Βιβλίο - Ο Οδηγός του Νεαρού Ποδηλάτη - Εκδόσεις Φουρφούρι

ΚΕΙΜΕΝΑ

PETER DRINKELL

ΕΙΚΟΝΕΣ

THOMAS SLATER

COPYRIGHT ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΈΚΔΟΣΗ

Brainfood Εκδοτική ΜΕΠΕ – Εκδόσεις Φουρφούρι ΤΊΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΎΠΟΥ

Cicada Young Cyclist Companion ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΣΕΙΡΆΣ

Νίκος Χατζόπουλος ΜΕΤΆΦΡΑΣΗ

Κώστας Γερογιάννης ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ

Φωτεινή Λεγάκη ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉ ΑΠΌ ΤΟ ΠΡΩΤΌΤΥΠΟ

Πάρις Κούτσικος ISBN

978-618-5488-41-3

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Νόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο αντιγραφή, φωτοανατύπωση, αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.

4 6

Εισαγωγή

Το κατάλληλο ποδήλατο για σένα

8

Ιστορία του ποδηλάτου

Ανατομία του ποδηλάτου…10 Διαλέγοντας ποδήλατο…12 Ταιριάξτε με το ποδήλατό σας…16 Μια άλλη προσέγγιση…20

22

Η συντήρηση του ποδηλάτου σας Ο έλεγχος τύπου Μ…24 Καθάρισμα…28 Ρυθμίζοντας τα φρένα σας…31 Πώς να επιδιορθώσετε μια διάτρηση…34

38

Τεχνική ποδηλασίας Σήματα με το χέρι…43 Γρανάζια…44 Φρενάρισμα…47 Κατηφόρα και στροφή…48 Σούζα…52 Σάλτο…54

Αυξάνοντας την ταχύτητα 56

Ομαδική ποδηλασία…58 Σχεδιασμός…60 Άλλος εξοπλισμός…62 Γύρος της Γαλλίας…64 Άλλοι αγώνες…66

70 72

Ευρετήριο

Γλωσσάριο

Δεν πιστεύω ούτε στον Πίτερ Παν, ούτε στον Φρανκενστάιν, ούτε στον Σούπερμαν. Το μόνο που θέλω να κάνω είναι να ποδηλατώ συνεχώς...

— Ποδηλατικός αγώνας, Queen, 1978

5

Επιτρέψτε μου για λίγο να γίνω βαρετός και να σας μιλήσω για το πρώτο μου ποδήλατο. Ήταν ένα μεταχειρισμένο ποδήλατο μονής ταχύτητας με πίσω φρένα και τιμόνι σε στιλ μοτοσικλέτας. Το έβαψα με σπρέι σε χρώμα χρυσαφί. Όχι ότι ήταν κι από τα πλέον κομψά ποδήλατα, αλλά επειδή ήταν δικό μου του είχα ιδιαίτερη αδυναμία. Μεγάλωσα στα βάθη της Αυστραλίας, στην ύπαιθρο, οπότε το να έχω στη διάθεσή μου ένα ποδήλατο μου έδινε μια πρωτόγνωρη ελευθερία – μπορούσα για παράδειγμα να συναντάω τους φίλους μου όποτε επιθυμούσα και κάναμε μαζί ποδηλατάδα. Μιας και δεν επιτρέπονταν ενήλικοι στην παρέα, κόβαμε μέσα από ιλιγγιώδη μονοπάτια, κάναμε σάλτα στον αέρα και παραβγαίναμε στο ποιος θα ντεραπάρει πρώτος. Η ζωή ήταν πολύ βαρετή πριν αγοράσω το πρώτο μου ποδήλατο! Σταδιακά, καθώς έμπαινα στην εφηβεία, το είδα το πράγμα πιο σοβαρά, οργανώθηκα σε ποδηλατικές λέσχες και πήρα μέρος σε έγκριτους αγώνες. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε για το νεαρό άτομο που κουβαλάει μέσα του το μικρόβιο της ποδηλασίας, όπως συνέβη και μ’ εμένα. Θα σας βοηθήσει να διαλέξετε το ποδήλατο που θα σας ταιριάξει, έτσι ώστε να επιτύχετε την ανάλογη αυτοπεποίθηση και να βελτιώσετε τις ποδηλατικές σας επιδόσεις, να καταλάβετε τον τρόπο λειτουργίας του οχήματός σας και να τον προσαρμόσετε στην αντίστοιχη λειτουργία του σώματός σας. Με βάση την εμπειρία μου σας λέω πως όσο πιο πολύ κατανοήσετε το ποδήλατό σας, τόσο περισσότερο θα απολαύσετε τις βόλτες σας. Πρόσθεσα επίσης και ένα κεφάλαιο στο τέλος για τους σκληροπυρηνικούς και ενθουσιώδεις ποδηλάτες που σκέφτονται να οργανωθούν σε λέσχες και να κάνουν ομαδικές εξορμήσεις. Το θέμα με την ποδηλασία είναι πως, όπως κι αν την εφαρμόσετε, σας δίνει φτερά στα πόδια. Είτε κάνετε βόλτα στο πάρκο με τους φίλους σας είτε κάνετε εξορμήσεις το Σαββατοκύριακο σε κοντινά μέρη παρέα με τα μέλη κάποιας λέσχης, είναι αδύνατον να μη νιώσετε αυτό το αίσθημα της ευτυχίας και της απόλυτης ελευθερίας που ακόμα και τώρα, έπειτα από τόσα χρόνια, εξακολουθώ να αισθάνομαι όταν καβαλάω το ποδήλατό μου και ανηφορίζω τον λόφο. Οπότε, και σύμφωνα με τα λόγια του Έντι Μερξ, του μεγαλύτερου ποδηλάτη όλων των εποχών: «Ασχοληθείτε με την ποδηλασία, πολύ ή λίγο δεν έχει σημασία, όπως το νιώθετε. Ασχοληθείτε όμως».

