2015 / 4
BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland
De branche volgens Peter Goegebeur!
Hoe staat het met de innovaties?
Rollenspel in Limburg!
vakblad voor de tegelspecialist
STRAK EN MOOI TEGELWERK
WATERDICHTE BADKAMERS
R O NDE N
•
NIEUW!
NOD
E
I
AL
IN RK
OADNVIELSWIINZARED
IGDE MATE R
EN
• T I P S • VER W
Webshop www.kiwitz.nl Telefoon 0315 270 620 E-mail info@kiwitz.nl
O
RG ND E
BE
JE MAAKT ‘T MET DE KENNIS EN MATERIALEN VAN KIWITZ.
G • A D VI E S •
EFFICIËNTE PROJECTEN
januari 2016
VOORWOORD
Kwartaalagenda
11 februari, 11 mei, 8 september, 8 december: hoofdbestuur BOVATIN 23 januari, 12 maart, 7 mei, 2 juli, 3 september, 29 oktober, 10 december: dagelijks bestuur BOVATIN 7 maart: Informatiedag Vereniging Lijmen en Kitten, speciaal voor leden BOVATIN 24 maart, 8 december: bijeenkomst geassocieerde leden BOVATIN 7 maart, 4 juli, 12 november: BOVATIN afdeling Oost + Noord 6 januari, 10 februari, 16 maart, 11 mei, 20 juni, 6 juli, 7 september, 31 oktober, 14 december: Bestuur Aannemersfederatie 20 juni, 31 oktober: Algemene Ledenvergadering Aannemersfederatie Alvast voor uw agenda: Zaterdag 4 juni, BOVATIN Jaardag in Vianen! Met deze keer een zeer speciaal programma.
De regiovergaderingen zijn openbaar. De bestuursvergaderingen zijn besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.
Allereerst: de beste wensen voor 2016! Misschien hebben we elkaar, als dit blad bij u op de deurmat valt, al gezien of gesproken op de Home Expo 16, op 25, 26 en 27 januari in Amersfoort, of op één van de Nieuwjaarsrecepties. Hoe dan ook: er wordt weer van alles opgetuigd, iedereen is weer druk bezig met bedenken hoe we de markt kunnen ver- of heroveren. Ook wij, als uw dienstverlener en brancheorganisatie doen dat – en zo leest u in deze editie meer over hoe we willen werken aan de marktpostie van uw en ons materiaal en handwerk: tegels…! Want - als ‘de economie’ er beter voorstaat, betekent dat niet dat het ‘oogsten’ vanzelf gaat. Zoals ook geduldig wachten bij de telefoon niet de meest effectieve manier van ondernemen is. Ik ga u een paar voorbeelden voorleggen. 1. Er is een snel toenemende schaarste als het gaat om vakkundige tegelzetters. De oudere
vaklieden stromen uit, veel jongere tegelzetters hebben – toen er ‘geen werk’ was – gekozen voor een ander vak. Wie nu denkt dat dit automatisch meer werk voor de nu actieve vaklieden oplevert, maakt een ernstige vergissing… Want wat gebeurt er: er ontstaat meer beunhazerij. Dit ook omdat de grote aannemingsbedrijven menen dat zij nog gewoon tegen de laagste prijs gespecialiseerd werk kunnen blijven inkopen. En ervan uitgaan dat het niet uitmaakt wie het werk uitvoert - er wordt tóch wel vakwerk geleverd. Dat lukt dan natuurlijk niet en – er zullen meer schadegevallen ontstaan. En wat is dan het gevolg: men zal in toenemende mate kiezen voor andere materialen, omdat de reputatie van tegelwerk achteruit zou gaan. 2. Jongeren moeten geschoold worden. Op dit moment starten BOVATIN, samen met twee SPT’s, een pilot voor een campagne om jongeren te overtuigen om voor de tegelbranche te kiezen. Dat dat laatste lukt, daar hebben we alle vertrouwen in – maar het ‘echte’ succes is natuurlijk wel dat die jongeren straks bij u als leerling aan de slag kunnen. U speelt daar dus een sleutelrol in! Daarbij moet BOVATIN, samen met de Aannemersfederatie, dan nog even een vlekje wegwerken: De belangenorganisatie van de grote aannemingsbedrijven, Bouwend Nederland, blijkt namelijk dusdanig ver van de opleidingsrealiteit te staan dat zij eisen dat iedere leerling iedere dag met zijn ‘eigen’ leermeester werkt. Waardoor ik nu al signalen krijg van bedrijven dat ze helemaal willen stoppen met het functioneren als leerbedrijf… Want als jij vijf in plaats van één leermeesters moet bekostigen (jaarlijkse opleidingskosten, hoger salaris) terwijl jouw leerlingen op dit moment ook met andere ervaren tegelzetters – die, begeleid door een leermeester, ook HUN specialismen kunnen overdragen - mogen werken, dan is het voor een bedrijf niet meer te doen. En ook de vakbekwame OZP-er zou wat mij betreft prima een leerling kunnen opleiden… Kortom: kan iemand Bouwend Nederland de realiteit binnen leiden? Dan halen we onze opleidingsdoelen in plaats van dat er weer wat ontregelende ‘regeldrift’ van instanties aangewakkerd wordt… 3. Ik blijf het zeggen: hou je vak bij! Dus ga naar de cursusdagen…! In de landen om ons heen loopt de kwaliteit van het geleverde werk al terug, en ook dat heeft gevolgen voor de marktpositie van keramiek en dus van de tegelzetbedrijven… dat willen we hier toch niet hier? Wees trots op je vak, het is een hoogwaardig ambacht. Kijk naar de schoonheid van de producten waar we mee werken! Juist deze periode is cruciaal: de omslag naar groei. Ook anderen maken die omslag, dus gaan we alle zeilen bijzetten om te bereiken wat we willen bereiken: meer instroom van leerlingen, meer meters tegelwerk, promotie, gezond werken, het op peil brengen en houden van bestaand vakmanschap, kortom - we gaan er een mooi jaar van maken! Ik wens u goede zaken, Gerard Reus, voorzitter
BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar. Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december. Voor informatie: Abonnementen: Bondsbureau, tel. (0548) 53 85 05 Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. (010) 43 52 2 70 of 06 24 27 09 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl hello@studiouppercase.nl, tel. 06 54 74 48 96
Foto omslag: Dsg Ceramiche – Decoratori Bassanesi S.r.l. - Luci di Venezia
NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!
Beste collega’s,
Colofon
In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regiovergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!
3
5
januari 2016
In deze editie
7
07 “Innovatie is pas een succes als je uitvinding gebruikt wordt!” FECAMO’s Peter Goege- beur over de branche in België
Informatie voor de professional 41 Nieuwe CAO: Opleidingsplan verplicht! 43 Noodkreet uit het onderwijs, Noodkreet richting bedrijven!
11 4+ Bouwmaterialen Groep B.V.: Nieuwste geassocieerde lid!
45 nieuws van bostik 47 Schade met tegelalter natieven gezien…? Laat het weten of stuur een fotootje…!
15 Open dag Michel Oprey & Beisterveld: Natuursteen …maar ook steeds meer keramiek! techniek
11
19 “Anhydriet dekvloeren en badkamers gaan prima samen, maar…”
49 Vereniging Lijmen en Kitten Verzorgt integrale informatie dag voor BOVATIN-leden! 51 BOVATIN-columnist Henry Meijdam ‘weggekocht’ door Inter provinciaal Overleg… 53 ‘Zevenhonderdduizend kanshebbers’ door Henry Meijdam
Thema’s & Toekomst 22 Hoe staat het met de IPC-innovaties?
55 SGAT-nieuws
26 Jongeren maken jongerencampagne – Ouderen enthousiast!
57 Ik ben geen tegel zetter, maar… 59 Nieuws van de BOVATIN Verzekeringsdienst
nieuws en website
62 Nuttige informatie voor BOVATIN-leden
31 Geassocieerden middag: Inzetten op onderwijs en vakmanschap! 33 ‘In de ziekenboeg van de bank. En nu?’ door Sander Brouwer (‘de Hooge Waerder’) 35 RECHT zetten: Wat te doen bij geschillen? 37 Mooi project opgeleverd? …Laten we met wat nieuwe techniek graag zien! 39 regio-ontmoetingen In Eindhoven en Utrecht!
26
Graniet - Hardsteen Kalksteen - Leisteen Travertin - Marmer Keramisch - Composiet Lichtgewicht beton
Tekst & foto’s: Remus Aussen
KOPSTUKKEN IN DE BOUW Met de serie “Kopstukken in de bouw” laat BOVATINfo een aantal smaakmakers in de bouw aan het woord over de tegelbranche. Waar doen we het in hun ogen goed, waar liggen kansen? Hoe kijken zij aan tegen de gespecialiseerde aannemer in tegelwerken, tegen de tegelzetter en het werk in het algemeen, tegen de concurrentiepositie van ‘de’ tegel? In vorige edities spraken we onder andere BNA-voorzitter Willem Hein Schenk, directeur BAM Utiliteitsbouw Henk Bol, Dura-Vermeer CEO Job Dura, BNI-voorzitter Peter Dautzenberg en anderen. In deze editie: voorzitter Peter Goegebeur, van de ‘Belgische BOVATIN’: FECAMO!
“Innovatie is pas een succes als je uitvinding gebruikt wordt!” FECAMO’s Peter Goegebeur over de branche in België
Toen hij in 2013 voorzitter werd van FECAMO (‘La Fédération des Carreleurs et Mosaïstes’), zeg maar de Belgische BOVATIN, trok hij er een dag per week voor uit om alle leden eens te bellen. “Zo kom je te weten wat er speelt, en bovendien is het een goede manier om ‘slapende leden’ weer actief en betrokken te krijgen… En vanzelf heb je het dan ook over wat de bond allemaal voor je kan betekenen!” Belangrijke aanleiding voor ons gesprek is ook de afronding van het Belgische innovatieproject ‘Innoveren met tegels’ in december 2015. We spreken, kortom, met Peter Goegebeur. Hoe gaat het met de tegel en het vakmanschap in België? Groot! Aan het gesprek, dat uiteindelijk bij de houtkachel in de Ardennen plaatsvond, gingen al de nodige afspraken vooraf. Want – Peter staat op het punt om als eerste in Europa een zwembad te betegelen met Areostea dunplaattegels van 160x320 centimeter, en daar wil de BOVATINfo natuurlijk getuige van zijn… Maar het weer zat tegen, en zo verhuisde dit project naar het voorjaar, en vond de afspraak elders plaats. “Ik ga dat zwembad maken samen met een
oud-leerling, en inmiddels kampioen tegelzetten James De Smet. Ja, af en toe dan heb je er één in je klas, en van hem weet je het: dat wordt een echte. Hij is inmiddels gespecialiseerd in grootformaat en mozaïek, en eigenlijk, tsja, ik heb drie zonen die niet voor het vak gekozen hebben… hij treedt tenminste een beetje in mijn voetsporen…” De voorzitter moet erom lachen, hij weet dat de tijden veranderen. “Vroeger was het een gewoonte. Mijn vader was ook tegelzetter en importeur, we waren gewend om zeven op zeven dagen te werken! Ik kon studeren, en dat heb ik ook gedaan: rechten, in Gent. Maar toen stopte mijn vader, mijn broer had er geen zin in… dus had ik een dilemma. En 35 jaar geleden, zoals wij zeiden, ‘kon je met advocaten de straatstenen plaatsen’… er waren er zo veel, dat ik de balans van de zaak van mijn vader eens bekeken heb en – ik zette de stap. Het waren voor het tegelwerk de goede jaren, en ik heb toen naast zijn importbedrijf van Italiaanse keramiek een tegelzetbedrijf opgezet. Heb ik er hartzeer van dat ik mijn studie gestopt ben? Nee, en af en toe heb ik in mijn FECAMO-werk de voordelen van mijn rechtskennis… en ik spreek mijn oud-medestudenten nog vaak“ Diploma verplicht! In 2002 kreeg Goegebeur in zijn zaak in Zedelgem bezoek van een lokale voorzitter, en werd hem gevraagd om les te gaan geven bij de ondernemers- en vakopleidingen van Syntra West. “En als je les geeft, dan word je nóg fanatieker in het bijhouden van je vak… leerlingen van mij deden met succes mee aan de Belgische tegelkampioenschappen. Maar mijn grootste drijfveer om les te gaan geven, en om in te stappen in de federatie was het feit dat ik zoveel misère, en zoveel cowboys in ons prachtige vak zag… Er is toen hard gewerkt aan een degelijk driejarig curriculum, en ik geef nog steeds drie avonden per week – het
7
8
BOVATINFO
is een avondopleiding – les. Ja, bij ons kun je jezelf niet zomaar je als tegelzetter vestigen: je moet het diploma hebben. Zonder diploma mag je in België geen tegels zetten.” Maar hoe zit dat dan met de Europese regelgeving, mag die eis eigenlijk wel gesteld worden? “Gelukkig mogen wij wel een ‘huishoudelijk reglement’ aanhouden, en mogen wij zelf bepalen hoe we de kwaliteit van de vakman bewaken. En dan bedoel ik zowel het vakmanschap als de zakelijke kant van het vak. Dus, wie dat examen aflegt, heeft deze beide zaken aan te tonen. James Desmet, John Standaard, dat zijn nu gerenommeerde docenten en de laatste ook technisch adviseur… Mijn collega-docenten zijn echt de toppers in hun vak… en ze zijn bereid al hun tijdens hun carrière verworven vakgeheimen over te dragen. Dan ben je docent… Ik kwam er een keer één tegen, die wilde dat niet. Zijn eigen ontdekkingen hield hij wel voor zichzelf, zei hij. ‘maar waarom word je dan docent?’, vroeg ik hem… En jullie hebben ze ook, neem nou jullie Ton Borrenbergs… dat is zo’n beetje mijn ‘idool’ in Nederland! Da’s iemand die zijn werk goed wil doen, die echt zijn leerlingen naar het hoogste niveau wil brengen. Hij is zo’n idealist, en hij is er ook echt goed in. Niet elke vakman is dat: als je je vak verstaat, wil dat namelijk nog niet zeggen dat je dan ook automatisch een goede docent of leermeester bent! Feit is: als wij in de Benelux, met al die veranderingen in technieken en materialen, het vak op een hoog peil willen brengen en houden, dan zullen we kennis moeten overdragen. Ook aan onze zij-instromers, dat zijn voor mij net zozeer ‘ leerling-tegelzetters’.” “Het schietlood zoals dat van mijn vader, dat kom je niet veel meer tegen… daar zijn nieuwe gereedschappen voor, er verandert in technisch opzicht zo veel… Neem nou de dunne grootformaattegels…! Ik heb voor de EUF (de Europese federatie van tegelzettersbonden, waar ook BOVATIN lid van is, red.) hier de verwerkingsrichtlijnen voor geschreven. Daarbij was Ton Borrenbergs trouwens mijn ‘tegenlezer’! Let wel, je hebt het over maximum 6 millimeter dikke tegels, tot een formaat van 160x320 centimeter, het formaat dat ik ook in dat zwembad ga verwerken…! Nederland loopt voorop, maar… “…Maar Nederland loopt voorop als het gaat om stofarme materialen en verantwoord gereedschap. Daar kunnen wij veel van leren, heel Europa trouwens. Echt, als je ziet hoe ongezond er buiten Nederland gewerkt wordt en ook mág worden gewerkt… Dan neem ik mijn claque, mijn pet af! Jullie klagen wel eens over jullie overheid, maar stof is echt een sluipmoordenaar. En jullie hebben de aanpak van fijnstof voor elkaar, wij nog niet…” Al is er in Nederland de nodige kritiek op hoe de commerciële keurings- en onderzoeksorganisaties werken, en wordt in Nederland juist weer met waardering gekeken naar hoe sterk daartegenover de wetenschappelijke aanpak van het Belgische WTCB is.
