BRUZZ actua - editie 1687

Rubrieknaam

#1687 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

04 | 12 | 2019

VLAAMSE BESPARINGEN IN BRUSSEL

BRUZZ | RUBRIEK

ANALYSES, REACTIES EN INTERVIEWS

© IVAN PUT

‘Mensen zouden verbaasd zijn als ze zien hoe hard wij werken’ S I M O N C A R D O N , VO O R Z I T T E R N E D E R L A N D STA L I G E R E C H T B A N K VA N E E R ST E A A N L E G

Uitzonderlijk wonen op de site van Tour & Taxis 45 % verkocht in een mum van tijd. Ontdek hét referentieproject van Brussel op dit moment.

2019/11/06_Pub_Bruzz_215x142,5_v7.indd 1

21/11/2019 10:05

BADA BOUM Goed verzekerd voor Brussel ?

In Brussel is een ongeluk snel gebeurd: twee auto’s die botsen, een val met de fiets, een bal die door een ruit vliegt… Het is niet altijd makkelijk om te weten wat te doen in dergelijke situaties.

Precies daarom stellen de experten van KBC Brussels u KBC Brussels Assist voor, een app die het u mogelijk maakt online een ongeval aan te geven, uw verzekeringsmakelaar te contacteren of foto’s van de feiten op te slaan. Meer Info: KBC Brussels Live: 02 303 31 60 V.U. : KBC Group NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel.

2019-039-KBC BR_Annonce Bruzz_215x142,5_NL.indd 3

13/11/19 09:42

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een por tret

GEORGIO VALENTINO, ZEEHONDSTRAAT BRUSSEL "Het voelt goed om terug te zijn. Ik woonde bijna tien jaar in Brussel, maar ben nu teruggekeerd naar mijn geboortestreek Florida. Daar ben ik redacteur bij Folio Weekly

in Jacksonville. Deze doorregende Belgische straten brengen herinneringen terug. Als undergroundmuzikant speelde ik in alle downtown alternatieve plekken: café Central,

La salle martine, DNA, Monk, Archiduc, La compilothèque. Dat waren salad day and glory years tegelijkertijd. Nu ben ik een gelegenheidsbezoeker. Ik waai binnen

voor 24 uur, ik spook door de oude vertrouwde plekken, drink een Tripel Verschueren en verdwijn opnieuw. Op naar Berlijn. Misschien pik ik de muziek weer op."

4 DECEMBER 2019

I

3

Inhoud

CULTUUR IN BRUSSEL?

BRUZZ SELECT DE ULTIEME CULTUURGIDS VOOR BRUSSEL

Dossier

Spreektijd

16

Simon Cardon, voorzitter rechtbank van eerste aanleg

“Een rechter mag zich nooit meer wanen dan de persoon die voor hem staat”

03

Chou de Bruxelles

06

In beeld

08

De week

10

NOG MEER BRUSSEL BIJ BRUZZ Keith Haring

GA NAAR BRUZZculture.be OF DOWNLOAD DE GRATIS BRUZZ APP

Hoe de Vlaamse besparingen Brussel extra treffen

De zeven hoofdzonden

Grote retrospectieve tentoonstelling in BOZAR van de legendarische Amerikaanse kunstenaar. Ontdek het nog steeds zeer actuele oeuvre met de bekende iconische motieven.

Vanaf 6 december BOZAR Gratis tickets op pagina 5,

Zeven bekende Brusselaars bekennen hun zonden. Aan de hand van de bekende prenten van Pieter Bruegel leggen ze hun ziel bloot. Met onder anderen Luckas Vander Taelen, Caroline Pauwels en Marc Didden.

Elke donderdag

BRUZZ magazine UIT.

BRUZZ tv BRUZZ.be

Caroline Pauwels, rector van de VUB

Edito

EDITO

Verveld — STEVEN VAN GARSSE

Samenleving

24

26

Enfant Terrible

29

Beeldspraak

30

Nick Trachet

31

Big City

2019

BRUSSEL HELPT

De Grootste Spaghettislag ter Wereld bracht vorige zaterdag meer dan 3.000 spaghetti-eters op de been.

Brussel Helpt loopt nog even door, het eindbedrag wordt bekendgemaakt op de Warmathon op 19 december.

Doneren aan DoucheFLUX kan nog altijd via brusselhelpt.be

Donderdag 19 december

WARMATHON

Paars-groen staat in de steigers. Maar het bouwwerk kan nog instuiken. Tot zover de berichtgeving over de federale regeringsvorming, na een geheime onderhandeling tussen Franstalige en Nederlandstalige rode, blauwe en groene partijen op zaterdag en de reacties van de partijbureaus op maandagmiddag.

Daarbij raakte het andere weekendnieuws wat ondergesneeuwd. Olivier Maingain heeft na bijna 25 jaar een opvolger: François De Smet werd zondag met ruime meerderheid door de leden verkozen als de nieuwe voorzitter van Défi.

Daarmee wordt een belangrijke bladzijde omgedraaid in de Belgo-Brusselse politiek.

Maingain is voor veel Nederlandstaligen nog altijd de rabiate francofoon die maar wat graag elke dag een Vlaming tussen zijn boterham legt. Zelfs al klopt dat niet helemaal. Maingain heeft de partij al eerder zachtjes een andere richting ingeduwd. Hij veranderde in 2015 de naam. De Front démocratique des francophones (FDF) van weleer werd de Démocrate Fédéraliste Indépendant (Défi).

De vergelijking met de N-VA is interessant.

Ook die veranderde van naam, maar heeft haar oorspronkelijke DNA nooit losgelaten.

De N-VA streeft nog altijd naar een onafhankelijk Vlaanderen. Défi zal nog wel de Franstalige belangen verdedigen, maar dat komt niet langer op de eerste plaats.

Hoe dat komt, is voer voor onderzoek, maar zeker is dat de splitsing van Brussel-HalleVilvoorde de politieke actieradius van Défi aanzienlijk verkleind heeft. Maingain heeft zich onlangs in een onbewaakt moment zelfs afgevraagd of zijn partij over 25 jaar nog zal bestaan.

Hoe dan ook wacht zijn opvolger François De Smet geen makkelijke taak. Hij moet de partij verder uitbouwen in Wallonië en de links-liberale koers nog uitdrukkelijker

vormgeven.

Voordeel is alvast dat hij niet gezien kan worden als een politicus met een aangebrand FDF-verleden. Zo kan hij makkelijk de cesuur maken. De Smet is nog maar amper een jaar lid van de Défi - voordien stond hij dichter bij de MR. Hij heeft zich ook al geout als een echte federalist die niet wil weten van een Franstalige rompstaat België, zonder Vlaanderen.

Hij kan nu, als voormalig directeur van het federaal migratiecentrum Myria en groot verdediger van de mensenrechten, politiek uit de verf komen door zich af te zetten tegen de rechtervleugel van de MR, die weleens meegaat in het antivreemdelingendiscours van de N-VA. Tegelijk heeft hij ook al grote reserves geuit tegen een al te fel volksnationalisme.

De Smet kent zijn tegenstanders. Hij ging als directeur van Myria meermaals met staatssecretaris Theo Francken (N-VA) in de clinch over asiel en migratie.

Dat maakt hem meteen tot een interessante partner voor informateur Paul Magnette (PS). De Smet sluit niet uit dat Défi als minipartijtje in de Kamer de paars-groene meerderheid zal versterken.

En in Brussel? Daar kan hij rust brengen.

Maingain en zijn gedoodverfde opvolger Bernard Clerfayt, nu minister in de Brusselse regering, stonden bijwijlen als kemphanen tegen over elkaar.

Défi heeft in de hoofdstad zeker nog een rol te spelen. In de lokale politiek valt de partij al enkele decennia op door haar bestuursvaardigheid. En de links-liberale ideeën hebben wellicht niet ingeboet aan aantrekkingskracht bij potentiële kiezers die ontgoocheld zijn door een te linkse PS, maar de MR dan weer te conservatief vinden. En de Nederlandstaligen? Die zullen zelf moeten vaststellen hoeveel FDF er nog zit in het Défi van François De Smet.

BRUZZ | VOORAF

Het juridische kluwen van draagmoederschap

“De Smet kan niet gezien worden als een politicus met een aangebrand FDF-verleden”

4 DECEMBER 2019

I

5

6

I

4 DECEMBER 2019

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Pret op Brouckère

© SASKIA VANDERSTICHELE

De negentiende editie van Winterpret werd afgelopen vrijdagavond officieel geopend.

Door de aanleg van de voetgangerszone ziet de kerstmarkt er enigszins anders uit dan de vorige jaren. De schaatspiste, die eerst op de Vismarkt en later op het Muntplein stond, werd nu gebouwd op het vernieuwde De Brouckèreplein. De rest van het plein is opgevuld met de bekende stalletjes. Het typisch Brusselse fenomeen Chez Jef & Fils heeft zijn kar met gepofte kastanjes dan ook maar op die plek geparkeerd.

4 DECEMBER 2019

I

7

De week

Terugblik op het nieuws

De Ultieme

Roken op café

1.800

De Ultieme Hallucinatie, het iconische art-nouveaupand aan de Koningsstraat in Sint-Joost, is weer open. Drie jaar geleden werd het restaurant failliet verklaard. Sindsdien stond het leeg, tot in 2018 een overnemer werd gevonden. Die wilde het pand omdopen tot ‘The Ultimate Hallucination’, maar dat ging niet door.

In negen op de tien gevallen seponeert het Brussels parket dossiers over onbetaalde boetes aan cafés waar binnen werd gerookt. Dat is opmerkelijk meer dan in Vlaanderen (52 procent) en in Wallonië (51 procent).

De eVillo, de elektrische variant op de stadsfietsen van Villo, is sinds vrijdag beschikbaar in Brussel.

Verdeler JCDecaux plant meteen 1.800 elektrische hybride deelfietsen neer in de hoofdstad.

Opvallend is dat de fietsen enkel gebruikt kunnen worden met een persoonlijke draagbare batterij.

NIEUWE FIETSNORM MOET AANTAL FIETSERS DOEN STIJGEN

Een fietsenstalling per hoofdkussen BRUZZ | DE WEEK

Het aantal fietsenstallingen in nieuwe gebouwen gaat in Brussel fors omhoog. Nu schrijft de wet één fietsstelplaats per woning voor. Dat wordt er één per hoofdkussen.

— BRAM VAN RENTERGHEM

H

et aandeel van de fiets steeg de voorbije jaren gestaag, van een kleine vier procent naar zeven procent van alle verplaatsingen in het Brusselse verkeer.

Goed maar niet goed genoeg, vindt de Brusselse regering, want in het regeerakkoord staat dat ze dat aandeel nog eens wil verdubbelen, tot veertien procent. Om die doelstelling te halen, wil de regering vooral veel extra fietspaden aanleggen. Logisch, want de gebrekkige fietsinfrastructuur is een van de voornaamste obstakels, zo leert ook een onderzoek van Pro Velo.

Maar een goeie stal voor het stalen ros is evengoed belangrijk – zeker in tijden waarin de verkoop van dure elektrische fietsen boomt. Gemeenten en Gewest bouwen daarom volop fietsboxen bij, maar dat is niet voldoende. “De vraag stijgt evenredig met het aanbod,” zegt Joachim Selvais van fietsboxbeheerder Cyclo.

Gelukkig wordt ook bij het neerzetten van een nieuw gebouw al meteen aan de fiets gedacht. De regelgeving daarvoor dateert wel al

8

I

4 DECEMBER 2019

van eind 2006. Die schreef toen voor dat elk nieuw gebouw met meerdere woningen een lokaal moet omvatten met minimaal één stelplaats per woning.

