BRUZZ actua - editie 1625

Rubrieknaam

#1625 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

18 | 07 | 2018

Brusselaars zetten voet aan wal in Bruxelles-Plage

De lokroep van

OOSTENDE

© SASKIA VANDERSTICHELE

EDMOND MACHTENS VEERTIG JAAR BURGEMEESTER

Een autoritaire maar geliefde patron in Molenbeek

CLAUDE MORAES

Brits Europarlementslid neemt noodgedwongen afscheid

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

DAVID LAURENT

“Ik ben jarig vandaag. Net als mijn vrouw,” lacht David. “Ik kom haar een cadeautje kopen, een zomers badpak. Ik woon in Braine l’Alleud. Ik ben patissier en heb twee winkels in Waals-Brabant. Met al die werken in Brussel verkies ik de motor.

Soms heb ik het nodig om even op adem te komen en dan is cruisen in het zonnetje op mijn Harley door Brussel, met al zijn prachtige gebouwen, ideaal. Vroeger was ik niet zo’n motorfan, maar nu ben ik helemaal overtuigd.”

18 JULI 2018

I

3

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

UITGELICHT

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 20 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

08

ADVERTEREN?

Samenleving

Brussel heeft een eigen gezondheidsplan

RUBRIEKEN

Marthe Paklons, sales@bruzz.be, 02-650 10 61

03

Chou de Bruxelles

05

Edito

Jo Mariens

06

In beeld

HOOFDREDACTIE

22

Opinie

31

Celia Ledoux

35

Nick Trachet

Gerd Hendrickx

36

Enfant Terrible

EINDREDACTIE

38

Big City

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Kristof Pitteurs WEEKBLAD

Steven Van Garsse (chef) COORDINATIE UIT

Karen De Becker VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman

© SASKIA VANDERSTICHELE

MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Hilke Andries, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Roel Daenen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Luc Joris, Tom Peeters, Jasmijn Post, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden VERTALING

27

Johan Arblaster, Martin McGarry FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele ILLUSTRATOREN

Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Wide Vercnocke, Jurgen Walschot Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à / Send event details to

© BART DEWAELE

VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels

LOS VAN DE TIJD

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

24

Kleurrijke burgemeesters (3)

27

Cultuur

32

Zomerreeks (2)

Dit magazine staat ook online issuu.com/bruzz.be

Edmond Machtens, geliefd en autoritair Suppoosten en hun favoriete kunstwerk

Kleinkinderen van sporthelden: tennisster Josane Sigart

© BART DEWAELE

10

Edito

Politiek is voetbal

DE VERHALEN 10

Spreektijd

14

Brussel kiest

16

Reportage

Claude Moraes, Brits Europarlementslid, neemt noodgedwongen afscheid van Brussel Bernard Clerfayt en Quentin van den Hove: 'Schaarbeek is het nieuwe New York' Brusselaars en Oostende: waar komt die bijzondere band vandaan?

Wij sluiten Dit is het laatste nummer van BRUZZ-magazine in juli. We sluiten vier weken. Op woensdag 22 augustus komt het volgende magazine uit.

Prettige vakantie.

een mooi voorbeeld van. De klassenloze maatschappij van Karl Marx komt er niet evenmin als het einde van de geschiedenis van de liberaal Francis Fukuyama.

Wij tegen zij heeft ook een sterke emotionele component, voetbal is passie voor wie er zich voor interesseert, maar om passie op te wekken moet er ook sterk gespeeld worden. En daar wringt het schoentje. Door tegen elkaar aan te schurken, hebben de centrumrechtse en centrumlinkse partijen populistisch rechts alle ruimte gegeven. We hebben meer partijen met een duidelijke ideologie en een duidelijk programma nodig. Een programma dat enthousiasme kan opwekken.

Gemeenteraadsverkiezingen zijn weliswaar minder ideologisch gekruid dan nationale of gewestelijke, maar ook daar moeten op 14 oktober dit jaar duidelijke keuzes kunnen worden gemaakt. Vragen zoals: welke partijen durven daadwerkelijk de ruimte die Koning Auto inneemt terug te dringen ten voordele van voetgangers en fietsers? Welke gemeente neemt de lead om iedere straat haar groen te geven? En: welke partij wil er alles aan doen om kwaliteitshandelszaken naar de centrale lanen te lokken? En dat zijn maar drie voorbeelden.

Voor de kiesstrijd (hopelijk) losbarst, gaan wij er vier weken uit. Wij wensen u een deugddoende vakantie.

BRUZZ | VOORAF

16

De Rode Duivels dansten op het balkon van het stadhuis waar ze vanaf een zonovergoten Grote Markt door een dolle menigte van 8.000 man toegejuicht werden. Het was een sterk moment van samenhorigheid.

Onze samenleving heeft meer dergelijke momenten nodig. Her en der werd betreurd dat 'de' politiek er niet in slaagt om mensen op dezelfde wijze samen te brengen, vertaald als: weg met het wij-zij-denken. Maar dat is een groot misverstand, politiek en voetbal lijken net heel erg op elkaar.

Als de Rode Duivels toegejuicht werden, is het omdat onze nationale ploeg (wij) gewonnen heeft tegen Panama (zij), tegen Tunesië (zij), twee keer tegen Engeland (zij), tegen Japan (zij) en tegen Brazilië (zij). En de Duivels (wij) hebben jammer genoeg verloren tegen Frankrijk (zij). Aan de basis van ons (hier: nationaal) samenhorigheidsgevoel ligt dus een wij tegen een zij. En dat is ook zo in de politiek: links tegen rechts, de oligarchie tegen de democratie, de autolobby tegen de ecologisten.

In een pluralistische samenleving botsen meningen en belangen, een democratie hoort daar ruimte aan te geven, anders heerst alleen de pensée unique en eindigen we in een autoritair bestel. En de meningen en belangen zullen blijven botsen, steeds weer duikt een nieuwe wij-zij op - de opkomst van de groene partijen eind jaren 1970 van de vorige eeuw is daar

— DANNY VILEYN

18 JULI 2018

I

5

6

I

18 JULI 2018

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Euforie Zondag rond 13 uur stond de Grote Markt al vol met achtduizend supporters die de Rode Duivels een warme ontvangst wilden bieden na hun derde plaats op het WK voetbal in Rusland. Het werd uren wachten in de loden hitte tot de Duivels om 15 uur op het balkon verschenen, maar het feestje met een euforische kapitein Eden Hazard die de massa opzweepte, maakte veel goed. Nog eens een dikke dertigduizend enthousiastelingen juichten de bronzenmedaillewinnaars toe in de straten van de hoofdstad. Š PHOTONEWS

18 JULI 2018

I

7

De week

Terugblik op het nieuws

Mortuarium

Veertig klachten

1.341

Het gemeentelijke mortuarium van Anderlecht gaat binnenkort weer open.

Nieuw zijn drie aparte ruimtes, waar mensen sereen afscheid kunnen nemen van dierbare overledenen. Vroeger moest dat gebeuren van achter een raam.

De app tegen seksuele intimidatie die staatssecretaris Bianca Debaets (CD&V) onlangs lanceerde, telt 640 gebruikers die goed waren voor veertig klachten. Als een gebruiker via de app een geschreven of gesproken boodschap doorgeeft, worden andere gebruikers in de buurt gewaarschuwd.

De anticriminaliteitsbrigade van de politiezone Brussel-Zuid neemt 1.341 pakjes valse sigaretten in beslag in de buurt van het slachthuis van Anderlecht. De politie houdt op drie verschillende tijdstippen drie keer dezelfde verdachte aan, de 31-jarige A.H. Elke keer is hij in het bezit van pakjes valse sigaretten, goed voor 28.820 sigaretten.

DOEL: ZORGAANBOD BETER AFSTEMMEN OP BRUSSELSE PATIËNT

Brussel heeft eigen gezondheidsplan BRUZZ | DE WEEK

Met het Brusselse gezondheidsplan willen Guy Vanhengel (Open VLD) en Didier Gosuin (Défi), de Brusselse ministers bevoegd voor het gezondheidsbeleid, het zorgaanbod beter afstemmen op de noden van de Brusselse patiënt. — BETTINA HUBO

D

oor de zesde staatshervorming heeft Brussel, met name de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC), er een pak bevoegdheden inzake gezondheid bijgekregen.

Na een voorbereiding van drie jaar presenteerden Vanhengel en Gosuin zopas het eerste globale gezondheidsplan voor Brussel. Dat het zo lang heeft geduurd, heeft volgens de ministers te maken met het uitgebreide overleg vooraf: 81 verenigingen werden geraadpleegd.

Het plan - met drie grote pijlers - is een soort ambitieus werkdocument dat de lijnen uitzet voor de komende zevende jaar. Bedoeling is dat het deze herfst gestemd wordt in het parlement, zodat het begin 2019 in werking kan treden. Dat het in mei al regionale verkiezingen zijn, vinden de ministers geen probleem.

De volgende regering kan alleen maar haar voordeel doen met een kant-en-klaar plan voor gezondheidszorg.

KENMERKEN BEVOLKING Uitgangspunt zijn de specifieke kenmerken van de Brusselse 8

I

18 JULI 2018

bevolking: snel stijgend, jong, maar bij de bejaarden ook opvallend veel heel oude mensen. Het hoge geboortecijfer is vooral te danken aan de Brusselaars van buitenlandse origine. De helft van de vrouwen die in Brussel bevallen, heeft immers niet de Belgische nationaliteit.

Verontrustend is dat een flink percentage van de Brusselaars de medische zorg uitstelt om financiële redenen, 22,5 procent tegen 8,4 procent voor heel België. Bij eenoudergezinnen gaat het zelfs om meer dan een derde.

Het is dan ook logisch dat de eerste pijler van het plan het terugdringen van de ongelijkheden op het vlak van gezondheidszorg is. Zo komt er een ‘lijn 0,5’, een soort basiszorg voor de meest kwetsbaren die nu uitgesloten zijn of de weg niet vinden. Speciaal voor die kwetsbare doelgroep wordt er ook een perinataliteitsplan ontwikkeld. De bedoeling is dat elke Brusselse vrouw tijdens het eerste trimester van haar zwangerschap een prenataal onderzoek krijgt.

Voorts bepaalt het gezondheidsplan dat de regering bij elke nieuwe

De ziekenhuizen zullen verplicht worden om samen te werken met de huisartsen en andere zorgverstrekkers.

politieke maatregel, of het nu gaat om luchtkwaliteit of huisvesting, eerst kijkt wat het effect is op de gezondheid van de bevolking, een gezondheidsimpacttest dus.

De maatregelen van de tweede pijler zijn erop gericht een toegankelijk en samenhangend zorgtraject te garanderen voor alle Brusselaars.

Brussel telt heel veel zorgverstrekkers, die nu vaak te veel in hokjes denken, zo klinkt het. Het preventiebeleid is bijvoorbeeld hypergefragmenteerd. Daarom richt de GGC een centraal punt op, Brupreventie, zodat de preventie ook beter

aangepast wordt aan de noden van de hoofdstad. Een eerste concreet project wordt een Brussels screeningsprogramma voor dikkedarmkanker.

Voorts krijgen de huisartsen een betere ondersteuning en zullen de ziekenhuizen verplicht worden om met hen en andere zorgverstrekkers samen te werken, zodat de patiënt niet aan zijn lot wordt overgelaten nadat hij het ziekenhuis heeft verlaten.

De zesde staatshervorming heeft er weliswaar voor gezorgd dat de GGC meer bevoegdheden kreeg, maar de

Internettrollen

Nationale feestdag

Sackjackings

Om het publieke debat te beïnvloeden, hebben Russische internettrollen na de aanslagen in Brussel Nederlandstalige tweets gekopieerd en er anti-islamhashtags aan toegevoegd. Het gaat om accounts die volgens Twitter zijn verbonden aan de beruchte ‘trollenfabriek’ Internet Research Agency (IRA) in Sint-Petersburg.

De viering van de nationale feestdag en het klassieke civiele en militaire defilé staan dit jaar in het teken van de herdenking van WO I en het vijfjarige koningschap van koning Filip.

‘Respect voor het verleden, vertrouwen in de toekomst’ is het thema.

In heel Brussel waren er vorig jaar 304 sackjackings, dat is de helft minder dan in 2016. Tien jaar geleden waren er nog meer dan 3.000. Sinds de inrichting van een Japans geïnspireerd minicommissariaat in Kuregem zijn verschillende sackjackers gearresteerd. In Anderlecht is er zo een daling met 61,7 procent.

De zesde staatshervorming is een zotternij vanjewelste.

Ik heb een avondvullend programma met idiote voorbeelden over bevoegdheidsdiscussies BEN WEYTS ( N-VA )

BRUZZ | DE WEEK

Vlaams minister van de Vlaamse Rand (in ‘De Tijd’)

Cartoon Wauter Mannaert Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

© IVAN PUT

versnippering is er niet kleiner op geworden. In Brussel hebben ook de federale overheid, de Vlaamse en Franse Gemeenschap, de VGC en de Cocof op de een of andere manier met gezondheid te maken. De GGC wil het overleg tussen al die overheden beter organiseren. Dat is meteen de derde pijler van het plan.

Annick Dermine, directeur van het Huis van Gezondheid, juicht het voornemen om alle bevoegde overheden op één lijn te krijgen toe.

“Het is superbelangrijk voor Brussel, nu is het soms echt een chaos.”

18 JULI 2018

I

9

BRUZZ | DE VERHALEN

Spreektijd

Claude Moraes over de brexit: “We konden niet op tegen de Britse pers die meer dan twintig jaar frontale aanvallen op de EU heeft geplaatst.”

10

I

18 JULI 2018

Brits Europarlementslid Claude Moraes moet afscheid nemen

BRUZZ | DE VERHALEN

‘Ik word boos als iemand over Brussel roddelt’

▲

Sinds 1999 zit hij voor de Labour Party, het Verenigd Koninkrijk en zijn kiesomschrijving Londen in het Europees Parlement. Maar net voor de nieuwe Europese verkiezingen komt de brexit eraan. Dus zal Claude Moraes na twintig jaar dienst zijn geliefde Brussels moeten verlaten.

“Ik kom terug om er nog meer van te genieten.” — MICHAËL BELLON, FOTO’S IVAN PUT

18 JULI 2018

I

11

Brits Europarlementslid Claude Moraes

▲

C

BRUZZ | DE VERHALEN

laude Moraes werd in 2011 door European Parliament Magazine uitgeroepen tot Member of European Parliament (MEP) of the Year. In 2016 was hij volgens Politico Magazine een van de 40 MEPs Who Actually Matter, en in 2017 noemde Vote Watch Europe hem als most influential Brits Europarlementslid.

Maar als we hem de hand schudden, stelt Moraes zich voor als een “saaie persoon met veel werk”. Dat hij toch op de interviewaanvraag inging, komt “omdat ik nog iets wil zeggen over Brussel voor ik wegga”. Moraes komt even terug op de openingswedstrijd van België op het WK voetbal.

“Mijn zoon vertelde me via de telefoon vanuit Londen dat hij zou supporteren voor België. Toen ik vroeg waarom, antwoordde hij “omdat jij zoveel van Brussel houdt”.