Goegebeur is ook al enkele jaren voorzitter van het technisch comité bij het WTCB (zie BOVATINfo 2015-2).”Ik werk daar samen met de onlangs door jou geïnterviewde Tinne Vangheel, en we hebben met het comité denk ik een interessant stuk afgeleverd: een technische voorlichting Buitenbetegeling, die ook voor jullie interessant is! Ja, we zijn een tijd terug bij jullie bestuur op bezoek geweest, en we willen meer samenwerken… en zo langzamerhand bouwen we de samenwerking op! “Michel de Bes (de voormalig voorzitter, nu penningmeester van FECAMO) en ik, wij zijn in feite de twee trekkers van Fecamo… en wij willen ook het keramiek promoten. Immers, ook wij, als organisatie van tegelzetters, moeten ertoe bijdragen dat onze leden werk hebben. Belangrijkste punt daarbij: kwaliteit. De kwaliteit van de verwerking, om precies te zijn. Ik heb daar zelf de website www.tegel-zetter.be voor opgezet, simpelweg om de tegelbranche te wijzen op belangrijke evenementen en zaken die zich voordoen… Dat heeft ook met de fase in mijn carrière te maken. Na ruim 30 jaar begin ik toch wel mijn knieën en rug te voelen… dus verdeel ik mijn tijd over het verrichten van expertises, mijn rollen bij WTCB en FECAMO en ik doe nog een derde van mijn tijd feitelijke verwerking. Wat de expertises betreft: ik probeer niet alleen de expertise uit te voeren en te vertellen wat ‘fout’ is. Ik probeer vooral de mensen ter plekke ook wat bij te brengen, zodat ze de problemen de volgende keer kunnen voorkomen. Tsja, en als er dan iemand zegt ‘Maar ik doe het al jaren zo’, dan kan ik niet anders zeggen dan ‘Jij hebt dan die jaren veel geluk gehad!’ Ook daar ben ik weliswaar de expert, maar beslist ook docent…” SGAT versus ‘meester-tegelzetter’ “Via de Federatie proberen wij sinds kort het label ‘meester-tegelzetter’ in de markt te zetten. Eigenlijk: we willen bedrijven die titel meegeven als zij werken volgens de normen en richtlijnen van ons WTCB. Ik zeg: proberen… Want het zijn er nog niet genoeg. Tsja, we hebben er nu tien. Of negen, want ik reken mezelf mee… Het verrichten van audits met geschikte auditoren is bovendien een punt, want we moeten onze architecten - die die audits verrichten - vaak nog vertellen waar ze op moeten letten… Volgens mij hebben jullie ook met deze zaken te maken bij jullie SGAT-erkenning, of niet? Misschien moeten we eerst op specifieke vaardigheden het predicaat meester-tegelzetter verlenen, zoals op XL, mozaïek, natuursteen, dunne grootformaattegels, op specialismen dus. En we hebben natuurlijk ook wel te maken met het tegelzettersRAS… We zijn specialen, we hebben een speciale mentaliteit... Krijgen we tijd om zaken uit te leggen? Ach je weet wel… “’ mag ik 10 minuten van je tijd’ ’Ja maar, ik heb het zo druk, veel te doen…’. en weg is ‘ie…”
januari 2016
Wanneer innoveer je nu eigenlijk? “Daarom hebben Tinne Vangheel en ik een paar jaar terug een aanvraag gedaan bij het IWT, het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Techniek, voor een project ‘Innoveren met Tegels’. We hebben ons afgevraagd wat er nu nodig is voor een succesvolle innovatie in onze branche, zodat we beter kunnen concurreren met de nieuwe materialen, beter werk leveren en bovendien ons werk prettiger en gezonder kunnen verrichten. We vroegen ons af wat nu eigenlijk innovatie was… en kwamen tot de conclusie dat je pas innoveert als je een innovatie op brede schaal wordt toegepast. We hebben ons dan ook, samen met de grote importeurs, afgevraagd welke producten die er al zijn, gewoon nog niet bekend zijn of niet gebruikt worden. En wat blijkt: dat gaat om veel producten… Neem eens een ontkoppelingsmat. We vroegen rond of die nogal verkocht werd. Wat bleek: ze werden nog te weinig verkocht, omdat velen eigenlijk nog niet echt wisten wanneer en hoe ermee te werken. Idem de waterdichting, draineringsmatten, grootformaten... ‘Ik verwerk ze niet, want da’s veel te ingewikkeld!’. Er waren op een bepaald moment nog maar 20 tegelzetters die de grootformaten wilden plaatsen! Dus we besloten, in samenwerking met de tegel- en natuursteenimporteurs, om de baan op te gaan. Om aan onze tegelzetters te laten zien hoe de nieuwe materialen werken, EN om ze er zelf ervaring mee op te laten doen. En inmiddels is onze 2-jarige ronde achter de rug, en hebben we welgeteld 1245 tegelzetbedrijven, docenten/instructeurs en architecten bereikt. We hebben ze in de regio’s uitgenodigd, niet alleen om de materialen en gereedschappen te laten zien, maar we nodigden de directeuren ook uit om in werkkleding ten komen, niet in het gebruikelijke kostuum! Ik heb samen met de al genoemde James de Smet en met het WTCB al die workshops verzorgd: hier 20, daar 100 tegelzetbedrijven ontmoet… En ik denk dat we nu daadwerkelijk met de nieuwe materialen en technieken de hoofden en harten van onze collega’s hebben bereikt….”
richtlijn belangrijk is? Wist je dat 40% van de klachten op dit moment gaat over dit type tegels…?” Milieuvoordelen van dunplaattegels “Toch hebben die dunne plaatmaterialen een paar belangrijke voordelen, alleen al als we kijken naar de milieukant: je hebt voor een dunnere tegel minder grondstoffen nodig. Het kost minder energie om ze te fabriceren. En ze vergen minder transport per vierkante meter. Dat zijn belangrijke factoren voor degenen onder onze klanten die de beperking van de uitstoot van CO2 op hun agenda hebben! Het is een tegel die bij verwerking inzicht, vakmanschap en kennis vereist, maar die veel voordelen heeft, en niet zomaar door iedereen verwerkt kan worden! Met dit materiaal promoten we zowel tegels, als ons vakwerk, als de noodzaak om je vak bij te houden. Ja, aan vakwerk moet je blijven werken. Ja, het is ook in ons land lastig om jongeren te helpen kiezen voor ons mooie vak. In die zin: alle respect voor de buitenlandse vaklieden, die ervoor kiezen hier te komen werken… als zij hun vak bijhouden. Op de opleiding in Brussel heb ik er veel in de klas. Ook voor de buitenlandse vaklieden geldt: u hebt de bereidheid om hard te werken, u hebt de aanleg voor het vak in de vingers, maar LEER het dan ook. En vraag uw prijs!” Geen verkeerde keuze… Hoe kijkt Goegebeur na zoveel jaren tegelzetten terug op zijn keuzes? “Ik was 14 jaar, en ik moest van mijn vader de twee maanden van de schoolvakantie gaan werken in Italië, in de fabriek van La Ceramica Miriam, later de Gruppo Frappi. Ik verweet hem dat hij mij blijkbaar niet graag zag, dat hij mij wegstuurde… maar uiteindelijk heb ik daar de taal, zelfs het lokale dialect, én de belangrijkste zaken geleerd voor wat uiteindelijk tóch mijn carrière werd, tot en met het maken van tegels toe… Dus papa, uiteindelijk nog bedankt en merci!” En natuurlijk hopen we in de volgende editie nog dat zwembad met die enorme dunne platen te kunnen tonen… ■ www.tegel-zetter.be www.fecamo.com
Naschrift EUF moet aan de bak! “We zijn maar een klein landje… en ik ben er dan ook trots op dat ik als vertegenwoordiger van dat kleine landje in januari 2015 gekozen ben tot voorzitter van het Europees Technisch Comité van de EUF, de Europese federatie van tegelbrancheorganisaties. Voor kleine landjes is samenwerking extra belangrijk, en de EUF is dé manier om op Europees niveau te bereiken wat nodig is. Neem bijvoorbeeld die verwerkingsvoorschiften voor de dunne plaatmaterialen die we hebben opgesteld… Let wel, ik heb in 2004 voor het eerst met die dunne plaatmaterialen gewerkt, en dat was een drama in 35 bedrijven… en zó veel tegelzetters hebben dezelfde ervaringen gehad! Geen handleiding , niks. Het heeft mij veel geld gekost, die eerste keer… Ik had geen idee hoe ik ze moest verplaatsen, versnijden, verlijmen. Ik had, kortom, 30 á 40% breuk en schade. En niemand die mij kon vertellen hoe ik ’t moest aanpakken… ! De EUF moet het invoeren en uitdragen van die richtlijnen, evenals het laten opnemen van de richtlijnen in de EN 14411, dus serieus oppakken…! Daarbij helpt natuurlijk dat onder meer de Italiaanse organisatie van tegelzetters, de Assoposa, en de Confindustria, associatie van een 150-tal Italiaanse tegelfabrikanten, er al mee ingestemd hebben. Of zo’n verwerkings-
Op 10 december vorig jaar werd het project ‘Innoveren met tegels’ officieel afgesloten. BOVATIN technisch adviseur Ton Borrenbergs heeft het evenement namens BOVATIN bijgewoond. Wat heeft hij gezien? “Het was echt een klasse-evenement!”, vindt Ton, “Heel bijzonder, het vond plaats op de Universiteit Gent, en zo kon het gebeuren dat aldaar150 Belgische tegelzetters in de collegebanken zaten! Tinne Vangheel en Peter Goegebeur brachten verslag uit van het evenement, maar vooral – de studenten techniek voerden proeven uit die het belang van het volgen van de Verwerkingsvoorschriften aan blijken te tonen, en een vergelijking werd gemaakt met de recente Europese Normen en nieuwe EUF-richtlijnen voor de plaatsing van dunne keramische tegelplaten… Om maar wat te noemen: de gevolgen van het gebruik van het verkeerde lijmtype, vooral bij de plaatsing van ‘giant-tegels’. Immers, je hebt XL (‘alles’ groter dan 30 x 30 centimeter), en daarbij gelden bepaalde verwerkingsvoorschriften. En voor deze dunne XXL-tegels gelden toch weer andere regels… .Zo kwam aan de orde wat is het gevolg van puntbelasting als je incorrect verlijmd hebt. En zo nog een paar proeven, passend in de opzet van het Innovatieproject: het onder de aandacht brengen en promoten van zowel basaal vakmanschap als de daarbij behorende nieuwe technieken, bij degenen die ze uiteindelijk moeten gebruiken! En bij de jongeren is ook meteen het ambacht onder de aandacht gebracht. Kortom: ik kwam terug met een hoop goede ideeën voor ons, en voor de BOVATIN-Academie! Projectje…?”
9
! ARDEX X 90 OUTDOOR W U E I N MICROTEC3 flexlijm
Voor alle weersomstandigheden!
Tekst & foto’s: Remus Aussen
Een inkooporganisatie van handelaren in bouwmaterialen, met een historie van meer dan 30 jaar en 84 vestigingen in Nederland. Een verband ook met een buitenlandse zusterorganisatie, en zodoende een verkoopvolume van zo’n € 2,8 miljard… En ook deze organisatie heeft zich, als het inmiddels 22e geassocieerd lid, aangesloten bij BOVATIN. ‘Samen sterk’, is de stelregel van 4+. En die van BOVATIN en zijn voorzitter: ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder’. Dat zijn dus twee motto’s die, zoals dat in de ICT-wereld heet, ‘compatibel’ zijn. De samenwerking werd met een goed gesprek in Born bezegeld. En ondergetekende plus BOVATINvoorzitter Gerard Reus kregen meteen de kans om eens rond te kijken op het hoofdkantoor, waarvandaan het gezamenlijk productmanagement, inkoop en facturering van de worden geregeld. De handdruk met Managing Director John Kannekens MSc. en Productmanager Keramiek Harry Vermeulen (links op de foto) vond plaats in de hal van het hoofdkantoor. En natuurlijk praatten we nog even door over 4+, verleden en toekomst…
4+ Bouwmaterialen Groep B.V.: nieuwste geassocieerde lid!
De professionele bouwhandel… John Kannekens is trots op het logistiek centrum van zijn organisatie. “En er gaat hier de komende jaren flink uitgebreid worden,”, legt hij uit. We zijn aan het tekenen voor een extra hal, en we kunnen dan onze klanten nog beter en efficiënter bedienen!” De vierkante meters van de huidige hallen zijn inderdaad maximaal benut - al zal dat waarschijnlijk na een uitbreiding niet anders zijn. Harry Vermeulen nodigt meteen de BOVATIN-leden uit om eens langs te komen bij één van de aangesloten bedrijven: “De vakman-tegelzetter kan in iedere regio terecht bij onze BPG-bouwma-
terialenhandelaren. We zijn in iedere regio te vinden! Via de Bouwpartnergroep-site vind je de Bouwpartner in jouw regio. Er zijn meerdere redenen om eens een kijkje te nemen! Maar daarnaast zijn ook veel familiebedrijven, onder eigen naam, bij ons aangesloten. Op de 4+-website vind je het totale overzicht.” Ook eigen labels! Natuurlijk zijn de grote merken leverbaar via de bij 4+ aangesloten handelsbedrijven. “Maar we kennen de markt,”, glimlacht Vermeulen. “En dus hebben we voor die projecten waarbij je geen millimeter in wilt leveren op vakmanschap of kwaliteit en er toch niet aan ontkomt om op prijs te concurreren, een aantal eigen merken in het leven geroepen. De
11
12
BOVATINFO
BPG-handelsbedrijven hebben de grote merken, maar ook een huismerk als het gaat om cementaire producten. In onze showroom staan bovendien - ik noem ze maar even - onze Kalysta-tegels: een echte ‘middle of the road’-tegel als je het hebt over modebeeld, maar – de detaillering en afwerking zijn ook voor jou als kenner het aanzien denk ik meer dan waard!” Inderdaad – zowel de houtmotieftegels als de betonlooks kunnen de concurrentie aan. En het ‘hout’ voelt bijna aan als hout…!
‘Mijn Thuis’, en het voordeel van familiebedrijven Een leuk extraatje op de 4+-website zijn de video’s van de diverse partners: presentatievideo’s van de verschillende aangesloten familiebedrijven en de producten - waaronder ook natuurlijk enkele BOVATIN-geassocieerde fabrikanten. Eén filmpje valt op: ‘Mijn Thuis’. ‘Mijn Thuis’ is een inspiratielijn voor onder andere badkamers, voor BPG ontworpen door interieurarchitect Birgit Armbrüster: geen CERSAIE-achtige arty kleurentornado’s, maar
13
januari 2016
een ontwerpsfeer waar de meeste klanten zich waarschijnlijk prettig bij zullen voelen. Bruikbare opstellingen zoals die in de praktijk ook voorkomen, maar nét iets avontuurlijker dan ‘middle of the road’. En dus voor de tegelzetter een slimme formule om zijn klanten ermee op weg te helpen als het gaat om esthetische keuzes – en vervolgens kan er besteld worden. “Onze logistieke service betekent dat je via je leverancier precies kunt afspreken waar, wanneer, op welke verdieping, wat afgeleverd wordt”, besluit Harry Vermeulen. “Kijk, wij zijn een grote organisatie, met veel aangesloten bedrijven. Maar het zijn eigenlijk allemaal familiebedrijven, en in ieder geval allemaal zelfstandige ondernemers, en die hebben toch altijd net wat meer oog voor hoe jij als tegelzetbedrijf bediend wil worden…! En dus weten wij het ook…” ■
www.4plusbouwmaterialen.nl www.bpg.nl www.mijnthuis.nl
Innovatie is
verder denken dan wat u verwacht. NIEUW:
Persoonlijke gravures „My Kerdi-Line”
Schlüter ®-Kerdi-Line Als uitvinder en ontwikkelaar van innovatieve systemen is onze vernieuwende visie merkbaar in ons uitgebreid assortiment. Wij produceren systeemcomponenten die op elkaar zijn afgestemd. Zoals de Schlüter®-KERDI-LINE, de lijnafvoergoot voor inloopdouches uit roestvast staal en de Schlüter®-KERDISHOWER, een perfect passende hellingsplaat en onderbouwelement met een reeds verlijmde afdichting.
Schlüter ®-Kerdi-Line. Vertrouw alleen op het origineel.
www.schlueter-systems.nl
Weber is een merk van:
www.weberbeamix.nl
Tekst: Remus Aussen Foto’s: Remus Aussen/MO-B
Veel BOVATIN-leden kenden de showroom van Michel Oprey & Beisterveld (MO-B) al. Dat wil zeggen: die in Vianen. Want het logistiek centrum alsmede nog een showroom van MO-B bevindt zich in het Limburgse Echt: vanuit logistiek oogpunt een ideale locatie, zeker ook als het om de Duitse en Belgische markt gaat. Het team van MO-B was er dan ook alles aan gelegen om ook de Nederlandse markt eens op deze locatie te mogen begroeten. En – de markt kwam langs. Want op 9 en 11 oktober kwamen er in totaal meer dan 1000 bezoekers op de open dagen af, sommigen met de complete familie.
Open dag Michel Oprey & Beisterveld: Natuursteen …maar ook steeds meer keramiek!
Veel nieuwe ontwikkelingen Onder die bezoekers ook de nodige BOVATIN-leden, meestal met het gehele gezin. Want, als werk een uitje kan zijn… “He, daar heb je ‘Ik ben geen tegelzetter’…!”, want zo kennen natuurlijk veel BOVATIN-leden ondergetekende vooral: de foto bij de gelijknamige column achterin dit blad… De kinderen amuseerden zich intussen op het springkussen. Het terrein heeft de omvang van een kleine stad. Dus is voor transport van de gasten een antieke autobus ingezet om ze van ingang naar de diverse locaties te brengen, en af en toe rijden er wat bezoekers rond op een heuse ‘bierfiets’… Toch lopen we meteen commercieel directeur Outdoor Marcel Verdickt tegen het lijf. Een tevreden directeur, want, met deze bezoekersaantallen mogen de dagen absoluut een succes genoemd worden. Onder de klanten: veel showroomeigenaren, maar ook veel verwerkers. “Goed dat onze klanten hier ook eens ter plekke komen kijken!”, vindt Marcel Verdickt. “Er is ook veel veranderd, het afgelopen jaar… Zo is inmiddels de nieuwe ‘platenhal’ van 5.000 m2 geopend: hier
staan nu de platen die eerst in Bergen op Zoom en Gasselte, ondergebracht waren. We kunnen nu de klant met al onze materialen, efficiënt vanaf één locatie, bedienen. En dat betekent ook voor de klant efficiency. En ja, je had het al gezien: we leveren ook steeds meer keramiek, zowel voor binnen als buitentoepassingen… op onze website staat onder onze bedrijfsnaam nu dan ook ‘Natuursteen en keramiek’. Ja, nog steeds wel in die volgorde!” We komen in de nieuwe platenhal bij een enorme plaat natuursteen: een prachtige plaat Belgisch Hardsteen. Lijkt het. “Begrijp je nu waarom we steeds meer keramiek leveren?”, glimlacht Verdickt. “Dit is keramiek. Neolith, Pierre Bleue Riverwashed om precies te zijn. Dit is het grootste formaat als vrije maatplaat van 365 x 125 centimeter, en mogelijk in tegels van 360x120, 120x120, 150x150, 120x60, 60x60 cm. Omdat Neolith in deze
15
16
BOVATINFO
XL-afmetingen mogelijk is, heb je hiermee een perfect materiaal voor ieder denkbaar keukenwerkblad of denkbare bekledingen!” En inderdaad – hiermee heb je bijvoorbeeld een keukenwerkblad met de uitstraling van natuursteen, waarop je probleemloos een hete pan kan zetten, maar ook met azijn of citroensap kunt knoeien… Inmiddels is ook commercieel directeur Indoor Marc Wulms aangeschoven. “Wie gaat voor natuursteen, die zal dat blijven doen. Maar, wie nu aan ons een topklasse alternatief voor natuursteen vraagt, die hoeven we nu niet meer te verwijzen… We hebben veel succes met deze plaatmaterialen en tegels. Alleen al op de renovatiemarkt maar zeker ook op de nieuwbouwmarkt… Overigens hebben wij een uitstekend aanbod voor alle marktsegmenten en woonstijlen, maar we specialiseren ons voornamelijk op het hoge en middensegment.”
