen én jas – recht uit een sciencefictionfilm komen. Een film waarin dan wel voortdurend geschakeld wordt tussen Nederlands en Frans. Terwijl we behoedzaam door de gang schuiven, horen we hoesten in een kamer, terwijl we in een andere een oudere man roerloos aan een zuurstoftoestel zien.

“Het personeel werkt maximaal drie uur in die kleren, meer is te lastig,” legt Kenneth Coenye, hoofdarts van Sint-Jan en onze gids door het ziekenhuis, uit. “Naast dat fysieke ongemak is het ook psychisch zwaar. Onze job vraagt normaal fysiek contact, maar dat moeten we nu vermijden. De mensen moeten ook voortdurend nadenken over welke handeling ze wel en niet mogen doen om besmettingen ter vermijden. Zelfs zonder overuren zijn dat erg afmattende dagen.”

▼

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S IVAN PUT

De grens tussen de besmette (links) en de propere zone in het SintJanziekenhuis.

Hoofdverpleegkundige An Verhelpen.

“Als we de laatste dagen ingaan, maken we een uitzondering op het bezoekersverbod. We laten één persoon toe voor maximaal een kwartier” AN VERHELPEN Hoofdverpleegkundige Hoofdarts Kenneth Coenye aan de ingang van de Covidafdeling: “Het zijn afmattende dagen.”

15 APRIL 2020

I 9

▼

OP DE SPOEDAFDELING VAN SINT-JAN

weekend werk ik voor het eerst niet.”

Bij het gewone personeel probeert Coenye overuren te vermijden. “Als de epidemie overwaait, moet dit ziekenhuis blijven draaien, dan stilvallen kunnen we ons niet permitteren.”

MENSELIJK STERVEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Op de Covidafdeling die we bezoeken, kruisen we psycholoog Damien, die net terug is van een bezoek aan een oude en erg verzwakte patiënte.

“Die dame is bang, want ze weet niet wat er op haar afkomt en kan ook niet echt overleggen met haar familie. Ze moet mee beslissen over wat nu komt: behandelen of niets doen.” Die laatste optie betekent wellicht een snellere dood, de eerste een lastige behandeling en evenmin grote overlevingskansen.

Sterven aan corona, het blijft een van de meest schrijnende aspecten van de hele pandemie. Iedereen hoorde intussen verhalen over de brandhaarden in Italië, waar Covidpatiënten in isolatie overleden, na een periode van lange dagen waarin ze van de buitenwereld waren afgesloten. Moederziel alleen de dood tegemoet.

Ook in Sint-Jan stierven de voorbije weken zestien coronapatiënten en er zullen er nog volgen.

“Zowel onder patiënten als nabestaanden veroorzaakt die mogelijk-

heid veel onzekerheid,” legt hoofdverpleegkundige An Verhelpen uit. “Bij de patiënten komt daar nog eens de ervaring bij dat ze niet genoeg zuurstof krijgen, een erg beangstigend gevoel.”

Het ziekenhuis, dat vorige week tot 95 Covidpatiënten herbergde, doet nochtans zijn best om die laatste levensfase zo humaan mogelijk te houden. Behalve psychologische bijstand is er bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om over de middag even te skypen met naasten, op tablets die het ziekenhuis cadeau kreeg. Al is zo’n virtueel gesprek voor de allerzwaksten best lastig. Want niet iedereen is even helder van geest of hoort genoeg.

“En als we echt de laatste dagen ingaan, maken we een uitzondering op het bezoekersverbod,” legt Verhelpen uit. “We laten dan één persoon toe per dag voor maximaal een kwartier. Want het moet toch

een beetje menselijk blijven.” Maar ook zo’n uitzonderingsbezoek heeft zijn beperkingen: de bezoeker mag de patiënt niet aanraken en draagt dezelfde beschermkledij als het verplegend personeel. “Veel gezichtsuitdrukking is er dus niet bij.

We missen dat zelf trouwens ook als verplegend personeel. We nemen onze patiënten normaal graag eens vast als het moeilijk gaat.”

TRANEN BIJ APPLAUS Hoe lastig het werk op de Covidafdeling ook is, Verhelpen ziet ook mooie dingen ontstaan. “Als team waren we al hecht, maar nu zijn we nog veel dichter naar elkaar gegroeid. Ik ben echt trots op mijn ploeg. En de solidariteit van andere afdelingen is ook groot. We krijgen bijvoorbeeld gynaecologen die hier spontaan verplegerswerk komen doen door bloed af te nemen.”

Verhelpen krijgt er een krop in de keel van. “Ik zeg het elke dag thuis:

“Ik ken collega’s die thuis al weken niet meer bij hun partner slapen” KENNETH COENYE Hoofdarts

De solidariteit in het Sint-Janziekenhuis is heel groot: ook personeel van andere afdelingen springt bij.

10

I

15 APRIL 2020

als we zelfs maar tien procent van die samenhorigheid kunnen overhouden na de crisis, zal ik gelukkig zijn.”

Ook Coenye is onder de indruk van de inzet van zijn personeel. “En dan moet je weten dat er voor die gynaecologen die dat werk doen op een Covidafdeling eigenlijk geen honorarium bestaat. We zijn nu nog aan het bekijken of we daar een mouw kunnen aan passen.”

De solidariteit gaat verder dan het ziekenhuis zelf. “Elke dag brengt de Carrefourwinkel van hiernaast verse ontbijtkoeken,” vertelt Verhelpen. “Dat klinkt misschien banaal, maar het zijn die kleine dingen die ons moed geven.”

Communicatieverantwoordelijke Florence valt in. “En dan het applaus. Ik hoor het vaak als ik naar huis wandel. Het bezorgt me rillingen en tranen in de ogen.”

VIRUS IS OVERAL Terwijl op de Covidafdelingen in het ziekenhuis alle denkbare veiligheidsmaatregelen worden genomen, lijkt het virus zich steeds breder te verspreiden in de hele bevolking. De dag dat we het ziekenhuis bezoeken, ligt het officiële aantal besmettingen in België op 25.000. Een onderschatting, dat weet iedereen. In Sint-Jan hebben ze er ook een vermoeden van hoe zwaar die onderschatting wel is.

“We zijn alle patiënten die naar de spoed komen voor andere zaken dan Covid-19 gaan testen via een scan,” legt Coenye uit. “Onder die mensen, die geen enkel Covidsymptoom hebben, hadden we ongeveer tien procent positieve gevallen.”

Omgerekend naar de Belgische bevolking zou dat betekenen dat ons land eerder een miljoen inwoners telt die het virus dragen, met of zonder symptomen. “Het virus is ondertussen overal,” vat de hoofdarts samen.

Hoezeer het coronavirus al circuleert blijkt ook uit een ander cijfer waarover het ziekenhuis beschikt. De voorbije weken zette Sint-Jan ook een testcircuit op waar eigen personeel, maar ook huisartsen of medewerkers van rusthuizen zich kunnen laten testen. Het ziekenhuis liet ondertussen een tweehonderdtal tests uitvoeren bij mensen met symptomen. Minstens drie kwart blijkt positief. Een deel

van die mensen blijft overigens werken. “Iemand met Covid-19, maar zonder koorts, kan aan de slag blijven of snel terugkomen,” legt Coenye uit, “zelfs als die mogelijk besmettelijk is.

De luxe om zoveel mensen een week extra thuis te houden hebben we niet.”

Dat heel wat personeelsleden besmet raken, hoeft niet te verwonderen. Er is het contact met de patiënten, met de buitenwereld en ook de ruimtelijke indeling in ziekenhuizen. Als we even later door de spoedafdeling worden geloodst, zien we met eigen ogen hoe krap de oppervlakte voor het medisch personeel er is. In de minuscule verplegerskamer zijn bijvoorbeeld vijf mensen tegelijk in de weer. Social distancing? Een illusie.

“Belgische ziekenhuizen worden per bed gefinancierd en voor elk bed heb je maar recht op een aantal vierkante meter ziekenhuis,” legt Coenye uit. “Meestal wordt dan nog gekozen om de meeste ruimte aan de patiënt te geven. Vandaar dat minuscule personeelskamertje of die afdelingskeukentjes waar mensen op elkaars schoot zitten.”

HERLANCEREN Over financiering gesproken: voor Sint-Jan – en alle andere Belgische ziekenhuizen – is deze periode er ook een van verlies. “De inkomsten zijn vele keren lager, omdat tal van diensten op hun gat liggen,” zegt de hoofdarts. “Tegelijk vallen onze kosten net hoger uit, omdat we veel bijkomend beschermingsmateriaal moeten aanschaffen dat vandaag een veelvoud kost van de prijs in normale tijden.”

Wat vandaag de grootste uitdaging is voor het ziekenhuis, willen we nog weten. Dat blijkt niet eens de Covidcrisis te zijn, waar het ziekenhuis al een hele tijd op anticipeert. “Het is de relance erna,” vertelt Coenye met een vermoeide glimlach. “We vrezen nu al de fall-out van alle uitgestelde zorgen.

Waar zijn die mensen met een blindedarm- of galblaasontsteking, nochtans acute aandoeningen?

Daarnaast hebben we sowieso al wachtlijsten van maanden op bepaalde diensten. Daar komt nu al minstens een maand bij. Die hele machinerie opnieuw aangooien, zonder het personeel te hard te belasten, dat wordt het moeilijkste.”

VIE ET MORT EN MILIEU HOSPITALIER Travailler dans un service Covid-19 n’est pas folichon, nous apprend une visite à la clinique Saint-Jean. Il y a les vêtements de protection gênants, les mesures pour éviter la contamination à l’hôpital mais aussi l’infiltration du virus dans son propre foyer.

Sans parler de la difficulté de s’occuper des patients qui sont coupés de leurs proches. L’hôpital tente d’accompagner dans leurs derniers instants les plus faibles d’entre eux, de la façon la plus humaine possible. En parallèle, quelque chose de beau grandit dans le plus petit hôpital de Bruxelles. Des médecins d’autres services viennent spontanément faire le travail d’infirmiers, le magasin Carrefour apporte chaque matin des biscuits pour le petit-déjeuner du personnel. Ce ne sont là que quelques exemples de la manière dont une crise peut rapprocher l’hôpital de son environnement direct. « Je le dis tous les jours : si un dixième de cette bonne atmosphère de groupe persiste, je serai déjà contente », déclare l’infirmière en chef An Verhelpen.

FR

LIFE AND DEATH AT THE HOSPITAL WARD Working on a Covid-19 ward is no walk in the park, as we learn when we visit the Kliniek SintJan/Clinique Saint-Jean. There is the uncomfortable protective clothing, the constant concern about infection, and the threat that the virus will find its way from the hospital into one’s own family. And we haven’t even started about how difficult it is to treat patients who are completely cut off from their loved ones.

The hospital attempts to ensure that the very weakest among them live their final moments in the most humane way possible.

At the same time, something beautiful is blooming in Brussels’ smallest hospital. For example, doctors from other departments spontaneously take the initiative to come and do nursing work, and the nearby Carrefour shop brings pastries for the staff every morning. These are only a few of the examples that show how the crisis is bringing the hospital and its immediate surroundings closer together. “I say it every day at home: if one tenth of this group atmosphere stays after the crisis I will be very happy,” says head nurse An Verhelpen.

EN

15 APRIL 2020

I 11

In Quarantaine?

Neem nu een abonnement op BRUZZ magazine en ontvang het elke week gratis* bij je thuis. *VOOR WIE IN HET BRUSSELS GEWEST WOONT, IS BRUZZ MAGAZINE GRATIS. IN DE REST VAN BELGIË BETAAL JE 25 EURO PER JAAR, BUITEN BELGIË IS DAT 30 EURO.

GA NAAR : BRUZZ.be/ABONNEMENT

BRUZZ houdt je op de hoogte van alles wat er gebeurt in Brussel.

BRUZZ is een website, een radiozender (FM 98.8), een televisiestation en een magazine. Je vindt ons ook op sociale media.

Samenleving

CORONACRISIS EIST HAAR TOL BINNEN BRUSSELSE GEZINNEN

Slachtoffers huiselijk geweld vinden geen uitweg BRUZZ | SAMENLEVING

De vrees voor een toename van huiselijk geweld in coronatijden lijkt uit te komen. Hoewel er nog geen cijfers zijn van het aantal incidenten in Brussel, voelen verschillende Brusselse opvangtehuizen dat vooral de vraag om noodopvang groeit. “De vrouwen die ons nu bellen, moeten dringend uit huis.”

12

— ELLEN DEBACKERE

H

aar man rook onraad. Om te vermijden dat ze hem zou verlaten, nam hij haar gsm en sleutels af, en sloot hij haar enkele dagen op. Het geweld dat ze die dagen moest ondergaan, was enorm.” Yamina Zaazaa (58), codirectrice van het Centre de Prévention des Violences Conjugales et Familiales (CPVCF) vertelt dat ze dat verhaal hoorde bij twee van de drie slachtoffers van huiselijk geweld die zich net bij haar aanmeldden.

Om capaciteitsproblemen van vrouwenopvangcentra in coronatijden op te lossen, besloten de Franse Gemeenschapscommissie (Cocof), het CPVCF en het OCMW een Brussels hotel open te stellen, waar vrouwen die het slachtoffer zijn van intrafamiliaal geweld opgevangen kunnen worden. Zaazaa nam de leiding op zich. “Het hotel kwam geen dag te vroeg,” aldus Zaazaa, die erop wijst dat het aantal plaatsen zelfs vóór de uitbraak van het coronavirus beperkt was. “We verwachten op dit moment nog drie extra families, en de telefoon staat roodgloeiend.”

Zaazaa werkt al vijftien jaar met slachtoffers van huiselijk geweld, en merkt dat er een opmars is. “Vooral de vraag naar noodopvang groeit.

Vroeger belden vrouwen ons, maar

I

15 APRIL 2020

konden ze nog een maand of twee wachten vooraleer ze opgenomen werden. De vrouwen die ons nu bellen, moeten dringend uit huis.

Een aantal situaties is erg explosief geworden, en het is soms zelfs een kwestie van leven of dood.”

VLUCHTHUIZEN Zaazaa is niet de enige die de toename van het huiselijk geweld voelt. Andere Brusselse vluchthuizen spreken van een gelijkaardige trend. “Vroeger kregen we één of twee telefoontjes per week. Nu zijn dat er vier of vijf per dag,” meldt Gregory Culot van opvangtehuis Home Victor Du Pré in Brussel.

“Maar we zijn volzet, en verwijzen de slachtoffers nu door naar het hotel dat daarvoor geopend werd.”

