BRUZZ actua - editie 1635

Rubrieknaam

#1635 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

24 | 10 | 2018

‘Dit is ons moment’ DE COMEBACK VAN TINNE VAN DER STRAETEN (GROEN)

© SASKIA VANDERSTICHELE

PASCAL DELWIT (ULB)

‘PVDA heeft maar één politiek doel: de socialisten uitroeien’

EXPERT LICHT ANDERLECHTSE TRIPTIEK DOOR

Hieronymus Bosch of toch niet?

HOE WORDEN ONZE VLAAMSE KETJES MEERTALIG?

‘Kies voor het Franstalig onderwijs’

DOE MEE! GA NAAR BRUSSELHELPT.BE Eet samen spaghetti met Brusselaars uit jouw buurt of ga zelf achter de kookpotten staan. Steun Brussel Helpt en doe mee aan de grootste spaghettislag ter wereld, op 1 december 2018. De volledige opbrengst van Brussel Helpt 2018 gaat naar TADA (ToekomstATELIERdelAvenir).

PAREL AAN HET WATER Prachtig nieuw project aan het water en nu reeds beschouwd als hotspot in Brussel. RIVA is de ideale uitvalsbasis voor meer beleving in de stad en ligt op een boogscheut van Tour & Taxis en het centrum. Door verminderde registratierechten is RIVA ook een uitstekende belegging.

85% verkocht: laatste kans voor studio’s, 2- en 3-slaapkamer appartementen! www.rivabrussels.be

A development by

+32 (0)2 223 23 23 +32 (0)474 49 45 50

+32 (0)2 423 00 00 +32 (0)496 56 96 96

+32 (0)2 318 18 08 +32 (0)470 64 43 09

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

FLORENCE MIGNONAT ( 17 ) , EUROPEES PARLEMENT

“Het gaat niet goed met onze planeet. Toch is het niet te laat, we kunnen het systeem nog veranderen als we nu beginnen. Mijn droom is dat iedereen, elk individu en elk bedrijf, zich verantwoordelijk voelt voor de ecologische problemen en voor de kwaliteit van het leven op aarde. We hebben geen planeet B. Ik sta hier als lid van Jongeren voor het klimaat/Jeunes pour le climat. We zijn te vinden op facebook. Ik hou heel veel van Brussel, maar het verkeer mag minder druk en de straten mogen netter.�

24 OKTOBER 2018

I

5

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer, (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

FLITS Onderwijs

09

Pistacheschool wil bouwen in Schaarbeek

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, sales@bruzz.be, 02-650 10 61 DISTRIBUTIE

RUBRIEKEN

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens

05

Chou de Bruxelles

HOOFDREDACTIE

07

Edito

10

In beeld

28

Opinie

29

NIEUWE COLUMN Beeldspraak

32

Enfant Terrible

34

Nick Trachet

35

Celia Ledoux

36

Big City

Kristof Pitteurs WEEKBLAD

Steven Van Garsse (chef) COORDINATIE UIT

Gerd Hendrickx EINDREDACTIE

Karen De Becker VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Roel Daenen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Jasmijn Post, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden

© SASKIA VANDERSTICHELE

KALENDER UIT

Sam De Ryck

LOS VAN DE TIJD

VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry

30

FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Heleen Rodiers ILLUSTRATOREN

Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Wide Vercnocke, Jurgen Walschot Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à / Send event details to

Kunst

Een Bosch die geen Bosch is in Anderlecht

30

16

VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Dit magazine staat ook online issuu.com/bruzz.be

© ERASMUSHUIS

© BART DEWAELE

Edito

14

14

Interview

16

Spreektijd

20

Reportage

24

Patrimonium

Tinne Vanderstraeten (Groen) is terug Pascal Delwit (ULB): 'Ik had de overwinning van Catherine Moureaux niet verwacht'

Meertaligheid in Brussel: alle ketjes polyglot

Brouwerij Atlas, nu nog te bezoeken

Tribalisme Wie de kiesuitslag analyseert, kan er niet om heen. Marokkaanse en Turkse kandidaten, maar ook andere minderheden, hebben weer uitstekend gescoord. Vaak laten ze in voorkeurstemmen de Belgo-belgische kandidaten ver achter zich. Vooral bij de PS in migrantrijke gemeenten is dat het geval. Maar ook bij Ecolo en Défi.

Het levert soms pijnlijke situaties op, waarbij politici met zeker renommee, parlementsleden bijvoorbeeld, niet rechtstreeks verkozen geraken.

Nieuw is die etnische stem zeker niet. Ook bij de vorige verkiezingen viel het al op. Een ULB-studie over de verkiezingen van 2012 toont aan wat iedereen aanvoelt: Belgische Marokkanen stemmen nog altijd liever voor kandidaten met dezelfde origine. Bij Turken is die tendens nog sterker aanwezig. Dat was toen zo, en zal vandaag niet veel anders zijn.

Die etnische stem voelt op het eerste gezicht niet goed aan. Dat soort van ‘tribalisme’ staat haaks op het idee dat we van democratie hebben. Namelijk dat de verkozenen in gemeenteraad of parlement zitten om het algemeen belang te verdedigen, weliswaar binnen de contouren van hun eigen politieke ideologie, en dat ze niet zetelen voor hun eigen groep. Of erger nog dat ze de politieke partij gebruiken om er bij hun eigen groep hun voordeel mee te doen.

Zelfs als is groepslobbying van alle tijden – ook andere groepen proberen via de gemeenteraadsverkiezingen hun stem luider te laten klinken: denk aan Vlamingen, vakbonden, of vrouwen - er zijn redenen genoeg om hier met een waakzaam oog naar te kijken.

Waarom? Ten eerste zijn er in het verleden,

minder bij deze verkiezingen, duidelijke voorbeelden geweest van communautarisme. Partijen, CDH om geen naam te noemen, zetten allochtone kandidaten op de lijst, alléén maar in de hoop zoveel mogelijk allochtone stemmen binnen te halen. Na de verkiezingen liep het dan meer dan eens mis met die kandidaten.

Soms ook zorgde het ervoor dat buitenlandse kwesties op de binnenlandse agenda terechtkwamen. We herinneren ons een communiqué van de Brusselse PS waarin de Armeense genocide geminimaliseerd werd, wat in tegenstrijd was met eerdere PS-standpunten en duidelijk geïnspireerd door het Turkse electoraat van die partij.

Intussen heeft de PS dat standpunt weer bijgesteld.

Toch is er onmiskenbaar ook een positief luik aan dit verhaal. Want stel dat er nauwelijks raadsleden van Marokkaanse of Turkse origine zouden zijn in Schaarbeek, Sint-Joost of Molenbeek. Dat zou pas echt een aanfluiting betekenen van de democratie.

De gemeenteraad moet de bevolking representeren. En dat lijkt ze in Brussel vandaag toch goed te doen.

Meer nog: het is dankzij partijen als PS, maar ook Ecolo en Défi, dat de Marokkaanse en Turkse gemeenschap mee in het politieke bad is getrokken. Die broodnodige politisering ging met vallen en opstaan, er waren dérapages, maar door de band heeft dat werk ook uitstekende politici opgeleverd. Het zijn politici die de stem van de diverse samenleving vertolken, maar tegelijk ook opkomen voor een beter Brussel. Daar valt niet veel tegen in te brengen.

BRUZZ | VOORAF

DE VERHALEN

— STEVEN VAN GARSSE

24 OKTOBER 2018

I

7

ONTDEK DE NIEUWE TRAM 8

OP DE WOLUWELAAN mivb.brussels

Flits

Nieuws heet van de naald

De nieuwbouw komt op een terrein in de buurt van het station Meiser.

SCHOOL IN SCHAARBEEK ZOU IN APRIL 2020 OPENGAAN

Pistacheschool plant nieuwbouw

© GOOGLE

D

e Pistacheschool uit Schaarbeek is te krap gehuisvest.

De kindjes tot en met het tweede kleuterklasje volgen les op de Lambermontlaan, oudere kinderen lopen school in een kazerne aan het Daillyplein. Al van

kort na de oprichting van de school, nu zeven jaar geleden, zochten de initiatiefnemers en het schoolbestuur naar een geschikte, definitievere plek.

“De politiek lijkt niet geïnteresseerd in ons project,” zegt architect Filip

Declercq, echtgenoot van directrice Veronique van Merris, die de zoektocht naar een geschikte locatie van bij het begin in handen nam. Jarenlange gesprekken voor een plaats in het nieuwbouwproject op de Josaphatsite liepen op een

sisser af, er staat nu enkel een Franstalige school ingetekend. Ook andere voorstellen aan het adres van de gemeente vonden geen bijval.

De school heeft nu een bouwvergunning aangevraagd voor een terrein langs de spoorlijn 26, tussen de Cambierlaan en de Rogierlaan. “De daar aanwezige moestuintjes zullen behouden blijven,”

Fietsers eren vergeten verkeersslachtoffer Vrijdag rijden fietsers in peloton langs enkele plekken waar de voorbije maanden dodelijke ongevallen gebeurden. Ze houden onder meer halt in de Volderslaan in Sint-Gillis. Daar liet begin juli een fietser het leven, maar dat feit raakte nog niet in de media. — LAURENT VERMEERSCH

H

et voorbije jaar groeide verkeersleefbaarheid uit tot een van de belangrijkste thema’s in de Brusselse actualiteit. Toch ontsnappen er nog (zware) ongevallen aan de media-aandacht. Zo kwam pas onlangs een tragisch ongeluk van bij het begin van de zomervakantie aan het licht.

Het was rond 5.15 uur op 7 juli, de ochtend na de historische overwinning van de Rode Duivels tegen Brazilië in de kwartfinale van het WK voetbal. Terwijl de stad in een roes verkeerde, werd de 38-jarige Alfredo Diaz aangereden, toen hij met de fiets de Volderslaan overstak ter hoogte van de Vanderschrickstraat.

De autobestuurder reed vermoedelijk te snel. Het slachtoffer overleed even later in de ambulance. Hij laat een vrouw en drie kinderen na, onder wie een baby van minder dan een jaar.

De overleden man was afkomstig uit Ecuador. Het nieuws bleef in eerste instantie binnen de gemeenschap, en komt nu naar buiten via het collectief 1060/0, dat naar het voorbeeld van 1030/0 in Schaarbeek streeft naar veiliger verkeer in Sint-Gillis.

“Dit soort ongelukken kunnen we vermijden als we de plaats van de auto in de stad herbekijken,” zegt Sophie Feyder van het collectief. “De gemeente kan de straten veiliger maken met infrastructurele ingrepen, maar ook met meer controles. Het beleid is er nog altijd een van laissez-faire. Meer veiligheid vraagt inspanningen van iedereen, maar is ook ten voordele van iedereen.”

GHOST BIKE Vrijdag organiseert het collectief een eerbetoon aan Alfredo Diaz. Dat gebeurt in samenwerking met de Critical Mass, een maandelijks

evenement waarbij fietsers in groep door de stad trekken en de openbare ruimte opeisen.

De fietsers blazen verzamelen aan de Naamsepoort en passeren in de loop van de avond in Sint-Gillis. Daar zullen ze het kruispunt van de Volderslaan en de Vanderschrickstraat bezetten en een minuut stilte houden. Op de fatale straathoek zullen ze een ghost bike plaatsen, een witgespoten fiets als memoriaal voor de verongelukte fietser.

De Critical Mass zal ook halt houden

op de Kuregembrug in Anderlecht, waar begin deze maand een fietsende politieman het leven liet na een aanrijding door een vrachtwagen.

Ook daar komt er een ghost bike.

Via sociale media krijgen deelnemers aan de fietstocht de boodschap om op te dagen in donkere kledij en met zoveel mogelijk lichtjes. Toch moet het geen dodentocht worden. De rit eindigt aan het gemeenschapscentrum Maritiem in Molenbeek, waar fietsateliers en concerten gepland zijn.

BRUZZ | VOORAAN

De Pistacheschool heeft een bouwvergunning aangevraagd voor een terrein tussen de Cambierlaan en de Rogierlaan in Schaarbeek. — SARA DE SLOOVER

zegt Declercq. “We willen graag interactie met de buurt, een brede school worden. Daarvoor stappen we met het bureau Suede36 in een overlegtraject met de buurt.” Zitten ook in de plannen: een moestuin op het dak, een ondergrondse sporthal die door verenigingen uit de buurt kan worden gehuurd, en een publiek plein.

Als de bouwvergunning wordt toegekend, zouden de werken in april moeten beginnen. Dan zou de school er in april 2020 haar deuren kunnen openen.

10

I

24 OKTOBER 2018

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Burgerlijke Mol

© IVAN PUT

Ach, De Dolle Mol. Een halve eeuw na de stichting is het café opnieuw open.

Dat doet goed. De Mol liep het jongste decennium geen al te best parcours, het café was de jongste drie jaar zelfs dicht. De laatste heldendaad was het slipjesmuseum van Jan Bucquoy met onderbroeken van Yvan Mayeur en Bert Anciaux. Na de eeuwwende was De Mol burgerlijk-promiscue geworden, in niets te vergelijken met de late jaren 1960 toen schrijver Herman J. Claeys De Dolle Mol en de vzw Free Press Bookshop oprichtte. Free Press was gespecialiseerd in anarchistische literatuur en er lag ook weleens wat soft porno - een halfblote vrouwenborst, bladen waarvoor je toen in de gevangenis belandde. Provo op z’n Vlaams.

En dan de toog, de discussies die daar gevoerd werden, de schrijvers die daar de revue passeerden. En de vrijheid die om de hoek loerde. DV 24 OKTOBER 2018

I

11

De week

Terugblik op het nieuws

MIVB-app

Snelheidscontroles

4.092

De openbaarvervoermaatschappij MIVB lanceert een nieuwe, performantere, gratis app. De app biedt nu ook realtime-informatie. De vorige app dateerde van 2010.

De politiezone Brussel-Noord (Evere, Schaarbeek, Sint-Joost-ten-Node) houdt een marathon-snelheidscontrole op 150.000 wagens: 22 chauffeurs negeerden het rode licht, 473 waagden zich aan snelheidsovertredingen, 31 gebruikten hun gsm achter het stuur.

