Kamper Kogge Journaal
GR ATIS HUIS-A AN-HUIS FAMILIEKR ANT
d i n s d a g 9 j u n i 2 015
EEN EDITIE VAN BRUGMEDIA
door: Ommelander
www . b r u g n i ein uw .nl Streekhistorie des spiegel van oude namen (2) door Sybren Gerlofsma
eral in het land en zelfs daarbuiten, waarbij de Kamper minente rol speelt, zijn in relatie met Kampen als oude Feesten met de nog maakte de koggeDe zorg t meer weg te denken. Kortelings e tocht over het Markermeer met aan boord 17 vrijwil- zijn kop Part Party Band illigster van de zeilmakerij van de Bataviawerf in Lelyuitzonderlijke koggetocht, waard voor een terugblik.
PAGINA 3
OPL AGE 23.800
Van de ooit aan nederzettingen, verbindingswegen, wateren en andere landschapselementen gegeven namen is de betekenis vaak niet meer algemeen bekend. Toch kunnen deze ons iets vertellen over de omgeving tijdens het ontstaan van die naam. In combinatie met gegevens uit bronnen en bodemvondsten dragen ze bij tot meer inzicht in de ontwikkeling van de streek in de loop van de tijd. In deze aflevering staan we stil bij de schaarse vroege bewoning in de omgeving.
op
PAGINA 5
IJsselmuiden Rechts van de IJssel bevonden zich in het geschetste drassige gebied een aantal zandige hoogtes, hetzij oude rivierduinen hetzij bodemverheffingen uit de laatste ijstijd. Op één ervan ligt IJsselmuiden. In 1133 wordt deze plaats voor het eerst vermeld als Islemuthen. Het Oudnederlandse ‘muthen’ betekent ‘monding’. Het dorp lag bij haar naamgeving kennelijk nabij de plek waar de IJssel in open water uitmondde. Namen met ‘-muthen’ zijn ontstaan vóór het jaar 1000 en wijzen daarmee op vroege bewoning. De kerk is gewijd aan de martelaren Crispinus en Crispinianus. In een oorkonde uit 1133 is te lezen dat o.a. land bij IJsselmuiden wordt geschonken aan een te stichten klooster Klarholz bij Osnabrück. Gezien het geschatte bouwjaar van de huidige dorpskerk (ca. 1200) en de aanwezigheid van een schrijn met relikwieën van Crispinus sinds de 9de eeuw in de domkerk van Osnabrück, is bij de bouw van de dorpskerk dit zeldzame schutspatronaat waarschijnlijk aangenomen.
Wilsum Op een soortgelijke hoogte ligt Wilsum, in 1213 voor het eerst vermeld als Wilsem. Namen op -hem, -em en -um zijn zogenoemde heemnamen. De uitgangen verwijzen naar ‘heim’ (= woonplaats). Het eerste woorddeel Wils- verwijst net als bij Welsum (bij Olst) naar ‘welle’, dat ‘wal’ betekent. De betekenis van de naam Wilsum is daarmee ‘woonplaats op de wal’. Dat de plaats veel ouder is dan het jaar van de eerste naamvermelding blijkt uit de ouderdom van de huidige kerk, die volgens bouwkundig onderzoek vermoedelijk is gebouwd in de elfde eeuw. Voor het ontstaan van Wilsum als nederzetting kunnen we nog verder teruggaan in de tijd, omdat plaatsnamen met genoemde uitgangen dateren van vóór het jaar 1000. De beschermheilige Sint Lambertus past in dit beeld. Bij de vorming van een parochie moet deze in het jaar 705 gestorven Maastrichtse heilige als schutspatroon zijn aangenomen.
Kamper Koggejournaal
PAGINA27
Streekhistorie Oosterholt en Westenholte Vrijwel zeker geldt deze vroege bewoning ook voor de hoger gelegen buurtschappen Oosterholt en Westenholte. Een ‘holt’ is een met houtig gewas begroeide verhoging in het landschap. De namen zijn ontstaan vanuit de verschillende perspectieven van
PAGINA35
de steden Kampen en Zwolle. Oosterholt of Oostenholte lag ten oosten van Kampen en Westenholte ten westen van Zwolle. Conclusie: Vóór het jaar 1000 was er in de uitgestrekte broeklanden rechts van de monding van de IJssel op enkele hoogten al sprake van bewoning.
