BRUZZ Actua - editie 1638

Rubrieknaam

#1638 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

14 | 11 | 2018

PROPER GEWASSEN DE STRAAT OP DAKLOZEN IN DE WASMOBIEL

© SASKIA VANDERSTICHELE

CENTRALE HALLEN BLOOTGELEGD

Archeologische vondsten bij afbraak parking 58

JOHAN VAN DEN DRIESSCHE (N-VA) BIJ ZIJN AFSCHEID

‘Close is een groter gevaar voor de democratie dan Mayeur’

Baromètre_2017_Affiches.indd 13

19/10/2017 11:58:29

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

DADY MBUMBA, RIGAQUARE

11 november. Wapenstilstand. Herdenking van de Congolese oud-strijders die ook meestreden in het Belgische leger. Polyvalent kunstenaar Dady Mbuma heeft voor zijn speech een legerjas uit WOII aangetrokken. “Ik droom dat mijn kinderen opgroeien in een wereld waarin hun huidskleur niet meer dezelfde emotionele, historische en onbewuste lading heeft als vandaag. En mijn kleinkinderen in een wereld waar menselijke waarden hoger gequoteerd worden dan beurswaarden. Brussel, mijn prachtige stad, is een als een eeuwig jonge vrouw die zich traag haast.�

14 NOVEMBER 2018

I

3

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer, (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

FLITS 07

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, sales@bruzz.be, 02-650 10 61 DISTRIBUTIE

Literatuur

Recensent Patrick Jordens begint met eigen uitgeverij voor kinderboeken

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs

RUBRIEKEN

WEEKBLAD

Steven Van Garsse (chef) COORDINATIE UIT

Gerd Hendrickx

03

Chou de Bruxelles

EINDREDACTIE

05

Edito

08

In beeld

26

Opinie

30

Enfant Terrible

32

Michaël Bellon

33

Celia Ledoux

34

Nick Trachet

35

Big City

Karen De Becker VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Roel Daenen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Jasmijn Post, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden

12

KALENDER UIT

Sam De Ryck VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Heleen Rodiers

35

ILLUSTRATOREN

Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Wide Vercnocke, Jurgen Walschot Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à / Send event details to

© SASKIA VANDERSTICHELE

VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels

LOS VAN DE TIJD

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

28

Dit magazine staat ook online issuu.com/bruzz.be

© PHOTONEWS

Literatuur

Maarten Goethals over zijn roman De Fragmenten

© BART DEWAELE

Edito

DE VERHALEN 12

Reportage

16

Mobiliteit

18

Spreektijd

22

Reportage

24

Analyse

Op bezoek bij Rolling Douche en Bulle, die daklozen hun eigenwaarde helpen terug te vinden

Johan Van den Driessche neemt afscheid

Scoutsspelletjes om Nederlands te leren

Voetbalsupporters: de tribunes kleuren wit.

Hoe komt dat?

18

Waardigheid Ooit, het moet een kleine tien jaar geleden zijn, gingen we met een delegatie van het Brussels Gewest naar Londen. Kijken hoe het probleem van daklozen daar werd aangepakt.

Het was een zerotoleranceaanpak. Er mocht geen dakloze meer zijn. Hoe dat uiteindelijk is afgelopen, weten we niet, maar dat het een bijzonder complexe problematiek is, herinneren we ons wel. Daklozen waren te vinden tot in de elektriciteitskasten van de mooie Londense woningen.

Veel heeft dat werkbezoek ogenschijnlijk niet bijgedragen aan het Brussels beleid. Tussen 2008 en 2016 is het aantal daklozen in de hoofdstad verdubbeld. Er zijn vandaag bijna vierduizend dak- en thuislozen. Dat blijkt uit de laatste telling van het steunpunt thuislozenzorg La Strada. En het is wellicht een onderschatting. Ze waaieren uit over de hele stad en proberen nu ook de nacht door te komen in de chiquere delen van Brussel. Ook het aantal kinderen dat de nacht doorbrengt op straat is schrikbarend gestegen.

De oorzaken zijn bekend: verpaupering in combinatie met steeds duurdere huisvesting, een moeilijk toegankelijke sociale zekerheid en migratie. Verder zijn steden sowieso aantrekkelijk voor wie tussen de plooien valt.

Zeker als er gedegen opvang wordt georganiseerd, zoals in Brussel, lokt dat vanuit het hele land extra dak- en thuislozen naar de stad.

Dat legt meteen de paradox bloot, die ook bij ons bezoek in Londen aan de oppervlakte kwam. Er was daar een hele caritatieve beweging aan de gang om daklozen te helpen. De Londense overheid kreeg er grijze haren van omdat dat haar pogingen om de

daklozen van straat te halen helemaal tenietdeed.

Aan de ene kant kan je als mens niet anders dan de daklozen helpen, door hen medische zorg, eten, onderdak en een zo menswaardig mogelijk bestaan te bezorgen. Het is wat het initiatief van Rolling Douche waarover we het verderop in dit magazine hebben zo mooi maakt.

Anderzijds lost dat structureel niets op.

Daarom zou het debat ook daarover moeten gaan. Wat moet er écht gebeuren om de dakloosheid uit de wereld te helpen? Zeker rond betaalbare huisvesting kan Brussel nog een inhaalbeweging te maken, net zoals rond geestelijke gezondheidszorg en vereenzaming. En met een écht doordacht beleid waarbij alle partners, van OCMW, huisvestingsmaatschappijen, lokale besturen, hulporganisaties tot het Brussels Gewest samen op één lijn zitten. De expertise is er, nu moeten er oplossingen gevonden worden.

Zoiets is in deze stad met ingewikkelde structuren beslist geen wandeling in het park.

Maar dat maakt het niet minder urgent.

De daklozen in Brussel houden ons intussen, zo zichtbaar als ze zijn, een spiegel voor.

Welke maatschappij zijn wij als we kinderen de koude winternacht op straat laten doorbrengen en wat zegt dat over ons gevoel van solidariteit? Wie zijn zij, wie zijn wij, het zijn vragen die we ons geregeld zouden moeten stellen. Want meer nog dan het harde leven op straat, is dat wat daklozen blijkbaar het meeste deprimeert: de onverschilligheid van de andere. (Zie ook interview Raven Ruell & Sophie Warnant over Nachtasiel op p20, blauwe kant). — STEVEN VAN GARSSE

14 NOVEMBER 2018

I

BRUZZ | VOORAF

De zelfrijdende auto werkt alleen als we hem delen

5

MAITREYA We stellen vast dat de mensheid zich in een impasse bevindt. Ze wordt geconfronteerd met honger, armoede en onrechtvaardigheid, vervuiling en oorlog‌De mensheid moet nu beslissen of ze klaar is om samen te werken en de

ZATERDAG 17 /11/ 2018 VAN 10U30 TOT 18 U

problemen op te lossen. Deze oproep wordt door Maitreya gelanceerd, de Wereldleraar, aangekondigd door de tradities, en de Meesters van Wijsheid. Ze bieden ons hun hulp aan om een nieuwe wereld te bouwen gebaseerd

op samen delen, rechtvaardigheid, vrijheid en vrede.

Spoedig zal Maitreya zich tot de hele wereld richten op Verklaringsdag. Op die dag zal de mensheid een buitengewone ervaring beleven.

Infodag met workshops en infosessies : Centrum Sint-Maarten, Veldeke 1, 1930 Zaventem.

Ingang gratis.

Info: transmissions@skynet.be of 0472973972 of www.sharenl.org

Flits

Nieuws heet van de naald

‘Boeken die de verbeelding doen groeien’

De Brusselse kinderboekenrecensent Patrick Jordens is begonnen met een uitgeverij: Tiptoe Print. Opzet?

Mooie anderstalige prentenboeken uitgeven in het Nederlands. — BETTINA HUBO

J

ordens recenseert al jaren kinderboeken in De Morgen.

Hij maakte ook een tijdlang de kinderstadskrant Zazie voor Brussel Deze week en werkte bij de kunsteducatieve organisatie ABC (Art Basics for Children). Nu voelt hij zich klaar om zelf een kleine uitgeverij te beginnen. “Ik woon en werk in Brussel en vertoef dan ook vaak in Franstalige boekhandels.

Ik zie daar geweldig mooie prentenboeken, Franse,

maar ook in het Frans uitgegeven boeken uit bijvoorbeeld Argentinië, Zuid-Afrika of Zuid-Korea.

In de Nederlandstalige boekhandels vind je die zelden terug,” vertelt hij.

“Hetzelfde overkomt je als je naar de kinderboekenbeurs in Bologna gaat.

Waanzinnig wat je daar ontdekt.”

Jordens’ conclusie: er is een lacune in het prentenboekenaanbod voor Nederlandstaligen. Die wil hij graag opvullen. Samen

met enkele gelijkgezinden richtte hij de vzw Tiptoe Print op. Bedoeling is om ‘straffe’ boeken uit het buitenland die nog niet toegankelijk zijn voor een Nederlandstalig publiek, toegankelijk te maken.

Met het enorme aanbod van de Boekenbeurs in het achterhoofd, kun je de vraag stellen of er nog wel een behoefte is aan nog meer kinderboeken.

Jordens: “Misschien verschijnt er te veel. Maar tegelijkertijd is er een leemte als het gaat om uitdagende uitgaven, boeken die, zoals de naam van onze uitgeverij aangeeft, op de tippen van de tenen doen staan van verwondering of spanning, boeken die de verbeelding doen groeien.”

AMBACHT

© SASKIA VANDERSTICHELE

“Er is een lacune in het prentenboekenaanbod voor Nederlandstaligen, zegt Patrick Jordens.

Tiptoe wil de rechten opkopen van boeken uit andere talen en culturen die met liefde voor het ambacht gemaakt zijn.

Veel beperkingen zijn er niet. “Het criterium is de artistieke kwaliteit, de beeldtaal, de poëzie van het boek,” zegt Jordens.

“In eerste instantie zullen het prentenboeken zijn,

zonder tekst dus. Die geven we uit met een nieuwe, Nederlandstalige cover en achterflap. Maar ook boeken met een beetje tekst zijn niet uitgesloten, tenminste als de tekst een meerwaarde biedt aan de visuele vertelling.”

Tiptoe streeft ernaar vooral jonge, nog onbekende illustratoren een podium te geven en vergeten pareltjes op te vissen. “In de vergetelheid geraakt werk van de Amerikaanse grootmeester Maurice Sendak bijvoorbeeld.”

De uitgeverij neemt zich voor om klein te beginnen, met vier of vijf titels per jaar. Van het Vlaams Fonds voor de Letteren kreeg de vzw een starterssubsidie, maar om de uitgave van de eerste twee boeken te kunnen financieren is ze ook met een growfundingsactie begonnen.

Elke uitgave zal gepaard gaan met een atelierwerking of mini-expo.

“Daarvoor willen we samenwerken met organisaties als Passa Porta of ABC.”

BRUZZ | VOORAAN

KINDERBOEKENRECENSENT PATRICK JORDENS WORDT UITGEVER

> growfunding.be/tiptoe

Bus 71 opnieuw omgeleid In Elsene worden de buslijnen 54 en 71 opnieuw omgeleid. Dat is nodig voor de volgende fase in de heraanleg van de Elsensesteenweg.

Beide buslijnen waren al ruim een jaar lang omgeleid tijdens de vorige fase van de werf. Vier maanden na de terugkeer van de normale situatie wordt de reisweg opnieuw bijgestuurd.

De omleiding gaat in op maandag 19 november en loopt tot en met het einde van de paasvakantie.

Maar tussen 8 december en 13 januari zullen de bussen toch opnieuw de vertrouwde route

volgen, meldt de MIVB. Zo blijven de winkels op de Elsensesteenweg goed bereikbaar voor de eindejaarsaankopen en het begin van de winterkoopjes.

De omleidingen zijn dezelfde als vorige keer. Dat wil zeggen dat bus 54 wordt beperkt tot Louiza.

Bus 71 rijdt via de Waversesteenweg (richting centrum) en via de Luxemburgstraat (richting Flagey).

Terwijl de bussen omrijden, wordt het Fernand Cocqplein helemaal vernieuwd. Na Nieuwjaar begint ook de heraanleg van het stukje steenweg aan de Naamsepoort. De winkelstraat is sinds het begin van

© SASKIA VANDERSTICHELE

de werf verboden terrein voor doorgaand verkeer tussen 7 en 19 uur. De heraanleg moet die situatie bestendigen. LV

Vier maanden na de terugkeer van de normale situatie rijdt bus 71 weer een tijdje niet door de Elsensesteenweg .

14 NOVEMBER 2018

I

7

8

I

14 NOVEMBER 2018

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Pokerface

Š IVAN PUT

Lang aan een pokertafel zitten, het geeft spanningen in de nek en de schouders.

Daarom waren er op het toernooi World Poker Tour Deepstacks Brussels van 8 tot 11 november in Grand Casino Viage deugddoende massages - voor 1,60 euro per minuut - voor de deelnemers. En dat waren er heel wat: 535 spelers schreven zich in. Voor een plekje aan de pokertafel in het zogeheten main event moesten ze wel 1.200 euro neertellen. De Nederlander Danny van Zijp won en mocht met 110.000 euro naar huis.

14 NOVEMBER 2018

I

9

De week

Terugblik op het nieuws

Mensensmokkel

Regenval

30.000

De Brusselse correctionele rechtbank veroordeelt vijf mensensmokkelaars tot celstraffen tussen drie en vijf jaar. De bende bracht meer dan honderd slachtoffers, onder wie minderjarigen, naar het Verenigd Koninkrijk.

De Brusselse brandweer rukt zondagavond en -nacht 24 keer uit voor een interventie door de zware regenval.

Zo moet de Stefaniatunnel, die tijdelijk gesloten wordt in de richting van het centrum, leeggepompt worden.

Van de 24 interventies in Brussel hebben er zestien te maken met ondergelopen straten.

De elektrische deelsteps slaan aan in Brussel. Troty en Bird hebben samen al 30.000 gebruikers, onder wie veel toeristen. Troty kwam in juli naar Brussel, Bird in september. De steps functioneren volgens het ‘free floating’-principe en kunnen op verschillende plekken in de stad achtergelaten worden.

STUDIE WAARSCHUWT VOOR WILDGROEI AAN STRUCTUREN

Gewest steeds complexer BRUZZ | DE WEEK

De voorbije jaren werden de administratieve structuren van het Brussels Gewest een stuk complexer, zo blijkt uit een studie. Nochtans beloofde het regeerakkoord net een vereenvoudiging. Oppositiepartij MR wijst op het belang van politieke benoemingen, maar ook op een gebrek aan consensus in de meerderheid.

— LAURENT VERMEERSCH

B

ij de oprichting in 1989 kreeg het Brussels Hoofdstedelijk Gewest één administratie, het ministerie van het Brussels Gewest, ondertussen omgedoopt tot Gewestelijke Overheidsdienst Brussel. Binnen die administratie bestonden al verschillende diensten zoals Mobiliteit en Huisvesting, maar de laatste jaren werden verschillende afdelingen ondergebracht in nieuwe, aparte entiteiten zoals Brussel Fiscaliteit en Brussel Stedenbouw en Patrimonium.

Daarnaast werden nog andere structuren in het leven geroepen, nieuwe zogenoemde Instellingen van Openbaar Nut zoals planningsbureau Perspective en een nieuwe publiekrechtelijke naamloze vennootschap hub.brussels.

De evolutie is minutieus in kaart gebracht door politicoloog Jean-Paul Nassaux in het laatste nummer van Pyramides, een uitgave van de onderzoeksgroep

10

I

14 NOVEMBER 2018

overheidsadministraties van de Université Libre de Bruxelles (ULB). “De gewestelijke administratie is een pak complexer geworden, zeker sinds 2014,” concludeert Nassaux. In de huidige legislatuur zijn zes nieuwe entiteiten in het leven geroepen.

“Het gaat om een politieke keuze,” aldus de politicoloog, die vreest dat de decentralisatie “de coherentie en efficiëntie van het gewestelijk beleid ondermijnt”.

De Brusselse regering, bij monde van staatssecretaris voor Openbaar Ambt Fadila Laanan (PS), geeft toe dat er meer structuren zijn.