Ook bij het Brusselse onthaalhuis Open Deur wordt erkend dat de spanningen binnen families stijgen, en dat de aanvragen die ze krijgen, urgent zijn. “Door de coronacrisis wachten heel wat vrouwen nog even af. Ze weten niet wat kan of mag, en veronderstellen soms ten onrechte dat de hulp niet beschikbaar is. De slachtoffers die ons bellen, hebben echt gewacht tot het niet meer ging.”

Volgens forensisch psychologe Kasia Uzieblo (VUB/UGent) is de toename van het huiselijk geweld

Deze vrouw protesteerde op 24 november vorig jaar in Brussel tegen geweld op vrouwen. De coronacrisis doet het aantal gevallen van huiselijk geweld toenemen. © PHOTONEWS

een wereldwijd fenomeen. “Het gaat vaak om slachtoffers die al vóór de coronamaatregelen gebukt gingen onder huiselijk geweld.

Door de maatregelen hebben die slachtoffers nu nog minder ruimte om te ontsnappen dan voordien.”

“Bovendien blijkt dat daders de sociale isolatie en de angst voor het virus soms gebruiken om hun slachtoffers te chanteren en te bedreigen. We horen uit getuigenissen dat daders hun slachtoffers doen geloven dat ze geen kant op kunnen.”

Volgens Uzieblo kunnen verschillende factoren de toename van het huiselijk geweld verklaren.

“Bij een aantal daders leidt stress tot geweld, voor andere geldt dat ze op een zeer dwingende manier naar controle streven. De coronamaatregelen voeren die druk op.”

Zaazaa weet dat de partners van de slachtoffers die ze opvangt vaak hun werk verloren. “De crisis versterkt de economische problemen in gezinnen waar misschien al problemen waren. Bovendien zijn slachtoffers het vaak gewend om in

Een mogelijke verklaring is het gebrek aan gespecialiseerde diensten op het platteland. In een stad kan je sneller bij een instelling aankloppen. Bovendien gelooft men dat op het platteland meer een ‘we moeten ons niet bemoeien’-attitude geldt. Daardoor komt er minder snel hulp. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat

“Vroeger kregen we één of twee telefoontjes per week. Nu zijn dat er vier of vijf per dag” GREGORY CULOT Home Victor Du Pré

INFO

Nood aan professionele hulp bij geweld?

Bel of chat gratis en anoniem met hulplijn 1712 bij vragen over geweld.

Een noodsituatie?

Bel dan de politie op 101, of medische noodhulp via 112

hun vrijheid beperkt te worden, maar daders niet. Door de maatregelen zijn zij nu hun ademruimte kwijt.”

“Bij huiselijk geweld is het overigens niet zo dat er steeds sprake is van één dader en één slachtoffer,” voegt Uzieblo toe. “Er zijn heel wat koppels die moeilijk omgaan met stress, en waar beide partners geweld plegen. Maar die trekken eerder naar een relatietherapeut dan naar een vluchthuis, waardoor die niet in de statistieken terechtkomen.”

De slachtoffers die onlangs bij Zaazaa kwamen aankloppen, zijn jonge vrouwen tussen 25 en 35 jaar oud. Maar volgens Uzieblo kan iedereen slachtoffer worden van huiselijk geweld, ongeacht gender, leeftijd of sociaal-economische klasse. Ook is er niet meteen een verschil tussen stad en platteland.

KLEINERE RUIMTES “De verschillen zijn niet groot, maar onderzoekers vermoeden dat partnergeweld op het platteland vaak chronischer is dan in de stad.

stadsbewoners niet met chronisch geweld te kampen krijgen.”

“Huiselijk geweld kan overal plaatsvinden,” bevestigt Zaazaa.

“Maar voor mensen die in kleinere ruimtes wonen, of het financieel lastiger hebben, is het veel moeilijker om weg te raken. De coronamaatregelen versterken dat gegeven. Slachtoffers van huiselijk geweld vinden op dit moment geen uitweg meer.”

Om te reageren op het toenemende geweld, riep het Brussels Gewest in samenwerking met de VGC, de Cocof en de Franse Gemeenschap een taskforce in het leven. Tot een initiatief zoals in Vlaanderen – waarbij Vlaamse apothekers en het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) in navolging van Frankrijk het codewoord ‘Masker 19’ zullen lanceren, en slachtoffers zich daarmee kunnen melden – heeft dat voorlopig nog niet geleid. De Brusselse politiezones volgen de zaak nauwgezet op, al is het volgens hen te vroeg om al van een toename in de meldingen te spreken. Opdat slachtoffers makkelijker de weg naar hulp zouden vinden, opende de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene tijdelijk zelfs een onlinechat.

Het Brusselse hotel houdt tot eind juni de deuren open voor vrouwen die het slachtoffer worden van huiselijk geweld. “We proberen nu vooral een luisterend oor te bieden,” zegt Zaazaa.

“Hopelijk is de situatie tegen de zomer een beetje beter.”

VIOLENCE ENTRE QUATRE MURS La crainte d’une augmentation des cas de violences domestiques semble se concrétiser. Bien que les incidents ne soient pas encore chiffrés à Bruxelles, plusieurs maisons d’accueil bruxelloises constatent que la demande d’hébergement d’urgence est en augmentation. « Les femmes qui nous appellent ont besoin de quitter de toute urgence leur domicile. C’est parfois une question de vie ou de mort », expliquent les maisons d’accueil.

D’après les experts, l’augmentation des violences domestiques est un phénomène mondial. Cela concerne souvent des victimes qui subissaient déjà des violences conjugales avant la pandémie. En raison du confinement, ces victimes disposent d’une marge de manœuvre encore plus réduite.

Tout le monde peut être victime de violence domestique, indépendamment de son sexe, de son âge ou de sa classe socio-économique. « Mais pour les personnes qui vivent dans des espaces plus petits, ou qui ont des difficultés financières, il est beaucoup plus difficile d’y échapper ».

FR

VIOLENCE BETWEEN FOUR WALLS The fears of increasing domestic violence in times of corona appear to have been justified. Several Brussels shelters have noticed that the demand for emergency housing has increased.

“Women used to ring us but would still be able to wait a month or two before they came here. The women who call now need to leave their homes immediately. A number of situations have become explosive and some cases are even a matter of life and death.” According to experts, the increase of domestic violence often concerns victims who already suffered domestic abuse before the corona measures were introduced. But now, these victims have even less opportunity to escape abuse. Moreover, anybody can become a victim, irrespective of gender, age, or socio-economic class. “But for people who live in smaller spaces or are more financially disadvantaged, it is much more difficult to escape. The corona measures only exacerbate this problem,” we are told.

EN

15 APRIL 2020

I 13

‘Kloof tussen kansarm en kansrijk zal nog wat groter worden’

Om het coronavirus in te dijken moesten de afgelopen weken niet alleen winkels en bedrijven sluiten, maar ook een van de hoekstenen van onze maatschappij: de scholen. Voor het eerst sinds mensenheugenis gingen op 16 maart alle Belgische scholen collectief dicht. Hoogleraar Nadine Engels (VUB) kijkt naar de gevolgen voor het Brusselse Nederlandstalige onderwijs. “Er is zo veel dat leerlingen op school halen dat niet te maken heeft met leerstof, dat ze nu moeten missen.” — SARA DE SLOOVER

14

I

15 APRIL 2020

N

ormaal is de paasvakantie een rustpunt in de drukke schoolkalender.

Maar dit keer zijn de onderwijsnetten druk in de weer om manieren te zoeken om van een afstand les te kunnen geven.

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) vroeg om in het scenario van een verdere sluiting na de paasvakantie niet nog méér leerweken verloren te laten gaan.

Al die ongeziene ontwikkelingen betekenen ook drukke tijden voor hoogleraar onderwijskunde Nadine Engels (57), hoofd van de lerarenopleiding aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB).

De stages van haar studenten-leerkrachten zijn taken op afstand geworden, virtuele lessen vergen een heel andere aanpak, en er moet al aan oplossingen voor de examens worden gedacht.

Engels, die onderzoek doet naar de professionele ontwikkeling van leerkrachten, was tot in

Onderwijs

EXPERTE NADINE ENGELS SCHAT DE GEVOLGEN VAN DE SCHOOLSLUITING VOOR BRUSSELSE JONGEREN IN

Wat is er in de weken voor de paasvakantie in de Brusselse scholen gebeurd?

ENGELS: Ik denk niet dat leraren al echt zijn

overgegaan tot lesgeven, maar dat was ook niet de bedoeling. Ik zie wel dat er in Brussel inspanningen zijn geleverd zodat meer leerlingen over digitale leermiddelen kunnen beschikken. Ik denk aan Digital for Youth, dat al 1.200 gebruikte laptops heeft geleverd aan leerlingen, en de taskforce e-Inclusie die 10.000 laptops en tablets wil inzamelen. Dat is in de Brusselse context absoluut noodzakelijk.

Werd er te veel van uitgegaan dat leerlingen over genoeg digitale hulpmiddelen beschikken om thuis les te volgen?

ENGELS: In Vlaanderen mag je veronderstellen dat

de meeste gezinsleden wel beschikken over een laptop, tablet of smartphone. De situatie in Brussel is heel anders. Kinderen hebben niet zomaar toegang tot een digitale onderwijslijn, dat beseffen hun leerkrachten ook. Gelukkig zijn er een aantal initiatieven om computers te bezorgen, maar of dat genoeg zal zijn, is nog maar de vraag.

Als we spreken over kansarmoede, spreken we trouwens ook over ruimte in huis om rustig online les te volgen.

oktober 2019 ook jarenlang hoofd van het Lokaal Onderwijsplatform (LOP) voor het Brusselse basisonderwijs. Het LOP probeert alle leerlingen gelijke onderwijskansen te bieden, onder meer door de inschrijvingsprocedure voor het Brusselse Nederlandstalige onderwijs in goede banen te leiden.

Een maand geleden gingen alle Belgische scholen dicht. Had het onderwijs noodplannen klaarliggen voor lange periodes van afstandsonderwijs?

NADINE ENGELS: Neen. Collega’s van mij proberen al lang blended learning in te voeren: een combinatie van onlineonderwijs en een face-to-faceaanbod, maar het komt moeilijk van de grond.

Leraren moeten daarvoor hun overtuigingen over wat werkt bijstellen. Ook moet je competent worden in die nieuwe digitale praktijken, en tot

Voor de ouders die nu thuiszitten met hun kinderen: hoe moeilijk is het om discipline te houden in dat leren?

ENGELS: Zeker belangrijk is om de dag te structu-

reren. Dat is een van de aspecten van zelfsturing: het leren organiseren. ‘Leren leren’ is altijd een van de vakoverschrijdende eindtermen geweest, misschien is er nu meer spijt dan ooit dat men kinderen niet meer heeft aangeleerd om hun eigen leren in handen te pakken.

Wat kunnen ouders nog meer doen?

ENGELS: Nieuwsgierig zijn is belangrijk. Interesse

tonen in wat kinderen geleerd hebben die dag.

Hen misschien helpen om te reflecteren over de oplossingen die ze gevonden hebben. Zo voelt het kind dat er belang wordt gehecht aan wat het doet. Maar nu praten we over de ouder die dat ten eerste kan en daar ten tweede tijd voor heeft, en dat is een minderheid.

In de Brusselse situatie begrijp ik de vraag van scholen wel. Er zijn waarschijnlijk een aantal leerkrachten ziek, terwijl het korps sowieso al niet op volle kracht is. Feedback geven op afstand is opnieuw intensiever: alle werk van leerlingen individueel van de feedback voorzien die ze nodig hebben om verder te komen, kost tijd. En het dan nog eens allemaal intikken, dat is veel meer werk.

Binnen de onderwijsgemeenschap wordt er nu ongetwijfeld voorbereid op afstandsonderwijs.

Bijna driekwart van de kinderen in het Brusselse Nederlandstalige onderwijs is anderstalig. Zij horen al vijf weken (bijna) geen Nederlands.

ENGELS: Leerkrachten en onderwijsnetten zijn heel

ENGELS: Dat betekent niet dat ze de taal meteen

hard aan het werk gegaan. Dat gaat van zelf computers leveren bij leerlingen tot leerkrachten die zich storten op instructiefilmpjes maken of videochatboxen organiseren: allemaal met heel veel improvisatie en inzet.

Behalve de mensen uit de zorg verdienen veel leerkrachten in deze periode ook een applaus.

Hun werk wordt veel intensiever: al het lesmateriaal dat ze mogelijk hadden, moet opnieuw en op een andere manier ontwikkeld worden.

Daarnaast vergt onlinelesgeven uiterste concentratie. Je moet andere middelen inzetten om interactief zijn. Laten reageren op een padlet (digitaal prikbord, red.) bijvoorbeeld, zodat ze elkaar niet storen. Toch zijn de mogelijkheden tot interactie enigszins beperkt. Bovendien gaat het veel trager. In een klas van twintig leerlingen hebben sommige meer je

kwijt zijn. Het zal moeite en tijd kosten om dat weer te activeren, dat is waar. Bij de heropening zullen de neurale netwerken in hun brein voor de schooltaal weer geactiveerd moeten worden. Maar misschien moeten we dat niet het ergste vinden.

Wat bedoelt u?

ENGELS: Dat is een heel persoonlijke afweging.

Voor kinderen in (kans)armoede is de affectieve steun die ze van de leerkracht krijgen een voorwaarde om het hoofd op ‘leren’ te zetten.

▼

© PHOTONEWS

aandacht nodig dan andere. Je kunt werk op afstand niet altijd monitoren, en dat is vooral voor leerlingen die het wat moeilijker hebben een probleem. Het valt te verwachten dat de kloof tussen kansarm en kansrijk nog wat groter zal worden dan ze al is.

BRUZZ | ONDERWIJS

slot moet je ze nog in praktijk brengen, wat betekent dat je heel wat routines moet laten vallen. En dan moet de nieuwe les ook de gewenste impact hebben.

Nu kan het plots niet anders. Maar er is zoveel dat leerlingen op school halen dat niet te maken heeft met leerstof, dat ze nu ook moeten missen.

Dit is toch niet de gewenste situatie, denk ik.

“Behalve de mensen uit de zorg verdienen veel leerkrachten nu ook weleens een applaus” NADINE ENGELS Hoogleraar onderwijskunde 15 APRIL 2020

I 15

▼

NADINE ENGELS

Het maakt dat ze de zorgen die ze in hun rugzakje dragen, even kunnen laten rusten. Dat dat wegvalt, heeft op termijn misschien zwaardere gevolgen dan het feit dat het intensief schoollopen op het gebied van leerstof een paar maanden stil zou liggen.