De platenhal: wát een voorraad… Voor wie iets met natuursteen heeft – en ondergetekende heeft dat – is de platenhal een snoepwinkel. Wie denkt dat hij in de historische Romeinse bouwwerken het mooiste marmer ooit gezien heeft – in de Oudheid was MO-B nog niet geopend. Rijen en rijen staan hier, met de mooiste kleurcombinaties en tinten. “Veel BOVATIN-leden werken ook met natuursteen, dat weet je,”, gaat Wulms verder. ”Daarom organiseren we ook regelmatig natuursteen trainingssessies (zie BOVATINfo editie 2013-1, op www. issuu.com/bovatin), samen met onder andere lijm- en gereedschapsfabrikanten Ardex en Rubi. Want een goede tegelzetter is met een klein beetje extra kennis ook een prima verwerker van natuursteentegels! Maar, feit is: met de steeds mooier wordende keramische tegels is de verhouding in deze beide productgroepen iets aan het wijzigen. Kijk alleen al eens op de website, www.mo-b.
nl. Er zijn bijvoorbeeld voor sommige natuurstenen zulke fantastische keramische varianten, daar kan de natuur bijna niet tegenop… Denk eens aan de toepassingen: douchewanden, aanrechtbladen, vloeren… Vrijwel ieder formaat is mogelijk… en voor een mooie prijs!” Speciaal showroomconcept “De showrooms zijn er voor jullie als verwerkers of showroomhouders. Het werkt als volgt: als er een particuliere klant bij u komt die een vloer of wand wil komen bekijken, uitkiezen en of ‘voelen’, verwijs hem dan gerust door naar ons. Wij begeleiden uw klant in hun keuze en geven ze een showroomrapport mee van hetgeen ze gezien of mogelijk reeds gekozen hebben. Direct na het bezoek ontvangt u dit rapport ook, waarna u de definitieve prijs of eventuele koop rond maakt. Nee, een particulier kan hier niet rechtstreeks kopen en zal terugverwezen worden naar de vakhandel. Alleen dan werkt het”. MO-B is ook tamelijk principieel in het tonen van een voorbeeld. Marc Wulms: “Je kunt het effect van een vloer in een ruimte pas beoordelen als het daadwerkelijk een vloer is. Dus in onze
januari 2016
showrooms niet één tegeltje in een la, maar een paar meter verwerkt tot een volwaardige vloer. En als hier een vloer ligt, dan ís het ook een vloer, compleet met alles wat je van een natuurstenen vloer mag verwachten: een natuurstenen vloer ‘leeft’, ook als het gaat om tinten, voegen en vormen. Dus je ziet geen tegels, maar de vloer in functie.” En die visie is doorgezet naar de nieuwe verdieping met keramische vloeren. Een flinke verdieping trouwens. “Tsja, als je een alternatief voor natuursteen laat zien, dan moet je het ook wel een kans geven,” vindt de commercieel directeur Indoor. “Dus ook hier: oppervlaktes en meters!” Waar ook weer blijkt dat de ontwikkeling in keramiek niet stil staat. Ondanks de grote van de showroomvlakken is er geen repeterend patroon in de tegels te zien; dit door het gebruik van de vele oppervlaktedesigns in de tegels. En zelfs met je neus op de grond, je gelooft niet dat het keramiek is… “Volgens de laatste trends ook veel XL formaat tegels, die je prima met een leveling-systeem kunt verwerken.”
Familie… “Dat hier zulke grote oppervlaktes liggen, betekent overigens niet dat men hier alleen maar pallets tegelijk kan afnemen…”, verduidelijkt Wulms. Er kan commissiegewijs besteld worden, dus zowel de kleinere als de grotere orders zijn welkom. Voor ons geen probleem! Levering kan zelfs plaatsvinden op het werkadres. Zo heeft men dus op de gewenste dag en locatie zowel de tegels als andere benodigde producten als lijm, voeg, kit, klaarstaan voor verwerking . Anders zou het voor veel BOVATIN-leden, die immers ook vaak voor particulieren in het midden- en hogere segment werken, minder interessant zijn…”
Onder een biertje – we zijn nu eenmaal in Limburg – praten we nog wat na over de ingewikkelde relatie tussen natuursteen en keramiek. Dochter Britt – die wel eens vakantiewerk doet bij de firma -en echtgenote Kim – ook in het bedrijf werkzaam – zijn inmiddels aangeschoven. Marc Wulms: “Als wij naar de keramiekmarkt kijken, doen we dat door een bril van natuursteen… zo komen we op keramische producten uit die hun inspiratie vinden in natuursteen dat niet eens bestaat… Ja, dat klinkt ehh… filosofisch. Maar ik bedoel gewoon dat je kenmerken van natuursteen en keramiek tot totaal nieuwe concepten kunt verbinden. Ons assortiment onderscheidt zich daarmee ten opzichte van andere groothandelaren in de markt. Natuursteen en keramiek is bij ons één wereld geworden, en dat is het unieke van deze tijd – en van ons bedrijf!” ■
www.mo-b.nl
17
Nieuwe collecties minimale inzet maximaal resultaat Mosa.
Mosa Scenes 3 kleurtonen met 3 verschillende texturen, in het flexibele formaat van 15 x 15 cm gemixt in 1 doosje. Hierdoor kunnen de tegels willekeurig en makkelijk verwerkt worden zonder patroon en het resultaat is altijd goed. Doordat er maar 1 doos nodig is, is snijverlies beperkt en het orderproces eenvoudig. Kortom: een efficiĂŤnte ĂŠn kosteneffectieve oplossing voor elke ruimte. Kijk op www.mosahome.nl voor nog meer nieuws of bezoek onze Flagship Store. Mosa Flagship Store Maastricht Meerssenerweg 358 6224 AL Maastricht 043 - 368 88 99 info@mosa.nl
Tekst & foto’s: Forbo Eurocol
Calciumsulfaatgebonden gietdekvloeren (anhydriet) zijn populair als vloerafwerking. Ze zijn arbovriendelijk aan te brengen en bovendien is het materiaal samengesteld uit duurzame grondstoffen. Voor goed, waterdicht en duurzaam tegelwerk volgt ook Forbo Eurocol de ontwikkelingen rond dit type vloer op de voet.
“Anhydriet dekvloeren en badkamers gaan prima samen, maar…”
Volgens Product Manager Dino Brouwer wordt dit type gietdekvloeren ook steeds vaker toegepast in sanitaire ruimten, zoals badkamers en toiletten. “Op zich kan dat prima”, zegt hij, “maar tijdens onze projectbegeleiding worden wij ook regelmatig geconfronteerd met vloersystemen waarvan het verantwoord waterdicht betegelen bijna onmogelijk en hierdoor erg risicovol is. Van ons wordt dan wel verwacht dat wij een passend verwerkingsadvies bieden. In situaties met bijvoorbeeld te weinig afschot, onvoldoende dekking, een wirwar van leidingen door een douchehoek, of grote gaten in de constructievloer wordt dat behoorlijk lastig. En voor de tegelzetter soms letterlijk onmogelijk om een degelijke afdichting te realiseren. Toch is een waterdichte afwerking noodzakelijk want anhydriet is vochtgevoeliger dan zandcement en moet daarom permanent beschermd zijn tegen vocht.” Waterdicht tegelwerk Systeem Ook Forbo Eurocol heeft uitstekende producten in het programma die een goede afdichting waarborgen voor elk type dekvloer. Deze kunnen echter alleen succesvol zijn als ze worden verwerkt met de nodige deskundigheid, zorgvuldigheid en aandacht van alle partijen. Brouwer: “Hierbij geldt dat de keten zo sterk is als zijn zwakste schakel. Alle disciplines moeten goed op elkaar aansluiten om van een gekozen systeem een blijvend succes te maken. Het Waterdicht Tegelwerk Systeem van Forbo Eurocol is afgestemd op normaal gezinsgebruik. Bij een intensiever gebruik, zoals in sportdouches of zwembaden, kunnen extra voorzieningen nodig zijn.”
Wel of niet doorgevloeid Brouwer wijst bij het betegelen van een doucheruimte op de verschillende werkwijzen bij wel of niet geheel doorgevloeide gietdekvloeren. “Bij een geheel doorgevloeide anhydriet gietdekvloer in de badkamer adviseren wij een naadloze wateropvang, zoals een douchebak en/of bad. Zeker bij zwevende vloeren is dit de beste oplossing. Wanneer de douchehoek níet is doorgevloeid, dan is de toepassing van een douchevloerelement de beste
19
20
BOVATINFO
optie. Deze elementen zijn vochtongevoelig, waterdicht en verminderen zo de kans op lekkages. Ook zijn de elementen arbovriendelijk aan te brengen en leveren ze een aanzienlijke tijdsbesparing. Dit betekent dus een snellere voortgang van de bouwstroom.�
3. Dicht de kopse kanten van het anhydriet af zodat er een
scheiding ontstaat tussen het anhydriet en het aan te brengen zandcement.
Anhydriet met zandcement Naast de twee bovengenoemde vloersystemen kan een gespaard douchegedeelte ook worden afgewerkt met zandcement, maar dit is kritischer wat betreft waterdichtheid. Ga in dat geval als volgt te werk: 1. Hak eventueel te ver doorgevloeid anhydriet weg en maak de
douchehoek goed stofvrij.
4. Breng het zandcement aan en hanteer hierbij een afschot
van minimaal 1,5 cm per strekkende meter voor een afdoende afwatering.
2. Strijk de kopse kant van het anhydriet en de rest van de
gietdekvloer grondig voor.
5. Na het aanbrengen van het zandcement kan de kimafdich-
ting overal strak worden aangebracht, zonder last te hebben van leidingen, het aardingsnet etc.
januari 2016
6. Breng vervolgens over de gehele gietdekvloer een gesloten
afdichting aan als extra zekerheid.
Door bovenstaande werkwijze worden onder het tegelwerk meerdere barrières opgebouwd en ontstaan er drie vochtkeringen: 1e Het tegelwerk met een waterdichte voeg in combinatie
Risico’s Een nog risicovoller vloersysteem is bijvoorbeeld een situatie waarbij het anhydriet zwevend is aangebracht en het douchegedeelte hechtend. Vaak is er bij dit soort toepassingen te weinig hoogte voor een voldoende dikke dekvloer en kan er tevens beweging ontstaan tussen de beide vloervelden. Hierdoor is een dilatatievoeg noodzakelijk en wel op een zeer kritische plaats in de douchehoek, met alle risico’s van lekkage. Eurocol verwerkingshandleiding Kortom, gietdekvloeren op basis van calciumsulfaat in kunnen prima worden toegepast in badkamers en sanitaire ruimten, mits hierbij het juiste vloersysteem wordt gekozen. Brouwer: “Nogmaals, het allerbelangrijkst hierbij is een correcte uitvoering van elk detail in alle betrokken disciplines. Bij alle Eurocol-producten leveren wij duidelijke productinformatie en verwerkingshandleidingen. Speciaal voor het afwerken van anhydriet gietdekvloeren is er de Eurocol-brochure ‘Calciumsulfaatgebonden gietdekvloeren in sanitaire ruimten’, met onder meer heldere informatie over schoonschuren, voorbehandelen en droogtijden. Door de juiste voorbereiding en werkwijze wordt ieder project met anhydriet dekvloeren een succes.” ■
met een deugdelijke kitvoeg 2e Een gesloten, vochtbestendige lijmlaag 3e Een gesloten afdichtingslaag in combinatie met de
kimafdichting
BOVATIN Jaardag: zaterdag 6 juni, Vianen! De opzet van de Jaardag is, op basis van uw reacties op de enquête in de E-Nieuwsbrief, uitgelijnd op hoe u ‘m wilt hebben! Aan het programma wordt nog gewerkt (daarover meer in de volgende BOVATINfo), maar - zet ‘m alvast in uw agenda: zaterdag 6 juni. Let op: aanvang 13.30 uur, inclusief diner!
21
22
& ’s st a em om h T oek T Tekst & foto’s: Remus Aussen
Hoe staat het met de IPC-innovaties? Vier jaar geleden heeft BOVATIN met enthousiasme ingezet op een door de overheid uitgeschreven innovatieproject. Er is een subsidie verworven, en de projecten gingen van start. Het zat – en zo gaat dat nu eenmaal met innovaties – tijdens de rit niet altijd mee, maar aan het eind wel. En uiteindelijk kon u ze op de BouwCenter-beurs en op de Utrechtse Bouwbeurs 2015 van dichtbij bekijken. En aanschaffen, natuurlijk. Overigens: er waren in die periode nóg een paar BOVATIN-leden actief met hun uitvindingen, die weliswaar niet deelnamen binnen het IPC-traject. Dus ook hen vragen we nog even naar de stand van zaken. En, als oud-penvoerder van het project was ik zelf ook eigenlijk wel benieuwd… Want hoe je het ook keert of draait, het was voor iedereen een leerzame periode, maar hoe zit het met de succesfactoren? Ofwel, wat kunnen we onze innovatoren van de toekomst meegeven?!
En...? De vraag aan de ‘trekkers’: hoe is het sindsdien met jullie uitvindingen gegaan? Eén ervaring hadden we overigens allemaal al wel: bedenken is echt het eenvoudigste deel. Daarna kom je in een achtbaan terecht die je brengt bij eerst het realiseren van je idee, daarna het vereenvoudigen(!) ervan, daarna eventueel patenteren en vervolgens het ‘marktklaar’ maken, dan de regeltjes en de certificering, en dan wil je er graag nog wat mee verdienen ook. Vooral die laatste stap, hoe is dat gelopen? Dus we bellen met Jeroen Börger over de lichtgewicht dekvloer Airbase, met Marc van Driel over Tuijp’s Droomslijper, met Robert Hurkmans over de Tegeltiller en met Ed Zwarthoed over de prefab badkamer. En we praten verder met Henk Klop over zijn Aircleaner en met Jur van Dijk over de lotgevallen van de ‘Butler #2’. En hoe staat het met de verzekerde garantie voor tegel/isolatiepakketten op buitengevels?
Airbase: druk bezig! Jeroen Börger, oud-BOVATINbestuurder en voorheen medeoprichter van tegelzettersbedrijf Oostbörg, heeft met zijn collectief de lichtgewicht dekvloer ‘Airbase’ ontwikkeld. “Ja, we zijn te koop, en we zijn bijna klaar met ons octrooi. Ja, een Europees octrooi, want de verwachtingen voor de middellange termijn zijn
hooggespannen. Nee, het is niet zo - en dat was toch wat we vooraf van de bergeleiders van het Ministerie te horen kregen - dat je echt in het eerste halfjaar je winst moet maken, omdat daarna ook anderen een vergelijkbaar product op de markt brengen. Ja, dat gebeurt (zie onder andere een artikel in BOVATINfo 2015-1, red.), maar er komt meer kijken. Zo heeft het Ministerie van SoZaWe (arbeidsinspectie) ons, in afwachting van een onderzoek naar de mate waarin Airbase minder fysiek belastend is dan de ‘gewone’ zandcementdekvloer, zeg maar een ‘kanskaart’ gegeven. Ik moet zeggen – het is niet eenvoudig om samen te werken met de overheid… Maar goed. Het product mag nu dus voorlopig als vervanger in projecten gebruikt worden, echter – dat onderzoek moeten WIJ laten uitvoeren en betalen. Dat kost 2 40.000,-… Eigenlijk niet te doen voor een kleine ondernemer…” “En het verkopen, tsja, marketing is belangrijk… We moeten echt de medewerkers van bouwmarkten instrueren, anders vertellen ze een verhaal dat niet klopt. Weet je hoeveel tijd dat kost? En de tegelzetter is ook nog niet meteen om… Jammer dat er geen subsidie is voor het populariseren van producten waarmee je gezonder kunt werken!” www.airbasedekvloer.nl
Harold Brocken (Gevelsupport): toename tegels op gevels! Harold Brocken (www.afbouw-gevelsupport.nl) ziet een toenemende populariteit van ‘harde’ gevelafwerking op isolatiepakketten. En dat betekent ook: meer vierkante meters tegelwerk. “De vraag neemt toe! We zijn nu met een aantal partijen aan het schrijven aan een toevoeging aan de BRL, waarbij we de ervaringen uit het IPC natuurlijk benutten. Maar zoiets vergt, vooral vanwege de vele betrokken organisaties, tijd. Anderzijds- er zijn heldere uitkomsten uit onze proeven, en in die BRL willen we het kaf van het koren scheiden. Belangrijk daarbij is dat veel partijen vertrouwen hebben in wat we gedaan hebben, dus is ons uiteindelijke doel – garantie op tegels op isolatiepakketten op buitengevels – nu simpelweg gerealiseerd. Inclusief de toegenomen vraag! Wat dat voor de tegelbranche betekent?
Er zijn ca. 50 á 60 afbouwbedrijven die gevelisolatie als product leveren. Vaak hebben die geen eigen tegelzetters in dienst, en ze zullen jullie – zeker de kleinere bedrijven – daarvoor vaker benaderen!”
Robert Hurkmans: tegeltiller staat klaar, we kunnen er mee werken… Robert Hurkmans (Loomans Tegels) heeft het druk. “We hebben momenteel 50 tegelzetters aan het werk, en ik kan er zó nog 20 gebruiken… Daardoor komt het vermarkten van de tilmachine een beetje onder druk te staan. Eigenlijk jammer… Maar ik wil het zeker weer oppakken! En door gebruik hebben we inmiddels ook weer een aantal details die we nét weer anders zouden willen construeren… Tsja, voor innoveren en vermarkten moet je tijd hebben. Of maken. Gaan we beslist doen, want het is een mooi product…!
vermarkting van de door het bedrijf zelf ontwikkelde ‘Droomslijper’ (zie ook een eerdere BOVATINfo over de ontwikkeling van deze slijper). Van Driel: “We staan nu op de website www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl van de Stichting Arbouw, die overigens wat mij betreft te verkiezen valt boven die van TNO; we hebben namelijk geconstateerd dat op de websites van TNO en van een fabrikant een aantal gereedschappen staan die niet in die configuratie getest zijn. Slordig. De BOVATIN-jurist heeft daar inmiddels schriftelijke vragen over gesteld. (inmiddels is, naar aanleiding van die vragen, zowel bij de fabrikant als bij TNO een en ander gecorrigeerd, red.)” “En wat de Droomslijper betreft: ze zijn niet aan te slepen… Het lukt ons dus om ze in de markt te zetten. Maar er zou meer mogelijk zijn als we er meer tijd voor hadden, want we hebben onze klanten nu nog in een vrij kleine kring…! Tsja, Europa… dat is echt nog braakliggend gebied voor dit type producten!” www.droomslijper.nl
Gijs Hilhorst en de ‘tegelrobot’ Ook bij Gijs Hilhorst gooit tijdgebrek roet in het eten. “Weet je, we hebben hier in Limburg nog steeds behoorlijk last van de recessie. En dan gaat het bedrijf voor de innovatie… Maar met een half jaar verwacht ik weer verder te gaan met ons robot-project! De kennis is er, en er is niemand ons links of rechts aan het inhalen!