Nochtans luidde het ruim vier jaar geleden in de regeringsverklaring nog dat de administratie gerationaliseerd moest worden, met minder actoren, en meer doeltreffendheid. Toch waren de nieuwe diensten nodig, klinkt het. De kleinere entiteiten zijn minder log en kunnen beter inspelen op veranderende noden, is de

redenering. Bovendien heeft het Gewest er ook bevoegdheden bijgekregen, bijvoorbeeld op het vlak van veiligheid.

COHERENTIE Oppositieleider Vincent De Wolf (MR) is er niet van overtuigd dat kleinere diensten slagkrachtiger zijn. Hij verwijst naar het geknoei met de onroerende voorheffing bij het pas opgerichte Brussel Fiscaliteit. “In plaats van een pertinente rationalisatie zien we een wildgroei aan structuren die geen enkel schaalvoordeel opleveren en ook nog weinig efficiënt zijn,” aldus De Wolf. “De kwaliteit

van de dienstverlening aan de burger gaat erop achteruit.”

Maar er is meer dan de schaaldiscussie. De studie wijst erop dat een Instelling van Openbaar Nut onder de competentie van één minister valt, terwijl de voltallige regering verantwoordelijk blijft voor de gewestelijke administratie. De bestuurlijke versnippering zou met andere woorden ook kunnen wijzen op een gebrek aan consensus binnen de gewestregering. Elke excellentie zijn eigen administratieve speeltuin, als het ware.

In dit verband verwijst De Wolf naar de volgende passage uit de studie: “De coherentie van het

Spijbelaars

Ongevallen

Aviapartner

Met 6,6 procent is het aantal spijbelaars in Brussel hoger dan in Vlaanderen (2,6 procent). Vooral Evere scoort slecht: in het secundair onderwijs spijbelt daar 27,4 procent. Sint-Jans-Molenbeek en Ukkel staan op de tweede plaats met 12,8 procent.

In dertien van de negentien Brusselse gemeenten is het aantal ongevallen met lichamelijke letsels de afgelopen tien jaar gedaald, laat Vias weten. In Ukkel en Oudergem is de achteruitgang het sterkst met een daling van twintig procent. Het aantal fietsongevallen steeg wel.

Brussels Airport heeft in oktober bijna 2,18 miljoen passagiers over de vloer gekregen, een daling met 2,4 procent tegenover oktober vorig jaar. De daling zou het gevolg zijn van de dagenlange staking bij bagageafhandelaar Aviapartner. Brussels Airport schat dat die 120.000 passagiers heeft gekost.

Vincent De Wolf (MR): “De kwaliteit van de dienstverlening aan de burger gaat erop achteruit.”

Elk plein in de stad moet nu een evenementenplein zijn.

De overheid organiseert de pret, want mensen hebben geen tijd meer om dat zelf te doen ANTROPOLOOG JORIS CAPENBERGHS

BRUZZ | DE WEEK

over de jammerlijke neiging van overheden om voortdurend activiteiten te organiseren op pleinen (in ‘Knack’)

Cartoon Kim Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

© PHOTONEWS

geheel blijft onduidelijk. Er is geen duidelijke en gedeelde interministeriële visie over de toekomst van de gewestelijke overheidsdiensten.

De enige rode draad is die van elke bevoegdheid voor zichzelf.”

Daarnaast ziet de MR-fractieleider nog een rol voor het oude monster van de politieke benoemingen.

Meer structuren betekent immers ook meer directeurs- en andere functies die kunnen worden ingevuld. Conclusie van De Wolf: “De regering is er niet in geslaagd om de bijkomende bevoegdheden van de zesde staatshervorming op te vangen op een coherentie manier en zonder exorbitante kosten.”

14 NOVEMBER 2018

I

11

BRUZZ | DE VERHALEN

Reportage

Een dakloze man in colbertjasje neemt zijn tijd voor een scheerbeurt.

12

I

14 NOVEMBER 2018

Op bezoek bij Rolling Douche en Bulle

‘De babbel is belangrijker dan de douche’ BRUZZ | DE VERHALEN

De Europa-esplanade, dat is vooral een troosteloze stenen woestijn aan het Zuidstation. Elke vrijdag komt de plek tot leven, als een mobiele douche en een wassalon het plein oprijden. Daklozen uit de buurt vinden er schone kleren en een frisse huid, maar ook een stukje eigenwaarde en een luisterend oor. “Nu nog een adres vinden, en dan kan ik verder met mijn leven.”

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

A

kingen als hij eens wat geld heeft.

Zijn nachten brengt hij vaak door op een bankje aan de Stalingradlaan.

Maar wie hem vandaag ziet zitten met kraaknette kleren en glimmende schoenen, herkent er geen dakloze in. Abdels glimlach verbreedt als we het hem zeggen. “Bedankt, ik drink dan ook niet en kom hier regelmatig langs. Die mooie schoenen? Die heb ik net gekregen van die meneer van de douche. Die broek ook, ja.”

SPIEGELTJE AAN DE MOBILHOMEWAND De wekelijkse afspraak is een initiatief van twee vzw’s die vooral op vrijwilligers draaien: Rolling Douche doorkruist sinds vorig jaar het gewest met een mobilhome, Bulle doet sinds begin dit jaar hetzelfde met een bestelwagen met was- en droogmachines. Twee keer

▲

bdel (*) zit op een stoeltje aan de rand van de groep daklozen op het plein.

Glimlachend observeert de Marokkaanse vijftiger zijn lotgenoten. Tussen de mobilhome van Rolling Douche en de rijdende wasserette van Bulle zitten ze aan tafeltjes waar drank, koekjes en chips rondgaan. Hier een groepje dat Maghrebijns kleurt, daar een tafel waar een Romafamilie de cake deelt met de Vlaamse Roger en Laurent uit Ivoorkust. Een openluchtcafé als het ware, waar heel Brussel samenkomt. Enfin, dakloos Brussel toch.

Terwijl Abdel thee drinkt, draait zijn was in een van de wasmachines.

Straks is hij aan de beurt voor een douche. Wanneer, dat ziet hij wel.

Abdel heeft tijd. Negen jaar is de man dakloos, met korte onderbre-

14 NOVEMBER 2018

I

13

14

▲

BRUZZ | DE VERHALEN

Op bezoek bij Rolling Douche en Bulle

per week staan ze op dezelfde plek, als was het een sanitair blok op wielen in camping Brussel. ‘s Vrijdag aan het Zuidstation, ‘s maandags op het Flageyplein.

Wie langskomt voor een was- en douchebeurt gaat niet alleen schoon naar huis, maar tankt ook zelfvertrouwen. Daklozen die dagenlang geen spiegel hebben gezien, kijken na het douchen weer voorzichtig naar zichzelf aan de deur van de mobilhome. Aan diezelfde deur scheren de mannen zich ook.

We zien hoe een Afrikaan in colbertjasje zijn tijd neemt voor een scheerbeurt, vervolgens zijn rug recht en het plein opstapt.

“Dit gaat niet enkel over schoon zijn,” vertelt Alexandre Vandaele, een van de vrijwilligers van Bulle.

“Mensen krijgen hier wat eigenwaarde terug. Niet enkel door die wasbeurt en de kleren die ze krijgen.

Het belangrijkste is misschien het sociaal contact dat ze hier vinden.

Daklozen die niets moeten weten van sociale centra of Samusocial komen toch bij ons en vinden er een luisterend oor. Wij controleren hen niet. Als ik mensen zie die net uit de gevangenis komen, vraag ik niet waarom ze daar zaten.” Vandaele ziet dan ook geregeld daklozen die alleen komen praten en niets te I

14 NOVEMBER 2018

“Op straat wonen is één ding.

Pijnlijk is dat ik nu geld moet vragen aan mijn familie in Afrika.

Dat moet andersom zijn” NATHAN DAKLOZE

wassen hebben. “Deze plek kan de vonk zijn voor een nieuwe start.”

Nathan is een van die daklozen, die hier een springplank zoekt naar een gewoon leven. De 37-jarige Ivoriaan woont een jaar op straat, maar ook hij ziet er pico bello uit.

“Ik woon in Sint-Pieters-Woluwe, waar ik vroeger een appartement had,” zegt hij. “Daar voel ik me als dakloze veel veiliger dan rond het Zuidstation, waar je nooit weet of de boel gaat ontploffen.”

De Woluwenaar is vandaag vooral gekomen om over zijn situatie te spreken met een van de vrijwilligers.

Vijftien jaar geleden trok hij als student naar Frankrijk, ooit had hij ook een arbeidsvergunning in ons land. “Ik moet eigenlijk gewoon een domicilieadres vinden, heb ik net gehoord. Dan kan ik een job zoeken

en verder met mijn leven.”

Het voorbije jaar was geen lachertje voor Nathan, die in België ook een dochtertje van vier heeft.

“Op straat wonen is één ding. Maar echt pijnlijk is dat ik nu geregeld geld moet vragen aan mijn familie in Afrika. Terwijl het andersom hoort te zijn. Bij mij is het zoals bij veel Afrikaanse migranten: mijn familie heeft gespaard voor mijn reis en mijn studies en ik ben het die geld naar Afrika zou moeten zenden. De voorbije jaren is dat trouwens vaak gelukt, maar nu niet meer.”

WALTER CAPIAU De sfeer in het pop-upcafé is gemoedelijk. De meeste bezoekers zijn dan ook habitués. De 68-jarige Nederlandstalige Roger zit zwijgend naast een rokende Roma-oma die

haar kleinkinderen in het oog houdt.

Wie niet beter weet, kan er een oud koppel in zien, dat elkaar ook zonder woorden begrijpt. Roger houdt een knipsel uit de krant De Morgen in de hand, waarin bericht wordt over de dood van televisiepresentator Walter Capiau. Als een Franstalige dakloze het woord tot hem richt legt hij met gloed uit wie Capiau was. “En dan riep heel dat publiek dus Hoger!”

Waarom Roger dakloos is, lost hij niet echt. Een van de vrijwilligers legt uit dat Roger een soort idealist is.

“Hij observeert voortdurend wat er fout gaat in Brussel en dan schrijft hij daar brieven over. Zonder Roger zouden we hier veel slechter af zijn.”

Roger knikt zwijgend.

Onder de gezellige oppervlakte doemt af en toe een afgrond op. Zo is

“Mensen krijgen hier wat eigenwaarde terug” de meest verrassende dakloze een oudere Britse dame van stand – oorbellen, classy accent, maar ook een trainingsbroek - die ervan overtuigd is dat ze vervolgd wordt door de staatsmaffia. Een Zuid-Amerikaanse lotgenoot stopt zijn energie en weinige centen dan weer in rechtszaken.

Tegen het OCMW, tegen Theo Francken en Maggie De Block, maar evengoed tegen hulporganisaties als Unia, Samusocial en Mrax.

Terwijl de bezoekers vertellen, draaien de was- en droogmachines en loopt de douche. Bulle is aan zijn achthonderdste wasmachine toe, terwijl Rolling Douche begin dit jaar aan de duizendste douche zat. Als het aan de twee vzw’s ligt, worden die activiteiten snel uitgebreid en komt er ook echt personeel.

ALEXANDRE VANDAELE VRIJWILLIGER BULLE

“Tegenwoordig ben ik vaak drie à vier dagen fulltime bezig met Bulle,” legt Norma Douxchamps uit. “Zoals alle vrijwilligers doe ik dat gratis, maar ik moet natuurlijk wel van iets leven.” Het liefst zouden de verenigingen hun activiteiten uitbreiden tot een mobiel sociaal dorp, waar de bezoekers bijvoorbeeld ook een kapper of een straatverpleger vinden.

Twee heren die hun weg naar de kapper wel zouden vinden, zijn Alex en Mohammed. De twee vijftigers vormen een olijk duo. De eerste is Oekraïner, klein en ronduit de

vrolijkste van alle aanwezigen. “Het belangrijkste in het leven is l’amour,” drukt hij ons met een uitgestreken gezicht op het hart, “l’amour, l’amour, l’amour, trois fois par jour!” (schatert het uit) Mohammed is dan weer een rijzige man, die de boel stilletjes gadeslaat. Wat de twee bijeenbracht, is een voor de hand liggend gespreksonderwerp: hun vrijwel identieke lange grijze baard, die ze beiden combineren met een kale knikker. De heren wisselen de nodige complimenten uit over

elkaars kinhaar. “We are from the international club of beards,” verklaart Alex plechtig.

Zo goedgeluimd als de daklozen vandaag zijn, zo nijdig kunnen ze worden als de rollende douche een half uur te laat komt. “Ik zie dat meer als een bewijs dat ze ons aanbod echt nodig vinden,” vertelt Pascal Biesemans, die voorzitter is van Rolling Douche. “Neem nu de zomervakantie. Als we uitzonderlijk eens tien dagen niet komen omdat de vrijwilligers op reis zijn, deel ik adressen uit van alle plekken waar ze terechtkunnen. Wat blijkt? Een groot deel wacht gewoon tot we terug zijn.

“On t’a attendu,” is dan de laconieke commentaar. “Op zulke momenten weet je wel waarom je dit doet.” (*) Abdel is een schuilnaam 14 NOVEMBER 2018

I

15

Mobiliteit

Delen is de toekomst, ook voor zelfrijdende voertuigen

Auto is bus van de toekomst BRUZZ | DE VERHALEN

Zelfrijdende auto’s kunnen de stedelijke mobiliteit ten goede veranderen, maar dan moeten ze wel massaal gedeeld worden, klinkt het bij experten. Zoniet kunnen we de mobiliteit niet fundamenteel verbeteren.

— LAURENT VERMEERSCH

© LUC SCHUITEN

D

e doorbraak van de elektrische step en andere kleine mobiliteitsoplossingen ontketent een stille revolutie in de stad. Maar de toekomst heeft een nog veel grotere verandering in petto: de zelfrijdende auto. Voor de ene is het de wonderoplossing voor tal van problemen, volgens anderen niet meer dan een zoveelste gadget van de auto-industrie. “Verschillende scenario’s zijn denkbaar,” zegt Maya Van Leemput, futurologe verbonden aan de Erasmushogeschool. “Maar er is zeker potentieel voor positieve verandering.”

Bijvoorbeeld op het vlak van verkeersveiligheid. “Volgens Google kunnen zelfrijdende voertuigen in de Verenigde Staten jaarlijks dertigduizend levens redden en twee miljoen verwondingen vermijden. Dat sluit niet uit dat er nog ongelukken gebeuren, maar statistisch zullen die veel minder voorkomen dan

16

I

14 NOVEMBER 2018

vandaag. Als het bij een testrit toch eens fout gaat, is daar veel aandacht voor, maar het huidige verkeerssysteem is moordend en daar stellen we ons amper vragen bij.”

Daarnaast kunnen we potentieel veel stuurtijd winnen en de luchtvervuiling terugdringen. Hoe de toekomst uitdraait, zal echter ook afhangen van hoe we de nieuwe technologie zullen gebruiken. “De

inzet is veel groter dan alleen de evolutie van ons wagenpark,” zegt Van Leemput. “Als we al onze auto’s vervangen door een zelfrijdende variant lossen we ons fileprobleem niet op. Als we voertuigen gaan delen, kan dat wel. Zo zijn er minder nodig en kunnen we ze veel efficiënter gebruiken.”

Van Leemput verwijst naar de visie die de Brusselse architect

“Als we alle auto’s vervangen door een zelfrijdende lossen we het fileprobleem niet op.

Als we voertuigen delen, kan dat wel” MAYA VAN LEEMPUT FUTUROLOGE ERASMUSHOGESCHOOL

Luc Schuiten een tiental jaar geleden ontwikkelde in het kader van zijn Vegetal City. “Hij bedacht een klein wagentje, de click. Het voertuig kan op zichzelf rijden, maar zich ook aan een treintje van andere wagentjes hangen. Zo kunnen autonome voertuigen een onderdeel worden van het openbaar vervoer. Dat wordt dan een stuk flexibeler.”

Dat veronderstelt de afbouw van het autobezit. “Voor veel stedelingen is het al normaal dat ze steeds meer dingen delen: gereedschap, fietsen en ook auto’s. De deeleconomie is in opmars en over enkele jaren zal het normaal zijn dat we even op een app kijken om uit te zoeken waar we een auto vinden als we er een nodig hebben.”

“Er is veel meer debat nodig over de zelfrijdende auto,” besluit Van Leemput. “Niet alleen tussen onderzoekers en politici, maar ook met het brede publiek, dat de voertuigen moet gaan gebruiken.

nodige hightech ook een omhulsel.