In sommige moeilijke thuissituaties is naar school gaan ook een beetje een ontsnapping. Als dat wegvalt, en kinderen wonen ook nog eens kleinbehuisd en mogen nauwelijks naar buiten, dan weegt dat heel zwaar.

We zitten in een catch 22. Als we geen fysiek contact met leerlingen kunnen hebben, en ook de digitale hulpmiddelen ontbreken, zijn ze geïsoleerd.

Daarom moet wie dat kan, bijdragen om digitale middelen te bezorgen. Ik lees op internet getuigenissen van leraren die online afspreken met groepjes leerlingen, en die vertellen hoe goed het de kinderen doet om hun klasgenootjes te kunnen zien en spreken.

Wat nu met de rest van dit schooljaar? Wat moet er gebeuren als de scholen weer openen?

ENGELS: Ik denk dat er nu geen sprake van is om de

BRUZZ | ONDERWIJS

zomervakantie in te korten. Het grootste probleem zijn natuurlijk de leerlingen die nu in het zesde leerjaar of laatste middelbaar zitten, die op een of andere manier moeten afstuderen.

Voor de andere jaren vraag ik mij af of men niet beter tot in juni doorgaat met leerstof aan te bieden.

We zijn in het Vlaamse systeem kampioen in toetsen en examens organiseren, terwijl in andere landen veel meer met permanente evaluatie wordt gewerkt. Kijken in welke mate de leerling klaar is om de overstap te maken naar het volgende jaar is nu wellicht interessanter dan gedetailleerd berekenen hoeveel punten op tien ze scoren.

MEESTER J ERO EN STUURT Z IJ N LE E RL I NG E N NAAR B U I TE N

Fotospelletje voor frisse

M

Nadine Engels: “Ik vraag me af of men niet beter tot in juni doorgaat met leerstof aan te bieden.”

et een grijze krullenpruik op zijn hoofd spreekt Jeroen Dehing (48) zijn leerlingen toe in het filmpje dat hij hen op 1 april stuurde. Dit is niet meester Jeroen zelf, zegt de krullenbol, maar zijn tweelingbroer Frank. En die heeft een opdracht voor de leerlingen van het vijfde leerjaar van de Mariaschool in Schaarbeek. Frank heeft op 23 plekken in de gemeente gekke poses aangenomen, die Dehings dochter Luu (12) heeft vastgelegd op foto.

Bedoeling is dat de leerlingen zelf die plekken – aan het zwembad, het park, de bakker aan de school, of de Brusilia - met familieleden zoeken.

Ze moeten er zich in dezelfde houding laten kieken, en dat doorsturen naar hun meester. Als de

coronaschoolsluiting voorbij is, krijgen de winnaars een prijs.

“Een paar dagen later hadden twee van mijn leerlingen al alle plekken gevonden,” zegt Dehing een week later aan de telefoon. “Eén leerlinge had in één dag 8,6 kilometer gestapt, liet ze weten via Whatsapp.

Haar benen deden er pijn van (lacht).

Dat was nu niet direct de bedoeling.

Maar dus fietsen Luu en ik deze week nog eens terug naar Schaarbeek om een vijftiental extra, moeilijkere plaatsen te fotograferen.

Wij wonen in Ganshoren. Het is een fijn fietstochtje, en iets leuks om met mijn dochter te doen. Met die nieuwe foto’s kunnen de kinderen zich dan in de tweede week van de paasvakantie bezighouden.”

Dehing hoorde over het fotospelletje

“Eén leerlinge had in één dag 8,6 kilometer gestapt, liet ze weten via Whatsapp. Haar benen deden er pijn van” JEROEN DEHING Meester in het vijfde leerjaar © SASKIA VANDERSTICHELE

16

I

15 APRIL 2020

J UF KRIS WO RDT VIDEO MO N TEUR

Tik Tak als houvast voor kleuters

I

© SASKIA VANDERSTICHELE

lucht via de jeugdbeweging van de kinderen van zijn zus. “Ik wil mijn leerlingen vooral wat frisse lucht laten opdoen. Ze zijn allemaal kleinbehuisd, en hun ouders zijn heel bang. Dus kwamen ze vaak al dagen niet meer buiten, terwijl ze soms met zes of acht in een appartement leven waar jij of ik misschien alleen zouden wonen.”

In de weken voor de paasvakantie gaf Dehing elke ochtend twee uur les via Zoom, dat hij leerde kennen via een virtuele aperitief in de eerste isolatieweek. “Heel vermoeiend is dat, maar ik wilde niet dat ze al in vakantiemodus zouden gaan en wekenlang alleen Frans of Turks zouden horen. Dan is de situatie net als in september, na de zomervakantie. Via Zoom, vaak op de smartphone van hun ouders, kunnen ze elke dag hun vriendjes zien, ook dat is heel belangrijk.”

“In de eerste week heb ik nog boeken rondgedragen aan de leerlingen die ze op school vergeten waren, zodat iedereen mee kon. Intussen zijn er op school pakketten gemaakt die de ouders in de vakantie kunnen ophalen, zodat we na de paasvakantie toch van een afstand van start kunnen gaan als het nodig is.”

Kleuterjuf Kris Van den Broeck speelt Tik Tak na. © SASKIA VANDERSTICHELE

n normale tijden speelt kleuterjuf Kris Van den Broeck (59) van de Molenbeekse Vierwindenschool één keer per week de kleuterklassieker Tik Tak na in de klas. Voor de peutertjes uit haar onthaal- en eerste kleuterklasje is dat wekelijkse ritueel “een verwennerijtje”, zo zegt ze.

“Allemaal samen kijken naar, en lachen om de juf die op muziek onnozel staat te doen. Visuele prikkels ook voor de anderstalige kindjes die de taal nog niet zo goed kennen. Een oranje balletje in een groen potje en andersom: daar snappen ze dat er iets niet klopt.”

Onder de corona-isolatie wilde Van den Broeck de kinderen diezelfde Tik Tak-show als houvast bieden.

“Het is al zo’n vreemde situatie. Ze mogen bijna niet buiten, ze kunnen hun vriendjes niet zien. Op YouTube zijn er al 101 andere juffen die Tik Tak naspelen, en eerst dachten we om gewoon een paar links door te sturen. Maar je eigen juf zien is toch zoveel beter.”

En dus heeft de kleuterjuf zich in recordtempo tot videomonteur ontpopt. Dat heeft in de weken voor

de paasvakantie niet wekelijks, maar zelfs dagelijks een Tik Tak-episode opgeleverd. Die stuurde Van den Broeck elke vooravond door naar de ouders, zodat die het filmpje nog voor het slapengaan aan hun kinderen konden laten zien. “We volgen altijd een terugkerend stramien. In het filmpje heb je de acht muzieknummers van het originele Tik Tak-tv-programma. Er zit altijd een kiekeboe-spelletje in met een knuffel, en elke dag een vorm die ik met een schaar uitknip. We maken ook een puzzel, of een tekening.”

Zelfs de voorleesmomentjes uit de klas hoeven de Molenbeekse kleuters niet te missen. “We hebben Zoom een paar keer uitgetest. Ouders konden op drie momenten per dag inloggen, zodat hun kindje de juf een verhaal kon horen voorlezen. Maar onze kleuters zijn verder nog wat te klein voor een videochatprogramma.”

“Toen we hoorden over de coronasluiting hebben we op school een grote vergadering gehad over hoe we ons zouden organiseren,” vertelt Van den Broeck. “In twee dagen tijd had onze directie een website in elkaar gebokst.” Op die website zijn taalspelletjes te vinden, natuurdocumentaires, creatieve uitdagingen, tot zelfs handmassages – voor de droge handen na al dat handen wassen. En er zijn ‘bewegingstussendoortjes’, waar Van den Broeck aan meewerkt. “Ik ben ook kinderyogadocente. Voor de isolatieperiode heb ik yogafilmpjes gemaakt voor kinderen tussen 2,5 en 8 jaar, waaraan hun ouders kunnen meedoen. Zo zijn de kinderen niet alleen bezig met rekenen en lezen, maar kunnen ze ook even tot zichzelf komen in deze tijden.”

15 APRIL 2020

I 17

VRIJDAG

1 MEI BRUZZ | RUBRIEK

FM 98.8

e s s u r b r e t s i #iklu

ls

STEM OP JOUW BRUSSELSE FAVORIETEN VIA: MARSHALL MONITOR II ANC Headphone

WWW.BRUSSELSE100.BE En win elke dag een Marshall koptelefoon! vormgeving: monoeil.be

18

I

X 2018

BRUZZ 100 ADV 215x290mm 2020.indd 1

10/04/2020 11:54

ONGEHOORD, DE VEELKLEURIGE HIPHOP VAN UMI DEFOORT

‘Japan is de essentie van mijn zijn’

#CultureAtHome

NL

Umi Defoort, de dj, pianist en beatmaker van Zwangere Guy, bevalt in volle coronatijd van zijn solodebuut. “Ik heb het gevoel dat mensen nu meer de tijd nemen om écht naar muziek te luisteren.” — TOM ZONDERMAN “Ik heb er drie jaar aan gewerkt, ik wilde nu eindelijk weten wat mensen van mijn muziek vinden,” zegt Umi Defoort over de release van UM!. “Uitstellen was geen issue. Ik denk trouwens dat mensen nu net meer de tijd nemen om écht te luisteren. Mijn plaat verschijnt ook op vinyl, een formaat dat je dwingt om ermee bezig te zijn.”

Op zijn solodebuut mixt Defoort oldskool hiphop en edgy urban sounds vrolijk aan elkaar terwijl een bont legertje rappers zijn veelkleurige beats van lyrics voorziet. Onder meer Zwangere Guy, Glints, Blu Samu en zijn lief Chibi Ichigo tekenen present. “Mijn album is een representatie van wie ik ben. Ik woon in een multiculturele stad, waar je op straat binnen de tien seconden al evenveel verschillende talen hoort. Vandaar de verschillende talen op mijn plaat. Dat eclectische zit ook in de muziek. Ik luister naar de meest uiteenlopende dingen, alles loopt door elkaar.”

Hiphop kwam op zijn twaalfde binnen met Eminem, daarvoor kreeg hij een rijk dieet van Bach, Keith Jarrett en Björk opgelepeld. Met dank aan zijn vader, jazzpianist en componist Kris Defoort, en zijn Japanse moeder. Zijn vader nam hem als twaalfjarige mee naar concerten van Oscar Peterson en Ornette Coleman. Als kind leerde hij viool, daarna speelde hij drums en piano, en volgde klassiek en jazz.

Maar uiteindelijk ging hij muziekproductie studeren aan Codarts in Rotterdam. “In mijn derde jaar heb ik er de brui aan gegeven. Ik kreeg het te druk met Zwangere Guy, maar ik was ook uitgekeken op de gedateerde visie van de docenten op wat een producer kan zijn.”

En hoe reageerde zijn vader toen Bach plots Eminem in de kamer

Umi Defoort: “Hier dragen mensen mondmaskers om niet besmet te worden.

In Japan doen ze dat om anderen niet te besmetten. Een belangrijk verschil.”

moest dulden? “In het begin was hij sceptisch. Hij keek met een muzikantenblik, en vond dat geklooi met samples en loops maar niks.

Ook harmonisch vond hij het zwak.

Maar gaandeweg is hij bijgedraaid.

Zeker toen ik ook kwam aandraven met My beautiful dark twisted fantasy van Kanye West. Door die plaat wist ik dat ik producer wilde worden en geen klassiek pianist.”

SAKAMOTO En toch eindigt hij zijn album met een klassieke pianotrack, een intieme opname waarbij je hem de kamer hoort in- en uitlopen. “Ik heb dat liedje opgenomen in het atelier van mijn vader, het is een ode aan hem. Ik ben opgegroeid met

repertoirestukken, al heb ik dit nummer wel zelf geschreven. Qua inspiratie zit het ergens tussen Satie, Chopin en Sakamoto.”

Ryuichi Sakamoto is niet toevallig een Japanse componist. “Japan is de essentie van mijn zijn,” verduidelijkt Defoort. “Dat uit zich in bijvoorbeeld samples die ik pluk uit animefilms waar ik als kind verzot op was. Maar ik maak ook vaak van die typische buiginkjes. En net als in de Japanse samenleving vind ik respect superbelangrijk. Kijk naar de discussie over mondmaskers: hier willen mensen ze per se dragen om niet besmet te raken, terwijl Japanners ze dragen om de andere niet te besmetten. Dat vind ik een fantastische manier van denken.”

15 APRIL 2020

I 19

RESTEZ CHEZ VOUS! COMMENT PITCHO WOMBA KONGA SURMONTE-T-IL LE CONFINEMENT?

‘Il faut apprendre à être patient avec les gens qu’on aime’ Le mois d’avril s’annonçait radieux pour Pitcho Womba Konga dont la nouvelle création devait être présentée au KVS. Si le me eur en scène s’est vu troquer les planches de théâtre pour le parquet verni de son salon, il ne se laisse pas aba re pour autant: « La vie continue. » — SOPHIE SOUKIAS

FR

« Ça a été un coup dur », dit Pitcho Womba Konga en faisant référence à l’annonce de la fermeture du KVS jusqu’à nouvel ordre. « La création vous plonge dans un certain rythme et c’est difficile d’accepter qu’il faille arrêter la machine. » Le 18 mars, jour où les mesures drastiques de confinement s’abattent sur la Belgique, le metteur en scène et son équipe de création sont alors en pleine finalisation de Fire will become ashes, but not now.

La seconde pièce (on se souvient du percutant Kuzikiliza) de Pitcho Womba Konga s’inspire de l’influent écrivain, poète et dramaturge américain James Baldwin dont il transpose les considérations au présent.