Tuijp’s ‘Droomslijper’: eerst wat gedoe, maar nu erkenning! De ‘Droomslijper’ was geen onderdeel van het oorspronkelijke IPC, maar had dat zó kunnen zijn… En Marc van Driel (Tuijp’s Tegelprojecten) houdt zich voor een belangrijk deel van zijn tijd bezig met de
materieel, en zelfs aan werktraditie heeft. Keerzijde is: er wordt nu door veel bedrijven nog steeds gewoon gesjouwd, trap op trap af, zeker in die oude wijken. En we roepen allemaal hoe belangrijk gezondheid is. Nou, ik heb de oplossing, en ik zoek naar iemand die wil oplossen. Dus, als je zo’n groothandel weet…!”
Ed Zwarthoed: even geen prefab Ed Zwarthoed (www.kirry.nl) heeft tijdens het IPC-project ingezet op prefab-badkamers. “Maar de wereld is veranderd, het strookt niet met wat we nu in onze showroom laten zien. Wij bieden vooral veel maatwerk: kopers- en huurders keuze, en daarin past prefab toch minder. Maar - ik heb enorm veel aan het project gehad, veel geleerd, veel ontwikkeld, en ik ben oprecht blij dat ik meegedaan heb! En ik denk dat we wát we geleerd hebben, in de toekomst zó maar weer gaan inzetten maar - zoals dat vaak gaat met innovaties – anders dan we toen bedacht hadden of nu al kunnen bedenken... Ergens wel jammer dat we er nu niets mee doen, maar – je maakt met je bedrijf strategische keuzes. En wat je niet nodig hebt, gebruik je niet. Al klinkt dat laatste minder innovatief dan ik het bedoel, ha ha…!”
De Aircleaner: Henk Klop gaat internationaal! Jur van Dijk: Butler # 2 is klaar, verder met #3… als er een gebruiker is! De ‘Butler’ van Jur van Dijk (Dirk van Dijk Machinebouw, Vleuten) is een hefcontainer waarmee een transporteur van bouwmaterialen precies 1 Europallet voor het raam kan houden en naar binnen kan ‘rollen’ op zeg een Jordanees bovenwoninkje – zodat de tegelzetter veilig en verantwoord zijn badkamermateriaal kan afstapelen zonder dat hij uit het raam hoeft te hangen. Gouden idee, mooi uitgewerkt in hydrauliek en staal. En nu…? “Ik kan zó een serie versie op maat bouwen,” legt Jur van Dijk uit, “Maar ik wil er nu alleen nog tijd en geld in steken als iemand afname garandeert. Zo simpel is het: ik ben een klein bedrijf, en ik kan het me niet veroorloven om de helft van mijn tijd in R&D (onderzoek & ontwikkeling, red.) en peperdure CE-keuringen te steken als daar niet een opdracht tegenover staat. Ik vind dat enorm jammer, maar het is nu eenmaal een maatwerkproduct: je brengt het in de transportketen, en het moet aansluiten op wat zo’n bedrijf al aan
Eigenlijk is er één bedrijf dat inmiddels het pad ‘van uitvinding naar eindgebruiker’ echt goed kent: Klop Innovations, producent van onder andere de Airbo-producten. Tijdens het IPC-project had Henk Klop zijn bedrijf nog achter zijn woning, maar inmiddels heeft hij vijf medewerkers en overweegt hij om vanuit zijn nieuwe bedrijfspand ook een ‘Experience Centre’ te openen. “Weet je wat het is,” legt Klop uit: “In Nederland hebben we vaak het ‘schuurtjes-syndroom’. We doen een uitvinding, vinden het zelf een handig apparaat en gaan er van uit dat heel de wereld dat ook vindt. En vaak IS het idee goed, maar een apparaat dat je voor jezelf ontwikkelt is meestal niet meteen klaar voor een andere gebruiker, voor massaproductie of sowieso voor de markt… En dan komt het. Geduld en volhouden. Je krijgt te maken met voorschriften, instanties, CE-markering… En daarna krijg je te maken met de markt en de handel. Die jouw product best binnen hun assortiment van 30.000 producten willen opnemen. En er een winst over willen maken… maar niet zelden zonder dat ze zich verdiepen in de werking van het apparaat, in wat het kan en wat niet. Ofwel: om je uitvinding te kunnen vermarkten moet je zowel uitvinder als financieel
Dat zijn er al drie. Nu hadden een aantal uitvindingen van het IPC ‘wind in de rug’ van de strenge ARBO-regels in Nederland. Stofvrij werken en gezond tillen is in de rest van Europa een aandachtspunt aan het worden, maar de wetgeving laat nog op zich wachten. Een aantal van de ‘BOVATIN-uitvindingen’ hebben hun weg naar de markt al helemaal gevonden. Maar een paar belangrijke ook nog niet. Deels vanwege het feit dat ze nog niet ‘marktklaar’ zijn. Maar deels heeft een en ander ook te maken met het feit dat tegelzetten een vak met een mooie en oude traditie is. Hoort u uzelf wel eens zeggen ‘Ik doe het al jaren zo’? Tien tegen één dat u met de oude technieken prachtig werk aflevert. Maar – ook tien tegen één dat u met de nieuwe technieken misschien wel een nog beter zakelijk of esthetisch eindresultaat kunt bereiken. En als het om gezondheid gaat: als er ERGENS nog winst te behalen is, dan is het daar. En misschien dat DAAROM de overheid juist fondsen zou moeten bieden niet zozeer voor de marketing van producten – reclame maken is een zaak voor de producenten zelf – maar voor het vertrouwd maken van degenen die het ambacht dragen met nieuwe technieken en producten. In België - zie het artikel over Peter Goegebeur en zijn innovatieproject – hebben ze het al door... ■ expert zijn, en je moet ook nog eens je ingangen in de markt weten. Dat zijn eigenschappen die je zelfden in één persoon verenigd ziet… tsja, ik ben vooral een volhouder. En inderdaad, die Aircleaner verkoopt nu zowel in Engeland, Frankrijk, Zwitserland en – je gelooft het niet –ZuidKorea. Ik ben trouwens met een BOVATIN-lid bezig met een apparaat waarmee je stofarm kunt jollyen… Een gedeelte is al goed, maar het apparaat is nog niet af. Het valt hem tegen hoe lang het duurt… En ik had hem al gewaarschuwd dat het best lang zou duren voordat we een marktklaar product hebben. Ons belangrijkste leerpunt hebben we tijdens het IPC-proces meegekregen: ontwikkelen samen met de branche werkt echt. Je moet dus niet te geheimzinnig doen over wat je maakt… En – ik zit nu zelf ook weer op zo’n kruispunt – verkopen kun je eigenlijk niet aan de markt overlaten. Dus zijn mijn mensen permanent onderweg – en ik ook!” www.airbo.eu
Kortom… Niet alleen uitvinden is een vak, het marktklaar maken van een uitvinding en het ‘in de markt’ zetten van je uitvinding is ook een vak.
Reageren? redactie@bovatin.nl
26
& ’s st a em om h T oek T Tekst & foto’s: Remus Aussen
Jongeren maken jongerencampagne – ouderen enthousiast! “Jullie generatie heeft er, onaardig gezegd, voor gezorgd dat er zo weinig jongeren voor het tegelvak gekozen hebben. Dus denk nou niet dat jullie generatie dat gaat veranderen. Laat dat maar aan de nieuwe generatie over…” Met die zin had onderwijskundige Ernest van Hezik (consultant, www.tgle.org) een paar maanden terug de vertegenwoordigers van tegelbranche en vakonderwijs toch even stil. Samen met Marjan de Keijzer (www.savantis.nl) ging hij op zoek. En zo kwam het dat, kort voor de kerst, vier jongeren uit diverse geledingen een campagne presenteerden om jongeren weer enthousiast te maken voor het ambacht. Nee, nog geen slogan. En nog geen leukige cartoons of posters. Een filosofie. Maar wel een zeer praktische. ‘Pilot Op initiatief van BOVATIN zijn het S.P.T. uit Heerhugowaard en S.P.T. ‘s Hertogenbosch, samen met de brancheorganisatie, om tafel gegaan met de beide onderwijskundigen en een groep jongeren. Er miste nog een marketingtalent – ‘liefst een vrouwelijke’, vond de groep toen – en die is inmiddels gevonden in de vorm van student internationale communicatie Haimanti Dekker. En de groep ging aan het werk (zie de vorige editie van dit blad). En kwam terug, nu voor een uitgebreider gezelschap: ook aangeschoven zijn inmiddels Martin van Veen (Aannemersfederatie) en Hans Goes (opleidingscentrum SPBU, docent tegelzetten). “Onze opdracht was het voorbereiden van een pilot. Gedachte daarbij was om, als de pilot succesvol is, deze niet alleen uit te rollen voor ALLE
regionale tegelopleidingscentra, maar ook voor andere beroepen in de bouw: jullie gaven aan dat het probleem bij alle bouwopleidingen speelt.”
Kern: ‘een echte keuze’! De werkgroep is behoorlijk divers. Naast Dekker maken leerling-tegelzetter Tobias Prestholt, student/ juridisch medewerker partijbureau PvdA Niels van der Hoorn en Motion Graphics-student Robben Fuhler deel uit van de groep; vier studenten, van MBO tot HBO. En
een ‘winning team’, zo blijkt al snel tijdens het gesprek. “Onze rolverdeling is er niet een op basis van wat we gestudeerd hebben, maar op basis van wat we aan ideeën inbrengen!” En, waar zoals bekend in het verleden de nodige kostbare doch tamelijk ongefundeerde poster- en multimediacampagnes kort het
licht zagen, gaat deze groep niet over één nacht ijs. “Je moet niet denken dat je met één actie een keuze bereikt,” licht de groep toe. “Op dit moment bestaat het vak tegelzetter voor de gemiddelde jongere niet eens. Dus zetten we eerst -met medewerking van de leerlingenraden – een teaser video op een
paar scholen in de regio. En gaan we langs om het werk te pitchen. Ze mogen zelf met keramiek ontwerpen. Wie wil, kan de dag daarna mee naar een bouwplaats. Verzekerd en wel, en mét toestemming van de ouders, natuurlijk. Nee, dat moet je niet al meteen doen. Eerst laten zien wat het vak is, daarna op pad. Dan ontmoedigt het tenminste niet zo erg als het regent op die bouwplaats!’ Na afloop van dat bezoek wordt er nagepraat. Wie vond het leuk? De leerlingen die dat willen krijgen een ‘MotivatieKompas’ aangeboden. Zo komt naar voren of de leerling ook daadwerkelijk intrinsiek (van binnenuit) gemotiveerd is om het tegelvak in te gaan. Ook de ouders – immers een belangrijke factor bij studiekeuze – wordt betrokken. En uiteindelijk is er een ‘deal’ of niet. Zo heeft het concept echt een kop en een staart.
Persoonlijke aandacht, en eerlijk zijn over de mogelijkheden! “Niemand heeft er iets aan als een leerling een ondoordachte keus voor het tegelvak maakt,” vervolgt Haimanti Dekker. “Daarom is persoonlijke aandacht belangrijk. Eerste doel is het duurzaam bereiken van 3 tot 5 jongeren. Zodat die zich om voor hen reële redenen inschrijven bij de opleiding. Daarom is dit geen massacampagne, maar een campagne van persoonlijke gesprekken. En ja, die campagne willen we uitrollen over heel Nederland, zodat straks de bouw weer voor het tegelvak, en daarna ook voor andere bouwberoepen, gemotiveerde leerlingen heeft – waarbij de kans dus ook groter is dat ze het vak echt gaan uitoefenen en niet na een paar maanden afhaken. Jullie kennen de cijfers…”
…En een enthousiaste branche! Ondergetekende was inmiddels ‘om’. Ook tegelvakdocent Hans Goes ziet de aanpak zitten. “Maar het succes hangt niet alleen van de campagne af, ook de branche moet meewerken. Er moeten goede leermeesters en genoeg leerbedrijven zijn! En houd rekening met de planning van inschrijfdata en Open Dagen van de opleidingen.” Ook Martin van der Veen (Aannemersfederatie) was positief. “Als dit werkt voor de tegelbranche, zie ik andere branches in de bouw ook aanhaken! Dus zorg dat je aanpak ook geschikt is voor die andere beroepen!” ‘Tegel. Maatregel.’ is de voorlopige werktitel van het project. “Het draait bij dit type campagne niet alleen om een slogan. Maar die komt er wel, besluit Dekker. “Maar we zijn al wel uit de keuze voor een model voor de video. We vonden allemaal Tobias daar toevallig erg geschikt voor, “ja, maar dan moet ik wel vrij krijgen van school…”, vindt Tobias. “Regelen we!”, besluit Gerard Reus, ‘toevallig’ ook bestuurslid bij ESPEQ. Begin februari wordt het spoorboekje en de definitieve vorm (en slogan!) van de wervingscampagne vastgesteld. En dan start de pilot in Noord-Holland. U en uw collega’s – maar vooral de VMBO-leerlingen rond Heerhugowaard - horen ervan! ■
NATURE’S FINEST
SELECTED BY MICHEL OPREY & BEISTERVELD
Showroom Vianen
De showrooms en showtuinen van Michel Oprey & Beisterveld Middels 2 prachtige showrooms en showtuinen in Echt en Vianen biedt Michel Oprey & Beisterveld een totaalconcept van een compleet assortiment waarbij de keuzemogelijk-heden nagenoeg onbeperkt zijn. Michel Oprey & Beisterveld kent drie specialistische afdelingen: Indoor, Outdoor en Slabs. De bijzondere collectie vloer- en wandtegels is verzameld binnen de afdeling Indoor. De afdeling Outdoor omvat een ongekende sortering constructieve en decoratieve natuursteenproducten voor gebruik in alle mogelijke soorten tuinen en parken. Afdeling Slabs omvat een uitgebreide selectie plaatmaterialen.
De Limiet 21A 4131 NR Vianen Tel: 030 2417000
Havenweg 18 6101 AB Echt Tel: 0475 417000
Achter de Brinken 6 9462 RH Gasselte Tel: 0599 564655
www.mo-b.nl
Tekst & foto’s: Remus Aussen
Geassocieerdenmiddag: Inzetten op onderwijs en vakmanschap!
Twee maal per jaar komen de inmiddels 22 geassocieerde leden van BOVATIN bijeen. Om met elkaar van gedachten te wisselen over wat er speelt in de tegelbranche, en om te bezien hoe vakkennis gedeeld kan worden en hoe de voordelen van tegels en vakkundig tegelwerk maximaal bij consument en beroepsmatig inkoper onder de aandacht kan worden gebracht. Belangrijk onderwerp deze keer was de ‘BOVATIN Academie’. Risico: ‘ondergeschoolde’ tegelzetters! Zorgpunt is één van de punten uit de nieuwe CAO: ‘Bouwvakkers ontvangen de waarde van 2 scholingsdagen (0,86 procent) in hun individuele budget (Bouw)’. Voorzitter van de BOVATIN-commissie onderwijs Chris van Herpen vindt dat geen geode ontwikkeling. “Dat betekent dat werknemers geen dagen aan scholing hoeven te besteden, anders dan uit vrije wil en op hun kosten of op die van de werkgever. Voor zelfstandige ondernemers was dat in feite al zo. En dat, in combinatie met de veel te lage jaarlijkse instroom aan jonge tegelzetters zorgt er op korte termijn voor dat steeds meer ondergeschoolde tegelzetters het vak uitoefenen; buitenlandse tegelzetters die de technieken niet kennen, klussers die onvoldoende gespecialiseerd zijn, en ook – tot mijn spijt - bedrijven die hun vak simpelweg niet bijgehouden hebben. Zo’n instroom leidt onherroepelijk tot verlies van marktaandeel. Nemen bedrijven overigens nog leerlingen aan? Of kunnen we met onze bedrijven afspreken dat een leerling die nu start, gewoon verzekerd is van werk?”