Ik noem ze Bubbles. Auto’s zijn vandaag zo zwaar omdat ze snel moeten kunnen rijden om lange afstanden te overbruggen, maar in de stad is dat niet nodig. Daarnaast verkiezen veel mensen een zware auto omwille van de veiligheid, maar als we die vicieuze cirkel niet doorbreken, rijden we straks in tanks om ons te beschermen tegen andere tanks. Als we daarentegen tiendui-

aanspreken. In ieder geval zal het systeem zeer snel leiden tot een aanzienlijke vermindering van het aantal rijdende auto’s en bijgevolg ook de files.”

GOEDKOPER DAN METRO Het laatste principe is dat de mens absolute voorrang moet krijgen in de openbare ruimte. Een groot deel van onze wegen en pleinen wordt vandaag nog ingenomen door private

“In plaats van de ontwikkelingen achterna te hollen, kan Brussel beter zelf iets in gang zetten” KOEN VANDEKERKHOVE

Architect Luc Schuiten bedacht eerder de click, een wagentje dat apart kan rijden of in groep.

Het technologische onderzoek is volop aan de gang en kan gestuurd worden. We hoeven niet te vertrekken van de technologie en ons afvragen wat we daarmee doen, maar kunnen uitgaan van welke soort stad we willen en vervolgens kijken hoe de technologie ons daarbij kan helpen.”

Dergelijke reflectie heeft Koen Vandekerkhove, expert bij Brussel Mobiliteit, al gemaakt. Hij stelt vast dat de technologische ontwikkeling heel snel gaat, maar dat de gangmakers geen rekening houden met de noden van een compacte, Europese stad zoals Brussel.

“Enerzijds heb je de autosector die verder bouwt op de auto, een snel en zwaar vervoermiddel dat niet is aangepast aan de stad. Anderzijds wordt de technologie vooral ontwikkeld in de Amerikaanse staat Californië, waar de steden uitgestrekt zijn en brede autowegen hebben. In plaats van de ontwikke-

lingen achterna te hollen, kan Brussel beter zelf iets in gang zetten. Bijvoorbeeld een oproep lanceren naar de privésector om tienduizend voertuigen te produceren. De overheid kan zo zelf de toon zetten en bepalen waar die wagens aan moeten beantwoorden.”

BUBBLES In de visie van Vandekerkhove moeten de voertuigen voldoen aan vijf principes. Ten eerste moet de snelheid beperkt zijn tot dertig kilometer per uur. “Het voordeel van hogere snelheden is verwaarloosbaar in de stad, waar de afstanden kort zijn en vooral de wachttijden aan kruispunten doorwegen.”

De beperkte snelheid maakt de voertuigen minder bedreigend en intrinsiek veilig voor voetgangers, steppers en fietsers. “Bovendien, en dat is het tweede principe, kunnen we zo heel lichte voertuigen maken.

Een soort gocarts met behalve de

zend lichte voertuigen loslaten in de straten, krijg je de facto een zone 30 in de hele stad.”

Ten derde mogen de voertuigen geen schadelijke stoffen uitstoten.

“De meest voor de hand liggende aandrijving is op dit moment die op elektriciteit, maar het kan dat zich in de komende jaren andere oplossingen aandienen.”

Vierde principe is dat de voertuigen collectief gebruikt moeten worden in een systeem dat in vaktermen bekend staat als Mobility as a service. “Je geeft je bestemming in via een app en die stippelt een traject uit. Tijdens de spitsuren zal dat een combinatie zijn met metro of tram. Op andere momenten komt een Bubble je oppikken aan je deur en die brengt je tot op je bestemming. Onderweg kunnen nog andere passagiers opgepikt worden en nadien rijdt de Bubble zelf door naar de volgende bestemming.”

De wagentjes kunnen tot vier mensen tegelijk vervoeren. “Je kan wel verschillende dienstniveaus bedenken,” zegt Vandekerkhove.

“Wie een basisabonnement neemt, zou een traject met een Bubble combineren met een openbaar vervoer. Iemand met een duurdere formule krijgt een Bubble voor zich alleen van deur tot deur. Dit systeem moet ook de mensen die nog altijd vasthouden aan hun auto kunnen

voertuigen, die het grootste deel van de tijd stilstaan. “Parking zal minder nodig zijn. De Bubbles zelf blijven rondrijden om mensen op te pikken en af te zetten. Op termijn moet het project toelaten om een radicaal andere invulling te geven aan hoe we onze straten gebruiken en ervaren.

Dit project kan Brussel zeer snel letterlijk en figuurlijk lucht geven.

Nu kennen we soms eindeloze discussies over een kilometertje fietspad, maar dit kan een wervend project zijn in het voordeel van iedereen.”

Ook over de kostprijs heeft Vandekerkhove nagedacht. Die kan volgens hem heel goed meevallen.

“In het begin zit je natuurlijk met grotere ontwikkelingskosten, maar op termijn zou de productieprijs van een dergelijk klein en licht voertuig beperkt kunnen zijn. Je kan nu een mooie auto kopen met tal van technologische snufjes voor minder dan 15.000 euro. De lichte Bubbles zullen uiteindelijk niet duurder zijn.

Zelfs met een gemiddelde prijs van 30.000 euro kost een lot van tienduizend voertuigen ‘maar’ 300 miljoen. Dat is niet niks, maar veel minder dan de prijs van een nieuwe metrolijn, terwijl het een grotere oplossing biedt voor onze mobiliteit.

Een metro kan maximaal tienduizend mensen per uur vervoeren. De Bubbles kunnen tot vier keer zoveel mensen tegelijk vervoeren.”

14 NOVEMBER 2018

BRUZZ | DE VERHALEN

EXPERT BIJ BRUSSEL MOBILITEIT

I 17

Spreektijd

Afscheid van een kuitenbijter

‘N-VA moet het thema milieu meer claimen’ Johan Van den Driessche kondigde vorige week aan dat hij de politiek in mei verlaat. De fractieleider van N-VA wil meer tijd met zijn gezin doorbrengen. Hij keert terug naar het bedrijfsleven.

18

I

14 NOVEMBER 2018

Het nieuws kwam vorige week als een donderslag bij heldere hemel: Johan Van den Driessche verlaat de politiek. De fractieleider van N-VA in het Brussels parlement stond bekend als een dossiervreter en beminnelijk man. Een politicus die je zelden over boerkini’s of mijters zal zien tweeten, maar die toch vlijmscherp uit de hoek kan komen. “Close is een groter gevaar voor de democratie dan Mayeur.”

A

ls Van den Driessche de Cercle des Voyageurs binnenstapt, glundert hij.

De locatie die we voorstelden, blijkt toevallig ook zijn stamcafé, waar de serveuse hem even later een koffie “offert par la maison” voorschuift. De N-VA’er woont dan ook om de hoek in de Stoofstraat, op een steenworpje van Manneken Pis. “Ik ben een stadsmens en hou ervan om midden in het leven te wonen. Tegelijk is het hier een eiland waar het verkeer bijvoorbeeld amper stoort.”

Het contact met het personeel is hartelijk. “Ik leer hen ook Nederlands, gewoon door met hen te spreken. En als er eens een echte beginner is, dan zeg ik alles gewoon in twee talen, zodat die bijleert.”

Maandag kondigde u uw vertrek aan uit de politiek, maar uw eigen partij hoorde dat nieuws pas die dag zelf.

Dat wijst op een kink in de kabel.

xxxx

een legislatuur bijdoen. Maar ik ben nu 65 en dan is je timing anders.

U keert terug naar het bedrijfsleven.

Is dat niet uw natuurlijke biotoop?

Het politieke venijn dat een Theo Francken of uw voorzitter heeft, had u toch niet echt?

VAN DEN DRIESSCHE: Dat venijn zit niet in mij, dat klopt. Maar ik vind ook niet dat zo’n venijn een voorwaarde is om aan politiek te doen. In een politieke partij heb je verschillende profielen nodig.

En wat het bedrijfsleven betreft: ik vind het afscheid best moeilijk hoor, omdat de maatschappelijke impact wel veel groter is als politicus. Ik ga dat missen. Ik ben altijd maatschappelijk geëngageerd geweest, vooral binnen de Vlaamse beweging, maar in de politiek heb je meer invloed.

De gewestverkiezingen komen eraan.

Er is nog geen lijsttrekker bepaald, maar wie mag het van u worden?

VAN DEN DRIESSCHE: Ik kan daar niet

op antwoorden.

Wordt er nog gezocht naar een persoon van buiten de partij?

VAN DEN DRIESSCHE: (Aarzelt even)

Niet dat ik weet.

De N-VA beleeft in Brussel toch een vreemde paradox: de partij haalt schitterende cijfers in de peilingen, waar jullie zelfs CDH voorbijstaken,

▲

JOHAN VAN DEN DRIESSCHE: Neen, neen! Ik wou de communicatie gewoon zelf in handen houden. Als je het vooraf bespreekt, dan lekt zo’n nieuws uit. Er was maar een iemand op de hoogte: mijn echtgenote. De waarheid is gewoon dat ik ook een jonge vader ben die te weinig thuis is. Ik heb een zoon van acht. Mocht ik veertig jaar zijn, zou ik dat misschien op de klassieke manier oplossen: een beetje meer thuis proberen te zijn, maar er toch nog

BRUZZ | DE VERHALEN

— KRIS HENDRICKX, FOTO BART DEWAELE

14 NOVEMBER 2018

I

19

Afscheid van Johan Van den Driessche

▲

maar de resultaten bij de gemeenteraadsverkiezingen stelden teleur.

Nationaal ondervoorzitster Cieltje Van Achter raakte zelfs niet verkozen.

Hoe verklaart u dat? Ontbreekt het niet aan een stemmenkanon à la Jos Chabert of Guy Vanhengel?

BRUZZ | DE VERHALEN

VAN DEN DRIESSCHE: Het klopt dat we op dat vlak een handicap hebben.

Tegelijk vind ik de vergelijking niet terecht, want de twee politici die u noemt zijn ook vele jaren minister geweest, waardoor ze ook uit de schaduw konden treden. Zoiets heeft tijd nodig.

Maar zijn de gemeenteraadsverkiezingen onder de verwachtingen gebleven? Ja. Maar ik denk niet dat resultaat aan een gebrek aan kopstukken ligt. Deze gemeenteraadsverkiezingen draaiden ook veel minder rond onze belangrijkste thema’s.

JOHAN VAN DEN DRIESSCHE BRUSSELS PARLEMENTSLID

volgens mij een groter gevaar voor de democratie en goed bestuur dan zijn voorganger Yvan Mayeur. Die was zo arrogant dat iedereen meteen op zijn hoede is. Close geeft je met zijn sociale aard altijd het gevoel dat het wel in orde komt. Terwijl hij al twintig jaar meedraait in dit systeem, er geen uitgebreid toezicht mogelijk is op de rekeningen, er de zaak van het Koninklijk Circus is.

Concreet?

VAN DEN DRIESSCHE: Veiligheid, migratie, identiteit, economie, minder laxisme. Dikwijls kiezen mensen ook voor mensen die ze zelf kennen of die vertrouwen inboezemen. Neem nu Philippe Close.

Waarom heeft die een goed resultaat? Omdat het Close is, hé?

Hij geeft mensen het gevoel dat het zal veranderen met hem. Combineer dat met de machine van de PS …

Waarin bestaat die PS-machine?

VAN DEN DRIESSCHE: Onder meer daarin dat de honderden militanten tot de laatste dag mobiliseerden. Ze stonden bijvoorbeeld nog aan veel stemlokalen, niet met brochures, maar om kennissen en familie nog een laatste keer stemadvies te geven. En dan heb je dit (opent een bericht van een kiezer die vertelt hoe een bijzitter haar aanraadde om PS te stemmen en het meteen ook voor haar deed op het scherm van de stemcomputer). Ik hoorde van een syndicus in een flatgebouw met sociale woningen die mensen porde om PS te stemmen ‘of ze riskeerden hun woning te verliezen’. Allemaal onderdelen van de machine.

Ik zag u op de gemeenteraad bezig.

Het contact met Close leek mij alvast een stuk beter dan dat met Karine Lalieux. Is Close niet het beste wat de PS kon overkomen?

VAN DEN DRIESSCHE: Vanuit het standpunt van de PS wel. Hij is erg communicatief. Tegelijk is Close 20

“Close geeft je met zijn sociale aard altijd het gevoel dat het wel in orde komt. Terwijl hij al twintig jaar meedraait in dit systeem”

I

14 NOVEMBER 2018

De winnaars waren de groene partijen en PVDA-PTB. Hoe verklaart u dat?

VAN DEN DRIESSCHE: Ik zie verschillende redenen. De sociologische samenstelling van Brussel verandert.

Als het beleid ervoor zorgt dat de middenklasse Brussel verlaat …

Maar de PS, die daar zou moeten van profiteren, scoort helemaal niet goed.

Brussel en Molenbeek zijn uitzonderingen.

VAN DEN DRIESSCHE: Een andere reden is dat het thema leefmilieu het afgelopen halve jaar nadrukkelijk op de agenda is gezet, met de scholenacties voor schone lucht en Curieuzeneuzen in Vlaanderen. Dat thema wordt met Groen en Ecolo geassocieerd. Was er een aanslag voor de verkiezingen geweest, dan stond veiligheid bovenaan.

U bedoelt dat organisaties en media daarmee de verkiezingsthema’s wilden beïnvloeden?

VAN DEN DRIESSCHE: Dat gevoel overheerst toch bij mij.

Welke media?

VAN DEN DRIESSCHE: Ik denk dat iedereen daar flink aan meegedaan heeft (glimlacht fijntjes). Ik zeg trouwens niet dat het geen belangrijk thema is, ook voor N-VA. We komen uit de Volksunie, die als eerste op leefmilieu inzette. Alleen hebben we het thema niet echt geclaimd. We moeten daar in onze

communicatie meer aandacht aan spenderen.

Uw collega Cieltje Van Achter had het ook over de rol van de etnische stem

bij de verkiezingen. Was dat belangrijk?

VAN DEN DRIESSCHE: Ja, maar misschien moeten we dat wat verduidelijken: natuurlijk stem je makkelijker voor mensen met wie je een band hebt. Maar wat je hier zag, is dat bepaalde kiezers dikwijls systematisch alle vertegenwoordigers van een bepaalde etnie aanvinkten.

Daardoor zie je vaak gekozenen op de PS-lijst die erg diep op de lijst staan en over hoger geplaatste kandidaten springen. Op de socialistische lijst in Brussel-Stad zijn er daardoor amper mensen van Belgische origine verkozen. Je krijgt zo een minder representatieve vertegenwoordiging

het DNA van de PS zit ook niet goed. Défi zou een uitdaging zijn.

Stel dat jullie ‘incontournable’ worden na de gewestverkiezingen.

Zijn jullie dan bereid om met Défi of de PS in een regering te stappen?

U maakt een duidelijke hiërarchie, waarbij Défi duidelijk niet het grootste probleem is voor de Vlaams-nationalist die u bent.

Opmerkelijk. Speelt de nadruk die Défi op goed bestuur legt mee?

VAN DEN DRIESSCHE: De coalitievorming in Brussel is een tweetrapsraket, waarbij de Frans- en Nederlandstaligen in eerste instantie elk een coalitie vormen. Alle kaarten liggen daardoor in principe open.

Maar stel dat de PTB er aan Franstalige kant bijkomt, of ook de PS, dan wordt het echt moeilijk voor ons om mee te doen. De PTB is te doctrinair communistisch en

Johan Van den Driessche 65 jaar Geboren in Sint-AgathaBerchem, woont in hartje Brussel Carrière bij KPMG, waar hij managing partner wordt Tijdlang docent fiscaliteit en bedrijfsbeheer aan VLEKHO en UAntwerpen Bestuurder bij onder meer Vyncke, De VAB en de Gimv Voorzitter van Voka Brussel 2002-2004 Medestichter van Vlaamsgezinde denktank In de Warande Gemeenteraadslid in Brussel sinds 2012 Brussels parlementslid en fractieleider voor N-VA sinds 2014 Verkozen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018, zijn zitje gaat naar Mathias Vanden Borre

VAN DEN DRIESSCHE: Ja. En ik geloof ook dat je met Défi wel afspraken kan maken, in de veronderstelling dat we het eerst eens raken over een regeerakkoord natuurlijk. En over die samenwerking met de PS: het hangt er ook vanaf hoe dominant de partij uit de verkiezingen komt. Als de PS een serieuze oplawaai krijgt, is het misschien wel te doen. Maar met de dominante PS van vandaag niet. Als we in de gewestregering stappen, willen we verandering.

