Bovatinfo 2014 4

2014 / 4

BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

De deurwaarder

en de advocaat‌

Ook BOVATIN

op de Bouwbeurs!

Ook profs welkom

Bij Jan Groen!

vakblad voor de tegelspecialist

Voor bouwprofessionals

Projectbegeleiding en garantie < Adviezen < Technische ondersteuning < Training voor verwerkers < Projectgarantie van 10 jaar op systemen

Tegellijmsystemen en bouwchemische producten

www.PCI-Afbouw.nl

3

januari 2015

VOORWOORD

Kwartaalagenda

Beste collega’s, In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regiovergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!

NB Wilt u een evenement bezoeken?

Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!

2015 is begonnen. Het jaar waarvan alle bouw-zieners al enige tijd riepen dat DIT het jaar met het omslagpunt zou worden. En ik weet niet hoe het met u zit, maar – ik zie om me heen de bedrijven toch weer een beetje opkrabbelen. Er komen weer wat opdrachten in portefeuille, en er staat dan zomaar ineens weer voor een x-aantal maanden werk. Dus we kunnen blijkbaar op de zieners in de bouw vertrouwen!

Ook voorspeld: het ‘toe-zienerschap’ ofwel het bouw- en woningtoezicht gaat sterk veranderen. Onder andere BOVATIN juridisch adviseur Teus Zanen vertelt er in zijn vaste artikel in dit blad het nodige over.

Een toenemende verantwoordelijkheid voor de bouw, maar wat hij tussen de regels van de wetgeving ook signaleert: kans voor kwaliteit! Want er zal steeds meer gevraagd worden naar verzekerd bouwen, en dus naar aantoonbare kwaliteit in de vorm van – bijvoorbeeld – een nieuwe vorm van certificering. BOVATIN speelt daar op in met het ombouwen van onze SGAT-certificering naar het breed bekende KOMO-keurmerk

27 januari nieuwjaarsbijeenkomst regio noord, aanvang 18.00, buffet 18:30. locatie: Bob´s Pary & Events, Uitgeest, Aanmelding via noordholland@bovatin.nl

– en met de ‘BOVATIN Meester-tegelzetter. Een impuls voor vakmanschap, voor de individuele tegelzetter

9 februari 2015 Regiovergadering Oost- en Noord-Nederland, info via oostennoordnederland@bovatin.nl

Houden onze partners in de bouw het vak bij? Te vaak wordt inmiddels in een bestek niet meer voor

9 t/13 februari Bouwbeurs Utrecht (zie elders in dit blad)

én voor jongeren die ons vak kiezen: zij krijgen een mogelijkheid om te laten zien dat ze trots is op hun vak, hun vakmanschap, en… ze krijgen een goede reden om hun vak bij te houden. Je blijft namelijk pas vakman als je je vak ook bijhoudt!

vloertegelwerk gekozen maar voor allerlei kunststofafwerkingen. Omdat, zoals men dan beweert, ‘tegelvoegen op toiletten gaan stinken’. Dat is ook zo: 30, 40 jaar oude voegen van zand/cement zijn niet opgewassen tegen wat er nu eenmaal wel eens naast een toiletpot belandt… Maar onze nieuwe voegen zijn daar wel tegen opgewassen! En – hebben onze architecten al ervaring met oude gietvloeren? Het wordt echt tijd dat we ons product weer gaan ‘verkopen’… Want – het feit dat de markt weer groeit, wil nog niet

20 maart ledenvergadering/jaarvergadering regio Zuid-Nederland, info bij bovatin.afd.zuid@ ziggo.nl (vooraf bestuursvergadering), locatie: Jagershorst, Leende

zeggen dat ons oude marktaandeel vanzelf weer naar ons toe komt! Wanneer u er met ons voor zorgt dat

11 mei Regiovergadering Oost- en Noord-Nederland,

gratie van zijn leden. Het komende jaar willen we dan ook inzetten op meer werk, meer leden (als het goed

13 juni Zet ‘m alvast in uw agenda!