Te weinig, vond de vorige Brusselse regering, die een procedure begon om de regelgeving, officieel de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV), te herzien.

Wordt nog vermeld in die GSV: de parkeernorm, of het aantal (ondergrondse) parkeerplaatsen dat er per woning moet zijn.

Wat blijkt: terwijl het aantal parkeerplaatsen per woning omlaag zal gaan – van minimaal 1 naar minimaal 0,5 parkeerplaatsen per woning – stijgt het aantal fietsparkings per woning net.

In het eerste ontwerp was sprake van één fietsenstalling per slaapkamer. De nieuwe regering vond dat echter niet genoeg, en keurde in eerste lezing een voorstel goed dat nog verder gaat.

Het nieuw ontwerp spreekt nu van één fietsparkeerplaats per persoon die in het appartement of huis woont of, zoals bouwmeester Kristiaan Borret het stelt: “Een fietsenstalling per hoofdkussen.”

Een plek om de fiets te stallen is verplicht in elke nieuwbouw met meerdere woningen. © JOHANNES GRILLET

Echt revolutionair is die verhouding trouwens niet. “Toen ik in 2014 uit Antwerpen wegging, was dat daar toen al de norm,” aldus Borret, die er ook op wijst dat er per tien fietsparkeerplaatsen ook één plaats zal moeten worden afgebakend voor bakfietsen en fietsen met kinderwagens.

TOEGANKELIJKHEID Naast kwantiteit is er ook oog voor kwaliteit, waarbij vooral de toegankelijkheid een rol speelt. Zo zullen de fietsplaatsen zich in een overdekte en beveiligde ruimte zonder niveauverschillen moeten bevinden, met een veilige toegangshelling en geschikte, ruime voorzieningen zodat de fietser zonder geknoei zijn fiets kan stallen.

Is de fietsenstalling bereikbaar met een lift, dan moet die minstens twee meter diep zijn. In nieuwe kantoren moet er dan weer een lokaal zijn met douches en lockers, en dat in de

buurt van de parkeerplaatsen voor fietsers.

“Wat in de verordening staat, moet gezien worden als een minimum,” zegt Borret. “Zo moeten fietsenstallingen best zo dicht mogelijk bij de trappen en de liften liggen. Het moet makkelijker zijn om de fietsparking te bereiken dan de autoparking.

Want hoe toegankelijker een vervoersmiddel, hoe meer je het gebruikt. Het is ook aan te bevelen dat je de fietsparking compartimenteert,” vervolgt Borret. “Want die ruimtes die nu in de plannen van nieuwbouw staan, zijn grote genereuze ruimtes. Beter is om die op te delen in kleinere stallingen, bijvoorbeeld per tien appartementen. Een andere optie is om voldoende stalruimte te voorzien naast de deur van je appartement, op je eigen verdieping. Zo kunnen de kinderen in het kinderzitje of de boodschappen in fietszakken blijven zitten.”

Brussel Helpt

Hoofdkantoor Delhaize

Oudste hofleverancier

De Brussel Helpt-actie van BRUZZ is dit jaar goed voor minstens 45.303 euro, die integraal naar daklozenorganisatie Doucheflux gaan. Met dank aan 65 spaghettiteams en 3.192 spaghetti-eters.

Dat maakten ministers Benjamin Dalle (CD&V) en Sven Gatz (Open VLD) bekend.

De gewestelijke stadsontwikkelingsmaatschappij Citydev koopt de grond van het oude hoofdkantoor van Delhaize in Sint-Jans-Molenbeek aan.

Beide partijen bereiken daarover donderdag een akkoord. Wat de exacte invulling van het terrein zal worden, is nog niet bekend.

Na 190 jaar stopt de oudste hofleverancier, Demeuldre uit Elsene, er eind april volgend jaar mee.

Demeuldre levert al porseleinen servies aan het koningshuis sinds het ontstaan van België. Tot 1960 was Demeuldre nog een echte porseleinfabriek op de Waversesteenweg.

Iedere Brusselaar heeft volgens mij de plicht om een diverse vriendenkring uit te bouwen FATIMA ZIBOUH , onderzoekster en Molenbekenaar

BRUZZ | DE WEEK

(in ‘De Standaard’)

Cartoon Wauter

Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

Voor alle duidelijkheid: die laatste voorstellen zijn ideeën van de bouwmeester. Of die in het GSV zullen of kunnen komen, is op dit moment niet duidelijk.

Wel duidelijk is dat het van één stalling per woning naar één stalling per hoofdkussen gaat, iets waar de bouwondernemingen wel oren naar hebben. “Wij denken altijd aan de bewoners,” stelt Charlotte Mahieu van bouwonderneming Besix Red. “En zachte mobiliteit staat op dit moment centraal bij onze klanten.

Wij willen dan ook op hun behoeftes anticiperen.”

De nieuwe regelgeving is nu door de ministers goedgekeurd in eerste lezing. Een tweede lezing volgt, maar de nieuwe normen zijn niet voor meteen. “Nog niet alle adviezen zijn binnen,” klinkt het op het kabinet van minister Pascal Smet (one. brussels). “De goedkeuring van de nieuwe normen zal nog minstens een half jaar duren.”

4 DECEMBER 2019

I

9

Spreektijd

Simon Cardon, de nieuwe voorzitter van de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg: “Ik word nu vooral manager.�

10

I

4 DECEMBER 2019

Simon Cardon is nieuwe voorzitter van de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg

‘Rechtbank moet afdalen uit ivoren toren’ BRUZZ | DE VERHALEN

“De rechtbank moet transparanter worden,” vindt Simon Cardon de Lichtbuer, de nieuwe voorzitter van de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel.

“Ik wil af van de idee van de ivoren toren.”

— BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

S

Vorige week legde hij de eed af, volgens de gerechtelijke geplogenheden uitgedost in toga, die voor de gelegenheid versierd was met de Belgische driekleur, en met de toque in de hand. “Of ik die toga nog vaak zal dragen, weet ik niet. Ik zou nog wel graag zetelen als rechter, maar ik vrees dat ik daar niet meer veel tijd voor zal hebben. Ik word nu vooral manager.”

Wat is uw taak als voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg?

SIMON CARDON: De voorzitter is de korpsoverste van de Nederlandstalige rechtbank, hij heeft dus de leiding over de verschillende secties: burgerlijk, correctioneel, familie, jeugd, onderzoek en strafuitvoering.

Samen met de voorzitter van de Franstalige rechtbank ben ik ook ▲

inds de splitsing van het gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde in 2014 heeft Brussel een aparte Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg. Die werd de afgelopen vijf jaar geleid door Alfred Vanwinsen. Tot verbazing van velen besloot de Hoge Raad voor Justitie in februari om het voorzittersmandaat van Vanwinsen, en ook dat van zijn Franstalige ambtsgenoot, de flamboyante en mediatieke Luc Hennart, niet te verlengen.

Zo kwam de weg open te liggen voor de jongere generatie. Aan Nederlandstalige zijde viel de keuze op de 49-jarige Simon Cardon de Lichtbuer, die zichzelf kort en bondig Simon Cardon noemt en die de afgelopen jaren vrederechter was in Sint-Genesius-Rode.

4 DECEMBER 2019

I

11

DOE NET ALS PETER MEE AAN DE WARMATHON VAN BRUSSEL T.V.V. PARANTEE-PSYLOS En zorg ervoor dat kinderen met een beperking dichter bij huis kunnen sporten.

W A A R M

PETER GENYN PARALYMPIC TEAM BELGIUM ATLEET

T

INSCHRIJVEN OP DEWARMSTEWEEK.BE 19 dec. 2019 Koning Boudewijnstadion

H

N O

TEN VOORDELE VAN

MET DE STEUN VAN

Simon Cardon

▲

korpsoverste van de vrederechters van het arrondissement. Voorts vallen de Nederlandstalige politierechters onder mijn bevoegdheid.

Alles samen gaat het om bijna zeventig magistraten, plus nog een deel van het griffiepersoneel. Veel volk dus.

Mijn taak is voor een flink stuk organisatorisch. Wat te doen als er mensen te kort zijn, sluiten we die of die kamer, waar leggen we de prioriteiten? Voorts is het een representatieve functie, ik moet de contacten leggen met de FOD Justitie en de minister van Justitie.

Bemoeit u zich ook inhoudelijk met de beslissingen van de rechters?

CARDON: Neen, ik mag niet

Justitie kampt met veel problemen.

De achterop hinkende informatisering, de afgeleefde gebouwen, het tekort aan personeel. Wat is voor u het grootste probleem in Brussel?

CARDON: Het gebrek aan kandi-

daat-vrederechters. Vijf van de achttien Brusselse kantons zitten zonder titularis. En in 2020 gaan nog twee vrederechters op pensioen.

“De mensen zouden verbaasd kijken als ze horen hoe hard hier gewerkt wordt” SIMON CARDON VOORZITTER NEDERLANDSTALIGE RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG

Hoe komt het dat er geen interesse is voor die job?

49 jaar

eerste aanleg van Brussel

CARDON: Ik denk dat het beroep van

woont in Laken studeerde rechten in Namen en Leuven

2012-2019: vrederechter van het kanon Sint-Genesius-Rode

magistraat in de ogen van juristen niet meer de aantrekkingskracht heeft die het vroeger had. De hele negatieve berichtgeving – onderbemand, slechte gebouwen, slechte IT – maakt het er allemaal niet aantrekkelijker op.

Voor vrederechters in Brussel komt daar nog bij dat ze zeer goed tweetalig moeten zijn. Ook hebben ze niet meer de garantie dat ze altijd op hetzelfde vredegerecht zullen zetelen. Ze kunnen van Anderlecht naar Ukkel gestuurd worden.

Bovendien zit een vrederechter een beetje op een eiland. Ook dat schrikt af.

Zelf vind ik het een van de mooiste functies als rechter omdat je zo dicht bij de mensen staat.

vrijwilliger bij maatschappelijke projecten als Boost, Le Rayon Vert en Tada

dan kwamen de eerste computers binnen. We spreken nog niet over een netwerk.

Tegenwoordig is er intranet.

Advocaten kunnen hun conclusies nu ook elektronisch neerleggen. Het begint dus op gang te komen. Maar de weg is nog lang. Alle databanken stemmen nog niet overeen, er gebeurt nog heel veel op papier. Het is een van de grote werven, maar ik heb er geen vat op. Dat moet vanuit het politiek beleid gestuurd worden.

De afgelopen twintig jaar hebben de achtereenvolgende justitieministers hun tanden stukgebeten op de modernisering van justitie. Het lukt maar niet.

CARDON: Neen, het lukt niet. Er

CARDON: Klopt. Ik reed tot voor kort

altijd met de scooter van mijn huis in Laken naar het vredegerecht in Sint-Genesius-Rode en passeerde op die vijftien kilometer langs zeven of acht vredegerechten.

Er ligt nu een plan op tafel om de achttien vredegerechten te herleiden tot zes clusters. De kantons en de vrederechters blijven behouden, maar worden per twee, drie of vier gebundeld op één plek. Zo heb je nog telkens één griffie nodig, ook daar zijn serieuze personeelstekorten. En het beroep van vrederechter wordt hopelijk aantrekkelijker, doordat ze niet meer zo geïsoleerd zijn.

Het is een manier om de vredegerechten in Brussel te redden.

Anders loopt het mogelijk niet goed af. En als de werking van de vredegerechten in het honderd loopt, zal het vertrouwen van de mensen in justitie helemaal zoekraken.

Hoe zit het ondertussen met de informatisering van justitie. Komt die eindelijk op gang?

CARDON: Er zijn nu computers (lacht).

We komen inderdaad van ver. Toen ik hier in 1996 met de stage begon, kreeg ik een blok carbonpapier in de handen gedrukt. Twee jaar later ontsnapte Marc Dutroux en vanaf

worden niet genoeg middelen ingezet.