In het Brussels Gewest is het bruto maandloon gemiddeld 4.092 euro of 17 procent meer dan het gemiddelde in België van 3.489 euro. Dat berekende Statbel, het Belgisch statistiekbureau, op basis van cijfers voor 2016. In het arrondissement Halle-Vilvoorde verdient men het tweede meeste.

POLITICI MOETEN KIEZEN TUSSEN ZITJE IN GEMEENTERAAD OF HUN BAAN

Na de roes, de frustraties BRUZZ | DE WEEK

De PS heeft een mooie score gehaald in de stad Brussel. De nacht van de verkiezingen zelf was er al een rood-groen akkoord en een meerderheid van 27 op 49. Maar iedere overwinning heeft rimpelingen, en iedere overwinnaar krijgt met frustraties te maken. — DANNY VILEYN

A

mper een maand voor de verkiezingen hoopte Fabian Maingain (Défi), zoon van voorzitter Olivier, dat er in Brussel-Stad een coalitie zonder socialisten én liberalen zou mogelijk zijn. Défi werd na het Samusocial-schandaal in een bepaalde Franstalige pers de hemel in geschreven als de eeuwige maagd en zou maar te kiezen hebben. Maar de uitslag viel - op Sint-Lambrechts-Woluwe na - overal tegen en in de stad Brussel maakte Fabian Maingain zich met maar drie verkozenen op voor een tweede bestuursperiode op de oppositiebanken. Tot er het bericht kwam dat Close Défi een schepenzetel aangeboden had.

Toekomstig Groen-schepen Bart Dhondt steekt niet onder stoelen of banken dat hij blij is dat Défi erbij komt en zegt ook waarom: “We willen werk maken van een sterk akkoord, echte hervormingen en hebben hiervoor een breed draagvlak nodig.”

Dat klinkt niet slecht, maar toch

12

I

24 OKTOBER 2018

volstaat die uitleg niet, want in mei volgend jaar krijgen we nog maar eens de moeder aller verkiezingen: Europese, federale en gewestelijke verkiezingen. Na de opdonder die de liberalen van de MR gekregen hebben en die ze met de slogan ‘rechts, rechtser, recht-st’ van Alain Courtois over zich heen geroepen hebben, droomt links van een coalitie van PS, Ecolo en Défi op gewestniveau.

Het schepenambt voor Défi zou een voorschot zijn op de gewestelijke coalitie die na de verkiezingen van 2019 moet worden gevormd.

Tussen minister-president Rudi Vervoort en Défi zijn de relaties opperbest en zo zijn ze ook van die vervelende CDH af, die met de MR de PS uit de Waalse gewestregering gekieperd heeft. Ook PS-voorzitter Elio Di Rupo droomt al van voor 14 oktober van die coalitie.

Maar hoe zoet een overwinning ook smaakt, na de roes duiken de eerste frustraties op. Zo ook binnen de PS, waar drie verkozenen volgens de RTBF gevraagd werd om hun

Philippe Close (PS) en Fabian Maingain (Défi ). Close biedt Défi een schepenzetel aan in Brussel-Stad.

mandaat niet op te nemen. Twee van hen werken voor diensten van de stad en een zitje in de gemeenteraad is niet verenigbaar met hun baan. Een anonieme bron op de RTBF spreekt van een schande, omdat ze verkozen zijn en heel veel geld in hun campagne gestoken hebben. Ze zouden ook niet op de hoogte geweest zijn van de onverenigbaarheid. Wat vreemd is, één van de twee bekleedt een directeursfunctie, personen op dat niveau horen dat te weten. Nu wordt de PS verweten hen niet geïnformeerd te hebben.

Het zijn dit soort achterhoedege-

vechten die weleens voor verrassingen zorgen bij de eedaflegging van de nieuwe ploeg. Is Close hier bang voor? Dat zou vreemd zijn, het is immers de wetgever die de onverenigbaarheid oplegt, niet de PS. Ook als de twee als onafhankelijke zouden zetelen, moeten ze hun baan bij een vzw van de stad - het Tentoonstellingspark en de Maisons de quartier - laten staan. En een baan is toch nog altijd iets anders dan een zitje in de gemeenteraad hoe gewild ook. Van de zitpenningen in de gemeenteraad kan niemand in zijn levensonderhoud voorzien. Défi zou in dit scenario de

Coucke ontslaat

Rattenverdelging

Prins Laurent

RSC Anderlecht-voorzitter Marc Coucke zet zijn koers van ontslagen door. Ook Dimitri Mbuyu, hoofd scouting, en Katharine Viaene, 21 jaar lang de secretaresse van Verschueren, Van Holsbeeck en Devroe, krijgen hun C4.

De rattenverdelgingsploeg van Anticimex pakt in onderaanneming voor de Brusselse intercommunale watermaatschappij Vivaqua de rattenplaag in negentien gemeenten aan. Het aantal ratten wordt op één tot tweeënhalf miljoen geschat.

Voor de herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog woont prins Laurent de opening van de tentoonstelling 1914-1918 bij in de Oude Kerk van Sint-AgathaBerchem.

Zal de PVDA na het beloven van de hemel met haar voeten weer op aarde komen?

BRUSSELS PS-VOORZITTER LAURETTE ONKELINX BRUZZ | DE WEEK

(in ‘Le Soir’)

Cartoon

Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

© PHOTONEWS

levensverzekering van de coalitie zijn - mochten de twee als onafhankelijke zetelen.

Met de intrede van Défi in het schepencollege krijgt de PS echter een schepen minder - vier in plaats van vijf - en ook dat kan tot gegrom leiden, omdat bij iedere verkiezing velen zich geroepen voelen. Het is ook nog niet bekend wie schepen wordt voor de PS. Oudgediende Karine Lalieux, die flink wat werk verzet heeft op het vlak van netheid, moet kiezen tussen haar mandaat in het federaal parlement en een schepenzitje. Ook dat wordt een pijnlijke keuze.

24 OKTOBER 2018

I

13

Interview

Tinne Van der Straeten over succes van Groen

‘Nu de kwantumsprong’ De MR kreeg op 14 oktober een opdoffer van jewelste en daar wisten de groenen van te profiteren. Niet alleen in aantal stemmen en zetels, ook in macht. Zo kwam in Koekelberg MR-burgemeester Philippe Pivin ten val. Gemeenteraadslid Tinne Van der Straeten (Groen) speelde hier een prominente rol in. Daarmee staat ze weer vooraan op het politieke toneel, dat ze in 2010 teleurgesteld had verlaten. “Als we iets willen veranderen, moeten we het nu doen.”

— STEVEN VAN GARSSE EN BETTINA HUBO, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

Z

BRUZZ | DE VERHALEN

ondag 13 juni 2010, de federale verkiezingen. Het had iets van een koninginnendrama. Door de ingewikkelde apparentering in het toen nog niet gesplitste arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) ging de enige zetel van Groen voor Vlaams-Brabant naar Eva Brems.

Tinne Van der Straeten, die in BHV opkwam, was haar zitje kwijt.

Ze nam ontgoocheld afscheid van de nationale politiek. Ze werd advocate en bouwde een bloeiend kantoor uit, gespecialiseerd in energie- en klimaatrecht.

Vandaag is ze helemaal terug. Ze was mee de dealmaker voor een nieuwe coalitie in Koekelberg en wil ook in de nabije toekomst een rol spelen in de Brusselse politiek.

We hebben afgesproken in Frederiksborg, de Danish Tavern aan de Basiliek, waar ze voor de verkiezingen onder anderen Ahmed Laaouej (PS) ontmoette, die nu burgemeester wordt in Koekelberg.

“Voor alle duidelijkheid, er was geen voorakkoord. We hebben nooit met de drie partners (PS, Ecolo-Groen en CDH) samengezeten. Wel waren er bilaterale contacten. Je zit samen met de PS in de oppositie en aan de overkant zit (spelt nadrukkelijk) Pi-vin. Dat schept een band. Je komt elkaar tegen in de campagne. En natuurlijk sla je aan het rekenen.

Maar dat we samen met PS en CDH 15 zetels op 27 zouden halen, hadden we nooit kunnen dromen.”

“Pivin en ook de MR hebben onderschat hoe de bevolking veranderd is. Er zijn heel veel nieuwe inwoners die de MR niet meer vertegenwoordigt. Er leven bij de bevolking veel thema’s waar de MR

14

I

24 OKTOBER 2018

geen antwoord op heeft. Ook mensen die met de auto rijden, willen een andere mobiliteit in onze stad. Ook zij nemen geregeld de fiets.”

Hoe voelt het om een dynastie omver te werpen die bijna veertig jaar aan de macht was?

blijft het chocolademuseum financieel kwetsbaar en is er ook de parking onder Simonis. Daarvoor is er een concessie met een privépartner. Die loopt nog 58 jaar, terwijl er volgens de gewestelijke ordonnantie vanaf 2019 geen privéconcessies meer mogelijk zijn. Dat worden zware dossiers.

TINNE VAN DER STRAETEN: Ongeloof

Ecolo-Groen heeft in de campagne in Brussel duidelijk voor verandering gekozen. Soms op het hooghartige af.

In Sint-Joost is dat bijvoorbeeld niet gelukt, maar in Elsene, Brussel, Vorst en hier in Koekelberg wel. Was het een bewuste keuze om in zoveel mogelijk besturen in te breken?

natuurlijk. Maar het boezemt ook angst in. Kijk, we hebben niet de ambitie om alles terug te schroeven.

Koekelberg draait op zich goed. Dat maakt het makkelijker om een nieuwe richting te bepalen. PS en Ecolo-Groen zijn hierin complementair. Laaouej wil inzetten op sociale cohesie en onderwijs. Wij gaan voor propere lucht.

Waar ik verder het verschil wil maken, is een goede relatie met het Gewest. Jette kan daarbij als voorbeeld dienen. Tram 9 is er gekomen, zonder veel vertraging, zonder al te veel tegenstand. De goede samenwerking tussen gemeente en gewest is daar heel belangrijk in geweest.

VAN DER STRAETEN: Klopt. Er was heel veel enthousiasme in de campagne. Nieuwe sociale media helpen daar ook wel bij. We hadden een whatsapp-groep met de campagneleiders en dan is het veel makkelijker om elkaar aan te moedigen en ervaringen uit te wisselen. Vergeet ook niet dat Groen twee lijsttrekkers had in de campagne. Dat doet veel.

Wat maakt Koekelberg anders zonder Pivin?

Jullie hebben het succes voelen aankomen tijdens de campagne?

VAN DER STRAETEN: Pivin staat voor autocratie. We krijgen een bestuur dat veel dichter bij de bevolking zal staan. Dat toegankelijker zal zijn en opener.

VAN DER STRAETEN: We zagen inderdaad dat het, in vergelijking met 2006, makkelijker was om lijsten samen te stellen. Dat was een indicatie. Maar toch. Ik weet uit ervaring dat als het twee weken voor de verkiezingen goed gaat, het erop aankomt om dat vast te houden.

Maar zeker ben je nooit. In het stemhokje wordt er beslist. Achteraf zie je het natuurlijk wél. Dan denk je zelfs: we hadden in Koekelberg geen vier, maar vijf zetels moeten binnenhalen.

De Pivinfamilie regeerde 38 jaar.

Gaan er lijken uit de kast vallen?

VAN DER STRAETEN: Toch wel. Voor

het project CirK (het nieuwe centrum voor circuskunst, red.) is er geen financieel plan, ontdekken we nu. Ik probeer te begrijpen hoe we dat als oppositie gemist hebben. Voorts

Ecolo-Groen zal het nu moeten bewijzen. Jullie willen de macht, om dingen in beweging te zetten. Hebben jullie daar het politieke personeel voor?

VAN DER STRAETEN: Ik heb het interview met Guy Vanhengel gelezen op jullie website. Hoe hij

En Koekelberg? Wordt u schepen?

VAN DER STRAETEN: Laten we zeggen dat die kans erin zit.

Ecolo-Groen heeft het uitstekend gedaan, maar in de gemeenten waar de groenen nu al besturen, hebben jullie niet echt het verschil kunnen maken. Toch heeft de kiezer jullie beloond, eerder ondanks het beleid.

VAN DER STRAETEN: Er is inderdaad een bonus waar we in het bestuur zaten. De kiezer wil écht verandering op groene thema’s. Ecolo-Groen komt versterkt uit de verkiezingen. Dat zal voor een cesuur zorgen met het verleden.

Bovendien gaan we vaak in coalitie met de PS, die ons nog aanvult op het vlak van sociale thema’s.

We kunnen nu echt een kwantum-

sprong maken. Ik merk dat ook in de organisatie van de partij, zowel bij Ecolo als bij Groen. De partij staat meteen klaar om de lokale afdelingen te ondersteunen met alle mogelijke knowhow. Dat moet leiden tot stevigere bestuursakkoorden en een adequate uitvoering.

Ecolo en Groen zullen als kartel samen besturen in de Brusselse gemeenten. Maar het zijn twee verschillende partijen, die hun eigen standpunten hebben, met name over islam en migratie. Dat leidde in het verleden al tot spanningen, soms zelfs tot heuse ruzies, zoals in Molenbeek.

VAN DER STRAETEN: Klopt. In Molenbeek is het water nog altijd heel diep. Maar we werken aan herstel. Ecolo en Groen kwamen er jammer genoeg apart op en dat heeft aangetoond dat een gezamenlijke lijst voor de groenen meer is dan 1+1. Waar we samen opkomen, doen we het beter dan elk apart.

Maar dat we verschillende

“Wat ons geholpen heeft is de volledig voorbijgestreefde visie van de Brusselse liberalen op groene thema’s” TINNE VAN DER STRAETEN GEMEENTERAADSLID GROEN

partijen zijn in een kartel hoeft geen probleem te zijn. Bij CD&V zitten de verschillende standen ook samen in een partij. En islam en migratie? Dat zijn nu eenmaal thema’s die in de samenleving tot verdeeldheid leiden.

We moeten net tonen dat we daar samen kunnen uitraken. We zijn daar ook in geslaagd toen er destijds communautaire kwesties aan de orde waren. Je hebt wel mensen nodig die de brug kunnen maken.

Volgens politicologen - maar ook de Schaarbeekse burgemeester Bernard Clerfayt zegt het - rekruteert Ecolo-Groen bij liberale kiezers.

Akkoord?