Ik reis voor mijn job naar verschillende steden in de wereld, maar mijn zoon heeft dus toch opgepikt dat ik echt van Brussel hou. Ik word boos als er over Brussel en België kwaadgesproken wordt. Ik word zelfs kwaad als er op neutrale toon over Brussel en België gepraat wordt.”

Het bureau van Moraes bevindt zich op de achtste verdieping van het Altiero Spinelli-gebouw. Medewerker Adam badget ons door de beveiliging, de liften en de gangen. In die gangen staan voor elke deur de beruchte boxen klaar waarmee maandelijks spullen en dossiers naar Straatsburg verhuisd worden. Op het einde van een van die gangen staat de kist van Moraes. Ernaast een kleurige houten constructie die hij bij ons afscheid zal identificeren als een traditioneel kamelenzadel, dat hij gekregen heeft tijdens een missie van een EU-delegatie aan Niger, waar een van de drukste migratieroutes richting Libië passeert.

Het kantoor van Moraes is naar eigen zeggen wat groter dan dat van de meeste andere parlementsleden, omdat hij een commissie leidt. Maar het kantoor is zo goed als leeg. Is het dat wat de Britse MEP bedoelt met saai? “Ik hou het vooral minimalistisch omdat ik zoveel werk heb. Als ik niet op tijd alles weggooi, is het niet meer te overzien. Het parlement telt momenteel 22 permanente commissies. Maar onze commissie Burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken vertegenwoor-

12

I

18 JULI 2018

plaats ruimen voor een Belg (Anneleen Van Bossuyt, red.).”

‘The end of it all’, u klinkt dramatisch.

CLAUDE MORAES: Natuurlijk, dat is het ook. En het einde is ook nog een beetje interessant, want 31 maart is de dag van de brexit, terwijl pas een aantal weken later een einde komt aan de termijn van het parlement (de Europese verkiezingen vallen in ons land op 26 mei, red.). De vraag die ook Politico zich onlangs in een stuk stelde, is wat er in de tussentijd met de Britse parlementsleden zal gebeuren. In die laatste maand moet in onze commissie nog een hoop wetgeving worden afgerond en het zou toch raar zijn als ik daar na al die voorbereidingen niet meer bij zou kunnen zijn. Het schetst hoe vreemd het is dat een land de EU verlaat.

Hoe heeft u de brexit en de campagne die ertoe leidde beleefd?

“Populisme is een bedreiging, maar zal ook worden overwonnen.

Al was het maar omdat de situatie in de wereld daarom vraagt” CLAUDE MORAES BRITS EUROPARLEMENTSLID

digt meer dan veertig procent van het werk. Omdat we veel bevoegdheden combineren: van alles wat met migratie en Dublin te maken heeft, tot de privacywetgeving in relatie tot Facebook en consorten.”

Schuldige voor die overladen portefeuille blijkt het fameuze Verdrag van Lissabon uit 2007 te zijn, dat het parlement wetgevende bevoegdheid gaf. “Toen werd ook consumer privacy als kleine nevenbevoegdheid in onze portefeuille geschoven, terwijl daar vandaag enorm veel rond draait: Zuckerberg is hier pas langs geweest, e-privacy is van groot belang in alle handelsverdragen die we sluiten, en het

hele GDPR-verhaal, dat ook onder onze commissie valt, is het grootste stuk wetgeving geworden uit de geschiedenis van het parlement en van Europa. Nu zijn we alweer bezig met Dublin en het asielbeleid, de migratiecrisis, Schengen, de toepassing van het beruchte artikel 7 tegen Polen en Hongarije, enzovoort. En het vreemde is natuurlijk dat ik als Brit deze commissie nog kan voorzitten voor the end of it all. Ik ben de laatste voorzitter van een wetgevende commissie die uit het Verenigd Koninkrijk komt. In de commissie Interne markt moest de Britse kandidaat-voorzitter onlangs nog

MORAES: Ik zou aan jullie coole, bedaarde lezers willen zeggen dat alles wat wij in de campagne tegen de brexit hebben gedaan niet op kon tegen de manier waarop de Britse pers 25 à 30 jaar lang denigrerende en frontale aanvallen op de EU-instituties heeft gelanceerd. Ze heeft corruptie vereenzelvigd met de EU, ze heeft migratie vereenzelvigd met de EU, enzovoort.

In andere landen is euroscepticisme altijd nog genuanceerd. Je legt de nadelen in de weegschaal met de voordelen van de douane-unie, de eenheidsmarkt, projecten als Erasmus … In het VK vernemen de neen-kiezers nu pas wat de nadelen zullen zijn van hun keuze. Zij dachten dat de EU alleen geld kostte en immigranten opleverde. Door de Griekse crisis en de migratiecrisis leek het verhaal van de Britse pers op waarheid te berusten. Het was een perfecte storm van vooroordelen en onwetendheid. En toch koos nog 48 procent ervoor om in de EU te blijven.

Om het nog even te schetsen: als je in het Verenigd Koninkrijk zegt dat in de Europese Commissie ongeveer evenveel mensen werken als in de raad van een doorsneestad als Leeds, dan kunnen ze dat niet geloven. In hun hoofd zitten hier duizenden mensen die hen aan het onderdrukken zijn. Ik zeg dat tegen

Heeft u persoonlijk onder negativiteit te lijden gehad omdat u hier werkte?

MORAES: O ja. In sociale contacten komt het altijd ter sprake, en daarom vermeld ik soms niet wat mijn job is. Een jaar of vijftien geleden voerden de conservatieven een campagne voor de EU-verkiezingen met de woorden dat ze hun kiezers niet op een dieet van Brusselse spruitjes wilden zetten.

Brussel afschilderen als een verschrikkelijke plaats omdat kinderen meestal geen spruitjes lusten, Nigel Farage die zegt dat ‘Brussels niet eens een land is’ … het is allemaal heel triest. Ik hou van Brussel.

Zopas breide John Cleese na een show in Hasselt nog eens een vervolg aan de oude Monty Python-gag dat Belgen ‘Miserable Fat Belgian Bastards’ zijn. Hij meent het niet zoals Farage, maar het toontje tegen België komt wel ergens vandaan.

MORAES: Het geval van Monty Python is interessant omdat zij private school boys waren die de BBC acceptabel maakten voor de working class. Ook al omdat bijvoorbeeld The Beatles zich fan verklaarden.

Toch bezigden ze elitaire ironische comedy. En die toon tegenover België maakt op een of andere manier toch deel uit van een strategie om je als Brit beter te voelen. Zo is er ook die terugkerende quizvraag Name a famous Belgian. Om te tonen dat Britten te midden van het afnemende zelfvertrouwen dat het ooit zo grote imperium gaf, toch nog iets voorstellen. Zo hadden de Britten ook moppen over de Ieren. Maar helaas waren er wel heel wat bekende Ieren op te sommen. En ook bij de Fransen werkt dat geintje niet echt. Dus werden de Belgen het slachtoffer. Zeker toen de enige bekende Belg op een gegeven moment Jean-Claude Van Damme

was. Dat maakte het nog grappiger.

Maar eronder zit de behoefte om zich superieur te wanen.

Hoe is uw persoonlijke verhouding met Brussel? Had u hier tijd voor niet-professionele activiteiten?

MORAES: Om verkozen te kunnen worden, moeten Europarlementsleden in hun kieskring op het thuisfront wonen. Leden van afgelegen landen als Malta of Cyprus wonen hier en verplaatsen zich dan

de kleine elementen waar je soms op stoot in een gevel. Als je je ogen gebruikt zijn er zoveel mooie façades. In de Paul Emile Jansonlaan, de Defacqstraat … Voor de rest hou ik natuurlijk ook van buurten zoals Antoine Dansaert of de Kunstberg. Brusselaars moeten ook appreciëren dat ze dat hebben.

Is het niet erg om in een gebouw als dit te werken als je van architectuur houdt?

“Brussel is natuurlijk overzichtelijker dan Londen, maar je moet toch zoeken naar het echte Brussel”

MORAES: Er is nog een héél kleine waterkans dat er een tweede referendum komt, maar dan nog zal deze groep Britse MEP’s wellicht niet meer opkomen. Over mij hoef je je geen zorgen te maken. Ik runde voor ik hier kwam als advocaat een ngo en ik heb uitzicht om weer iets in die richting te doen. Ik wil wel eerst het werk afmaken en zal geen definitief afscheid nemen van België.

Het is mijn tweede thuis geworden en dus zal ik terugkomen om er nog meer van te kunnen genieten.

Verschillende van mijn medewerkers hebben zich hier trouwens al definitief gevestigd, zijn met Belgen getrouwd of leren Nederlands.

En hoe moet het verder met de EU? Heeft de moeizame brexit misschien ook een afschrikeffect?

CLAUDE MORAES BRITS EUROPARLEMENTSLID

voor het werk in hun kieskring.

Maar ik woon met mijn gezin in Londen, terwijl ik hier voor het parlement moet zijn van maandag tot donderdag, en voor het commissievoorzitterschap tot vrijdag.

Tijdens mijn eerste termijn heb ik alleen maar gewerkt. Tijdens mijn tweede en derde termijn bleef mijn vrouw soms hier in het weekend en dwaalden we rond in de stad. Dat was een hele verademing na de eerste jaren in de bubbel. Toen heb ik buurten leren kennen en ben ik afgegaan op tips van mijn collega’s. Brussel is natuurlijk overzichtelijker dan Londen, maar je moet toch zoeken naar het echte Brussel.

Ik hou van architectuur en op dat vlak is er hier na de oorlog veel verdwenen. Ik kom uit Schotland en mijn favoriete gebouw is de Glasgow School of Arts van Charles Rennie Mackintosh dat pas is afgebrand. Vorige week was er een speech in de European Parliamentary Association Building in Straatsburg (gevestigd in de art-nouveauwoning Villa Schützenberger, red.) en zat ik de hele tijd naar de plaasteren armaturen te kijken. Maar Brussel is de bakermat van de art nouveau. Ik ben minder geïnteresseerd in de clichés dan in

Is dit echt het einde voor Groot-Brittannië en voor u in de EU?

MORAES: (een beetje verbaasd) Zelfs van deze plek begin je te houden. Ik kan sentimenteel worden over dit gebouw, dat ze misschien weer zullen afbreken, en ook over de buurt. Ik zal je zeggen waarom: omdat er mensen zijn die het proberen te verbeteren. Ik was een van de velen die de petitie tekenden om het stukje van het Leopoldstation te redden. Het Luxemburgplein is ondertussen aangenamer. Het park en de plantsoenen zijn gezelliger, dus ik geef niet op.

BRUZZ | DE VERHALEN

jullie omdat deze stad van zoveel wordt beschuldigd. Want de eurosceptics hebben het niet over de EU maar over ‘Brussels’. Alsof ‘Brussels’ gelijkstaat met corruptie. ‘Straatsburg’ zeggen ze overigens niet. Terwijl ik hier twintig jaar lang alleen maar vrienden heb gemaakt.

MORAES: Afschrikken is een zwaar woord, maar ik merk wel weinig appetijt bij andere landen om dezelfde weg te gaan. Zelfs bij landen als Polen, Hongarije en Italië die voortdurend hun ongenoegen uiten. Populisme is een bedreiging, maar zal ook worden overwonnen.

Al was het maar omdat de situatie in de wereld daarom vraagt. We moeten samenwerken. En de wereld heeft de EU ook nodig. Al moeten we nooit zelfgenoegzaam worden, en blijven vechten om de EU samen te houden. Ik denk dat de EU sterker is dan mensen denken. Ze is al door verschillende crises gekomen en zal ook door de migratiecrisis komen.

Claude Ajit Moraes werd geboren in 1965 in de voormalige Britse kolonie Aden (in het huidige Jemen), in een gezin van Indiase Sint-Thomas katholieken uit de Indiase deelstaat Karnataka.

Zijn vader gaf les in een missieschool in Jemen, tot onrusten het gezin eerst terugbrachten naar India, en daarna naar het Schotse Dundee, waar vader een universiteitsbeurs genoot

en Claude Moraes opgroeide. “Mijn Hindi heeft dus een licht Schots accent.”

Hij studeerde internationaal recht aan de vermaarde London School of Economics and Political Science, en werkte lang voor een Britse ngo rond welzijn van migranten en minderheden.

In 1998 werd hij in Londen verkozen als eerste Europees

Parlementslid van Aziatische afkomst.

Zijn strijd voor meer diversiteit in de Europese instellingen beschouwt hij als grotendeels mislukt.

Tijdens zijn vierde termijn als Europees Parlementslid werd hij voorzitter van de belangrijkste Europese commissie Burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken.

18 JULI 2018

I

13

Brussel kiest

Bernard Clerfayt en Quentin van den Hove

‘Schaarbeek is het nieuwe New York’ In Schaarbeek gaat Open VLD voor het eerst op de lijst van Défi-burgemeester Bernard Clerfayt staan. Quentin van den Hove mikt er op een schepenambt. We brachten de heren samen. “Het beleid in Schaarbeek is dat van Bart Somers in Mechelen.”— KRIS HENDRICKX

N BRUZZ | DE VERHALEN

a het interview staat de burgemeester op en kijkt hij nog even peinzend naar de onderlegger op zijn kingsize werktafel, die een grote kaart van de gemeente toont.

“Schaarbeek is het nieuwe New York,” verkondigt hij met een tevreden blik. “Met het Josaphatpark als Central Park.” Het typeert de burgervader van de ezelsgemeente. Als absoluut stemmenkanon bij de gemeenteraadsverkiezingen staat wat zelfvertrouwen hem wel. Het staat hem ook toe de lijst te vormen die hij wil. Mét de Vlaamse liberalen en ook een handvol Franstalige dissidenten uit de MR in dit geval.

Quentin van den Hove, u gaat op de lijst van een Défi-burgemeester staan. In Evere staat Guy Vanhengel dan weer op de lijst van een PS-burgemeester. Maakt Open VLD het de N-VA niet erg makkelijk zo? De liberalen lijken niet kieskeurig en gaan hier zelfs op de lijst van een ‘franskiljon’ staan.

BERNARD CLERFAYT: (luid) Ik, een franskiljon (probeert verontwaardigd te kijken maar moet uiteindelijk hartelijk lachen)?

QUENTIN VAN DEN HOVE: Wie wil focussen op symboliek uit het verleden is daar vrij in. Wij concentreren ons op het beleid. En dat is hier zo goed als identiek aan dat van Bart Somers in Mechelen.

Het zijn twee steden die het erg moeilijk hebben gehad en die het vandaag heel goed doen, met een positief imago en heel veel stadsvernieuwing. Er waren hier ook geen Nederlandstalige gemeentescholen en dat zijn er nu twee …

CLERFAYT: … en dat met een franskil14

I

18 JULI 2018

jon als burgemeester (gezamenlijk lachsalvo).

VAN DEN HOVE: Bovendien gaan we ook nog samenwerken rond een Nederlandstalige crèche. Als je in Brussel wil wegen op het gemeentebeleid, moet je dat doen op de lijst van de burgemeester.