De politiek zegt dan weer dat de magistratuur terughoudend is.

Is dat niet zo? Ligt de magistratuur niet dwars?

CARDON: De magistratuur is een

milieu dat bestempeld wordt als eerder conservatief, maar daar komt verandering in. De magistratuur verjongt, de jongere generatie heeft de gouden jaren niet gekend, ze is meegegroeid met de besparingen.

Neem de werklastmeting, een kwestie die al jaren aansleept. Voor hij de personeelskaders aanpast, wil de minister eerst zo’n meting laten

▲

Brussel telt wel heel veel vredegerechten, die soms op een boogscheut van elkaar liggen.

1999-2012: rechter in de (toen nog tweetalige) rechtbank van

BRUZZ | DE VERHALEN

zeggen: je moet zo of zo oordelen.

Dat zou een inbreuk zijn op de onafhankelijkheid van de rechter.

Het parket mag wel een bepaald vervolgingsbeleid hanteren, de rechtbank niet

4 DECEMBER 2019

I

13

Nooit de draad kwijt Het Brussels Parlement wil zijn diensten versterken met gemotiveerde, dynamische en toegewijde medewerkers.

U hebt:

-een masterdiploma;

-uitstekende rechtskennis;

-heel goede kennis van het Frans.

Zijn kwaliteit van dienstverlening, algemeen belang, teamspirit, respect en integriteit sleutelwaarden voor u?

Kom dan bij ons team werken en neem daarvoor deel aan de vergelijkende examens die het Brussels Parlement organiseert voor universitairen (attachĂŠs).

Voor meer info www.selor.be

Simon Cardon

▲ BRUZZ | DE VERHALEN

uitvoeren. De magistraten zouden tegen zijn, omdat de mensen dan zouden kunnen zien dat ze niet genoeg werk hebben.

Wellicht is er vanuit een bepaalde hoek van de magistratuur inderdaad weerstand. Maar het kantelt. Als voorzitter en manager van de rechtbank ben ik alleszins voorstander. Ik wil weten wat de werklast is van iedere magistraat.

We zijn een overheidsdienst die betaald wordt met belastinggeld, we moeten transparant zijn.

We hoeven ons ook niet te schamen voor de werkdruk.

Integendeel, de mensen zouden nogal verbaasd kijken als ze horen hoe hard hier gewerkt wordt. Er zijn magistraten die minder werken en sommigen die echt weinig doen.

Maar het overgrote deel werkt zich te pletter.

Hoe zit het dan met de fameuze gerechtelijke achterstand?

CARDON: Op de Nederlandstalige

rechtbank van eerste aanleg en bij de vredegerechten is geen structurele achterstand. Het gaat vrij vlotjes, de termijnen zijn redelijk.

Wat noemt u redelijk?

CARDON: Vanaf het moment dat een

zaak klaar is om gepleit te worden tot aan de uitspraak duurt het enkele maanden. Dat is oké. Niet zoals bij het hof van beroep waar je soms jaren wacht. Daar zit het knelpunt.

Bij de Franstalige rechtbank van eerste aanleg zijn de termijnen ook wat langer door het tekort aan magistraten. Maar de Nederlandse rechtbank van eerste aanleg is een goed draaiende rechtbank.

De berichten dat het allemaal kommer en kwel is bij justitie kloppen dus niet?

“Als rechter mag je je niet beter wanen dan de mensen die voor je staan” SIMON CARDON VOORZITTER NEDERLANDSTALIGE RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG

CARDON: Ik denk dat ik mijn nek zal

moeten uitsteken. Af en toe moet je zeggen: nu is het genoeg. Alles is een kwestie van stijl en diplomatie. Ik ben niet van plan om mensen tegen mij in het harnas te jagen en de conflicten op te zoeken.

Tot slot, wat is een goede rechter? goede vonnissen voor de rechtzoekenden. Want het gaat wel om een openbare dienstverlening.

Ik wil ook dat de magistratuur uit haar ivoren toren stapt, dat er een dialoog komt met de buitenwereld. Ik zal mijn eigen maatschappelijke engagementen daarom ook niet afbouwen. Ik vind het belangrijk om een vinger aan de pols te houden.

CARDON: Daar zou absoluut in

CARDON: Een goede rechter is

moeten geïnvesteerd worden. Zo’n mooi gebouw, of beter, het is een baken in de stad, met een grote historische waarde.

iemand die rustig kan luisteren. Hij moet een beetje gezag uitstralen, maar tegelijk heel respectvol omgaan met mensen. Ik vind het heel belangrijk dat je je als rechter niet beter waant dan de mensen die voor je staan. Je moet ook respect hebben voor de zaak. Als twee buren een geschil hebben over een overhangende tak, verwachten ze van de rechter dat die daar niet lichtzinnig mee omgaat. Het respect moet natuurlijk wel wederzijds zijn.

Maar is dat het gebouw waar anno 2019 de rechtspraak moet gebeuren?

CARDON: Neen, daarvoor is het veel

zijn niet pamfletterig. En het blijft, zoals nu, discreet, in kleine zaaltjes en meestal alleen voor mensen die ik ken. Ik zal het nodig hebben als uitlaatklep.

te imposant. Vroeger was het de bedoeling dat je met een knoop in je maag naar binnen zou wandelen.

Maar dat is niet meer van onze tijd.

Een deel van de rechtbanken van eerste aanleg huist intussen in zakelijke, moderne gebouwen vlak bij het Justitiepaleis. Je merkt meteen dat dat beter is voor de mensen. Gewone zalen, zonder plafonds van zestien meter hoog.

Niet dat verpletterende.

Hoe ziet u de toekomst van het Justitiepaleis, dat al jaren in de steigers staat?

De vorige Franstalige voorzitter, Luc Hennart, stond bekend voor zijn ‘franc-parler’ en soms schokkende

CARDON: Ik vind dat het meevalt. Ik

wil niet naïef zijn en zeggen dat alles perfect is. Er zijn niet genoeg middelen, de kaders zijn niet opgevuld. Maar het draait, de uitspraken zijn van kwaliteit. Er zijn veel jonge, gedreven magistraten en er is veel goede wil.

Die negatieve berichtgeving speelt ons parten. Daarom wil ik vooral het positieve benadrukken. Door hen te ondersteunen en vertrouwen te creëren, wil ik ervoor zorgen dat de rechters gemotiveerd en betrokken blijven. Het resultaat moet zijn:

opmerkingen. Het werd hem niet door iedereen in dank afgenomen.

Hoe vrij kunt u spreken?

U treedt ook op als chansonnier, onder de artiestennaam Beauparleur.

Kunt u dat als voorzitter nog blijven doen?

CARDON: Ik denk het wel. Mijn liedjes

Liever geen mensen in korte broek in de rechtszaal?

CARDON: Liever niet, maar als het zo

is, moet je de mensen ook niet uitkafferen.

Belangrijk ook: een rechter moet kunnen beslissen. Niets zo dramatisch als een rechter die blijft wikken en wegen.

4 DECEMBER 2019

I

15

Dossier

Wat de besparingen over de band Vlaanderen-Brussel zeggen

Brussel extra getroffen door besparingsronde BESPARINGSRONDE

BRUSSELBEGROTING

BRUZZ | DE VERHALEN

0,66 BRUSSELFONDS

2,9

mln euro

of - 45 procent van het budget

mln euro

of - 6 procent van het budget

VGC-BUDGET VIA STEDENBELEID

1

mln euro

of - 6 procent van het budget

SUBSIDIES KUNSTEN EN ANDERE

3,8

mln * euro

of -3 tot - 6 procent van het budget *schatting SP.A

VGC-DOTATIE Blijft stabiel op 27 miljoen euro

BRON: BEGROTING VLAAMSE REGERING

© PHOTONEWS

16

I

4 DECEMBER 2019

E

artistieke of het personeel te moeten snijden,” legt Bonte uit.

“Maar dat maakt wel dat het deze keer extra hard aankomt. Op steun aan jong talent kunnen we niet besparen, want dat is onze missie. Dus vrees ik dat we nu wel aan het personeel moeten raken.”

Een gelijkaardig geluid klinkt bij verschillende organisaties die we contacteren. Muntpunt zal het bijvoorbeeld met 2,5 voltijdsequivalenten (vte’s) minder moeten doen, door niet-vervanging van vertrekkers. “Dat klinkt niet ingrijpend, maar we hebben jaar na jaar wel steeds meer gebruikers,” vertelt directeur Roel Leemans. Ook het Huis voor Gezondheid of BRUZZ zal het de komende jaren met minder personeel moeten doen.

Hoe pijnlijk de besparing op de subsidies ook zijn, ze in vraag stellen is lastig als de rekening voor iedereen dezelfde is, zoals bij het cultuurbeleid. Een deel van de kritiek richt zich dan ook op de

GEERT VAN ISTENDAEL SCHRIJVER

BRUSSEL STILLETJES LOSSEN De cultuurbesparingen mogen dan overal dezelfde zijn, dat geldt niet voor andere domeinen. Zo haalt Vlaanderen jaarlijks bijna 4 miljoen weg uit Brussel door besparingen op de middelen uit het stedenbeleid en het Brusselfonds. Tegelijk creëert de Vlaamse regering een nieuw fonds voor de Denderstreek, ook goed voor 4 miljoen per jaar. En ook de Rand rond Brussel krijgt zijn eigen fonds met hetzelfde jaarlijkse bedrag.

De extra middelen voor steden en gemeenten beperken

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) liet in zijn beleidsnota weten dat hij in voldoende capaciteit wil blijven voorzien in Brussel.

SNIJDEN IN PERSONEEL Zes procent doet pijn, zeker voor organisaties die de voorbije jaren al moesten besparen. “In 2014 was er ook al eens een besparingsronde en toen hebben we er alles aan gedaan om niet in het

“Als oude flamingant vind ik dat Vlaanderen zijn hoofdstad moet heroveren, vooral door massaal in het onderwijs te investeren”

▲

ven terugspoelen. Dat de Vlaamse regering op alle subsidies bespaart, had u al begrepen. Die maatregel treft met name de cultuursector midscheeps. Vooral de hakbijl in de projectsubsidies voor beginnende kunstenaars valt daarbij op: die middelen dalen maar liefst met zestig procent, terwijl de algemene besparing zes procent bedraagt.

De vermindering van de cultuursubsidies is dezelfde in heel Vlaanderen. Toch is de maatregel in Brussel extra pijnlijk. De stad is nu eenmaal een magneet voor creativiteit en telt dan ook erg veel culturele spelers. “Vooral jonge kunstenaars trekken de voorbije jaren eerst naar Brussel,” legt Tom Bonte, directeur van de Beursschouwburg en voorzitter van het Brussels Kunstenoverleg, uit.

“Daarom is het mes in de projectsubsidies zo’n probleem.

Een kwart van die subsidies kwam in Brussel terecht.”

De besparingen beperken zich niet tot de cultuursector. Ook andere Brusselse organisaties zoals Muntpunt, het Huis van het Nederlands, Brik of BRUZZ moeten zes procent op hun middelen uit de Brusselbegroting inleveren. Hetzelfde geldt voor onder meer het Huis voor Gezondheid, Brio en Brukselbinnenstebuiten. De impact is daarbij lang niet bij iedereen even groot. Het Huis van het Nederlands bespaart zo bijvoorbeeld ook zes procent, maar slechts op een tiende van zijn middelen.

manier waarop wordt gesneden.

“Dat een nieuwe beleidsploeg andere accenten wil leggen is legitiem,” vindt Beursschouwburgdirecteur Bonte. “Maar nu gebeurt het midden in afspraken die al gemaakt zijn en volgens criteria die onuitgesproken zijn. Zeg toch eerst wat je visie is en kijk dan hoe organisaties daar willen op inspelen.”