VAN DER STRAETEN: Ik ben heel benieuwd naar het onderzoek over de verschuiving van het kiesgedrag.

Zelf heb ik ook altijd de indruk gehad dat wij goed liggen bij de liberale kiezer. Wat ons deze keer geholpen heeft is de volledig voorbijgestreefde visie van de Brusselse liberalen op groene thema’s, zowel aan Franstalige als aan Nederlandstalige kant.

BRUZZ | DE VERHALEN

zegt dat Groen niet klaar is om te besturen. Het leek wel satire. Kijk naar Brussel-stad: Bart Dhondt, Arnaud Pinxteren, Benoît Hellings.

Dat zijn klasbakken. Jos Raymenants in Sint-Gillis, en ga zo maar door.

Betekenen deze verkiezingen de comeback van Tinne Van der Straeten?

VAN DER STRAETEN: Deze campagne was een aha-erlebnis. Ik heb de politiek herontdekt, al had ik er nooit helemaal afscheid van genomen. We zijn ook acht jaar verder. Ik heb in mijn beroepsloopbaan en in de raden van bestuur waarin ik zat veel geleerd over beslissingsprocessen.

Die ervaring neem ik mee. Ik ben er klaar voor.

Er is duidelijk een nu-moment.

Als we iets willen veranderen moeten we het nu doen. Eerst in Koekelberg en als het even kan na de verkiezingen van mei 2019 ook in het Brussels Gewest.

TINNE VAN DER STRAETEN °1978, Zoersel

2007-2010 Kamer

2000 Afrikaanse talen en culturen (UGent)

Sinds 2006 gemeenteraadsid in Koekelberg

2008 Rechten (VUB) 2005-2007 Ondervoorzitter Groen nationaal onder Vera Dua

2010 Balie van Brussel 2010 Oprichting advocatenkantoor Blixt

24 OKTOBER 2018

I

15

Spreektijd

BRUZZ | DE VERHALEN

xxxxx

‘De liberale campagne was complètement dingue’ Pascal Delwit: “Ik moet toegeven dat ik de overwinning van Catherine Moureaux in Molenbeek absoluut niet verwacht had.”

16

I

24 OKTOBER 2018

Ook liberale kiezers zijn voor levenskwaliteit in de stad, alleen heeft de MR dat niet begrepen. En de PTB*PVDA heeft er geen flauw benul van hoe ze een gemeente wil besturen. Politicoloog Pascal Delwit (ULB) is niet alleen een eminent kenner van politiek Brussel, hij schuwt ook de scherpe analyses niet. “De belangrijkste tegenstander van Ecolo is de MR.” — KRIS HENDRICKX EN STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S BART DEWAELE

Het verkiezingsstof is wat gaan liggen. Wat zijn de grote conclusies?

PASCAL DELWIT: Ik zie er vier. De

U vertelde ons eerder deze week over een verschuiving van MR-kiezers naar Ecolo. Hoe zit dat?

DELWIT: Er is een verband tussen de

kiezers van Défi, Ecolo en de MR. Er bestaat een groep kiezers die tussen de drie kan twijfelen en die hebben deze keer duidelijk voor Ecolo gestemd.

“De taal van kandidaten, dat doet er steeds minder toe in Brussel” PASCAL DELWIT POLITICOLOOG ULB

Welke mensen zijn dat?

DELWIT: Er wordt soms over een bobo-electoraat gesproken, bourgeois-bohème, maar dat vat het niet echt. Ik heb het liever over liberaal-libertair. Die mensen zijn onder meer gevoelig voor het beleid van de federale regering. Als ik met advocaten of artsen spreek, voel ik dat die typisch liberale beroepen niet te spreken waren over het beleid.

Zelfs voor mensen die niet per se pro-migratie zijn, is de associatie

met Francken er te veel aan. Toen het over de huisbezoeken bij migranten ging, heeft een loge van vrijmetselaars zelfs politici aangeschreven om uit te leggen dat ze te ver gingen. En in Brussel staan heel wat liberalen toch dicht bij de vrijmetselarij.

De sprong naar Ecolo is toch groot?

DELWIT: Ja, maar je moet eens kijken waarmee de liberalen naar de kiezer zijn getrokken. Neem de campagne van Alain Courtois in Brussel-Stad, die rechtser dan rechts probeert uit de hoek te komen: complètement dingue!

Zag u ook die video waar hij “het lakse beleid van de Stad Brussel” op de korrel nam, terwijl hij zelf zes jaar eerste schepen was?

DELWIT: Precies. Maar kijk ook naar Vorst, de gemeente waar ik zelf woon. “We zijn die zones 30 beu, we moeten de auto weer laten rijden en voor meer parkeerplaatsen zorgen,” dat was de teneur bij de MR. (Schudt het hoofd) Daar hebben ze toch een aantal zaken niet begrepen. De liberale kiezers in mijn wijk in hoog-Vorst zeiden me dat zij net die zones 30 hadden gevraagd aan de burgemeester! De liberalen hebben niet gemerkt dat er een generatie van dertigers en veertigers is die wel economisch liberaal is, maar levenskwaliteit in de stad belangrijk vindt. Die mensen willen zuivere lucht, zijn het verkeerslawaai beu.

Is dat niet een algemene tendens?

Vroeger vonden mensen de nadelen van de stad vanzelfsprekend, vandaag eisen ze levenskwaliteit.

DELWIT: Dat denk ik wel, ja.

▲

groene overwinning, zowel in stemmen als politiek, want ze krijgen ook drie burgemeesters en veel schepenen. Het beeld is trouwens niet overal hetzelfde: de groenen gaan er het meest op vooruit in het zuidoosten. Tweede trend is de PTB*PVDA, die het overal waar ze opkomt goed doet. De partij scoort vooral in de gemeenten waar er een kiespubliek woont met wortels in de Maghrebijnse migratie. Vreemd genoeg gaan ze er minder op vooruit in gemeenten waar al een sterke afdeling was, zoals Elsene of Sint-Gillis. Ik denk dat de stem van jonge, nieuwe kiezers met een Maghreb-achtergrond daarin meespeelt.

Een derde conclusie is het falen van Défi. Natuurlijk behouden Olivier Maingain en Bernard Clerfayt hun absolute meerderheid, maar dat is niet echt verwonderlijk. Maar Didier

Gosuin verliest veel stemmen. Ze wilden de grote verrassing worden van de verkiezingen, maar daar is niets van in huis gekomen. Tenslotte heb je de nederlaag van de liberalen.

BRUZZ | DE VERHALEN

E

en bekentenis vooraf. Wij hier op de redactie vinden van onszelf dat we de Brusselse politiek behoorlijk goed kennen en durven al eens met cijfers en voorkeurstemmen te strooien in een gesprek. Maar als Pascal Delwit in Café Belga aanschuift, buigen we ootmoedig het hoofd. De Vorstenaar – “Ik sliep zondag twee uur” - citeert percentages per gemeente uit het hoofd als ging het over zijn eigen telefoonnummer. Als geen ander ziet hij ook de bomen door het verkiezingsbos. “De PVDA snoepte de jonge Maghrebijnse PS-kiezers af.”

24 OKTOBER 2018

I

17

BRUZZ | DE VERHALEN

▲

Défi heeft dat ongenoegen niet kunnen kanaliseren.

DELWIT: Neen, ze hebben zich in het begin als de nieuwe kracht geprofileerd en ook met Emmanuel Macron geassocieerd. Maar dat is natuurlijk een beetje vreemd: Olivier Maingain is al partijvoorzitter sinds 1995, dan beziel je geen vernieuwing. In de campagnethema’s en in de mensen die ze naar voren schoven, was er ook niets nieuws.

De verschuiving van liberale kiezers naar Ecolo zou trouwens ook kunnen te maken hebben met nieuwe Europese kiezers. Ecolo heeft daar echt op ingezet en heeft er ook veel huisbezoeken aan gewijd.

Is die groene golf ook een internationaal fenomeen?

DELWIT: Ik heb dat thema geanalyseerd. In Beieren zondag wel en ook in het Groothertogdom Luxemburg.

Sinds enkele maanden zie je die trend internationaal, maar de jaren 18

I

24 OKTOBER 2018

daarvoor eigenlijk niet. Het is dus afwachten of dit zal blijven duren.

Liberalen kunnen makkelijk Ecolo kiezen. Is die partij dan wel links?

DELWIT: Het is een centrumlinkse partij, met een kiezerspubliek dat niet typisch links hoeft te zijn.

Waar Ecolo sterk staat, is dat vaak niet zo voor de PS, kijk bijvoorbeeld naar Watermaal-Bosvoorde. Dat heeft met het hoogopgeleide profiel van hun kiezers te maken. De belangrijkste tegenstander van Ecolo is daarom de MR. Er is trouwens nog een andere reden voor de klap die de MR krijgt.

De partij heeft campagne gevoerd met de thema’s die eerste minister Charles Michel heeft gekozen, maar die niet aansloegen: harde onderwerpen als veiligheid en migratie. Alain Courtois heeft suggesties uit die omgeving van Michel proberen uit te voeren. Didier Reynders was erg afwezig.

“Ik ben van niets bang, maar als de PVDA een absolute meerderheid krijgt in België, dan verhuis ik” PASCAL DELWIT POLITICOLOOG ULB

Hoe verklaart u dat de PS in Brussel standhoudt in belangrijke gemeenten als Brussel-Stad en Molenbeek, terwijl de PTB*PVDA er ook fors groeit? In Wallonië zijn de twee vaak communicerende vaten en wint PTB*PVDA ten koste van de PS. DELWIT: Let op, want in andere gemeenten gaat de PS er vaak op achteruit. Het algemene resultaat is eerder slecht. Kijk naar Schaarbeek, Sint-Gillis, Anderlecht … Over de PS-resultaten heb ik een hypothese: ik denk dat de partij haar aanhangers van de vorige verkiezingen grotendeels heeft kunnen behouden: de volkse klasse. Maar tegelijk hebben de socialisten de jongeren binnen die groepen niet genoeg kunnen aanboren. Die hebben vaak PTB*PVDA gekozen, zeker als ze migratieroots hebben. Dat reservoir aan nieuwe kiezers is erg groot in een jonge gemeente als Molenbeek, maar ook in laag-Vorst en het centrum van Brussel of Schaarbeek.

Pascal Delwit

heeft: ze kunnen in een meerderheid stappen, maar hebben daar geen zin in. Alle projectoren staan nu op Molenbeek gericht, zodra er iets fout loopt, zou dat de partij aangerekend worden. Mijn pronostiek is dat het PS met MR wordt.

We vroegen Dirk De Block zondagavond al of hij wou meebesturen in Molenbeek en hij wou daar niet op antwoorden. Dat strookt met wat u vertelt.

DELWIT: Ja. Volgens mij volgt straks een communicatieoorlogje rond wie verantwoordelijk is voor de mislukking van de onderhandelingen.

Nu de partij aan belang wint, krijgt PTB*PVDA weer veel etiketten opgekleefd, in de stijl van ‘de Noord-Koreanen komen’. Moeten we bang zijn van de partij?

DELWIT: Ze zijn niet Noord-Koreaans,

Zo mogelijk nog straffer is wat Catherine Moureaux presteerde in Molenbeek: de PS is met afstand eerste partij, groeit nog en als nieuwkomer in de gemeente haalt ze bovendien ruim 7.000 stemmen, flink meer dan haar vader in 2012.

Hoe heeft PTB*PVDA dat gedaan?

DELWIT: Ze zijn erg aanwezig met hun organisaties, niet enkel in de campagne: de jeugdbeweging Red Foxes, Comac, ze staan aan scholen … PTB*PVDA heeft die jongeren kunnen bereiken met thema’s die hen echt raken: “Jullie worden gediscrimineerd, jullie hebben slechte scholen, men kijkt niet naar jullie cv’s …” Dingen die waar zijn trouwens. Ook over Palestina manifesteren ze zich. Ze raken daarmee aan het electoraat van de PS. In Vorst verliest de partij zo de burgemeester, in Anderlecht scheelt het niet veel.

Philippe Close heeft het dan weer schitterend gedaan. Na het Samusocial-schandaal en zonder de SP.A blijft zijn partij bijna even groot.

Zijn persoonlijke score is dan nog eens beter dan die van Freddy Thielemans in 2012. Hoe heeft hij dat gefikst?

DELWIT: (Schudt het hoofd alsof hij nog steeds moet bekomen van Moureauxs resultaat) Ik moet toegeven dat ik dat absoluut niet verwacht had. Dat ze de dochter van haar vader is, heeft zeker meegespeeld. Moureaux is een naam als een klok in de gemeente.

Verder heeft ze zich ook helemaal gesmeten en alle risico’s op een nederlaag geaccepteerd.

De demografie van Molenbeek speelt natuurlijk niet in het voordeel van de MR. Je kan het ook omdraaien. De overwinning van Moureaux betekent dat burgemeester Françoise Schepmans de Molenbekenaren die niet typisch voor haar stemmen niet heeft kunnen overtuigen.

Je zag dat ook aan haar lijst. Daarop stond geen persoonlijkheid die echt het andere Molenbeek vertegenwoordigde.

neen. Maar de drie kopstukken Raoul Hedebouw, Sofie Merckx en David Pestieau zijn toch allemaal kinderen van hun ouders, die de partij al leidden. Peter Mertens is er al 25 jaar. Al die mensen hebben de Rode Khmer, Mao en Kim Il-sung gesteund. Ze zijn geëvolueerd, maar het blijft een zeer centralistische partij. Hun grootste vijand is vandaag de PS. Concrete beleidsvoorstellen is een ander paar mouwen. Ik heb Peter Mertens in 2012 geïnterviewd en hem gevraagd wat hij zou doen met een absolute meerderheid in Antwerpen. Hij bleef een halve minuut stil. Raoul Hedebouw, die ernaast zat, had ook geen antwoord.

Ze weten het namelijk niet. Hun belangrijkste politieke doel is om de socialisten te doden. Ze willen daarmee een ‘breuk’ realiseren, zonder dat ze een precies beeld hebben van wat die breuk dan moet inhouden.

Ik ben van niets bang, maar als ze een absolute meerderheid krijgen in België dan verhuis ik, dat is geen grap. Ik heb ook David Pestieau

geïnterviewd en hem gevraagd of er nog verkiezingen zouden volgen, mochten ze de absolute meerderheid halen. Hij heeft daar geen ‘ja’ op geantwoord. Er bestaat geen enkel document waarin de partij zegt dat ze achter ons systeem van de liberale representatieve democratie staat.