Noemt u eens twee dingen die moeten gebeuren met N-VA in de gewestregering?

VAN DEN DRIESSCHE: Een serieuze afslanking van de ruim vijftig politieke instellingen in Brussel is er een van: je hebt nu politiezones, politieraden, gemeenteraden, OCMW’s, de bevoegdheidsverdeling tussen Gewest en gemeenten. Het Gewest moet sterker worden, het stadsgewest bedoel ik. Kijk naar wat Pascal Smet en Bianca Debaets maar hebben kunnen realiseren binnen hun bevoegdheden.

N-VA laat zich – onder meer op Twitter – vaak opmerken door identitaire relletjes. Het lijkt er meer over Zwarte Pieten, boerkini’s en kerstmarkten te gaan dan over echte problemen. Vlaams parlementslid Karl Vanlouwe insinueerde onlangs dat vrouwenafbeeldingen op kermisattracties gecensureerd werden. Het viel ons op dat u daar amper aan meedoet.

Bewust?

VAN DEN DRIESSCHE: Ik hou het zakelijker, dat klopt. Die relletjes hebben vaak wel te maken met echte programmapunten. Je kunt het ook omdraaien: waarom stoort iemand zich aan een kruis op een mijter? Die reacties geven uiting aan iets dat wij vaak horen bij oudere Vlamingen: dat zij grip verliezen op hun omgeving, dat ze zich moeten aanpassen aan de nieuwelingen, terwijl wij dat omgekeerd zien.

Daarnaast speelt nog iets anders: Vlaamse en federale parlements-

U ademde in dit gesprek één en al partijstandpunt uit. Zijn er ook dingen die u graag anders zou zien bij N-VA? VAN DEN DRIESSCHE: Misschien zal u dat ook als partijstandpunt beschouwen, maar ik vind dat we veel socialer zijn dan de buitenwereld, de media en soms zelfs ons eigen kiespubliek menen.

Tot vandaag zijn we erin tekortgeschoten om die boodschap over te brengen.

Vorige week had u het al over de verwezenlijkingen waar u het meest trots op bent: het Brussel-standpunt van de partij, uw acties rond goed bestuur en het verzet tegen het Eurostadion.

Zijn er ook zaken waar u spijt van hebt?

VAN DEN DRIESSCHE: Dat ik lang te veel uit een eiland gewerkt heb, zonder het contact te zoeken met andere fracties. Daardoor hebben

“Stel dat de PTB er bij de gewestverkiezingen aan Franstalige kant bijkomt, of ook de PS, dan wordt het echt moeilijk voor ons om mee te doen”

Geeft u eens een voorbeeld.

JOHAN VAN DEN DRIESSCHE

VAN DEN DRIESSCHE: Het parkeer-

BRUSSELS PARLEMENTSLID

beleid waar gemeenten maar kunnen blijven dwarsliggen. Of kijk naar het onbestaande prostitutiebeleid. Er moet ook een OCMW-beleid komen dat meer inzet op mensen die het echt nodig hebben. Want die krijgen te weinig vandaag.

Dat klinkt niet als een typisch N-VA-standpunt. Je verwacht eerder een tirade tegen het sociaal profitariaat.

VAN DEN DRIESSCHE: Maar dat is het net. Er is te veel profitariaat. We hebben de hoogste belastingdruk, maar onze vervangingsinkomens zijn toch minimaal. De reden daarvoor is dat te veel mensen niet worden aangezet om een job te zoeken of onnodig een vervangingsinkomen krijgen, bijvoorbeeld na een arbeidsongeval. Er wordt te veel gepamperd.

BRUZZ | DE VERHALEN

in de gemeenteraad. Het rommelt daarover zelfs binnen de PS, hoor ik.

leden zijn met meer en hebben het - zeker als ze in de meerderheid zitten – moeilijker om zich te profileren. Dan ga je al eens tweeten.

Maar waarom zo focussen op fenomenen die amper voorkomen?

Ik zag nog nooit een boerkini. En ook een gezichtssluier is erg zeldzaam.

Als je daar dan toch de hele tijd op focust, pook je toch net de angst in de bevolking op?

VAN DEN DRIESSCHE: (Twijfelt even over zijn formulering) Dat is omdat de principiële discussie: ‘Moeten nieuwkomers zich aanpassen of niet in onze maatschappij’ niet uitgeklaard raakt.

onze voorstellen misschien wel minder impact gehad dan mogelijk was geweest. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het Eurostadion of goed bestuur. Onze standpunten overlapten op dat vlak soms wel met bijvoorbeeld Groen.

Tot slot: Vlaanderen is Brussel niet.

Hoe moet de Brusselse N-VA verder evolueren?

VAN DEN DRIESSCHE: We moeten vooral zien dat we de sterke band met de nationale partij en de Vlaamse gemeenschap houden. We willen geen partij worden als Open VLD, waar de Brusselse en de Vlaamse afdeling twee verschillende werelden zijn.

14 NOVEMBER 2018

I

21

Reportage

Taalkot geeft vluchtelingen in Brussel intensief taalbad

Scoutsspelletjes om Nederlands te leren BRUZZ | DE VERHALEN

De toestroom anderstalige leerlingen in het deeltijds beroepsonderwijs is groot. Die jongvolwassenen hebben nood aan een doorgedreven taalopleiding en die kunnen ze vinden bij Taalkot, dat hen sinds drie jaar Nederlands bijbrengt op een innovatieve manier. BRUZZ nam een kijkje in de les.

— STEFANIE NIJS, FOTO’S IVAN PUT

M

evrouw! Hij wil het niet geven!”

Er is een kringspel aan de gang. Saleh, 21 en in hippe jeans gehuld, moet het potje met opdrachten doorgeven aan de zeventienjarige Aya, maar hij zorgt telkens dat ze het net niet kan pakken.

“Mevrouw, alstublieft!”

Aya steekt haar verontwaardiging over Salehs plagerijen niet onder stoelen of banken. De hevigheid van haar uitroepen doet niettemin vermoeden dat ze het stiekem wel leuk vindt.

Het zou een puberale scène kunnen zijn met Vlaamse leerlingen. Maar de Soedanese Aya woont amper een jaar in ons land, in het meertalige Brussel dan nog. Dat ze haar verontwaardiging spontaan in het Nederlands uitroept, is opmerkelijk.

Aya’s vlotte uitspraken zijn te danken aan de lessen van Taalkot, die zij, de Afghaanse Saleh en andere jongvolwassenen twee dagen per week bijwonen. De andere dagen volgen ze les in de Centra voor Leren en Werken (CLW) in Brussel.

VERLIEFD Taalkot werd drie jaar geleden opgericht, in de nasleep van de 22

I

14 NOVEMBER 2018

vluchtelingencrisis. “Het gaat om een precaire groep jongeren.

Ze hebben geen affiniteit met onze taal en hebben bovendien vaak psychische problemen,” zegt Gunther Van Neste van het Huis van het Nederlands. Hij stond mee aan de wieg van het project. “Het was te veel voor de CLW’s. Met Taalkot geven we de jongeren een soort time-out, waarin ze even kunnen focussen op de taal.”

Het Huis van het Nederlands leert nochtans ook Nederlands als tweede taal aan. Waarom was een nieuwe organisatie nodig? “Deze jongeren zijn soms amper geschoold en helemaal niet vertrouwd met onze manier van lesgeven. Zet hen in een grote klasgroep en ze vallen uit na twee weken,” zegt Van Neste.

Voor Onthaalonderwijs voor Anderstalige Kinderen, de zogenoemde OKAN-klassen op school, zijn de jongeren dan weer te oud, of is er geen plaats.

“We vullen een grote nood in,” bevestigt Silke Quateau, leerkracht Nederlands bij Taalkot. “Deze jongeren hebben meer baat bij een toegankelijke aanpak, en die proberen wij hen te bieden. In de voormiddag geven we gestructureerde taallessen, zij het op een luchtige manier. ’s Namiddags spelen we scoutsspelletjes.”

“Deze leerkrachten zijn vrolijk en motiveren ons. Ze leggen al eens iets uit in het Engels of het Frans” HUDSON SIERRA LEONER

Taalkot Taalkot werkt samen met drie scholen voor deeltijds beroepsonderwijs, of Centra voor Leren en Werken (CLW) in Sint-Pieters-Woluwe, Brussel en Vilvoorde.

Leerlingen die het Nederlands nog niet genoeg beheersen

om deeltijds te gaan werken, krijgen een intensief taalbad Nederlands, twee dagen per week. Doorgaans zijn ze met een twintigtal, verdeeld over twee groepen. Ze zijn tussen 15 en 25 jaar oud.

Het idee kwam er in 2015,

De Afghaanse Saleh (op de voorgrond): “Ik wil snel mijn diploma halen en dan gaan werken.”

toen de CLW’s overspoeld werden door vluchtelingen en migranten, die zelfs het Latijnse schrift niet konden lezen. Taalkot geeft les op de dagen dat ze anders zouden gaan werken. Het spijkert hun Nederlands bij tot een

aanvaardbaar niveau, of tot ze ergens kunnen gaan werken.

De eerste jaren, vanaf schooljaar 2015-2016, werd Taalkot ondergebracht bij het Huis van het Nederlands op vraag van de Vlaamse Gemeenschapscommissie

SNEL AAN HET WERK In de beginnersgroep van leerkracht Hannelore blijft het voorlopig bij eenvoudige zinnen. “Ik lees een boek. “Ik drink bier.” “Heineken, Jupiler, Duvel,” grapt Hudson. De 22-jarige jongeman is vijf maanden geleden met zijn zussen van Sierra Leone naar België verhuisd en hier herenigd met hun moeder. Hij volgt een opleiding tot schilder.

“Ik leer hier meer dan in het volwassenenonderwijs,” vertelt Hudson, nog even in het Engels. “De leerkrachten zijn vrolijk en motiveren ons. Ze leggen al eens iets uit in het Engels of het Frans, de andere leerkracht deed dat niet. Het duurde weken voor ik het verschil tussen ‘hij’ en ‘zij’ begreep, terwijl het hetzelfde is als ‘he’ en ‘she’.”

“Soms is je hoofd te vol als je een nieuwe taal leert,” zegt Hudson.

“Hier krijgen we tijd om het stap voor stap te doen. We blijven iedere les herhalen wat we al gezien hebben. Dan besef je hoe snel we vooruitgang boeken.”

Voor sommige leerlingen gaat het inderdaad heel snel, beaamt Quateau. “Ze blijven hier tot ze het basisniveau 1.2 hebben, zodat ze kunnen gaan werken. Iemand als Saleh blijft hier waarschijnlijk niet lang meer. Hij zit na een paar maanden al aan dat niveau.”

(VGC). Sinds september 2018 is de organisatie verhuisd naar Abrusco vzw in Sint-Jans-Molenbeek, die Taalkot logistiek ondersteunt.

De lesgevers worden betaald door de VGC. Ondertussen hebben al 139

Saleh kijkt er alvast naar uit. “Ik studeer voor kok aan Don Bosco (het CLW in Sint-Pieters-Woluwe, red.),” zegt hij in traag, maar behoorlijk duidelijk Nederlands. “Ik wil snel mijn diploma halen en dan gaan werken.”

Taalkot huist sinds enige tijd in de lokalen van jongerencoaching Abrusco, op de Leopold II-laan.

“Een goeie match,” zegt Tomas De Kerpel van Abrusco, “omdat Abrusco ook jongeren met gedragsproblemen coacht. Veel jonge nieuwkomers hebben het psychisch moeilijk of ze kunnen zich niet aanpassen aan de schoolse context.

Dan springen wij bij, op dezelfde ongedwongen manier als Taalkot.”

Het merendeel van de jongeren kon de afgelopen jaren doorstromen naar deeltijds werk (zie kaderstuk).

“Dat klinkt inderdaad als een succesverhaal,” zegt Van Neste. “Ik moet toegeven dat ik in het begin mijn twijfels had. Zo’n zware doelgroep lessen Nederlands geven, in Brussel, dat leek me niet evident, maar ik heb me daarin vergist.”

“Taalkot is bovendien uniek in België. En meer dan dat: ook uit Nederland komen mensen onze werking bestuderen,” zegt Van Neste. “Ik heb in Vlaanderen gewerkt, en daar bestaan wel initiatieven om nieuwkomers met gedragsproblemen apart te begeleiden. Maar intensieve taalbaden voor deze doelgroep vind je daar niet.”

Is het tijd om de werking uit te bouwen? “De nood is er,” klinkt het bij Abrusco. “We willen bekijken of we de doelgroep niet kunnen uitbreiden, naar het voltijds secundair onderwijs. Daarvoor beginnen we binnenkort met een adviesgroep, die moet bekijken aan welke criteria de leerlingen moeten voldoen om Taalkot te volgen.”

leerlingen het Taalkottraject doorlopen, dat in principe een trimester duurt. De helft doorloopt het traject volledig, een derde kan al deeltijds gaan werken voor ze helemaal klaar zijn. Zo’n twintig leerlingen moest

BRUZZ | DE VERHALEN

Tijdens het kringspel oefenen de jongvolwassenen op een speelse manier hun Nederlands.

De lessen staan bovendien dicht bij de leefwereld van de jongeren. In de groep van de gevorderde leerlingen gaat de dialoog over een jonge vrouw die naast ene Achmed wil zitten. ‘Want hij is knap en heel sympathiek.’ “Misschien is de vrouw verliefd op Achmed?” oppert Quateau. “Kennen jullie dat woord, verliefd?” Ze maakt een hartje met haar handen. Saleh werpt een schalkse blik op Aya.

noodgedwongen stoppen, omdat ze bijvoorbeeld niet erkend worden als vluchteling, omdat ze verhuizen of van school veranderen. Nog een twintigtal leerlingen is afgehaakt uit eigen keuze en kiest voor een ander traject.

14 NOVEMBER 2018

I 23

Analyse

Waarom de voetbaltribunes zo wit zien

‘Clubliefde gaat van vader op zoon’ BRUZZ | DE VERHALEN

Wie donderdag de match van de Rode Duivels bijwoont, zal merken dat de diversiteit stopt aan de zijlijn. Ook de tribunes van RSC Anderlecht, RWDM en Union zien wit van het volk, terwijl zeventig procent van de Brusselaars van buitenlandse origine is.

Waarom blijven zij weg? “Geld geven aan een wedstrijd is voor veel mensen een stap te ver.” — BRAM VAN RENTERGHEM

24

Z

ondagmiddag 11 november, Sint-Guido. Terwijl Sven Kums even verderop Anderlecht op voorsprong trapt, vragen we aan voetbalminnende voorbijgangers waarom zij niet in het stadion zitten.

“Ik heb niet zoveel met Anderlecht,” zegt Sajjad. “Ik ben voor Juventus. Ik kijk naar elke match.” Met Ronaldo heeft het niks te maken. “Wel heb ik Italiaanse roots,” zegt hij. Zijn vriend Herkan supportert dan weer voor Real, zonder dat hij een link met Spanje heeft. Met paars-wit heeft ook hij niet zoveel op. “Ik ben wel blij als ze winnen,” zegt hij, “maar ik volg het niet zo erg.”

Even verderop staat Jawad, die wél een echte Anderlechtfan is, maar nooit naar het stadion gaat.

“Voor een ticket moet je betalen hé,” zegt hij. “Mocht het maar vijf of tien euro zijn, ik zou zeker gaan.”

De band met de club en de prijs zijn twee van de voornaamste redenen waarom zo weinig mensen van vreemde herkomst naar het voetbal gaan kijken. Dat zegt ex-voetballer Paul Beloy. Hij is in Congo geboren, werkte als community manager bij Germinal Beerschot en schreef twee jaar geleden het boek Vuile zwarte, racisme in het Belgisch voetbal.

I

14 OKTOBER 2018

“Geld geven aan een wedstrijd is voor veel mensen een stap te ver,” zegt Beloy. “Die financiële drempel speelt zeker bij kansarmoede, iets wat toch nog altijd vaker voorkomt bij mensen met een migratieachtergrond. Je zoon laten voetballen, daar ga je wél geld aan uitgeven. Die kan dan misschien de nieuwe Kompany worden.”