– Πίτερ Ντρίνκελ

6

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΟΥ

Το ποδήλατο με την τεράστια μπροστινή ρόδα είχε έναν τεράστιο τροχό μπροστά κι έναν μικρότερο πίσω. Η σέλα απείχε σχεδόν τέσσερα πόδια από το έδαφος και δεν υπήρχαν φρένα!

Το δανδίδικο άλογο ήταν ένα μεγάλο ποδήλατο ισορροπίας, που του έδινες ώθηση σπρώχνοντας με τα πόδια σου πάνω στο έδαφος.

Το ποδήλατο με τα πετάλια είχε πετάλια τοποθετημένα στον μπροστινό τροχό. Του είχαν δώσει το υποκοριστικό «κοκαλοθραύστης», γιατί ήταν μάλλον άβολο.

7

Οι καινούριες εφευρέσεις συνετέλεσαν στη σημερινή μορφή του ποδηλάτου: • Οι δαγκάνες των φρένων έκαναν την ποδηλασία πιο ασφαλή.

• Η αλυσίδα προσαρμόστηκε στον πίσω τροχό αντί στον μπροστινό, κάνοντας έτσι πιο εύκολη την οδήγηση.

• Ο σκελετός σε σχήμα διαμαντιού και η εφεύρεση του λάστιχου με πεπιεσμένο αέρα (ενός φουσκωτού σωλήνα μέσα σε λαστιχένια επένδυση) έκαναν την ποδηλασία πολύ πιο άνετη

Το ασφαλές ποδήλατο είχε δύο τροχούς ίδιου μεγέθους, κάτι που το έκανε κατάλληλο μέσο μεταφοράς τόσο για άντρες όσο και για γυναίκες.

8

1

9

Το κατάλληλο ποδήλατο για σένα 10

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΟΥ

ΣΤΗΡΙΓΜΑ ΚΑΘΙΣΜΑΤΟΣ

ΣΕΛΑ

ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΟ ΛΑΣΠΗΣ

ΦΡΕΝΟ

ΚΑΣΕΤΑ

ΠΙΣΙΝΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ

ΑΛΥΣΙΔΑ

ΚΡΙΚΟΙ ΑΛΥΣΙΔΑΣ

ΜΠΡΟΣΤΙΝΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ 11

ΣΦΙΓΚΤΗΡΑΣ ΣΤΕΛΕΧΟΣ

ΤΙΜΟΝΙ

ΡΑΒΔΩΤΗ ΤΑΙΝΙΑ ΜΟΧΛΟΣ ΦΡΕΝΩΝ/ΛΕΒΙΕ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ ΔΙΧΑΛΑ ΣΤΡΟΦΑΛΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ ΤΡΟΧΟΥ

ΠΕΝΤΑΛΙ ΒΡΑΧΙΟΝΑΣ

ΕΛΑΣΤΙΚΟ

12

«Ανάλαφρο... Γερό... Φτηνό... Διάλεξε δύο από αυτά».