Is het omgekeerd voor een Défi-burgemeester niet moeilijk om een Vlaamse partij op zijn lijst te nemen?

CLERFAYT: Neen. Ik heb altijd goede contacten gehad met de Nederlandstaligen. Ik voer geen politiek van een gemeenschap tegen een andere, of het nu de Marokkaanse tegen de Belgische is of Nederlandstaligen tegen Franstaligen. Ik ben een burgemeester die zich tegen de politiek van meneer Nols heeft gekeerd (Roger Nols, de voormalige extreemrechtse en anti-Vlaamse FDF-burgemeester, red.).

In Schaarbeek vestigen zich de laatste tijd veel Vlaamse gezinnen, die heel blij zijn met het beleid hier.

Wat zijn hier nog de communautaire geschillen? Ik zie hoogstens dat de N-VA die probeert in te voeren.

Ik zie geen recepten van de N-VA die positief zouden zijn voor Schaarbeek. De criminaliteit is hier

meer gedaald dan in Antwerpen. En aan het Noordstation zien we wat de gevolgen zijn van het falende beleid van meneer Francken. Al die mensen die daar in de natuur slapen en geen onthaal of opvang hebben, dat weegt op die wijk.

Quentin van den Hove, op welke plaats komt u?

VAN DEN HOVE: De dertiende. Dat is een mooie plaats na alle schepenen, zeker als je rekening houdt met het ritsprincipe.

Dat is niet echt hoog.

CLERFAYT: Was hij een vrouw geweest, dan kon hij hoger staan.

Maar dat heeft hij niet gewild (lacht).

Wordt u ook schepen?

VAN DEN HOVE: Het gaat voor ons eerst over inhoud. We hebben ook afspraken onder elkaar, maar het zal in de eerste plaats afhangen van de uitslag.

Uw meerderheid met Ecolo en CDH is erg comfortabel. Wie is de coalitiepartner van uw voorkeur voor de volgende legislatuur?

“In Schaarbeek vestigen zich de laatste tijd veel Vlaamse gezinnen, die heel blij zijn met het beleid hier” BERNARD CLERFAYT BURGEMEESTER SCHAARBEEK

CLERFAYT: Ik heb altijd gezegd dat ik blij ben met de huidige meerderheid.

Ik zie dus niet in waarom ik die helemaal zou omgooien. Maar het zal ook afhangen van de resultaten van de verkiezingen.

Er zijn nieuwe mogelijkheden. De PS ligt op haar gat in Schaarbeek en de aartsvijand Onkelinx is weg.

CLERFAYT: (ontwijkend) Mja. Binnenkort verschaf ik meer duidelijkheid over onze voorkeur.

Welke accenten wilt u leggen in de volgende legislatuur? Op het vlak van verkeersveiligheid schoot u alvast pas in actie toen er veel media-aandacht kwam voor verschillende zware en soms dodelijke ongevallen in de gemeente.

CLERFAYT: De verkeersveiligheid is niet verslechterd de voorbije jaren, maar er was inderdaad veel meer media-aandacht. Misschien is het verkeer de voorbije jaren niet snel genoeg veiliger geworden. In de volgende legislatuur willen we daar harder aan werken.

Een ander belangrijk accent is dat we willen inspelen op de demografische boom. Die leidt tot een veel grotere druk op de openbare ruimte. We hebben het dan onder meer over verkeersveiligheid, maar ook over parkeren, café- en feestoverlast.

Hoe wilt u die druk op de openbare ruimte verlichten?

CLERFAYT: Door meer te controleren, we hebben meer ambtenaren op straat nodig. Dat geldt trouwens ook voor de netheid.

VAN DEN HOVE: Ook op scholen wordt aan preventie gedaan. Via de kinderen willen we de ouders bereiken.

Quentin van den Hove, wat zijn uw prioriteiten voor Schaarbeek?

VAN DEN HOVE: Netheid is heel

Quentin van den Hove (links) en Bernard Clerfayt. © BART DEWAELE

Maakt u dat eens concreet. Zal de gemeente meer netheidspersoneel aanwerven?

CLERFAYT: Ja. En daarnaast willen we meer aan preventie doen en bereiken dat er meer personeel paraat staat op avonden en in weekends.

belangrijk. Verkeersveiligheid, vooral voor zwakke weggebruikers, is nog een speerpunt. En verder de capaciteit van het Nederlandstalige onderwijs nog uitbouwen, zowel in het vrije als in het gemeentelijke onderwijs. We verlagen de fiscale druk op middeninkomens, want die hebben we nodig in Schaarbeek. Ze vinden de weg ook, omdat de gemeente steeds aantrekkelijker wordt. Ga maar eens in het weekend naar het Josaphatpark, dat vroeger Le parc coupe-gorge heette. La Laiterie en Park to be zijn maar enkele van de initiatieven die er schwung in brengen. De dynamiek in het park doet dan weer de hele buurt errond heropleven. Daar openen veel nieuwe cafés.

Denkt u echt dat de fiscale druk zo belangrijk is voor de plek waar een middeninkomen gaat wonen? Een nette en gezellige buurt met groen weegt toch veel zwaarder?

CLERFAYT: Het is inderdaad niet de

belangrijkste factor. Maar we kiezen wel voor een lagere gemeentebelasting gecombineerd met gemeentediensten waar je wel iets voor betaalt. Een zaal van de gemeente huren is bijvoorbeeld niet meer gratis.

Burgemeester, u was de voorbije twee gemeenteraadsverkiezingen stemmenkampioen in heel het gewest. En ook het totaal van uw lijst scoort bijzonder goed. Hoe doet u dat?

CLERFAYT: Ik ben zeer resultaatgericht en geen specialist van grote uitspraken of politieke spelletjes. Ik luister naar de mensen en kijk daarna hoe we een probleem kunnen oplossen. En daarbij beloof ik zo weinig mogelijk. Zo hebben we de

K E E B L I D K R PA L A V I T S E F S I GRAT ULI J 3 1 G A D J I VR JAKOMO

N E N N I M HAN VER

JO

ET I N E J R E G R

MENSCH, E TWALLIE

grootste criminaliteitsdaling van het land gerealiseerd, zijn de financiën in evenwicht en is er flink geïnvesteerd in achtergestelde wijken.

Rond het Noordstation en het Liedtsplein is er toch nog werk.

CLERFAYT: De prostitutie wordt nu veel beter beheerd. Er is meer controle en er zijn niet veel klachten.

In Sint-Joost is er een probleem bij meneer Kir (de PS-burgemeester van Sint-Joost, red.) en in enkele Schaarbeekse straatjes die eraan grenzen (daar werd onlangs een prostituee vermoord, red.). Kir heeft besloten panden te sluiten, waardoor de prostitutie op straat of in cafés verschijnt. Dat vind ik zeer dom.

Aan het Liedtsplein lijden we dan weer onder een enorme toename van de bevolking. Een nieuwe gemeentedienst controleert daar nu versterkt op de kwaliteit van de woningen, want er is huisjesmelkerij en mensen wonen soms in afschuwelijke omstandigheden.

N A A D S I V L E D • orGrey

TheCoAlS FIRS • KEL AASQSWOAUSFA DOUIGHLLAPINATAPAI • QWAS• BRUNA OO CHEZ T E L P O E P AND • TOU INOS ARE

MAM

RH

B

OESM L E P P A • ANYSA

WWW.VIJVERFESTIVAL.BE 18 JULI 2018

I

15

Reportage

Steeds meer Brusselaars zoeken hun heil in Bruxelles-Plage

De lokroep van

OOSTENDE

BRUZZ | DE VERHALEN

Over een week begint Theater aan Zee en stroomt Oostende weer vol met Brusselaars. De kuststad had altijd al een aantrekkingskracht op de hoofdstedelingen, maar de jongste jaren lijkt de liefde voor Bruxelles-Plage heviger dan ooit. Steeds meer Brusselaars gaan er half- of voltijds wonen. “Oostende is een stad met een hoek af, net als Brussel.”

— BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

B

russel en Oostende zijn van oudsher gelinkt. Al sinds 1838 rijdt er een trein tussen de twee steden. In een dik uur sta je tegenwoordig vanuit Brussel-Zuid op het terras van Hotel du Parc. Maar er zijn andere connecties, de figuur van Leopold II bijvoorbeeld, die in beide steden zijn stempel drukte op de architectuur.

Of de Oostends-Brusselse schilder James Ensor. En natuurlijk ook rocker Arno, die al jaren pendelt tussen zijn woonplaats Brussel en zijn geboortestad Oostende.

Lange tijd was Oostende een chique badstad, gefrequenteerd door de beau monde. Na de invoering van de congé payé, in 1936, ontdekte ook de gewone man de kuststad, waardoor de Koningin der Badsteden haar mondaine karakter verloor.

Rond de jongste eeuwwisseling raakte de stad plots uit de gratie bij de Brusselaars en andere inlanders.

Men trok naar Oostduinkerke, Koksijde, naar Knokke of Blankenberge, niet naar het wat

16

I

18 JULI 2018

rauwe en verloederde Oostende.

Dat is de laatste jaren helemaal veranderd. Oostende is hipper dan ooit. Steeds meer Brusselaars hebben er een optrekje. Opvallend: waar men vroeger per se op de dijk wilde zitten, strijken de Brusselaars nu neer in alle hoeken van de stad.

Dé nieuwe pleisterplek is het Europacentrum aan de Van Iseghemlaan, een kolos van 35 verdiepingen midden in de stad.

De toren werd in de jaren zestig opgetrokken om de stad nieuw leven in te blazen. Dat mislukte.

Tien, vijftien jaar geleden stond de enige Oostendse wolkenkrabber half leeg. Verschillende Brusselaars grepen hun kans en kochten er

een betaalbare studio of flat.

Geertje Milis bijvoorbeeld, die in hartje Brussel woont en in de Dansaertstraat de bekende lingeriewinkel Underwear uitbaat. Vorig jaar kocht ze een kleine studio op de zestiende verdieping. “Een flatje in dit gebouw was net financieel haalbaar.”

Maar ze vindt het geweldig in de toren. “We zitten aan de achterkant en hebben een schitterend uitzicht op de stad, het hinterland en in de verte de zee bij Bredene. Magic,” zegt Milis. “In het gebouw is het een leuke mix van mensen, van armlastige huurders tot chique eigenaars.

Een echt allegaartje. Zo zien we vaak twee oudere homo’s naakt zonnen

“Ik had nooit ergens anders aan de kust iets willen kopen” GEERTJE MILIS LINGERIEWINKEL UNDERWEAR

op hun terrasje. Dat kan want er is hier geen vis-à-vis.”

Oostende is een bewuste keuze.

“Ik had nooit ergens anders aan de kust iets willen kopen. Dit is tenminste een stad, met een haven.

Ik hou van havens. Oostende is bovendien makkelijk te bereiken met de trein, ik heb geen auto. En het is een stad met een hoek af, net als Brussel. Ik heb dat nodig, een stad moet voor mij niet perfect zijn.”

Ze is er dan ook zeker twee weekends op de drie, en soms tijdens de week, veel meer dan ze op voorhand gedacht had. Strand, fietsen, wandelen, koken en brocantewinkeltjes afstruinen zijn de voornaamste bezigheden.

Heel vaak komen Fien en Tine Prophete mee, met wie ze haar zaak in Brussel al meer dan tien jaar runt.

De zusjes zijn afkomstig uit Oostduinkerke, wonen in Brussel en zijn ondertussen al even gek op Bruxelles-Plage. “De zee krijg je niet uit ons,” zegt Fien. “Oostende is Brussel aan zee, dezelfde mentaliteit,

BRUZZ | DE VERHALEN

Linda Van Waesberge: “Ook tussen de toeristen blijf ik me kleden zoals in Brussel.”

▲ 18 JULI 2018

I

17

De lokroep van Oostende

▲

BRUZZ | DE VERHALEN

dat edgy, schurende kantje heb je hier ook, door de vissers wellicht.

Bovendien lopen we hier constant bekenden tegen het lijf. De helft van ons klantenbestand zit hier.”

Of Geertje Milis ook permanent in Oostende zou willen wonen? Ze twijfelt. “Ik ben altijd blij als ik terug ben in de wirwar van Brussel. Ik denk dat ik Brussel te veel zou missen.

Beide is ideaal.”

Wie zich wel voltijds gevestigd heeft in het Europacentrum is journalist Gui Polspoel. Hij woont, twaalf verdiepingen hoger, in een appartement met zicht op zee. Links ziet hij de kustlijn tot voorbij Middelkerke, rechts kijkt hij uit op de nieuwe strekdammen en het historische staketsel. “Dat is het grote voordeel van het Europacentrum. Je ziet de zee, maar voor de helft van de prijs van een appartement op de dijk.”

dezelfde evolutie. “Het gebouw en de stad zijn weer erg populair, vooral bij Brusselaars uit de culturele wereld.

Die nieuwe aantrekkingskracht heeft ongetwijfeld te maken met het theaterfestival en het andere culturele aanbod van Oostende.”

Polspoel zou niet kunnen aarden in een andere kuststad. “Daar lijkt het in de winter alsof er een bom is gevallen, heel deprimerend met al die rolluiken dicht. Oostende is een stadje, maar geen provincienest. Het heeft iets internationaals.”

Er zijn ook de parallellen met Brussel. “Beide steden zijn kinderen van Leopold II. En beide zijn even slordig omgegaan met die architecturale erfenis.”

Maar de laatste jaren is Oostende, net als de meeste andere Vlaamse centrumsteden, er enorm op vooruitgegaan, vindt Polspoel.

“De nieuwe aantrekkingskracht heeft ongetwijfeld te maken met het theaterfestival en het andere cultuuraanbod” GUI POLSPOEL JOURNALIST

Polspoel verhuisde anderhalf jaar geleden naar de toren, maar hij woont al langer in de badstad. Jeugdsentiment bracht de geboren en getogen Brusselaar acht jaar geleden ertoe om een B&B te openen in een rijhuis in de charmante belle-époquewijk. “Als kind logeerde ik elke zomer een maand lang in Middelkerke. Met mijn fiets reed ik constant naar Oostende.”

Een B&B runnen is leuk, vertelt hij, maar je zit eindeloos te wachten op je gasten, die altijd op een ander uur arriveren. Uiteindelijk verkocht hij de boel en verkaste hij naar de 28ste verdieping van het Europacentrum.

“Wel grappig,” zegt hij. “In Brussel woonde ik op de dertigste verdieping van de Brusiliatoren in Schaarbeek.

De twee flatgebouwen zijn op hetzelfde moment gebouwd en stralen dezelfde sfeer uit. Ook in de Brusilia kon je de appartementen ooit voor een prikje kopen. Tot ze later hip werden, vooral bij jonge Vlamingen.”

In het Europacentrum ziet hij 18

I

18 JULI 2018

“Vande Lanotte heeft het niet slecht gedaan als burgemeester. Je moet iemand aan het hoofd van je stad hebben die zijn weg kent in politiek Brussel.”