Faute de pouvoir animer les planches du

Een tuin voor iedereen

I

LE VERRE À MOITIÉ PLEIN Le plus difficile selon l’artiste : c’est l’acceptation. « Quel est notre rapport à l’acceptation ? Je pense que dans tout ce qui nous arrive, il y a quelque chose de positif à retirer », dit Pitcho Womba Konga qui raconte trouver l’apaisement dans les écrits du père de la pensée positive : le pasteur américain Norman Vincent Peale. « C’est toute la question du verre à moitié plein et à moitié vide. » Afin de ne pas tomber dans la spirale anxiogène d’internet, le metteur en scène limite ses visites sur les réseaux sociaux à une heure par jour. « Se focaliser sur le flot d’informations qui inondent Facebook et Twitter revient à prétendre que

Pop-corn maison

afzondering een brede kloof creëert tussen gegoede en minder gegoede Brusselaars, stelt GC Nohva in Neder-Over-Heembeek zijn tuin open voor bewoners van de gemeente. Er mag één gezin tegelijk binnen (vier per dag) en de hygiënische regels worden strikt gerespecteerd. (GVDH)

FR/Alors que le blues du confinement s’installe, Bozar soigne son public avec une cure de cinéma dont les bienfaits ne devraient pas tarder à faire leurs effets. Le remède ? Ciné Canapé: un cocktail à haute teneur cinéphile à streamer gratuitement depuis son salon. Entre films déjà présentés à Bozar et prolongation de la programmation, la sélection navigue entre les confidences d’Adam Driver (My Journey from Marine to Actor), le cinéma de la première réalisatrice noire Kathleen Collins, le dernier court-métrage d’Apichatpong Weerasethakul, et autres séries, docus et podcasts incontournables. (SOS)

Reserveer tijdig je plek: 02-268.20.82

www.bozar.be

NL/ Omdat almaar duidelijker wordt dat de verplichte

20

KVS au printemps 2020, la pièce a été reportée à février 2021.

Pour l’heure, Pitcho Womba Konga s’accorde un peu de recul face à son nouveau spectacle. « Je continue à travailler sur la pièce mais de façon plus lente », dit l’artiste multidisciplinaire. « Il est clair que ce confinement va, plus ou moins directement, nourrir le spectacle. À un moment donné, il va falloir prendre le temps de digérer ce qui s’est passé et observer comment un tel phénomène aura marqué nos vies et nos créations. »

la vie s’est arrêtée. Or, c’est faux, la vie continue ».

Pour s’évader du confinement, l’artiste, initialement rappeur et musicien, explique s’être lancé dans la redécouverte d’albums musicaux. « En ce moment j’écoute Chambre avec vue d’Henri Salvador. Ma fille en est folle. Moi j’adore le côté nostalgique et jazzy qui fait parfaitement écho à ce qui se passe en ce moment : enfermés chez nous, nous avons vue sur une ville qui est vide. Tout ce qui nous reste quand on regarde par la fenêtre, ce sont nos souvenirs et nos projections. » Si la pandémie n’autorise pas à se rencontrer à l’extérieur, elle amène à revisiter son espace familial. « Le confinement me permet de passer du temps avec ma fille. Quand tu travailles, tu la vois au réveil ou au coucher, mais là je traverse la journée en sa compagnie. Je la redécouvre : sa personnalité, sa manière de voir le monde, de demander des choses. Sachant qu’elle n’est encore qu’un petit bébé. » Un réinvestissement du foyer et de l’espace intérieur qui, explique Pitcho, se dresse comme un véritable défi. « Il faut apprendre à être patient avec les gens qui nous entourent. Des gens comme Nelson Mandela ont passé des dizaines d’années en prison et ont réussi à trouver leur liberté à l’intérieur de quatre murs. Notre travail à nous est de parvenir à trouver notre liberté au milieu des gens qu’on aime. Il y a quelque chose de très philosophique et de psychologique à travailler en ce moment, et qui n’a rien à voir avec les peurs et les angoisses que font circuler les médias. Car ce sont précisément ces angoisses qui font que chacun se réfugie dans sa bulle et qu’il n’y a plus d’empathie. »

15 APRIL 2020

A cinematic uppercut

EN/ Cinematek continues to reinvent itself: after deciding

to make its restored films available via video-on-demand, it is now also streaming a short film with live piano accompaniment on its Facebook page every Thursday. For the second edition of Film concerts at your home on 16 April, they are showing the avant-garde short films Combat de boxe by Charles de Keukeleire and Monsieur Fantômas by Ernst Moerman. (GH) Do/je/Thu 15.00, Facebook: CINEMATEK.be

« Je redécouvre ma fille », dit Pitcho Womba Konga. « Sa personnalité, sa manière de voir le monde, de demander des choses. »

Quarantoon WIDE VERCNOCKE ILLUSTREERT IN ISOLEMENT

Kom niet van dat dak af!

Tijdens deze spannende periode werkt BRUZZ keihard om je te blijven informeren, maar soms wil je even niet zitten turen naar cijfers, prognoses en analyses, maar gewoon even wegdromen. Gelukkig verliezen wij ook een andere kerntaak – entertainen! – niet uit het oog. In je kot blijven en toch dansen like it’s Saturday night? Dat kan dankzij de BRUZZ Lockdown Rooftop Livestream, waar het kruim van onze radio-dj’s elk weekend virtuele feestjes uit de mouw schudt vanop een dak in de hoofdstad. Check BRUZZ’ Facebook-pagina voor updates. Dancing shoes niet verplicht deze keer, de huiselijke sloffen die je van de bomma hebt gekregen zijn ook welkom. (GVDH) www.facebook.com/BRUZZbe/events 15 APRIL 2020

I 21

DON’T FEEL LIKE COOKING THIS WEEK?

Tasty treats at your doorstep EN

Being stuck at home has taught us one thing: cooking twice a day, even if you’re on your own, is a full-time job. Fortunately, a number of places are offering delivery services that are both safe and efficient. They represent a lifeline for restauranteurs. — MICHEL VERLINDEN

Cantine

22

Les Tartes de Françoise

Capoue

Tero Tero has made a name for itself by providing food with a global outlook, which reconciles healthiness and hedonism. Best of all, they set up a farm near Namur, la Ferme des Rabanisse, which supplies both their vegetables and their meat (Salers beef and Duroc pork). Now is a great time to offer a menu that is in tempo with the seasons. The self-sufficient nature of the place also enables them to roll out a range of dishes to take away every week: aubergine caviar with marjoram, beetroot houmous, artichokes in vinaigrette, Belgian endives with orange, chocolate mousse, etc., and precious packages of meats, farm honey, and vegetables that are guaranteed to be 100% locally grown. All this is available for collection on Thursdays from 5 pm to 7 pm at 1, rue Saint-Bernard, Sint-Gillis/ Saint-Gilles. A word of advice: place your order as soon as possible in case supplies are taken by storm.

We all know Cantine, which includes two excellent establishments, one situated in the centre of Brussels, the other in Vilvoorde.

Their approach is to produce creative fare that reflects a consciousness of current issues relating to food. In this time of confinement, Cantine has had the great idea of offering a Sunday brunch. As well as breaking up the monotony of the week, it is both healthy and delicious. For €25 per person, you can order a box, the contents of which change every week but are always vegan to the core. You can expect it to contain pain au chocolat, organic juice, granola with yoghurt and conserve, houmous, soup, and other dishes inspired by seasonal vegetables. All this can be collected in person from 10 am to 12 noon or delivered to your home, during the same hours, on condition that you live in 1000 Brussels or in Vilvoorde. Good to know: an “Apéro Box” is under consideration.

A success story that needs no introduction, Les Tartes de Françoise has cut back considerably due to the current circumstances. Now open just three days a week (Friday, Saturday, and Sunday), the place is offering a condensed selection of their treats, available via a delivery service or to take away from one of their three outlets in Brussels (Jette, Uccle Vanderkindere, and Stockel). Their range of savoury dishes features just four quiches: tomato and goat’s cheese, brie and spinach, chicken with coconut and ginger, and Lorraine. They have a much wider selection of desserts: chocolate fondant, pear-frangipane, lemon meringue, chocolate feuilletine, and the quintessential merveilleux, a classic feature of family meals.

Logically, given that this is not the time for big family get-togethers, only desserts for four to six people are available for purchase.

Since “staying indoors” seems to go hand in hand with “good weather”, the desire for ice cream has found its way into our hearts.

Good news, Capoue offers a delivery service every Wednesday.

Want some nice cold scoops? It’s worth noting that a minimum order is required: placed by email, your order must include at least 2 x ½ litre, a half-litre costing €8.50. Then, you just need to specify your choice of flavours, from the more classic (vanilla, chocolate) to the more original (apple pie and cinnamon, orange blossom, etc.). Delivery is available in the following boroughs: Brussels-City, Elsene/Ixelles, Ukkel/Uccle, Bosvoorde/Boitsfort, Sint-Pieters Woluwe/Woluwé Saint-Pierre, Sint-Lambrechts Woluwe/Woluwé Saint-Lambert, Etterbeek, Laken/Laeken, Evere, Oudergem/Auderghem, Strombeek-Bever, Jette, Neder-Over-Heembeek, and Vilvoorde.

www.eatatcantine.be/shop (order before 4 pm on Wednesday)

www.tartes.be (only on Friday, Saturday, and Sunday)

Place your order at smile@capoue.com (delivery only on Wednesdays)

I 15 APRIL 2020

www.fermedesrabanisse.com/e-shop (order before midnight on Wednesdays)

Aangespoeld

BRUZZ | AANGESPOELD

JAZZDRUMMER LANDER GYSELINCK HERBRONT IN BRUSSEL

‘In deze stad kan ik verdwijnen’ 15 APRIL 2020

I 23

JAZZDRUMMER LANDER GYSELINCK HERBRONT IN BRUSSEL

Brussel blijft een magneet voor jonge muzikanten.

Ook drummer Lander Gyselinck voelde al een hele tijd de aantrekkingskracht van de hoofdstad, en ruilde in december Gent in voor de metropool. “Het voelt fris.”

— TOM ZONDERMAN, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

S

“

BRUZZ | AANGESPOELD

dan zo lang op één plek te zitten, fysiek maar ook orry, ik moet nog wat slaap uit mijn ogen in je hoofd, dat vind ik te benauwend. Brussel is de wrijven,” geeuwt Lander Gyselinck via enige metropool van België. Je voelt dat hier veel een smetvrije telefoonverbinding vanuit gaande is. Ik hou ervan om in een stad te zijn nieuwe woonst. Gisteravond heeft hij verdwijnen. Niemand verwacht hier iets van jou, een gat in de nacht gebrand met de laatste niemand wacht op jou. Ik ontmoet nieuwe aflevering van Succession, een HBO-reeks over een mensen, ik zie nieuwe perspectieven. Misschien is familie mediamagnaten in New York. “Je volgt de het allemaal projectie, maar het voelt fris.” opvolging binnen een clan multimiljardairs, het Gyselinck heeft op persoonlijk vlak een moeilijk gaat over hyperkapitalisme en de verschrikkelijke jaar achter de rug. Vorig jaar liep zijn relatie stuk, ethiek die daarbij hoort. Goed om in deze tijden te de periode daarna was heftig. De focus was weg, bekijken.” werken was moeilijk. “Ik voelde al langer dat ik Belgiës meest funky drummer betrekt sinds weg moest uit Gent. Die breuk was niet de reden december een flat vlak bij Hoogte Honderd, waar maar wel de trigger.” de toren van de Sint-Augustinuskerk lange Soms is er een schok nodig om je uit de schaduwen werpt in deze zonovergoten voorjaarsmaalstroom te halen die de ene dag opvreet met dagen. Brussel kende hij natuurlijk al goed. Van de andere. “Plots kon ik uitzoomen. Daarvoor zijn shows met een van zijn tig groepen, waarvan skipte ik de moeilijke dingen. Ik pauzeerde nooit. je zeker STUFF. en BeraadGeslagen zou moeten Ik werkte verder aan mijn muziek of ging kennen. Of van zijn samenwerkingen met optreden. Ik leefde op adrenaline, maar ik had Brusselse jazzcats als saxofonist Nathan Daems geen goeie ondergrond. Behalve dat ik van Gent en drummer Antoine Pierre. Met die laatste is hij was en dat ik een succesvol leven leidde. Maar dat bevriend sinds ze hier beiden jazz kwamen is geen garantie voor stabilistuderen aan het conservatoteit. Niet dat ik instabiel ben of rium. zo, maar ik voelde plots dat In Brussel zijn er zo nog mijn manier van leven niet wel mensen die hem uit zijn CREATIEF IN gezond was. Ik was nooit niet kot lokken, vertelt Gyselinck.

CORONATIJDEN bezig met muziek, ik nam Zoals de brutaalste hofnar van geen tijd voor mezelf. Nu kan de Brusselse rap, Zwangere ik die knop eindelijk eens Guy, die hij vorige zomer nog “Heel veel van waar ik mij nu uitzetten.” uitnodigde voor zijn carte mee bezighoud, heeft sowieso In Gent woonde Gyselinck blanche op Jazz Middelheim. te maken met muziek of mijn in bij de jazzsaxofonist en “Gorik (van Oudheusden, doctoraat,” vertelt Lander componist Michel Mast. “Dat zoals Zwangere Guy echt heet, Gyselinck over zijn avonturen was zalig, maar ik had niet tz) is een superaimabele gast. in lockdown light. “Ik heb net echt een eigen plek. Die heb ik We zijn hier al een paar keer Poetics of music in the form of nu wel, eindelijk, op mijn 32e. op stap gegaan. We delen een six lessons van Igor Stravinski (Lacht) Meestal kom je daaraan liefde voor ritme, wat niet uit, een bundel van zijn toe als jonge twintiger of zo. onlogisch is voor een lezingen uit de jaren 1950.

Dat dat zo lang geduurd heeft, drummer en een rapper. We Superinteressant. En ik ben net heeft wellicht te maken met de spelen geregeld muziek door begonnen in Energy flash: a aard van mijn beroep. Als aan elkaar, en niet de meest Journey through rave music muzikant ben je voortdurend obvious stuff. Misschien weten and dance culture van Simon onderweg. Maar op een niet veel mensen dat, maar Reynolds. In de eerste week bepaald moment wordt dat te Gorik heeft een brede smaak.” van de lockdown heb ik op heftig.”

Toen hij nog in Gent Netflix alle films van Studio In Vorst woont de woonde, was Brussel zijn Ghibli bekeken. Die kwamen drummer nu vlak bij zijn zus, hard binnen, want ze gaan in vrijhaven, vertelt Gyselinck. en wat verder zit ook jazzpiawezen allemaal over de relatie “Gent is supercharmant, de nist en componist Kris tussen mens en natuur, en hoe spirit is er zalig, maar het blijft Defoort, met wie hij eerder al belangrijk die is. Net wat deze een straathoek. Ik heb altijd samenwerkte aan An old monk crisis ons leert.” veel gereisd, ik heb in New en met wie hij straks ook op York en Berlijn gewoond. Om

24

I

15 APRIL 2020

Lander Gyselinck: “De voorbije jaren leefde ik op adrenaline, maar ik had geen goeie ondergrond.”

de planken zou moeten staan in Josse De Pauws A concert called landscape. “Veel muzikanten die ik ken wonen hier. Oudere muzikanten misschien eerder. Maar het goeie is ook vooral dat ik snel aan het Zuidstation ben. Dat is wel handig als ik naar Gent moet.”