N-VA stelde teleur bij de gemeenteraadsverkiezingen, zoals u ook had voorspeld. Is dat een teken aan de wand voor de gewestverkiezingen?

DELWIT: Het resultaat was inderdaad slecht, zeker als je de campagne ziet die N-VA hier voerde, onder meer in kranten en met hun grote kopstukken Francken en Jambon. Maar ik blijf er ook bij dat de gewestverkiezingen een ander verhaal zijn.

Het zijn dan tegelijk federale verkiezingen, de twee kunnen elkaar beïnvloeden.

BRUZZ | DE VERHALEN

DELWIT: Hij is er ten eerste helemaal voor gegaan. Hij heeft al zijn mandaten afgegeven, heeft orde proberen te scheppen in de chaos.

En hij was het voorbije jaar ook heel erg aanwezig op het terrein, niet enkel tijdens de campagne. Je kan moeilijk twee meer verschillende mensen bedenken dan Yvan Mayeur en Philippe Close. De eerste schold iedereen uit: de kiezers, de politicologen, de journalisten ... Hij was hautain. Philippe Close is het tegendeel: hij houdt van menselijk contact en straalt dat uit. Hij bestuurt ook graag. Toen Mayeur nog burgemeester was, kwamen de twee trouwens niet overeen.

Een element dat verder in het voordeel van Close speelde, was de afwezigheid van Joëlle Milquet, die veel voorkeurstemmen richting CDH lokte in 2012.

DELWIT: Absoluut. Het is vooral uitkijken of partijen als N-VA en PTB*PVDA een nieuwe lijsttrekker naar Brussel zullen brengen. Het was ook opmerkelijk om te zien dat het veiligheidsthema van de N-VA hier helemaal niet aansloeg. Alain Courtois (MR) heeft het geprobeerd en is mislukt.

Er zijn beduidend meer Nederlandstalige gemeenteraadsleden verkozen.

Hoe verklaart u dat?

DELWIT: Misschien zijn er meer Nederlandstaligen, dat is moeilijk te zeggen. Het Nederlandstalig onderwijs? Dat zou kunnen, ja.

Verder is het me ook opgevallen dat veel collega’s en studenten aan de ULB van plan waren om ook onder meer voor een Nederlandstalige kandidaat te stemmen. Vrienden die een hekel hadden aan Alain Courtois hebben bijvoorbeeld op Els Ampe gestemd, al beschouw ik haar toch als een liberale van het verleden. De taal van kandidaten, dat doet er steeds minder toe in Brussel.

Nu onderhandelt Moureaux met PTB*PVDA. Zal dat lukken?

DELWIT: Pfff … Dat wordt een proces van een stap vooruit en twee achteruit, het wordt ingewikkeld.

Het is trouwens niet Dirk De Block die zal beslissen over deelname aan een meerderheid, maar Peter Mertens en David Pestieau, de nationale voorzitters.

Ik denk dat de partij een probleem

PASCAL DELWIT ° 1961 in WatermaalBosvoorde, groeit op in Sint-Joost

tieke wetenschappen ULB

Lagere en middelbare school in Brussel-Stad

Tijdlang directeur van Cevipol, het Centre d’étude de la vie politique van de ULB

Licentie en doctoraat in poli-

Professor politieke wetenschappen

Prijs voor het politieke boek 2014 voor PTB. Nouvelle gauche, vieille recette.

Veelgevraagde analist Hobbyloper

24 OKTOBER 2018

I

19

Reportage

Tous les k Alle ketjes pol polyglott Hoe wordt mijn kind meertalig?

Perfecte tweetaligheid? Neen, dat bestaat niet. Toch zijn er manieren om kinderen vlotter talen te laten leren, en Brussel biedt daar veel kansen voor. Experts suggereren meteen ook hoe het onderwijs, zeker in Brussel, daarop kan inspelen.

BRUZZ | DE VERHALEN

— STEFANIE NIJS EN SARA DE SLOOVER, FOTO’S IVAN PUT

20

B

russel is officieel een tweetalige stad, met de wettelijke verankering van het Nederlands en het Frans. Als internationale hoofdstad heeft het bovendien inwoners die in honderden talen communiceren. Op straat is Frans doorgaans de voertaal. Engels is de facto de tweede meest gebruikte taal.

Dat lijkt wel de ideale context voor wie zijn of haar kind twee of nog meer talen wil leren. Dat je er jong mee moet beginnen, is bijna een evidentie, maar hoe doe je dat als vader of moeder? Als de ouders allebei een andere moedertaal hebben, kan elke ouder van jongs af zijn of haar taal met de kinderen spreken. Eentalig Nederlandstalig gezinnen worstelen met de vraag hoe zij dat moeten aanpakken. Onderdompelen in het Frans door hen naar een Franstalige school te sturen, lijkt een optie. Alleen: hoe leren ze dan goed Nederlands schrijven? Dus toch maar een Vlaamse school, ten koste van het Frans?

“Er is geen magische oplossing,” zegt professor Laurence Mettewie, expert meertaligheid aan de Universiteit van Namen. “Het hangt ervan af wat je met die tweede taal wil doen. Wil je haar vooral kunnen spreken onder vrienden, of wil je net een heel goede lezer worden?”

Mettewie gooit meteen ook een andere illusie aan diggelen: “Perfecte

I

24 OKTOBER 2018

tweetaligheid bestaat niet.” Professor Alex Housen, expert meertalig onderwijs aan de Vrije Universiteit Brussel, beaamt dat. “Een tweetalig kind is niet twee eentaligen in één.

De woordenschat per taal zal iets minder zijn dan die van een eentalig kind. Maar als je beide talen optelt, is de woordenschat van dat tweetalige kind wel veel rijker. Een eentalige kent niets in de andere taal.”

Een paar mythes armer dus. Rest de vraag naar een goed recept voor een meertalige opvoeding. In alle mogelijkheden ziet professor Mettewie twee sleutelwoorden: “Zorg voor een leuk en regelmatig contact met de andere taal. Je kan naar een anderstalige school gaan, al dan niet met een immersieproject, naar de jeugdbeweging, op vakantie gaan in die andere taal, filmpjes en tv kijken.”

Dat wil niet zeggen dat het allemaal spelletjes moeten zijn.

“Wel leren kinderen taal het beste als ze het leuk vinden. Volwassenen ook, trouwens,” zegt Mettewie. “In Brussel heb je daar bovendien een fantastisch aanbod voor, met sportactiviteiten en culturele centra in beide talen.”

“Er is geen magische oplossing voor tweetaligheid.

Het hangt ervan af wat je met die tweede taal wil doen”

dan weer een duidelijk advies (zie ook kaderstuk p22): “In het huidige onderwijsaanbod stuur je je kind het best naar een Franstalige school, met immersieonderwijs in het Nederlands.”

In zulke immersiescholen krijgen de kinderen een deel van de lessen in het Nederlands, mogelijk al vanaf de derde kleuterklas, en tot maximaal zeventig procent van de tijd. “Op die manier komt de thuistaal nog genoeg aan bod. Ze leren bovendien lezen en schrijven in de twee talen,” zegt Housen.

LAURENCE METTEWIE UNIVERSITEIT NAMEN

IMMERSIE Voor Nederlandstalige gezinnen die zowel spreekvaardigheid als geletterdheid in de twee talen belangrijk vinden, heeft Housen

Laurence Mettewie. © B.BROLET (UNAMUR)

Franstalige immersiescholen in Brussel zijn echter erg in trek en kampen met wachtlijsten en plaatsgebrek. “Er is niet alleen het algemene tekort aan onderwijsplaatsen in de hoofdstad, ook leerkrachten vinden die in de immersietaal kunnen lesgeven is een probleem,” zegt Mettewie.

En in de omgekeerde richting: zijn er mogelijkheden om een kind naar een Nederlandstalige school sturen met immersie in het Frans?

“Immersie is aan Nederlandstalige kant beperkt. Het kan pas vanaf het

eerste jaar secundair onderwijs voor maximaal twintig procent van de lessen. Brussel is daar geen uitzondering op, met bovendien maar twee immersiescholen (KA Etterbeek en Meertalig Atheneum Sint-Pieters-Woluwe, red.), evenveel als in bijvoorbeeld Turnhout.”

Housen houdt dan ook een pleidooi voor meer Nederlandstalig immersieonderwijs in Brussel.

“De angst, vooral tegenover het Frans, regeert nog altijd. Directeurs willen alles op alles zetten voor het Nederlands. Frans binnenhalen in de lessen lijkt dan een verkeerd signaal.

Intuïtief is dat heel aannemelijk, maar onderzoek toont aan dat de aanwezigheid van de thuistaal, bijvoorbeeld Frans, net helpt om de tweede taal, hier het Nederlands, aan te leren.”

BRUSSEL IS SINT-NIKLAAS NIET

ALEX HOUSEN VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

24 OKTOBER 2018

▲

Die thuistaal brengt ons bij een andere Brusselse realiteit, want maar 6,9 procent van de leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs spreekt thuis alleen maar Nederlands. Een vijfde spreekt Nederlands en nog een andere taal, zo leren cijfers van de Vlaamse Gemeenschapscommissie in Brussel.

“Er is een probleem in het Nederlandstalig onderwijs,” zegt Housen. “We doen nog steeds alsof we lesgeven aan kinderen uit pakweg

“Stuur je kind naar een Franstalige school, met immersieonderwijs in het Nederlands”

BRUZZ | DE VERHALEN

kets yglot tes

Sint-Niklaas, een homogene, van huis uit Nederlandstalige groep. De realiteit is natuurlijk heel anders.”

Om met die taaldiversiteit om te gaan, pleit Housen voor meer thuistaal in de klas. En niet alleen het Frans, maar ook bijvoorbeeld het Turks of het Arabisch. Dat dat voor veel mensen een brug te ver, beseft hij. “Nochtans toont buitenlands wetenschappelijk onderzoek aan dat dat net een heel groot positief effect heeft.”

“Eerst en vooral gaat de verwerving van het Nederlands erop vooruit als je die thuistaal toelaat,” zegt Housen. “Om een tweede taal goed te leren, is het belangrijk om je eerste taal goed te beheersen: lezen, schrijven, spreken. Geletterdheid dus. De typische Marokkaanse of Turkse migrant is vaak niet geletterd. Hun kinderen lopen een achterstand op, terwijl een kind uit de Franstalige middenklasse thuis wel verhaaltjes leest en briefjes schrijft in het Frans.”

“Maar daarnaast creëren lessen in de thuistaal een positief klimaat om Nederlands te leren. Kinderen krijgen het signaal dat hun thuistaal belangrijk is, waardoor ze veel opener staan tegenover een nieuwe taal. Dat wordt nog versterkt als je de Nederlandstalige kinderen ook lessen in een andere taal, zoals het Turks, laat volgen. Dan staan zij eens in de schoenen van de migrantenkinderen. En contact met een andere belangrijke cultuurtaal, hoe beperkt ook, heeft ook voor autochtone kinderen alleen maar voordelen.”

Het belang van een moedertaal kan moeilijk onderschat worden, ook emotioneel. Daarom is thuis een andere taal dan de eigen moedertaal spreken, af te raden. “Sommige Turkse ouders proberen thuis met hun kinderen Frans te spreken, om hen vooruit te helpen,” zegt Housen.

“Dat is geen goed idee. Als ouder spreek je best de taal waarin jij je het vlotst kan uitdrukken. Want een emotionele band creëer je ook door taal.”

Toch kan iedere ouder helpen om de talenkennis van een kind bij te spijkeren. “Op speciale momenten,” suggereert Housen. “Voorlezen kan je perfect in de andere taal doen, ook al ben je die zelf niet helemaal machtig. Je bent dan even iemand anders, een verteller of een personage. Dat maakt het aannemelijker voor een kind.”

I

21

Tweetalig onderwijs

▲

«Je pense que mes “Ik denk dat mij n kinderenmême zelfs enfants sont licht dominant Franstalig zijn” légèrement plus francophones» ALEX HOUSEN

ERVARINGSDESKUNDIGE

A

lex Housen, professor aan de VUB, is niet alleen expert meertaligheid, hij zet die expertise ook om in de praktijk. “Mijn kinderen tweetalig opvoeden? Ik denk dat ik daar redelijk goed in geslaagd ben,” zegt hij. Zijn zoon en dochter, uit een puur Nederlandstalig gezin, gaan sinds de kleuterklas naar een Franstalige immersieschool, waar een groot deel van de lessen in het Nederlands wordt gegeven.

In het immersieonderwijs spreken de kinderen niet alleen Frans en Nederlands, ze leren er ook schrijven in beide talen. Dat is een groot verschil met een van huis uit Nederlandstalig kind dat naar een eentalig Franstalige school gaat. “Leren lezen en schrijven in het Franse immersieonderwijs gebeurt eerst in het Nederlands,” vertelt Housen. “Dat is ook voor Franstalige kinderen gemakkelijker, want in het

22

I

24 OKTOBER 2018

Nederlands liggen spelling en uitspraak dichter bij elkaar dan in het Frans.

Denk maar aan een woord als oiseau.”

Pas wanneer de kinderen het concept letters hebben begrepen, stappen ze over naar het Frans. Housens kinderen kunnen dus spreken, lezen en schrijven in beide talen.

“Ik denk dat mijn kinderen zelfs licht dominant Franstalig zijn. Al is dat weer anders als ze een weekend bij hun grootouders zijn geweest, waar Nederlands de voertaal is.

Maar soms maken ze fouten in het Nederlands. ‘Ik weet niet waar is Marieke,’ zeggen ze dan. Terwijl ze, wanneer ik hen een paar zinnetjes voorleg, meteen weten dat je dat niet kan zeggen. Daar lig ik dus niet echt van wakker.”

Voor Housen is het wel cruciaal dat hun Nederlands genoeg gestimuleerd wordt buiten de school.