Toch ziet Van Herpen ook positieve ontwikkelingen. “We streven er met onze SGAT- en andere regelingen naar om scholing en bijscholing voor medewerkers een voorwaarde te maken voor onder andere certificering en, mogelijk, in de toekomst voor verzekerde garanties. Als je jongeren spreekt, zijn ze zó over te halen om tegelzetter te worden. Er zijn vrij eenvoudig maatregelen te treffen om de arbeidsomstandigheden leuker en beter te maken. En we gaan met onze tijd mee: bij de opleiding tot allround tegelzetter krijgen de leerlingen binnenkort ook de gelegenheid om zich te bekwamen in de moderne digitale showroom- en ontwerpprogrammatuur!” Inzetten op meer deelnemers, meer instroom, meer vakwerk, meer meters! De aanwezigen bespreken in groepjes de mogelijkheden om het meer bedrijven, medewerkers en OZP-ers eenvoudiger en aantrekkelijker te maken om deel te nemen aan de bijscholingen. En die oplossingen komen er ook. Maar één punt blijft staan: alleen als de ondernemer deelname stimuleert, blijft de vakman vakman! Ook BOVATIN-voorzitter Gerard Reus ziet ‘stilzitten’ niet als een optie. “Meer meters, meer vakwerk, meer instroom. Als wij het met elkaar niet organiseren, anderen doen het ook niet. Zoals u in de media kon lezen: de Bond van Architecten heeft samen met de betreffende brancheorganisaties, een prijsvraag uitgeschreven voor het gebruik van plastic in de renovatie. In de vorige BOVATINfo kon u lezen hoe vaklieden uit de inkoop en de facilitaire wereld hun keuze voor vloer- en wandafwerking bepalen –en vaak om de ‘verkeerde’ redenen, niet voor tegelwerk. Met alleen een – overigens terecht-vertrouwen op ons product komen we er niet; iedereen is weer aan het inkopen, de bouw draait weer, maar de keramiekwereld zou best iets minder bescheiden mogen zijn … Ik denk dat we ook vandaag weer een paar stappen zetten!” ■
31
Door Sander Brouwer
In de ziekenboeg van de bank. En nu? Ook deze editie van de BOVATINfo voorziet Sander Brouwer RB, fiscalist en partner bij ‘De Hooge Waerder’ Accountants, belastingadviseurs & juristen (www.dehoogewaerder.nl ), u van de nodige tips over fiscale zaken, ICT, internationale kwesties – kortom, bedrijfsvoering. Immers ook een belangrijk aspect van uw ondernemerschap! In deze editie: de ‘ziekenboeg’ van de bank…
Uw bedrijf maakt een moeilijke periode door. U maakt echter nog steeds winst en uw eigen vermogen is ook nog positief. Toch zegt uw bank dat u over gaat naar de afdeling Bijzonder Beheer. Ze hebben het over uw betalingscapaciteit, terwijl u gewoon aan uw verplichtingen kunt voldoen. Hoe zit dat en nog belangrijker: hoe keert u het tij? Help, ik ga naar Bijzonder Beheer! Als uw bank u overzet van de commerciële afdeling naar de afdeling Bijzonder Beheer, is daar weinig aan te doen. Wel is het belangrijk om een duidelijke motivatie te vragen, dan weet u wat u kunt doen om zo snel mogelijk weer als financieel gezond bedrijf te boek te komen staan. Hoe komt u bij Bijzonder Beheer terecht? Bijzonder Beheer wordt ook wel de ziekenboeg van een bank genoemd. Er zijn twee mogelijkheden. De bank helpt u om de moeilijke tijd het hoofd te bieden of de bank werkt toe naar een exit. Het is voor u belangrijk om vooraf te weten wat de plannen zijn wat betreft uw bedrijf. Informeer hier dan ook expliciet naar. Wees proactief Zit u eenmaal bij Bijzonder Beheer, dan is het van belang dat u de bank meer frequent dan u gewend bent, op de hoogte houdt van alle ontwikkelingen binnen uw bedrijf. Doe dit ook wanneer de bank hier zelf niet om vraagt. Stel prognoses op in meerdere scenario’s en deel deze met uw bank. Neem de bank proactief mee in uw ideeën in uw missie weer financieel gezond te worden. Wat zijn de eventuele consequenties? Wat kan er gebeuren als de bank geen vertrouwen meer heeft in uw bedrijf en de omstandigheden waarin het verkeert? In het
ergste geval zegt de bank haar financiering op. Kan dit dan zomaar? Nee, gelukkig niet. De bank heeft zich daarbij aan een aantal spelregels te houden. Ze heeft een zorgplicht naar u toe en mag u niet aan uw lot overlaten met alle ongewenste gevolgen van dien. In het minst erge geval ziet de bank nog een kans op herstel, maar wenst zij haar voorwaarden aan te scherpen. Dat is haar goed recht, maar ook hier gelden een aantal spelregels. De gevraagde zekerheden moeten wel in verhouding staan tot wat onder normale omstandigheden van u verwacht zou mogen worden. U bent niet verplicht om met alles wat de bank van u vraagt, akkoord te gaan. Sterker, het kan u in nog grotere problemen brengen, indien de belangen van andere schuldeisers geschaad worden. Tariefverhoging Ook komt het in dergelijke situaties voor, dat de bank haar tariefstelling wenst te verhogen. U bent een groter risico voor de bank en dit vraagt om extra begeleiding en toezicht, wat extra kosten voor de bank met zich meebrengt. Rente is altijd een vertaling van uw risicoprofiel. Vraag de bank daarom naar uw situatie en wat u kunt doen om een tariefsverhoging in de toekomst weer terug te laten draaien. Overigens, ook een tariefsverhoging is aan diverse spelregels gebonden en mag zeker niet buiten proportioneel zijn. Voorkomen is beter dan genezen Dreigt u overgeplaatst te worden naar Bijzonder Beheer of ligt u inmiddels al aan het infuus in de ziekenboeg, neemt u dan contact op met uw financieel adviseur. In samenspraak met u en alle belanghebbenden werkt hij aan een plan om uw bedrijf zo snel mogelijk weer gezond te maken! ■ Sander Brouwer RB Partner De Hooge Waerder Alkmaar
33
DOWNLOAD ONZE NIEUWE Professionele APP
www.rubi.com/cleaning/nl
!!
ad Downlo
76
00
App Telefoon
0
RUBI CHEMICAL
Voor: Schoonmaken Beschermen WAX Overige
-5729
2
App Tablet
App Telefoon App Tablet
Tekst: mr. Teus Zanen
RECHT zetten Eén van de kenmerken van juridisch advies is dat het vaak pas wordt ingewonnen als er eenmaal ‘iets aan de hand’ is. Veel juridische problemen kunt u echter voorkomen door vooraf – en niet zelden gaat het om schijnbaar onbelangrijke formaliteiten – even te checken of wat u doet, juridisch ‘klopt’. BOVATIN juridisch adviseur mr. Teus Zanen loopt een aantal edities van dit blad wat veelvoorkomende kwesties met u door – en zet een paar zaken met u recht: zaken waarvan u misschien niet eens wist dat u er niet van wist. In deze editie meer over de veranderende bouwwetgeving. En – waarom kwaliteit het binnen dit nieuwe rechtssysteem nu toch echt gaat winnen van ‘de laagste prijs’…
Wat te doen bij geschillen? De meeste geschillen waar tegelzetters mee worden geconfronteerd hebben betrekking op al dan niet terechte klachten over de uitgevoerde werkzaamheden. Deze klachten kunnen zich voordoen tijdens de werkzaamheden, bij de oplevering, vlak na de oplevering en gedurende de (garantie)periode na de oplevering. De klachten tijdens de uitvoering en bij de oplevering en vlak daarna kunnen leiden tot het geheel of gedeeltelijk niet betalen van een of meer facturen. In de meeste overeenkomsten zijn geen specifieke eisen omtrent de kwaliteit van het tegelwerk opgenomen. Als dat wel het geval is wordt meestal verwezen naar het zgn. Stabu-bestek. In de praktijk maakt dat geen verschil omdat bij het ontbreken van eisen veelal zal worden terug gegrepen op de eisen zoals vermeld in de URL/BRL voor tegelwerk (zie o.a. website van de Bovatin onder Erkenningsregeling). Alvorens een overeenkomst aan te gaan is het overigens verstandig om na te gaan of er geen specifieke eisen zijn gesteld die gelet op de ondergrond, de voorgeschreven aanbrengmethode- en/of producten of de kwaliteit van de aan te brengen tegels (mogelijk) een goed resultaat in de weg staan. De tegelzetter heeft als gespecialiseerde aannemer in een aantal gevallen een waarschuwingsplicht. Daar heb ik in BOVATINfo 2015-1 al uitgebreider over geschreven. Twijfel? Contact opnemen! Bij twijfel is het aan te bevelen contact op te nemen met de juridisch adviseur van de Bovatin. Deze kan, zo nodig na overleg met de technisch adviseur, advies geven. Dat laatste geldt ook indien er zich tijdens de uitvoering problemen voordoen of de opdrachtgever direct al aangeeft niet tevreden te zijn met het tussentijdse resultaat. Ook is het mogelijk dat de ondergrond waarop de tegels moeten worden aangebracht (nog) niet aan de daaraan te stellen eisen voldoen. In dat geval kan er gebruik worden gemaakt van het formulier dat is opgenomen in de URL/BRL. Dit formulier kan ook worden gebruikt als checklist. Ook in dat geval is het bij twijfel aan te bevelen contact op te nemen met de juridisch adviseur. Formeel opleveren ‘werkt’! Hoewel veel tegelzetters hier blijkbaar nog niet aan willen, is het verstandig om het tegelwerk formeel aan de opdrachtgever op te
leveren en in dat verband een proces-verbaal van oplevering op te stellen. Bij de juridisch adviseur van de Bovatin is een voorbeeld van een opleveringsformulier te verkrijgen. In een eerder artikel in BOVATINfo 2015-3 ben ik nader ingegaan op de garantie na oplevering van het tegelwerk. Het is verstandig te werken met een garantieformulier; ook dat is te verkrijgen bij de juridisch adviseur. NB: dit garantieformulier wordt pas afgegeven nadat alle facturen zijn betaald. Indien de opdrachtgever klachten heeft zal de tegelzetter in eerste instantie zelf moeten bepalen of die klachten terecht zijn. Een goede leidraad daarbij is of u in uw eigen woning of bedrijf de geleverde kwaliteit acceptabel zou vinden… Daarnaast is het verstandig zelf de URL/BRL te raadplegen. Daarin wordt onder andere ingegaan op de breedte en het verloop van voegen en de vlakheid. Ook wordt ingegaan op het zogenaamde ‘hol klinken’. Indien de tegelzetter de klachten van de opdrachtgever toch niet terecht acht of het niet eens is met de consequenties die de opdrachtgever wil verbinden aan het mogelijk niet geheel voldoen van het tegelwerk, is het verstandig contact op te nemen met de juridisch adviseur. In veel gevallen kan dan het voorleggen van het geschil aan de Stichting Geschillen Oplossing Tegelwerken (SGOT) uitkomst bieden (zie ook de website van de Bovatin onder ‘geschillenregeling’). Vraag TIJDIG advies! Mocht de opdrachtgever daaraan niet willen meewerken, dan kan de juridisch adviseur aangeven hoe het geschil – mogelijk ook inhoudend het nog incasseren van onbetaalde facturen - op een andere wijze kan worden aangepakt. Voor de goede orde wordt opgemerkt dat BOVATIN er niet voor is om voor de tegelzetter recht te praten wat echt krom is… Helaas leert de ervaring dat veel tegelzetters te laat advies vragen, waardoor het oplossen van het geschil veel moeilijker wordt. Het bovenstaande is dus een oproep om (tijdig) gebruik te maken van de voordelen die het lidmaatschap van BOVATIN u kan bieden! ■ Vragen? Advies nodig? Neem contact op met: de juridisch adviseur van BOVATIN, mr. Teus Zanen, tel. 06 206 16 770; mail: juridischadvies@bovatin.nl
35
Maak kennis met dé groothandel in tegels! Ruim 18.500 m 2 eigen opslagcapaciteit Direct uit voorraad leverbaar Nieuwste trends uit o.a. Spanje en Italië Ruim 2000 m 2 showroom met wand- en vloertegels in Sneek en Groningen
Lorentzstraat 19 Sneek • Diamantlaan 2 Groningen
www.juliusvdwerf.nl
37
januari 2016
Mooi project opgeleverd? …Laten we met wat nieuwe techniek graag zien! Hebt u zo’n project? Even een belletje of een mailtje… Werk van enig niveau binnenhalen is niet uitsluitend een kwestie van ‘de laagste prijs’. Vaak helemaal niet, zelfs. Maar aantonen dat je mooi werk levert, kun je vaak alleen door middel van foto’s. En – die zijn van een groot project vaak wel te maken, maar niet van die high-end badkamer van 2 bij 2,5 meter… En ondergetekende kan het weten, want hij probeert het al zo’n 30 BOVATINfo’s… Tot nu, dan. Met een beetje investering in techniek… Nu nog een beetje oefenen… Kent u dat? Prachtige badkamer gemaakt, de mooiste materialen, de strakste voegen… En met geen camera te fotograferen. Want niet genoeg ruimte… en dus moet je ’t met ofwel een te kleine hoek doen, of met zo’n ‘kromme’ lens ofwel een fisheye. Krijg je zo’n ‘ronddraaiende’ foto met verlopende voegen, terwijl jij juist wil laten zien hoe strak je werk is… Maar daar hebben we nu een oplossing voor!
Om kort te gaan: hebt u zo’n ‘niet te fotograferen’ badkamer die u dolgraag in dit blad (en vervolgens, op uw website) wilt hebben? Laat het even weten! Dan proberen wij langs te komen voor een foto, en kunt u uw werk beter promoten! Dus: mooi project af? Even een mailtje naar redactie@bovatin.nl!
■
: knippen, en plakken van alle vooraanstaande merken : wijzigingen zonder opnieuw te tekenen
: binnen 1 minuut : fotorealistisch beeld : artistieke presentatie : markertekening : panoramaview
: rechtstreeks printen stuk of bestel lijsten : rechtstreeks exporteren naar ERP systemen
-Een makkelijk ontwerppakket voor een eerlijke prijs -Onderscheidend t.o.v. uw concurrentie -Perfecte presentaties in diverse stijlen -Badkamer ontwerp voor uw eigen website
website: PaletteCAD.nl mail: info@palettecad.nl tel: +31 (0)45 565 07 20
januari 2016
regio-ontmoetingen in Eindhoven en Utrecht Regio-ontmoeting in Eindhoven! De regio-ontmoetingen in Zuid-0nederland worden traditioneel goed bezocht. En, al waren er door weer en drukte toch iets minder aanmeldingen dan de eerdere dagen, gezellig was het wel. Aangezien de oorspronkelijke spreker verhinderd bleek, was de hoofdredacteur van dit blad gevraagd.
‘Komt een man bij de tegelzetter…’ Dus had Remus Aussen, naar het model van zijn column achterin het blad, zijn blik als niet-tegelzetter op de tegelbranche gericht. Op de prijzen, op hoe er soms wel, en soms niet in kennis en goed gereedschap wordt geïnvesteerd. En hij sloot af met een oefening: de leden kregen per twee een (verschillende) opdracht op een A4-tje, en hun ‘verkooptechnieken’ werden getest. En – met wisselend succes. Want waar gaat het met verkopen om…? Juist. Na afloop was het nog lang onrustig in de bar. En bleven de bitterballen en andere consumpties langskomen, terwijl men met elkaar de branche, het leven en wat plannen en samenwerkingen besprak. En daar is zo’n avond voor. Bent u er de volgende keer (weer) bij? ■
…En ook in de regio Midden- en WestNederland! In de regio Midden-en West-Nederland had al enige tijd geen bijeenkomst meer plaatsgevonden. Maar Viktor van de Bilt en Jeroen de Goeij blazen de regio nieuw leven in. “De regio is best groot, en daarom wilden we eerst in Utrecht iets organiseren.
Gewoon, een drankje onder elkaar, om met elkaar te praten over hoe het gaat. En zo hadden we toch een man of 25 bij elkaar. Landelijk voorzitter Gerard Reus kwam ook even langs, evenals vertegenwoordigers van Mosa, Schlüter, Schönox en Hans Goes, docent tegelzetten bij het SPBU. Volgens mij ‘past’ deze formule prima. Volgende keer komen we bij elkaar in de regio Rotterdam, zodat het ook voor de ‘Hollanders’ een keer dicht bij huis is! Onderwerpen? “Deze keer wilden we nog zonder agenda,”, vertelt Viktor van de Bilt. “Geen toespraken, geen speciale onderwerpen, maar gewoon een biertje. We hadden een brouwerij uitgekozen, dus er was wel genoeg te zien en te proeven! Dus nu gaan we iets zoeken in de regio Rotterdam. Als iemand uit die regio een suggestie heeft, graag!” ■ v.vandebilt@viktorvandebilt.nl info@oostborg.nl
…En een ingezonden brief na de ontmoeting in Limburg: Beste Remus, Goed dat je het fenomeen en het woord ‘tegelzetter’ tijdens onze bijeenkomst in Eindhoven eens in een ander daglicht hebt gezet! Gezien de andere formaten en technieken is dat inderdaad een achterhaalde benaming… Ook in andere branches speelt dit: neem nou de ‘loodgieter’(die giet nog minder lood dan wij ‘zetten’): op veel plaatsen spreken ze nu van installateur en installatietechniek. En we hoeven het niet te hebben over de ‘interieurverzorgster’… Dus – waarom veranderen we de benaming van ons vakgebied niet…? Misschien is het iets dat vanuit de branche zelf naar voren moet worden gebracht. En als de nieuwe beroepsnaam maar genoeg wordt gebruikt, dan verandert het ook vanzelf BUITEN de branche, bij de massa. Zelf zat ik te denken aan bijvoorbeeld keramisch (vak)specialist. Past meer bij de tijd, lijkt mij. Het specialisme is veelomvattender geworden, en er zijn meer aanleidingen om de tegelzetter het imago te geven dat hij verdient! Misschien kan ook dit een speerpunt van BOVATIN worden: niet alleen het product aan de man brengen, maar ook de ‘basis’- de naam van het vak – aanpakken! Met vriendelijke groet, Frank Cranenbroek, www.Cubo.nu
39
Voor meer informatie kijk op
tegelgroep.nl
Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.
Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten
Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop. Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.
Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.
IJzersterke logistieke performance
Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl
41
januari 2016
Nieuws van de
Als het om scholing gaat, is de huidige CAO ronduit drie stappen terug. Onze medewerkers krijgen het geld voor scholing nu uitgekeerd en hoeven het niet aan scholing uit te geven. En de werkgever heeft geen verplichting meer om zijn werknemers tenminste twee scholingsdagen te laten volgen. Maar – in de cao staat wél dat u als werkgever een bedrijfsbreed opleidingsplan moet maken. Nou, daar zat u vast op te wachten: meer papier. En toch… we weten dat er veel schades zijn die veroorzaakt worden door een gebrek aan vakkennis. Nee, natuurlijk niet bij uw bedrijf…! Maar weet u het zeker? Helpen we u graag even aan een praktische checklist. En slaat u twee vliegen in één klap: u weet hoe het zit met de vakkennis in uw bedrijf, en u voldoet aan de verplichtingen uit de CAO.