— Κιθ Μποντράιγκερ

13

… Διαλέγοντας ποδήλατο

… Υπάρχουν κάποια πράγματα που πρέπει να συνυπολογίσει κανείς όσον αφορά την αγορά ποδηλάτου. Το σημαντικότερο απ’ όλα όμως είναι να παίρνει κανείς χαρά από την ποδηλασία, κι αυτή τη χαρά μπορούν να σας τη δώσουν τα πιο ανάλαφρα ποδήλατα, μιας και είναι και τα πιο γρήγορα. Δυστυχώς, έχουν μια τάση να είναι και τα ακριβότερα.

Συνήθως τα ποδήλατα είναι κατασκευασμένα από ατσάλι, που είναι βαρύ, ή από αλουμίνιο, που είναι ελαφρύτερο. Στην τελική, μπορείτε να βρείτε το μοντέλο που είναι φτιαγμένο από ανθρακονήματα – εξαιρετικά ελαφρύ. Διαλέξτε το ελαφρύτερο ποδήλατο, ανάλογα φυσικά και με την οικονομική σας κατάσταση, και μην αγχώνεστε και πολύ για τα φαντεζί εξαρτήματα ή την ανάρτηση. Ρωτήστε το ποδηλατάδικο της γειτονιάς σας και δοκιμάστε σίγουρα δυο τρία είδη ποδηλάτων πριν αποφασίσετε. Δείτε αν στρίβουν άνετα στις γωνίες, πώς προχωράνε στην ανηφοριά και πώς ανταποκρίνονται στην άσφαλτο ή σε κακοτράχαλους δρόμους. Ελέγξτε τα φρένα – ειδικά σε παιδικό ποδήλατο, τα φρένα θα πρέπει να λειτουργούν άψογα.

Το ελαφρύτερο ποδήλατο στον κόσμο φτιάχτηκε από τον Τζέισον Γουόζνικ στην Αριζόνα και ζυγίζει μόλις 2,7 κιλά. Το βαρύτερο ποδήλατο διαδρομών ζύγιζε 1.385 κιλά.

14

Αναρωτηθείτε για ποιον σκοπό θέλετε να χρησιμοποιήσετε ποδήλατο. Για να πηγαίνετε σχολείο, για να γραφτείτε σε κάποια ποδηλατική λέσχη ή για να ανεβαίνετε κακοτράχαλα ορεινά μονοπάτια; Για το καθετί υπάρχει και διαφορετικό είδος ποδηλάτου. Να ένας συνοπτικός οδηγός που θα σας βοηθήσει:

ΠΟΔΗΛΑΤΟ ΔΡΟΜΟΥ Πρόκειται για το λαγωνικό του κόσμου των ποδηλάτων. Το ποδήλατο αυτό διαθέτει πανάλαφρο, μασίφ πλαίσιο ειδικά σχεδιασμένο για να αναπτύσσει ταχύτητα. Κυρτό τιμόνι που επιτρέπει στο σώμα να γέρνει μπροστά σε στάση αεροδυναμική, κάνοντας πεντάλ με μεγαλύτερη ένταση.

Όλα τα εξαρτήματα είναι λιτά, έτσι ώστε το ποδήλατο να είναι όσο το δυνατόν πιο ελαφρύ.

Τα λεπτά λάστιχα μειώνουν την ένταση της τριβής με το έδαφος.

15

ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ (ΜΤΒ) Φτιαγμένα ειδικά για ποδηλασία εκτός ομαλών δρόμων, τα ορειβατικά ποδήλατα είναι σαφώς βαρύτερα, πιο στιβαρά, κατασκευασμένα περισσότερο για αντοχή παρά για ταχύτητα.

Ίσιο τιμόνι Χοντροί τροχοί για να υπάρχει αντίσταση στην ολίσθηση.

Οι δίσκοι των φρένων δεν επηρεάζονται από την υγρασία.

Το αμορτισέρ απορροφά τους κραδασμούς της ποδηλασίας σε ανώμαλο έδαφος.

ΥΒΡΙΔΙΚΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ Διασταύρωση μεταξύ ορειβατικού ποδηλάτου και ποδηλάτου δρόμου, ελαφρώς πιο αργό αλλά πολύ πιο άνετο για ποδηλασία εντός πόλεως.