Ook in zijn nieuwe heimat volgt hij de politieke ontwikkelingen met grote passie. Onlangs modereerde hij ook de groepsgesprekken ter voorbereiding van de nieuwe Stadslijst van Vande Lanotte. “Oostende is traditiegetrouw een rode stad, een arme stad ook met veel leefloners.

Maar het rode bastion lijkt te wankelen. Ook Bart Tommelein van Open VLD en Wouter De Vriendt van Groen azen op de burgemeesterssjerp. Het worden uiterst boeiende verkiezingen.”

Of hij nog wel eens naar de hoofdstad afzakt? “Zeker wel, ik werk nog voor Kanaal Z en ga soms naar theater in Brussel. Mijn twee zonen wonen er ook. En ik heb natuurlijk een abonnement op RSC Anderlecht.”

Genoeg rondgehangen in het

WeekendOostendenaar Geertje Milis , geflankeerd door de zusjes Tine en Fien Prophete.

© DUNDERWEAR

© DUNDERWEAR

Het Europacentrum, de nieuwe pleisterplek voor veel Brusselaars in Oostende.

BRUZZ | DE VERHALEN

Gui Polspoel: van de 30ste verdieping in de Brusiliatoren naar de 28ste in het Europacentrum.

maniak van uitzichten. In Istanbul keek ik op de Aya Sophia, in Berlijn op Tiergarten.”

Zijn werktafel heeft hij dicht bij het raam gezet, maar het licht is gedurende de dag zo hel, dat hij regelmatig wegvlucht naar de bibliotheek.

Waarom hij niet terug naar Brussel ging na zijn buitenlandse omzwervingen? “Ik had het gehad met Brussel, met de stress van de stad. Er is daar ook eigenlijk niets veranderd. Je ziet dezelfde mensen op dezelfde terrassen. Ze vragen zelfs niet wat je de afgelopen tien jaar gedaan hebt.”

Bij aankomst in Oostende trof hem weliswaar dezelfde esthetiek van de lelijkheid als in Brussel. “Ik moest naar adem happen bij de aanblik van zoveel lelijkheid. Het Mijnplein, hier vlakbij, of de nieuwe Vistrap voor mijn deur. Afzichtelijk.” Maar hij stelt vast dat Oostende, na jaren van verloedering, veel moeite doet. “De stad komt van ver, maar het is aan het kantelen.”

Sowieso is hij vooral gericht op de zee. “Oostende bestaat uit twee helften, je hebt de stad en je hebt de

▲

Europacentrum. We lopen de Van Iseghemlaan af richting dijk en maken de bocht naar de Visserijkade.

Daar woont, boven visrestaurant Blaffetuurken, designkenner, curator en schrijver Max Borka. Tien jaar geleden vertrok hij uit Brussel om in Istanbul en Berlijn te gaan wonen en werken. Moe en gedesillusioneerd over de Duitse mentaliteit en het designwereldje keerde hij vorig jaar terug naar België, naar Oostende. “Ik had er genoeg van om altijd risico’s te nemen, genoeg ook van die designevenementen waar maar vijftien procent van de inhoud die je er in wilt stoppen, wordt gerealiseerd. In Oostende hoopte ik tot mezelf te komen en eindelijk te doen wat ik al veel langer wilde doen: een boek schrijven. Ondertussen ben ik toch weer bezig met enkele projecten, in Beauvoorde en Beijing. De aard van het beestje wellicht.”

Zijn oude, sober ingerichte etage op de derde verdieping biedt een geweldig uitzicht op de jachthaven en de oosteroever met de vuurtoren, de vismijn en de talrijke nieuwbouwprojecten. “Geweldig, toch? Ik ben een

18 JULI 2018

I

19

2016 2017 2018 ‘Best Bank’, dat zijn we samen.

Al voor de 3e keer !

Dankzij u viel KBC Brussels/KBC opnieuw in de prijzen tijdens de Euromoney Awards for Excellence.

Bedankt!

kbcbrussels.be/bankaward

De lokroep van Oostende

▲

BRUZZ | DE VERHALEN

Max Borka: “In Brussel is het klimaat bijzaak, hier niet.”

zee. Ik ben hier voor de zee.” Het liefste wat hij doet, is met het overzetbootje oversteken naar de duinen van Bredene. In de stad komt hij vooral voor de uitstekende voedingswinkels, de bakker, de groenteboer, viswinkel Luk. En er is de ongelofelijke vriendelijkheid van de Oostendenaren. “Ik ben hier heel goed opgevangen.”

Aangespoelden, zo worden de ‘vreemde’ bewoners door de rasechte Oostendenaren genoemd.

“Dat is het juiste woord. Je komt de gekste mensen tegen, iedereen heeft wel een reden om hier verzeild te raken en dat is niet noodzakelijk omdat het zo goed gaat. De sociale voorzieningen zijn hier optimaal.”

Na een jaar aan ’t zeetje voelt Borka zich als herboren. Nochtans was de winter niet makkelijk. “Eind januari en februari waren heftig.

Vrienden hadden me voor dat zwarte gat gewaarschuwd. Het komt door het weer. Koud, nat. In Brussel is het klimaat bijzaak, hier niet.”

Wat het effect is van de veranderende seizoenen, zal stiliste Linda Van Waesberge nog moeten ondervinden. Zij verruilde pas vorige maand haar appartement met geweldig panorama in de Dansaert-

straat voor een optrekje met een eerder banaal uitzicht in het stille en verre Raversijde, een zuidelijke uitloper van de stad.

Toen het nieuws van haar verhuizing bekend raakte, werd in de Dansaertstraat met ongeloof gereageerd. ‘Linda, weg uit Brussel?’

Zelf kan ze het ook nog altijd niet helemaal geloven. “Ik heb 34 jaar in dat appartement gewoond. Ik zit met super glue vast aan Brussel.”

Maar soms zijn er in het leven omstandigheden die nopen tot opmerkelijke beslissingen. Van Waesberge huurde het appartement en ze vreesde eruit gezet te worden zodra de oude eigenares zou overlijden. Bovendien drongen haar ouders, die al een hele tijd in Raversijde wonen, er al lang op aan dat zij ook die kant op zou komen.

“Toen in hun huis een etage

vrijkwam, heb ik maar beslist om te gaan, meer een pragmatische beslissing dus dan een echte keuze voor Oostende. Maar hadden mijn ouders elders in Vlaanderen een huis gehad, dan had ik het niet gedaan. Zoveel is zeker.”

Haar nieuwe stulpje, in een zijstraat van de dijk, heeft ze geschilderd in de vrolijke kleurtjes van haar eigen nieuwe verfcollectie en gedecoreerd met de fleurige retro-accessoires die ook haar flat in de Dansaertstraat sierden. “Ik noem het hier ‘thuis’ omdat mijn spullen er staan. Maar het voelt nog niet helemaal zo. Vooral de ochtenden zijn anders. In Brussel had ik de hele wereld binnen handbereik. Ik stond op, liep de deur uit om de krant en kaas te kopen en kwam overal bekenden tegen. In Raversijde is niets, zelfs geen krantenwinkel. Het

“Ik noem het hier thuis omdat mijn spullen hier staan, maar het voelt nog niet helemaal zo” LINDA VAN WAESBERGE STILISTE

is de woestijn. Om iets te kopen, om naar de cinema te gaan, om mensen te zien, overal moet je moeite voor doen.”

Maar Van Waesberge is, zoals steeds, wreed positief. Ze neemt ons mee naar een bank op de dijk, haar bank. “In Brussel nam ik elke ochtend een foto vanuit mijn appartement, nu doe ik het vanaf deze plek.” En ze is vast van plan om zich, ook te midden van de toeristen, te blijven kleden zoals in Brussel.

Vandaag is dat: zwierige zwarte broek, witte blouse, rieten hoedje en tas, en rode espadrilles met witte stippen. Dartel loopt ze het ouderwets stille strand op. “Je hebt hier de zee voor je alleen. Daar geniet ik van. En van de lucht. Als ik in Brussel uit de trein stap, voelt het altijd drukkend. Hier lijkt er iets van je af te vallen.”

Bovendien heeft ze een ‘opvangadres’ in Brussel. “Toen Sonja Noël van Stijl (kledingzaak in de Dansaertstraat, red.) van mijn plan hoorde, bood ze spontaan haar bovenste verdieping aan als pied-à-terre. Dat is mijn redding. Ik zal dus nog vaak in Brussel zijn, in de Dansaertstraat. Vanaf nu leid ik een dubbelleven.”

18 JULI 2018

I

21

Opinie

Forum & lezersbrieven

Densiteit, mobiliteit en groenruimte in steden

‘Kom van achter die schetstafel vandaan’ “Architecten, ingenieurs en planners zouden beter een optrekje in de buurt nemen, voor ze aan de schetstafel gaan zitten.” Dat zal volgens Anne Leemans, manager bij het consultantbedrijf Fontana Identity & Design, het veelzijdig gebruik van de openbare ruimte stimuleren en verbindend werken.

K

BRUZZ | DEBAT

ijk naar de stad als een poly-centrisch dynamisch network verbonden door ‘bruggen’,” roept Leemans op. “Zonder verbindingen krijgen kernen amper aandacht, worden ze als onveilig bestempeld, raken ze geïsoleerd, en verarmen. In een actief netwerk, worden ze beter van elkaar, van de onderlinge uitwisseling, charmes en animatie.

Samenwerking maakt hen weerbaar.”

“De parallel tussen centra of kernen en pleinen, piazzas of publieke ruimte spreekt voor zich, Toch wordt vervolgens de onderlinge afhankelijkheid tussen een goed functionerend openbaar vervoersnetwerk en een kwaliteitsvol netwerk van openbare ruimtes vaak niet ingezien en allerminst bevorderd. Onderzoek in verschillende metropolen in ontwikkelde economieën heeft nochtans meer dan eens aangetoond dat sedert het begin van de 21ste eeuw het autogebruik achteruitgaat ten voordele van zachte weggebruikers en openbaar vervoer.”

“De achteruitgang blijft echter relatief aangezien in verschillende steden, waaronder ook Brussel, voor afstanden tussen een en drie kilometer in 42 procent van de gevallen nog steeds de auto wordt gebruikt. Het spreekt vanzelf dat als we in de toekomst meer leefbare steden willen, de bevordering van

22

I

18 JULI 2018

zachte mobiliteit inclusief de omslag naar duurzame mobiliteit samen met de ontwikkeling van groene en kwaliteitsvolle openbare ruimte dé belangrijkste uitdagingen opgelegd aan planners en overheden zijn vandaag.”

“Waarom? Zachte mobiliteit en openbaar vervoer gaan hand in hand. Te voet spring je immers makkelijker op bus, tram of metro dan per auto. Fietsen en wandelen houden je fit, schoenen nemen minder plaats in dan auto’s en parkings, met als gevolg een meer efficiënte bodembezetting en betere volksgezondheid. In dit verband heeft onderzoek ook uitgewezen dat in regio’s met intens autogebruik vaak obesitas voorkomt. Het succes van zachte mobiliteit is anderzijds afhankelijk van de veiligheidsbeleving en het gebruiksgemak, de toegankelijkheid en nabijheid van elementaire diensten.

Met andere woorden: als de

stoepen er goed bij liggen en de doorgang en oversteek makkelijk, zullen ouderen en mensen met een beperking eerder voor zichzelf beter kunnen instaan en buiten komen, dan een beroep te moeten doen op derden om voor hen te zorgen.”

GROENRUIMTE “Als we akkoord gaan dat sommige openbare ruimte, zoals express- en snelwegen niet bestemd is voor wandelaars of fietsers, ligt het dan andersom ook niet voor de hand dat auto’s of motoren evenmin een plaats krijgen op of rond sommige pleinen. Net zoals express- en snelwegen moeten ook stedelijke openbare en groenzones voldoen aan specifieke en contextgebonden eisen inzake duurzaamheid, veiligheid, onderhoud, uitrusting en lay-out. Waardevolle stedelijke groenruimte is essentieel om bewoners toe te laten met elkaar om te gaan en beter te leren kennen, te rusten en tot zichzelf te komen.

Aan architecten, ingenieurs en planners van openbare ruimte daarom het dringend verzoek te opteren voor een transversale aanpak en vooraleer ze aan de

“Het potentieel aan levenskwaliteit in Brussel is zeer ongelijk verdeeld tussen verschillende buurten” ANNE LEEMANS MANAGER FONTANA

schetstafel gaan zitten tijdelijk, en niet alleen voor werfvergaderingen, een optrekje in de betrokken buurt te nemen of eens op de fiets, te voet of zittend of lezend op een bank of zelfs spelenderwijs ervaring op te doen. Zich beter visualiseren hoe voor andere gebruikers van de ruimte deze riscoloos en aangenaam kan worden gemaakt, zal ongetwijfeld een succesvol plan voor een veelzijdig gebruik opleveren.”

“Terug nu naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat met een totale oppervlakte van 16.200 ha en meer dan 8.000 ha aan groenruimte (parken, bossen, het Zoniënwoud, kerkhoven en sportterreinen) cijfermatig een zeer groen gewest is. Het potentieel aan levenskwaliteit is echter zeer ongelijk verdeeld tussen verschillende buurten, te wijten aan een schrijnend onevenwicht tussen enkele parkarme en dichtbevolkte buurten - waar inwoners vaker op straat leven.”

“Vergelijken we enerzijds de Bosniëwijk in St-Gillis met 38.347 inwoners per km², Historisch Molenbeek met 25.923, Hallepoort met 26.993 met anderzijds Diesdelle, Ukkel met 1.335 inwoners per km² of Putdael, St-Pieters Woluwe met 1.820 inwoners per km². Het gebrek aan ruimte in de eerstgenoemde buurten, impliceert tegelijkertijd een enorme druk op de fysieke, psychische en sociale gezondheid van de bewoners.”

“Hierop geen antwoord bieden is zonder meer een tijdbom en wijst op afwezigheid van inzicht in de

lezersbrieven@bruzz.be Zaterdagplein (1)

“De problematiek is niet uniek voor Brussel. Vergelijkbare contrasten zien we terug in Parijs waar in het 11e arrondissement (Popincourt) in 2014 niet minder dan 42.138 inwoners per km² waren en in het 16e (Passy) slechts 52,96 per km². In verschillende steden ter wereld zijn de groenere zones vaak ook de meer welstellende, en leidt vergroening meer dan eens ook tot hogere vastgoedprijzen en ‘gentrificatie’.“ “Een interessante aanpak om dit gevolg in te perken wordt ontwikkeld in Toronto waar een aantal ngo’s planners en overheden succesvol heeft aangemoedigd om participatief te werk te gaan en ruimte te bieden aan co-creatie. In het bijzonder werd er geopteerd om niet in de eerste plaats te kiezen voor een fijnzinnig ontwerp van groenruimte, maar op vraag van de lokale bewoners voor zones voor stedelijke landbouw, volkstuinen en speelpleinen die inspelen op hun lokale behoeften, zoals voedselkwaliteit, veiligheid en beveiliging, werkgelegenheid inclusief volksgezondheid.”