SAFARI De navelstreng met Gent is niet helemaal doorgeknipt: Gyselinck geeft er nog les aan de School of Arts, de kunstenfaculteit van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (KASK), waar hij ook doctoreert. “Ik ben daar vier jaar geleden aan begonnen, ik heb nog twee jaar te gaan. Ik was op zoek naar een soort van afbakening. Ik speelde zoveel dat ik niet meer wist wat ik aan het bouwen was, ik zag geen kader meer. Het was mijn manier om het trager aan te doen. Maar natuurlijk brengt dat doctoraat ook veel druk met zich mee. Ik wil alles zo goed mogelijk doen. Als ik de voorbije jaren een dag vrij had, werkte ik aan mijn doctoraat, in plaats van te chillen.”

Gyselinck werd voor zijn onderzoek ook getriggerd door het nieuwe spanningsveld tussen de instrumentalist die hij is, en de producer die geen muzikant is. “In se ben ik een improviserende drummer, die in het beste geval aan instant composing doet. Ik ben me bewust van wat ik maak

• Geboren in 1987, groeit op in Gent • Bouwt als vierjarige zijn eigen drumstel met keukengerei • Studeert jazz in Brussel en Gent, en daarna ook in New York • Ontdekt via zijn zus, een professionele danseres, de breakdance • Belijdt zijn liefde voor Frank Zappa met het project Sinister Sister • Maakt in 2015 met STUFF. van jazz de nieuwe shit • Wint dat jaar de Vlaamse Cultuurprijs voor Muziek • Verdiept zich samen met maatje Fulco Ottervanger in de lintjazz en stoepdisco in BeraadGeslagen • Debuteert vandaag als Hihats In Trees

en ik kan goed inspelen op wat anderen doen.

Maar ik wilde ook muziek bouwen, als een architect, zoals een producer dat doet met een computerprogramma. Ik heb intussen heel veel bijgeleerd, onder meer ook dankzij twee masterstudenten productie van het KASK.” De titel van zijn thesis is een mondvol: Kind of brew. Live-evil meets claps, beeps and booms.

Gyselincks uitleg over de inhoud is lang en soms een tikkel abstract. Ruw gesteld onderzoekt hij de relatie tussen geïmproviseerde muziek en elektronische beats, of ook: tussen akoestisch en synthetisch. “Het gaat er bijvoorbeeld om hoe techno en andere beatgeoriënteerde muziek binnensijpelen in muziek die live met instrumenten is gemaakt. En hoe daaruit een uniek vocabularium ontstaat waarop je kan voortbouwen. Dat is een logische evolutie, maar die is nog niet echt in kaart gebracht, denk ik. Dat doe ik dus, op mijn eigen, subjectieve manier. Voorlopig vertaalt zich dat in veel studeren op mijn instrument en in de transcripties die ik maak, maar het zal zich ook uiten in mijn muzikale praktijk.”

Met het de voorbije jaren bijeen gesprokkelde vocabularium stelde Gyselinck Disleksikon samen, de debuutplaat van zijn nagelnieuwe soloproject Hihats In Trees die begin mei uitkomt. “Het is een bloemlezing die fucked up is, in een taal uit een

“Gent is een supercharmante stad, de spirit die er heerst is zalig. Maar het blij een straathoek” LANDER GYSELINCK

‘verkeerd’ woordenboek. Ik ben niet dyslectisch, als je je dat zou afvragen. Maar mijn manier van drummen zou je wel zo kunnen omschrijven.”

(Lacht) Dat maakt Gyselinck zo intrigerend, hij drumt op een unieke, niet-klassieke manier, hij streelt, schuurt, trekt, slaat en danst rond zijn vellen. “Het is mijn brabbeltaaltje dat ik van kinds af heb aangeleerd en dat mee gevormd is door te luisteren naar artiesten als Hudson Mohawke, Oneohtrix Point Never, Timbaland en Wayne Shorter. Dat krijg je er niet meer uit.”

De muziek op Disleksikon voelt bevreemdend en behoorlijk avant-garde. ‘Sandaalwoud’ lijkt een verbasterde ritmetrack van een nog onontdekte stam uit de Amazone, nieuwe single ‘Whale’

BRUZZ | AANGESPOELD

LANDER GYSELINCK

klinkt alsof de experimentele Venezolaanse vrijbuiter Arca een nieuwe soundtrack heeft bedacht voor de retroscifihorrorserie Stranger things. “Het oogt soms heel synthetisch, maar ik heb enkel akoestische instrumenten en geluidsbronnen gebruikt,” legt Gyselinck uit. “Zo ben ik in een schrijnwerkerij van een vriend allerlei klanken van hout gaan opnemen. Maar ik heb ook het geluid van steen, plastic en rubber gesampled. Met die texturen ben ik aan het knutselen gegaan.”

Gyselinck noemt zijn album “een vreemde eend” en “een safari die je moet durven te nemen”.

“Ik denk dat je de muziek van Hihats In Trees het best beluistert via de koptelefoon. Het is intens.

Lyriek zit er niet echt in, al probeer ik het wel harmonieus te houden.” Het duurde even voor hij een label vond om zijn muziek uit te brengen.

Uiteindelijk kwam hij terecht bij Paxico Records, een kleine stal voor experimentele elektronica uit LA, dat voor deze release samenwerkt met Buteo Buteo, het Gentse label dat de eerste plaat van STUFF. releaste. “Dat is een beetje the story of my life. Ik blijk vaak muziek te maken waar mensen nog niet klaar voor zijn.”

MINDFUCK Ondanks de vreemde tijden, of net dankzij, komt Disleksikon net op tijd. “Ik heb deze plaat in een 15 APRIL 2020

I 25

JAZZDRUMMER LANDER GYSELINCK HERBRONT IN BRUSSEL

BRUZZ | AANGESPOELD

soort van quarantaine gemaakt,” grinnikt Gyselinck. “Niet dat ik niet meer buiten kwam, maar aan deze muziek heb ik wel heel veel in mijn dooie eentje zitten te klooien. Heel bizar dat we nu écht in een soort van lockdown zitten.”

Wat doet zo’n periode van isolatie met een livebeest? “Het voelt als een cold turkey. Het is hard, maar er is niets aan te doen. Ik heb het geluk dat ik een vangnet heb dankzij mijn werk aan het KASK. En net omdat ik zo geleefd heb als een workaholic, heb ik wel wat geld opzij kunnen zetten. Ik heb ook geen exuberante levensstijl of zo, zo ben ik niet opgevoed. Maar een financiële ramp wordt het sowieso. Dit voorjaar alleen vallen twintig tot dertig shows weg, en wie weet hoeveel nog in de zomer.”

Toch vindt Gyselinck het ook interessante tijden. “Voor een rusteloze geest als ik zijn deze schamele vierkante meters waarin ik mijn tijd moet doorbrengen een mindfuck. Ik ben het gewoon om me constant te verplaatsen. Dat niet kunnen, vond ik in het begin het moeilijkste, maar nu begin ik dat als een luxe te zien. Sinds december was ik eigenlijk amper in mijn kot geweest, nu moet ik hier wel tijd spenderen.”

Normaal repeteert hij in de creatieve workspace voor muzikanten Volta in Anderlecht, waar hij de krokante kamerjazzers van SCHNTZL als buren heeft. Of hij trekt naar zijn studio in muziekcentrum De Bijloke in Gent. “Maar daar kan ik nu allemaal niet naartoe. Dus speel ik wat op drumpads, hier thuis. Die maken weinig lawaai.

Het klinkt ook niet als een drumstel, maar je traint er wel je brein en je vingers mee. En voor mij werkt het ook als een soort van meditatie.”

Gelukkig hangt Gyselinck niet alleen af van het musiceren met anderen, en kan hij nog werken aan zijn doctoraat, zegt hij. “De put waarin ik val, is oké. (Lacht) Ik zet nu eindelijk dingen op orde die zich almaar opstapelden. Ik probeer mezelf ook mentaal en fysiek gezond te houden. Om de twee dagen ga ik joggen, op andere dagen fiets ik door het Pajottenland. Die verplaatsing heb ik nodig, ook in mijn hoofd. En ik mag dan wel laat opgebleven zijn gisteren, het is de eerste keer sinds lang dat ik genoeg slaap. Dat is zalig.”

Gyselinck is meer hoopvol dan wanhopig van aard. Eerder dan dat we domweg verder struikelen richting de apocalyps, denkt hij dat er uit deze

“Ik blijk vaak muziek te maken waar mensen nog niet klaar voor zijn” LANDER GYSELINCK

26

I

15 APRIL 2020

UNE VILLE OÙ DISPARAÎTRE « Gand est une ville très charmante, l’esprit y est bon enfant, mais cela reste un coin de rue », dit Lander Gyselinck à propos de son ancien domicile. Depuis décembre, le batteur de jazz le plus fascinant du pays (STUFF., BeraadGeslagen, LABtrio et Ragini Trio), a troqué Gand contre Bruxelles. « On sent qu’il se passe beaucoup de choses ici », dit-il à propos de son nouveau port d’attache. « J’aime disparaître dans une ville. Personne n’attend rien de vous, personne ne vous attend. Je rencontre de nouvelles personnes, je vois de nouvelles perspectives.

Peut-être que ce n’est qu’une projection, mais c’est vivifiant. » Après une année intense sur le plan personnel, Gyselinck a trouvé la paix ici, mais il reste très occupé. Début mai sortira Disleksikon, le premier album de son nouveau projet solo Hihats In Trees, une étrange expérience résultant de ses recherches doctorales sur la relation entre l’improvisation acoustique et le beat synthétique. « C’est de la musique intense, Disleksikon est un disque de beats délurés à écouter au casque. » FR

Lander Gyselinck: “Deze periode voelt als een cold turkey. Het is hard, maar er is niets aan te doen. Omdat ik de voorbije jaren heb geleefd als een workaholic, heb ik gelukkig wel wat geld opzij kunnen zetten”

crisis een groter inzicht zal voortvloeien. “Maar hoelang gaat dat duren? Gaan mensen zich willen aanpassen? Hoever zullen die aanpassingen gaan?

Gaat iedereen zich willen aanpassen? Waarschijnlijk niet. Maar toch blijf ik positief. Er zijn enkele broze takken blootgelegd. De culturele sector natuurlijk, die al geplaagd werd door de besparingen en die nu helemaal kopje-onder dreigt te gaan. Ik hoop dat de regering een signaal kan geven aan kunstenaars en jonge ondernemers die nu helemaal aan de grond zitten. Misschien is dat wat de politiek net wil, dat de cultuur kopje-onder geduwd wordt. Ik denk wel dat de wilskracht van mensen om cultuur te beleven groot genoeg is om er weer bovenop te komen, wanneer deze situatie voorbij is. Maar het zal pijn doen.”

Waar hij ook met verontruste blik naar kijkt, is de zorgsector. “Mijn ouders hebben veertig jaar voor een karig loon in de zorg gewerkt, ze zijn pas met pensioen. Mijn moeder werkte in een dagcentrum voor volwassenen met een beperking, mijn vader deed schuldbemiddeling. In november zag hij zijn werk nog afgebouwd worden. Op die manier kelder je je eigen maatschappij. En dan gebeurt dit. Dat België het nog relatief goed doet, komt omdat we nog voor een stuk een zorgmaatschappij hebben, in tegenstelling tot de UK en de VS. Je kan alleen maar hopen dat mensen hierna anders zullen denken. Anders consumeren.

Anders stemmen.”

A CITY IN WHICH YOU CAN DISAPPEAR “Ghent is super charming, it has a great spirit, but it’s still just a street corner,” says Lander Gyselinck about his former home.

Last December, the nation’s most intriguing jazz drummer, who you might know from bands like STUFF., BeraadGeslagen, LABtrio, and Ragini Trio, moved from Ghent to Brussels. “You can feel that there is a lot going on here,” he says about his new home. “I love disappearing in a city. Nobody expects anything from you, nobody is waiting for you.

I meet new people; I am discovering new perspectives. Perhaps it is all just projection, but it feels fresh.”

After a turbulent year in his private life, Gyselinck has found some rest here, but he continues to be a busy bee. At the beginning of May, Disleksikon will be released, the debut album from his new solo project Hihats In Trees, a strange experiment that resulted from his doctoral research about the relationship between acoustic improvisation and synthetic beat music. “It is intense music, Disleksikon is a wacky beat record that sounds best when listened to through headphones.”

EN

Marc Didden

FLANEERT DOOR DE HOOFDSTAD, MAAR ZIET WEINIG DAT HEM BEKOREN KAN

Wie zijn filmgeschiedenis een beetje kent, heeft beslist al eens gehoord van de erg korte Franse film L’arroseur arrosé. Hij werd in 1895 gedraaid door de gebroeders Lumière en is volgens sommigen niets minder dan de eerste echte fictiefilm. Het verhaal, niet zeer ingewikkeld, gaat als volgt. Een tuinman besproeit zijn tuin met een tuinslang. Een kwajongen sluipt naar hem toe en gaat op de tuinslang staan. De tuinman snapt niet wat er aan de hand is en kijkt in de slang waar het water blijft. Nu stapt de jongen van de slang en wordt de tuinman in zijn gezicht gespoten. De jongen wil wegrennen maar wordt door de tuinman vastgegrepen en gestraft. Hierna gaat de tuinman weer sproeien.

Wikipedia voegt er voor de Vlamingen onder ons ook nog aan toe dat de originele titel ‘De besproeier besproeid’ betekent, al vind ik persoonlijk ‘Poets wederom poets’ of gewoon ‘De fopper gefopt’ ook kunnen. © HELEEN RODIERS

DE GEFOPTE FLANEUR

Scenarist en columnist Marc Didden fileert al flanerend de lockdown

“Hoe langer er aan de ‘piétonnier’ wordt gesleuteld, hoe meer ik hem ga haten. Was een studiereis naar New York of Parijs geen goed idee geweest?”

U zal zich afvragen waarom ik dit voorgaande allemaal vertel. Wel, omdat ik mij op mijn zondagswandeling langs de voormalige Brusselse boulevards, en dat in naam van mijn dagelijkse bijberoep als flaneur, een beetje arrosé voelde. Of om het met Suske en Wiske-titel te zeggen: De gefopte flaneur.

Er viel namelijk niet veel te flaneren op Paaszondag 2020, want die geliefde bezigheid van mij behelst namelijk buiten het zogenaamde ‘doelloos gaan’ ook zeker nog het vrijelijk observeren van mens, dier en dingen. Het binnenstappen bij een tweedehandsboekenwinkel om daar een boek te kopen dat men al bezit en dus met plezier weer weggeeft aan de eerste vriend of vriendin die men op z’n flanage tegenkomt. Om daarna ergens in een uithoek van Elsene een glas en plas te doen in een Portugese bar. Maar vandaag, 12 april van dit vreemde en zo goed als verloren jaar, kom ik helemaal niemand tegen.