“Omdat mijn kinderen Franstalige vriendjes hebben, keken ze vaak naar de Franstalige televisie. Op een bepaald moment hebben we beslist: om de dag kijken we thuis naar Nederlandstalige programma’s. En daar ben ik op blijven hameren, want op school krijgen ze alleen Nederlands te horen van de immersieleerkracht, aangevuld met papa en mama thuis. Dat is toch te beperkt.” Housens dochter gaat daarom sinds kort naar de Nederlandstalige Chiro in Schaarbeek. Ook vakantiekampen doen ze zo veel mogelijk in het Nederlands.

“Nederlands in Brussel heeft voor iedereen extra ondersteuning nodig,” oordeelt Housen. “Behalve wanneer je als Nederlandstalige je kind naar het Nederlandstalig onderwijs stuurt, dan vraagt het Frans om extra stimulans.”

STEFANIE NIJS

«On flirte avec les limites de la loi» “Wij balanceren op het randje van wat wettelijk mag” BIRGID DECLEYN

Z

e hebben een ‘madame’ en een ‘juf’, de kindjes op de Schaarbeekse basisschool Pistache.

Oprichtster Veronique van Merris noemt het “een Nederlandstalige school met een Franstalig traject”.

Acht jaar geleden begon ze met een volledig tweetalige privékleuterschool, met afwisselend een week les in het Nederlands en een week in het Frans. Maar omdat dat op de lange termijn financieel niet haalbaar bleek, vroeg (en kreeg) de school vier jaar geleden de erkenning van de Vlaamse Gemeenschap. Nu hebben de kinderen – de oudste zitten intussen in het vierde leerjaar – nog vier tot zes uur per week les in het Frans. De school doet ook uitstappen in beide landstalen.

“We hebben vooral een Franstalig publiek, dus we gebruiken het Frans om in de eerste jaren het Nederlands van de kinderen een extra boost te geven,” legt codirectrice Birgid Decleyn

uit. “De leerkrachten kijken wat ze willen aanleren rond een bepaald thema, en bekijken dan wat in welke taal wordt behandeld. Als de kinderen rond een boek werken, zorgt de Franstalige leerkracht er bijvoorbeeld voor dat ze de inhoud van het verhaal al snappen, zodat ze later de link kunnen maken naar de Nederlandse woordenschat.”

“Ons doel is dat ze in het zesde studiejaar even goed zullen kunnen praten en schrijven in beide talen,” zegt Van Merris. “Daarom geven we ook gedifferentieerd les, aangepast aan het niveau van de kinderen.”

“Heel jammer dat er aan Nederlandstalige kant in de basisschool geen immersieonderwijs bestaat,” vinden de directrices van Pistache.

“Volgens de wet mag je pas beginnen met een tweede taal als de schooltaal volledig gekend is bij de leerlingen.

Maar wanneer is dat dan in Brussel?”

“Kinderen mogen, zolang ze zich niet veilig voelen in

BRUZZ | DE VERHALEN

CODIRECTRICE PISTACHE

het Nederlands, bij ons ook hun thuistaal spreken,” legt Decleyn uit. “Stilletjesaan leren ze de schooltaal, eerst via de woorden die ze nog niet van thuis kennen. De houding die wij uitstralen geeft een kind veel vaker het gevoel: ‘Pfjoe, ik hoef hier niet verplicht vanaf de eerste seconde Nederlands te praten. Ik mag hier even tijd nemen.’ Wij balanceren zo op het randje van wat wettelijk mag. Daarom ook dat de inspectie onze school goed in het oog houdt.”

Pistache groeide de afgelopen jaren als kool.

Intussen volgen 125 kinderen les op twee verschillende locaties in Schaarbeek. Maar die lokalen zijn alweer veel te krap en de splitsing tussen kleuterschool en lagere school is niet praktisch. Al zeven jaar zijn ze op zoek naar een geschikte locatie voor de school, inmiddels is eindelijk een locatie gevonden (zie p9). “Maar het is duidelijk: de politiek is nog niet mee.”

SARA DE SLOOVER

24 OKTOBER 2018

I

23

Patrimonium

Van de bierkuipen resten nu nog de leegtes, die je twee verdiepingen lager doen kÄłken.

24

I

24 OKTOBER 2018

Leegstaand brouwerijpand voor het laatst te bezoeken

BRUZZ | DE VERHALEN

De evidentie van Brasserie Atlas

Van over het kanaal richting Sint-Guido piekt hij tussen de bomen door, de brouwerijtoren van Brasserie Atlas. Een van de laatst overblijvende leegstaande brouwerijpanden die herinnert aan een glorieus Brussels verleden wordt over enkele jaren omgebouwd tot wooneenheden.

In afwachting kan je als bezoeker nog een laatste blik werpen op het majestueuze gebouw, dankzij de expo ‘La poursuite des choses évidentes’.

— HANNE-LISE DE VALCK, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D

negentig brouwerijen. Vandaag bestaat het merendeel van de pakhuizen niet meer. Enkele van de panden die de bouwwoede hebben overleefd, zijn in ere hersteld als culturele trekpleister. Onder meer het centrum voor Hedendaagse Kunst Wiels in Vorst herrees uit de vergane Wielemans-Ceuppens-brouwerij, Théâtre le Public huist in de oude ▲

e titel van de expo verklaart zichzelf, al zijn de dingen minder evident voor wie de achtergrond niet kent.

Brasserie Atlas was ooit een van de grootste Brusselse brouwerijen en herinnert aan een verleden dat steeds verder in de geschiedenisboeken van Brussel verdwijnt. Begin twintigste eeuw bezat Brussel meer dan

24 OKTOBER 2018

I

25

Brasserie Atlas

▲

BRUZZ | DE VERHALEN

De art-decobrouwerstoren en andere delen van het pakhuis zijn sinds 2001 beschermd.

brouwerij J. Aerts & Van Rossem in Sint-Joost-ten-Node en recentelijk herbergt Brouwerij Belle-Vue het Millenium Iconoclast Museum of Art, kortweg MIMA.

ART DECO Brouwerij Atlas doet misschien niet meteen een belletje rinkelen. Voor veel Anderlechtenaars typeert het beeld de oversteek van Kuregem naar Sint-Guido. De brouwerij werd in 1913 gebouwd onder de naam Brasserie de Saint-Guidon, patroonheilige van Anderlecht en begon als een typische Brusselse geuzebrouwerij, weliswaar op stoomkracht. Dankzij de opkomst van de industrialisering breidde de brouwerij uit naar pils. In de jaren twintig fuseerde ze met Brasserie du Petit Moulin. In de tussentijd werd heel wat bijgebouwd, waaronder de iconische brouwerstoren, paardenstallen, een atelier en een pakhuis.

In de brouwerstoren worden maar liefst zestien biervaten ondergebracht over verschillende verdiepingen. De nieuwe constellatie met Brasserie du Petit Moulin wordt Brasserie Atlas gedoopt. De mythische drager Atlas houdt hier 26

I

24 OKTOBER 2018

niet het hemelgewelf op zijn schouders, wel de bieren Prisma Pils, Export en Mill’s Stout.

Tijdens het interbellum floreert de brouwerij en neemt de hele driehoek Naaldstraat, Vrij-Onder-

nog dienst als opslagplaats.

Decennialang blijven de en de bijgebouwen onbewoond, tot de Emmaus-gemeenschap ‘La Poudrière’ eind jaren tachtig eigenaar wordt van de brouwerij.

“We moeten het scenario van enkele jaren geleden vermijden en de site snel in ere herstellen” GAËTAN VAN GOIDSENHOVEN SCHEPEN ANDERLECHT

zoekstraat en Scheutveldstraat in.

Na de Tweede Wereldoorlog komt Brasserie Atlas in handen van brouwerij Haacht. Atlas Pils en Mill’s Stout worden verder gebrouwen in Haacht, de immense panden in Anderlecht doen vanaf dan alleen

De gemeenschap zamelt afgedankte spullen in en verkoopt ze tot op vandaag onder meer in een pand nabij de Studio’s van het Kaaitheater.

De oude paardenstallen en het bovengelegen woongedeelte worden

opnieuw in gebruik genomen. De brouwerijtoren doet ook nu dienst als opslagplaats. De brouwinfrastructuur aanwezig in het pand werd gaandeweg gesloopt, gestolen en verdween. Ook de bierkuipen zijn uit de toren gehaald. Wat rest zijn imposante leegtes, die je tot twee verdiepingen lager laten kijken. Ook vandaag vallen in de eerste plaats de gebroken glaspartijen op in de prachtige art-decogevel, als je van ver de brouwerstoren spot.

Ten tijde van de Emmausgemeenschap kon je er als passant zo binnenwandelen, in de zeven verdiepingen tellende brouwerstoren. De graffiti op de bovenste etages en achteloos achtergelaten spullen waren de stille getuigen.

Ook Jonas en Antoine lopen op een dag de brouwerij voorbij, op zoek naar een atelierruimte, toevallig op de dag dat de voormalige eigenaar van La Poudrière de nieuwe eigenaar van de brouwerij ontvangt.

Twee jaar later hebben beide passanten een schare van een vijftiental jonge creatievelingen rond zich verzameld, die dankbaar gebruikmaken van de immense atelierruimte en inspirerende

EXPO ‘La poursuite des choses évidentes’, nog tot 11/11 te bezichtigen in Brasserie Atlas, Vrij-Onderzoekstraat 15, 1070 Anderlecht.

Op woensdag, zaterdag en zondag om 14u en om 17u.

Reservatie verplicht via www.en-silence.be

BRUZZ | DE VERHALEN

De brouwerijtoren is herkenningspunt, dat de oversteek van Kuregem naar Sint-Guido typeert.

omgeving om er te creëren.

Voorheen waren er al filmvertoningen en concerten, losjes georganiseerd door enkele bewoners of in naam van het collectief En Silence.

Sinds vorige week is er het vervolg: de expo met de poëtische naam La poursuite des choses évidentes.

Afgesloten wordt in een geïmproviseerde bar, inclusief een houten tafel gemaakt uit afvalhout afkomstig uit de brouwerstoren. Alles met respect voor het gebouw en verrassend genoeg werd er niets gedaan met de leegtes die de bierkuipen achterlieten, “die zijn al sprekend

over mogelijke toekomstplannen, toen getrokken door de FransAmerikaanse acteur Christophe Lambert. Er was sprake van lofts, woningen en ateliers voor kunstenaars. De werken zouden in 2013 aanvatten en de eerste bewoners zouden in 2015 hun intrek nemen.

BESCHERMD Alle werken, gemaakt door de gebruikers van het atelier, hebben een directe link met de brouwerijtoren. Antoine installeerde op het dak een staaldraadconstructie, die verticaal door het pand snijdt tot in de kelders. Hij wacht tevergeefs op een bliksemschicht. Clara van der Belen bouwt in de kelders het hele gebouw na in beton, inclusief kapotte ruitjes gerecupereerd van de echte kapotte ruiten.

Nicolas Bourthoumieux hangt de tl-lampen op de benedenverdieping drie meter lager, zelden was tl-licht zo betoverend. Verder te ontdekken in de toren: brieven aan een vader die nooit geschreven zullen worden, een pilaar van honderden kilo’s die lijkt te zweven tegen de bestaande pilaren, een klankinstallatie die een decenniaoude bierkuip laat trillen.

Alle werken, gemaakt door de gebruikers van het atelier, hebben een directe link met de brouwerijtoren genoeg op zich”. Reservatie gebeurt onconventioneel via een Doodle Agenda. Per sessie zijn slechts acht personen toegelaten omwille van de veiligheid. Twee van de kunstenaars nemen je mee door de expo, die nog loopt tot 11 november.

De art-decobrouwerstoren en andere delen van het pakhuis zijn sinds 2001 beschermd. Anno 2012 verscheen in BRUZZ al een artikel

Gaëtan Van Goidsenhoven, eerste schepen van Anderlecht en verantwoordelijk voor stedenbouw bevestigt dat er enkele jaren geleden een bouwaanvraag werd ingediend voor bewoning en ateliers. De Directie Monumenten en Landschappen leverde toen een bouwvergunning af die naar de mogelijkheden van de toenmalige promotor financieel niet realiseerbaar was.

“Voor de renaissance van de wijk rond het Biestebroekdok is het van groot belang dat de site van Brasserie Atlas snel kan worden aangepakt. De buurt rond het kanaal is volop in ontwikkeling en andere projecten in de buurt vorderen snel. Het zou dan ook zonde zijn indien Brasserie Atlas un point noir zou worden en het, door te lange leegstand, niet meer gerenoveerd zou kunnen worden,” zegt Van Goidsenhoven. De schepen staat erop het overleg tussen de verschillende betrokken partijen te bevorderen, zodat samen naar een oplossing kan worden gezocht, waarbij de site met respect voor het industriële erfgoed toch kan worden ontwikkeld. “We moeten het scenario van enkele jaren geleden vermijden en de site snel in ere herstellen.”

Huidig projectontwikkelaar B&R Development werkt volop aan de bouwaanvraag. Of de iconische leegtes in de brouwerstoren nog een plaats zullen krijgen in het nieuwe verhaal blijft afwachten. Vooralsnog houdt een van de kunstinstallaties de duiven buiten, een lichtbron binnenin verwelkomt de muggen.

24 OKTOBER 2018

I

27

Opinie

Forum

PVDA’er Dirk De Block viert de overwinning.

David Vits, CD&V-voorzitter in Jette, ziet een donkerrood avontuur niet zitten

© IVAN PUT

‘Coalitie met PVDA? Nee, bedankt’ BRUZZ | DEBAT

Een werkbare coalitie maken in een stad/gemeente (of land/regio) vol politieke tegenstellingen is niet gemakkelijk, oordeelt David Vits, CD&V-voorzitter in Jette. “Hoe meer kiezers vallen voor de lokroep van extremisme - of populisme -, hoe groter de verantwoordelijkheid van onze politieke leiders.”

H

et zou eigenlijk niet zo moeilijk mogen zijn om een meerderheid van gematigde partijen bijeen te brengen. Maar het vraagt wel veel moed om neen te (blijven) zeggen tegen een oprukkend extremisme dat ons ernstig op de proef stelt. En die beproevingen zijn er …,” stelt Vits.

Hij verwijst naar Vlaanderen, waar lijsten die (historische) banden hebben met Vlaams Blok/Vlaams Belang in bepaalde gemeenten op de drempel van machtsdeelname staan. “Dat is bijvoorbeeld het geval in Grimbergen, een gemeente die grenst aan ons stadsgewest.”