“Het resultaat van een dergelijke aanpak is niet alleen vergroening en betere beloopbaarheid van de openbare ruimte en daardoor ook de versterking van de band tussen openbare ruimte en openbaar vervoer, maar ook dat de sociale cohesie en dialoog zich herstellen en een nieuwe of tweede kans krijgen.”

lezersbrieven@bruzz.be Opgesloten

Bewoners Zaterdagplein lusten nieuwe kunstinstallatie niet

Mijn straat ‘Zonder zorgen’ (Rue Sans Souci) is compleet afgesloten van de andere wegen in de buurt.

Ze is anderhalve kilometer lang en nergens kan je rechts afslaan.

Geïmproviseerde verbodstekens beletten dat plots. Vroeger (zie groen tracé) kon je gewoon om de hoek naar de Troonstraat rijden. Dat is nu afgeschaft. De Troonstraat is zeer belangrijk voor onze buurt. Van daaruit hebben we een verbinding met de Belliardstraat die ons naar de snelweg naar Leuven en naar

Twee weken geleden verscheen er onverwachts een nieuw kunstwerk op het Zaterdagplein, TactileRiver. De bewoners zijn er niet over te spreken. “Het piepkleine pleintje is gemassacreerd,” zegt Benoît van Innis, zelf kunstenaar en bewoner van het plein. — BETTINA HUBO

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene;

faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

© BRAL

actileRiver of ‘streelrivier’ is een constructie van oranjerode panelen, die bijna het hele plein innemen, met daarop een wandelstrook van glasplaten. De catwalk moet een rivier voorstellen. In de glasplaten zitten ledlampjes waarmee het effect van bewegend water wordt nagebootst, in verschillende kleuren. Door de ingebouwde sensoren reageert de digitale rivier bovendien op voetstappen.

De maker is Benoît Joveneau, een Brusselaar die zich tot dusver vooral heeft beziggehouden met podiumkunsten en evenementen, en die er al langer van droomde om het water van de Zenne via een digitale ingreep opnieuw een plaats te geven in de stad. Met de handelaarsvereniging LakenBegijnhof, een nieuwe, nog kleine organisatie, bereikte hij een akkoord om de installatie te plaatsen op het Zaterdagplein. De handelaars hoopten dat het tot meer passage zou leiden op het pleintje.

De digitale rivier werd op 21 juni feestelijk ingewijd door de Brusselse schepenen Marion

Lemesre (MR) en Els Ampe (Open VLD). De stad betaalde immers 50.000 euro, een flink deel van de totale kostprijs. De installatie blijft minstens drie maanden staan, maar wordt mogelijk permanent.

Dat willen de omwonenden tot elke prijs vermijden. Benoît van Innis schreef ondertussen namens de bewoners een protestbrief, die uitgehangen werd op de gevel van het gebouw op nummer dertien. ”Wij wisten van niets,” zegt hij.

“Het wijkcomité was niet op de hoogte en er was ook geen bouwaanvraag, terwijl de burger daartoe wel verplicht is voor elke kleine aanpassing. Plots stond het voor onze neus, een mastodont.”

Hadden ze Van Innis als kunstenaar gevraagd om een werk voor het pleintje te ontwerpen, dan zou hij gezegd hebben: het heeft

geen zin. “Dit is een piepklein plein met bomen en terrassen. Het heeft geen kunstwerk nodig. Geef ons gewoon onze kasseien terug.”

De installatie werkt volgens Van Innis ook niet naar behoren. “Elke dag zit de kunstenaar er nog aan te prutsen, puur amateurisme. Hij wil de Zenne nabootsen, maar de Zenne heeft hier nooit gelopen.

Bovendien is de installatie afschuwelijk lelijk, een onding, een affront. Dat hiervoor 50.000 euro overheidsgeld gebruikt wordt, is een schande als je weet hoe hard de culturele verenigingen in de stad moeten vechten voor subsidies.”

Maar valt er over smaak en kleur wel te twisten? “Zeker wel,” zegt Van Innis. “Als kunstenaar in de stad heb je heel veel verantwoordelijkheid. Ik heb ook kunstintegraties gedaan in publieke gebouwen.

“De enige oplossing is: in de container en weg ermee” BENOÎT VAN INNIS KUNSTENAAR

Namen brengt. In het rood: de omweg die we nu moeten doen om bij de Troonstraat te geraken. Het is pure Kafka en niet ecologisch. Komt erbij dat ze de straat (Goffin) die tussen onze straat en de Troonstraat ligt van richting hebben veranderd. Wat is het nut van twee evenwijdige straten die gelijk oplopen, zonder onderlinge verbinding? De schepen van Mobiliteit van Elsene ziet er geen graten in. Op Facebook - Ixelles/ Elsene… par ses habitants… pour ses habitants - denkt men er anders over. Sylveer Vanholme, Elsene

Schepenen Els Ampe en Marion Lemesre

(links achter Ampe) bij de inhuldiging van het kunstwerk.

© TWITTER ELS AMPE

In het metrostation Maalbeek bijvoorbeeld. Daar hebben we, met veel respect voor de omgeving, vier jaar aan gewerkt, samen met de architecten. Het resultaat is er ook naar. Het is een leefbaar station geworden dat de Brusselaars mooi vinden.”

DE STAD IS GEEN PRETPARK Volgens Van Innis bepaalt de streelrivier ondertussen het hele leven van de bewoners. “We staan op en zien dat gigantische oranje platform, ‘s nachts schijnt het felle blauwe licht binnen in onze appartementen. Het is een

aanslag op ons privéleven.”

“Ik hou van Brussel, maar ze moeten dringend stoppen met van de stad een pretpark te maken om zo meer toeristen te lokken. Brussel moet zijn authenticiteit behouden.

Wij willen niet in Disneyland wonen.”

De bewoners willen de handelaarsvereniging, die mee het initiatief nam voor het kunstwerk, niet met de vinger wijzen. “Die vereniging is onervaren en bestaat voornamelijk uit de twee restaurants die sinds een jaar op het pleintje gevestigd zijn. Wij zijn heel blij met de komst van die fijne horecazaken.

Ze zijn een beetje naïef geweest.”

De voorzitter van de vereniging, tevens eigenaar van een van de restaurants, is blijkbaar ook geschrokken van het resultaat en hij vroeg Van Innis intussen om het kunstwerk te ‘verbeteren’. “Maar er valt niets te verbeteren. De enige oplossing is: in de container en weg ermee.”

BRUZZ | DEBAT

NIET ALLEEN IN BRUSSEL

Forum & lezersbrieven

BRUZZ | DE VERHALEN

noden van een diverse stedelijke samenleving.”

Burgemeesters

Guy Cudell (BRUZZ 1623) was een schitterend voorbeeld van die kleurrijke ‘baronnen’. Zijn eigengereidheid was zo ontwapenend dat je er niet kwaad op kon zijn. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in oktober 1976 – het FDF was toen nog in volle glorie - hadden CVP, Volksunie, “Rode en Blauwe Leeuwen” in achttien van de negentien gemeenten gezamenlijke Vlaamse eenheidslijsten Opinie Win ingediend. Ik was getuige voor onder meer Sint-Joost, waar de pas afgestudeerde Patrick (?)

De Vlieger (VU), een gepensioneerd plaatselijk ‘Geef ons onze journalist van Het Laatste Nieuws (PVV-strekking) kasseien terug’ gevonden had om samen een eenheidslijst in te dienen. Een week voor de verkiezingen waren de enorme verkiezingskaravanen van Cudell samengestroomd op het Sint Joostplein waar de T burgemeester de geestdriftige massa militanten toesprak tot plots boven het lawaai klanken Win een wandeling langs de Brusselse street art hoorbaar waren van de Vlaamse Leeuw. Cudell onderbrak zijn toespraak en kondigde aan dat de karavaan van “Vlaams” in aantocht was en vroeg de massa haar door te laten. Zoals de Bijbelse Jordaan op bevel van Jozua, schoof de massa op voor zo’n project. Zoals Benoît Van Innis aangeeft, bevel van Cudell uiteen en opende een middeneen kaakslag voor allerlei culturele organisaties in weg breed genoeg voor een grote verkiezingskarade stad of wie met kunst bezig is en het al eens in vaan, maar de karavaan bleek te bestaan uit twee haar hoofd haalt om daar een subsidiedossier voor man in een “vrachtwagentje”. De Vlieger had op in te dienen bij de overheid bijvoorbeeld. Een het dak een luidspreker gemonteerd die luidruchopenbare ruimte dient niet alleen als knuffelruimtig Ze zullen hem niet temmen speelde en nog te voor toeristen. Laat aub na alles te willen hoorbaar was toen zij het plein allang verlaten invullen met onzin waarvan iedereen doorheeft hadden. De Vlieger werd verkozen. In zijn jeugdige dat het een valkuil is zodat we er wat geld zouden overmoed had De Vlieger begrepen dat hij niet zou uitgeven. Geef de juiste mensen de ruimte om de opvallen met de traditionele thema’s van alle stad van onderaf op te bouwen. partijen, maar moest inzetten op het enige thema Nico Sall, Brussel waarop hij een monopolie had, de Vlaamse beweging. Jaren later kwam ik opnieuw in contact met Cudell, in minder aangename omstandigheAls bewoner van het Zaterdagplein kan ik niet den. Ik was door drie “jongeren” overvallen en anders dan Benoît Van Innis gelijk geven. Toch nog afgetuigd in de mezzanine van metro Kruidtuin. dit: die TactileRiver reageert helemaal niet op voetDe televisie wijdde er een debat aan met onder stappen. Hoe je er ook op gaat springen of dansen. anderen Cudell. Die verklaarde dat buiten het Het lijkt wel een disco-danspiste. Deze miskleun is voorval in de metro zijn gemeente absoluut veilig niet alleen erg lelijk, maar ook hinderlijk voor de was. Toen de journalist voorzichtig opmerkte dat bewoners. In deze ‘voetgangerszone’ is volgens onlangs een hotelgast in de tuin van het hotel het plakkaat van de stad lossen en laden mogelijk vermoord was, antwoordde Cudell: “Ah, oui, vous tussen 4 en 11 uur. Probeer maar eens op dat avez raison. Mais à part un cadavre, il n’y a pas platform van spaanderplaten stookolie te laten d’insécurité chez nous.” Was dat cynisme of leveren, laat staan dat een brandweerwagen op dit kinderlijke naïveteit? Ik opteer voor het tweede … geteffer van koefeleirs – excuseer mijn Brussels André Monteyne, Jette

BRUZZ | DEBAT

© YELLOW DESIGN FOUNDATION

- zou kunnen staan bij een brand. En visueel zit het ook fout: deze langwerpige constructie doet het effect ‘plein’ teniet, zodat er van plein niets overblijft en benadrukt het effect ‘straat’.

Lucas Catherine, auteur.

De kwaliteit van het kunstwerk op het Zaterdagplein (BRUZZ 1623) is inderdaad bedroevend en ondermaats, een begeleidende tekst is pseudo-intellectueel en hoogdravend en niet ter zake. Het eigenlijke werk is een installatie van kleur veranderende ledlichtjes. Daarbij is het slecht uitgevoerd, de sokkel is disproportioneel en dus saboteert het werk als het ware zichzelf. Bovendien is er nu geen sprake meer van wat sinds de straat autovrij gemaakt werd een echt pleintje zou kunnen zijn. Verbijsterend ook te moeten aanzien met wat voor een gemak een handelsvereniging van twee dagen oud twee schepenen en een aanzienlijke som geld van de overheid meekrijgt

Wedstrijd

In een jaar tijd zijn er in Brussel heel wat muurschilderingen opgedoken die stof deden opwaaien.

Wie zijn die artiesten? Hoe zijn de muurschilderingen gemaakt?

Dankzij BRUZZ mogen tien duo’s die Brusselse street art ontdekken. In het kader van Brussel Danst op woensdag 11 juli 2018

loodst gids Eric De Jonge zijn publiek langs een reeks seksueel getinte muurschilderingen en bloederige taferelen.

Zin in winnen? Stuur voor vrijdag 6 juli 2018 14 uur een mail naar win@bruzz.be met als onderwerp Wandeling Brussel Danst.

De tien winnaars worden via mail verwittigd.

> De wandeling begint op 11/7 om 14 uur en duurt anderhalf uur > De winnaars moeten zich om 13.45 uur aanmelden bij het vertrekpunt Kanal > Gratis drankje bij aankomst op de Grote Markt

© PHOTONEWS

22

I

4 JULI 2018

4 JULI 2018

I

23

Zaterdagplein (2)

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

18 JULI 2018

I

23

SERIE

Kleurrijke burgemeesters

BRUZZ duikt de geschiedenis in met portretten van enkele kleurrijke burgemeesters.

© PHOTONEWS

Een groot socialist, een autoritair man Niet alleen het stadion, maar ook een school, een laan en een square werden naar Edmond Machtens genoemd. Machtens heeft flink zijn stempel op Molenbeek gedrukt, maar de bevolking gunde hem ook de nodige tijd: veertig jaar burgemeesterschap. — DANNY VILEYN

H

et is koud die zaterdagochtend 9 december 1978 als een enorme massa de laatste eer bewijst aan de socialistische burgemeester Edmond Machtens in de Salle des pas-perdus van het Molenbeekse gemeentehuis. Het gemeenteplein loopt langzaam leeg als de duizenden inwoners van Molenbeek de rouwstoet volgen naar de gemeentelijke begraafplaats. In de verte luiden de klokken van de Onze-Lieve-VrouwMiddelareskerk. Pastoor Lode Stoffels wil op zijn manier hulde brengen aan een man die zijn geloof niet deelde. De scene - die boekdelen spreekt - staat beschreven in een nummer van het tijdschrift Molenbecca uit 2009 dat aan Edmond Machtens gewijd is.

Edmond Machtens is de zoon van een eenvoudige bakkersgast die van Mechelen naar Molenbeek verhuisde. Hij brengt het tot verzekeringsinspecteur bij La Prévoyance Sociale, maar Edmond is ambitieus en blijft zich met avondlessen bijscholen. Hij komt de eerste keer in de gemeenteraad in 1932 omdat een partijgenoot zijn mandaat niet opneemt. Zeven jaar later wordt hij de eerste socialistische burgemeester van Molenbeek, een primeur, de liberalen hadden sinds 1879 onophoudelijk de sjerp mogen omgorden.

Machtens wordt burgemeester op 1 februari 1939, op 3 september

24

I

18 JULI 2018

verklaart Duitsland de oorlog aan Frankrijk en Engeland, op 30 november valt de Sovjet-Unie Finland binnen. België roept zijn soldatenreservisten op. Dat is de context waarin Machtens burgemeester wordt. Machtens dient tijdens de oorlog in het verzet, na de oorlog krijgt hij eretekens omdat hij Joden gered heeft.

Maria Vandenbosch die 47 jaar als bediende bij de gemeente Molenbeek gewerkt heeft en Machtens goed gekend heeft, vertelt: “Voor de Tweede Wereldoorlog telde Molenbeek veel Joodse handelaars.