Behalve de dronkaard aan wie ik met Kerstmis tien euro schonk en die mij nu, telkens wanneer ik hem tegen het lijf loop, zonder enige schroom om een blauw biljet van twintig vraagt. Ik weiger.

Hij drinkt nog eens van zijn XL-blikje Gordon Finest Gold en vraagt me dan om slechts één enkele euro. Ik vraag hem wat hij daarmee gaat doen. “De trein naar Charleroi nemen,” zegt hij op besliste toon. “Dan kom je

er niet met 1 euro,” repliceer ik. En na een korte pauze stel ik een vraag: “Wat kost zo’n Gordon eigenlijk?” Hij heeft door dat ik hem doorheb en lacht. “Drie euro,” zegt hij. Ik geef hem er vier en flaneer verder. Of probeer dat te doen. Want in zo’n helemaal van leven ontdane binnenstad valt dat zwaar. Het mooiste aan flaneren is namelijk dat je dat kan doen terwijl andere mensen écht leven en onderweg zijn van ergens naar ergens, naar iemand, naar iets.

Want wij flaneurs zijn juist op weg naar nergens, naar niemand, naar niets.

Dat je dan een straat kan inslaan of niet, dat je ergens gaat zitten op een bank en dat dan per toeval Firmin en Lore langskomen, of Mich en Maaike, of Paolo en Ludmila, of Herman, of Amelia. En dat je weet: ooit gaan die toevallige ontmoetingen weer gepaard met kussen en knuffels, met liefdevol wrijven over wederzijdse ruggen. De vraag van de dag: wanneer is ooit?

KATTENBAKKEN Niet dat die droevige lege boulevards tot enige romantiek inspireren. Hoe langer er aan de piétonnier gesleuteld wordt, hoe meer ik hem ga haten. Ik verbaas me er nog altijd over hoe volstrekt gedachteloos degenen die dat urbane wandelpad verzonnen hebben, te werk zijn gegaan. Was een grondige studiereis naar New York’s High Line geen goed idee geweest ? Of eens in Parijs gaan kijken naar de prachtige Viaduc des Arts, waar je van de Bastille tot aan de tip van het Bois de Vincennes zorgeloos tussen het groen kan wandelen.

Het had zo mooi kunnen zijn.

Om dat te denken hoef je zelfs geen nostalgisch type te zijn. Maar één blik op een beeld van meester-fotograaf Cas Oorthuys leert ons dat FC Vandaag toch duidelijk verliest van FC Gisteren, met een schaamtelijke 0-10.

Iconische stadspleinen – Rogier, De Brouckère, Beurs – zijn nu niets anders meer dan wat groot uitgevallen kattenbakken.

Mijn groottante Josephine, die moeiteloos 104 is geworden, zou ze vast niet meer herkennen, ook al had ze tot haar laatste dag een geheugen van goud. Vlak voor ze heenging zong ze, volgens de verplegers van het rusthuis, nog een afscheidsliedje. Het was van de Brusselse volkszanger Jan De Baets en het klonk alzo: “In Brussel zaain groete boul’vards/ Mè hoog hooize en brie’ trottoirs/Mè chic hotels mè veul comfort/Van de Midi tot on de Nord.”

En gelijk had ze.

15 APRIL 2020

BRUZZ | MARC DIDDEN

Le flaneur arrosé

I 27

In beeld

BRUZZ | IN BEELD

HELEEN RODIERS

28

I

15 APRIL 2020

NACHT-OVER-HEEMBEEK

NUIT-SUR-HEEMBEEK

NIGHT-OVER-HEEMBEEK

NL/ Neder-Over-Heembeek, de weinig

FR/ Conséquence du confinement,

EN/ Neder-Over-Heembeek, the little-known

bekende gemeente ten noorden van Laken, wordt ontdekt door al wie wil bewegen zonder te zondigen tegen social distancing. Nu er op de baan langs het kanaal alleen nog vrachtwagens van Bpost af en aan rijden, zien fietsers hun kans schoon: in het schijnsel van de pittoreske avondlichtjes fietsen ze hun verdriet om de afgelasting van de voorjaarse kasseienklassiekers weg.

Neder-Over-Heembeek, commune peu connue de Laeken, est en train d’être redécouverte. La route qui longe le canal n’accueillant d’autres véhicules que les camions de Bpost, les cyclistes peuvent en profiter : dans la lueur des lumières pittoresques du soir, ils font du vélo pour noyer leur chagrin à la suite de l’annulation des cultissimes courses sur pavés du printemps.

municipality north of Laken/Laeken, is being discovered by all those who want to get some physical exercise without breaking the rules of social distancing. Now that the road along the canal is only being used by post trucks, cyclists are seizing their chance: in the evening light, they are biking off their disappointment about the cancellation of all the classic spring races.

15 APRIL 2020

I 29

Solidarity

FOLLOW YOUR ART LAUNCHES AN INTERNATIONAL FUNDING CAMPAIGN FOR THE ARTS

‘Art doesn’t stop at borders, EN

Aws Al Zubaidy

Palestinian actor based in Tunisia

“As a theatre professional my income depends on shows and festivals. Due to the pandemic, everything has been cancelled until November. Thanks to Follow Your Art, I will be able to cover some of my living costs.”

— KURT SNOEKX

I

t is well-known that the whole world is at home in the Brussels art scene. The city’s reputation extends well beyond the municipal and national borders. And many international artists seek out the vibrant hotspot of contemporary creation – in the visual arts, but also in theatre, performance, and dance – and settle here. At a time when this diverse scene in the capital is suffering a heavy blow, the heart of the Irina Lavrinovic city is launching a new Lithuanian performing artist based in Brussels initiative for the rest of the world.

“My husband and I both saw events and jobs “It developed very cancelled and are still without access to intuitively,” says Eva unemployment rights in Belgium. I am three Blaute, who along with months pregnant, and we wonder how will we Sana Ouchtati and Ziad pay our rent. But we are keeping our calm and Erraiss is part of the offering online conversations for those in Brussels-based trio behind need of company, free of charge.” the non-profit organization Follow Your Art. “Sana has been stuck in Tunisia for some time due to the corona crisis, and when the first measures began to be introduced around the world and it became clear that the global cultural sector was collapsing, she sent Ziad and me a WhatsApp message: ‘I Yasmina Gaida can’t just sit and watch, I want to do Tunisian camera assistant something!’ The next day, we started discussing what that action would “The Covid-19 pandemic is highly impacting entail precisely.” freelancers such as myself, as these few The trio did not need long for months represent the peak season in terms of that first conversation. Eva Blaute: projects. Being jobless now is simply terrible.

“All three of us felt like we needn’t There is no money to get the basics and think about it for too long, but survive...” simply had to do it. It was very impulsive and based on a conviction that we had to send a signal.

Because things were quiet for a

BRUZZ | SOLIDARITY 30

The corona crisis is making countries and communities withdraw into themselves more than ever. The new non-profit organization Follow Your Art is opening vistas up again with a cross-border initiative that seeks to alleviate the acute needs in the global arts community. “Everything is connected, especially art.”

I

15 APRIL 2020

long time, and it is still relatively quiet.”

BURSTING THE BUBBLE Follow Your Art brings together two components: on the one hand, a call for artists and art workers hit by the Covid-19 measures across European countries and beyond, and on the other, a funding campaign organized in several cycles. “Each funding cycle aims to provide 500 euro each to 50 artists or art workers in three different countries. The first cycle, which began on 2 April with the launch of a site and a Facebook page, aims to alleviate pressure on artists from or living in Belgium, Tunisia, and Italy. We realize that people who have lost their monthly income will not be able to make ends meet with 500 euro. We just want to give as many people as possible a little extra help as quickly as possible. It may not be sustainable, but it can offer some form of relief in the now.”

That is why Follow Your Art decisively opted for a cross-border perspective. And it can certainly be described as radical at a time when so many countries are withdrawing into themselves. “The three of us are all based in Brussels and engaged in international cultural relations on a daily basis (among others via the Goethe-Institut and More Europe, a civil initiative aiming to strengthen those relations, ks). This perspective of cross-border dialogue is self-evident to us because the artistic community is international anyway, through

collaborations or residencies.

Brussels itself is already home to so many different nationalities.”

“But it is true,” Eva Blaute continues, “I have also noticed that people are withdrawing not only within their own national borders but even into their own bubbles. We asked several cultural centres and festivals for help communicating about this initiative, and I could sense their reluctance to join the project.

Because they are afraid that this initiative might reduce the funding of their own freelancers. It is an understandable reflex, but Follow Your Art aims to be complementary, not to reduce anything but only to add something.”

“This is the time to support the international community, which for so long has ensured that we could enjoy stories, dance, performances, visual art…everything that stimulates us every day. The testimonials by artists and art workers who are applying for support – after only five days there were 158 of them, from Belgium, Tunisia, and Italy, but also from other countries – demonstrate how urgently that support is needed.

Painful is a word that doesn’t do justice to what you read. This is a worldwide crisis. Everything is connected, especially art. Art doesn’t stop at borders, nor should solidarity.”

YES YOU CAN This solidarity is building rapidly.

“In the first five days, we managed to raise ten percent of our first goal of 25,000 euro,” Eva Blaute tells us.

Serena Vi orini

Italian photographer/visual artist based in Brussels

“Working through Smart, I am not entitled to any form of help. I am not entitled to anything in Italy either, as I am now part of the Belgian tax system. The Follow Your Art contribution is fundamental.”

“While it is a new initiative. That makes it more difficult to build trust, to bring people over the line, and to mobilize them. That is why we consciously keep this personal, small, and human. Many people are looking for ways to make a difference. And this is very simple: you can already make a donation from 5 euro, pounds, or dollars. Together, all these contributions ensure that many people will feel supported temporarily.”

“We will keep going until we have raised that 25,000 euro and before we start a second cycle focused on three different countries,” Eva Blaute continues. “But that doesn’t mean that we won’t already support in the meantime. Many people have no safety net right now – and that is our criterion for providing support. We select the most urgent cases and we

“This is very small-scale, but we do it because we hope to create something good by it” EVA BLAUTE Follow Your Art

will soon make the first transfers to the first five artists. It is in the most acute cases that we want to make a difference.”

“Hence this impulse action,” Eva Blaute laughs. “We have no major communications plan or a plan of attack or strategy. We consult with one another every day and we expand the initiative step by step.

We learn new things every day. This is very small-scale, and each of us has occupations besides this project, but we do it because we want to do it, because we hope to create something good by it. It sounds somewhat fatalistic, but in this sense I see Follow Your Art surviving once the corona crisis is under control. There will unfortunately still be a need for this fund.”

But Eva Blaute would not go so far as to call Follow Your Art an indictment. “This initiative is based on the desire to send out a positive signal,” she emphasizes. “To extend a helping hand and to be an example of solidarity, exchange, and dialogue by taking the lead on a small scale.

To show that it is possible to break down these fake mental and physical borders. With good will, a lot is possible.”

FOLLOW YOUR ART www.follow-your-art.org & Facebook: FollowYourArt.org

De coronacrisis doet gemeenschappen meer dan ooit terugplooien op zichzelf. De nieuwe Brusselse non-profitorganisatie Follow Your Art breekt die blik weer open met een grensoverschrijdend initiatief dat vertrekt vanuit solidariteit, uitwisseling en dialoog. Follow Your Art brengt twee luiken samen: enerzijds een call voor kunstenaars en kunstwerkers die getroffen zijn door de Covid-19-maatregelen, anderzijds een fondsenwerving, in verschillende rondes. “Elke ronde willen we 50 mensen uit drie verschillende landen elk 500 euro geven,” vertelt Eva Blaute, samen met Sana Ouchtati en Ziad Erraiss deel van het trio achter Follow Your Art. “Eerst zijn België, Tunesië en Italië aan de beurt, daarna volgen andere landen. We beseffen dat mensen met 500 euro niet gered zijn. Wij willen gewoon zoveel mogelijk mensen op korte termijn wat verlichting bieden. Mensen van over de hele wereld, omdat dit een globale crisis is. Kunst stopt niet aan grenzen. Dan mag onze solidariteit dat ook niet doen.”

NL

SOUTENEZ LES ARTS!

BRUZZ | SOLIDARITY

nor should solidarity’

STEUN DE KUNSTEN!

La crise du Covid-19 entraîne plus que jamais un repli des communautés sur elles-mêmes.

La nouvelle association bruxelloise à but non lucratif Follow Your Art offre une ouverture avec une initiative transfrontalière basée sur la solidarité, l’échange et le dialogue.

Follow Your Art s’articule autour de deux axes : d’une part, un appel aux artistes touchés par les mesures du Covid-19, et d’autre part, une collecte de fonds, en plusieurs rounds. « À chaque round, nous voulons donner 500 euros à 50 personnes de trois pays différents », explique Eva Blaute, qui fait partie avec Sana Ouchtati et Ziad Erraiss du trio à l’origine de Follow Your Art, « c’est d’abord au tour de la Belgique, de la Tunisie et de l’Italie, puis suivront d’autres pays.

Nous savons très bien que l’on ne sauvera personne avec 500 euros.

Nous voulons juste apporter à court terme un soulagement au plus grand nombre de gens possible. Des gens du monde entier, car il s’agit là d’une crise mondiale.

L’art ne s’arrête pas aux frontières.

Notre solidarité ne devrait pas avoir de frontières non plus. » FR

15 APRIL 2020

I 31

Getuigenissen

BRUSSELSE ICONEN OP LEEFTIJD OVER HUN AFZONDERING

‘Laat het maar wat drukker worden’ Vooral de oudere generatie lijdt onder de verplichte corona-afzondering. Zij moet ook leven met het feit dat ze de leeftijdsgroep met het hoogste risico is. Bekende Brusselse zeventigplussers vertellen hoe zij de coronacrisis beleven.

— MICHAËL BELLON, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

PAULA SÉMER (95 )

Tv-persoonlijkheid

“Ik ondervind veel vriendschap van mijn buren” Televisiecoryfee Paula Sémer woont alleen in haar appartement in Watermaal-Bosvoorde. Het feit dat het ruim genoeg is en midden in een park staat maakt het draaglijk. “Ik zie de zon in de ene hoek opgaan en in de andere hoek ondergaan. En daarnaast verschilt mijn leven ook niet zo veel van dat voor het coronavirus. Oud zijn brengt eenzaamheid mee, daarover moet je niet rond de pot draaien. Je bent vaak alleen, en die tijd moet je proberen te vullen met interessante bezigheden.”