De besparingsdrang van de nieuwe cultuurminister is wel erg abrupt. Zo kreeg de Beursschouwburg, net als alle structureel gesubsidieerden, vorige week nog te horen dat een al besliste indexering voor 2019 wordt teruggedraaid. “Dat gaat dus over geld dat al is uitgegeven,” zucht Bonte. “Ik snap het echt niet. Dat bedrag is voor de overheid verwaarloosbaar, dat is toch geen goed bestuur.”

BRUZZ | DE VERHALEN

De recente Vlaamse besparingsronde treft Brussel hard. De impact is hier niet alleen groter omdat Brussel een cultuurstad is, de Vlaamse regering haalt ook geld uit Brussel weg, terwijl Vlaamse steden en gemeenten net meer krijgen.

Neemt Vlaanderen afstand van zijn hoofdstad? “Wacht eerst op de investeringen in onderwijs en welzijn.” — KRIS HENDRICKX

© PHOTONEWS

4 DECEMBER 2019

I

17

De Vlaamse besparingen en Brussel

▲

BRUZZ | DE VERHALEN

zich lang niet tot de twee nieuwe fondsen. De Vlaamse regering vond maar liefst 1,4 miljard bijkomende middelen voor de lokale overheden voor de komende vijf jaar. Een belangrijk aandeel gaat naar Antwerpen.

De verschillende behandeling van Vlaanderen en Brussel leidt tot zure oprispingen bij de rode en groene oppositie. “De engagementen uit het regeerakkoord over de band met Brussel worden niet nageleefd als je de begroting erbij neemt,” zegt ook senator Bert Anciaux (SP.A), in het verleden zelf nog Vlaams minister van Brussel en Cultuur. “Het lijkt alsof Vlaanderen Brussel stilletjes aan het lossen is.”

De besparingen wijzen er net zoals de uiteenlopende verkiezingsresultaten op dat de kloof tussen de twee gewesten groter wordt, vindt de SP.A-senator. “De afkeer voor Brussel wordt groter in Vlaanderen. Tegelijk zie je ook dat de Vlaams-Brusselse politici nogal nonchalant doen over de band met Vlaanderen. Er is een beweging ingezet naar meer gewestvorming, en die trend dreigt meteen ook het separatisme

Vlaams minister van Brussel Benjamin Dalle smaakt de kritiek niet: “Door om de haverklap te verkondigen dat Vlaanderen Brussel loslaat, voed je alleen maar de polarisering.”

© PHOTONEWS

18

I

4 DECEMBER 2019

dichterbij te brengen. Want hoe meer Brussel bevoegd wordt voor gemeenschapsmaterie, hoe minder het de hoofdstad zal zijn van alle Belgen.”

Ook Geert van Istendael, onder meer schrijver van Arm Brussel kijkt

“Geen enkele andere stad is zo geschikt als vitrine voor Vlaanderen als Brussel” TOM BONTE DIRECTEUR BEURSSCHOUWBURG

met lede ogen naar de recente besparingen. Wat Brussel betreft ziet hij er vooral de hand van de N-VA in.

“Jan Jambon is in tegenstelling tot zijn voorganger Geert Bourgeois

totaal onverschillig tegenover Brussel. Terwijl ik als oude flamingant vind dat Vlaanderen zijn hoofdstad moet heroveren, in de eerste plaats door massaal in het onderwijs te investeren. Zorg dat elk kind dat naar het Nederlandstalig onderwijs wil een plaats krijgt en breid het aandeel van het Nederlandstalig onderwijs uit naar zestig of zeventig procent. Dat zoiets duur is?

Een hoofdstad mag iets kosten.”

Drijven Vlaanderen en Brussel echt uiteen en zijn de besparingen daar een uiting van? Voor die conclusie lijkt het vandaag nog wat vroeg. Een groot deel van de Vlaamse investeringen in Brussel gebeuren immers in welzijn en vooral onderwijs. Hoe groot die investeringen zijn, weten we vandaag nog niet. Zeker voor onderwijs geldt dat die oefening ook moeilijk op voorhand kan gemaakt worden. Een plek voor een nieuwe school tover je niet zomaar, zeker niet in een verdichtende stad.

En Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) liet in zijn beleidsnota alvast weten dat hij in voldoende capaciteit wil blijven voorzien in Brussel.

Vlaams minister van Brussel Benjamin Dalle (CD&V) vindt de kritiek op de eerste besparingsgolf dan ook buiten proportie. “Vlaanderen blijft echt wel veel investeren in Brussel. Onder meer dankzij mijn partij vallen de besparingen niet zwaarder uit.” Dalle wijst er ook op dat hij in tegenstelling tot zijn voorgangers niet bespaart op de VGC-dotatie, “hoewel onze partij niet in het VGC-college zit”.

Dalle smaakt de scherpe kritiek ook niet omdat ze de kloof tussen Vlaanderen en Brussel in zijn ogen alleen maar dieper maakt. “Je voelt dat Brussel vandaag al niet zo geliefd is in Vlaanderen en door om de haverklap te verkondigen dat Vlaanderen Brussel loslaat, voed je alleen maar de polarisering. Terwijl we net meer moeten samenwerken.”

Met dat laatste is Tom Bonte het alvast eens. “We voelen nu weinig vertrouwen van de Vlaamse regering, maar willen Jan Jambon wel het voordeel van de twijfel geven en bruggen blijven bouwen. We hebben elkaar hoe dan ook nodig.

Geen enkele andere stad is zo geschikt als vitrine voor Vlaanderen als deze. Als je aan de Vlaamse identiteit wil bouwen, kan je niet zonder Brussel.”

>

“Vlaanderen investeert nog altijd een miljard in Brussel” BRIGITTE GROUWELS VOORMALIG BRUSSELS PARLEMENTSLID EN MINISTER VOOR CD&V

© PHOTONEWS

Z

Hoe reageert Brussel?

De besparingen van de Vlaamse regering treffen heel wat organisaties, instellingen en mensen.

BRUZZ belde rond en sprokkelde reacties bij betrokkenen en politici.

“De ruimte om fouten te maken verdwijnt” NIKOLAS LESTAEGHE THEATERMAKER, K.A.K. Koekelbergse Alliantie van Knutselaars

W

e zijn teleurgesteld, voelen ons niet geapprecieerd. Zonder projectsubsidies komt ons voortbestaan in het gevaar. Onze producties zijn tegenwoordig voor de helft gefinancierd met projectsubsidies, de andere helft komt van de ticketverkoop en de coproductie.”

“De laatste jaren waren we aan het groeien, we rekenden dan ook op meer subsidies. Wij hebben net een subsidieaanvraag gedaan,

D

e Vlaamse regering wil extra investeren in onderwijs en welzijn.

Daar sta ik helemaal achter. Het zijn twee belangrijke gemeenschapsbevoegdheden en Brussel zal zeker zijn deel van die middelen krijgen, bijvoorbeeld voor extra scholen en kinderopvang.”

“Natuurlijk moet het geld elders vandaan komen,

zodat we iemand konden aanwerven voor de zakelijke ondersteuning van ons gezelschap. Nu doen onze spelers de volledige administratie en organisatie er vrijwillig bij.”

“Zeker in Brussel zijn projectsubsidies een noodzaak. In Vlaanderen kunnen jonge kunstenaars terecht in kleine kunstencentra als Campo, Monty en de Kaap. In Brussel is er niets tussen de Pianofabriek, waar net afgestudeerden een podium krijgen, en het

vandaar de aangekondigde besparingen op de subsidies. Maar die gelden zowel voor Brussel als voor Vlaanderen. Vlaanderen

BRUZZ | DE VERHALEN

>

ijn de besparingen op cultuur een vorm van revanchisme, zoals her en der geschreven wordt?

Artistiek directeur van de KVS Michael De Cock denkt van niet. “Ik denk dat het eerder een besparing dan een ideologische kwestie is,” zegt hij. “Maar het blijft wel een feit dat de podiumkunsten zwaar getroffen worden, en het net daarin is dat we excelleren. Nu willen ze wel praten met de sector, maar dat hadden ze voordien moeten doen.

Deze reactie hadden ze niet verwacht.”

“Of Brussel hierdoor wegdrijft van Vlaanderen,

“De politiek had eerder moeten praten met de sector”

Kaaitheater of de KVS. Projectsubsidies maken het mogelijk om alles zelf te organiseren, een locatie en een technieker te huren.”

“Doordat er minder geld beschikbaar zal zijn, zullen kunstenaars zich ook gaan profileren om er toch maar bij te zijn. Ik verwacht een golf van profilering. Dat betekent dat er geen ruimte meer is om te zeggen: ik weet het niet, geen ruimte om fouten te maken. Dat vinden wij net belangrijk.”

HUB

MICHAEL DE COCK KVS

zal alleen de toekomst uitwijzen,” gaat De Cock verder. “De hoofdstad heeft met voorsprong de spannendste kunstenscene van het land, het zou ook voor Vlaanderen heel jammer zijn die connectie te verliezen.”

Nog volgens De Cock heeft de N-VA ook in haar eigen voet geschoten. “Ze kijken jaloers naar Catalonië, waar er een grote culturele gedragenheid is voor onafhankelijkheid van de regio. Daar hadden ze hier ook aan kunnen werken door de culturele wereld naar waarde te schatten. Maar die kans hebben ze gemist.” BVR

investeert alles tezamen jaarlijks nog steeds een miljard euro in Brussel. Je kan dus niet zeggen dat Vlaanderen Brussel loslaat.” HUB

▲

© IVAN PUT

4 DECEMBER 2019

I

19

De Vlaamse besparingen en Brussel

▲

HERWIG TEUGELS DIRECTEUR KENNISCENTRUM WELZIJN, WONEN, ZORG

W

ij worden voor 75 procent betoelaagd vanuit de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) en voor een kwart vanuit Vlaanderen. Van dat kwart zijn we zes procent kwijt. Concreet betekent het voor ons dat er een halftijdse medewerkers zal afvloeien.”

“Ook onze VGC-subsidies worden kleiner, doordat ze sinds 2008 niet meer geïndexeerd worden. Dat is jaarlijks bijna twee

procent minder.”

“Bovendien rekenen we op minder middelen voor de kleinschalige woonzorgprojecten die we willen realiseren. Die middelen komen immers van het Brusselfonds.

Onder minister Sven Gatz (Open VLD) kregen we nog ruim een miljoen euro.”

“Maar al bij al hebben we in Brussel niet te klagen.

Onze tegenhanger in Vlaanderen, het steunpunt Mens en Samenleving (SAM), moet

“Dalle verdedigt de Brusselaars niet” HANNELORE GOEMAN ONE.BRUSSELS

© PHOTONEWS

I

k heb toch echt gevoel dat de Vlaamse regering Brussel in de steek laat,” zegt Hannelore Goeman (one.brussels), die voor Brussel in het Vlaams Parlement zit. “De Vlaamse regering bespaart in totaal 8,6 miljoen euro op Brussel, terwijl het nieuwe Denderfonds en het Randfonds elk 4 miljoen euro per jaar zullen krijgen. De Rand is de speeltuin van Ben Weyts, hij heeft zichzelf gewoon budgettaire marge gekocht. En Brussel is het slachtoffer.”

“Minister Benjamin Dalle (CD&V) heeft zijn rol als ambassadeur voor Brussel niet gespeeld,” zegt Goeman nog. “Zo bespaart hij maar drie procent op de middelen voor Jeugd, een andere bevoegdheid van hem, maar past hij wel de kaasschaaf van zes procent toe op de werkingssubsidies voor Brussel. Dat is een keuze. Hij had gezegd dat hij de Brusselaars ging verdedigen, maar hij is daar duidelijk niet in geslaagd.” BVR

27 procent inleveren. Het beleidsakkoord van de Brusselse regering en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) was ook vrij mild voor de welzijnsector.”