Jaardag BOVATIN

de campagne ‘www.meerwaardevantegels.nl’ bij de consument bekend wordt (bij deze BOVATINfo zit zo’n boekje. Neem tijdens de jaardag een stapel boekjes mee, en deel ze uit aan architecten, aannemers en particulieren die nog moeten beslissen of ze tegels voor ‘hun’ bouwwerk kiezen!). Al met al, we hebben denk ik veel bereikt het afgelopen jaar. U plukt daar de vruchten van, en terecht: BOVATIN bestaat bij de is, kunt u nu het BOVATIN-spotje op de website zien!), meer vakmanschap, meer…

U plukt daar de vruchten van – als we er met z’n allen de schouders onder zetten. Want dit is een tijd dat we gezamenlijk het tegelvak, de tegel en onszelf(!) hebben te promoten. Iets waar uitgerekend tegelzetters vaak te bescheiden voor zijn… Dus spreek uw klanten aan, laat uw medewerkers bijleren, zet uw mooiste

12 september Regio Noord, feestmiddag/avond

werken op uw website en op www.facebook.nl/bovatin, vraag uw klanten u te nomineren voor de BTVN…

16 november Regiovergadering Oost- en Noord-Nederland

Ik wens u goede zaken en een mooi 2015, Gerard Reus, voorzitter BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar.

Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december.

Voor informatie: Abonnementen: Bondsbureau, tel. (0548) 53 85 05 Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. (010) 43 52 2 70 of 06 24 27 09 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp Jiske van Gaalen, www.jiskevangaalen.nl hello@jiskevangaalen.nl, tel. 06 54 74 48 96

Foto omslag: Koninklijke Mosa – Mosa Xtreme

Eerstvolgende ledenbijeenkomst tevens jaarvergadering op vrijdag 20 maart 2015 om 20.00 uur in Jagershorst te Leende.

Bestuursvergaderingen op 21 januari en 20 maart.

Colofon

De regiovergaderingen zijn openbaar. De bestuursvergaderingen zijn besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo).

Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, bovatin@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

Wees on-bescheiden!

5

januari 2015

In deze editie 07 Tweede ontmoeting geassocieerden: …de ‘BOVATIN meester tegelzetter’ komt er!

26

41 Nieuwe cursussen op de BOVATIN Academie!

Informatie voor de professional

11 Schadezaken: soms pech, soms keiharde onkunde.

21 BOVATIN-Jaardag 2015: Velsen-Zuid!

13 Info-avond AFNL: Pensioen, nieuwe VAR en Wet Kwaliteitsborging

43 Beste Tegelzetter van Nederland (BTVN) NU meedoen aan de editie 2015-2016!

17 Sinterklaas verwelkomt voorzitter MKB-Nederland

44 RECHT zetten: Nieuwe wetgeving: kans voor kwaliteit boven prijs!

19 Vloerverwarming in de dekvloer #2: Volg het protocol – en informeer uw klant!’

47 BOVATIN ook op de Bouwbeurs! …dus haalt u even wat bij ons op…?

21 Brons voor Aart Juffer tijdens Euroskills!

49 Nieuwe voegmaterialen bij Sopro!

49 Aan het werk voor de ledenwerving-spot…!

Kopstukken in de Bouw 23 Allard Glijnis en Martijn Rupert: “ Problemen los je op vóórdat je ze krijgt!”

BOVATIN Academie

49

51 Bouwdatapool van start 51 Pelt & Holland verhuist naar Michel Oprey & Beisterveld

Thema’s & Toekomst 26 Mosa opent Flagship Store Maastricht …en consumentenwebsite mosahome.nl live!

53 SGAT-nieuws

55 Ik ben geen tegelzetter, maar…

57 Nieuw jaar, nieuwe kansen, nieuwe verzekering?

30 De integrale aanpak van Jan Groen Tegels nieuws en website

58 Nuttige informatie voor BOVATIN-leden

35 resultaat BOVATIN IPC-project: toename keramiek op isolatiesystemen 37 ‘Tegeltjeswijsheid’ door Henry Meijdam 39 RAKO’s inspiratie gids 2015: negen nieuwe series!