Ramón Spaaij nuanceert. Hij is professor sportsociologie aan de Victoria Universiteit in Melbourne en de Universiteit van Amsterdam.

“Voetbal kijken in België is niet per se onbetaalbaar,” zegt hij. “Zeker niet in vergelijking met Engeland.

Maar het is voor veel migranten gewoon geen prioriteit. Bij mijn opa was dat het éérste waar hij geld aan uitgaf. Hij had bij wijze van spreken al een jaarabonnement op Feyenoord nog voor hij zijn meubels had. Zo sterk was die clubliefde er bij hem ingesleten, generatie op generatie werd dat overgedragen.”

Daar zit volgens Spaaij de crux.

“Een supportershart is intergenerationeel. Je wordt als supporter gesocialiseerd door met je vader, oom of tante te gaan kijken, en jij geeft het op jouw beurt weer door aan je kinderen.”

HECHTING Maar iemand moet natuurlijk de eerste zijn. En ook al lijken de voornamelijk witte supporters van de Rode Duivels het tegendeel te bewijzen, toch doet het er wel degelijk toe wie er op het veld staat.

“Onderzoek in Nederland en Engeland leert dat voetballers met eenzelfde achtergrond, bijvoorbeeld Marokkaans of Turks, voor een zekere affiniteit met de club zorgen.

Vooral bij jongeren dan. En op een gegeven moment komen ze wel naar het stadion, terwijl ze het nu alleen op tv volgen.”

“Een van de clubs die het al vroeg beter deden op het gebied van

“De racistische spreekkoren, die helpen niet” RAMÓN SPAAIJ PROFESSOR SPORTSOCIOLOGIE

diversiteit bij de toeschouwers, is Arsenal. Toen ik de Caraïbische supporters in het stadion daarover aansprak, verwezen ze expliciet naar Thierry Henry en Patrick Vieira.

‘Mensen zoals wij,’ zeiden ze. Maar het is sowieso een langetermijnconcept. Misschien is er gewoon nog een generatie nodig? Met zulke diverse spelerskernen komt dat vast wel.”

Beloy is iets minder zeker. “Qua integratie is er voor een aantal mensen nog een hele weg te gaan,” zegt hij. “Als ik bij kennissen de deur opendoe, stap ik soms binnen in Kinshasa. De Congolese tv staat op, en de hele Congolese politiek is gekend. Maar sommigen weten niet eens wie hier hun burgemeester is.

Ze zijn nog altijd georiënteerd op het land van herkomst. En dat geldt dan ook voor het voetbal. Kijk maar naar de cafés hier waar de zender Turkspor opstaat. Die zitten goed vol.”

DREMPELS Gesteld dat de hechting met een Belgische club wel al snor zit, dan nog leidt dat niet automatisch naar een plek in de tribune. Zo kan een stadion best intimiderend zijn voor een supporter die aansluiting zoekt.

“Wees maar eens de enige Turk, dan zijn al die witte mensen toch een soort bedreiging. Of omgekeerd, als je als groepje Turken gaat supporteren, dan zien de anderen dat direct als een bedreiging,” zegt Beloy. En dan is er nog de fameuze derde time, het drinken na de match. “Heel die drankcultuur, moet dat? We moeten ons die vraag durven te stellen.”

“Het stadion als onbekende ruimte waar gedronken wordt en racisme heerst,” beaamt Spaaij. “Al remt dat drinken misschien wel de ouderen, maar niet de jongeren. Die gaan ook uit in cafés waar geschonken wordt. Maar de racistische spreekkoren, die helpen niet. Dat verandert wel langzaam, maar als die nog eens van de tribunes rollen, komt dat natuurlijk in de media, die dat beeld dan versterken.”

Clubs die aansluiting zoeken met de buurt, zoals het Anderlecht van

BRUZZ | DE VERHALEN

Marc Coucke, kunnen gelukkig ook bogen op een aantal methodes die elders hun nut bewezen hebben. “Ik heb zelf onderzoek gedaan naar Sparta Rotterdam,” zegt Spaaij. “Dat stadion staat midden in Spangen, een erg multiculturele wijk. Hoewel de Spartasupporters van heinde en verre kwamen, bleef de lokale bevolking weg. De club heeft toen schoolklassen uitgenodigd om gratis naar wedstrijden te komen kijken, in de hoop een aantal leerlingen vast te houden. En hen op termijn een seizoenskaart te verkopen. Daarnaast waren er enkele sociale projecten, meestal in de eigen wijk, ook al in de hoop de clubbinding te doen toenemen.”

Kortom: alles wat Union Saint-Gilloise al doet. Het is de club met de meeste kleur in de tribune.

“Het is belangrijk dat we open en toegankelijk zijn voor iedereen in de buurt,” zegt CEO Philippe Bormans gedecideerd. Dat Union al wat verder staat, is volgens hem te danken aan de uitstraling: “Union is een heel sympathieke en volkse club.

Goedkoop, en met een goeie sfeer, die iedereen wel eens wil meemaken.

En tegenwoordig is er ook het goeie voetbal.”

Dat laatste is volgens Spaaij niet onbelangrijk. “Als clubs echt succesvol zijn, en donkere spelers zijn daar een deel van, dan heeft dat wel een impact. Maar de Belgische en Nederlandse competities zijn naar de periferie verbannen. En de conjunctuurgevoelige fans, de consumenten zeg maar, zie je dan niet meer. Die kijken liever naar Manchester United-Chelsea, een match die zij probleemloos kunnen volgen. Zij hoeven zich niet langer bij het slechte niveau neer te leggen.”

Volgens Beloy is dat ook de reden waarom jongeren in Brussel wel met shirtjes van PSG of Barcelona, maar niet van Anderlecht rondlopen.

“Anderlecht doet het belabberd,” zegt hij. “Ze winnen niks, en Club Brugge ook al niet. Waar plaats je België nog op internationale schaal?

Aan wie kun je je als jongere dan nog gaan spiegelen? Op dit moment is het een beetje armzalig.”

© PHOTONEWS

KOMIEK ERHAN DEMIRCI

‘Je hebt altijd een boegbeeld nodig’ Dat Turkse Belgen een innige relatie onderhouden met Turkse voetbalclubs, is een publiek geheim. Een van hen is de Schaarbeekse komiek Erhan Demirci, die soms zelfs het vliegtuig neemt om een match van zijn Galatasaray bij te wonen. We strikken hem, niet in Istanboel, maar in Schaarbeek, waar hij in een café naar de derby Galatasaray-Fenerbace kijkt.

“Heel veel Turkse Brusselaars zijn voor

een van de grote drie (de derde is Besiktas, red.). En die liefde is … intens. Hier in Brussel kunnen we nog samen naar het voetbal kijken, maar in Turkije kan dat niet meer. In Istanboel is de Bosporus zelfs afgesloten voor en tijdens de match.

Iedereen kijkt dan in de eigen wijk.”

“Ik ben ook fan van Anderlecht, maar die passie is totaal anders.

De binding met Galatasaray is een familiezaak, van vader

op zoon doorgegeven.

Het is een erezaak, het allerbelangrijkste. Het zijn ook onze roots.

We kijken Turkse tv en volgen wekelijks het voetbal, samen. Het is een manier om nog een band te hebben met het thuisland.”

Niet dat het Belgische voetbal de Turkse Belgen helemaal koud laat. Een ticket Anderlecht-Manchester United ziet hij zijn Turkse cafébroeders nog kopen. “Maar tegen pakweg

Westerlo? Ik denk het niet. Anderlecht heeft nog niet echt een band kunnen creëren met de stad, we missen dat hier. PSG heeft dat wel. In Parijs zegt men: ‘dat is onze club’.”

Dat spelers supporters met eenzelfde achtergrond aantrekken, staat volgens Demirci buiten kijf.

“Toen Serhat Akin bij Anderlecht speelde, waren er meer Turkse supporters in het stadion. Mbark Boussoufa deed hetzelfde voor de jongeren met Marokkaanse roots. Je hebt altijd een boegbeeld nodig. Liefst iemand uit de wijk natuurlijk.”

14 OKTOBER 2018

I 25

Opinie

Forum & lezersbrieven

Grootsteden zetten ommekeer in op het vlak van afvalbeleid

‘Brussel kan zich spiegelen aan San Francisco’ BRUZZ | DEBAT

In 1960 telde de wereld twee megasteden met meer dan tien miljoen inwoners: New York en Tokio. In 2011 waren het er 22, vandaag al 47. “Die evolutie vraagt om aanpassingen en regelgeving op allerlei vlakken,” zegt Anne Leemans, managing director van consultantbedrijf Fontana identity & design, die voorbeelden geeft waaraan Brussel zich kan spiegelen.

26

B

evolkingsgroei en verstedelijking beïnvloeden sociale, economische en ecologische verhoudingen en vragen structurele aanpassingen en regelgeving voor de meest essentiële stedelijke diensten zoals mobiliteit, werkgelegenheid, zorg, onderwijs, huisvesting, afval, water en veiligheid,” stelt Anne Leemans.

“De zinderende zomer van 2018, de verwoestende orkanen, de smeltende ijsbergen, ze voorspellen weinig goeds en geven aan dat het klimaat verandert. De onthutsende cijfers en ongeziene uitdagingen vanwege de klimaatverandering en bevolkingsgroei, dwingen ieder van ons waar ook ter wereld twee keer na te denken, te plannen en participatief tot actie over te gaan.”

Maar er is ook goed nieuws, zegt Leemans. Op de wereldwijde klimaatactieconferentie in september 2018 in San Francisco, toonden vertegenwoordigers van 27 steden, alle lid van de C40 Cities Climate Leadership Group, immers aan dat bij hen de ommekeer was ingezet en emissies sinds 2012 dalen dankzij ingrepen in onder meer mobiliteit, energie- en afvalbeheer.

“Opnieuw levert Kopenhagen een interessant voorbeeld,” geeft

I

14 NOVEMBER 2018

Leemans aan. “Onlangs investeerde de stad 470 miljoen euro in een nieuwe verbrandingsoven voor haar stadsverwarmingssysteem, waarop 97 procent van de gezinnen is aangesloten en waarbij energie uit ongesorteerd afval wordt gegenereerd.”

“De nieuwe warmtekrachtcentrale Amager Bakke ontworpen door BIG architects geldt als neusje van de zalm inzake energie-efficiëntie en architectuur. Het beschikt over twee ovenlijnen en een gezamenlijk turbine- en generatorsysteem.

Zodra het testen voorbij is en het systeem tegen de lente van volgend jaar op volle toeren draait, kan het tot 2 x 35 ton afval per uur verbranden, jaarlijks 400.000 ton, en een stoomtemperatuur halen van 440 °C met een druk van

70 bar. Het is eigendom van vijf omliggende Deense gemeenten. En het allerbelangrijkste: ze reduceert schadelijke uitstoten van NOx tot 15 mg/Nm3 en zwaveluitstoten met 99,5 procent. De centrale zal aan 50.000 gezinnen electriciteit leveren en aan 120.000 gezinnen verwarming. Kortom, het is vandaag een van de meest efficiënte afval-energie-faciliteiten in Noord-Europa,” merkt Leemans op.

“Het verbluffende architecturale ontwerp van de centrale, skihelling - ook open vanaf lente 2019 - een café en een wandel/looppad op het dak, een kunstmatige klimmuur, heeft ertoe bijgedragen dat het vlak bij het stadscentrum van Kopenhagen kon worden ingeplant, dicht bij de verbruiksmarkt dus.”

Maar Amager Bakke krijgt harde

“We moeten kiezen voor een daadkrachtig beleid in functie van de circulaire economie en zero-afval” ANNE LEEMANS FONTANA IDENTITY & DESIGN

kritiek van milieuactivisten, omdat afval wordt verbrand, zegt Leemans. “Sorteren, recycleren en herbestemmen komen niet aan bod, wat onterecht de indruk geeft dat er geen probleem is met meer en meer afval te produceren. Meer afval betekent immers meer energie en bijgevolg meer centen voor de aandeelhouders. Andere alternatieve energiebronnen, zoals wind en geothermie, worden niet aangeboord en de recyclage-industrie wordt overschaduwd.”

“Moeten we niet veeleer werken aan een geïntegreerde toepassing, aan gebruiken, hergebruiken en recycleren in functie van een circulaire economie?” vraagt Leemans en ze voegt er het voorbeeld San Francisco aan toe.

“Die stad heeft het voortouw genomen en zich in 2002 tot doel gesteld om tegen 2010 75 procent te recycleren en om tegen 2020 nog zero-afval over te houden. Sinds 2003 heeft de stad een uitgebreide milieucode, gebaseerd op het voorzorgsbeginsel, groene chemie en uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Dat houdt in dat als en wanneer stoffen of praktijken een bedreiging vormen voor de gezondheid en veiligheid, de milieudienst van de stad langskomt en veiligere alternatieven aanbiedt.

In 2009 werd een Verplichte Recycling en Compostering Verordening aangenomen, die vereist dat men recycleerbare materialen, composteerbare materialen en restafval apart sorteert.”

BRUSSEL SORTEERT WEL Wat kan Brussel daarvan leren?

“Brussel sorteert wel,” zegt Leemans. “We recycleren, composteren, verwerken, herbestemmen en verbranden ook. Onze witte zakken,

lezersbrieven@bruzz.be

Brel

Ik wou even reageren op het artikel over Jacques Brel en het boek van Thijs Delrue in BRUZZ 1636 van 31 oktober 2018. De zanger koketteerde dan wel graag met zijn ‘Vlaamsheid’, maar in tegenstelling tot wat de auteur zegt, vind ik het onlogisch en zelfs bizar dat je dan de taal niet spreekt. Kent Thijs Delrue dan veel Franstaligen in het omgekeerde geval? Ik zou zeggen ‘zéro’

Muziek

BOEK

Brel, de Belg, Thijs Delrue, Borgerhoff & Lamberigts, 326 blz., 24,99 euro Delrue signeert het boek op 1 en 4 november op de Boekenbeurs

ik bij het schrijven een beroep heb kunnen doen op mijn vaders onmetelijke archief van artikels, boeken en beeldmateriaal.”

Toch bent u erin geslaagd aan al die boeken en films nog een wezenlijk boek toe te voegen.

laatste Belgische concert op 15 november 1966 in het Paleis voor Schone Kunsten maakte hij in De Munt nog de succesvolle musical L’Homme de La Mancha, later de films die geen succes waren, en daarna was hij weg naar de Markiezen.

THIJS DELRUE: Het mocht niet zomaar

Jacques Brel schudt prinses Paolo de hand in oktober 1968 bij de première van L’Homme de La Mancha.

een biografie zijn. Daarom is het boek toegespitst op de belgitude van Brel. Niet door zijn handel en wandel in België minutieus na te gaan, maar wel door na te gaan hoe hij worstelde en dweepte met die belgitude.

Echte Brel-freaks weten natuurlijk al zo goed als alles over Brel, maar het boek biedt voor elke liefhebber wel een samenvatting of introductie over zijn relatie met België. Verschillende chansons bieden daarvoor een goede kapstok en laten ook toe in te gaan op zijn stilistische kenmerken.

U schrijft wel dat het moeilijk te achterhalen is wat Brel nu precies dacht. De liedjes zijn geen manifesten waar hij uren over nadacht, en in de interviews sprak hij zichzelf ook weleens tegen.

Thijs Delrue doorkruist land en liedjes van herdachte chansonnier

De belgitude van Brel

Voor het eerst sinds Johan Anthierens in 1999, schrijft een Vlaming een boek over Jacques Brel. ‘Brel, de Belg’ is een ‘tour d’horizon’ langs de Belgische standplaatsen, liedjes en commentaren van de chansonnier die veertig jaar geleden overleed. Van Zandvoorde tot Luik, van de Place Sainte-Justine tot het Paleis voor Schone Kunsten. — MICHAËL BELLON

26

I

snobisme zelfs?

En ook de zin “en was Brels waarschuwing voor extreem flamingantisme niet ongegrond”.

Pardon? Hoe kan het opkomen voor je (taal-) rechten nu een ‘isme’ zijn? Vooral dat ene zinnetje maakt het artikel voor mij vrij waardeloos, jammer.

Carlo Pollart, Melle

© PHOTONEWS

T

hijs Delrue is ex-journalist van Sporza en inmiddels voltijds schrijver, vooral van sportboeken (onlangs nog het boek van veldrijder Sven Nys, Winnaars hebben een plan).