De ouders van David Lachterman (gedurende vele jaren een bekende RTBF-journalist, red.) bijvoorbeeld hadden een winkel van stoffen en kostuums aan de Gentsesteenweg, en in de Pradostraat, de schoenenstraat van Molenbeek, waren het vooral Joden die de winkels uitbaatten. Op de gemeentelijke begraafplaats van Molenbeek ligt ook de enige Joodse gemeentesecretaris die Brussel gekend heeft, begraven. Machtens mocht naar Israël om de onderscheiding ‘Le juste parmi les nations’ in ontvangst te nemen.”

Na de oorlog geniet Machtens erkenning bij brede lagen van de bevolking en bij alle politieke partijen: op 1 februari 1947 beslist de gemeenteraad unaniem om de gemeentelijke technische school voor meisjes aan de Gentsesteenweg naar Machtens te noemen.

“Op een dag riep Machtens mij bij zich.

Ik moest me laten syndiceren.

Bij de socialisten natuurlijk” MARIA VANDENBOSCH OUD-GEMEENTEBEDIENDE

Het was aan die Edmond Machtensschool dat Maria Vandenbosch op 30 juni 1959 haar diploma handel behaalde als eerste van de klas. Op 1 juli begon ze te werken.

Ze was de eerste vrouw op de dienst bevolking na de Tweede Wereldoorlog. “Ik mocht in de bevolkingsregisters schrijven omdat ik zo’n mooi handschrift had en omdat ik Nederlandstalig was. Op de dienst werkten hoofdzakelijk oudere, Franstalige mannen, ik werd er als jong meisje van nog geen achttien goed onthaald. Ik was er de chouchou.”

De realisaties van Machtens zijn enorm. In het julinummer van Molenbecca van dit jaar somt Jean Boterdael, de echtgenoot van Maria Vandenbosch de realisaties op. “De afbraak van achterbuurten en de bouw van meerdere honderden sociale woningen, de renovatie van het Karreveldkasteel ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling van 1958, de oprichting van meerdere scholen, de aanleg van sportterreinen in het Marie-Josépark, het stadion van Crossing, het eerste Olympisch overdekte zwembad in Brussel.”

KIESPROPAGANDA Machtens was volgens Vandenbosch een uitzonderlijke burgemeester, hij kende zijn bevolking, de namen, de voornamen van de mensen rondom hem. “Machtens was een grote socialist en een goede patron, maar ik moet toegeven dat hij autoritaire trekjes had. Ik herinner me levendig de staking tegen de Eenheidswet van Gaston Eyskens in december 1960-januari 1961. We begonnen een dag later te staken dan de meesten en we staakten ook een dag langer, we werden tijdens de staking doorbetaald, maar na de staking moesten we wel het werk inhalen.

Er lagen stapels adresveranderingen op mij te wachten.”

Ook de vuilnisbakken waren tijdens de staking niet leeggemaakt, heel erg stinken deden ze weliswaar niet, ze waren vastgevroren aan de trottoirs. Na de feesten voor de overgang van oud naar nieuw vond Machtens dat het vuil niet langer kon blijven liggen. “Al het gemeen-

DEZE WEEK EDMOND MACHTENS

1902 geboren in Sint-Jans-Molenbeek 1933 voor het eerst gemeenteraadslid

1939 eerste schepen, na een maand al burgemeester 1940-1945 actief in het verzet

waarvoor hij de Joodse onderscheiding ‘Le juste parmi les nations’ krijgt

1973 het stadion van RWDM wordt het Edmond Machtensstadion 1978 overlijdt in Brussel

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

tepersoneel, directeurs, chefs, bedienden en arbeiders moesten helpen bij het ophalen van het vuilnis,” vertelt Vandenbosch. “De gemeentesecretaris, die een stijve hark was, kreeg ‘toevallig’ een hoop vuilnis met restaurantresten over zich heen. Zijn vrouw klaagde dat hij bij zijn thuiskomst stonk naar oesters en vis.”

Het naoorlogse België was het België van de verzuiling, je was katholiek, socialist of liberaal. Als socialist was je bij de socialistische mutualiteit, de vakbond en de Coop (coöperatieve winkels), daar viel niet aan te ontsnappen. Dat mocht Vandenbosch ondervinden toen ze op een dag bij Machtens geroepen werd. Haar collega’s dachten dat ze iets mispeuterd had, je werd niet zomaar bij de burgemeester geroepen. “Hij deelde me mee dat ik me moest laten syndiceren. Bij de socialisten uiteraard. Zonder tegenspraak.” Ook als het verkiezingen waren, werd het gemeentepersoneel ingezet, vertelt Vandenbosch. “Ter gelegenheid van de gemeenteraadsverkiezingen van 1958 was er zes maanden zomerdienst, we werkten van zeven tot één, vele namiddagen moesten we kiespropaganda plooien en in enveloppen steken. Weigeren behoorde niet tot de opties. We mochten wel onze kinderen meebrengen.”

BAL VAN DE BURGEMEESTER

▲

Nog altijd zijn er Brusselse gemeenten waar er jaarlijks een Bal van de burgemeester wordt gehouden, maar de grandeur van weleer is er niet meer. Maria Vandenbosch was vele jaren van dienst. “De vrouwen moesten in lange jurk de programma’s aanreiken en een bloemetje geven, de mannen moesten in pak en das de gasten begeleiden naar hun voorbehouden plaatsen. Bouwondernemer Jean-Baptiste L’Ecluse, ook vele jaren voorzitter van RWDM, tekende altijd present. Als hij in de buurt was, was de rekening voor hem. Ik weet nog goed dat Machtens en de burgemeester van Sint-Joost Guy Cudell champagne

Edmond Machtens overhandigt bloemen aan de winnaar van de motorcross in Brussel.

18 JULI 2018

I

25

Kleurrijke burgemeesters: Edmond Machtens

▲

à volonté dronken op zijn kosten.”

Machtens mag dan een autoritaire socialist geweest zijn, hij werd gedragen door brede lagen van de bevolking, ook door niet-socialisten, vertelt Maria Vandenbosch. ”Ik herinner me de wijding van een jonge pastoor van Spaanse afkomst in de Sint-Barbarakerk. Machtens liet de rode loper naar de kerk leggen en woonde de plechtigheid bij.”

Met actievoerders daarentegen had Machtens weinig op, zo herinnert Guido Vanderhulst, oprichter van La Fonderie en het buurthuis La Rue zich. “Halverwege de jaren 1970 voerden we actie voor goede trottoirs, voor vuilnis-

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

“We voerden actie voor vuilnisbakken op straat en tegen de afbraak van oud-Molenbeek.

Machtens stuurde de politie op ons af” GUIDO VANDERHULST OPRICHTER LA FONDERIE

bakken op straat en tegen de afbraak van oud-Molenbeek.

Machtens stuurde de politie op ons af.”

Voormalig woordvoerder van de MIVB Leo Camerlynck herinnert zich een zitting van de Molenbeekse gemeenteraad in 1976-1977.

Hij woonde de zitting bij als acievoerder bij de Brusselse Raad voor het Leefmilieu (BRAL), op de agenda stond een punt over het Scheutbos. “Er was een FDF’er die vreselijk aan zeveren was, toen hij gedaan had, vroeg Machtens hem: ‘Heb ik u het woord gegeven? Heb ik u laten uitspreken? Hebt u kunnen zeggen wat u wou?’ IJzige stilte. En dan Machtens weer: ‘Weet ge hoe ze dat in Brussel noemen? Bucht in pakskes.

Revenons aux choses sérieuses.’”

Later, onder Machtens’ opvolger, Marcel Piccart (eerst PS, dan FDF) zakte Molenbeek weg in een diepe crisis.

26

I

18 JULI 2018

Drie suppoosten & hun lievelingskunstwerk

Met een neus voor schoonheid U kent ze vast en zeker, de mannen en vrouwen die in musea en bij tentoonstellingen een oogje in het zeil houden. Suppoosten heetten ze vroeger, vandaag zijn ze erfgoedbewaker of cultureel mediator.

Maar wie zijn ze? Wij trokken onze stoute schoenen aan, stelden vragen, en maakten kennis met drie boeiende persoonlijkheden, die poseren bij hun favoriete kunstwerk. — DANNY VILEYN, FOTO’S BART DEWAELE

A

lexander Bordon (37) werkt sinds augustus vorig jaar in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) aan de Regentschapsstraat als erfgoedbewaker. Hij haalde een diploma Vrije Kunsten aan Sint-Lukas in Brussel, al vanaf zijn derde namen zijn ouders hem mee naar tentoonstellingen. Alexander Bordon schildert, hij maakt collages, sculpturen en maakt muziek. Wat hem opvalt: in de Koninklijke Musea voor Schone

Kunsten ziet hij veel Aziaten passeren.

Alexander Bordon heeft De dood van Marat van Jacques-Louis David gekozen om over te praten. Al vanaf zijn hogere studies is hij geïntrigeerd door het schilderij. Een piëta noemt hij het. “Weet je dat er toeristen en kunstkenners zijn die alleen voor Marat - plus soms voor Rubens’ Vier studies voor het hoofd van een Moor - naar het museum komen? En ik begrijp dat maar al te best. Eerst is er het verhaal van

Reportage

ALEXANDER BORDON KMSKB

hout aan de schouder, tussen zijn lichaam en zijn arm? Ik heb me weleens afgevraagd of hij begonnen is met een wijde houten achtergrond. De achtergrond, zoals die op het schilderij te zien is, die irisdrukachtige achtergrond was in die tijd uitzonderlijk. Vooral de hand intrigeert: de hangende arm met de hand die weer naar de aarde gaat, ook bij de boeddha zie je dat.”

En de toekomst? Alexander Bordon: “Een eigen galerij waar ik mijn eigen werk kan tentoonstellen.”

▲

“Weet je dat er mensen zijn die alleen voor Marat naar het museum komen? En ik begrijp dat maar al te best”

Marat: hij werd in zijn bad vermoord omdat hij het opnam voor de armen, terwijl hij een brief aan het schrijven was om geld te ronselen voor de armen. Marat had een huidziekte die permanent jeuk veroorzaakte, baden was het enige dat hielp. Martelaars spreken me aan, ook vandaag nog. Laatst is er nog een vrouwelijke dokter vermoord in Jemen, ook iemand die in zo’n land goed probeerde te doen.” Maar het is het verhaal en er is het schilderij: “Zie je dat stukje

18 JULI 2018

I

27

Suppoosten en hun lievelingskunstwerk

▲

Y

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

annick Degreef (47) begon twaalf jaar geleden bij Bozar. Hij werkte in verschillende ateliers, maar een vaste baan lag niet in het verschiet. “Het was altijd wat, steeds opnieuw was ik over- of ondergekwalificeerd,” lacht hij. Een advertentie in het huis-aan-huisblad Vlan bracht hem naar Bozar als zaalwachter en baliemedewerker, ondertussen is hij cultureel mediator: bezoekers van tentoonstellingen kunnen hem aanspreken met vragen over de lopende expo. Degreef studeerde aan de kunsthumaniora en volgde hoger kunstonderwijs beeldhouwen en keramiek, nu legt hij zich toe op een cursus schilderen met waterverf.

Vindt hij niet dat hij overgekwalificeerd is voor de baan? “Helemaal niet,” zegt hij. “Soms worden de rollen omgekeerd en worden de bezoekers mediator, zij leren mij dan van alles. Dat was zo met de expo van Pol Bury vorig jaar, ik kende zijn fonteinen, maar dat was het zowat.”

Willy De Profondy van de Confrérie des Gastéropodes wijdde Degreef in in het werk van Pol Bury en beloofde met heel het dorp - Montbliart in Wallonië - terug te keren en zo geschiedde.

Degreef heeft niet één kunstwerk gekozen, maar de muur met foto’s van Marcelo Brodsky die deel uitmaakt van de expo Resist. Brodsky is een Argentijn die zijn land tijdens de dictatuur (1976-1983) moest ontvluchten. The fire of ideas heet de muur. Er is niet veel veranderd volgens Degreef: in 1968 waren er kasseien en molotovcocktails om mee te gooien. “En vandaag,” zegt Degreef, “vandaag zijn er de social media.” De smartphones, zegt hij, schenken ons een illusie van vrijheid: “Alles wordt opgeslagen in databases.”

Maar eigenlijk heeft hij de muur in de eerste plaats gekozen voor de naam The fire of ideas: het vuur dat de titaan Prometheus de mensen schonk is dubbel, vuur brengt licht in de duisternis, maar is ook verwoestend.

28

I

18 JULI 2018

“In 1968 waren er kasseien om mee te gooien. Vandaag zijn er de social media” YANNICK DEGREEF BOZAR

KATHY VERHOEVEN KMSKB

K

athy Verhoeven (25) studeerde integrale veiligheid en dierenverzorging en is een deel van een eeneiïge drieling. Na haar Selorexamens kon ze kiezen tussen een gevangenis, een asielcentrum en de Koninlijke Musea voor Schone Kunsten van België. Ze koos voor het laatste, ook omdat kunst haar meer aanspreekt - ze tekent en schildert ook zelf. “Op dit

ogenblik is dit een droomjob, je krijgt je uurrooster voor een heel jaar en je zit warm en droog, en als bewakingsagent weet ik dat dat niet voor de hand ligt.”

Verhoeven heeft De schatten van Satan van de Belgische symbolistische schilder Jean Delville gekozen, het werk hangt in het Fin-de-Siècle Museum.

Kathy Verhoeven: “De kleurencompositie spreekt me heel erg aan, al tijdens de

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

“Tijdens de eerste rondleiding wist ik dat dit het schilderij zou zijn waar ik het langst naar zou kijken”

eerste rondleiding die ik als bewakingsagent kreeg, wist ik dat dit het schilderij zou zijn waar ik het langst naar zou kijken. De mannen- en vrouwenlijven bewegen zich ook heel sensueel. Er zijn verschillende interpretaties van het werk, een ervan is dat de vrouwen de mannen meesleuren met hun lust en de mannen zo hun onsterfelijkheid ontnemen. Anderen zeggen dan weer dat de vrouwen de mannen net onsterfelijk maken.”

Omdat Kathy Verhoeven zelf tekent en schildert, voelde ze zich aangetrokken tot het museum, maar sinds ze er werkt - ondertussen anderhalf jaar - vond ze het nodig zich in de kunst te verdiepen.

Onmiddellijk kocht ze een stapel kunstboeken om zich in schilderijen te verdiepen. “Op het internet vind je wel info over kunstenaars, maar niet over kunstwerken. Ik wil de bezoekers graag helpen als ze iets vragen.”

18 JULI 2018

I

29

Celia Ledoux Wekelijkse column

CELIA SCHIET MET SCHERP

Zwartgeelrood der de verplichting van ‘de ander’.

Die hoort er niet bij en zal het voelen ook. Maar België is zo flou.

Wat zou onze agressie moeten sturen?

Op cruciale momenten hangt hier wel identiteit, merkwaardig genoeg geculmineerd in Brussel.