Nieuwe CAO:
Even checken bij functioneringsgesprek! Waarschijnlijk houdt u ongeveer eens per jaar een voortgangsgesprek ofwel functioneringsgesprek met ieder van uw medewerkers. Over hoe u vindt dat het gaat, hoe hij of zij vindt dat het gaat, wat kan beter, wat gaat goed, hoe ziet de toekomst er uit. En misschien nam u daarbij ook al de opleidingswensen mee: niet alleen wat de medewerker wil, maar ook en vooral – waar vindt u bijscholing handig of nodig, en waar heeft hij/zij kansen om zich te ontwikkelen en een belangrijker rol in uw bedrijf te spelen? De BOVATIN onderwijscommissie heeft eens bekeken wat nu vaardigheden zijn waar de moderne tegelzetter aan moet voldoen. Daarbij geldt: niet ALLE tegelzetters hoeven gespecialiseerd te zijn in mozaïek, ontkoppelingssystemen en dergelijke, maar – is de kennis bij uw bedrijf voldoende aanwezig? Of voert uw
opleidingsplan verplicht!
bedrijf juist bepaalde werken toch niet uit? Dan kunt u die aandachtspunten van de checklist natuurlijk verder vergeten. De checklist: ‘education permanente’! De checklist op de volgende pagina is samengesteld op basis van de eisen uit de opleiding tegelzetter en allround-tegelzetter zoals die op de ROC’s en SPT’s wordt gegeven. En uw vaklieden behoren natuurlijk sowieso over die basisvaardigheden te beschikken. Daarnaast hebben we de meest voorkomende schadezaken van de laatste jaren tegen het licht gehouden: waar zou de tegelzetter wel wat extra kennis kunnen gebruiken? Plus – de wet eist dat (sommige of alle) medewerkers binnen een bedrijf over bepaalde certificaten beschikken. Dus, houdt u functioneringsgesprekken? Houd dan deze lijst er even bij! En anders – loop uw personeelsbestand eens door, en vink zelf alvast eens aan wie welke opleiding zou kunnen of moeten doen. Klaar? Dan hebt u een opleidingsplan! En hebt of bent u zelfstandige? Doe uzelf dan niet tekort, en bekijk ook of er voor u nog wat ‘marktwaarde’ toe te voegen is door eens een paar trainingen te volgen. Want in één opzicht verschilt een wetenschapper niet van de vakman: de noodzaak van ‘education permanente’. Volgens het woordenboek: ‘Voortdurende her- en bijscholing om de snel verouderde kennis bij te spijkeren’…
42
BOVATINFO
Checklist Opleidingsplan Tegelzetbedrijf Uw tegelzetters worden geacht tenminste te beschikken over de basiskennis tot niveau twee, en als het de voorman betreft, tot niveau drie ‘allround tegelzetter’ (zie ook de BOVATIN-website). Vanzelfsprekend zullen sommige niveau twee-medewerkers zich verder willen of kunnen ontwikkelen, dan wel ziet u in één van uw medewerkers een toekomstig voorman. Mist u kennis of vaardigheden bij uw medewerkers? Aan de hand van onderstaande ‘turflijst’ weet u wat er mist en hoe de kennis kan worden bijgespijkerd… Opbouw algemene kennis behorend bij het ambacht: Natuursteen en Keramische vloeren in de praktijk, behande
ling met handboek en de 10 meest geraadpleegde infobladen.
Egaliseren in de praktijk in combinatie met cursus waterdich te systemen voor zowel natte ruimtes als voor balkons, terrassen en trappen.
Design-tegelwerk/-mozaïekwerk, speciaal geschikt voor creatieve toepassingen; betreft exclusieve badkamers, whirlpools en dergelijke
Digitale cursus Kaderfunctionaris (niveau 4) Bouw inclusief vakboek en benodigd lesmateriaal.
Verlijmen van extreem grote (dunplaat)tegels voor zowel vloer als wand, aanvullend de noodzaak van toepassing ontkoppelingssystemen.
Workshop kitten voor zowel binnen als buiten. Training showroommedewerkers: inzicht in waar de tegelzet
ter in de praktijk mee te maken heeft, plus materiaal- gereedschapskennis en kennis van voorschriften.
Online basiscursus tegelzetter (zij-instroom) met digitale ondersteuning van docent.
Basistraining mozaïek Deelname van minimaal 5 personen.
Kennis en certificering algemeen VCA / VCA vol ‘Van tegelzetter naar ondernemer’: ■ Personeelsadministratie en de wet ■ Bedrijfsadministratie en belastingregels ■ Communicatie en marketing ■ Het keuren van gereedschap ■ Conflicthantering ■ Het maken van een offerte ■ Kiezen en delen: ondernemersvaardigheden
■
Meer informatie, trainingsdag plannen, achtergronden? Chris van Herpen, secretaris@bovatin.nl telefoon (0412) 61 16 29 mob. 06-52654912
januari 2016
Lezers schrijven Als we ingezonden brieven onrtvangen die de gehele branche betreffen, plaatsen we die natuurlijk graag. En vragen we meteen een reactie. Hieronder een brief uit het Zuiden als reactie op de vorige BOVATINfo.
Noodkreet uit het onderwijs, noodkreet richting bedrijven! Geachte heren, Met veel belangstelling heb ik de artikelen in de november-editie van de BOVATINfo gelezen. En ik ben het met veel zaken die daarin genoemd worden bijzonder eens: de instroom van tegelzet-leerlingen is met een totaal van ongeveer 30 leerlingen veel te laag, we laten kansen liggen in het promoten van het vak richting basis- en VMBO-onderwijs, en het is enorm jammer dat er SPT’s bij gebrek aan leerlingen ophouden te bestaan. Want een leerling-tegelzetter volgt zijn opleiding liefst dicht bij huis. En toch – wij hebben 15 leerlingen verspreid over drie jaar. Wij hebben in Mierlo de faciliteiten, EN wij zouden best als een ‘centraal SPT’ in een regio van nader te bepalen grootte een grotere groep kunnen opleiden. En dan bijvoorbeeld gebruikmakend van onze bestaande overnachtingsfaciliteiten: leerlingen komen hier dan een paar keer per jaar voor bijvoorbeeld drie dagen, blijven overnachten en kunnen meteen gebruik maken van de uitgebreide sport- en andere faciliteiten die zich immers vlakbij ons SPT bevinden… Het is maar een idee. Maar het vak moet door. Voorwaarde daarbij is wel dat de tegelzetbedrijven onze leerlingen opnemen. Want dat gebeurt te weinig – veel leerlingen zitten, ondanks de nood die geklaagd wordt, thuis. Wie van jullie lidbedrijven pakken de bal op? En kunnen we zo’n Topsport-SPT met elkaar georganiseerd krijgen? Hoogachtend, De directeur van BouwInframensen Mierlo, Pieter van Kessel
Geachte heer Van Kessel, Allereerst hartelijk dank voor uw brief! In ieder geval één punt: volgens onze laatste cijfers is de nieuwe instroom landelijk momenteel niet 30 maar 45 leerlingen, waarvan echter slechts 18 in de BBL en de overige 27 de BOL- opleiding volgen. Ter vergelijking: in 2011 waren het nog 106 leerlingen, en bijna allemaal in de BBL-variant. Wat betekent dat er nu dus erg veel leerlingen zijn die (en ik weet dat dat vaak om administratieve redenen zo door de ROC’s wordt ingericht) een theoretische leerweg volgen, en daardoor minder goed in de praktijk inzetbaar zijn. Ik moet zeggen - een andere manier van opleiden kan, zoals u bepleit, inderdaad succesvoller zijn. Op dit moment worden er jammer genoeg leerlingen opgeleid in te kleine aantallen per instituut. Soms zijn het er 1 of 2, met dan momenteel een uitschieter in Rosmalen, alwaar 9 leerlingen opgeleid worden tot tegelzetter.Het beste voor de leerling zou zijn om de opleiding (bij gebrek aan een SPT ) bij een erkend leerbedrijf te volgen en de theorie op één locatie te clusteren zodat de leerlingen elkaar versterken en hun ervaringen uit de praktijk samen kunnen delen. Daar word je als leerling beter van. Voor zo’n clustering zou Mierlo voor Zuid-Nederland inderdaad een oplossing kunnen betekenen: zo zou je het theorie-onderwijs in drie of vier regio's kunnen klusteren. De leerlingen zouden in mijn visie voor wat betreft de theoretische scholing inderdaad periodiek 2 á 3 weken ‘intern’ kunnen op een school. Maar de leerbedrijven moeten – we hebben het over jongens van 16, 17 jaar! - op ‘brommerafstand’ zijn. En nu bottleneck nummer 2. We zijn bezig met een campagne om het tegelvak onder jongeren te promoten. Maar we kunnen promoten wat we willen, we zijn als opleiders geheel afhankelijk van onze tegelzetbedrijven… Zijn onze leden niet bereid om leerlingen de kans te geven om het vak in de praktijk te leren, dan is al onze moeite vergeefs. En een tekort aan tegelzetters betekent niet een betere prijs, maar minder tegelwerk. Het gevolg is dan al op korte termijn dat de klant noodgedwongen een alternatief gaat zoeken: andere materialen of, in het gunstigste(!) geval, tegelzetters uit het buitenland. Wat we daar in ieder geval tegenover moeten stellen: de leerlingen moeten, op het moment dat ze bij de leerbedrijven aan het werk gaan, eerst een basis hebben. Niet alleen theoretisch, maar ook praktisch. En daarna zouden de bedrijven ze wel een aanstelling moeten bieden. Dus even aan onze ondernemers (en ook de OZP-ers!): ons vak gaat momenteel, door het tekort aan leerlingen en leerplaatsen, naar de haaien. Laten we ervoor zorgen dat ons mooie vak niet verdwijnt, en geef de jongeren een kans! En laten we helder zijn: het is niet twee voor twaalf maar twee over twaalf. Met vriendelijke groet, Chris van Herpen, Secretaris BOVATIN/voorzitter onderwijscommissie
43
Bostik presenteert HOOGWAARDIGE POEDERTEGELLIJMEN VOOR DE SLIMME VAKMAN
BOSTIK, DÉ BETROUWBARE PARTNER VOOR DE SLIMME VAKMAN! Bostik beschikt over een breed programma poedertegellijmen voor alle mogelijke toepassingen en ondergronden. Alle Bostik poedertegellijmen zijn geschikt voor wand en vloer en zowel binnen als buiten toepasbaar. De Bostik poedertegellijmen voldoen aan de hoogste Europese normen en onderscheiden zich door hun uitstekende verwerkingseigenschappen. Tegelzetters doen graag een beroep op Bostik vanwege de constante hoogwaardige kwaliteit van de producten, maar ook de technische advisering en praktische ondersteuning op de werkvloer. Daarmee bent u altijd verzekert van een perfect eindresultaat! www.bostik.nl
Tekst & illustraties: Bostik
nieuws van bostik Simson 007 wordt Bostik SUPERFIX 009 Onlangs heeft Bostik haar geheel nieuwe verpakkingslijn geïntroduceerd voor de montage- en afdichtingslijmen en kitten. De nieuwe verpakkingslijn kenmerkt zich door de mooie witte kokers met donkerblauwe labels met als hoofdmerk Bostik. Het vertrouwde logo van Simson zal voorlopig nog als submerk op de verpakking blijven staan om duidelijk te maken dat het nog steeds om dezelfde soort producten, hoogwaardige kwaliteit en bekende service gaat. Bostik SUPERFIX 009; alles in één! De Simson 007 is al jaren één van de absolute topproducten in het assortiment van de flexibele lijmen en kitten van Bostik. Het is één van de weinige producten die echt breed inzetbaar is en zowel als lijm én afdichting uitmuntend presteren. Vernieuwd en verbeterd! Ondanks de uitstekende formulatie van de lijmkit Simson 007 heeft Bostik dit moment van rebranding aangegrepen om het product nog verder te verbeteren en samen met de geheel vernieuwde verpakking onder het merk Bostik in de markt te introduceren. In nog meer kleuren beschikbaar! De Bostik lijmkit SUPERFIX 009 is, ten opzichte van zijn voorganger de Simson 007 in nog meer kleuren beschikbaar. Hierdoor kan een nog grotere diversiteit aan toepassingen met één en hetzelfde product en vertrouwde kwaliteit gerealiseerd worden. CE- gecertificeerd! De Bostik lijmkit SUPERFIX 009 is voorzien van een CE-markering. Afhankelijk van de toepassing moet een bouwproduct aan bepaalde eisen voldoen om in een gebouw of bouwwerk gebruikt te worden. Hieraan is een zogenaamde prestatieverklaring gekoppeld. Op basis van die informatie kunnen producten beter bekeken worden om tot een juiste keuze te komen.
A+ classificering De SUPERFIX 009 is oplosmiddel-, weekmaker- en isocyanaatvrij. Bovendien is het product zeer emissiearm en past daarmee uitstekend in een duurzame en arbo-vriendelijke omgeving. Toepassingen De SUPERFIX 009 is zeer breed in te zetten. Zowel binnen als buiten. Denk bijv. aan afdichtingen rondom kozijnen en beglazingen, afdichtingen in beton en metselwerk, metaal (staal, RVS, zink, aluminium, koper, lood), natuursteen, afdichting van lekkages in luchtkanalen, afkitten van tegelwerk, inlijmen en afkitten van draines en doucheputten, dorpels (hardsteen, composiet, hout) op vrijwel alle ondergronden, lijmen van vensterbanken en geschikt voor het verlijmen van diverse isolatiematerialen, enzovoorts. ■
Voegmortel Bostik ARDACOLOR CLASSIC vernieuwd en verbeterd! De Ardacolor Classic is geschikt voor voegwerkzaamheden in de woningbouw. Geschikt voor wand- en vloertegels. Door de goede flankhechting en uitstekende verwerkbaarheid is Ardacolor Classic geschikt voor het voegen van keramische tegels, grès- en porcellanato grès tegels. Geschikt voor voegen van 1-5 mm. Zeer aangename verwerkingseigenschappen. Verbruik: 0,4-1,0 kg/m2, afhankelijk van de voegbreedte en diepte. De verbeterde CG2 formulatie biedt de voeg een hogere waterafstotendheid en een betere slijtvastheid. Hierdoor ook nog beter geschikt om ook te gebruiken bij vloertegels. Daarnaast is de voegmortel ook nog eens beschikbaar in meer kleuren en leverbaar in 5kg of 25kg zakken. ■ www.bostik.nl
ISEGA-gecertificeerd! Door de zeer dichte structuur van de SUPERFIX 009 biedt het oppervlak van de kitnaden nauwelijks houvast aan vervuiling, schimmels en kiemen. De Bostik SUPERFIX 009 voldoet daar- door aan de speciale eisen (HACCP norm) die worden gesteld aan afdichtingen in ruimtes waar met voedsel wordt gewerkt.
45
Onze kennis gaat verder dan een tegeltje
Bouwcenter weet hoe een tegelproject werkt en helpt jou het beste resultaat te behalen! Ruim 2.500 tegels direct leverbaar
A-merken lijmen en voegmiddelen
55 tegelshowrooms en 86 vestigingen
Kennisavonden voor tegelzetters
Commissiegewijs aanleveren op locatie
Partner van Bovatin
(tegels,lijm,voegmiddelen en profielen) Tintgarantie bij aflevering en nalevering mogelijk
energie besparen met tegels
ontwerpen met tegels
gezond wonen met tegels
Materialen zorgeloos bestellen op onze webshop: www.bouwcenter.nl
www.bouwcenter.nl
januari 2016
Schade met tegelalternatieven gezien…? Laat het weten of stuur een fotootje…! Zowel consumenten als beroepsinkopers laten het zich zó makkelijk aanpraten… ‘Ach, u kent dat met die voegen op school, op de kindertoiletjes… Met een PVC- of bolietvloer hebt u die problemen niet, want dan hebt u geen voegen!’ In het project ‘Stroomversnelling’ verschijnen houtpanelen en glasplaten in badkamers. En, collegiaal als we zijn – we beperken onze reactie tot het versterken van ons vakmanschap, en laten iedereen het zijne… Het is een dilemma. Maar intussen zien de tegelshowrooms toch de nodige zakelijke en particuliere kopers al weer terug, en niet zonder reden… En om uw klanten goed te kunnen informeren over de voor- en nadelen van keuzes zouden we graag zien waar u tegenaan loopt. Schade gezien? Laat het ons weten! ...Want er zijn toch de nodige haken en ogen aan de nieuwe producten. Nieuw, want ze hebben nog niet, zoals tegels, een historie van zo’n 4.000 jaar… En in 4.000 jaar ontwikkel je ook wat. Hier alvast een foto van een bolietvloer. Na 1,5 jaar en een eerste reparatie. Geen productiefout, maar – dit is wat er onder een urinoir gebeurt. Dat u – en uw klanten –het even weten… Loopt u ook tegen zulke ‘plaatjes’ aan? Maak een foto en stuur ‘m op naar: redactie@bovatin.nl ■
47
De fantastische Drie
Teamwork in perfecTie afdichTen Onze flexibele afdichting massa Servoflex DMS 1K Plus SuperTec zorgt ervoor dat geen water kan doordringen. Dit product bied voor alle natte ruimtes een zekere oplossing.
Voegen De voeg kroont de tegel! Servoperl Royal is opgewassen tegen vele kalkreinigers, ook het innestelen van Micro organismen zijn verleden tijd. Door het toevoegen van Aluminaat Cement hoort uitbloei ook tot het verleden.
Lijmen Met onze flexibele tegellijm, Servoflex-Trio-SuperTec heeft u voor bijna al uw tegelwerk een perfect instrument in de hand om de werkzaamheden uit te voeren.
kiesel Benelux Anne Frankplein 12, 5122 CB Rijen Kantoor: +31 161 24 46 00 www.kiesel.nl
in heT midden maar Toch Vooraan
januari 2016
Vereniging Lijmen en Kitten verzorgt integrale informatiedag voor BOVATIN-leden! Bijhouden van het vakmanschap. Nieuwe producten, technieken en gereedschappen leren toepassen. Kennismaken met de specialisten. Afspraken maken over hoe de kennis binnen je bedrijf wordt gebracht. Op maandag 7 maart organiseren onze ‘oudste’ geassocieerde leden: de zes lijmfabrikanten van de Vereniging Lijmen en Kitten, een informatiebijeenkomst, speciaal voor BOVATIN-leden en hun medewerkers! Iedereen heeft het druk. Maar… “Natuurlijk heeft iedereen het druk. Maar je vak bijhouden is onderdeel van je werk en je vakmanschap,”, benadrukt sales manager Rene de Jong het belang van de dag. “En wij begrijpen hoe lastig dat is. Dus willen we proberen om in één dag de meest essentiële veranderingen van de laatste tijd met de tegelzetters door te nemen. Ja, we doen dat gezamenlijk, als lijmfabrikanten die lid zijn van de VLK. De cursusdag vindt plaats op het SPBU te Nieuwegein. En iedereen ontvangt nog nadere informatie en het exacte programma!” De Jong heeft ook een vraag aan de leden: “Wij hebben, als fabrikanten een goed overzicht waar problemen op de loer liggen, en we weten waar problemen zich openbaren: die kennis is een goede basis om een goede training op te tuigen. Maar, wat minstens even belangrijk is: waaraan heeft de tegelzetter nu zelf behoefte om meer van te weten, en welke problemen ervaren zij? Die elementen willen we ook graag in de trainingen inbouwen. Mail het of bel het door, dan
bespreken we binnen de VLK ledengroep hoe we jullie onderwerp meenemen in de training.” Lijst met deelnemende bedrijven op website en ‘meerwaarde’-site! Deze training maakt onderdeel uit van de cursussen die BOVATIN, samen met alle geassocieerde leden van BOVATIN, wil aanbieden via de BOVATIN Academie. “We juichen zulke initiatieven toe, en we onderschrijven de noodzaak van het bijhouden van de snel veranderende vakkennis in de tegelbranche,” stelt BOVATIN-secretaris en voorzitter van de commissie Onderwijs Chris van Herpen. “Het is een slechte zaak dat de verplichte trainingsdagen uit de cao zijn verdwenen. Om bedrijven extra te stimuleren om deel te nemen aan deze en andere cursussen gaat BOVATIN dan ook lijsten publiceren van deelnemende bedrijven. Zodat de klant – consument of professionele inkoper - op de BOVATIN-site of op www.meerwaardevantegels.nl kan lezen dat onze leden hun vak verstaan én bijhouden!” De trainingen worden verzorgd door de leden van de sectie tegellijmen van de VLK: • Forbo Eurocol BV • Omnicol Nederland BV • PCI • Kiwitz BV • Schönox GmbH • Ardex GmbH ■ Programma ontvangen? Speciale wensen? Meer weten? Aanmelden? Rene de Jong, namens VLK tel. 075 – 627 1600 E-mail: rene.de.jong@forbo.com
49
Laten we het aanmaken Het is de droom van elke tegelzetter. Een voegmiddel met
een zeer fijne structuur, kleurvast en makkelijk afsponsbaar. Dát is Coba CGM310. Een nieuwkomer in het Coba
assortiment. Ideaal voor niet-zuigende tegels, glasmozaïek en natuursteen. Die kun je natuurlijk niet laten lopen. Maak het snel aan en ontdek de mooiste voeg van Nederland. Ga voor meer informatie naar coba.nl.