700 wandelaars kleuren paden roze
jven. Weinig e natuur kun je sprak schipper t een zorgelijke op het nagenoeg e vaantje aan de ensioneerd be, is sinds 2007 de aan boord van de e.
kregen de r het Markermeer oor de Stichting e. ‘Destijds hert vorige zeil van r toen heel wat e’, legde Willem ucteur zeilmaker werf aan boord kers brachten atie geen cent in rom dit gratis de Markermeer. d met een hapje ens de drie uur
durende vaart. Even stak een briesje op zodat, behalve op de 2 Mitsubishi-motoren van elk 90 pk, ook nog op het 145 vierkante meter zeil kon worden gevaren. Voor de zeilmakers een hoogtepuntje, gezien hun werk op de Bataviawerf. ‘Ja, dit is puur genieten,’ glunderde Willem Bosma terwijl de Kogge onder een openbrekend wolkendek rustig door het water kliefde. Schippers op het Markermeer die de kogge voorbij zagen komen zonden via de marifoon een hartelijke groet. Dat ze genoten van de imposante verschijning van de prachtig ogende kogge in de volle ruimte van het Markermeer. Bootsman Harry Post telde af, zodat de zeilmakers het zeil van de kogge konden laten zakken,
VRAGEN EN REACTIES Op de vraag van een lezer over het ontbreken van bronvermeldingen kan worden geantwoord dat dit puur is vanwege de leesbaarheid. Eventuele vragen over bronnen of literatuur zullen per mail (syger.div@gmail.com) worden beantwoord.
Kijk op pagina 6
Foto Harry Post: Gastvrije Kamper Kogge
zodra de wind even meewerkte. Hermien Kroneman, geholpen door haar man en Ciska Baër, trakteerden de opvarenden als ware botteliersters op een Koggebittertje. Schalen met broodjes stilden de honger. De Kogge vaart inmiddels met een gloednieuw zeil, waarop het oude stadswapen van Kampen groot staat afgebeeld. In Lelystad kwam bij verrassing de 22-jarige Urker studente archeologie Akkelien de Graaf aan boord. ‘Ik heb de schipper brutaalweg gevraagd of ik ook mee mocht varen en dat mocht,’ glunderde ze. ‘Op de Bataviawerf doe ik historisch
onderzoek naar de inrichting van de kajuit van het vroegere VOC-schip de Batavia. Daarom wilde ik de sfeer aan boord van een historische kogge wel eens proeven.’ Haar dag kon niet meer stuk toen zij, onder wakend oog van schipper Jan Jonker, ook even aan het roer van de kogge mocht staan. ‘Een vrouw en een kip zijn de pest voor een schip,’ riep de bemanning haar vrolijk plagend toe, daarmee een aloude vuistregel uit de historie van de scheepvaart oproepend. Maar Akkelien stond aan het roer glimlachend haar mannetje. Het Urker bloed kruipt toch waar het niet gaan kan...
15 CENT KORTING
*
* Korting op basis van de Tango brandstof adviesprijs.
gge weer thuis
JA ARG A NG 23
15 mag blik Blik?mOoetkaainl ge20wo on bij het en klein ngeboden! textiel worden aa
de wandeltocht wordt geld ingezameld voor A Sister’s Hope, een organisatie die wetenschappelijk onderzoek naar borstkanker in Nederland mogelijk maakt. In totaal is dit jaar 6.345 euro opgehaald.
Wilsum krijgt uitleg over Ruimte voor de Rivier
Lionsclub plaatst bord bij geboortehuis Van Deventer
WILSUM - In Wilsum wordt op 10 juni van 19.15 tot 20.30 uur een informatieavond gegeven over de werkzaamheden voor het project Ruimte voor de Rivier IJsseldelta. De bijeenkomst vindt plaats in het verenigingsgebouw, Westenbergstraat 1 in Wilsum.
KAMPEN - Het geboortehuis van de beroemde kaartenmaker Jacob van Deventer aan de Oudestraat 190 heeft een informatiebord gekregen. De actie is een initiatief van de Lionsclub Kampen. Jacob van Deventer was een keizerlijk en koninklijk cartograaf.