“In Brussel (en Wallonië) ‘flirten’ lokale afdelingen van PS en Ecolo met het winnende extreemlinkse PVDA om zo links aan de macht te brengen. Zo is Molenbeek een (deel)gemeente in Brussel die zou kunnen ‘kantelen’.”

“Als extreemrechts en/of extreemlinks in de lift zitten, dan is dat zeker een belangrijke

28

I

24 OKTOBER 2018

graadmeter voor de politieke gezondheidstoestand van stad/ gemeente,” geeft Vits toe. “Het maakt duidelijk dat er iets broeit onder de bevolking en dat het politieke bedrijf, meerderheid en (gematigde) oppositie, toe is aan collectieve bezinning.”

“Tegelijk mag een ruk naar extremisme - of populisme - geen excuus zijn om ons stadsgewest mee in handen te geven van ‘valse profeten’.”

Democratie is volgens Vits meer dan het optellen van stemmen.

“Het goede doen, daar gaat het om. Respectvol in dialoog gaan,

ideeën uitwisselen met elkaar en dan, vanuit het algemeen belang, samen - meerderheid tegen minderheid - weloverwogen beslissingen nemen. Democratie, dat moet je elke keer opnieuw verdienen. Het is hard werken, niet gemakkelijk en duurt soms lang.”

“Er bestaat geen short cut op het pad van de democratie. Wees beducht voor zelfverklaarde simpele zielen met een zuiver geweten (‘politieke maagden’), die ideologisch rechtlijnig zijn, maar niet bereid om compromissen te sluiten.”

“Ons stadsgewest heeft geen nood aan een revolutie van sloganeske beeldenstormers” DAVID VITS CD&V-VOORZITTER JETTE

“Ons stadsgewest heeft nood aan (geleidelijke) verandering of vooruitgang, die wordt gedragen door een meerderheid van de bevolking. Niet aan een revolutie van sloganeske hemelbestormers (‘weg met de vreemdelingen’, ‘weg met de rijken’ …) richting utopie.

En ook niet aan polarisatie tussen goed en slecht, vrienden en vijanden van het ‘ware geloof’.”

Volgens Vits vormen partijen die voortkomen uit een totalitair gedachtegoed, links óf rechts, en die daar geen of te weinig afstand van kunnen nemen, een bedreiging. “De geschiedenis leert ons dat de weg van ideologische blindheid is bezaaid met vele lijken van andersdenkenden.

Militanten en kiezers van de PVDA mogen dan al bewogen zijn door goede (sociale) ideeën. De partij is en blijft communistisch, een ideologie die Europa en de wereld al veel onheil heeft bezorgd. De PVDA heeft zich ook altijd pro-Stalin en pro-Mao opgesteld.

En ondanks ‘herpositionering’ schurkt de partij nog steeds aan bij bedenkelijke regimes (Kim Jong-un, Nicolás Maduro …).”

“Kortom, de PVDA heeft vanuit democratisch oogpunt het ‘nadeel van de twijfel’. Het is geen partij zoals de andere, die zonder meer van dienst kan zijn voor een wissel van de macht. Integendeel, onze democratie is kwetsbaar en voorzichtigheid is dus geboden.”

“Ik roep de collega’s van rood en groen daarom op om eens goed na te denken alvorens ons stadsgewest in een donkerrood avontuur te storten.”

“Geen sluipmoord op de democratie, geen coalitie met de PVDA zoals we die vandaag kennen,” besluit Vits.

Beeldspraak

Elke week voorziet Michaël Bellon een oude persfoto van een nieuw onderschrift

Van de prins niets dan kwaads

V

orige vrijdag werd prins Laurent vijfenvijftig. Bij het ter perse gaan was niet bekend of iemand hieraan enige aandacht zou besteden, dus heb ik het maar gedaan. Al wil ik er meteen bij vertellen dat hij dat natuurlijk niet verdient, de leegloper. Deze professionele aandachtszoeker en wegbereider van de republiek is niet meer waard dan eender welke andere vijfenvijftigjarige. Ik heb dus ook geen verjaardagswensen op zijn tijdlijn gezet. Hij heeft dat ook niet bij mij gedaan.

Ter jenning en vermaak had ik anders wel deze foto van vijfendertig jaar geleden kunnen posten. Het grappige aan het beeld, je zou ook kunnen zeggen het verbijsterende, is dat de prins er totaal onherkenbaar op is, en dat dat niet aan de camouflagekleuren ligt. Kijk naar die slanke blonde jongen. De man op de voorgrond lijkt meer op de latere Laurent dan hijzelf. Alleen doet de voorste rekruut de oefening zo makkelijk lijken dat er geen twijfel bestaat wie hier de Laurent is. Beiden wisten natuurlijk dat ze gefotografeerd

werden, maar Laurent motiveerde zulks al lang niet meer. Het beeld van de Prins Gefaald was ook toen al gezet.

Zijn intrinsieke motivatie om wat dan ook tot een goed einde te brengen voorgoed uitgehold.

Kijk ook hoe dat kopje scheef hangt: de doorzichtige geste van hij die geen echte doorzetter is.

De proef die het groentje van de Koninklijke Militaire School moet doorstaan, het geweer hoog en de armen gestrekt, is blijkbaar een essentieel onderdeel uit het arsenaal van onze landsverdediging, waar ook hovelingen niet onderuit komen. Broer Filip, die blijkens andere kiekjes uit het archief van Photo News ooit beschikte over pectorals waarop je de Brabançonne kon roffelen, presenteerde het geweer naar het schijnt zelfs zo veel en zo vaak op dergelijke wijze dat zijn wapenbroeders er onnozel van werden. Maar Laurent laat de schouders hangen en de armen zakken. Aan zijn lijf geen Fortnite-dansje.

Kortom, deze foto vat meer dan een halve eeuw Laurent accuraat samen. De twaalfde in lijn voor de troonopvolging

BRUZZ | DEBAT

Laurent

moet tegen zijn goesting iets doen dat compleet onnuttig is, maar tot de traditie behoort.

Hij is daar niet goed in, en kan dat niet verstoppen. En klagen is ongepast voor wie bevoorrecht is. Laurent is ons een dankbaar voorbeeld van de gepamperde drop-out die zijn kansen niet wil grijpen. Als hij nu nog uit een achterstandsgezin kwam, dan hadden we wel beweerd dat afkomst geen rol speelt bij het behalen van maatschappelijk succes. Maar

aangezien hij van goede komaf is, zien we het toch anders en blijft onze verontwaardiging intact. De prins moet niet denken zomaar over bepaalde privileges te kunnen beschikken, gewoon omdat hij in Laken geboren is. Daar zijn we het over eens. Toch? Gewoon omdat iemand op een bepaalde plek geboren is, moet hij of zij niet denken zomaar over bepaalde privileges te kunnen beschikken.

— MICHAËL BELLON

Prins Laurent onder de wapens in september 1983. © PHOTONEWS

24 OKTOBER 2018

I 29

Kunst

Nederlandse onderzoeker bestudeerde De aanbidding der Koningen in Erasmushuis

Een Bosch die geen Bosch is Hangt in het Erasmushuis in Anderlecht een oorspronkelijke Hiëronymus Bosch? Na drie eeuwen onderzoek geeft het schilderij ‘De aanbidding der Koningen’ nog steeds niet al zijn geheimen prijs. — MAARTEN GOETHALS

H

et blijft een van de grotere mysteries in Anderlecht: wie schilderde De aanbidding der Koningen, een drieluik dat ophangt in het Erasmushuis en internationale faam geniet?

Kunsthistorici debatteren al decennialang over de mogelijke auteur van het werk. Volgens Max Friedländer, een Duitse autoriteit die midden vorige eeuw stierf en

bekendheid verwierf door zijn kennis over de Nederlandse schilderkunst, gaat het om een origineel van Bosch zelf. Of minstens om een variant van een eerder werk, laat op zijn leven gemaakt. Maar anderen weerleggen die stelling, en gokken eerder op een navolger, en wijzen op het feit dat wereldwijd zeker een dertigtal kopieën bestaan met hetzelfde onderwerp.

Ook Jos Koldeweij zit op die laatste lijn. De Nederlander, als onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit van Nijmegen, onderzocht in het najaar van 2017 het Brusselse drieluik met allerhande nieuwe snufjes, zoals infraroodfotografie en een stereomicroscoop. Hij en zijn team bestraalden het schilderij ook met licht met een hoge resolutie. Op die manier kon hij

zien wat al die tijd onder de verflaag verborgen zat – schetsen, geheime boodschappen, prototypes.

“De triptiek is geen origineel van Bosch,” aldus Koldeweij, die vorige week zijn bevindingen kenbaar maakte voor een beperkt publiek. “Maar diegene die het schilderij maakte, moet ofwel ooit in het atelier van de grootmeester zijn geweest, of tot de eerste golf van volgelingen horen, die tot Antwerpen en Brussel uitzwermden, de Zuidelijke Nederlanden dus. Want de triptiek toont zowel duidelijke gelijkenissen als opvallende afwijkingen met bijvoorbeeld de befaamde triptiek uit het Museo del Prado, voor honderd procent een origineel van Bosch.”

De zwarte koning lijkt sterk op zijn evenknie in het schilderij van het Prado, maar hij draagt hier een mantel met Bijbels fragment.

30

I

24 OKTOBER 2018

ERASMUSHUIS de Formanoirstraat 31 1070 Brussel Alle dagen open, behalve op maandag, van 10 tot 18 uur erasmushouse.museum

die midden in de stal staat achter een muurtje en loenst naar de baby en Maria, lijkt veel braver dan die van Bosch, die hem halfnaakt en als waanzinnig afbeeldt – als de antichrist volgens sommige interpretaties. In die van Anderlecht draagt hij kleren, met de geparfumeerde air van een edelman.

GRACIEUZE ZWARTE Naar alle waarschijnlijk bestelde een kanunnik van de Collegiale Sint-Pieter-en-Sint-Guidokerk het kunstwerk, dat tussen 1520 en 1530 werd gemaakt. Wat eventueel verklaart waarom Petrus op de voorkant van de gesloten triptiek afgebeeld staat, de patroonheilige van de kerk.

“Archiefmateriaal uit die tijd, zoals inventarissen of een logboek, ontbreekt om te achterhalen wie precies de opdracht kreeg,” zegt Koldeweij. “Daardoor blijft het mysterie tot op vandaag bewaard.

Ik beschik momenteel over te weinig overtuigend bewijs om een

“De triptiek van Anderlecht is stukken braver dan wat we van Bosch gewoon zijn” JOS KOLDEWEIJ ONDERZOEKER RADBOUD UNIVERSITEIT

naam te poneren, daarom blijf ik voorzichtig. Al vermoed ik wel om wie het mogelijk kan gaan.”

Hoe dan ook: de onbekende schilder stal gretig met zijn ogen en kopieerde naar hartenlust. Zo liggen op het dak van de stal twee herders, met dezelfde attributen, die ook bij Bosch voorkomen, alleen gespiegeld. Ook de zwarte koning, linksonder in beeld, lijkt sterk op zijn evenknie in het schilderij van het Prado: even gracieus, even statig, en in een even wit kleed gestoken. Met dat verschil dat hij, in de triptiek van Anderlecht, een schoudermantel draagt waarop een oer-Bijbels fragment staat, namelijk de verering van het gouden kalf.

Rest de vraag: gaat het om topwerk? Koldeweij nuanceert. Hij vindt De aanbidding der Koningen een prachtig schilderij, waar hij urenlang naar kan kijken. “Maar ten opzichte van het echte werk van Bosch, en leeftijdsgenoten zoals Jan Van Eyck, blijft het een subtopper.”

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Dat het allicht geen Bosch is, kan Koldeweij onder meer afleiden uit kleine moderne elementjes in het schilderij. Zoals een gravure in de stenen poort die vormelijk verwijst naar het titelblad van Utopia, van Thomas More, dat in 1518 verscheen, twee jaar na de dood van Bosch.

Ook inhoudelijk mist het schilderij in het Erasmushuis de nodige zwaarte. “Qua symboliek is het werk vlakker dan een echte Bosch, die veel meer de fantasie prikkelt, en zinspeelt op de dreiging van het einde van de wereld,” oordeelt Koldeweij. “En details moeten dat afroepen, zoals magische tussenwezens, duiveltjes, en Oudtestamentische referenties. De triptiek van Anderlecht is wat dat betreft stukken braver. Zo getuigen de geschenken van de drie wijzen van niets anders dan mirre, goud en wierook. Bosch legde in zijn versie daar nog een extra laag van betekenissen bovenop.”

Ook de ‘vierde wijze’, de man

De drie wijzen geven geschenken, zonder een voor Bosch typische extra laag van betekenissen, zegt onderzoeker Jos Koldeweij.

© ERASMUSHUIS, MAISON D’ÉRASME, ANDERLECHT

24 OKTOBER 2018

I

31

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik geloof in positieve journalistiek Théodore Bauthier, student fotografie/autodidact journalist

I

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

k ben nu iemand helemaal anders dan op mijn achttiende, toen ik er nog geen idee van had waar ik met mijn leven naartoe wilde. In de afgelopen drie jaar is er heel veel gebeurd. Ik heb mezelf leren kennen los van de familiecontext, ontdekt wat ik zelf belangrijk vind. Ik heb wel het geluk om ouders te hebben die doen wat ze graag doen: mijn moeder maakt prentenboeken (illustrator Kitty Crowther, red.), en mijn vader bouwt huizen en is schilder. Ze hebben me altijd gestimuleerd om mijn hart te volgen, om te gaan voor wat me echt voldoening geeft. En ze schonken me het nodige vertrouwen om een eerder ongewoon pad te volgen.

Ik kreeg de smaak van de fotografie te pakken via een vriend, die ik leerde kennen aan het ‘Youth Initiative Program’ in Stockholm. Dat is een specifieke opleiding tot sociaal ondernemerschap. We kregen er voornamelijk ‘les’ van mensen die hun eigen initiatief van nul hebben opgebouwd, met de bedoeling van onderuit in de maatschappij dingen te veranderen op het vlak van sociale ongelijkheid, onderwijs, klimaat enzovoort.