“Iets gaan eten of drinken gaat niet meer, maar ik kan nog van een maaltijd genieten. Ik bestel af en toe iets bij het restaurantje L’Artisan op het Keymplein, dat nu is overgeschakeld op traiteurdienst. De patron belt elke dag en dan vraag ik wat er vandaag op het menu staat, alsof ik een rijke dame ben. (Lacht)

32

I

15 APRIL 2020

Als ik bestel, wordt dat aan mijn deur geleverd. Ze zetten alles op mijn rollator en ik betaal. Daarnaast heb ik ook drie buurvrouwen die om de beurt mijn inkopen doen. Die hele coronazaak maakt ook veel goeds los bij de mensen. Ik ondervind veel vriendschap en blijken van belangstelling. Mensen in het gebouw die ik nauwelijks ken, staan beneden aan de bel voor de camera om te vragen of ze iets kunnen doen. Hopelijk is die

“IK BEN VOOR HET EERST ECHT HUISVROUW, TERWIJL IK VOORAL GOED WANORDE KAN SCHEPPEN”

samenhorigheid en empathie iets dat we na de crisis kunnen overhouden.”

Wat Sémer vooral mist, zijn haar wandelingen en haar huishoudhulp.

“Ik hou me fit met wat tai chi en door veel rond te lopen in het appartement. Door het wegblijven van de huishoudhulp ben ik nu voor het eerst in mijn leven echt huisvrouw, terwijl ik vooral goed ben in wanorde scheppen! En stofzuigen met de rollator valt ook niet mee hoor. (Lacht)” Voor verveling is er dus niet veel tijd.

“Ondanks het glazen tussenschot kan ik op mijn terras toch een babbeltje doen met de buurvrouw over haar mimosa die in bloei staat.

Er zijn ook vriendinnen die onder het terras komen staan om wat conversatie te maken. Ze moeten dan wel hun hoorapparaat inhebben want anders geeft dat aanleiding tot

© PHOTONEWS

PAUL VAN HIMST (76 )

Voetballer en trainer

“Anderlecht was juist goed bezig. Spijtig dat we het vervolg niet zien”

hilarische toestanden. (Lacht) Mijn zoon belt dagelijks om te vertellen wat hij ziet tijdens zijn wandelingen.

En voor de rest heb ik mijn mails en internet. Ze gaan nu ook Teams proberen te installeren, maar ik moet mijn account nog in orde brengen. Iets met Microsoft.”

En dan is er de televisie natuurlijk.

“Ik volg nog altijd alles, want ik ben een nieuwsfreak. Ik neem wel veel op, want ik word ’s avonds gauw moe en dan kijk ik ’s anderendaags.

Veel zaken grijpen me erg aan, maar ik denk dat wij nog bij de gelukkigen zijn. Persoonlijk ben ik ook blij dat ik nog niet in een home terechtgekomen ben. Ik bewonder de aanpak van veel verantwoordelijken en ik vind dat we goed worden voorgelicht. De maatregelen kwamen natuurlijk een beetje te laat, maar deze situatie is met niets uit het verleden te vergelijken.”

Ook voetbalicoon Paul Van Himst zal het dit jaar zonder play-offs en zonder EK voetbal moeten doen.

Maar de sociale contacten mist hij nog meer dan het voetbal. Zolang de afzondering duurt, is het wat beredderen thuis. “Eens gaan eten of een pint pakken met kameraden zoals Eddy (Merckx, mb) is er niet meer bij. Nu die gezelligheid wegvalt, zien we wat het belangrijkste is in ons leven, dat eigenlijk nog niet zo slecht is.”

“Ik hoop voor iedereen dat we zo snel mogelijk terug naar het gewone leven kunnen. Van mij mag het weer een beetje drukker. Wie had gedacht dat ik op mijn ouderdom en in onze moderne tijd nog zoiets nog zou meemaken? Ik zag pas op televisie nog een programma over de Voyager-ruimtetuigen. We hebben daar nog contact mee op miljarden kilometers van de aarde! En tegelijk zitten we hier met een ziekte waar we geen medicijn tegen hebben.”

Van Himst doet het maximale om risico’s te vermijden. “Bij het minste dat je voelt, ben je toch wat nerveus.

Gelukkig woont mijn dochter vlakbij en brengt ze af en toe wat eten langs, want ik zie het niet zitten om naar de winkel te gaan. Ook van haar hou ik afstand. Eerder drie meter dan anderhalve meter. ’s Morgens rij ik een keer naar onze

zaak (koffiebranderij Brésor in Relegem, mb) voor wat papierwerk, omdat ik weet dat ik daar op dat moment alleen ben. We leveren ook aan hospitalen en homes, en ik denk dat een ‘bakje troost’, zoals ze zeggen, daar wel welkom is in deze zware tijd. De rest van de dag is het dan wat tv kijken, wat magazines lezen in de tuin en wat telefoneren.”

“Het voetbal mis ik natuurlijk ook.

De laatste matchen van Anderlecht waren goed, met veel goals. Spijtig dat we het vervolg daarvan niet hebben kunnen zien. Ze geven nu wel veel heruitzendingen op tv. Na de middag kijk ik weleens op Eurosport naar de koersen van twee jaar geleden. In het algemeen weet ik niet meer wie toen gewonnen heeft, dus is het toch nog boeiend.

(Lacht)” Ook de virtuele Ronde van Vlaanderen heeft Van Himst gevolgd. “Dat was ook boeiend op zijn manier. Ik heb hier ook een hometrainer die ik af en toe nog eens een half uurtje gebruik, en ik kan zeggen dat die korte inspanningen ook heel zwaar kunnen zijn.” Met nieuwe technologie en sociale media is Van Himst dan weer niet helemaal mee. “Ik ben er voorstander van, maar ik ben niet mee geëvolueerd. Ik kan bellen en sms’en, maar voor al de rest moeten ze me helpen. Spijtig dat ik me daarmee nu niet kan amuseren, maar het is nu zo.”

“IK BEN EEN VOORSTANDER VAN SOCIALE MEDIA, MAAR IK BEN HELAAS NIET MEE GEËVOLUEERD”

15 APRIL 2020

I 33

BRUSSELSE ICONEN OP LEEFTIJD OVER HUN AFZONDERING

CHRIS LOMME (81 )

Actrice en televisiepersoonlijkheid

BRUZZ | GETUIGENISSEN

“Wat is dat, angst? Je moet gewoon voorzichtig zijn. Punt”

WILL TURA (79 )

Zanger-componist

“Wie ben ik om te klagen?”

“Het zijn spannende maar vooral droevige tijden,” vindt Will Tura, die normaal juist zou begonnen zijn aan zijn Ronde van Vlaanderen langs vijf Vlaamse steden ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag, die valt op 2 augustus. “Het is de eerste keer in mijn leven dat ik zoiets ergs meemaak. Als ik denk aan de mensen die in de problemen zitten met hun gezondheid. Wie ben ik dan om te klagen?”

Getuigt het wel van genoeg respect dat het virus door sommige jongeren nogal makkelijk wordt afgedaan als een probleem voor de ouderen? “Ik ervaar geen gebrek aan respect. En het is natuurlijk ook een beetje zo.

Ik word tachtig en het kan mij

34

I

15 APRIL 2020

morgen ook overkomen. Dat is gewoon niet anders. Maar ik voel me op mijn manier nog sterk genoeg. Ik heb nog power en kan nog een aantal dingen aan. Ik blijf ook in mijn kot bij mijn vrouw, en ik bel veel met mijn zoon en mijn dochter.

De dagen kennen in deze periode weinig hoogtepunten, maar ik ben al blij als mijn vrouw, mijn kinderen, mijn zus en de rest van mijn omgeving ongedeerd blijven.”

En hoe komt een zanger die niet kan optreden de dagen door? “Ik ga een beetje af op mijn gevoel van het moment. Ik heb een aantal mensen van mijn vaste ploeg muzikanten en technici die weleens bellen om te vragen hoe het gaat, en dan geven

Chris Lomme heeft een korte vakantie en een kortfilm moeten laten schieten door de crisis, maar dat zijn niet de grootste van haar zorgen. Wat nu gebeurt, vindt ze vreselijk. “De hele wereld is gestraft, vind ik. Misschien is dat wel nuttig, want we waren hem kapot aan het maken met onze onverschilligheid tegenover de natuur. Maar het is gruwelijk dat er nu zo veel mensen van afzien. Mensen die sterven, ziek zijn of in financiële problemen komen, zoals veel van mijn collega’s.”

“Laten we hopen dat de ergste toestanden een beetje verlichten binnenkort, maar volgens mij zal dit

nog zeker een jaar aanslepen.”

Bang is Lomme niet. “Wat is dat, angst? Je moet je ervan bewust zijn dat het jou ook kan overkomen en dus moet je voorzichtig zijn. Punt. Ik ga dus weinig buiten, want mensen komen te dichtbij. Boodschappen doe ik met een masker en handschoenen. Toen ik in de winkel aan een jongen die te dichtbij stond vroeg om achteruit te gaan voor zijn en voor mijn gezondheid, zei hij ‘vieille folle’. Pas toen de winkeljuffrouw tussenbeide kwam, heeft hij zijn excuses aangeboden.”

Hoe brengt Lomme de dagen door in haar appartement? “Als ik ’s morgens opsta, is dat al eens tegen mijn

we elkaar tips om de moed erin te houden. Ik moet ook blijven lezen om de hersenen aan de gang te houden. Mijn vrouw Jenny zegt weleens ‘Arthur, dit is een artikel dat je eens moet lezen’, en dan neem ik het even mee. Ik doe ook nog altijd aan sport. Om de twee dagen ga ik lopen in het Ter Kamerenbos. Want zingen is niet alleen met de stem bezig zijn, het is ook fysiek in vorm blijven en een goede ademhaling onderhouden. En ik hou van mijn vak. Je zou zelfs kunnen zeggen dat ik er verslaafd aan ben, zoals ik zing in mijn liedje ‘Ik ben een zanger’. Ik

hoop nog altijd dat de vijf concerten die ik zou geven, kunnen worden verplaatst. Dan wil ik er ook staan en de liedjes de punch geven die ze nodig hebben. Zoals ‘Hoop doet leven’, dat nu ook weer veel wordt aangevraagd. Ik heb altijd meegevoeld met mensen die ziek waren of andere problemen hadden. Men mag de hoop niet opgeven.”

Kunnen we uit deze crisis ook leren om weer in een wat trager tempo te leven? “Nee, nee, toch niet. Het leven zoals het was, zou voor iedereen mogen terugkeren. Ik ervaar in deze situatie eerder een zekere onrust, terwijl ik normaal eigenlijk een rustig iemand ben.

Maar zolang het duurt pas ik mij natuurlijk aan, zit ik niet te zeuren en vermijd ik het moeilijk te doen.

Ook uit respect en bewondering voor de mensen die zo optimistisch in de weer blijven om anderen te helpen.

Niet alleen de experts, maar iedereen die de zieken helpt, verdient meer dan een applaus.”

“IK HOOP NOG ALTIJD DAT MIJN VIJF GEPLANDE CONCERTEN KUNNEN WORDEN VERPLAATST”

beginnen te schrijven, mijn bevindingen over de mensen en over mezelf. Vandaag zie je veel mensen die het goed doen, maar je ziet ook stommiteiten.”

In welke categorie vallen onze politici dan? “Geen commentaar. Ze zijn te laat begonnen. Ze wisten het al in januari, maar het is stil gebleven omdat ze veel te veel bezig waren met zichzelf. Nu ben ik gemeen, want je kan niet alles inschatten en mensen maken nu eenmaal fouten. Ik moet dus niet meteen op iedereen zitten kafferen, en ook proberen mild te zijn. Maar toch…”

brusselshelps.be

NL

Andere Brusselaars helpen, of zelf hulp vragen tijdens de coronacrisis?

“NU IK GEEN TEKSTEN MOET BLOKKEN, DRAAG IK GEDICHTEN VOOR UIT HET BLOTE HOOFD”

FR

Aider d’autres Bruxellois ou besoin d’aide pendant la crise Corona ?

EN

Looking for assistance or offering help during the coronacrisis?

GA NAAR

BRUSSELSHELPS.BE EN ONTDEK HOE

© EMI

goesting. (Lacht) Dan denk ik: ‘God, jongens, wat moeten we nu weer doen?’ Dan bedenk ik een paar dingen en maak ik een plan dat ik probeer vast te houden, wat niet altijd lukt. Ik ben jammer genoeg een analfabeet als het gaat over techniek en computers. Als die dingen te veel tijd vragen, word ik mistroostig. Ik heb wel mijn keuken al gepoetst, dus die is nu properder dan ooit. Als het goed weer is, kan ik het terras op. En ik doe ook nog elke dag aan yoga. Verder is het vooral lezen en schrijven. Als ik moet spelen, sta ik meestal om zes uur op om twee uur te blokken op mijn tekst. Nu ik geen teksten hoef te leren, zeg ik uit het hoofd gedichten van Hugo Claus op, of van de fantastische Antjie Krog. Ik heb net De Odyssee van Mohamed gelezen van Mohamed El Bachiri, en ik ben bezig in Grote verwachtingen van Geert Mak, en Happening van Johan Swinnen. Sinds mijn man (acteur Nand Buyl, mb) stierf, ben ik ook zelf

8 APRIL 2020

I 35

Economie

VEEL ONDERNEMINGEN GRIJPEN NAAST PREMIE

‘Een beetje hulp zou welkom zijn’ Alleen ondernemers die verplicht moeten sluiten, krijgen in Brussel een compensatie voor verliezen tijdens de coronacrisis. De rest van de ondernemingen - en dat zijn er nogal wat - kan voorlopig enkel rekenen op het krappe overbruggingsrecht van de federale overheid. In Vlaanderen zijn er andere ondersteunende maatregelen, en dat leidt tot veel onbegrip.

BRUZZ | ECONOMIE

— LILITH GEERAERTS

K

unstenaars, makelaars en andere zelfstandigen die 1819 - het informatienummer voor zelfstandigen van de Brusselse overheid - bellen, krijgen te horen dat ze niet zomaar in aanmerking komen voor eenmalige compensatie van 4.000 euro voor hun gestaakte werkzaamheden. Het Brussels Gewest vergoedt voorlopig alleen de ondernemers die gedwongen waren om te sluiten met een eenmalige hinderpremie. Maar ook zelfstandigen die niet gedwongen zijn de boeken tijdelijk dicht te doen, lijden financieel onder de coronamaatregelen.