Πιο πλατιά λάστιχα, ειδικά φτιαγμένα για σκαμπανεβάσματα σε δρόμο με λακκούβες.

Ελαφρώς υπερυψωμένο τιμόνι που επιτρέπει την όρθια στάση του αναβάτη, έτσι ώστε να επιτηρεί καλύτερα το γύρω περιβάλλον του.

Αλουμινένιο πλαίσιο χωρίς απορροφητικότητα σε κραδασμούς, για να είναι το όχημα πιο ελαφρύ και γρήγορο.

16

… Ταιριάξτε με το ποδήλατό σας

… Αν το ποδήλατό σας είναι πολύ μεγάλο, θα είναι δύσκολο να το κουμαντάρετε. Αν είναι πολύ μικρό, τα γόνατά σας θα βρίσκουν πάνω στο τιμόνι, πράγμα άβολο και ενοχλητικό. Αν πάτε σε ένα καλό μαγαζί ποδηλάτων, θα σας μετρήσουν για να βρουν τις ιδανικές για σας διαστάσεις, αλλά αν αγοράσετε μεταχειρισμένο ποδήλατο, το παραγγείλετε από το ίντερνετ ή απλώς θέλετε να μετρηθείτε μόνοι σας για πλάκα, να πώς θα το κάνετε.

Κατ’ αρχάς, μετρήστε το ύψος σας αφού σταθείτε μπροστά σε έναν τοίχο χωρίς να φοράτε παπούτσια και με τα πόδια ελαφρώς ανοιχτά.

Κατόπιν, μετρηθείτε μέχρι το καβάλο ως ακολούθως: εξακολουθώντας να στέκεστε μπροστά στον τοίχο με τα πόδια ελαφρώς ανοιχτά, πείτε σε κάποιον να τοποθετήσει ένα μεγάλο βιβλίο ανάμεσα στα πόδια σας, με τη ράχη του να ακουμπάει καλά στο καβάλο. Απομακρυνθείτε από τον τοίχο και μετρήστε την απόσταση από το πάτωμα μέχρι τη ράχη του βιβλίου. Έτσι θα βρείτε τις σωστές διαστάσεις του καβάλου σας.

17

Χρησιμοποιώντας τις μετρήσεις αυτές, βρείτε το κατάλληλο μέγεθος της ρόδας με βάση το ακόλουθο διάγραμμα. Αν το κάθισμα είναι χαμηλό, το ύψος της σέλας θα πρέπει να είναι 5-7 εκατοστά ψηλότερα από το καβάλο σας, έτσι που να μπορείτε να αγγίζετε το έδαφος με τις άκρες των ποδιών σας, αλλά όχι να πατάτε κάτω κανονικά.

… Ο οδηγός που σας παρουσιάζουμε είναι κάπως γενικός. Τα μεγάλα νούμερα είναι σε ίντσες και αφορούν το μέγεθος του τροχού. Μην τα παίρνετε τοις μετρητοίς – κάθε σώμα και κάθε ποδήλατο έχουν τις διαφορές τους. Ο καλός κατασκευαστής ποδηλάτων δεν θα παραλείψει να αναφέρει στην ιστοσελίδα του τις ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ καθίσματος και άξονα.

26"

Ηλικ ία 9 -12 / Ύ ψος 13 8-1 Ηλικ 54 ία 8 εκ -11 ./ / Ύ Κα ψο βά ς1 λο 2 7-1 Ηλικ 68 45 ία 6 -7 -9 / εκ 6 ./ Ύψ εκ ος Κα .

11 β άλ 7-1 Ηλι ο κία 36 60 5-7 εκ / -7 ./ Ύψ 2 Κα ε ος 11 βά Ηλι 2 λ κία -1 ο 4-6 27 55 / εκ Ύ . ψο / ς1 Κ Ηλι αβ 0 κία 511 3-5 7 / εκ Ύ . ψο ς Ηλ 98 ικί α2 -1 -4 1 / Ύ ψο ς

24" 20"

κ.

. εκ

. εκ 0 .