Voor die opleiding heb ik drie maanden stage gelopen in Los Angeles bij ‘Street Poets’, een vereniging die in jeugdgevangenissen en probleemscholen werkt rond poëzie om jongeren de kans te geven zich uit te drukken, én naar mekaar te luisteren. Poëzie als een vorm van therapie, zeg maar. Verrijkend, maar een beetje intimiderend ook voor mij soms. Het waren meestal jongeren met een crimineel verleden, en ik was er vaak de enige blanke. Maar het gaf me zoveel hoop dat ik op zoek ben gegaan naar andere gelijkaardige projecten in Los Angeles. Ik kwam tien verschillende initiatieven op het spoor die allemaal op hun manier proberen om het leven in die stad rechtvaardiger te maken, van een grootschalig project voor sociale re-integratie en alternatieve economie in een probleemwijk, tot een moedige enkeling die negentig procent van de oogst van zijn moestuin aan daklozen schenkt. Ik

heb er later, bij mijn terugkeer in Brussel, een magazine over gemaakt, AngelsWord.

Ik geloof in slow journalism. Of noem het ‘positieve journalistiek’, een berichtgeving die niet zozeer focust op wat er allemaal misloopt in de wereld, maar vooral aandacht heeft voor inspirerende acties van burgers die niet bij de pakken blijven zitten. Ik vind dat de reguliere media vandaag te veel inspelen op de angst van mensen door vooral problemen en spanningen in beeld te brengen. Dat dreigt ons te de-responsabiliseren, het creëert een soort fatalisme in de trant van ‘wat zou ik in godsnaam aan zulke grote problemen kunnen veranderen?’ Terwijl mijn contacten in Stockholm en Los Angeles me talloze keren van het tegendeel hebben overtuigd.

Bij de voorstelling van AngelsWord in Wiels kreeg ik meermaals de vraag wanneer ik iets gelijkaardigs zou maken over Brussel. Dat wil toch wel iets zeggen.

Natuurlijk gebeuren er hier ook prachtige participatieve projecten, maar ze blijven nog te zeer onder de radar.

Na mijn studies in de fotografie wil ik zeker blijven gaan voor een meer inspirerende vorm van journalistiek.

Sinds kort woon ik in Brussel. En ik voel me hier thuis, na mijn omzwervingen in Stockholm en L.A., en onlangs nog een lange fascinerende reis door Mongolië.

Misschien werd het tijd om wortel te schieten (lacht). Al geef ik toe dat ik een eerder ambivalente verhouding heb met deze stad. Ik geniet van de energie en de grote diversiteit hier, maar vind het stadsleven vaak best vermoeiend. Wat ik Brussel toewens? Oeps, moeilijke vraag … (Denkt na) Dat je op een dag iemand net zo goed in het Nederlands als in het Frans op straat kan vragen hoe laat het is. Ik vind dat de twee taalgemeenschappen nog te zeer naast elkaar leven en niet gelijkwaardig zijn.

Terwijl daar net de kracht van België zit, en in Brussel zou je dat toch meer mogen voelen. Dus wat mij betreft, graag meer Nederlandstaligen in Brussel (lacht)!

— PATRICK JORDENS

Théodore Bauthier (21)

studeert documentaire-fotografie aan ESA le 75 in Sint-Lambrechts-Woluwe. Hij volgde eerder een opleiding tot sociaal ondernemer in Stockholm, waarvoor hij ook drie maanden stage liep in Los Angeles. Bij zijn terugkeer gaf hij hierover een tijdschrift uit in eigen beheer, AngelsWord.

Sinds kort woont hij in Ukkel. facebook.com/AngelsWord.Mag

32

I

24 OKTOBER 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

24 OKTOBER 2018

I

33

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Fazant B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Is een fazant een wild dier?

Ik heb me vaak de vraag gesteld wanneer ik in de vroege lente langs de velden liep en fazanten zag lopen op de naakte akkers. De wijfjes zijn nog vrij onopvallend, maar de hanen lijken wel weggelopen van de kermis. Opzichtige beesten die zich steeds lijken af te vragen: “wat loop ik hier te doen?”

Op vijftien oktober ging het jachtseizoen voor fazanten open. Een wat rare vogel. Fazanten zijn leden van de orde der Galliformes, de hoenderachtigen. Daar zitten wel meer eigenaardige beesten tussen, denk maar aan de pauw, de haan, de thermometervogel, de hokko, de korhaan …

De evolutie heeft ertoe geleid dat de mannetjes van deze vogelorde opvallender zijn dan de andere.

Hoenderhennen hebben hun vent graag gepimpt, zo lijkt het wel. De gekste had het meeste succes bij de dames en dus zien ze er nu zo carnavalesk uit. Het idiote is dat die eigenschappen slechts enkele weken per jaar van pas komen, in het liefdesseizoen. De rest van het jaar moeten de hanen dan maar gedeisd en teruggetrokken leven om niet te veel op te vallen bij

34

I

24 OKTOBER 2018

vossen en honden. Het leven in de natuur is verschrikkelijk.

Maar dan is er die ultieme selectiefactor in de evolutie: de mens. De hoenderhaan vond hij interessant omdat die zo goed kan vechten. Hanengevechten zijn de voornaamste reden waarom de soldaten van Alexander de Grote deze vogels meebrachten naar Europa. De

Bij ons moet de fazant zijn ingevoerd door de Romeinen, vanuit Europa ging hij later weer naar Amerika en tot in Japan, zelfs in Fiji kweekt men fazanten. Het betekent dat deze vogels eigenlijk altijd maar half wild zijn geweest. De mens keek erop toe dat zij zich konden voortplanten en vermeerderen. Vandaag worden ze gewoon gekweekt in kooien.

Iets moeilijker dan kippen,

“De evolutie heeft ertoe geleid dat de mannetjes van deze vogelorde opvallender zijn dan de andere” eetbaarheid van de vogel was lekker meegenomen.

De fazant vonden ze waarschijnlijk gewoon mooi, want ook deze vogel komt ook van ver, met name Colchis, een deel van het huidige Georgië, ten zuiden van de Kaukasus.

Phasianus colchicus heet onze fazant voor de wetenschap. Phasianus verwijst naar de rivier Phasis, vandaag de Rioni.

Zijn naam is dus Latijn voor (de vogel) van de Phasis uit Colchis.

want fazanten kunnen beter vliegen. Vroeger kweekte men fazanten en zette die dan uit tegen het jachtseizoen. Vandaag doen heel wat kwekers niet eens de moeite meer. De meeste fazanten hebben nooit een bos of een heide gezien.

Bij de poelier is de vraag: wat voor fazant willen we, een haan of een hen? “Een hen is goed voor twee personen,” zegt ze, “een haan voor drie.” Ja, maar welke is lekkerder? “De hen,” zegt ze, vaag glimla-

chend. Ik had het kunnen raden. Kenners raden aan om zo lang mogelijk te wachten. Dan zijn ze vetter.

Maar dat gaat uiteraard enkel op voor echt wilde dieren, en daar ben ik ook niet zeker van.

Hoe nobel deze vogel ook is. Iedereen weet wel dat in de keuken een fazant nogal droog kan uitvallen. Daarom wordt hij liever gegaard in een cocotte dan in de oven.

Traditioneel wordt hij/zij ook nog verpakt in een barde, een dun sneetje spekvet en een wijnblad of twee, die laatste zijn te koop bij de Turk om de hoek. Het dier moet gaar zijn, maar zeker niet overkookt. De traditie wil dat er paddenstoelen bij worden gegeven, en een stevige rode wijn.

Roomsaus ook (tegen dat droog vlees). Zeg niet zo gauw dat het maar kip is. De smaak is herfstiger, dieper.

En voor de biologen is er ook de eigenaardigheid dat fazanten veel meer beentjes lijken te bevatten dan kippen. Het zijn blijkbaar pezen die bij dit dier zijn verbeend. Veel meer te kluiven, veel meer plezier.

De iguanodons van Bernissart hadden dat ook. Nog eens het bewijs dat de dinosaurussen niet zijn uitgestorven, maar nu als vogels vrolijk rondscharrelen op onze akkers.

Het fazantenseizoen duurt nog tot het einde van het jaar. Smakelijk..

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

Celia Ledoux Wekelijkse column

CELIA SCHIET MET SCHERP

De burger rukt op De Brusselaar ligt niet meer wakker van multiculturaliteit.

Zelfs de lelieblanke Woluwes hebben hun Turkse restaurant, je kind heeft gewoon klasgenoten, en ongeacht de afkomst van de buurman: over een niet-opgehaalde vuilniszak mopper je samen.

De Brusselse uitslag toonde thema’s, geen etnie: luchtvervuiling, leefbaarheid, mobiliteit, sociale thema’s. De Ninovieter leeft in een andere wereld. Hij stemde voor behouden rechten tegenover “de vreemdelingen”, en een “leefbaar parkeerbeleid” meer auto’s dus. Alles schreeuwt: geef ons de stad van gisteren terug. Maar hij kiest ook een figuur: Guy D’haeseleer.

En dan naderen de extremen elkaar. D’haeseleer is een populist pur sang, die gooit met trumpiaans fake news, spotprenten en halfcorrecte cijfers over misdaad. Maar hij is ook man van het volk. Liever dan in het Vlaams Parlement zit hij in de cafés van zijn thuisstad. Tot hoon van tegenstanders en dank van de burger. Want D’haeseleer geeft tournées, maar vooral een hand

aan íedereen. “Hoe gaat het met u?” Ouderwetse dorpspolitiek, maar intussen luistert hij. En hij verzekert: met hém verliezen ze hun sociaal woninkje of voordelen niet aan “de vreemden”. De angst wint, maar ook de nabijheid. Zijn lijst vol gewone Ninovieters voerde een fenomenale campagne in de huiskamers. In Brussel ging de beweging omgekeerd, maar gelijkaardig. Volksbewegingen van Café Filtré tot die wat exotische vogels van Pool is Cool wogen zelf op de politiek. De burgerlijst van Change.Brussels haalde in zijn uppie een meerderheidszetel. Ook D’haeseleer laat de kleine man zich gehoord voelen en drukt er zijn onontkenbaar xenofobe stempel op.

Al een paar jaar nu weegt de burger via sociale media dagelijks op de stem van het beleid. Hij bouwt op, brengt ideeën aan, hij polariseert en verwerpt. In verkiezingen eist hij nu ook zijn invloed. Direct, concreet, en wel nu. In burgerbewegingen of in de campagne van gisteren, we zullen het geweten hebben. Ten goede.

En zo nodig ook ten kwade.

24 OKTOBER 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

De twee steden liggen op een buslijn afstand. De 128 start aan het Noord, langs Molenbeek en Weststation, bobbelt met een rotvaart de Ninoofsesteenweg over en dropt je lichtjes misselijk in Ninove. Van Brussel tot Ninove: twee politieke aardverschuivingen bij de verkiezingen. Veranderde er zo veel? In Brussel is elke politicus iets progressiever dan het partijgemiddelde. Ninove stemt al jaren heel rechts. Maar ze hebben meer verbinding dan een buslijn.

De Ninovieter stemde tegen de verfransing en vervreemding van Ninove, en daarmee een beetje tegen Brussel zelf. Die handige busverbinding maakt Ninove een logische slaapstad met plaats in de scholen en veel goedkoper leven dan in de dichterbije Rand. De geboren Ninovieter reageert in shock: op een steenworp van Brussel heeft de gemeente een illusoir zelfbeeld gekoesterd: afgelegen, idyllisch en vooral niet-Brussels. De buurvrouw van mijn grootouders, dertig jaar na verhuis: nog steeds de Brusselès.

Nu stromen er echte Brusselaars toe. Paniek alom.

I

35

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Hoe komt het dat er in Anderlecht zoveel sociale woningen zijn?

De 116 appartementen van Peterbos 16 van eigenaar Comensia werden gerenoveerd.

JOHANN UIT ANDERLECHT © COMENSIA

D

e gemeente Watermaal-Bosvoorde telt het meeste sociale woningen, maar Anderlecht mag wel samen met Watermaal-Bosvoorde de oudste sociale (tuin)wijken op zijn palmares schrijven. Al in 1907 brengt de openbare huisvestingsmaatschappij Anderlechtse Haard haar eerste ‘comfortwoningen’ op de markt. De overheid moet een antwoord bieden op de schrijnende huisvesting van de arbeidersklasse, met huizen zonder toilet, overbewoonde kamers, geen water binnenshuis. Ook de minstbedeelde heeft recht op elementair comfort en meer, zeker na Wereldoorlog I.

Na de Tweede Wereldoorlog legt burgemeester Joseph Bracops (voor de oorlog nog lid van de Belgische Kommunistische Partij, nadien van de Belgische Socialistische Partij) nog meer het accent op een betaalbare huurwoning, met nog meer sociale woningbouw - wat duurt tot de jaren zeventig. Zo investeert behalve de Anderlechtse Haard ook de privésector in sociale huisvesting, zoals Comensia en Alliantie van de Brusselse Cooperatieven (ABC). Daaruit komen sites voort als Peterbospark, Albert I-Square, Het Rad, Goede Luchten, Moortebeek, Goujons ...

Van de 3.202 woningen die

Naar een Nederlandstalige basisschool in Brussel?

Comensia in het Brussels Gewest beheert, staat het merendeel (899) in Anderlecht (eerste bouw in 1953).

Maar de Anderlechtse Haard alleen al (3.600 entiteiten) blijft bijbouwen en zit bijna aan 4.000 wooneenheden, met recente constructies in de Moreaulaan en de Lenniksebaan (124). Anderzijds zijn er de renovaties die het woningpark moderniseren. Peterbos (116 wooneenheden) werd onlangs gerenoveerd: de buitenschrijnwerkerij en isolatie van de muren en het dak werden aangepakt, voor 5,43 miljoen euro.

Ook werden 25 liften vernieuwd (2 miljoen euro). In Square Albert-I (75 woningen) is de binneninrichting

vernieuwd (5,1 miljoen euro). Door de (goedkopere, want gestagneerde) private huurmarkt stelt het Obervatorium van de Huurprijzen dat een groter deel van de bevolking in Brussel toegang heeft tot die huurwoningen. Meer sociale woningen lijkt dus een overbodige investering, tenzij Anderlecht extra populaties wil aantrekken. De sociale woonentiteiten renoveren en moderniseren blijft wel nodig.