De mooiste voeg van Nederland. Makkelijk zat
Tekst & foto: Remus Aussen
BOVATIN-columnist Henry Meijdam ‘weggekocht’ door Interprovinciaal Overleg…
“Het is een verlies voor het vakmanschap dat je met deze nieuwe stap onze sector verlaat en je carrière bij het openbaar bestuur vervolgt,” vindt BOVATIN-voorzitter Gerard Reus – die vaak met Henry Meijdam aan de bestuurstafel van het ESPEQ zat, waar de laatste directeur was. En, minder serieus: “Het is jammer dat je daarmee niet alleen als pleitbezorger van het vakonderwijs, maar vooral ook als gewaardeerd columnist van de BOVATINfo zo maar bent ‘weggekocht’. Dus heb ik hier, als aandenken aan jouw tijd als pleitbezorger van dat vakmanschap, een ambachtelijke fles wijn voor je – in een handgeblazen fles, met een door een touwslager gemaakt touw, een handmatig getimmerd kistje en bestaand uit door met Spaanse voeten vakkundig geplette druiven…”
Alleskunner Meijdam, van huis uit jurist maar met een resumé dat vooral afgeladen in is met advies-, politieke en bestuurlijke functies, was 10 jaar directeur van het ESPEQ. Meijdam: “Ik was daar aanvankelijk een vreemde eend in de bijt, en ja, vrienden van me vroegen in het begin ook of het vakonderwijs eigenlijk wel iets voor me was… Maar ik word nou eenmaal gedreven door nieuwsgierigheid, en ik ben mateloos geïnteresseerd in mensen… en in vakmanschap. Dus heb ik hier, zowel van leerlingen als van ondernemers en leermeesters, enorm veel geleerd. In onderwijs DRAAIT het om mensen, en daarom paste dit gewoon prima bij me…” Terwijl Reus en Meijdam de jaren, het vak en de toekomst doornamen, kwam ook de vraag op hoe de heer Meijdam dan de toekomst zag voor een brancheorganisatie als bijvoorbeeld BOVATIN? “Professionaliseer jezelf nóg verder, zoek naar samenwerking, en vooral – zoek precies uit wat je leden nodig hebben maar nog niet gevraagd hebben omdat het niet voor de hand ligt…! Een voorbeeld: jullie leden komen niet naar je toe als ze een – vaak fataal - financieringsprobleem hebben, en een ‘gewone’ bank niet voor ze klaar staat, omdat banken de branche onvoldoende begrijpen. Maar jij weet dat dat probleem bij veel bedrijven speelt… Dus waarom zou je niet een nichebank voor je leden zoeken of er één optuigen…? Jullie kunnen je rol als dienstverlenende organisatie nog enorm uitbreiden, want het toenemende aantal OZP-ers en kleine bedrijven hebben een grote behoefte aan ‘ontzorging’ op financieel en organisatorisch vlak!” Op het moment dat u deze BOVATINfo in handen heeft, is Henry Meijdam al aan het werk als directeur van het Interprovinciaal Overleg (IPO), een kennis- en innovatieplatform voor provincie(besturen), dat bovendien de belangen van de provincies behartigt in ‘Den Haag’ en Europa. De redactie wenst hem daar veel succes …en gaat op zoek naar een waardige vervanger…! ■
51
Decoratieve epoxy voegen van Mapei
Effect Kerapoxy Design + MapeGlitter
GEMAKKELIJK AAN TE BRENGEN EPOXY VOEGEN • Producten met een hoge weerstand tegen oliën en zuren. • Decoratief voor woon- en commerciële omgevingen, eventueel met toevoeging van glitter. • Ideaal voor zwembaden of badkamers. • Producten speciaal voor grote oppervlakken en speciaal voor mozaïek. DEZE PRODUCTEN ZIJN: • Zeer gebruiksvriendelijk. • Gemakkelijk te reinigen met Kerapoxy Cleaner. • Beschikbaar in vele kleuren!
Voor meer informatie: www.mapei.nl.
Door Henry Meijdam
Zevenhonderdduizend kanshebbers Henry Meijdam (directeur ESPEQ Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard) hier voor het laatst (zie elders in dit blad) zijn opvattingen met de enkele duizenden (we rekenen de lezers op www.issuu.com/bovatin immers ook mee...) lezers van de BOVATINfo.
Dit is mijn laatste column voor de BOVATINfo. Tot mijn spijt. Aangezien ik echter vanwege een verandering in mijn werkzaamheden uit de sector vertrek, zou het voortzetten van de column niet logisch zijn. Ik heb er veel plezier aan beleefd. Het is leuk werk om een column te schrijven, omdat het je dwingt even stil te staan bij de gebeurtenissen die voorbijkomen, waar je blij, boos of teleurgesteld over bent. Blij ben ik dat na twee jaar BOVATIN-columns de vooruitzichten voor de sector weer voorzichtig verbeteren. Het is zeker nog geen jubelstemming die we aantreffen, maar het tij is gekeerd. Nu rustig doorvechten op weg terug naar boven. Blij ben ik als bedrijfsopleider ook met de verbeterde cao voor leerlingen. Nog steeds niet ideaal, maar…idealen bestaan ook niet vaak. In elk geval zijn jongere leerlingen weer goed bij de bedrijven te plaatsen (als de bedrijven daartoe bereid zijn…), hoewel in jullie sector het aantal leerlingen nog veel te klein is voor de marktvraag. Boos? Boos maak ik me zelden, het lijdt niet vaak tot verbetering en is daarmee geen effectief gedrag. Maar ik erger me nog wel eens. In ons vak bijvoorbeeld aan de afstand die er nog altijd bestaat tussen beleidsontwikkelaars in de onderwijswereld en mensen in de praktijk. Er wordt in het beleid veel lippendienst bewezen aan het belang van vakmanschap en de noodzaak van praktijkgericht opleiden, maar de flexibiliteit van het onderwijssysteem is nog altijd uitermate gering en functioneert als een Echternachtse processie (twee stappen vooruit, één achteruit). We hebben weliswaar de derde leerweg gekregen, die ruimte biedt aan vormvrij opleiden, maar de deelcertificaten voor diegenen die niet de volledige opleiding willen of kunnen afronden zijn in geen velden of wegen te
bekennen. Dat wordt op zijn vroegst 2017!!! En dat is een gemis, want we hebben in dit land zeker zevenhonderdduizend mensen die GEMAAKT zijn voor een beroep dat met de handen moeten worden uitgevoerd. Ze willen precies datgene leren wat ze nodig hebben om de arbeidsmarkt op te kunnen. Ze zijn ook broodnodig, maarde mogelijkheid is nog niet gerealiseerd. Het onderwijsbeleid moet mijns inziens een fundamentele wijziging doorvoeren. Sturen op de eindtermen (wat moet je kunnen om een diploma te verwerven) en niet op de methodiek (hoe moet je dat leren). Dat zou de lucht openbreken voor super-praktijkgericht onderwijs, waarbij mensen leren wat nodig is, op de manier die het beste past bij hun persoonlijke kwaliteit. Dat vereist bestuurlijke moed, maar biedt zevenhonderd duizend mensen die langs de kant dreigen te blijven staan, nieuwe perspectieven. Het plaatst bedrijfsscholen optimaal in het centrum van praktijkgericht leren. Een kans uit duizenden. En teleurstellingen? Een paar misschien, maar met mate , het leven is te mooi om tijd met jammeren te verspillen. Ik had graag allerlei zaken afgerond. Ik had graag columns in dit blad blijven schrijven. Maar vooral, had ik ook in mijn nieuwe functie het vakmanschap graag dichtbij mij gehouden. Nu ga ik het volgen van een afstandje. Met grote interesse. En als het niet goed gaat of de trots groeit niet maar zakt in, dan kan het zo maar zo zijn dat U op een ochtend wakker wordt en zich afvraagt: ‘wie is dat daar bij die bedrijfsschool?’. En dan sta ik er weer. Dank voor Uw aandacht, heel veel succes en wellicht tot ziens. ■
53
Erkenningsregeling Vrije vestiging Tegelzettersbedrijf Als gevolg van de wijzigingen in de Vestigingswetgeving worden er door de overheid geen specifieke eisen meer gesteld aan het vakmanschap van tegelzettersbedrijven. Dus iedereen, ook wanneer men niet beschikt over de benodigde ondernemers- en technische vaardigheden, kan een tegelzettersbedrijf beginnen!
Grote onduidelijkheid omtrent kwaliteit Het gevolg van de vrije vestiging is grote onduidelijkheid voor de opdrachtgever omtrent de kwaliteit die een tegelzettersbedrijf te bieden heeft. Onduidelijk voorwaarden en kwaliteitscriteria zijn derhalve troef. De kans op teleurstellingen en onoplosbare geschillen is groot.
Erkenningsregeling als oplossing Het is dus in het belang een “keurmerk” voor de kwaliteit van tegelzettersbedrijven te hebben. Teneinde het vakmanschap in de branche te behouden en nog verder te bevorderen heeft de Bond Van Aannemers van tegelwerken In Nederland (BOVATIN) daarom een Erkenningsregeling in het leven geroepen. De uitvoering van deze regeling ligt in handen van een aparte stichting: de Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking (SGAT).
Algemene ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek Om in aanmerking te komen voor erkenning dient de leiding van het bedrijf niet alleen te beschikken over algemene ondernemersvaardigheden, maar dient er ook te worden voldaan aan specifieke eisen van bedrijfstechniek en kennis van materialen en aanbrengtechnieken.
Opleiding en arbeidsomstandigheden Voorts wordt jaarlijks gecontroleerd of erkende bedrijven hebben voldaan aan de opleidingsverplichtingen voor het personeel op grond van artikel 35B van de Bouw-CAO en de eisen voortvloeiend uit de ARBO- en milieuwetgeving. Ook van de bedrijfsleiding wordt verwacht dat zij regelmatig de speciaal voor hen door SGAT opgezette cursussen en trainingen volgen.
Technische eisen, algemene voorwaarden en geschillenregeling De door S.G.A.T. erkende bedrijven dienen te werken op basis van het European Technical Report N300, hanteren de algemene voorwaarden van de BOVATIN, lossen klachten op conform de voorgeschreven Code Klachtenbehandeling en laten eventuele geschillen beslechten door de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (SGOT).
Controle op werken in uitvoering Periodiek worden ook werken in uitvoering van de erkende bedrijven door inspecteurs bezocht. Naar aanleiding van deze bezoeken worden er gerichte aanwijzingen en verwerkings- en opleidingsadviezen gegeven om de kwaliteit van het uitgevoerde tegelwerk op een nog hoger niveau te brengen.
Waaraan is een Erkend bedrijf te herkennen? Nadat is gebleken dat men nog steeds aan alle eisen voldoet wordt aan een Erkend bedrijf jaarlijks een Erkenningscertificaat voor het betreffende jaar verstrekt. Daarnaast ontvangt men ook jaarlijks een schildje waarop is vermeld dat men voor het betreffende jaar is erkend. Bij het secretariaat is bovendien een lijst verkrijgbaar van de erkende bedrijven.
Erkenning staat voor kwaliteit en zekerheid Voor de opdrachtgever biedt Erkenning de zekerheid dat het betreffende tegelzettersbedrijf serieus bezig is met kwaliteit, nieuwe ontwikkelingen op de voet volgt en uiteraard werkt met goed opgeleid en gemotiveerd personeel. De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van de meest recente technische inzichten zoals neergelegd in de Nederlandstalige versie van het European Technical Report N300. Mochten er in de uitvoering desondanks toch problemen ontstaan, dan worden deze op professionele wijze, zonodig via SGOT, opgelost. Voor meer informatie:
S.G.A.T. Postbus 85, 7460 AB Rijssen Tel. (0548) 53 85 05 • Fax (0548) 53 85 01 E-mail: sgat@sgat.nl • Website: www.sgat.nl
55
SGAT-NIEUWS
KOMO-procescertificatie Gespecialiseerde aannemers: Dakdekken Leidekken Zink- en Koperwerk Tegelwerk Na-isolatie Metselen Lijmen Voegen Overig: Buitengevelisolatie Afbouw Betonreparatie Energielabels + maatwerkadvies
SKG-IKOB: De certificeerder van het huis
Certificering biedt uw bedrijf veel mogelijkheden. Zeker in deze tijd. Het is voor uw opdrachtgevers het signaal dat u aan de aanbestedingseisen (STABU) kunt voldoen. En een bedrijf dat keurmerken kan overleggen, onderscheidt zich in de markt. Bovendien staat u juridisch sterker en zijn uw medewerkers gemotiveerd om hun werk kwalitatief goed uit te voeren.
Meer weten over certificering? Of over de aantrekkelijke combinaties van KOMO- en ISO/ VCA-certificering? Informeer dan vrijblijvend bij SKG-IKOB.
Systeemcertificatie: ISO 9001 en 14001 VCA*/** Erkenningen: Bouwgarant SGAT Projectinrichting
www.skgikob.nl
71215-SKGGEL-Advertentie Bovatinfo SKG-IKOB.indd 1
18-09-15 08:28
Gecertificeerde erkende bedrijven van de SGAT Noord holland
zuid holland
Utrecht
noord brabant
Tegelzetbedrijf Zwarthoed(Kirry) BV Boeijer 23 1132 GN Volendam www.kirry.nl
Ceramics BV Tegelzetbedrijf 1e Pijnackerstraat 75 3035 GN Rotterdam www.ceramicsbv.nl
C.G. van den Bogaard Tegelzettersbedrijf Bredeweg 11 3945 PB Cothen www.tegelhuisbogaard.nl
Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaars.bv
Oostbörg BV Tegelzetbedrijf Stationsstraat 34 3451 BZ Vleuten www.oostborg.nl
Tegelhandel Loomans Floreffestraat 100 5711 AE Someren www.tegelhandelloomans.nl
Rijvo Tegelhandel Volume 6 1446 WJ Purmerend www.rijvo.nl
Tegelzetbedrijf R. van Putten BV Vleugelboot 26B 3991 CL Houten www.tegelzetbedrijfvanputten.nl
SVK Tegelwerken BV Postbus 33 1800 AA Alkmaar www.svktegelwerken.nl Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl Tegeltino BV Eendrachtstraat 6 1531 DV Wormer www.tegeltino.nl
zeeland
Limburg
Tegelzetbedrijf K & J Dieleman Industrieweg 7 4538 AG Terneuzen www.tegelzetbedrijfdieleman.nl
Hilhorst-Surtec Tegels & Sanitair Wiebachstraat 28 6466 NG Kerkrade www.hilhorst.nl Rongen Tegelzettersbedrijf V.o.F. Keizersveld 22 5803 AN Venray www.rongenvof.nl
Wijen Tegelhandel & Tegelzetbedrijf BV Pannenweg 100 6031 RK Nederweert www.wijentegels.nl
codex is compleet! Totaal assortiment voor de professionele tegelzetter Verwerkersvriendelijke producten Knowhow en technische ondersteuning Focus op gezond en veilig werken Top-Service
codex | Een merk van Unipro bv Meer info op www.codex-x.nl of Tel: +31 (0) 53 573 73 73
januari 2016
Ik ben geen tegelzetter, maar... In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.