In Vlaanderen kunnen zelfstandigen die niet gedwongen waren te sluiten wel een vergoeding van 3.000 euro krijgen, boven op de

mensen, en klinken, sleutels en hendels betekenen mogelijk besmettingsgevaar.” overbruggingspremie van de federale overheid. En dat steekt bij een aantal Brusselse ondernemers die niet moeten sluiten, maar voor wie de zaak voortzetten ook zware financiële gevolgen heeft.

“Ik werk al jarenlang onbezoldigd in de zaak van mijn man,” vertelt Olga Kleykens, vrouw van een Brusselse slotenmaker. Zij zagen zich genoodzaakt te sluiten, omdat de slotenmakerij volgens haar geen ‘essentiële’ dienst is, maar helemaal zeker is ze niet. Zij is daarmee niet de enige ondernemer die zich in die grijze zone bevindt.

“Ik sluit liever dan een boete te krijgen omdat ik toch open. Als je ziet wat er in Italië gebeurt, vind ik ook het logisch dat we moeten sluiten,” vindt Kleykens. “We komen persoonlijk in contact met de

‘Duitsland heeft wél miljarden klaar voor de kunstenaars en freelancers. Daar moeten we toch een voorbeeld aan nemen’ FELIX KINDERMANN Kunstenaar

36

I

15 APRIL 2020

WEINIG CONCREET Daarom wou Kleykens een premieaanvraag invullen, maar ze ontdekte dat hun bedrijf geen aanspraak kan maken op de hinderpremie, al sloten ze de zaak sinds het begin van de maatregelen. “Ik belde naar 1819 en werd doorverwezen naar de website,” zegt ze. “Het is allemaal zo weinig concreet. We hebben leveranciers bij wie we al jaren klant zijn - ik laat hen niet graag vallen.

Maar ik weet niet wanneer we weer open kunnen, en of dat zelfs de bedoeling zou zijn.”

“Ik heb zelfs niet eens alle telefoontjes van klanten kunnen opnemen. Die blijven bellen om te vragen of we open zijn, maar ik moest ondertussen ook de begrafenis van mijn moeder regelen,” zegt Kleykens. “Een beetje hulp, dat zou aangenaam zijn.”

Ook kunstenaars kunnen hun winkel niet sluiten - vaak hebben ze er ook geen - maar ze worden niet gecompenseerd voor de verliezen die zich voordoen in hun sector. Dat geldt trouwens ook voor gidsen in de toerismesector, en zelfs voor taxichauffeurs en immobiliënmakelaars.

“Duitsland heeft wél miljarden klaar voor de kunstenaars en freelancers. Daar moeten we toch een voorbeeld aan nemen,” vindt

Brussels kunstenaar Felix Kindermann. Ook hij kan als zelfstandig ingeschreven kunstenaar geen aanspraak maken op een compensatiepremie. “Het zal kantje boord zijn voor mij. Gelukkig is er nog die overbruggingspremie van ongeveer 1.200 per maand, maar veel kunstenaars kunnen daar zelfs geen aanspraak op maken. Ik begrijp niet waarom Brussel zo arm is, en waarom de overheid zo weinig naar ons communiceert. Hoe komt het dat ik nu pas weet dat die premie voor ons niet geldig is?”

“Wij maken de wetten niet, en nemen ook geen beslissingen, wij zijn er alleen om u daarover te informeren,” klinkt het op het nummer 1819. “We spelen alle klachten door naar de overheid, en kunnen alleen maar hopen dat er langetermijnoplossingen komen voor iedereen.”

CHOCOLATIER Van de 150 miljoen euro die was vrijgemaakt om de Brusselse ondernemingen door deze crisis te helpen, wordt via de hinderpremie voor gedwongen sluitingen al 95 miljoen geïnjecteerd. Er valt nu dus nog 55 miljoen te verdelen onder de rest van de zelfstandigen.

“Er worden federaal al maatregelen genomen met de tijdelijke werkloosheid en het overbruggingsrecht. De regionale maatregelen zijn aanvullend,” zegt Nicolas Roelens, woordvoerder van bevoegd staatsse-

Hulp aan ondernemers

© ROSA BOATENG

De verschillende overheden van het land hebben een aantal maatregelen genomen om de zelfstandigen en ondernemers bij te staan.

Dit is een overzicht van de belangrijkste beslissingen.

MAATREGELEN GENOMEN DOOR DE FEDERALE OVERHEID: > Tijdelijke werkloosheid: werkgevers kunnen een vereenvoudigde aanvraag indienen voor tijdelijke werkloosheid. Enkel Covid-19 als reden opgeven volstaat. De werknemer ontvangt een uitkering gelijk aan 70 procent van zijn gemiddeld geplafonneerd loon.

cretaris Barbara Trachte (Ecolo).

“We hebben nu eerst geprobeerd om een premie te creëren voor de mensen die moeten sluiten, maar het is moeilijk te stellen welke sectoren precies onder die regeling vallen. Dat verschilt per beroep binnen een sector. Neem het voorbeeld van de chocolatier: die werkt in de voedingssector en voorziet dus zogezegd in noodzakelijke goederen. Maar in deze crisis gaat niemand chocolaatjes bestellen.

73 procent van de Brusselse bedrijven onder de vijftig werknemers zou hiermee geholpen moeten zijn en dat zijn ook ongeveer die bedrijven die gedwongen moeten dichtgaan. Maar we werken aan een tweede golf. Het is nu eenmaal een crisissituatie.”

Finance & invest.brussels, de onafhankelijke gewestelijke investeringsmaatschappij, vindt dat het nu tijd is voor actie. “Het is normaal dat de politiek de zaken eerst degelijk analyseert om dan tot actie over te gaan. Nu is het zaak van snel volgende stappen te zetten,” vindt gedelegeerd bestuurder Franc Bogovic. Na de ‘gedelegeerde missie’ die de horeca boven water moet houden, zou hij zich graag toeleggen op compensatie van de verliezen in de creatieve sector. Maar dat is voorlopig nog toekomstmuziek. “Ik kies dat niet zelf, wij volgen de politiek. Voorlopig denkt iedereen in de eerste plaats aan jobbehoud, in welke sector dan ook.”

> Uitstel van betaling van werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid voor de eerste twee kwartalen van het jaar tot 15 december 2020. > De betalingstermijnen van belastingen (btw, bedrijfsvoorheffing, personenbelasting en vennootschapsbelasting) zijn met twee maanden

verlengd. Er worden voor die periode geen boete of bijkomende kosten aangerekend. > Overbruggingsrecht: een premie van 1.291 euro voor zelfstandigen (1.614 voor wie een gezin heeft) die minstens zeven dagen op rij moeten stoppen door de crisis.

MEER INFO: Voor België: financien.belgium.be/nl/coronavirus

MAATREGELEN GENOMEN DOOR DE VLAAMSE OVERHEID > Hinderpremie voor ondernemers die hun zaak volledig moeten sluiten. Het gaat om een eenmalige premie van 4.000 euro. Als ze na 21 dagen hun zaak nog moeten sluiten komt er een vergoeding van 160 euro per dag. > Een compensatiepremie van 3.000 euro voor

ondernemers die niet moesten sluiten maar wel hinder ondervinden en die een omzetdaling van minstens 60 procent hadden tussen midden maart en eind april, vergeleken met vorig jaar.

Een premie van 645 euro per maand voor zelfstandigen in bijberoep.

> Gigarant waarborgfonds wordt verhoogd met 1,5 miljard voor bedrijven die in de problemen komen, maar niet onder de federale waarborgregeling vallen. Gigarant geeft waarborgen voor leningen boven de 1,5 miljoen euro.

BRUZZ | ECONOMIE

Niet alle ondernemingen die de deuren sluiten, hebben recht op dezelfde tegemoetkoming.

Dat leidt tot veel onbegrip.

MEER INFO: Voor Vlaanderen: www.vlaanderen.be/corona

MAATREGELEN GENOMEN DOOR HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST: > Hinderpremie van 4.000 euro voor bedrijven die moeten sluiten door de noodmaatregelen. Vooral gericht op horeca- en reissector, maar ook voor kapperszaken. > Brussels Waarborgfonds, overheidsgarantie op bankleningen voor een totaalbedrag van 20 miljoen euro. Bedoeld voor kmo’s en zelfstandigen.

> Vrijstelling van de belasting op taxidiensten of voertuigen met chauffeur. De vrijstelling geldt voor aanslagjaar 2020.

bieden. Horecazaken met meer dan vijftig personeelsleden kunnen lenen tegen een verlaagde interestvoet.

> Hotels krijgen vrijstelling van de city taks. Ook de mogelijkheid om leningen tegen een verlaagde interestvoet toe te kennen aan de kernleveranciers van de horecasector, zodat zij de horecazaken een betalingstermijn kunnen

MEER INFO: Voor Brussel: www.1819.brussels

15 APRIL 2020

I 37

Nick Trachet

BRUSSELAAR DIE DE STAD EN DE WERELD CULINAIR ONTDEKT

Kooktarwe

BRUZZ | NICK TRACHET

Daar staan we dan, voor de slager, netjes afstand houdend op het voetpad tot het mijn beurt is om binnen te mogen.

Ondertussen zie ik in de etalage al een stapel kalfspoten liggen. Och, denk ik, ik maak nu toch bijna elke dag soep, al was het maar om bij de avondboterham geen koffie meer te moeten drinken (en thee past niet bij brood, vind ik). Dus buiten mijn vleesvoorraad ga ik naar huis met een kalfspoot onder de arm. Die dingen lijken erg populair in de Marokkaanse gemeenschap, en niet noodzakelijk om fonds of soepen te trekken.

Ik heb ooit een boekje opgepikt bij die slager: Cuisine marocaine, van Rachida Amhaouche. Het was een klein ding van in de zestig pagina’s, maar vol foto’s die stap voor stap vertellen hoe de bereiding moet. Veel tekenende recepten van de Marokkaanse keuken staan erin, en meteen begrijp ik waarom sommige ingrediënten nu zo populair zijn op onze Brusselse markten: tajine met kweeperen, tajine met artisjokken, met kardoen …

Daarom verkopen die waren zo goed!.

Daar staat ook een recept in voor hargma, ook wel pied de veau à la marocaine. Dat schijnt zowat de nationale winterplat te zijn van het land. En dus de reden waarom er zoveel kalfspoten worden verkocht. Ik lees het recept: laat de slager de poot in portie-stukken zagen. Leg ze in de drukkookpan met 1 dikke ajuin (gehakt), 250 gram kekererwten (een nacht voorgeweekt), 10 teentjes look, een snuif zout, peper uit de molen een klein schepje gemberpoeder, saffraan (of beter saffloer, de gele nepsaffraan van de Maghreb), 1/2 theelepel kaneel en nog 1/2 met zoete paprika. Verdrink met twee liter water en stoof onder druk gedurende een half uur. Maar dan volgt er iets heel bijzonders: neem zes stukjes stof en schep in elk twee lepels gespoelde kooktarwe. Maak er beursjes van en knoop deze dicht (met een touwtje, gebruik bijvoorbeeld zakdoekjes). Doe ze in de bereiding en laat opnieuw gedurende een uur (!) stoven (onder druk?). Voor het opdienen haal

je dan de bolletjes tarwe uit de lapjes stof en serveer je ze rond de schotel met de kalfspoten en kekers. Dat moest ik nu echt eens proberen! De Marokkaanse slagers, dat is waar, verkopen vaak ook kooktarwe. Ik had er nog nooit proberen klaar te maken.

Zo gezegd zo gedaan. Vol verwachting snij ik de koordjes door na dit lange drukkookproces en wat gebeurt er? De tarwe valt rul uit elkaar. Niks tarweballetjes. Daarenboven zijn ze nog maar half gekookt. Ongaar! De rest van het recept is uiteraard best smakelijk, het vlees van de kalfspoten is glibberig en zacht. De saus zit vol gelatine die later stolt tot een

“Kookboeken schrijven is niet makkelijk. Voor je het weet ben je iets belangrijks vergeten”

krachtige fond. Maar ik was nu net op die balletjes uit.

Zo zie je maar. Kookboeken schrijven is niet makkelijk. Voor je het weet ben je iets belangrijks vergeten of laat je iets weg waarvan je denkt dat iedereen dat toch weet. Ik snuister dus op het internet en vind wel veel recepten hargma, maar geen met balletjes van kooktarwe. Misschien is er iets met de voorbereiding van de tarwe?

Ik stoot op een ander tarwerecept, blé à la marocaine, zonder balletjes en zonder kalfspoot dit keer, maar ook met kekers.

Goed om te leren omgaan met die vermaledijde tarwe die niet doet wat hij moet volgens Rachida. De andere ingrediënten zijn bijna dezelfde, behalve dat deze auteur ook nog kurkuma en een klein beetje scherpe chili toevoegt. En dan komt het: laat de tarwe wellen in koud water gedurende minstens een uur. Zie je wel dat er wat vergeten was! Die ‘minstens een uur’ wordt al snel een nachtje, want ik was een tijd met andere dingen bezig.

De volgende dag maak ik de bereiding.

Eerst de erwten met kruiden opzetten in een halve liter water in de snelkookpan, gedurende 15 minuten. Goed. Open de preskassuul, doe er de (uitgelekte) tarwe bij, een snuifje zout en nog eens 250 ml water. Ook goed. Op dat ogenblik neem ik enkele schepjes van de tarwe en bind ze opnieuw in buideltjes in zakdoekjes. Dat erbij, deksel op de drukpan en nog eens 40 minuten onder pressing. De losse tarwe lijkt best gelukt. Het zetmeel is voldoende gegelifieerd om gaar te noemen. De buitenkant is wat wasachtig en veerkrachtig, maar dat geeft een niet onaangenaam mondgevoel. De tarwe in de buideltjes ondertussen lijkt nog altijd nergens op. Alles valt weer uit elkaar. Dat balletjes maken bleek een illusie. Of kent iemand de oplossing? Alles bijeen toch … smakelijk.

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet 38

I

15 APRIL 2020

Spread the word, not the virus. Display this poster in your window!

Verspreid de boodschap, niet het virus. Hang deze poster aan je raam!

Passez-vous le mot, pas le virus. Affichez donc ce poster Ă votre fenĂŞtre !

STAY HOME

STOP CORONA

en doe de

CHECK CHECK CHECK

Ik blijf thuis en was regelmatig mijn handen.

Ik heb met ouderen alleen telefonisch of digitaal contact.

Ik hou 1,5 meter afstand als ik echt buiten moet zijn.

Vragen over corona?

Ga naar www.info-coronavirus.be of bel 0800 14 689

#IKREDLEVENS