Maar nu begeeft hij zich eerder op het terrein van zijn vader Dries Delrue – kenner van het Franse chanson. En op het terrein van zijn geboortestreek, want Delrue is afkomstig uit het West-Vlaamse grensdorp Rekkem, waar het Frans alomtegenwoordig is, net als

destijds in het wat verderop gelegen Zandvoorde, waar Brels vader, de Franstalige Vlaming Romain Brel, vandaan kwam voor hij zich in Brussel vestigde.

“Niet dat Brel één van ons is, of zo,” nuanceert Delrue meteen. “In het hoofdstuk over zijn roots kan je trouwens lezen dat men er in Zandvoorde niet zo van wakker ligt dat de Brels daarvandaan komen.

Maar Brel heeft zijn Vlaamse achtergrond natuurlijk gecultiveerd.

Voor mij is dit boek vooral een soort

eerbetoon aan mijn jeugd en mijn ouders. Mijn vader heeft aan moederszijde Waalse wortels, en door hem waren er thuis voortdurend chansons te horen. Maar zijn favoriet was wel Georges Brassens.

Hoewel hij Brel een geweldig performer vond, had mijn vader – die naast francofiel ook cultuurflamingant was ten tijde van Leuven Vlaams – soms moeite met de persoonlijkheid van Brel, die toch ook een provocateur en poseur kon zijn en uiteindelijk wel een franskiljon bleef. Wat niet wegneemt dat

DELRUE: Met Filip Jordens (Jordens toert met een hommage aan Brel, red.), die als klankbord diende voor het boek, heb ik een lang gesprek gehad met Brels dochter France, die met de Fondation Brel ook achter het boek staat. Zij is artistiek een enorme fan, maar is niet blind voor zijn gebreken en demystificeert hem ook. “Als je wil schrijven over Brel, moet je eigenlijk aan jezelf denken,” zei zij. Het probleem met grote artiesten is de interpretatie achteraf door mensen die zich in het werk en de persoonlijkheid verdiepen alsof het een buitengewoon speciale man betrof. Terwijl ook Brel een mens is als u en ik, die zichzelf kon tegenspreken of van mening veranderen.

Toch had hij een bijzondere persoonlijkheid. Hij leefde hard en aan een aantal principes bleef hij trouw.

DELRUE: Door naar Parijs te gaan heeft hij zijn gezin in Brussel emotioneel in de steek gelaten, daar moeten we eerlijk over zijn. Maar het katholieke bourgeoismilieu deed hem wellicht te vroeg trouwen, en hij is driehonderd procent voor zijn droom gegaan, hoewel hij in Parijs ook drie, vier jaar zwarte sneeuw heeft gezien. Die overtuiging dat je je dromen moet volgen, belichaamde hij als geen ander. En als de droom voorbij was, stopte hij ermee. Na zijn

“Ik denk dat Brel het multiculturele Brussel van nu wel omarmd zou hebben” THIJS DELRUE AUTEUR

U wijdt een heel hoofdstuk aan Brussel, dat ook in de rest van het boek heel aanwezig is. Maar veel sporen heeft Brel hier niet achtergelaten.

DELRUE: Het standbeeld op het Oud Korenhuis vind ik wel geslaagd. Ik denk dat Brel het multiculturele Brussel van nu wel omarmd zou hebben, hoewel hij soms verrassend conservatief uit de hoek kon komen.

Hij was ook de eerste Brusselse beroemdheid die zijn naam gaf aan een metrostation. Voor de rest valt het inderdaad tegen. Ooit pleitte een actiegroep voor een echte Place Sainte-Justine (de verzonnen plaatsnaam in Brels Bruxelles, red.) maar dat is er niet van gekomen.

Met het plakkaat op het woonhuis in de Diamantlaan in Schaarbeek had men meer kunnen doen.

Een opvallende opmerking in uw boek: Brel, die uitvoerig de cafés en restaurants van Brussel, Knokke, Luik en Parijs bestudeerde, was niet per se een stadsmens.

kind. Veel meer in de natuur dan op de Markiezen, waar hij voor zijn dood naartoe trok, kan je niet zitten.

Brel romantiseerde Vlaanderen, maar koeioneerde het ook.

DELRUE: Tot in Parijs dweepte hij met Vlaanderen. Zijn voorliefde voor de weidse, grijze landschappen was ook authentiek en Le plat pays noemde hij een Vlaams liedje, en geen Belgisch. Toch bevat ook Le plat pays Latijnse elementen Avec de l’Italie qui descendrait l’Escaut/Avec Frida la Blonde quand elle devient Margot. Die mengeling van Romaans en Germaans vond hij essentieel.

Dieptepunt in de relatie was de rel rond het nummer op zijn laatste plaat ‘Les F(lamingants)’, die het pittige predicaat ‘Nazis durant les guerres et catholiques entre elles’ meekregen.

DELRUE: Zijn moeilijke verhouding met Vlaanderen begon met Les Flamandes, waarin hij de Vlamingen eigenlijk niet wilde schofferen, maar een voor hem bekend decor koos om een algemene parochiale bekrompenheid te schetsen. Maar Les F was een artistiek minderwaardig nummer, waarmee hij zich wilde mengen in een kwestie waar hij naar mijn gevoel weinig van begreep. Als je je zo profileert als Vlaming, maar weinig moeite doet om een woordje Nederlands te spreken en geen empathie toont voor de ontvoogdingsstrijd die aan de gang is, dan mag zo’n rel niet verbazen. Al valt er ook iets voor te zeggen dat jezelf Vlaming voelen niet per se staat of valt met de taal, en was zijn waarschuwing voor extreem flamingantisme niet ongegrond.

Hebt u zelf een lievelingsnummer?

DELRUE: Ik noem graag Jef, omdat daar veel in zit. Brussel – aangezien het over mosselen en frieten gaat – maar vooral de lofzang op de mannelijke camaraderie, die voor Brel zo belangrijk was.

DELRUE: Hij hield van de sociale kant,

kon met iedereen praten, maar was net zo goed nostalgisch naar zijn jeugd, naar de eindeloze fietstochten die hij toen maakte tijdens zijn vakanties aan de kust. Le plat pays, de torens van Brugge en Gent en de poëzie van Emile Verhaeren waarmee zijn leraar dweepte – dat zijn dingen die blijven hangen bij een

31 OKTOBER 2018

31 OKTOBER 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

I

27

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

OPENBAAR ONDERZOEK Uw mening interesseert ons!

Vóór de goedkeuring door de regering wordt het QUIET.BRUSSELS PLAN van 15 oktober tot 15 december bij de inwoners van het Gewest aan een openbaar onderzoek onderworpen.

©Vincent Carton

In BRUZZ 1635 van 24 oktober 2018 stond te lezen dat het gemiddelde brutomaandloon in het Brussels Gewest 4.092 euro is. Nu heb ik al problemen met de term brutomaandloon, daar zijn de mensen niets mee.

Het is het nettomaandloon, dat wat op de bankrekening komt, wat je kan spenderen, dat telt.

Erger, of volgens mij zelfs desinformatie, is het ‘gemiddelde’ maandloon. Het gemiddelde is een ontzettend slechte indicator om de situatie in het Brussels Gewest te duiden. Een eenvoudig voorbeeld: een iemand verdient 91.000 euro per maand, negen andere mensen verdienen elk 1.000 euro in de maand. Het gemiddelde maandinkomen is 10.000 euro, daar kan je mee toekomen. De mediaan is echter 1.000 euro en dat wordt al lastig om rond te komen en huur, elektriciteit, gas, water, eten, school enzovoort te betalen. De mediaan in Brussel is 19.088 euro, of 1.590,67 euro per maand. In vergelijking met 4.092 euro de maand lijkt mij dat een essentieel verschil.

In het Brussels Gewest ligt het inkomen onder het armoederisico tussen de 30 en 37 procent, het risico op armoede of sociale uitsluiting tussen de 35 en 42 procent.

De cijfers komen uit het Welzijnsrapport Brussels Observatorium.

Marc Mombers-Schepers, Ukkel

(0), wegens ontoelaatbaar, en nog terecht ook. In Brels geval was die ‘Vlaamsheid’ blijkbaar iets om mee uit te pakken ... een soort

Wil u reageren, uw mening geven?

Schrijf dan naar quietbrussels@leefmilieu.brussels of Leefmilieu Brussel, QUIET.BRUSSELS PLAN Havenlaan 86C/3000, 1000 Brussel.

Wil u meer informatie?

Het ontwerpplan kan u downloaden via www. leefmilieu.brussels/quietbrussels. U kunt het ook raadplegen bij de 19 gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en bij Leefmilieu Brussel (Informatiecentrum 1ste verdieping, havenlaan 86C/3000 in 1000 Brussel) van maandag tot vrijdag van 9u tot 12u30 en van 13u30 tot 17u. Technische toelichting kan op afspraak worden bekomen op woensdagnamiddag (afspraak maken via quietbrussels@leefmilieu. brussels ).

©NatahlieNizette

512.000 ton, die Net Brussel jaarlijks ophaalt, belanden in de verbrandingsoven. Maar in vergelijking met het Deense voorbeeld is de centrale door en door verouderd. Ze jaagt onder meer drie keer zoveel NOx en zwavel de lucht in. Ze levert aan slechts 65.000 gezinnen elektriciteit, is energie-inefficiënt en bovendien spuuglelijk.”

“Wellicht hebben we behalve een performante oven voor niet-recycleerbaar afval baat bij daadkrachtiger beleid in functie van een circulaire economie en zero-afval, zoals in San Francisco,” oordeelt Leemans. “Daar wordt afval verminderd en worden recyclage en compostering vergemakkelijkt dankzij een innovatief inzamelprogramma met sortering in aparte vuilnisbakken, specifieke afmetingen en tariefopties, en waarbij de stad alle eigenaars, huurders, een- en tweeoudergezinnen aanspoort bij te dragen het zero-wastedoel van 2020 te bereiken. Zo ondersteunt de stad de recyclage-industrie, de stedelijke en lokale land- en tuinbouwers, afnemers van compost én bevordert ze het klimaatbewustzijn.”

“Kopenhagen en San Francisco hanteren zichtbaar een uiteenlopend beleid,” besluit Leemans. “Amager Bakke is zonder meer indrukwekkend inzake design, energie-efficiency en als bron van inkomsten voor de deelnemende gemeenten, maar stimuleert de inwoners niet om minder afval te produceren. Dat is anders in San Francisco, dat een draagvlak creëert, inwoners en ondernemingen stimuleert om minder afval te produceren, de recyclage en circulaire economie aanwakkert, met aandacht voor andere hernieuwbare energiebronnen.” Kunnen we in Brussel ‘the best of both worlds’ krijgen?

Armoede

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

In San Francisco wordt afval verminderd en worden recyclage en compostering vergemakkelijkt.

02 775 75 75 • LEEFMILIEU.BRUSSELS 14 NOVEMBER 2018

I 27

Literatuur

Als de koningin overlijdt, de laatste van haar soort, begint een jonge journalist een dagboek.

Al schrijvend leert hij vragen te stellen die verder gaan dan de ‘wie-wat-wanneer’ van de journalistiek. Het boek gaat over het gezag in crisis en de ik-figuur die tegelijk een crisis doormaakt. Op het einde komen de twee verhaallijnen verrassend samen, maar ook de ambiguïteit is niet ver weg. ‘De Fragmenten’ van schrijver-filosoof Maarten Goethals (33) ligt deze week in de boekhandel. Een gesprek vooraf.

— DANNY VILEYN, FOTO BART DEWAELE

B

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

ezoekers worden op het trottoir verwelkomd door de heer des huizes en Claus – naar Hugo - een Chevalier (Cavalier) King Charles-spaniël, populair aan het Britse Hof. “De koningen sliepen samen met de hondjes, omdat die klein waren, veel warmte afgaven, en vlooien afvingen.

Heel aanhankelijke beestjes, die je overal trouw volgen. De ideale hofhouding, maar dan met een vacht en vier poten,” mailt Maarten Goethals de avond na het interview.

En: “Nu ik het opschrijf, merk ik opnieuw een onbewuste link met het koningshuis. Het zit dus wel degelijk ergens in mij verankerd.”

Met het boek waarin Maarten Goethals aan het lezen is – het verzameld werk van Gerard Reve – zijn we bij de (hyper)seksualiteit van de dagboekschrijver beland. Niet dat het boek over de herenliefde gaat, helemaal niet, maar Maarten Goethals’ personage weet ook wel een en ander af van fascinatie, adoratie en rukken.

“Ieder keer als de herfst eraan komt, bekruipt me de goesting om Reve te lezen, nu is Het Hijgend Hert aan de beurt,” vertelt Goethals.

Boven op een van de boekenrekken staan twee plaasteren heiligenbeelden - de Maagd Maria en haar zoon, met doorboord hart - zoals ze nog en masse op de zolders van hoogbejaarde Vlamingen moeten te vinden zijn.

Bent u schatplichtig aan Reve? De dagboekschrijver in ‘De Fragmenten’ loopt met een stevige erectie te pronken voor een foto van de net 28

I

14 NOVEMBER 2018

overleden koningin. De scène doet denken aan Reve die masturbeerde voor een Mariabeeld.

MAARTEN GOETHALS: Ik lees Reve ontzettend graag omwille van het soort leuke uitspattingen die je net aanhaalt, maar Reve countert de werkelijkheid met ironie, dat doe ik niet, ik ben niet ironisch van inborst. Hij poneert iets, dat zie je ook in filmpjes op YouTube, maar eindigt steevast een monkellachje of een ironische wenkbrauw.

Meent hij het of meent hij het niet? Wil hij choqueren of niet?

Maar ondertussen heeft hij het toch maar gezegd.

Bij het aanschouwen van het Mariabeeld schieten Reves lenden vuur, mijn ik-persoon geeft op het einde van het boek toe dat hij nooit gedacht had dat de monarchie, toch een kleurloos instituut hem zo zou raken. Hij dacht dat hij een rationeel wezen was, een journalist die observeert en analyseert, maar vraagt zich niettemin vertwijfeld af: ‘Wie ben ik dan nog nu de koningin wegvalt, haar beeltenis hing in het klaslokaal toen ik op de lagere school zat, ik herken haar stem, als ze sterft, valt een stuk van mezelf weg.’ Misschien heeft de scene inderdaad reviaanse trekken.

Behalve de koningin spelen ook de kolonie, seks en de fazant een prominente rol. Wat verbindt die vier?

GOETHALS: De koningin staat voor macht, seks voor aantrekkingskracht en de fazant belichaamt de

Schrijver Maarten Goethals over zijn boek ‘De Fragmenten’

De koningin en de dode

DE FRAGMENTEN van Maarten Goethals is uitgegeven bij Vrijdag, telt 180 bladzijden en kost 18,95 euro.

Waarom, als laatste van haar soort, liet ze de monarchie doodbloeden? Waarom bleef de koningin kinderloos en stelde ze geen opvolger aan?

De fragmenten, de eerste roman van Maarten Goethals, het gezag in crisis. Het hoofdpersonage, een journalist met vakantie, beschrijft in dagboekstijl de eerste zeven dagen van een land in rouw. Als getuige van een unieke gebeurtenis – de dood van Hare Majesteit – toont hij in flarden de invloed van het wegvallen van een eeuwenoud instituut.

De fragmenten

Maarten Goethals (Brugge, 1985) studeerde wijsbegeerte in Leuven, woont in Brussel, werkte jarenlang als vaste redacteur voor De Standaard, maar verzorgt nu de communicatie voor de Hubertus Vereniging Vlaanderen, de belangenbehartiger van de jachtsector. In 2014 debuteerde hij met Hees, volgens recensenten een dichtbundel vol ‘ritme, klank en betekenis’. Goethals wandelt dagelijks met zijn hondje Claus, een Cavalier King Charlesspaniël, en schrijft daarnaast nog voor verschillende magazines.

Maarten Goethals

snijdt een internationaal en brandend actueel thema aan:

‘In fragmenten verschijnt de verborgen, hemelse of duivelse achtergrond. Het fragment is de verre weerspiegeling van een bloederige of vredige werkelijkheid.’

– Gilles Deleuze

Maarten Goethals

De fragmenten roman

uitgeverijvrijdag.be

De fragmenten Plano.indd 1

U hebt voor de dagboekvorm gekozen, maar u werkt niet met data maar met streepjes. Dat doet op het eerste gezicht vreemd aan.

jaagt, dan komt mijn dood neer op een scheetje.’ En dan wordt de lezer op een voetnoot getrakteerd: maar stille scheetjes ruiken het felst. Het schrijfplezier spat er af.