“Dat de sector vandaag niet zo zwaar getroffen is, betekent niet dat we kunnen stilzitten. Over tien jaar zal welzijn helemaal anders werken dan vandaag. Er is de digitalisering, de vermarkting. Het Vlaamse regeerakkoord vertrekt heel erg vanuit het economische denken. Als ik dat lees, begrijp ik dat de non-profit zichzelf zal moeten heruitvinden. De welzijnsorganisaties zullen linken moeten leggen met de profitsector.” HUB

“Wij kijken naar het grotere plaatje” ANNABEL TAVERNIER N-VA

W

e moeten nu eenmaal besparen om de rekeningen te doen kloppen. De begroting van de Brusselse regering ziet er niet fraai uit, met een groot tekort dat buiten de begroting wordt gehouden. Dan kijken wij – met de N-VA – de mensen liever recht in de ogen, en communiceren we open ook als het over minder goed nieuws gaat, zoals de besparingen.”

“Ook voor het beleidsveld Brussel verwachten we enige solidariteit, maar het is zeker niet zo dat Vlaanderen Brussel loslaat. Het is belangrijk om naar het grotere plaatje te kijken. Want via onderwijs, sport, inburgering enzovoort, investeren we jaarlijks ongeveer 1 miljard euro in Brussel. Om nog maar te zwijgen over de ingrepen die Brussel beter bereikbaar moeten maken, zoals de werken aan de Ring en de aanleg van fietssnelwegen. Het is dus manifest onjuist om te zeggen dat de Vlaamse regering Brussel viseert, omdat er bijvoorbeeld extra geld naar de Rand gaat. Die Rand kampt ook met enorme uitdagingen, onder meer door de exodus uit Brussel. Dat geld dient enigszins om die exodus op te vangen.” BVR

“Dit getuigt van een gebrek aan kennis over deze stad” JOHAN LEMAN VOORZITTER FOYER

N

et nu meer mensen het Nederlands gebruiken beknibbelt Vlaanderen op Brussel.”

Johan Leman, die met zijn Foyer niet direct wordt getroffen door de Vlaamse besparingen, noemt de operatie bizar. “Dat getuigt toch van een gebrek aan kennis over deze stad? Of misschien wegen de Brusselse N-VA’ers gewoon niet genoeg in hun partij, waar Antwerpen belangrijker is.”

Dat Cieltje Van Achter geen Brusselminister werd, was voor Leman al een teken aan de wand. “Als je weet dat er een rekening volgt, laat je die zwakke portefeuille liever schieten. De partij weet niet goed wat aanvangen met

Brussel en lijkt haar geloof in een Brussel dat je met twee gemeenschappen bestuurt wat verloren.”

De Vlaamse besparingen zijn voor Leman ook een symptoom van een groeiende kloof tussen Brussel en Vlaanderen, die hij vooral als een kloof tussen grootstedelijkheid en gewone stedelijkheid ziet. “Het verschil wordt zo groot dat ik mijn lezingen moet herschrijven als ik naar Vlaanderen ga, omdat ze daar bijvoorbeeld zo anders naar migratie kijken, die er als een bedreiging wordt gezien.”

Die groeiende afstand is volgens Leman ook een

BRUZZ | DE VERHALEN

“De non-profit moet zichzelf heruitvinden”

verklaring voor de verschillende verkiezingsresultaten in Vlaanderen en Brussel.

“Het blijft bizar: in Brussel is er een enorme demografische verschuiving, waar weinig mensen zich aan storen. In Vlaanderen is er geen verschuiving, maar ontstaat juist angst.” KH

4 DECEMBER 2019

I

21

Dossier

Jo Mariens (BRUZZ) en Roel Leemans (Muntpunt)

‘Weet de Vlaamse regering wel wat wij doen?’

BRUZZ | DE VERHALEN

Aan de vooravond van Wapenstilstand liet de Vlaamse regering een bom vallen die het hele Vlaamse middenveld deed daveren: de Vlaamse subsidies gaan met zes procent naar beneden. In Brussel behoren Muntpunt en BRUZZ tot de instellingen die het ergst zijn getroffen. Daarom zetten we Roel Leemans en Jo Mariens, samen aan één tafel. De eerste is sinds 2014 algemeen directeur van Muntpunt. Mariens begint na vier en half jaar aan zijn laatste maand aan het hoofd van BRUZZ. — KRISTOF PITTEURS, FOTO HELEEN RODIERS

Z

es procent minder subsidies van de Vlaamse overheid betekent dat Muntpunt het vanaf 1 januari met 166.000 euro minder moet doen.

BRUZZ zelfs met 365.000 euro.

“Concreet zal Muntpunt volgend jaar met twee tot drie voltijdse werknemers minder moeten werken dan vandaag,” zegt Roel Leemans.

Bij BRUZZ is het verhaal gelijklopend. “Daar komt nog een probleem met de btw bovenop,” onderstreept Mariens. “Vandaag wordt ons btw-statuut in vraag gesteld. Het btw-dossier is nog niet afgerond, maar het is nu al duidelijk dat het een invloed heeft op ons budget.”

De besparingen van de Vlaamse overheid betekenen dat BRUZZ moet snoeien in de personeelsbezetting. “Noem het een geluk bij een ongeluk, maar volgend jaar gaan drie van onze werknemers met pensioen. Die worden niet vervangen. Er liep een tijdelijk contract af in december, dat ik niet kan verlengen. Ook zal ik minder freelancers kunnen inzetten.” Ook

22

I

4 DECEMBER 2019

Muntpunt vangt de besparingen op door personeel dat met pensioen gaat niet te vervangen.

Leemans en Mariens kunnen bogen op een lange managementcarrière in de privésector. Dat verklaart volgens hen waarom ze voorlopig nog niet op de barricades staan nu er aan hun budget wordt gemorreld. “Wij zijn het gewoon om dan aan tafel te gaan zitten en te praten,” zegt Leemans. “Om proberen te overtuigen met argumenten en cijfers.” Alleen: die kans hebben ze nu niet gekregen. “De overheid heeft met niemand gesproken,” zegt Leemans. “Het duurde in vergelijking met vorige keren veel langer om een Vlaamse regering samen te stellen, maar de begroting werd wel snel snel afgeleverd. Er was geen tijd om te praten. Ik moest mijn begroting voor 2020 al midden oktober indienen.”

Ook Mariens moest snel een nieuw budget opmaken. “We hebben deadlines die we moeten halen,” zegt hij. “Ook al stond ik met mijn rug tegen de muur, toch heb ik mijn

Roel Leemans van Muntpunt (links) en Jo Mariens van BRUZZ: “We zullen nog meer samen moeten doen.”

“Ik heb het moeilijk met dat gebrek aan nieuwsgierigheid van de politiek” ROEL LEEMANS ALGEMEEN DIRECTEUR MUNTPUNT

verantwoordelijkheid genomen, me loyaal gedragen en een budget opgesteld. Maar we hebben een opdracht gekregen voor vijf jaar: daar staat een budget van de overheid tegenover en net voor de start van het laatste jaar wordt daarop bespaard. Dat mag. Dat staat in de kleine lettertjes van de beheersovereenkomst, maar het voelt toch alsof ze de spelregels veranderen, terwijl de match nog volop bezig is.”

Leemans en Mariens hebben er begrip voor dat er bespaard moet

len moet halen, want de dotatie van de Vlaamse Gemeenschap werd slechts gedeeltelijk geïndexeerd en die van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) zelfs helemaal niet.”

En dat wringt. Zeker omdat zowel Muntpunt als BRUZZ nog altijd groeit. Muntpunt verdubbelde sinds eind 2013 zijn aantal leden en gebruikers. Ook BRUZZ kan jaar na jaar betere cijfers voorleggen.

NIET RATIONEEL

“Het voelt toch alsof ze de spelregels veranderen, terwijl de match nog volop bezig is” JO MARIENS ALGEMEEN DIRECTEUR BRUZZ

Ook de manier waarop er bespaard wordt, kan op weinig goedkeuring rekenen. “Als je in een privébedrijf moet besparen, dan zeg je niet dat je in alle afdelingen zes procent wil knippen. Dan bekijk je waarop je wil inzetten en bespaar je op die dingen waarop je minder kan of wil inzetten,” zegt Leemans. “Zes procent op alles is net geen keuzes maken. Het is niet rationeel,” oordeelt Mariens.

“Als ik het Vlaamse regeerakkoord lees, dan zie ik om de haverklap thema’s opduiken waar wij mee bezig zijn,” zegt Leemans, en hij somt op: “Vlaams literatuurcanon? Zetten we op in.

Mediawijsheid? Muntpunt heeft net Medialab opgericht om daaraan te werken. Ons aanbod om Nederlands te oefenen is vandaag vijf tot zes keer groter dan een aantal jaar geleden, nog zo’n speerpunt volgens het Vlaams regeerakkoord.

Ik zie in alles dat de politici niet weten waarmee wij bezig zijn. Ik heb het moeilijk met dat gebrek aan nieuwsgierigheid. Soms vraag ik me

af of ze onze jaarverslagen wel lezen.”

“Weet de overheid hoe we dat doen?” vult Mariens aan. “Wij halen inderdaad ook inkomsten uit reclame, maar beseft de overheid dat die markt is ingestort voor ons?

Dat komt nog boven op die ingrepen van de regering.”

“Ook wij zitten in die situatie.

Ons verdienmodel is beperkt, en zelfs dat staat onder druk,” zegt Leemans. “Vroeger haalden we geld uit de verhuur van cd’s en dvd’s, dat is voorbij. Ons bedrijfsmodel heeft zijn waarde en nut bewezen, maar stilaan zitten we aan het einde van het verhaal.

Misschien is het tijd om te vertrekken vanaf een wit blad.”

BEHEERSOVEREENKOMST Zowel BRUZZ als Muntpunt moet volgend jaar een nieuwe beheersovereenkomst onderhandelen met de overheden die de subsidies geven. Dat is het moment om het businessmodel van alle Vlaams-Brusselse instellingen te bekijken. “We doen nu al dingen samen,” zegt Jo Mariens. “De verkiezingsshow van BRUZZ in Muntpunt, onze 11 juli-uitzendingen, bijvoorbeeld. Misschien kunnen we nog meer samen doen.”

“Dat geldt voor alle Vlaams-Brusselse instellingen,” geeft Leemans mee. “We moeten nagaan wat we samen kunnen doen. Op het vlak van huisvesting bijvoorbeeld of IT.” Dat Leemans en Mariens instemden met dit interview moet vooral gezien worden in het licht

van die nieuwe beheersovereenkomst. “Het vet is van de soep,” beseft Leemans. “En de balletjes zijn er ook uit. Maar we moeten erover waken dat onze soep nog naar soep blijft smaken. Nu zal ons publiek nog niets merken van de ingrepen, denk ik, maar dat kan ik niet blijven garanderen.”

“De BRUZZ-gebruiker zal het wel merken,” zegt Mariens. “We schrappen de duopresentaties op radio. En onze liveverslagen van enkele grote evenementen zoals de Zinnekesparade en Couleur Café zullen we veel bescheidener moeten aanpakken.”