Of is dat logisch? Wij zijn immers België in het kwadraat: surrealistischer, in nog meer stukjes verbrokkeld, bijwijlen nog irritanter beheerd. Wij Brusselaars zijn een allegaartje. Hier is iedereen vreemd, iedereen Brusselaar. Het Zinneke is een bastaard. Dat mengelmoesje geldt natuurlijk voor iedereen ter wereld - een pure genenpoel takelt alleen af - maar wij beseffen het. Het maakt ons Brusselgevoel: de stille solidariteit van de vreemdeling.

Op zijn best is het groepsgevoel van de mens om samen mens te zijn.

Twee jaar geleden voelde je na de Brusselse aanslagen een meegaande vriendelijkheid op straat.

Krioelende pers en straffe uitspraken werden gemeden, de medeburger bijna teder behandeld. Ook dit keer maakten kleur, achtergrond of afkomst niet uit. Zelfs Nederlan-

ders mochten delen in de kater en meedansen bij de huldiging in tjokvolle Brusselse straten.

Laat dat ons nationalisme maar zijn. Tous ensemble rond een innovatieve, gedurfde ploeg die echt samen speelde. Mensen van elke afkomst die toevallig de beste waren. Niet omdat vet blijft bovendrijven, maar omdat ze kansen kregen. Zoals in de Anderlechtse voetbalschool hangt: oefening verslaat talent. De liefde voor het leren en voor het spel staat centraal. Als je dat soort sfeer nu eens in elke school binnenkreeg en op elke werkvloer.

Het spijtige contrapunt aan ons Brusselgevoel immers: wij scoren extra hoog op inkomensongelijkheid, gezondheidskloof, armoede.

Ons huiswerk voor het zomerreces en de komende jaren moet zijn: hoe dat Brusselse solidariteitsgevoel vertalen in écht gelijke kansen, waar gebeurlijke ongevallen of je thuis slagen niet in de weg staan.

Laten we tonen dat een grootstad daartoe in staat is. Een plek waar het écht gelijk vertrekken is voor iedereen: dat zou me pas nationalistisch maken.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Toen stonden ze daar op onze Grote Markt, net iets te vroeg. Iets te mooi spel tegen die lelijke Franse muur, gewoonweg spél tegen Engeland. Wie zal zeggen waarom we de eerste plaats misten? Maar het leek een overwinning: driekleurstraten, een uitzinnige menigte en ontroering in heel België. We adopteerden de Franse Thierry Henry, Martínez was al van ons. Zelfs de plaatsvervangend beschamende hoogwaardigheidsbekleders mochten meedoen. Als er een aardbeving was in Ukkel na België-Brazilië, wie registreerde dan de wolk van emotie op deze zondagnamiddag?

Op 11 juli stonden megalomane teksten in de krant over een verleden dat nooit bestond en een ‘wij’ dat anderen uitsloot. Maar die dag na België-Frankrijk was niemand geïnteresseerd in vendelzwaaien. De meest Belgische 11 juli ooit: we kwamen ver, we liepen ambetant en waar bleef de regen?! We waren ‘wij’.

De identiteit van België is understated, gereserveerd en nooit opdringerig. Gelukkig maar. Hoe sterker het ‘wij’ in een groep, hoe drukken-

18 JULI 2018

I

31

Sport

SERIE RETRO SPORT

Brussels succes op het heilige gras

Josane Sigart

3 WEKEN

> Fernand Nisot > Josane Sigart > Jean Wauters Kleinkinderen over de uitzonderlijke vooroorlogse sportprestaties van hun grootvader of -moeder.

Het Belgische vrouwentennis floreert weer stilaan dankzij Elise Mertens. De Limburgse moet nog veel stappen zetten om op hetzelfde niveau te komen als Kim Clijsters of Justine Henin. Voor het eerste Belgische succes in het vrouwentennis moeten we een hele tijd terug, naar 1932, want toen won de Brusselse Josane Sigart het legendarische grastornooi van Wimbledon in het vrouwendubbel.

— MICHAËL MICHIELS

V © PHOTONEWS

32

I

18 JULI 2018

Josane Sigart (links) en Doris Metaxa, met wie ze Wimbledon won.

eel herinneringen aan mijn grootmoeder heb ik niet meer, enkel dat ze al witte haren had,” grapt Frédéric Jamar. Zijn hele leven al ademt hij de tennismicrobe in, want ook zijn vader André speelde op het hoogste niveau tennis. Vandaag is Frédéric, Fred voor de vrienden, hoofd van de tennisacademie van Royal Léopold Club in Ukkel.

Gelukkig herinnert hij zich wel meer dan alleen de grijze haren van zijn grootmoeder. “Elke zomervakantie logeerden we twee weken bij haar in Sint-Kruis, waar ze toen woonde. Het was een groot huis, met een enorme manege en veel bossen in de omgeving. De verstandhouding met mijn grootmoeder was niet zo goed. Ik herinner mij haar als een autoritaire vrouw, die volgens de Britse etiquette opvoedde. Ze was heel streng en erg strikt. Daardoor had ik het gevoel dat ze een muur om zich heen had. Ze hield altijd een bepaalde afstand. Toch heb ik dat nooit als een gemis ervaren, omdat ik met mijn andere grootouders wel een goede band had.”

Zijn grootvader heeft Jamar amper gekend. “Hij is overleden toen ik zeven jaar was. Erg veel herinneringen heb ik niet meer aan hem.”

Freds grootvader was niemand minder dan Jean (of John) De

Meulemeester, zoon van oud-Club Brugge-voorzitter Alphonse De Meulemeester en achter-achterkleinzoon van Antoine De Meulemeester. John zette het bedrijf van zijn betovergrootvader verder en bouwde familiebrouwerij De Arend uit tot het merk Aigle Belgica.

“Op haar 80ste kwam ze terug naar Brussel. Dat was thuiskomen” FRÉDÉRIC JAMAR KLEINZOON

hij hier hockey en tennis spelen.”

Al snel trouwden John en Josane, waarna ze in Sint-Kruis gingen wonen. Het koppel kreeg vier kinderen. Zoon Guy kwam als eerste op de wereld, waarna drie meisjes volgden: Freds moeder Claudine, Evelyne en Brigitte.

Als tennisspeelster verdiende Sigart niet dezelfde bedragen als vandaag. “Ze heeft een goede carrière gehad, maar niet veel kunnen sparen. In die tijd speelde je niet voor het geld, maar voor de eer en een beker. Meer dan tennis spelen deed ze niet. Ze werkte niet, ook niet in huis. Voor het huishouden en de opvoeding van de kinderen had ze een huishoudster in dienst (lacht). Waarmee ze haar tijd vulde?

Tijdens haar jeugd in Brussel was ze lid van de scouts. In Sint-Kruis heeft ze die hobby voortgezet als begeleidster van de lokale gidsen.”

Na de dood van haar man bleef Sigart nog lang in Sint-Kruis wonen.

“Op het einde van haar leven is ze teruggekeerd naar Brussel. Ze moet dan 80 jaar oud geweest zijn. Ze woonde in een appartementje dicht bij de Sterrenwacht in Ukkel. Brussel was voor haar ook een stukje thuiskomen, omdat ze haar jeugd hier beleefd had.”

Tennissen zat er sinds haar 52ste niet meer in, al bleef de liefde voor het spelletje wel branden. “Na haar carrière heeft ze nog wat tennis gespeeld, maar natuurlijk niet meer op hetzelfde niveau. Mijn grootouders hebben nog samen gespeeld.

Naar wat mij verteld werd, speelde mijn grootvader niet slecht, hij haalde een vrij hoog niveau. Mijn grootmoeder speelde soms met mijn moeder toen zij nog een kind was, maar zonder te hopen op grootse prestaties. Door heupproblemen en een lichte trombose moest ze uiteindelijk stoppen.”

WIMBLEDON “Mijn grootvader was afkomstig uit Sint-Kruis, bij Brugge,” vertelt Jamar. “In zijn vrije tijd speelde hij hockey bij La Gantoise, maar hij kon ook een aardig stukje tennissen. Zo heeft hij mijn grootmoeder leren kennen. Zij woonde vlak bij het Brugmannplein, in de Darwinstraat en speelde tennis op Léo. Haar vader was een van de medeoprichters van de club. Omdat John vaak naar Brussel ging om haar te zien, besloot hij zich bij Léo aan te sluiten. Zo kon

Josane Sigart behoorde tot de beste Belgische tennisspeelsters van haar generatie. Tussen 1928 en 1946 behaalde ze zes Belgische titels in het enkelspel en ook enkele titels in het dubbelspel, onder meer in 1931.

“Hah, met Francine Isaac! Er is zelfs een veld naar haar vernoemd hier op Léo, veld nummer 12 heet Court Madame Isaac. Tot op negentigjarige leeftijd heeft zij nog tennislessen gegeven op de club. Ze vertelde mij vaak over mijn grootmoeder en kon

BRUZZ | DE VERHALEN

maar niet zwijgen over haar fabuleuze backhand en geweldige volley. Het ideale spel dus om het ver te schoppen op het gras van Wimbledon, waar een goed netspel van groot belang is.”

Laat het net daar zijn, op de velden van de All England Club in de Londense buitenwijk Wimbledon dat de Brusselse haar grootste succes boekt. In 1931 is ze er voor het eerst dichtbij, wanneer ze het samen met de Française Doris Metaxa in de finale van het vrouwendubbel opneemt tegen Dorothy Stepherd en Phyllis Mudford. Na drie sets moeten Sigart en Metaxa de duimen leggen tegen het Brits duo.

“Het jaar erna stonden ze opnieuw in de finale van het dubbeltornooi, tegen een Amerikaans duo: Elizabeth Ryan en Helen Jacobs.” De Amerikaanse dames, tweede reekshoofd dat jaar, hadden het voordeel dat ze pas in de tweede ronde van het tornooi aan de bak moesten. Die wedstrijd minder kon dus voor meer frisheid zorgen. Sigart en Metaxa hadden dan weer de ervaring van het jaar ervoor én ze zaten goed in het tornooi. Het Frans-Belgische duo had slechts twee sets moeten prijsgeven en plaatste zich met sprekend gemak voor de finale op het heilige gras. Daarin haalden ze het in twee sets, met 6-4 en 6-3.

“Jammer dat we haar racket van tijdens die finale of de beker niet meer hebben.”

Datzelfde jaar speelde ze ook de finale van het dubbel gemengd op Wimbledon. “Haar partner was de bekende Australiër Harry Hopman.

Hij is later nog bekender geworden met zijn tennisacademie in Californië en er is een tornooi naar hem genoemd, de Hopman Cup (jaarlijks tornooi voor gemengde landenteams, red.). Wimbledon was hét tornooi. Het is de grand slam met het meeste aanzien. Na haar overwinning werd ze gezien als de beste Belgische speelster van dat moment. Haar prestaties zijn natuurlijk niet vergelijkbaar met wat andere Belgische speelsters later hebben verwezenlijkt, zoals Justine Henin of Kim Clijsters. Zij heeft slechts een keer een grand slam gewonnen en dan nog in het dubbelspel. Dat is natuurlijk maar klein bier tegenover de prestaties van Kim en Justine.”

Frédéric Jamar erfde de tennismicrobe van zijn grootmoeder Josane Sigart. © SASKIA VANDERSTICHELE

18 JULI 2018

I

33

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Mayonaise sing, een (redelijk) stabiel mengsel van vloeistoffen die niet te mengen zijn. Bent u mee? Het is ook niet zo eenvoudig, die oude koks hebben een fameuze ontdekking gedaan. Hoelang de mayonaise bestaat, weet men niet, maar hoe ze ontstaat, is pas in de twintigste eeuw ontdekt.

In de natuur bestaan colloïden ook, melk en bepaalde sappen van planten zijn natuurlijke emulsies.

“Wie een sterke mixer in huis heeft, gooit alle ingrediënten door elkaar en zet de knop aan” een overwinning tegen de Engelsen, een zeldzaam feit.

Dat het woord voor mayonaise Frans is, lijdt weinig twijfel. Dat is tenslotte toch de taal van de keuken. Maar ik volg graag een historica die denkt dat een Picardisch woord voor eigeel, moyeu, aan de basis ligt van de naam. Wie weet?

Wat is mayonaise? Het is een colloïde, een emulsie van olie in een waterige oplos-

Water (azijn of citroensap) en olie mengen niet. Olie trekt zich terug door zijn interne aantrekkingskracht, weg van het water, en vormt zo bellen (of ‘ogen’ in de soep). Wil men die twee toch mengen, dan moet men veel energie toevoegen: mayonaise kloppen of het flesje vinaigrette schudden. Zet dat laatste neer op het aanrecht en alles keert redelijk snel terug naar zijn oude

toestand: een laag water met daarop een laag olie. De geniale vondst van de koks zit in het gebruik van eigeel.

Eigeel bevat stoffen die emulsies stabiliseren: emulgatoren. Eigeel bevat er meerdere, maar de belangrijkste zijn lecithine en cholesterol (blij om over dat laatste eens iets positiefs te kunnen schrijven). Emulgatoren gaan zich hechten aan de oliedruppels en voorkomen dat ze opnieuw versmelten met elkaar tot een grote blob. Verder speelt het zuur in het water, de citroensap of azijn, ook een rol. Het zorgt voor een elektrisch geladen laag die de druppels verder van elkaar houdt. Zelfs de mosterd helpt in het spel. De vijand van deze emulsie is temperatuur: bij verhitten (boven de 60 °C) of bevriezen, valt het vette kaartenhuis in elkaar. Maar buiten die extremen kan een mayonaise best lang blijven bestaan. Vandaar dat ze in de fabriek geen additieven en E-nummers nodig hebben, alles zit kant-en-klaar in de ingrediënten.

Wie dit begrijpt, snapt dat het ritueel van mayonaise maken niet nodig is, zo met een fijn straaltje olie en lang kloppen en hopen dat het lukt. Wie een sterke mixer in huis heeft, gooit alle ingrediënten door elkaar in een hoge beker en zet de knop aan. Mijn staafmixertje doet het in tien seconden!

Smakelijk.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

M

ayonaise hoort bij de zomer.

Dé saus (en haar honderden afgeleiden) voor bij koude schotels en - eigenaardig genoeg - warme frieten.

Ergens in mei las ik in de krant een oproep om mayonaise bij de frieten uit te roepen tot werelderfgoed.

Belgisch werelderfgoed, uiteraard. Het initiatief komt van het mayonaisebedrijf Natura. Die zaak was ooit een viswinkel in Brussel, maar mettertijd kwamen de klanten er meer voor de mayonaise dan voor de vis.

De baas maakte er dan maar een mayonaisefabriekje van.

In 2014 nam een jonge ondernemer het bedrijfje over en moest hij met de inboedel verhuizen. Het werd een modern pand in Tubeke, even verderop in Waals-Brabant. Ik heb het bezocht en kwam onder de indruk hoe men ook in industriële omstandigheden échte mayonaise kan maken zonder enige toevoegingen.

Toch blijft de Brussels zwans rondhangen in de bedrijfscultuur van Natura. Erg ernstig moeten we die oproep niet nemen.