GOETHALS: Hier heeft mijn poëtische inborst het gehaald. Ik heb stijl altijd heel belangrijk gevonden ook bij de krant De Standaard. Dat was mijn frustratie als journalist, ook aan kortjes wou ik blijven schaven. Op het autistische af soms. Het deed iedere keer pijn als de eindredacteur een kunstig geconstrueerde zin veranderd had. In die mate dat ik soms van platte colère de volgende ochtend de krant tot aan de andere kant van mijn kamer smeet. Beetje overdreven, maar toch.

Eén van de mooiste scènes in uw boek is de beschrijving van een betoging. Hier vallen journalist, filosoof en romanschrijver naadloos samen. Enerzijds schrijft u: ‘Geweld is

GOETHALS: De dagboekvorm geeft je veel meer vrijheid, bij de krant had ik al moeite met de structuur van lange stukken, maar met het schrijven van dit boek waaraan ik met tussenpozen vier jaar gewerkt heb, ben ik dit stadium wel voorbij. Ik vind het jammer dat de kunst van de korte stukjes, van de aforismen niet meer MAARTEN GOETHALS beoefend wordt. Ik ben gek op aforismen zoals SCHRIJVER/FILOSOOF de Frans-Hongaarse schrijver-filosoof Emil Cioran ze neergepend heeft. Vaak heel donker en scherp. slechts voor een speciaal soort Ik was daarom heel nieuwsgienatuur weggelegd, denk ik soms – rig of de uitgever het boek in die voor de uitverkorenen.’ En, een paar vorm wou aannemen, maar dat bladzijden verder: ‘Soms denk ik dat heeft hij dus gedaan. Dit gezegd enkel nog goede manieren de zijnde, het is geen experimenteel samenleving kunnen redden.’ boek, want dat kost me allicht GOETHALS: Ik heb een panische angst meteen de helft van mijn lezers, voor geweld en als je in een grote als ik dat beweer. Er zit logica in, stad, in Brussel woont, word je maar er zit wel een kras op, ieder weleens met straatgeweld geconboek wekt de (valse) belofte van fronteerd. Ik kan daar niet tegen. Ik een geheel. Maar in tegenstelling word bang en dat raakt me ook in tot andere boeken belooft mijn mannelijkheid. Wat ik dom De Fragmenten geen geheel. vind, maar het is zo. Geweld in al zijn vormen, ook verbale vernederinHet boek is bellettrie in de ware zin gen of obscene gebaren, ik voel me daar altijd slecht bij. Ik denk dan: we van het woord, er staan heuse zijn toch geen op hol geslagen pareltjes in, zoals (over de dood machines, we zijn toch geen dieren. van de koningin): ‘Als zij een Moeten we ons nu echt overgeven schokgolf door de samenleving

“Ik huiver van de platvloersheid die overal binnendringt, van de luiheid om argumenten uit te werken“

XXX

30-10-18 09:39

aan dat extatische gedoe? Als we nu eens begonnen met na te denken, en drie seconden te wachten alvorens te reageren. Geweld vernietigt de ander, geweld roept geweld op, maar ik wil evenmin à la Gandhi de totale geweldloosheid prediken. Soms heeft geweld iets therapeutisch. En geweld fascineert, de terrorismefilmpjes op sites als LiveLeak zijn er het bewijs van.

Wat maakt Maarten Goethals verder nog bang?

GOETHALS: Een soort tijdsgeest, een soort platvloersheid die overal binnendringt, een soort luiheid om argumenten uit te werken. Ik beschouw mezelf als progressief, maar als journalist ben ik er altijd van uitgegaan dat beide kanten een gegronde overtuiging hebben, dat ik moest luisteren naar de argumenten van beiden. Maar wat je vandaag op Twitter en op Facebook leest, daar heb je geen verhaal tegen, daar kan je niet tegen argumenteren. Die platte kant dringt ook ongenood je leven binnen, Facebook weet dat angst en woede verkopen. Ik heb de laatste tijd de neiging om terug te schelden, maar ik doe het niet, omdat ik het nooit kan halen, ik heb die vaardigheid niet.

Ook eigen aan deze tijdsgeest is de kloof tussen publiek en privaat die alsmaar groter wordt. Op internet word je geconfronteerd met miljoenen konten en tieten en terroristen die zichzelf in brand steken, terwijl tegelijk in de publieke sfeer een nieuw puritanisme oprukt. Er mag steeds minder. Stel dat Louis Paul Boon vandaag met Mieke Maaike’s obscene jeugd naar een uitgever zou stappen. Hij zou het manuscript aan de straatstenen niet kwijtraken. De ironie met Boon is dat Mieke Maaike aanvankelijk als een reactie op de katholieke kerkmoraal werd geschreven, en tegelijk ook literair provoceerde, want het pornografische was al bij al een besmuikt, inspiratieloos genre - nu zou het net om morele redenen verketterd worden. Destijds moest het verlossen, nu wordt het in de ban gegooid. Waarom? Omdat niemand de ironie snapt. Deze samenleving mist humor.

14 NOVEMBER 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

fazant

dood. De kolonie is een afgeleide van de macht, maar de kolonie staat natuurlijk ook voor het exotische. In zijn boeken verbindt Jef Geeraerts het exotische schitterend met seks. Ik doe dat niet, niemand zou het geloven, ten andere. Voor mij staat de kolonie eerder voor het onbevattelijke.

Macht, seks, de dood en het exotische, in zijn sensuele of absurde vorm, zijn vier fenomenen waarover de mens al vele eeuwen tobt, en waar hij maar blijft mee worstelen, een spel van aantrekken en afstoten, van koketteren en fascineren, maar op den duur ook van vervelen, omdat je nooit een definitief antwoord krijgt. We blijven steken in basisintuïties.

I

29

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Deze stad gaat altijd haar eigen weg Astrid De Sterck, muziekprogrammator

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Ik was op het juiste moment op de juiste plaats toen de AB een vacature uitschreef. Ik kreeg een kans, omdat ik jong was, de stad kende en net een stage bij de Beursschouwburg achter de rug had. In korte tijd heb ik veel bijgeleerd. Het is zalig om met ervaren collega’s samen te werken. Ik voel me constant geback-upt. Ik programmeer artiesten uit verschillende genres: hiphop, elektronica, gitaarmuziek. Ik verzorg de samenwerking met de jeugdhuizen en coördineer de ‘Gelukkig zijn’-zangsessies voor anderstaligen die Nederlands leren. Mijn werk is afwisselend en ik heb veel vrijheid.

Ik ben voortdurend op zoek naar nieuwe artiesten.

Ik volg de labels, lees de vakpers, wissel tips uit met mensen uit de muziekwereld, krijg mailtjes van boekers, bestudeer line-ups van festivals. En natuurlijk luister ik naar muziek via alle mogelijke kanalen en schuim ik concerten af. Onvergetelijk vond ik het optreden van Mount Eerie in de Brigittinenkapel. Hij zong vol hartzeer over de dood van zijn vrouw. Een gelukzalige ervaring was Kamasi Washington in de AB. Hij betoverde het publiek met zijn charisma. Ik ga zeker niet alleen naar de AB, maar ook naar de Botanique, Les Ateliers Claus, Recyclart en Magasin 4.

En buiten Brussel bijvoorbeeld naar Trix in Antwerpen, de Vooruit in Gent of het festival Le Guess Who? in Utrecht.

Ik hecht veel belang aan het persoonlijke contact met de artiesten. Ze vinden het ook fijn om te horen wie hen geboekt heeft en waarom. Een timide elektronicaproducer kan helemaal openbloeien als je met hem in gesprek gaat. De wilde verhalen over baldadig gedrag en absurde riders kan ik niet bevestigen. Exuberante eisen, zoals een pony backstage, heb

ik nog niet meegemaakt (lacht). Het is fijn dat er vandaag zo veel uitwisseling is tussen Brusselse hiphoppers. Er is in de scene geen taalbarrière meer.

Hun muziek weerspiegelt ook de sociale context in Brusselse wijken.

Al van kleins af had ik een passie voor muziek, maar ook voor tekenen en mode. Ik was heel nieuwsgierig en dat ben ik nog altijd. Muziek is de rode draad geworden toen ik lessen piano, drum en jazz verkoos boven de tekenacademie. De eerste live-ervaringen maakten veel indruk op mij. Toen ik twaalf was, stond ik al op de wei van Werchter. Ik heb fases gehad waarin ik artiesten adoreerde. Bij David Bowie is dat nooit overgegaan (lacht). Hij is zoveel meer dan een muzikant. Je kunt blijven graven in zijn artistieke oeuvre. Hij beïnvloedde talloze modeontwerpers, filmmakers, muzikanten, schilders. Ongelooflijk fascinerend. Elektronicapioniers als Aphex Twin en Amon Tobin hebben dan weer een nieuwe wereld voor mij geopend. Ik heb de oude platenspeler van mijn papa gekregen. Een plaat is een fysiek object en je luistert bewuster. Ik grasduin graag in de vinylcollectie van Balades Sonores bij mij om de hoek.

Ik woon doodgraag in Brussel. Hier lopen zoveel mensen rond met diverse ideeën en karakters en het culturele aanbod is enorm. De stad gaat steeds haar eigen weg ondanks al haar imperfecties. Je wordt hier geconfronteerd met de rauwe werkelijkheid, maar dat houdt je met je beide voeten op de grond en relativeert vaak waar je mee bezig bent. Ik wil in de toekomst nog veel ontdekken door te reizen en van mensen te leren.

Een buitenlands verblijf sluit ik zeker niet uit. Alles ligt open, maar ik concentreer me op wat ik nu doe.

— TOM VAN BOGAERT

Astrid De Sterck (23) is sinds anderhalf jaar muziekprogrammator bij de Ancienne Belgique. Ze studeerde muziekmanagement aan de pop- en rockschool PXL Music in Hasselt en deed vervolgens een stage bij de Beursschouwburg. Ze groeide op in Hamme (Merchtem) en verhuisde onlangs van Brussel-Stad naar Sint-Joost-ten-Node.

30

I

14 NOVEMBER 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

14 NOVEMBER 2018

I

31

Beeldspraak

Elke week voorziet Michaël Bellon een oude persfoto van een nieuw onderschrift

Polle zonder gazon

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Van Himst

België-Spanje 2-1, februari 1969. © PHOTO NEWS

Soms scoort de persfotograaf zelf. Zoals met het vastleggen van dit beeld dat misschien niemand anders uit het veelkoppige publiek op dezelfde manier heeft waargenomen en dat anders dus niet had bestaan.

Er passeren wel vaker geestige voetbalplaatjes waarop de bal ver te zoeken is en spelers eerder een spel met de zwaartekracht lijken te spelen, maar dit is een hoogvlieger in het genre. De verleiding om het over de dynamische horizontale compositie, de sculpturale kwaliteit en de mooie kadrering te hebben is maar net te weerstaan.

In afwezigheid van bal én medespelers komen Rode Duivel-van-de-eeuw Paul Van Himst en zijn Spaanse tegenstrever met een schok tot de vaststelling dat iemand

tijdens de rust de veters van hun schoenen aan elkaar heeft gestrikt. De krachten die vrijkomen op het moment dat ze zich uit de mandekking losmaken om op uiteenlopende wijze te anticiperen op het veranderende spelbeeld, zorgen ervoor dat de twee in een Wim Vandekeybus-achtige duovlucht het speelveld en het voetbal ontstijgen, en een pose aannemen waarmee ze in de Sixtijnse kapel niet uit de toon zouden vallen.

Van Paul Van Himst is geweten dat hij regelmatig van naderbij kennismaakte met de grasmat. Echt ongrijpbaar ben je zelden in het voetbal, en dat lieten vijandige defensies Polle Gazon graag voelen.

Kwatongen beweren dat Paul zelfs in staat was te reageren op overtredingen die nog moesten

worden gemaakt door alvast te gaan liggen. Omdat de gazon op dit plein de winter niet overleefde, probeerde Van Himst er bij elke aanslag nog zolang mogelijk boven te blijven hangen. Omdat dat niet altijd lukte, hangt aan het van oorsprong witte shirt inmiddels een half strafschopgebied.

Voorts schreeuwde deze wedstrijd achteraf ook om een operatie propere handen. Al willen we geen afbreuk doen aan de 2-1 winst voor de Belgen, die de Duivels een ticket opleverde voor de wereldbeker van 1970. Beide goals kwamen van Johan Devrindt - Van Himsts spitsbroeder bij Anderlecht - en dus niet van hemzelf. De genoemde wereldbeker in Mexico werd vervolgens een flop voor zowel de nationale ploeg als voor Van Himst zelf. Dit om redenen die het bestek van dit stukje te buiten gaan, maar die er wel mee voor hebben gezorgd dat ik, die hem nooit heb zien spelen, altijd moeite heb gehad om in die bedaarde, minzame man een winnaar te zien die in zijn sport tot de absolute wereldtop behoorde. Als verantwoordelijke ouder had ik die beleefde, terughoudende jongen in ieder geval nooit een baan in het voetbal aangeraden.

Als vertegenwoordiger in koffie eventueel wel. Maar zich als witte Pele op twee paar gouden schoenen de legende in voetballen? Het moet zijn dat kleine Pol op een dag dat enorme talent eens ergens op straat zag liggen, en vervolgens te plichtbewust was om er niet ook iets mee aan de vangen.

Wie zich trouwens afvraagt welk stadion zo’n elegant afdak had dat slechts een kleine minderheid van de talloos vele miljoenen supporters tegen de regen beschutte … Het was niet het Heizelstadion waarin de Rode Duivels straks IJsland partij geven, maar de thuishaven van Standard in Luik.

— MICHAËL BELLON

De hele reeks nalezen? » bruzz.be/beeldspraak 32

I

14 NOVEMBER 2018

Celia Ledoux Wekelijkse column

CELIA SCHIET MET SCHERP

Gij zijt mijn stad.

Met uw engel op het stadhuis, gij.

Vlammende rechtvaardigheid terwijl ge liefst stoemelings arrangeert. Ironie of gemeend, het doet mij u sowieso liever zien.

Ik heb u ooit verlaten. Ik had dat eerder moeten doen. In die drie maanden miste ik groeiend uw schoonheid en vilein, de geborgenheid van uw wilde spanning, zelfs uw vuile kantjes. Eindeloos filetuffend besefte ik met tegenzin dat ik geen deel van het stinkende probleem wilde zijn. Nog steeds geef je mij vier uur pendeltijd per dag cadeau als een dagelijkse rode roos. Het was het beste soort scheiding: ik kwam verliefd terug, onuitstaanbaar misschien. Te veel geluk in de liefde kweekt afgunst.

Denk niet dat ik uw andere kanten niet meer zie. Ge paft uw huid en stenen stinkend grauw en alle kinderlongen zwart tot stervens toe. In oktober begonnen we weer zes maanden continu te hoesten.

Ge raast, Brussel, vol auto’s op uw pokdalig kassei, ge pootjelapt fietsen, kinderwagens, rolstoelen, hakken. Ge laat stadsontwikkelaars en pendelaars u zomaar verfoeien.

Kweek eens ruggengraat en zelfrespect. Maar wat wilt ge, met uw familie? Van gewest naar gemeentes tot eindeloze vzw’s slepen uw issues aan in een mierennest van stemmen en belangen.

Uw zelfdestructie blijft een logisch gevolg. Van Volkshuis tot Parking 58: wat geliefd is, moet kapot. Ge grossiert in stadskankers.

Hoeveel automutilatie kan een stad hebben - of wilt ge alleen groen in Laken en Woluwe? Uw miserie is pijnlijk aanstekelijk. Schoolverlatende tieners zonder toekomst, vrouwen eeuwig lastiggevallen op straat, prostituees tussen nultolerante burgemeesters, torenhoge huur voor verbouwde eurocratenhokjes, krotverhuur overal.

De liefde blijft ondanks én dankzij uzelf. Ge ontbreekt voet- en fietspaden en herschildert ze in LGBTQ-kleuren. Gij laat urbanistisch scheefgroeien, maar bestendigt ook de schoonheid die uw bewoners opbouwen van Bar Elisa tot wijkcontracten. Gij blijft in alle miserie een Asterixdorp van sociaal denken waar menszijn universeler lijkt dan elders. Sprokkelt ge de

sukkelaars in uw straten door schuldig verzuim of juist clementie? Uw stijgend gemiddeld inkomen verstopt een kloof van Uptown Girl tot West Side Story.