Aannemersfederatie in ontwikkeling! Ik ben – en dat weet u – geen tegelzetter. Nog onlangs maakte ik in de regio Zuid-Nederland (zie elders in dit blad) de vergelijking met mijn ‘andere’ beroep (de muziek, naast mijn communicatiewerk). Maar, als je daarnaast de nodige jaren in de wereld van overheid & politiek hebt rondgelopen, dan lees je vanzelf ook een beetje wat er ‘achter’ het nieuws gebeurt. Om eens wat te noemen: ook u ontvangt ‘Bouwbelang’, het blad van de Aannemersfederatie. En u hebt in de december-editie kunnen lezen dat Wim van der Maas, directeur, afscheid heeft genomen of -eigenlijk nog aan het nemen is. Want hij is dan wel gestopt als directeur, maar hij blijft voorlopig nog aan als adviseur en neemt ook de nodige andere zaken waar, zoals de politieke contacten. Zijn directeursrol wordt, zoals bekend, overgenomen door Wim de Boer, oud-directeur en algemeen secretaris van NVBU. En Van der Maas blijft ook voorlopig aan als directeur van de brancheorganisatie MKB Infra. Tot zover niks aan de hand. Al is Wim van der Maas blijkbaar lastig te vervangen, want anders is afscheid toch gewoon afscheid…? Maar dan lees je het afscheidsartikel in Bouwbelang. Nee, Wim van der Maas is niet zelf aan het woord. Er zijn een aantal coryfeeën aan het woord uit onder andere de landelijke politiek die – want zo gaat dat – de loftrompet over de vertrekkende AFNL-directeur blazen. Maar dan komt het: die loftrompet blazen ze wel opvallend hard… Te hard eigenlijk. Want eigenlijk plaatsen ze Van der Maas op een voet-
stuk bóven vertegenwoordigers van veel grotere MKB-organisaties… “Dé vertegenwoordiger van het MKB”. En dat is in de politiek eigenlijk niet zo gebruikelijk. Lees het maar na in Bouwbelang, eventueel via www.aannemersfederatie.nl Dus – wat is hier aan de hand? Even bezien door een BOVATIN-bril: het is absoluut opvallend hoeveel invloed Wim van der Maas en zijn team in ‘Den Haag’ hebben. Voor die kleine koepelorganisatie die opvecht tegen Bouwend Nederland… De vergelijking met dat kleine Gallische dorpje en het Romeinse Rijk uit Asterix en Obelix dringt zich op. En nogmaals bezien door die BOVATIN-bril: als ‘Den Haag’ blijkbaar Wim van der Maas als dé man bij de Aannemersfederatie ziet, waarom wordt dan niet voortvarend een permanente opvolger voor ook de politieke rol binnen de Aannemersfederatie ingewerkt en geïntroduceerd? Bijvoorbeeld een jonge en invloedrijke (ex-)politicus met een hartsverbond met de bouw – ik ken er toch wel een aantal - , zonder teveel ‘bijbanen’, die – net als Wim van der Maas dat regelmatig doet, zich stevig uitspreekt en zaken voor de gespecialiseerde aannemers kan ‘organiseren’? Even gedacht vanuit BOVATIN: Aannemersfederatie, schiet eens op! Het is ook ons belang! Zo. En nu eens kijken of ik de heer Van der Maas voor de volgende BOVATINfo mag interviewen over zijn visie op hoe onze BOVATIN zich kan ontwikkelen. Eén ding: BOVATIN is wél alvast een paar mogelijke jonge bestuurders aan het ‘inwerken’. Ook in uw regio, want ook daar vergaderen ze alvast mee. Continuïteit. Logisch. ■
57
| SCHÖNOX Q-familie
»U wilt een tegellijm, die 100 % bij u past?«
MIX
FE
PERF
AN
SA
M
100 %
VARIABLE
CE
»Wij ook.«
OR
Bouwfysikalisch getest – voor alle toepassingen veilig!
| www.schoenox.nl |
NIEUW
59
januari 2016
Zakelijke goede voornemens voor 2016? Let op de gevolgen voor uw verzekeringen Afvallen, stoppen met roken, spaarzamer met geld omgaan. Belangrijke voornemens zo aan het begin van 2016. Ook op zakelijk vlak heeft u als ondernemer vast goede voornemens gemaakt. Wat zijn uw goede voornemens voor 2016? En welke invloed hebben deze op uw verzekeringen? Een ondernemer zit vaak vol met voornemens, plannen, ideeën en kansen. Een overname, nieuw personeel of het verbouwen van uw pand. Maar let u hierbij ook op de impact van deze plannen op uw verzekeringsportefeuille? In dit artikel zet BOVATIN Verzekeringsdienst een aantal ‘goede voornemens’ op een rij en benoemt de aandachtspunten voor uw bestaande verzekeringen én eventueel nieuw af te sluiten verzekeringen. Voornemen 1: de aanschaf van nieuwe machines of werkmateriaal Als uw bedrijf groeit is de kans groot dat u meer of nieuwe machines en werkmateriaal nodig heeft. Houdt u hierbij rekening met het feit dat de verzekerde bedragen op uw werkmateriaalpolis dan ook aangepast moeten worden? Hiermee verzekert u uw bedrijf tegen de financiële gevolgen van zaak- of letselschade. Desgewenst kunt u een taxatie laten uitvoeren: wellicht bent u onderverzekerd óf is de waarde van uw oude machines en werkmateriaal te hoog en kunt u eenvoudig premie besparen. Bekijkt u ook scherp of die fonkelnieuwe machine niet bij schade de ‘bottleneck’ betekent bij het weer opstarten van uw bedrijf? Bijvoorbeeld door lange levertijden van onderdelen of een nieuwe machine. Pas uw bedrijfsschadeverzekering hierop tijdig aan. Voornemen 2: de aanname van nieuw personeel Uw bedrijf groeit en daarmee uw personeelsbestand ook. Het komende jaar bent u van plan veel nieuwe enthousiaste werknemers aan te nemen. Deze medewerkers wilt u vanzelfsprekend goede arbeidsvoorwaarden en zekerheden bieden en daarbij de bedrijfsrisico’s zo klein mogelijk houden. Hiervoor zijn diverse oplossingen. Uw zakelijke personeelsrisico’s in 2016 Het wegvallen van personeel door ziekte kan nogal wat financiële consequenties hebben voor uw bedrijf. Om dit te ondervangen is het mogelijk om een ziekteverzuimverzekering te sluiten, bij voorkeur in combinatie met een ARBO-dienstverlening. Bent u inmiddels qua omvang groot genoeg geworden om het risico zelf te dragen dan zijn er nog andere constructies mogelijk om met name het catastrofe risico af te dekken. Door de vele wetswijzigingen houdt het voor een werkgever helaas niet meer op als een werknemer langer dan twee jaar ziek is. De werkgever die ‘verantwoorde-
VERZEKERINGSDIENST lijk’ is voor de instroom in de WGA gaat deze kosten zelf betalen middels de gedifferentieerde premie voor de Ziektewet en de WGA. Afhankelijk van de hoogte van uw loonsom is het het overwegen waard om eigenrisicodrager te worden voor de Ziektewet en/of WGA. Ook de DGA loopt het risico om ziek te worden. Aangezien hij of zij niet meeverzekerd kan worden op de ziekteverzuimverzekering én geen toegang heeft tot de WGA moet er voor de DGA iets speciaals geregeld worden: een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Houdt u scherp of de verzekerde bedragen op deze polis actueel zijn? Als laatste het onderwerp van werkgeversaansprakelijkheid. Als werkgever bent u verplicht een voorziening te treffen voor de eventuele schade van uw bestaande én nieuwe werknemers, bijvoorbeeld door middel van een aparte, herkenbare vergoeding waarmee werknemers zelf in staat zijn een toereikende verzekering te sluiten. Daarnaast kan een werkgever aanvullende verzekeringen sluiten om zelf dit risico te verzekeren. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden. Uw employee benefits in 2016 Het aantrekken en behouden van goed personeel is ook in 2016 een uitdaging. Goede arbeidsvoorwaarden, waaronder een doordacht pakket aan employee benefits vergemakkelijkt de aanname en het behoud van mensen. Denk hierbij onder andere aan de pensioenregeling die u uw werknemers aanbiedt, een collectieve ongevallenverzekering of de WGA-hiaatverzekeringen, waarmee u de forse terugval in inkomsten na twee jaar ziekte voor uw werknemers verzekerd. Daarnaast verdienen ook andere gebieden uw aandacht bij het aan- of overnemen van nieuw personeel. Bijvoorbeeld op het gebied van tijdelijke contracten, die gewijzigd zijn in 2015. Voornemen 3: eigen pand kopen of verbouwplannen U bent van plan om dit jaar een eigen pand te kopen of om uw huidige pand te verbouwen? Uiteraard hebben beide situaties consequenties voor uw verzekeringen. Gaat u in 2016 een pand kopen? Vaak gaat de aankoop van een bedrijfspand gepaard met stevig onderhandelen. Van belang is wel om te zorgen dat de verzekering dekking biedt voor de herbouwwaarde van het net gekochte pand. Niet altijd is namelijk de koopprijs gelijk aan de herbouwwaarde. Door het laten uitvoeren van een verzekeringstechnische taxatie is bij een onverhoopte schade duidelijk wat de herbouwwaarde van het pand is en vermindert u de kans op onderverzekering. Vanzelfsprekend houdt u in de gaten of de BTW wel of niet moet worden meeverzekerd, evenals de funderingen van uw nieuwe pand. Door de aankoop van het eigen pand verandert vaak ook het bedrijfsschaderisico. Blijft u ook scherp op de hoogte van het in
Probeer ook eens Sopro‘s nieuwe Multivoeg! Sopro DF 10® DesignVoeg Flex 1–10 mm Vrij van kalksluier en gelijkmatige kleurglans door OPZ-technologie Onderhoudsvriendelijk, aangezien water- en vuilwerend Verhoogd weerstandsvermogen ook tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmel en microorganismen Reeds na ca. 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar Voor alle soorten keramiek alsook voor verkleuringsgevoelig natuursteen door hoge kristallijne waterbinding Voor voegbreedten van 1 tot 10 mm Zeer scheurbestendig (CG2 WA) Hoge kristallijne waterbinding Binnen en buiten
Sopro DF 20® DesignVoeg Flex Breed 2–20 mm
Duurzaam, mooi en hygiënisch.
Vrij van kalksluier en een gelijkmatige kleurglans door de bewezen Sopro OPZ®-Technologie Speciaal voor balkons en terrassen, omdat hij vorstzeker is en bestand tegen hoge druk reinigers** Cementgebonden, flexibele voegmortel voor voegbreedten van 2 – 20 mm Zeer scheurvast (CG2 WA Gemakkelijk te reinigen; water- en vuilwerend Ook verhoogde weerstand tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmels en micro-organismen Ideaal voor steengoed en keramiek Hoge kristallijne waterbinding Reeds na 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar
Met Sopro Glitter te veredelen *in vergelijking met traditionele cementgebonden Sopro voegmortels bij huishoudelijke toepassing. **Normale huishoudelijke hoge druk reinigers
dertvorming hin l ver imme sch
escherming de breinigers* oog re h u r z ve gen te
en terwa
vuilwerend
bestand er enrukreinigers** d zek rst hoge o v gen te
en rvrij luie ns lks ka urgla kle
Sopro Nederland BV · Kruyderlaan 21a · NL - 3431 Nieuwegein Telefoon +31 (0)30 60 50 214 · Telefax +31 (0)30 60 50 896 · www.soprobv.nl
dertvorming hin l ver imme h c s
en rvrij luie ns lks ka urgla kle
en terwa
vuilwerend
scherming e be ogdre reinigers* o h u vergen z te
januari 2016
de polis mee te verzekeren bedrijfsschadebelang en de relevante uitkeringstermijn? Gaat u in 2016 uw pand verbouwen? Een verbouwing is vaak een groot project, waarbij verschillende partijen betrokken zijn. Het komt geregeld voor dat er tijdens de aan- of verbouw schade ontstaat aan ‘het werk’ of aan het reeds bestaande pand. Om deze schade adequaat te verzekeren is het nodig om een zogenaamde Construction All Risks-verzekering af te sluiten. Natuurlijk kunt u het verzekeren overlaten aan de aannemer en wordt de premie verdisconteert in de aanneemsom. In geval van schade kunt u deze claimen op de polis van de aannemer, echter de aannemer moet dan wél de premie hebben betaald, de voorwaarden moeten wel dekking bieden voor uw schade en het eigen risico moet niet hoger zijn dan uw geclaimde schade. Kortom, als opdrachtgever is het verstandig om zelf een CAR-verzekering af te sluiten. U weet dan precies wat er verzekerd is, op welke condities én of de premie tijdig betaald is. Daarnaast claimt u uw schade rechtstreeks op uw eigen polis en bent u niet afhankelijk van iemand anders. Na de verbouwing dient u overigens wel opnieuw een verzekeringstechnische taxatie te laten uitvoeren en uw verzekerde bedragen in de brandverzekering aan te passen. Hierdoor vermindert u wederom de kans op onderverzekering. Voornemen 4: een bedrijfsovername Dit jaar gaat het dan eindelijk gebeuren: u neemt een bedrijf over. Een van uw concurrenten of een complementaire activiteit. Let hierbij wel goed op uw eigen verzekeringen, maar ook die van de
overgenomen partij. Bij een overname gaan de verzekeringen namelijk niet altijd of automatisch over naar de nieuwe eigenaar. Wilt u de lopende verzekeringen doorzetten? Informeer uw verzekeraar tijdig, anders vervalt de dekking. Zet bij de overname geen handtekening onder het overnamecontract zonder dat u zaken goed in beeld heeft. Let op de ‘verzekeringslijken in de kast’ en stel uzelf de volgende vragen: • Is er premieachterstand, waardoor de dekking onder verzekering in gevaar komt? • Zijn er schades die nog niet gemeld zijn? Aansprakelijkheidsverzekeringen kennen overwegend het zogenaamde ‘claims made’-principe. Dit houdt in dat de polis slechts dekking biedt als de aanspraak wordt geclaimd tijdens de looptijd van de polis. Later claimen kan dus betekenen dat de oude aansprakelijkheidsverzekering geen dekking meer geeft. • Zijn er langdurig zieke medewerkers en kunt u die overzetten naar uw huidige ziekteverzuimverzekering, zodat de loondoorbetaling geregeld blijft? • Wordt uw WGA-premie mogelijk een stuk hoger door het ziekteverzuimpercentage van de partij die u overneemt? Vaak zijn verzekeringen dubbel en kunnen er kosten bespaard worden door de overbodige verzekeringen te beëindigen of dekkingen te integreren. ■ Meer weten of heeft u andere plannen voor 2016? Zorg dat u deze plannen bespreekt met BOVATIN Verzekeringsdienst zodat zij u kunnen informeren over de gevolgen voor uw verzekeringen. Neem contact op met Harry Hentenaar via 010 – 288 49 90 of info@bovatinverzekeringsdienst.nl.
61
62
BOVATINFO
Secretariaat
Afdelingssecretariaten
Bondsburo BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen Bezoekadres: Karel Doormanstraat 2, 7461 ER Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl website: www.bovatin.nl
Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2 1911 JA Uitgeest telefoon: 0251-319101 e-mail: noordholland@bovatin.nl
Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon: (072) 511 08 99 mob.: 06-22916752 fax: (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: C.H. (Chris) van Herpen Het Erp 9, 5388 CN Nistelrode telefoon: (0412) 61 16 29 mob.: 06-52654912 e-mail: secretaris@bovatin.nl Penningmeester: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon: (030) 241 69 35 e-mail: v.vandebilt@viktorvandebilt.nl Bestuursleden: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon: (030) 241 69 35 e-mail: v.vandebilt@viktorvandebilt.nl G.C. (Iete) Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon: (0524) 22 15 96 e-mail: gccremer@hotmail.com G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade telefoon: (045) 544 45 42 fax: (045) 544 09 73 email: g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl H.G. (Harrie) Rongen. Wilhelminastraat 29, 5802 BA Venray. Tel.: 06-53 22 73 49 e-mail: harrierongen@home.nl T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE ALKMAAR telefoon: 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920 Kalmhout België telefoon: (0032) 36853187 fax: (0032) 36853186 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl mob.: 06-20616770 Ambtelijk secretaris: G. ten Bolscher Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 Informatie betreffende keuringscommissie: BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01
Midden- en West-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop telefoon: (0172) 21 60 84 fax: (0172) 21 04 61 mob.: 06-53281208 e-mail: middenenwestnederland@bovatin.nl Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon: (0524) 22 15 96 e-mail: oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel telefoon: (0416) 27 33 29 fax: (0416) 27 33 29 email bovatin.afd.zuid@online.n Redactiecommissie Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon: (010) 435 22 70 mob.: 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon: (072) 511 08 99 Mededelingen landelijk secretariaat B. Bekhuis Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 Techniek-Materialen-Gereedschappen P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop Tel.: (0172) 21 60 84 A.M.F.J. Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7 6031HE Nederweert tel.: (0495) 634095 mob.: 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Redactieadres BOVATINfo Postbus 85, 7460 AB Rijssen Telefoon: (0548) 538 505 Fax: (0548) 538 501 e-mail: redactie@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon: (010) 435 22 70 mob.: 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl
Nuttige info voor BOVATINleden Ledenadvies BOVATIN Bondsbureau (voorlichting) Kosteloos via telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: ■ Cordares (SFB) ■ Sociale Verzekeringen ■ CAO-bepalingen ■ Loonkosten ■ Overige verzekeringen ■ Bedrijfsschade ■ WA verzekeringen BOVATIN Bondsbureau (advies) Tarief € 70,- per uur. Kort telefonisch advies: kosteloos Adviezen op gebied van onder andere: ■ Opstellen van een ondernemingsplan ■ Kostenbewakingssystemen ■ Financieringsplan ■ Opstellen exploitatieprognoses ■ Opvolgingsproblematiek BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur. Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen ■ Tegels ■ Lijmen ■ Hulpmiddelen-materialen ■ Verwerkingsmethoden tel.: (0495) 634095 mob.: 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl BOVATIN/BJD Advies Tarief € 70,- per uur. Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob.: 06-20616770 e-mail: tzanen@hotmail.com Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): ■ Arbeidsrecht ■ Contractenrecht ■ Incasso ■ Huurkwesties ■ Soc. Verzekeringen ■ Subsidies ■ Vergunningen ■ Leasing ■ Productaansprakelijkheid ■ Juridische Doorlichting S.G.A.T. Stichting gespecialiseerde Aannemers in het verwerken van keramischeen natuursteen tegels (zie secretariaat BOVATIN) Postbus 85, 7460 AB Rijssen
Voor bouwprofessionals
E I T C A R SPAA ers r tegelzett r*
voo mbe e v o n m / t tus van augus
De tegellijm met een uitstekende prijs/kwaliteitsverhouding
PCI Pecicoll XL ■
■ ■
Witte, flexibele pastalijm voor de wand Voor natte ruimtes, watervast Goed standvermogen, ook voor grootformaat tegels
Voldoet aan
■
Gebruiksklaar en prima te verwerken
■
Op zuigende ondergronden
■
Over bestaande tegels
5x MINI RC AUTO
33x MONSTERTRUCK
D2 TE volgens
66x HELICOPTER
*Kijk op www.PCI-Afbouw.nl voor de actievoorwaarden.
99x DRONE
132x STREETRACER
165x SPORTCAMERA
ALLE VERPAKKINGEN MET EEN FRISSE UITSTRALING! LIJMEN
REPARATIE & EGALISATIE
VOEGEN
VOORSTRIJKEN & VOCHTISOLATIE
AFDICHTEN
DIVERSEN
the strong connection