De uitspraak dat Vlaanderen Brussel loslaat, onderschrijft Roel Leemans van Muntpunt niet zomaar. “Met zulke woorden kan je maar beter voorzichtig zijn. Wel heeft de Vlaamse regering de perceptie tegen. Er verdwijnt geld uit Brussel en er wordt geïnvesteerd in de Rand. Dat is een makkelijke oneliner. Maar we moeten oppassen voor populisme. Het is iets te gemakkelijk om te zeggen dat minister Benjamin Dalle Brussel niet verdedigt. Vlaanderen investeert nog altijd veel in Brussel. We weten zelfs nog niet hoeveel het Nederlandstalig onderwijs zal krijgen. Is dat in totaal minder dan vroeger? Is het genoeg? Dat moeten anderen uitmaken.”

Veel rek zit er niet meer op het verhaal. “Vanaf 2021 is een indexering van onze toelagen een absoluut minimum,” zegt Leemans.

“Het olympisch minimum zou ik zeggen.”

BRUZZ | DE VERHALEN

De Vlaamse besparingen en Brussel

Amerikaans Theater worden. Dat ze nu reageren, heeft met de toekomst te maken. Door het niet-indexeren van een deel van hun middelen moet zowel BRUZZ als Muntpunt het sinds hun ontstaan elk jaar met minder doen. Mariens heeft het uitgerekend. “Iemand die in het begin van de beheersovereenkomst, die inging op 31 december 2015, 100 euro verdiende, zal op het einde van die beheersovereenkomst in 2020, door de indexeringen ongeveer 108 euro verdienen.

Geld dat ik uit mijn werkingsmidde-

“De culturele wereld heeft vragen bij het afschaffen van de projectsubidies én het feit dat de Vlaamse overheid wil investeren in het Amerikaans Theater,” zegt Roel Leemans van Muntpunt. “Laat dat theater vallen én je kan dat geld in projectsubsidies

steken, is te horen.

Maar is dat zo? Het hoeft toch geen of-of-verhaal te zijn.

Ik neem aan dat een deel van die jonge kunstenaars ook logistieke kosten heeft, een ruimte moet hebben, een zaal … Wel, creëer in het Amerikaans Theater ruimte voor beginnende

kunstenaars. Dat geldt voor iedereen.

Ook wij kunnen de bestaande infrastructuur openzetten voor

anderen. Zoiets vraagt meer energie.

En meer ambitie. En die vind ik op dit moment te weinig terug.”

Het Amerikaans Theater op de Heizel.

4 DECEMBER 2019

I 23

Samenleving

BRUZZ | DE VERHALEN

De moeilijke weg van draagmoeders en wensouders

‘Ik moest alle info zelf bij elkaar sprokkelen’ In 2015 ontving het UZ in Jette vijftien aanvragen voor draagmoederschap, in 2018 waren dat er 36.

Omdat een duidelijke wetgeving ontbreekt, hanteren de ziekenhuizen strenge criteria om koppels te selecteren. Van de vijftien verzoeken in 2015 werden er drie aanvaard, in 2018 kreeg maar één koppel de goedkeuring. — MELISSA ABBELOOS, ELLEN DE GREEF EN LOTTE VERMEIRE

D

e cijfers staan in de masterproef van drie studenten voor het behalen van een master in de Journalistiek aan de VUB. Voor de zogenoemde wensouders is het parcours dat ze moeten afleggen om hun verlangen naar een eigen kind waar te maken, vaak heel zwaar. Ze kunnen hulp krijgen in vijf ziekenhuizen in België, waarvan twee in Brussel: het UZ Brussel in Jette en het UMC Sint-Pieter.

Op de websites van ziekenhuizen die wensouders begeleiden, staat weinig vermeld over draagmoederschap. Het UZ Brussel waarschuwt zelf op zijn website dat er nog geen sluitende wetgeving is. “Hierdoor moeten de kandidaat-ouders een volledige adoptieprocedure doorlopen. De draagmoeder van haar kant moet juridisch afstand doen van het kind,” staat er te lezen. Het onderwerp komt ter sprake bij kankerbe-

24

I

4 DECEMBER 2019

handelingen, die de vruchtbaarheid zwaar kunnen aantasten.

Ondanks de stilte rond draagmoederschapstrajecten vinden wensouders wel de weg naar die ziekenhuizen, vaak via via. In drie jaar tijd steeg het aantal aanvragen in het UZ van 15 naar 36. Het aantal goedkeuringen blijft, door het gebrek aan wettelijk kader, erg laag. Drie in 2015, amper één in 2018. Het ziekenhuis is immers zelf aansprakelijk als er iets fout loopt. “Honderd procent garantie kunnen we niet bieden, maar door de doorgedreven screening proberen wij zoveel mogelijk risico’s uit te schakelen,” zegt Ellen Van Moer, vroedvrouw en coördinator in het UZ Brussel. In alle ziekenhuizen in België werden tussen 1997 en 2013 141 aanvragen tot draagmoederschap gedaan.

Daarvan werden er 53 aanvaard, 56 stopgezet en 32 geweigerd. Ook uit de meer recente cijfers van het UZ

Aantal aanvragen draagmoederschap in het UZ Brussel

2017

2018

2016 2015 2014 4 aanvragen

15 aanvragen

22 aanvragen

38 aanvragen

36 aanvragen

0 goedkeuring

3 goedkeuring

2 goedkeuring

1 goedkeuring

1 goedkeuring

2 afkeuringen

11 afkeuringen

10 afkeuringen

20 afkeuringen

12 afkeuringen

10 17 2 1 afhaken/advies afhaken/advies afhaken/advies afhaken/advies

23 afhaken/advies

BRON MASTERPROEF VUB: EEN DIEPGAAND ONDERZOEK NAAR DRAAGMOEDERSCHAP IN BELGIË © SHUTTERSTOCK/BRUZZ

Brussel blijkt dat de wensouders of de draagmoeder vaak zelf afhaken (zie grafiek - afhaken/advies).

Hoewel elk ziekenhuis zijn eigen specifieke criteria en voorwaarden hanteert, verloopt de procedure overal volgens een gelijkaardig stramien. Zo moeten wensouders zelf een draagmoeder voordragen.

Als die er is, volgen een reeks tests in het fertiliteitscentrum: psychologische tests voor zowel wensouders als draagmoeder, en medische tests voor de draagmoeder. “Wij doen een heel doorgedreven screening, want niet iedereen kan dit aan,” verklaart Lize

Leunens, psycholoog in het UZ. Een ethisch comité beslist dan of het dossier wordt aanvaard. Zodra daar groen licht wordt gegeven, kan de eigenlijke behandeling beginnen.

“Het blijft gedurende heel het proces ook belangrijk dat wij de vinger aan de pols houden,” zegt Van Moer. “De begeleiding stopt niet na de zwangerschap.”

ADOPTIE Zodra het kind geboren is, wacht een zware administratieve procedure om hun bloedeigen kind te adopteren.

“Wettelijk is het mijn kind totdat het

blijft mij wel bij. Zwart op wit lezen dat ik ‘mijn’ kind zou afstaan, terwijl het eigenlijk mijn kind niet is. Dat gaf mij een gevoel van boosheid.”

Karl Laermans en Greet Nelles werden dankzij draagmoederschap de ouders van Nova. © GREET NELLES

geadopteerd is,” getuigt draagmoeder An Laermans, die zich liet begeleiden door het UZ Brussel. Zij was draagmoeder voor wensouders Greet Nelles (32) en Ans broer Karl Laermans (36), die in februari de ouders werden van hun dochtertje Nova. Het gebrek aan een wettelijk kader confronteerde hen met heel wat moeilijkheden.

Greet had tien jaar geleden een zwaar verkeersongeval en kreeg te horen dat ze door de complicaties geen kinderen kon krijgen. Toen ze Karl leerde kennen, lichtte ze hem al snel in. Het idee rijpte om hun kinderwens via draagmoederschap te vervullen. Karls zus An gaf aan hun kindje wel te willen dragen. Zo kwamen ze terecht in het UZ Brussel.

“Die gesprekken en psychologische tests zijn zenuwslopend. Anderen beslissen over jouw lot. Achteraf gezien snap ik waarom. Niet iedereen kan dat, vooral de draagmoeder moet een sterke persoonlijkheid hebben,” zegt An. Relevante informatie vinden bleek van bij het begin erg moeilijk. “Er zijn veel websites, maar ik moest zelf alles bij elkaar sprokkelen,” zegt Greet.

Vooral het contact met overheidsinstanties kon beter, zowel voor grote als voor kleine dingen. “Een voorbeeld: eerst dacht ik dat ik vakantie zou kunnen nemen om voor ons kindje te zorgen zodra het geboren was. Ik dacht daarvoor bij de RVA terecht te kunnen, maar ik werd

afgeblaft en kreeg de boodschap dat ik nergens recht op zou hebben. Later hoorde ik bij de ziekteverzekering dat ik recht had op adoptieverlof.” Greet belde opnieuw naar de RVA en vermeldde niet dat het om draagmoederschap ging. “Ik werd meteen geholpen. Het gaat blijkbaar om de bewoording die je gebruikt.

Begin je over draagmoederschap, dan heerst er paniek.”

Ook draagmoeder An ondervond dat het gebrek aan duidelijke informatie het hele proces bemoeilijkte: “Voor de geboorte kreeg ik een brief in de bus met de boodschap dat ik ‘mijn’ kind in volle adoptie afstond. Die brief

“Begin je bij overheidsinstanties over draagmoederschap, dan heerst er paniek.

Je kan het beter niet vermelden” GREET NELLES WENSMOEDER

Wettelijk gezien is Nova inderdaad de derde dochter van An. “Dat is heel vreemd. Ze woont officieel bij Greet en Karl, dat is zo geregeld.

Ook het kindergeld gaat naar hen.

Maar totdat het geadopteerd is, blijft het volgens de wet mijn kind.

Dat ligt niet in onze handen, een rechter moet daarover oordelen.

Of die meegaand of niet is, bepaalt of het sneller gaat of niet. In theorie zou ik nog altijd kunnen zeggen: ik wil mijn kind terug, maar het is niet mijn kind. Dat is bevreemdend en oneerlijk.”

Hun verhaal kent een positieve afloop. Greet en Karl konden hun dochtertje Nova in de armen sluiten. Vaak lukt dat niet.

Wensouders nemen risico’s, tasten de grenzen van de wettelijke mogelijkheden af, bij gebrek aan juridische omkadering. Ze zoeken hun toevlucht in het buitenland of leggen op het internet contact met draagmoeders die ze niet kennen.

Ook op politiek vlak gebeurt er weinig. In de campagne naar de verkiezingen in mei deed minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) een voorstel om een wettelijk kader te creëren. Ook oud-senator en huidig Europees Parlementslid Petra De Sutter (Groen) pleitte eerder al voor een wettelijke regeling, maar voorlopig staat draagmoederschap niet hoog op de politieke agenda.

BRUZZ | DE VERHALEN

RECHTER OORDEELT

Juridisch vacuüm Draagmoederschap bevindt zich juridisch gezien in een vacuüm. Er is geen wettelijk kader, hoewel er in België vijf ziekenhuizen zijn die wensouders begeleiden, onder strenge voorwaarden. Slechts een minderheid van de aanvragen wordt aanvaard.

Volgens het Belgische afstammingsrecht is de vrouw die bevalt de

moeder van het kind, ongeacht of zij de biologische moeder is. De draagmoeder zal de baby dus moeten afstaan, en de wensmoeder zal haar eigen kind moeten adopteren. Dat juridische proces kan al snel een jaar duren. De wensvader kan het kind erkennen als de draagmoeder niet getrouwd is. Is ze dat wel, dan zullen de wensouders eerst moeten bewijzen

dat haar partner niet de vader is. Dat kan via een DNA-test.

Zolang de draagmoeder de juridische moeder is, heeft zij recht op alle voordelen die daarmee gepaard gaan. De wensmoeder kan alleen adoptieverlof krijgen. Alle terugbetalingen van het ziekenfonds komen de draagmoeder toe.