Anderzijds kleedde uw Dod-stockverkoop de burgers van Sint-Joost, de armste gemeente van het land, jarenlang in spotgoedkope Valentino-kleren. Gij zaait het liefst de allersurreëelste schoonheid.

Ge weet heel goed hoe onweerstaanbaar uw understated excentriciteit is. Dat luxe met een hoek af, van verborgen salons tot Magritte, veel dieper genot schenkt. Gij zijt het onverwacht prachtige plein om de hoek, ge zijt een uitpuilende agenda en de verleidelijke belofte van wat zou kunnen. Gij zijt chaos, lichtjes lompe elegantie en niet-echt-rijkdom. In een tijd van marketingsteden houdt gij uw avontuurlijke noblesse vol. Gij trekt Brusselaars aan. Is dat uw grootste verdienste?

Ik heb graag voor en over u geschreven, Brusselaars. Ik denk elke keer aan u bij die slogan van BRUZZ. You are the city. Onze stad, dat bent u. Ik ben u daar heel dankbaar voor. Tot weerziens.

14 NOVEMBER 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Liefde ondanks alles

I 33

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Zwaardvis B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Donderdag is visdag. Dat zou vrijdag zijn, zegt de traditie, maar ik weet dat veel vishandelaars de dag voordien hun voorraad inslaan, dus donderdag is altijd een betere keuze (och ja, er zijn ook winkels die op andere dagen worden bediend hoor).

Zou ik dan toch nog eens een moot zwaardvis kopen?

Niet de goedkoopste vis, maar zoals hij daar in moten ligt, hangt er geen graat of beentje meer aan, hoogstens het buitenste velletje, maar dat houdt de moot ook zo mooi bij elkaar. En het is zo’n makkelijke vis om klaar te maken en iedereen lust hem: een vis die niet naar vis smaakt!

De zwaardvis Xiphias gladius is van ver verwant met de tonijn. Het is een vissoort die meer dan een halve ton kan wegen. De snelste vis op aarde! Hij komt voor van het hoge noorden van Noorwegen tot het zuiden van Zuid-Amerika en werd door bioloog Max Poll zelfs gerekend tot de Belgische vissoorten, al is er nooit een visser uit Oostende uitgevaren met de hoop een zwaardvis te verschalken.

34

I

14 NOVEMBER 2018

Maar hij zwemt soms door ons deel van de Noordzee.

De zwaardvis is overal waar men hem vangt zeer erg gewaardeerd. In de Straat van Messina, tussen de Italiaanse laars en Sicilië, bestaat er een speciale vissersvloot die de grote vissen gaat harpoeneren. Op Turkse markten zie je ze te

of te bakken in de pan. Men kan er spiesjes van maken of ze desnoods zelfs rauw gemarineerd snoepen. Veel witter dan tonijn, maar met eenzelfde metallisch parfum van bloed, want het is een krachtige zwemmer, gebouwd voor snelheid en afstand. Met zijn zwaard zou hij door de scholen met

“De zwaardvis komt voor van het hoge noorden van Noorwegen tot het zuiden van Zuid-Amerika” koop, met hun lange zwaard op de bovenlip en hun zwarte, gestroomlijnde verschijning en scherpe vinnen.

Hier dacht nooit iemand aan zwaardvis op het bord, maar met de zuiderse viswinkels en Italiaanse restaurants is hij ook hier verschenen en gewaardeerd. Je zou voor minder. Het blanke, stevige vlees is makkelijk te roosteren (op de barbecue)

kleine vis slaan tot die dan groggy naar beneden dwarrelen, klaar om opgevreten te worden.

Met zulke grote toppredatoren is er altijd wel de twijfel bij de moderne gastronomen: zijn we de zwaardvis niet aan het uitroeien? Wel, blijkbaar valt dat heel erg mee. Nu, er bestaan nog veel meer soorten zwaardvissen, denk aan de marlijn of de zeilvis, maar de échte

zwaardvis is de meest voorkomende. En voor de IUCN Red List die de diersoorten volgens hun kwetsbaarheid klasseert, geldt voor de zwaardvis Xiphias gladius de status least concern. Geen probleem dus. Wel gaan de bestanden achteruit, maar daar wordt aan gewerkt, vooral in de Verenigde Staten is men bezig met het herstel van de zwaardvisbevolking. Zij hadden tot nog toe dan ook de meest industriële visserij op deze vis. Denk maar terug aan het boek The perfect Storm van Sebastian Junger (ook een film met George Clooney uit 2000), het vissersschip dat daarin vergaat is van een commerciële zwaardvisvisser.

Naar Italiaans voorbeeld wordt een moot zwaardvis liefst met zo weinig mogelijk poespas klaargemaakt: de moot met een likje olie in een hete pan laten glijden en héél kort bakken, kleuren aan beide kanten zeg maar.

Hij moet nog een beetje rauw zijn vanbinnen. Snuifje zout erop, geutje goede olijfolie en een draai van de pepermolen, een kneep van de halve citroen en meer moet dat niet zijn. Sla of aardappelen eet je ervoor of erna, maar als deze vis op tafel staat, moet al de rest wijken. Smakelijk.

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

Big City Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Archiefbeeld van de Centrale Hallen uit 1933 (gezien vanaf de Kiekenmarkt) en een foto van enkele restanten tussen het bouwgruis van Parking 58.

© PHOTONEWS

Is er archeologisch onderzoek verricht onder Parking 58?

HERMAN UIT BRUSSEL

T

ijdens de afbraakwerken van Parking 58 is wel degelijk uitgekeken naar archeologische resten. Zo werden bakstenen funderingen en kolommen in gietijzer teruggevonden. Het gaat om overblijfselen van de Centrale Hallen, een verdwenen gebouw dat gebruikt werd als markthal en uitgaansplek.

De voorbije maanden ging Parking 58 tegen de vlakte om plaats te maken voor Brucity, het nieuwe administratief centrum van de Stad Brussel. Terwijl maar liefst 18 tot 20.000 ton bouwmateriaal wordt ontmanteld en afgevoerd, houdt de archeologische cel van het Brussels Gewest een oogje in het zeil. “Bij het Gewest analyseren we elke vergunningsaanvraag,” vertelt archeologe Sylvianne Modrie. “Als er aanwijzingen zijn dat op de bouwplaats mogelijk archeologische resten te vinden zijn, laten we in de vergunning opnemen dat dat moet worden opgevolgd. De aannemer houdt ons op de hoogte van zijn planning en we

proberen op geregelde tijdstippen de werf te bezoeken.”

Met resultaat. “Langs de randen van het terrein werden bakstenen muren met gewelven zichtbaar,” vertelt Modrie. “Het gaat om de funderingen van de Centrale Hallen.

Toen we een dag uittrokken om die te bestuderen en te beschrijven, ontdekten we nog enkele kolommen in gietijzer. De aannemer heeft er ondertussen vijftien teruggevonden.”

Het gaat om steunpilaren uit de kelderverdieping van diezelfde Centrale Hallen, een stilaan vergeten gebouw uit staal en glas. Het werd opgetrokken in 1872-1874 naar plannen van architect Léon Suys, die in dezelfde periode ook tekende voor het Beursgebouw en de centrale lanen. Stuk voor stuk grote projecten die de binnenstad een nieuwe structuur gaven na de overwelving van de Zenne.

De architecturale inspiratie voor de lanen en de markthal kwam recht uit Parijs, waar een nog veel grotere markthal in dezelfde stijl

bestond (Les Halles). Het kleine broertje in Brussel deed na verloop van tijd niet alleen dienst als marktplaats, maar ook als uitgaansplek voor de opkomende bourgeoisie. De noordelijke vleugel werd in de winter ijspiste (Le Pôle Nord) en in de zomer spektakelzaal (Le Palais de L’été). Door de jaren heen verwaterde het mondaine karakter en de zaal eindigde als sjofele hondenrenbaan. Die sloot de deuren in 1953.

OUDE FUNDERINGEN Drie jaar later werd de noordelijke hal afgebroken om plaats te maken voor een van de eerste parkeertorens van Europa. Parking 58 moest bezoekers van de Wereldtentoonstelling op de Heizel naar de binnenstad lokken. De zuidelijke hal, na het verdwijnen van de markt ingenomen door warenhuisketen Priba, bleef nog enkele jaren overeind, maar ging dan ook tegen de vlakte.

Parking 58 werd dus deels boven de fundering van de oude markthal gebouwd. “Dat was het beste wat de aannemer destijds kon doen,” zegt Modrie. “De oude Zennebedding loopt door het terrein, de grond is dus moerassig. Het is makkelijker voortbouwen op al bestaande

funderingen dan opnieuw van nul te beginnen. De oude gewelven zullen ook geïntegreerd worden in de funderingen van het nieuwe gebouw.”

Wat er met de kolommen zal gebeuren, is nog niet duidelijk. “Ze zijn best mooi, maar niet meer allemaal in goede staat. Ze zouden geïntegreerd kunnen worden in het nieuwe gebouw.” Of misschien kunnen ze wel herenigd worden met de enige andere overblijfselen van de Centrale Hallen: twee liggende standbeelden die ooit de gevel sierden. Ze werden gerecupereerd bij de afbraak en vonden een nieuwe thuis op de binnenkoer van het woon- en winkelcomplex van de Grondregie tussen de Hallenstraat en de Anspachlaan.

Ondertussen houdt archeologe Modrie de bouwwerf verder in het oog. “Gezien de geschiedenis van de plek, langs de oude Zenne, is het niet uitgesloten dat er nog oudere dingen opduiken als de aannemer dieper gaat graven.”

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

© BRUZZ

— LAURENT VERMEERSCH VOLGENDE WEEK Waarom zijn de tunnels niet doorgetrokken tot onder de Keizer Karellaan?

14 NOVEMBER 2018

I 35

Alle cadeaus van Sint Gevonden bij de Action

serveer- of snijplank met tekst, bamboe 45x20 cm of 30x20 cm

kerstverlichting 240 lamps warm wit of multicolor

lederen handschoenen

mini rustiek kaars

449

037

diverse kleuren heren maten s-xl dames maten one size

diverse kleuren twisted of glad 5x5 cm

voor binnen en buiten

252

795

heren overhemd ruit

flying hero helicopter kerstdorp met sensor en afstandsbediening

op afstand bestuurbaar

595 hamamdoek

achterkant volledig badstof jacquard 90x170 cm badstof 100x180 cm diverse kleuren

695

diverse prints top met legging maten s-xl

10-delig

795

595

houten keuken

Christina Aguilera eau de parfum

met licht en geluid 70x30.5x104 cm

Touch of Seduction 15 ml 1 l = 263.33

3495

Dove giftset

E kook speelset 12-delig

3.88

kruislijnlaser

douche, bodylotion, deo en zeep

2 afzonderlijk inschakelbare lijnen met multifunctionele houder zelfnivellerend voor gebruik tot 8 meter

4-delig

Dove douchegel diverse varianten 250 ml

495 L.O.L. surprise sterren

Australian loungepak

met LED diverse varianten

1 l = 6.36

1.59

395

995

Xtronic Beanie met speaker

Adidas eau de toilette

draadloos zwart of wit

1695

schildersdoek

dames pyjama maten s-xl

666

4.95

diverse geuren 100 ml 1 l = 39.50

395

Sun vaatwastabletten Claas traktor

29x29 cm of 40x50 cm

diverse varianten

all-in-one 58 tabs

met aanhanger 36 cm

597

499

acrylverf uni of glitter set van 6

2.69 set van 3

299

159

acrylverfset met palet 25-delig

2.69

Aanbiedingen geldig van woensdag 14 november t/m dinsdag 20 november 2018.

Altijd op de hoogte blijven van acties en nieuwe producten met onze nieuwsbrief. Meld u aan op action.com/newsletter

www.action.com

BEVL - Alle prijzen zijn in Euro. Zet- en drukfouten voorbehouden.

diverse varianten polyester/katoen maten m-xxl

DB557071J8

extra

open

9 14,9

tw

l.b

inc

Zondag18nov

9,99

13u-18u

/m²

incl.btw

14,99

9 19,9

16,99

9 24,9

tw

l.b

inc

tw

l.b

inc

/m²

/m²

29,99

9 39,9

tw

l.b

inc

incl.btw

Acties geldig t.e.m 30/11/2018- meeneemprijzen zolang de voorraad strekt-Prijzen en informatie onder voorbehoud van drukfouten

incl.btw

/m²

incl.btw

29,99

9 39,9

/m²

incl.btw

29,99

9 39,9

tw

l.b

inc

/m²

incl.btw

DB559269K8

Gemeente en OCMW Machelen zijn in volle verandering en zoeken enthousiaste collega’s (m/v)

district manager bij Lidl,

Maatschappelijk werker B1-3 - contractueel onbepaalde duur

Functie: Als maatschappelijk werker bied je psychosociale hulp, informatie en advies en concrete dienstverlenging aan burgers om hun maatschappelijke integratie te bevorderen • Je maakt deel uit van de sociale dienst en rapporteert aan het diensthoofd sociale dienst binnen het team Welzijn.

Profiel: Je beschikt minstens over een bachelordiploma sociaal werk of sociaal verpleegkundige of gelijkgesteld.

iets voor jou?

Animator B1-3 - contractueel onbepaalde duur - halftijds

Functie: Je staat in voor de animatie in het woonzorgcentrum • Je organiseert zinvolle en leuke activiteiten en draagt zo bij tot een aangenaam woon- en leefklimaat.

Profiel: Je beschikt minstens over een bachelordiploma. Ervaring in de werking met personen met dementie wordt als pluspunt beschouwd.

werkenbijlidl.be

DB547453I8

www.machelen.be

solliciteer op DB557381J8

Wij bieden: Een mooie work-life balance • Maaltijdcheques EUR 7,50 • Hospitalisatievergoeding • Fietsvergoeding • Gratis abonnement openbaar vervoer woon-werkverkeer • Meerekenbaarheid relevante dienstjaren.

Interesse?

Solliciteren kan tot uiterlijk 25 november naar personeelsdienst@machelen.be. Meer info op www.machelen.be.

7 EENGEZINSWONINGEN

TE SINT-STEVENS-WOLUWE - KARENBERG

DB501395D8

NOG SLECHTS 1 WONING TE KOOP

Namibië!

Rondreis met NL-talige gids

VOOR 2 ANTIEKWINKELS

WHAT YOU SEE IS

Alle kwaliteitsbeelden, Chinese vazen, klokken, bronzen…

WHAT YOU GET

Wonen tegen de Europese hoofdstad Brussel in een landelijke omgeving

info@vermeerschconstruct.be - www.vermeerschconstruct.be ASSESTEENWEG 25-29 - 1740 TERNAT - TEL. 02 582 75 09 - FAX 02 582 79 24

Infodag: do 29 nov. 2018 om 15u in ons auditorium

gratis toegang, wel even online reserveren

www.deblauwevogel.be

14 fijne dagen vanaf:

¤3.490

HOGE PRIJZEN, CASH GELD VRIJBLIJVENDE SCHATTING DB555552J8

LAGE-ENERGIEWONING SLEUTEL-OP-DE-DEUR

afreisdata 2019: 16/1 • 18/2 • 18/3 •6/4 (Pasen) 13/7 • 7/9 • 26/10 •22/12 (Kerstvakantie)

0494 26 21 47

ostantix@hotmail.com

Reisfamilie Carlier

Luikersteenweg 62 • 3800 Sint-Truiden • Tel. 011 70 55 00

DB557605J8

ANTIQUAIR ZOEKT

DB556814J8

Traplift nodig?

OUTLET SALES van zaterdag 10 t.e.m. zondag 18 november 2018

Kies voor de meest gekochte traplift van België Nu met

€750 korting*

13.00 - 16.45

www.jori.com Hoogweg 52, BE-8940 Wervik, BELGIUM tel. +32 (0) 56 31 35 01

*Aanbieding onder voorwaarden, zie www.tk-traplift.be

DB558143K8

OPENINGSUREN: maandag - vrijdag: 9.00 - 12.00 zaterdag & zondag: 10.00 - 18.00

DB557136J8

0800 26 100 tk-traplift.be