— JEAN-MARIE BINST

VOLGENDE WEEK Waar waren de kleine begraafplaatsen die later verhuisd zijn naar de Grote Stadsbegraafplaats in Evere?

Vind alle info op:

INSCHRIJVENINBRUSSEL.BE Voor wie?

• Als je kind geboren is in 2017 • Als je kind ouder is, maar nog niet naar school gaat • Als je kind van school verandert

KLEUTE EN LAGERONDERW R IJS SCHOOL JA 2019-20 AR 20

Je kind inschrijven in een Nederlandstalige kleuter- of lagere school in Brussel?

Meld je kind aan op inschrijveninbrussel.be, tussen 7 januari (9 u.) en 1 februari 2019 (16 u.).

Meld ook kinderen aan die geboren zijn in 2017. Zelfs als ze pas naar school gaan vanaf september 2020.

Meer informatie over de procedure?

Informatie over het kleuter-, lager en secundair onderwijs? Surf naar inschrijveninbrussel.be.

SCHOOL

inschrijveninbrussel.be

onze nieuwe weekactie Kaytan thermo wandelbroek comfortabel draagcomfort warm en ademend zakken met rits diverse kleuren heren maten m-xl dames maten s-xl

Colgate tandpasta o.a. advanced white of refreshing green 100 ml

kerstverlichting 1000 LED

kerstman met koord

in handige opbergbox 8 lichtfuncties warm wit

op stoel, slee of ski's 15x8 cm

1 l = 10.70

540 LED

9.95

voor binnen en buiten

107

1695

Top Chef koekenpan

vogelvoer emmer

geschikt voor alle warmtebronnen, incl. inductie dubbele anti-aanbaklaag vormvaste bodem 24 cm

Halloween pompoen met snoep 90 gram

1 kg = 1.33

1 kg = 17.67

kerstman diverse varianten ca. 30 cm

3 kilo

995

498

399

159

retro filament XL LED lamp

heren cap

heren pullover

tafellaken XXL

E27, 4W

diverse varianten maten 57-59

3.95

149

diverse kleuren polyester 160x275 cm

diverse varianten acryl maten m-xxl

placemat 28.5x43.5 cm 2-pack

1.99 dimbaar

595

199

Cillit Bang reiniger

lasergame set

1 l = 3.27/1.92

werkt op infrarood voor 2 spelers 30 m bereik

keuken- of badkamerreiniger 440 ml of toilet- of powerreiniger 750 ml

795

595 rode grafkaars 60 branduren 12x5.5 cm

dames onesie

Minnie, Stampertje of Lama maten s-xl

nieuwste rage

1295

Popcake surprise met sieraad

dames thermo panty

diverse varianten

zwart polyester/elastaan 100 DEN maten s-xxl

042 BEVL - Alle prijzen zijn in Euro. Zet- en drukfouten voorbehouden.

144

schets- en tekenstarterset 34-delig

twin markers gekleurd 3-pack of metallic 2-pack

0.76

289

199

395

A4 aquarelboek 20 vel

1.36

Aanbiedingen geldig van woensdag 24 oktober t/m dinsdag 30 oktober 2018 Altijd op de hoogte blijven van acties en nieuwe producten met onze nieuwsbrief. Meld u aan op action.com/newsletter

895 www.action.com DB552729J8

DB552960J8

OPENBARE VERKOPING

BTWEE WOONHUIZEN

ENIGE ZITDAG (geen hoger bod mogel.) : donderdag 15 november 2018 te 14 uur in het Vredegerecht (2e kanton) te Brussel, Poelaertplein 3 bus 5. ............................................................................................................................

Geass. Not. LENS & ABBELOOS, T 02 251 51 39 61002537 ............................................................................................................................

Turkije!

DB501395D8

BRUSSEL

Afreis: zaterdag 2 maart 2019

1 week rondreis

• met NL-talige gids • volpension & excursies inbegrepen

KOOP 1 : HUIS, KAREL MARTELSTRAAT 45

ANTIQUAIR ZOEKT

+ 1 week luxe strandvakantie Aksa Lara 5***** • lekkere all-inclusive • score 8.6/10

SCHAARBEEK

VOOR 2 ANTIEKWINKELS

Alle kwaliteitsbeelden, Chinese vazen, klokken, bronzen…

15 fijne dagen:

vliegreis, bagage- & weekendtoeslag inbegr.

¤599

DB552229J8

www.deblauwevogel.be

Reisfamilie Carlier

Luikersteenweg 62 • 3800 Sint-Truiden • Tel. 011 70 55 00

gekad. sect. F nr 201/E/3P0000, opp. 75ca. K.i.

1.046e. Deels verh., deels vrij. Blanco bodematt. dd 25/05/18. Elektr. inst. 17/7/18 : nt conf. EPB dd 17/7/18 : 237kWh/m2 (glvl), 269kWh/m2 (1e), 236kWh/m2(2e ), 505kWh/m2(3e ). Bez. dins. 23/10, zat. 27/10, maan. 29/10 en woens. 7/11 van 14u-15 u. 30.

KOOP 2 : HUIS, STEVINSTRAAT 22

0494 26 21 47

ostantix@hotmail.com

BELANGRIJK BERICHT! OPENBARE VERKOPING

BOPBRENGSTHUIS

BESTAANDE UIT 5 APPARTEMENTEN (SLECHTS 4 VERGUND) AUGUSTE LAMBIOTTESTRAAT 141

gekad. sect. E nr 89/S/P0000, opp. 42ca. K.i. 914e.

Deels verh., deels vrij. Blanco bodematt. dd 28/09/ 18. Elektr. inst. dd 18/7/18 : nt conf. EPB dd 17/7/ 18 : 468kWh/m2 (glvl), 702kWh/m2 (1e), 590kWh/m2 (2e ), 1.389kWh/m2(3e ). Bez. maan. 29/10, 12/11 v.

16u-17 u. 30, dins. 6/11 v. 14u-15 u. 30 en woens.

7/11 v. 16-17 u. 30. Woonzone, vg (1), gvg (2), gdv, gvv. Mog. stedenbouwk. inbreuk betreff. de onderverdeling in appart. Meer inlicht. ter studie. (15793-2-1)

HOGE PRIJZEN, CASH GELD VRIJBLIJVENDE SCHATTING

gekad. sect. B nr 448/K/3P0000, opp. 95ca. K.i. e 2.007. Bouwj. 1937. Gedeelt. verh., gedeelt vrij. Gemengd zone, vg., gdv, gvv. Blanco bodematt. dd 26/ 10/17. Elektr. inst. 18/7/18 : nt conf. EPC dd. 18/7/ 18 : 385kWh/m2(glvl), 226kWh/m2 (1e), 240kWh/m2 (2e ), 243kWh/m2(3e ), 1.015kWh/m2(4e ). Bez. vrij.

19/10 v. 16 u. 30-18 u., dins. 23/10, 6/11 v. 16 u. 3018 u. en zat. 27/10 v. 16 u. 30-18 u. Meer inlicht. ter studie.

ENIGE ZITDAG (geen hoger bod mogelijk) : donderdag 8 november 2018 te 14 uur in het Vredegerecht (1e kanton) te Schaarbeek, Koningsstraat 271-273 (1578-3-2-1) ............................................................................................................................

Geass. Not. LENS & ABBELOOS, T 02 251 51 39 61002536 ............................................................................................................................

• U BENT WERKZOEKENDE, DEELTIJDS WERKZOEKENDE, GEPENSIONEERD, LANGDURIG ZIEK, STUDENT, ...

• U BENT ROKER EN WENST TE STOPPEN MET ROKEN

ROOKSTOPBEGELEIDINGSPROGRAMMA IN GROEP • EEN PSYCHOLOGISCHE BENADERING • EEN MEDISCHE BENADERING (NICOTINEVERVANGENDE PRODUCTEN)

VOLLEDIG GRATIS! De sessies gaan door tijdens de dag in het Jules Bordet Instituut, Waterloolaan 121 te 1000 Brussel

CONTACTEER ONS ZO SNEL MOGELIJK: 0496 17 03 80 (tussen 9.00 en 18.00 uur op weekdagen) e-mail: tabak.team.bordet@skynet.be Met de steun van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad DB551142J8

DB374216D7

Het gemeentebestuur van Hoeilaart wil overgaan tot de aanwerving van (m/v):

Werkleider

Afdeling technische dienst

Niveau: C4-C5 • voltijds contractueel verband, onbepaalde duur • brutomaandwedde: min. € 2.586,80 - max. € 4.085,89.

Jouw functie: als medewerker van de technische dienst help je mee het gemeentelijk patrimonium en de openbare ruimte van de gemeente op een efficiënte en duurzame wijze te beheren, te onderhouden en uit te bouwen • je geeft leiding aan het arbeiderspersoneel en streeft hierbij naar een kwaliteitsvolle dienstverlening ten behoeve van alle inwoners en partners.

Aanwervingsvoorwaarden: je bent houder van een diploma hoger secundair onderwijs • slagen in een selectieprocedure (schriftelijke en mondelinge proef).

Wij bieden: wedde volgens barema C4-C5 • maaltijdcheques (€ 8), terugbetaling openbaar vervoer woon-werkverkeer, fietsvergoeding • hospitalisatieverzekering • tweede pensioenpijler.

SORTEERCENTRUM DHL AVIATION -BRUCARGO

Voor meer informatie en een functiebeschrijving kan je terecht op 02 658 28 40, via secretariaat@hoeilaart.be of www.hoeilaart.be/vacatures.

GEZOCHT:

Collega’s met een

♥

voor retail!

Vervolledig ons team, als één van onze kersverse medewerkers in Ternat en Zaventem.

Jouw functie:

DB551510J8

Interesse? Enkel digitale of schriftelijke kandidaturen met cv, diploma en motivatiebrief worden aanvaard. Solliciteren doe je bij voorkeur via het online sollicitatieformulier www.hoeilaart.be/sollicitatieformulier, ten laatste op 7 november 2018 om 16 uur.

winkelbediende

Naast een knalblauw T-shirt en een spontane lach hebben je collega’s nog iets met elkaar gemeen: een passie voor alles wat vers is. Ben jij zo’n kaaskenner van de bovenste plank? Dan kunnen we je hulp goed gebruiken in de kaasafdeling. Zit de liefde voor heerlijk, vers brood bij jou ingebakken? Dan is onze bakkerij vast iets voor jou. Heb je eerder een boontje voor alles wat van ’t veld komt? Dan kan je aan de slag in onze afdeling groenten, fruit en aardappelen.

-

ALTIJD AL WILLEN WERKEN VOOR EEN INTERNATIONAAL BEDRIJF IN VOLLE GROEI?

Je bent expert in jouw vak en het aanspreekpunt op jouw afdeling.

Je zorgt voor een nette presentatie en ziet er op toe dat de producten steeds zijn aangevuld.

Je controleert de versheid van producten en onderneemt acties waar nodig.

Wanneer je aan de slag gaat in onze bakkerij, sta je eveneens in voor het bakken van broden en (koffie)koeken.

WAAG NU JE KANS VOOR EEN VAN ONZE VELE FUNCTIES.

Ons aanbod: een toffe job dicht bij huis!

In een familiebedrijf met bijna 70 jaar traditie in verse voeding, kan jij jezelf ontplooien hoe jij dit graag wilt. Je talenten worden ontwikkeld door een degelijke training en begeleiding.

In ruil voor je inzet geniet je een correct salaris en flexibele werktijden. Bovendien kom je terecht in een leuke werkomgeving, waarin collegialiteit en een aangename werksfeer hand in hand gaan.

Doorgroeien naar Teamleader is naar gelang van je inzet en ervaring een mogelijkheid.

Onmiddellijk aan de slag als

Sinds 1985 zijn we operationeel op de luchthaven van Zaventem en sorteren we alle zendingen van onze klanten die per vliegtuig of per vrachtwagen toekomen.

In de zomer van 2017 opende DHL Aviation de deuren van een gloednieuw sorteercentrum, uitgerust met de allernieuwste technologieën.

Deze investering verdrievoudigt onze capaciteit. We zoeken dus heel wat uiteenlopende profielen om onze positie op demarkt te behouden en te versterken.

Logistieke profielen

teamleider?

DB549485J8

Ook dan kunnen we jouw gedrevenheid nog goed gebruiken!

Ontdek al onze vacatures op http.//jobs.albertheijn.be of solliciteer direct door ons je cv te bezorgen via jobs.albertheijn@peetersgovers.be

DHL IS OP ZOEK NAAR JOU!

Klim vzw, een initiatief van CM Sint-Michielsbond, ondersteunt personen met een beperking.

Wij voorzien bezigheidsactiviteiten, dag- en nachtopvang en verzorging van volwassen personen met een matig, ernstig tot diep verstandelijke beperking.

Een groei in capaciteit betekent dat we voortdurend op zoek zijn naar operationele krachten tijdens onze verschillende shiften: dag (AM & PM-shift), nacht (meerdere shiften mogelijk) en weekend.

Versterk ons Operations team in de Warehouse, op de Ramp of op onze Trucksparking (Yard).

Maintenance & Engineering profielen Voor het onderhoud en de verdere ontwikkeling van onze machines, zoeken we momenteel ook heel wat technische profielen, zoals • • •

Wij zoeken voor spoedige indiensttreding

centrumcoördinator Huis De Klink (voltijds)

Onderhoudstechnieker Maintenance Administration Officer Senior IT Field Support Officer Nacht

Andere interessante profielen

kok grootkeuken (deeltijds)

• • • • •

leefgroepbegeleiders (voltijds) voor huis Michielsheem in Dilbeek.

Finance Controller FED Agent Customs Administrator Airside Compliance Expert Coördinator Customer Service

Wij bieden • een boeiende job in een aangename omgeving; • spoedige indiensttreding; • barema’s en arbeidsvoorwaarden conform de cao’s binnen de sector.

Meer info vind je op klim-vzw.be.

DB553374J8

Schrijf of mail naar Gerd Demandt Klim vzw - Kattebroekstraat 199, 1700 Dilbeek gerd.demandt@klim-vzw.be

CONNECTING PEOPLE. IMPROVING LIVES.

DB553685J8

Voor een overzicht van al onze vacatures of meer informatie, surf naar www.dhl.be/nl/carrieres of mail naar jobs.aviation@dhl.com.