Er bestaan twee soorten draagmoederschap. Bij

laagtechnologisch draagmoederschap is de draagmoeder ook de biologische moeder. Er moet dus niet noodzakelijk een medische interventie zijn. Daarnaast is er ook hoogtechnologisch draagmoederschap, waar de draagmoeder niet de biologische moeder is.

Belgische ziekenhuizen passen enkel hoogtechnologisch draagmoederschap toe.

4 DECEMBER 2019

I 25

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik wil telkens opnieuw beginnen Shayto Badjoko, tattoo-artieste

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Toen mijn mama vijftig werd, ging ze naar een waarzegster. Ze vroeg ook naar mijn toekomst. De vrouw antwoordde dat ik volledig zou openbloeien als tatoeëerster. Toen ik dat hoorde, stond ik perplex. Ik speelde zelf al met het idee om ermee te beginnen. Ik tekende graag en ontwierp al affiches, logo’s en zelfs de hoes van een van de eerste platen van Roméo Elvis.

Diezelfde week nog vroeg ik aan Stains Tattoo, een vriend van mijn zus, om me het vak te leren. Le tatouage pour les nuls. In Bergen volgde ik een opleiding over de hygiënevoorschriften en de mogelijke complicaties. Ik schafte mij alle materiaal aan.

Eerst oefende ik op mezelf en dan op vrienden. Ik ben er nu drie jaar obsessief mee bezig, maar ik heb nog veel te leren. Ooit wil ik het niveau bereiken van Moritz Lindur uit Berlijn of Paolo Bosson uit Genève.

Ik heb mijn eigen grafische vocabulaire. Mijn stijl is geometrisch en lineair, minimalistisch en sober. Ik kies voor strakke lijnen en gebruik enkel zwarte inkt.

Mijn inspiratie haal ik uit de modernistische architectuur en schilderkunst. Dit jaar heb ik een speciaal project om de honderdste verjaardag van Bauhaus te vieren. Na maandenlange research heb ik honderd tekeningen gemaakt. Het zijn unieke stukken die ik elk maar één keer als tattoo zal zetten. Intussen is bijna de helft gereserveerd. Eén creatie op basis van een tentoonstellingsaffiche van Herbert Bayer is voor mezelf, want ik wil ook deel uitmaken van het project.

Eigenlijk wel ironisch dat een beweging die decoratie afwees mij geïnspireerd heeft tot tattoos, versieringen van het lichaam.

Ik werk bij me thuis. Dat is een intieme setting voor een pure, intense ervaring. Ik noem het een ritueel. Tatoeëren vereist ongelooflijk veel vertrou-

wen. De klant levert zich over aan mij en ervaart vaak pijn. Daarom doe ik er alles aan om de persoon op zijn gemak te stellen. Een tattoo is voor het leven. Het is een permanente post-it. De tijd is voorbij dat je raar bekeken wordt als je een tattoo hebt. Al mijn vrienden hebben er een. Er is ook voor ieder wat wils.

De keuze aan motieven, formaten en te tatoeëren lichaamsdelen is groot. Grafische opdrachten doe ik nog altijd. Ik beletter menukaarten en -borden voor cafés en restaurants. Ik heb veel contacten in de horeca omdat ik zelf geruime tijd in bars heb gewerkt om geld te verdienen. Met vrienden heb ik ook andere projecten lopen. Vices & Versailles maakt satirische boekjes over het leven van bekende personen.

Collecti.e.f 8 maars roept op tot vrouwenstaking. Ik werk ook nog aan een video en wil verenigingen helpen om spandoeken te maken voor betogingen. Bij elk project start ik met een wit blad. Ik wil telkens opnieuw beginnen.

Ik kom uit een creatief nest. Mijn moeder heeft binnenhuisarchitectuur gestudeerd, mijn vader was bassist. Mijn oudere broer zit mee achter het ecologische modelabel Mansour Martin. Als kind ben ik één keer naar Congo geweest, het land van mijn vader. Ik zou nog eens willen teruggaan, maar dat vraagt een grondige voorbereiding. Met mijn gemengde identiteit pas ik perfect in Brussel.

Sint-Gillis is voor mij als een groot familiefeest. Ik kom altijd wel iemand tegen die ik ken. Het is alsof we elkaar voortdurend in de gaten houden. Het mooie is dat je ook met onbekenden snel aan de praat komt en dat mensen zichzelf niet te veel au sérieux nemen. Relativerende humor in plaats van drukke egotripperij. — TOM VAN BOGAERT

Shayto Badjoko (28) begon in 2015 als tattoo-artieste. Daarnaast doet ze grafisch werk. Ze studeerde visuele kunsten aan Le Septante Cinq in Sint-Lambrechts-Woluwe. Ze komt uit een Belgisch-Congolees gezin. Ze woont in Sint-Gillis. www.instagram.com/shayto_badjoko

26

I

4 DECEMBER 2019

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

4 DECEMBER 2019

I

27

Beeldspraak

Elke week verzint Michaël Bellon een nieuw onderschrift bij een oude persfoto

Anderlecht Zelfvertrouwen wordt onderschat. Thomas Piketty zou eens een boek moeten schrijven over de ongelijke verdeling van zelfvertrouwen, en de maatschappelijke impact ervan. Verschillende mensen hebben te veel zelfvertrouwen, nog meer mensen hebben er te weinig, en het resultaat is altijd tragisch. Het teveel zorgt ervoor dat we bestuurd worden door paljassen. Het tekort leidt ertoe dat valabele en talentvolle mensen zichzelf tekortdoen.

U kent misschien het imposter- of oplichterssyndroom. Dat manifesteert zich bij mensen die hun puike prestaties minimaliseren, en voortdurend bang zijn dat ze ontmaskerd zullen worden als een ‘oplichter’ die er eigenlijk niets van kan. Het tegengestelde bestaat ook: mensen die te lomp zijn om in te zien dat ze zichzelf overschatten, lijden onder het DunningKrugereffect. Iemand met het impostersyndroom zal altijd toegeven dat hij dat van het Dunning-Krugereffect heeft moeten opzoeken, terwijl iemand die last heeft van het Dunning-Krugereffect ons al lang de schuld heeft gegeven dat hij deze uitleg niet meer kan volgen.

Idealiter zouden mensen met het impostersyndroom dus een deugddoende vertrouwensboost moeten krijgen, terwijl juist de Dunning-Krugerpatiënten als opscheppers zouden moeten worden ontmaskerd.

Dat brengt ons dan eindelijk bij het onderwerp van dit stukje: Sporting Anderlecht.

Dat de club formerly known als de grootste van

het land geen feestjaar beleeft, daar hoeft geen tweetje van Marc Coucke bij. Maar wat denkt u? Is Anderlecht too big to fail en kent de recordkampioen gewoon een vertrouwensdip? Of wordt na al die jaren eindelijk duidelijk hoezeer RSCA boven zijn stand heeft geleefd, en is de neergang nu onvermijdelijk? Voetbalanalisten zullen voor de eerste optie gaan, maar hun meningen zijn meestal gebaseerd op veilige kansberekening met cijfers uit het verleden. Dat de supporters deze keer niet meer ontwaken uit de nachtmerrie kan niet uitgesloten worden. Er zijn nu eenmaal ook crisissen die zich echt doorzetten, en oude ordes die toch omvergeworpen worden: het witte patriarchaat gaat op de schop, het Westen verliest aan invloed, en Anderlecht speelt niet Europees en misschien ook geen Play Off 1 meer. Als de

evidente meerwaarde van Kompany, Chadli en Verschaeren niet volstaat om de achterstand nog in te lopen op het gebied van infrastructuur, coherent en ethisch bestuur, of een lokaal verankerd fanbeleid, dan valt de club tussen twee stoelen. Te inefficiënt om nog met grote jongens mee te doen, te commercieel om als sympathieke volksclub te worden omhelsd.

Straks is het overigens weer 8 december. Dan denkt iedereen terug aan 1993, toen de regerende landskampioen in Bremen na 65 minuten 0-3 voor stond, om uiteindelijk nog met 5-3 te verliezen, en zo de halve finale van de Champions League te missen. ‘Werder Bremen’ klinkt misschien indrukwekkend, maar spelers als Wolter, Wiedener, Wynton, Basler, Bode, Bratseth, Beiersdorfer en Borowka werden toch eerder om hun initialen dan om hun voetballende kwaliteiten

geëngageerd. Diep vanbinnen weet elke oude paarswitte man, elke mauvais blanc ondertussen dat het Wunder von der Weser het keerpunt was.

Lang gaven de missers van Sporting (de verkochte halve finale tegen Nottingham Forest, de verloren finale tegen Tottenham, de ‘folkloristische’ smokkel van Afrikaanse voetballers, de blessures van Musonda, Wasilewski, Frutos en Suarez …) nog gewoon wat profiel aan de successen.

Maar nu is het misschien anders, en wordt er in de Lotto-Park geen winst meer uitgekeerd omdat Coucke Pharmaceutica echt is uitgewerkt.

Deze foto toont overigens niet hoe Juan Lozano in 1987 met een dubbele beenbreuk werd afgevoerd na de beruchte tackle met Yvan Desloover. Wel hoe hij na een jaar revalidatie met een andere blessure min of meer definitief het veld af moest. De Spaanse Belg, die het zelfvertrouwen van de Antwerpenaar en de Anderlechtspeler in zich verenigde, zal nochtans ook wel gedacht hebben dat alles nog goed zou komen.

— MICHAËL BELLON

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

De definitieve uitschakeling

1 februari 1988, Juan Lozano. © PHOTONEWS

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/beeldspraak 4 DECEMBER 2019

I 29

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Luxe B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

De maand december is aangetreden. De druk om dure dingen te kopen stijgt. Het is een donkere tijd waarin we ons tot luxe laten verleiden. Ik wil wel, maar wat is dat eigenlijk (nog), luxe?

“Geef me de luxe, dan kan ik verder zonder het noodzakelijke,” schreef Oscar Wilde.

Ik vind als definitie voor luxe: wat overbodig is, maar toch fijn. Als dat waar is, dan leven de meeste van ons met tonnen luxe om ons heen. In het Frans staat erbij dat luxe per definitie ook duur moet zijn.

Kreeften, oesters, truffels, foie gras en champagne, is dat duur?

Ooit wel. Maar de democratisering heeft die kloof ondertussen gedicht. In de volgende afleveringen haal ik er wat producten uit om ze tegen het licht van de vervlakking te houden.

Eerst kaviaar.

Het verhaal achter de kaviaar is, denk ik, ruim bekend. De oude Perzen en Grieken genoten er al van. In het Byzantijnse Rijk stond er op tafel bij de keizer, en daarmee kwam het aanzien van kaviaar later ook in Rusland terecht. Naar het

schijnt schreef Rabelais (1483-1553) over caviat en aan het hof van Louis XIV kwam er kaviaar uit de Gironde. Maar er was nog geen craze. Het is vooral door de val van de tsaren, toen de Russische elite naar Parijs vluchtte, dat de bijhorende kaviaar de absolute uiting werd van fortuin en exclusiviteit. Kaviaar is iets van de roaring twenties. En Parijs was in die tijd het

“Is kaviaar nog lekker als hij goedkoop is?

Ik vraag het mij af” voorbeeld voor heel de wereld, wanneer het op luxe aankwam.

Die eitjes kwamen van ver, de Kaspische en Zwarte Zee, exclusief voor superrijke klanten, maar wat is de intrinsieke meerwaarde van steureieren in vergelijking met andere viseieren? In het zuiden heb je de poutargue, dat zijn ook eitjes, maar dan van

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

30

I

4 DECEMBER 2019

harders (Mugil sp.). Die passen in een totaal andere traditie, maar bleven altijd minder elitair, omdat ze in Europa relatief makkelijk te krijgen zijn (er zwemmen zelfs bruikbare hardersoorten in de Oosterschelde). Europese steuren waren ondertussen uitgestorven.