Mayonaise is een vrij modern verschijnsel. Er bestaan rond het vettige

sausje veel mythes over edelen en veldslagen, maar Frankrijk heeft dan ook een vervelende gewoonte om woorden te vaak als geoniemen te beschouwen, afgeleid van (uiteraard) Franse plaatsen. Denk maar aan het verhaal dat vermout van het Frans-Vlaamse dorpje Wormhout zou komen! Kandidaten hier zijn Mayenne, Bayonne en Mahon op Minorca, de Fransen behaalden daar ooit

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

18 JULI 2018

I

35

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik ben nogal een groene madam Christine Waignein, ijsbereidster

O

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

p een ochtend zei ik tegen mijn man: ‘Ik ga ijs maken.’ Ik had ontslag genomen bij KBC Securities, waar ik verantwoordelijk was voor de Franstalige marketing van een platform voor particuliere beleggers. Ik miste iets in mijn job en ik wilde niet zo’n collega worden die elke dag klaagt. Ik wilde als zelfstandige werken en iets concreets doen. In de voetsporen van mijn mama, die lingerie verkocht, en mijn papa, die in europalletten deed. Mijn ouders zijn vrij jong gestorven. Dat deed me inzien dat ik mijn plannen niet mocht uitstellen.

Op reis in Italië kwam ik in een winkel waar ze gelato su stecco (ijs op een stokje, red.) verkochten. Aangezien ik graag kook, kreeg ik een zot idee. Ik eet nochtans zelf liever een pannenkoek (schaterlach).

Ik wil iets aanbieden dat lekker is, maar niet ongezond. Ik gebruik daarom goede producten en geen brol. Bijvoorbeeld echte melk van bij ons en geen melkpoeder. Mijn fruit koop ik meestal op de biovroegmarkt in Mechelen. De pistachepuree importeer ik rechtstreeks uit Sicilië. Kleurstoffen en bewaarmiddelen zijn taboe. Ik voeg zo weinig mogelijk suiker toe, zodat het ijs niet te zoet en te kleverig is. Mijn sorbetijs is geschikt voor veganisten en mensen met lactose-intolerantie, en ik heb ook al roomijs gemaakt op basis van verse sojakaas. Mijn klanten zijn er supergelukkig mee. Ik hou het betaalbaar voor de buurtbewoners met 2 euro voor een mini-ijsje en 3 euro voor een maxi-ijsje.

Eerst wou ik mijn zaak Friskot noemen, maar frisco is in België een gedeponeerd merk. Toen vond ik een woord met dezelfde betekenis in een WaalsFrans woordenboek. De ijsjes deden hun intrede in de bioscoop in de jaren twintig toen Nanook of the North,

een Amerikaanse documentairefilm over de Eskimo’s, in de zalen speelde. Vandaar de naam esquimau in het Frans voor een frisco en nanouk in het Waals. De prent was toevallig net te zien in Bozar, begeleid door livemuziek. Ik ben gaan kijken. Het voelde als een gunstig voorteken.

Ik ben blij dat ik alles van a tot z zelf kan doen: producten kiezen en verwerken, ijs verkopen op markten en events, facturen opstellen, de machine schoonmaken. Het is helemaal mijn ding, ik ben Madame Nanouk. Ik kan mijn creativiteit kwijt in nieuwe recepten. Abrikoos-basilicum, kardemom, groene tomaat, kriekbier, noem maar op. Alleen smurfenijs maak ik niet. Daarvoor moet ik eerst smurfen vinden (lacht). Intussen heb ik niet alleen een ijskarretje, maar ook een atelier dat twee dagen per week open is en een stagiaire die me helpt. De voorbije maanden waren erg druk. In de winter heb ik tijd om te herbronnen en na te denken. Ik wil met Nanouk klein blijven om mijn vrijheid te behouden.

Er komt dus geen ijssalon.

In Brussel is iedereen anders. Daardoor kun je jezelf zijn. Die verschillende culturen en talen zijn een enorme rijkdom. Ik herinner me nog de reactie van mijn zus op een klasfoto van mijn dochter: ‘Het is net een reclameaffiche van Benetton.’ Ik woon al bijna twintig jaar in Sint-Gillis en die diversiteit valt me niet meer zo op. Als ik iets zou willen veranderen aan de stad, is het de mobiliteit. Ik ga te voet en leveringen doe ik met de scooter. Ik heb mijn kinderen hun hobby’s in de buurt laten doen, zodat ik ze niet met de wagen moest brengen. Onze auto staat meestal in de garage. Ja, ik ben nogal een groene madam (lacht).

— TOM VAN BOGAERT

Christine Waignein (45) komt uit Ieper en woont sinds 1999 in Brussel.

Ze studeerde Romaanse Talen. Nadat ze veertien jaar bij een grootbank gewerkt had, ging ze in 2013 aan de slag als zelfstandig ijsbereidster. Ze woont in Sint-Gillis met haar man en twee dochters. nanouk-ice.be

36

I

18 JULI 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

18 JULI 2018

I

37

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Ik zie steeds meer nummerplaten die met een T beginnen. Zijn dat allemaal taxi’s? En mag zo’n auto ook niet-professioneel gebruikt worden?

De nummerplaten die met T-X beginnen, zijn voorbehouden voor professionele taxichauffeurs.

BART UIT BRUSSEL © PHOTONEWS

W

ie af en toe met een scherpe blik kijkt naar de typisch verkreukte hoofdstedelijke nummerplaten zag het al: een hele hoop kentekenplaten beginnen niet met 1, maar met een T. Die nummerplaten zijn niet voor gewone stervelingen, maar zijn inderdaad bedoeld voor taxivoertuigen.

Ze prijken ook aan een tweede speciale categorie voertuigen: auto’s die verhuurd worden samen met een chauffeur, zoals limousines. Het gaat dan niet alleen om lange

39

m2

Amerikaanse auto’s, ook voertuigen van de taxidienst Uber horen in de laatste categorie. “Het verschil tussen de twee is duidelijk te zien aan het kenteken van de auto,” zegt Sven Heyndrickx van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit. “Taxi’s kun je herkennen aan de combinatie T-X, bij verhuurwagens die je huurt met een chauffeur begint die met T-L.” Het aantal nummerplaten voor gewone taxi’s is vrij constant, dat zijn er ongeveer 4.000 in België, waarvan ongeveer 1.300 in Brussel

24

22,99 12

24

m2

9,99

m2

taxisector in het Brussels Gewest.

“Een taxichauffeur heeft geen aparte auto nodig voor privéverplaatsingen.” Voor limousines (T-L) is de situatie anders. “In Brussel mogen ze alleen rijden voor een opdracht.

Als dat niet zo is, moeten de voertuigen in de garage staan,” zegt Paemen. Alleen een taxi mag dus niet-professioneel gebruikt worden.

— TIM GATZIOS

VOLGENDE WEEK Tot 22/8 leest u de vragen/antwoorden online via bruzz.be

12,99

extra open

zonda 29 ju g li

13-18u

Acties geldig t.e.m 31 juli 2018 - meeneemprijzen zolang de voorraad strekt - Prijzen en informatie onder voorbehoud van drukfouten

14,99

vergund zijn. De Brusselse overheid bepaalt hoeveel licenties er zijn. Het aantal limousineplaten is niet beperkt en stijgt gestaag sinds 2014.

Het gaat vandaag richting 6.000, waarvan bijna 900 in Brussel. Ook Uber-voertuigen uit andere gewesten rijden echter rond in Brussel.

De regels zijn dus niet dezelfde voor de twee soorten nummerplaten.

“Bestuurders van een gewone taxi (T-X) mogen altijd rondrijden met hun nummerplaat,” zegt Inge Paemen van Brussel Mobiliteit. Die administratie is bevoegd voor de

m2

24

m2

14,99

24

24 DB528428G8

9,99

m2

m2

17, 99

HALLO BRUSSEL! Brussel is een unieke wereldstad die barst van ideeën en creativiteit. Hierdoor is het een ideale voedingsbodem voor bedrijven. En om de Brusselse ondernemers nog sneller én beter vooruit te helpen, breidt Telenet uit.

Natuurlijk nemen we het snelste internet met ons mee. En nog veel meer.

Marcelle Hazim Relooking

Cédric Marchand Les comptoirs du cachemire

MET TELENET BUSINESS HAALT U NIETS DAN KWALITEIT BINNEN. • • • • •

Geniet van het snelste internet.

Bel mobiel en vast zonder tellen.

Tv om naar uit te kijken.

Een klantendienst van hoge kwaliteit.

Laat u inspireren door de Digitale Versnelling.

BEL ONS OP 0800 66 253 OF SURF NAAR TELENET.BE/BXLBUSINESS

DB528134G8.pdf

onze nieuwe weekactie kattenbak met klapdeur

dames/heren footies Sau'cee saus

diverse kleuren 52x38.5x41 cm

kattenbak geurverwijderaar 500 ml

diverse varianten seamless

Kubb buitenspel

diverse smaken 500 ml

berkenhout 21-delig

1 l = 1.98

1 l = 2.88

1.44 2 paar

549 professionele laptoptas diverse opbergvakken zwart

116 geprint dekbed + hoofdkussen micro ber 250 gr/m2 diverse kleuren 140x200 cm kussen: 60x70 cm

spanbanden set met haken 2.5 cm x 2.5 m 2 stuks

099

795

gelpennen in opbergbox

notitieboek

1.49

neon, glitter, metallic of pastel

spanband met ratel XL 5 cm x 8 m

7.49 48 stuks

888

995

Intex lounge luchtbed

lounge stoel 152x99 cm

3.99

188x99 cm

379

349

Axe deospray diverse geuren 150 ml

0.99

Nor-Tec dashboard camera

Jack Parker heren t-shirt

Full-HD met houder en oplader

zwart, wit of navy ronde hals of v-hals katoen/elastaan maten s-xxl

Dunlop auto stekkerdoos

vakantietip

988

etui

2.99

995 familie sandwichtoaster voor het bakken van 4 tosti's 1400 Watt

1 l = 13.27

outdoor party lights diverse varianten 10LED 200 cm

douchegel 250 ml

229 matrastopper

met elastieken op de hoeken 5 cm dik waarvan 2 cm memory foam microvezel polyester tijk ventilerende toplaag 90x200 cm

1 l = 6.56

1.64 XXL-formaat

dames comfortschoenen diverse kleuren maten 36-41

1414 Nivea shower mousse diverse varianten 200 ml

187

1495

barbecue 3-in-1

flanel fleece plaid

barbecue, vuurkorf en bijzettafel zwart, 62 cm

diverse kleuren en prints polyester

1 l = 8.95

150x200 cm

499

179

1991

De aanbiedingen zijnvan geldig van: 18 juli t/m dinsdag 24 juli 2018 Aanbiedingen geldig woensdag Altijd de hoogte blijven van acties en nieuwe producten met onze nieuwsbrief. Meld u aan op action.com/newsletter dag xxopmaand t/m dag xx maand jaartal

barbecue grillklem anti-aanbak 20.5x20.5 cm

1.72

497 www.action.com

BEVL - Alle prijzen zijn in Euro. Zet- en drukfouten voorbehouden.

199

DB374216D7

CHAUFFEURS

WIJ ZOEKEN (deeltijds) WONENDE IN DE REGIO ROOSDAAL, LENNIK, DILBEEK, ALSEMBERG OF BRUSSEL > Voor het besturen van kleine bussen voor schooldiensten (vrouw, man, gepensioneerde, zelfstandige, arbeider) > Rijbewijs categorie “D” of bereid zijn het te behalen, mag vanaf 18 jaar. > De bus blijft bij de chauffeur.

advertentie

hier?

contacteer ons snel op rrs@roularta.be of 051 26 67 89 DB486145C8

ZELFSTANDIG DAKWERKER voor Dakontmossing Profiel: ervaring in kleine herstellingen aan daken. Naargelang uw uitvalsbasis worden projecten toegekend. Stabiele opdrachtgever met goede prijsafspraken Interesse?

Bel Stefaan op 0485/801848 of stuur uw CV / bedrijfsgegevens naar svandevy@gmail.com

SORTEERCENTRUM DHL AVIATION -BRUCARGO

DHL IS OP ZOEK NAAR JOU! ALTIJD AL WILLEN WERKEN VOOR EEN INTERNATIONAAL BEDRIJF IN VOLLE GROEI? WAAG NU JE KANS VOOR EEN VAN ONZE VELE FUNCTIES.

Sinds 1985 zijn we operationeel op de luchthaven van Zaventem en sorteren we alle zendingen van onze klanten die per vliegtuig of per vrachtwagen toekomen.

In de zomer van 2017 opende DHL Aviation de deuren van een gloednieuw sorteercentrum, uitgerust met de allernieuwste technologieën.

“Voor ons is het verschil met de grote spelers dat er een persoonlijk contact mogelijk is, een telefoontje naar de winkel voor aankoop, beantwoorden we graag.”

Deze investering verdrievoudigt onze capaciteit. We zoeken dus heel wat uiteenlopende profielen om onze positie op de markt te behouden en te versterken.

Ortwin

Logistieke profielen Een groei in capaciteit betekent dat we voortdurend op zoek zijn naar operationele krachten tijdens onze verschillende shiften: dag, nacht en weekend. Versterk ons Operations team in de Warehouse, op de Ramp of op onze Trucksparking (Yard).

Al 1.000 lokale handelaren hebben de stap naar e-commerce gezet. Nu jij nog?

Maintenance & Engineering profielen

www.storesquare.be

Voor het onderhoud en de verdere ontwikkeling van onze machines zoeken we momenteel ook heel wat technische profielen, zoals: • • • •

Een initiatief van

Onderhoudstechnieker Supervisor Maintenance Senior Supervisor Ground Service Equipment Maintenance Administration Officer

DB498890D8

Payroll Support Clerk FED Agent Customs Administrator Road Network Officer

Voor een overzicht van al onze vacatures of meer informatie, surf naar www.dhl.be/nl/carrieres of mail naar jobs.aviation@dhl.com.

Egypte

DB524771F8

1 week *****Nijlcruise

ANTIQUAIR ZOEKT DB525911G8

• • • •

DB501395D8

Andere interessante profielen

VOOR 2 ANTIEKWINKELS

Alle kwaliteitsbeelden, Chinese vazen, klokken, bronzen…

NL-talige gids, volpension & excursies inbegrepen

+1 week luxe strandvakantie bekende *****tophotel White Beach all-inclusive SCORE 15 zonovergoten dagen: 9/10

€899/pp

afreizen in 2019: +€100 Reisfamilie Carlier

6 afreisdata (op zondag)

4 & 25 nov 2018 9 dec 2018 6 & 27 jan 2019 3 feb 2019

HOGE PRIJZEN, CASH GELD VRIJBLIJVENDE SCHATTING

CONNECTING PEOPLE. IMPROVING LIVES.

0494 26 21 47

ostantix@hotmail.com

Luikerstwg. 62 • St-Truiden • tel. 011 705 500 meer info: www.deblauwevogel.be

DB528046G8

Uw personeels-

DB523171F8

Bellen: AUTOCARS LEUNENS / E-mail: leunens.nv@skynet.be 02 356 67 58 - Gsm 0476 44 53 84