-6 εκ 5 50 -5 ο 45 εκ. άλ ο -50 άλ 40 αβ λο Κ βά Κα

/

12"

3 -6

18" 16" 14"

Τα πόδια σας είναι η κινητήρια δύναμη του ποδηλάτου. Το μηριαίο οστό σας δουλεύει σαν μοχλός. Αν είναι μακρύτερο από το μήκος της κνήμης σας, θα έχετε μεγαλύτερο πλεονέκτημα με την κάθε πεταλιά.

2

./ εκ

05 -1 88

./ εκ

κ.

42 ε 35λο βά Κα

18

Ο Ιταλός αγωνιστικός ποδηλάτης Μάρκο Παντάνι ήταν μανιακός με τον σκελετό του ποδηλάτου του. Έκανε διαρκώς μικροαλλαγές στις γωνίες και στο μήκος των κυλίνδρων προκειμένου να βρει τα μεγέθη που του ταιριάζουν. Σε μία και μόνη σεζόν, έβαλε να του φτιάξουν 30 ποδήλατα!

19

20

… Μια άλλη προσέγγιση

Λάστιχα Τα τρυπήματα είναι αληθινός πονοκέφαλος. Ίσως είναι καλή ιδέα να αγοράσετε λάστιχα ανθεκτικά στα τρυπήματα. Για μεγάλες διαδρομές έχετε πάντα μαζί σας μια σαμπρέλα ή ένα κουτί με εργαλεία επισκευής.

Σέλα Αν η σέλα του ποδηλάτου που αγοράσατε δεν είναι βολική, καλύτερα να την αλλάξετε. Ωστόσο, μη σας ξεγελάει η εμφάνιση – μερικές φορές οι πιο άγαρμπες εμφανισιακά σέλες είναι και οι πιο βολικές!

Τιμόνι Όταν ασχοληθείτε πιο σοβαρά με την ποδηλασία, θα χρειαστεί να διαλέξετε τον τύπο τιμονιού που θα σας είναι πιο αρεστός. Τρεις επιλογές υπάρχουν:

Το κυρτό τιμόνι σάς αναγκάζει να πάρετε μια πιο χαμηλή και αεροδυναμική θέση, με τη σέλα να βρίσκεται σε ψηλότερο επίπεδο από τα χέρια σας. Προσφέρεται περισσότερο για αγωνιστικά ποδήλατα, αλλά μπορεί να αποδειχτεί άβολο, και σίγουρα δεν προσφέρεται για ποδηλασία εντός πόλεως, μιας και τα μάτια σας εστιάζουν στον δρόμο κι όχι στο γύρω περιβάλλον σας.

21

Το τιμόνι σε στιλ μουστακιού είναι κάτι ενδιάμεσο και σας επιτρέπει να διαλέξετε ανάμεσα σε χαμηλή και ψηλή στάση οδήγησης. Το ανασηκωμένο και το επίπεδο τιμόνι σάς επιτρέπουν να κάθεστε με ίσια την πλάτη και είναι συνηθισμένα περισσότερο στα υβριδικά και στα ορειβατικά ποδήλατα.

Κράνος Το κράνος είναι πολύ σημαντικό. Φροντίστε να το φοράτε κατά τον σωστό τρόπο –θα πρέπει να απέχει δύο δάχτυλα από τα φρύδια σας– και να μην το έχετε απλώς ριγμένο πάνω στο κεφάλι σας.

Φόρμα υψηλής ευκρίνειας Ανάλογα με το ποια είναι η ηλικία σας ή το ύψος σας, φροντίστε η θέση που έχετε πάρει όταν ποδηλατείτε στον δρόμο να είναι ορατή από τους οδηγούς των αυτοκινήτων.

Καλύτερα να οδηγείτε ένα ποιοτικό ποδήλατο παρά να αγοράσετε ένα αναβαθμισμένο.

— Έντι Μερξ

Τα φώτα του ποδηλάτου είναι ζωτικής σημασίας όσον αφορά την ορατότητα, ειδικά αν ποδηλατείτε στο σκοτάδι ή κάποια μέρα με βαριά συννεφιά. Σε κάποιες περιοχές είναι παράνομο να ποδηλατείτε το βράδυ με τα φώτα σβηστά.

Μια καλή κλειδαριά Προμηθευτείτε μια καλή κλειδαριά ασφαλείας, ίσως και μια καλή αλυσίδα που να συνδέει τον μπροστινό με τον πίσω τροχό. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν θα έχετε το μυαλό σας συνεχώς στο αν είναι ασφαλές το ποδήλατό σας.

22