Met de val van de Sovjet-Unie en de onmin met Iran bij een sterk

groeiende vraag, raakte de aanvoer in handen van bandieten en spoedig stonden de Oost-Europese steuren ook op de rand van het uitsterven. Na een tijd nam de aquacultuur het over, maar daarmee vergaat ook meteen de exclusiviteit.

Men kan nu overal kaviaar kweken: in Frankrijk (de wilde steur stierf er uit rond 1950),

in Italië, in Griekenland, in België en in Nederland, hoor ik. Het doosje dat u op de foto ziet, komt uit Uruguay. Nooit heeft er een wilde steur rondgezwommen in de Rio Negro, maar nu zijn ze daar Amerikaans leider in de export. China is er ook aan begonnen en net een week geleden las ik een artikel over kaviaar uit …

Madagaskar! Hoelang zal het duren vooraleer Chili en Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika en Argentinië volgen? Kaviaar is een product dat maanden bewaart, dus kan men ver van de markten kweken.

We mogen dan ook verwachten dat de prijzen steeds verder zullen zakken. We hebben dat ook gezien met forel en zalm. Ooit exclusieve producten voor grote feesten, nu dagelijkse kost. En is kaviaar nog lekker als hij goedkoop is? Ik vraag het mij af.

Koop je dan toch kaviaar voor de eindejaarsfeesten, zorg er dan voor dat er genoeg is.

Echte kaviaar eet je niet door een paar korrels te sprenkelen over iets anders. Kaviaar, zo zeggen mij de kenners, met je eten met volle lepels. Niet in metaal, want dat heeft invloed op de smaak. Liefst een benen lepeltje, of één uit oesterschelp. Of een plastic lepeltje, dat is blijkbaar ook goed.

Smakelijk.

Big City Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Waar komt de naam Rollebeekstraat (aan de Zavel) vandaan?

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

KAREN UIT SCHAARBEEK

I

edere straat- of wijknaam ontsluit een stukje geschiedenis. De Zavel slaat bijvoorbeeld op het kleihoudende zand dat er in de middeleeuwen gewonnen werd, maar waar komt de naam Rollebeekstraat, die van de Zavel naar de Cellebroersstraat gaat, vandaan?

De Rollebeek betekent ‘gebogen beek’, maar diezelfde beek wordt ook wel de Sandbeek of de Savelbeek genoemd. De waterloop mondde uit in de Zenne, ongeveer op de plaats waar zich vandaag het Fontainasplein bevindt, en liep van boven aan de Zavel langs de Cellebroersstraat van de valleihelling naar de benedenstad.

In de vroege dertiende eeuw lag de Rollebeekstraat nog buiten de eerste stadsomwalling. Ze volgde wel de loop van het beekje, dat in de veertiende eeuw al overwelfd werd voor de constructie van een doorgang voor het verkeer van en naar de Zavel.

Lange tijd was het hellende straatje de enige rechtstreekse verbindingsweg tussen de wijk en de benedenstad. Volgens sommige bronnen heette de straat in de vroege vijftiende eeuw ‘Trapstraat’, omdat de straat gedeeltelijk bestond uit trappen, en ‘Koperstraat’ in het midden van de zestiende eeuw, genoemd naar de Brusselse koperslager Jacob van Gerines.

Bram Vannieuwenhuyze, hoogleraar Historische Cartografie aan de universiteit van Amsterdam, toonde eerder aan BRUZZ voor de reeks ‘Midden in de middeleeuwen’ dat de Rollebeek ingekokerd was. “In de middeleeuwen metselden de Brusselaars een stenen bedding van wel honderd meter lang, vijf meter onder de grond. We vermoeden dat deze gang gediend heeft om Manneken Pis en de fonteinen aan het stadhuis van water te voorzien.

Zo kon de stad laten zien dat ze

De Rollebeekstraat volgde de loop van de Rollebeek, die al vroeg overwelfd werd. © FC

ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq Steven Van Garsse CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx REDACTIE

Jean-Marie Binst, Eva Christiaens, Filip De Rycke, Sara De Sloover, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Stefanie Nijs, Jasmijn Post, Bram Van Renterghem, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Sophie Soukias, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker

zuiver water ter beschikking stelde voor haar inwoners.”

“Water was in de middeleeuwen zeer gewild, niet enkel als drinkwater, maar ook voor de watermolens, brouwerijen, huidevetterijen, gilden en ambachten, die de economie van de stad deden draaien. De inwoners probeerden wellicht vervuiling van het water te voorkomen door het in te kokeren, om zo meer controle te hebben over de watervoorziening.”

Van alle beken die van aan de linker- en rechteroever naar de Zenne stroomden, bleef nagenoeg geen enkel restant bewaard, behalve de straatnaam Rollebeekstraat en de ingekokerde tunnel.

Volgens historicus Roel Jacobs slaat ‘Rolle’ etymologisch op het lawaai van het water over de stenen.

En hij bevestigt de woorden van Bram Vannieuwenhuyze: “De Rollebeek werd vrij snel gekanaliseerd en later gebruikt als leiding om de fonteinen te bevoorraden. Onder andere het water van Manneken Pis kwam hierlangs.”

“Met de komst van de Noord-Zuidverbinding is dat allemaal doorbroken en is het niet langer duidelijk tot hoe hoog de waterloop kwam, want op de Zavel zelf was geen beek. Daar was enkel een kunstmatige waterput, een

VORMGEVING CULTUUR & UIT Heleen Rodiers ACTUA Ruth Plaizier

reservoir waar de omwonenden regenwater lieten samenlopen,” zegt Jacobs.

Maar dat Rolle in dit geval zou komen van het geluid van klaterend water betwijfelt Jacobs: “De bodem is er van zandleem. Ik zie de stenen waar het water over zou stromen niet onmiddellijk liggen.” Ook Vannieuwenhuyze kan geen honderd procent uitsluitsel geven: “In de middeleeuwse archieven ben ik Rollebeek nooit tegengekomen, dus het is geen oorspronkelijke naam. Ze moet daarna toegekend zijn en ik heb niet gevonden door wie, wanneer of waarom. Er wordt gezegd dat het een allusie zou zijn op het water dat naar beneden stroomt. Dat kan, maar ik heb daar nooit iets over teruggevonden in middeleeuwse geschriften.”

De Rollebeekstraat geeft haar geheimen dus niet helemaal prijs.

Maar de sporen van de Rollebeek worden niet zomaar uitgewist, want die blijven te zien in de bedding onder de grond én in de naam van de straat zelf.

KALENDER UIT

Sam De Ryck VERTALING

John Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke

Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

— JACOB VERMEULEN

Meld nieuws

VOLGENDE WEEK Klopt het dat er in Schaarbeek of Sint-Joost ooit stierengevechten plaatsvonden?

4 DECEMBER 2019

I 31

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via nieuws@bruzz.be

DB619806H9

DB639890K9

DB623070I9

OCMW Sint-Genesius-Rode

Dierenambulancedienst Vetas

Dienstencentrum voor huisdieren DIVETRAN

Het Woonzorgcentrum ‘De Groene Linde’ in Sint-Genesius-Rode is een vernieuwd woonzorgcentrum dat beschikt over een moderne infrastructuur.

Onze medewerkers verlenen dagelijks zorg aan zorgbehoevende ouderen, ouderen met dementie en ouderen met nood aan palliatieve zorgen. We streven naar zorg op maat en om ons team te vervolledigen, zijn wij op zoek naar een gemotiveerde en bekwame collega:

Dierenambulance Vetas en Dierencrematorium Incinera zoeken samen een

arbeider.

Zorgkundige Deeltijds of halftijds • dagdienst • onbepaalde duur Functie: • Je bent binnen het team verpleegkundigen en zorgkundigen verantwoordelijk voor de verzorging van de rusthuisresidenten met als doel hen een zo comfortabel en aangenaam mogelijk verblijf te garanderen. • Je staat in voor de lichaamsverzorging, de comfortzorg en de preventieve verzorging van de bewoners. • Je helpt bewoners met de maaltijden.

Vind een leuke job in jouw buurt.

Profiel: • Je bent houder van een getuigschrift zorgkundige of gelijkgesteld.

Aanbod: • Je kan aan de slag in een aangename, moderne en werkzekere omgeving • Extralegale voordelen: maaltijdcheques t.w.v. € 8 •Tussenkomst in het woon- en werkverkeer met het openbaar vervoer (NMBS, De Lijn, TEC) en fietsvergoeding • Gratis hospitalisatieverzekering met gunsttarief voor aansluiting van inwonende gezinsleden. • 11% weddetoeslag voor onregelmatige prestaties en vergoeding voor avond- en weekendwerk.

• 26 verlofdagen per jaar. • Geen onderbroken diensten. • Overname van nuttige privé-anciënniteit (max. 8 jaar).

regiotalent.be

Profiel: - grote dierenvriend - kunnen omgaan met mensen en dieren in nood en met overleden dieren - NL/FR - in de buurt van Zellik woonachtig zijn - in het bezit zijn van rijbewijs B Taakomschrijving: - Op dinsdag, woensdag en donderdagochtend (6h30 – 15h) dieren cremeren, op vrijdagnamiddag 14-20h en op zaterdag van 10 tot 18h30 dieren ophalen en cremeren.

- Om de 4 weken (van vrijdagavond tot maandagochtend) van thuis uit de wachtdienst garanderen voor de dierenambulance en de dieren in opvang verzorgen. Dit onderdeel is op vrijwillige basis waarbij wel voorzien wordt in een onkostenvergoeding.

- Tussen de crematies door moeten dieren worden verzorgd en eventueel vervoerd met de dierenambulance voor Vetas. Dit is een contractueel onderdeel van de functie.

Kandidaten dienen hun cv door te sturen naar erwin.thielemans@vetas.be

Interesse? Stuur je kandidatuur met cv naar OCMW t.a.v. het Vast Bureau, Dorpsstraat 74, 1640 Sint-Genesius-Rode of mail naar info@ocmwrode.be DB640346K9

DB526950G8

Aanbod: - Familiale werksfeer - Voldoening van uw prestaties ovv geredde dieren - Veel afwisseling

Voor meer inlichtingen over deze functie kan je terecht bij de personeelsdienst van het OCMW op 02 383 09 79. Bij uitnodiging voor het wervingsexamen, ontvang je een volledige functie beschrijving.

DB620047H9

DB640093K9

DB640153K9

DB623068I9

“Ver gaan voor mijn job? Ik ga liever ver in mijn job.” regiotalent.be

DB640382K9

Libanon!

Groepsreis met Blauwe Vogelbegeleiding vanuit Brussel!

2 AFREISDATA 2020 10/4 (Paasvakantie) • 1/5 INBEGREPEN • vliegreis • knap luxehotel • maaltijden • alle excursies INFODAG Donderdag 12 dec. 2019 om 13u in ons auditorium te St-Truiden

8 speciale dagen

€ 2.299

Gratis, wel even online reserveren, aub.

Reisfamilie Carlier

/persoon

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00 • www.deblauwevogel.be

AANKOOP DB620367H9

DB638943K9

Tips en tricks voor je carrière? Lees het op

nertspels (bontjassen) • parels oude merkhorloges • oud goud zilveren en gouden munten • tin tandgoud • allerlei zilver • porselein zijden tapijt • rode koralen • edelstenen schilderijen (16e-17e-18e E) • porselein merkhandtassen • diamanten

BEL 0489 94 49 72 regiotalent.be/carrieretips

GRATIS OFFERTE

DB634786J9