De organisatie: “Om de kans op overstromingen te verkleinen werkt Rijkswaterstaat en het project Ruimte voor de Rivier IJsseldelta aan verbetering van de hoogwaterveiligheid langs de IJssel in de regio Kampen-Zwolle. Om de bewoners te informeren over de komende werkzaamheden in de omgeving van Wilsum organiseren de aannemerscombinaties Courant en Isala Delta op woensdag 10 juni een informatieavond.” Combinatie Courant voert in opdracht van Rijkswaterstaat onderhoud uit aan de begroeiing in de uiterwaarden van de IJssel. In de uiterwaarden kunnen begroeiing
en ophopend vuil in struiken de doorstroming van water belemmeren. Dit veroorzaakt een hoger waterpeil en vergroot het risico op overstromingen. Waar het water het hardst door de uiterwaarden stroomt, vormen bomen en struiken de grootste belemmering. “Daarom gaan we de begroeiing op deze plekken verwijderen. Hierbij wordt zorgvuldig omgegaan met beschermde dieren en planten zoals bevers, broedvogels, monumentale bomen en beschermde heggen. Op dit moment vindt er onderzoek plaats en voert Courant gesprekken met de grondeigenaren waar mogelijk bomen en struiken verwijderd worden.”
Dik van der Leeden, president van Lionsclub Kampen, overhandigde vrijdag het een bordje met historische gegevens over hun huis aan Willem en Wil Bolinde. Hun schoenmakerij is gevestigd in een oud pand en meer dan vijf eeuwen geleden werd hier Jacob van Deventer geboren. Zijn vroegste jeugd bracht hij in Kampen, door om later naar Deventer te verhuizen. Hij bleek een uitstekend student te zijn die zich breed oriënteerde op de universiteit van Leuven om tenslotte landmeetkunde en cartografie als vak te kiezen. Hij heeft baanbrekend werk verricht in opdracht van Karel V
SPREEKUUR Tel. 038 - 331 67 77
kringloopkampe
n.nl
HET KENTEKEN VAN DE WEEK Zit het onderstaande getal in je kenteken?
74 Lever de bon in bij Carwash Kampen en je ontvangt:
✔
Gratis W Wasprogramma 1 t.w.v. € 13,50 en de WasPas W
✔
Een voordeelbon van één van de deelnemende autobedrijven
Carwash
KAMPEN
Carlsonstraat 25 www.carwashkampen.nl
www.delangewitgoed.nl
Industrieweg 3G Kampen Tel. 038 – 331 34 23
W W W. F R A N S B O R G M E I J E R . N L
16.30 - 17.00 uur
GRATIS
die hem opdroeg vele gedetailleerde landkaarten te maken van de noordelijke en de zuidelijke Nederlanden en het noorden van Frankrijk. Het bordje is de 51e uit de serie historische bordjes in de stad binnen het thema ‘Sporen langs de IJssel’ uitgebracht door de Lionsclub Kampen. De serie groeit verder en een bordje voor Hendrik Avercamp, een andere beroemde Kampenaar, staat in de grondverf. De familie Bolinde woont in een historisch pand en bij een verbouwing kwamen enige tijd geleden allerlei kleine voorwerpen te voorschijn die herinneren aan een geschiedenis van meer dan 600 jaar.
Bel 038 - 332 62 16
✁
KAMPEN - Ruim 700 wandelaars kleurden zaterdag de Kamper wandelpaden roze. De Walk of Hope is een wandeling over beide Kamper bruggen om steun te geven aan iedereen, die op wat voor manier dan ook te maken hebben gekregen met borstkanker. Met
Wij halen uw ! spullen gratis op
Geldig t/m 16 juni 2015
Foto: Tennekes.
AL 35 JAAR VERTROUWD ONDERWEG • Kachels • Sanitair • CV-ketels • Dakgoten • Vloerverwarming • Radiatoren www.abckachels.nl
webwinkeldiender.nl
Ambachtsstraat 36 | Kampen 333 17 67 | www.jandiender.nl Erkend installateur en vergunninghouder
Bij bestemmingswijzigingen 038-3338357 06-53833384 www.lelij.nl
Star Luxe Mitsubishi Space ight CVT Space Star 1.0 Br
Dealer van:
Thuis in alle merken!
NU LEVERBAAR IN AUTOMAAT
Molenland 3 • 8024 AL Zwolle
(ind. ter. De vrolijkheid) vanaf € 12.490,- UNIEKE HAAL EN BRENG SERVICE!