39 Meerwaarde VanTegels.nl: uitgekiende campagne, met mogelijkheid tot meer!

30

weber•floor VZC® Vloeibare ZandCement

Mengen

Uitgieten of verpompen

• > 30% tijdwinst per project • Gegarandeerde sterkte (CT-C16-F4) • 45% CO2 reductie • Niet meer smeren en verdichten • Laagdikte 3 - 10 cm • In zakgoed, silo en PompTruck

WEBERBEAMIX.NL • VLOEIBAREZANDCEMENT.NL

Verplaatsen met drijfrei

Foto & tekst: Remus Aussen

Op 6 november nam weer een flink gezelschap deel aan de bijeenkomst met de geassocieerde BOVATIN-leden, en kwam ook AFNL-bestuurder Daan Stuit langs om te zien hoe BOVATIN de kracht van branche weet te mobiliseren.

Immers: de belangen van de tegelzetaannemers en de geassocieerde leden zijn in feite niet zo verschillend, en zeker niet als het om ‘de markt’ gaat: apart verkopen we een ‘halfproduct’, samen verkopen we vakkundig aangebracht tegelwerk . En dat in een tijd dat de tegelbranche op die markt aan de bak moet, dat is duidelijk: ons product wordt steeds mooier en beter, maar weten de beslissers dat ook? In ieder geval – bijna alle geassocieerden investeren inmiddels in onze actie ‘meerwaarde van tegels’.

Aan u nog de vraag om de sticker op uw auto en een link op uw website te zetten… Wilt u weten hoe? Even een mailtje naar redactie@bovatin.nl.

Tweede ontmoeting geassocieerden: …de ‘BOVATIN meestertegelzetter’ komt er!

In zijn openingswoordje herinnert voorzitter Gerard Reus aan de rol van de branche als geheel: “Wij hebben tijdens de – laten we het maar een ‘rustige’ periode noemen - in gezamenlijkheid een aantal zaken opgezet, ideeën bedacht, innovaties gerealiseerd.

Tijd om ze nu in de markt te zetten, tijd om het marktaandeel tegels te vergroten. (…)

Onderwijs en marketing, dat zijn – naast onze kerntaken als brancheorganisatie - onze speerpunten. Laten we zien of we het daar over eens zijn, en hoe we onze doelen handen en voeten kunnen geven. Want dit is het moment!”

Belangrijk is dan ook dat de geassocieerde leden het BOVATIN-initiatief ondersteunen om het vakmanschap van de individuele tegelzetter in de zon te zetten: er komt een ‘BOVATIN meester-tegelzetter’! In het kort, hoe wordt je als ervaren tegelzetter een ‘meester-tegelzetter’: • Als je kunt aantonen dat je tenminste zeven jaar ervaring hebt.

• Als je door werkervaring of diploma’s kan aantonen dat je werk levert op tegelzetter niveau 3; • als je je vak bijhoudt, door onder andere jaarlijks twee trainingen te volgen aan de BOVATIN academie.

Binnenkort meer over hoe de aanmelding en de toetsing gaat plaatsvinden. In ieder geval: de meester-tegelzetter is ook een belangrijke stap ook richting het ‘nieuwe certificeren’ van bedrijven (zie ook het artikel van BOVATIN-jurist Teus Zanen, elders in dit blad). …Maar alles hangt af van de deelname van de leden!

Het BOVATIN-bestuur en de geassocieerde leden blijven elkaar, zo is afgesproken, periodiek ontmoeten. Accent komt de komende periode op het uitwerken van de initiatieven te liggen: de BOVATIN Academie, de promotiecampagne en het meesterschap zijn – naast natuurlijk de dienstverlening die u van BOVATIN gewend bent - de speerpunten voor de komende periode, gevolgd door een ledenwervingscampagne die in

januari van start gaat of al is gegaan. Eerst afmaken waar we mee gestart zijn, is het devies; en, aangezien het succes van zowel de Academie, de promotiecampagne als van de Meester-tegelzetter in belangrijke mate afhangt van of u als tegelzet-aannemer uw medewerkers zich laat bijscholen, ze informeert over het Meesterschap en gebruik maakt van de promotiecampagne, is er één belangrijke vraag: doet u mee? Het bestuur en de regiovoorzitters hebben er alle vertrouwen in, maar ze leggen die vraag de komende tijd nog wel nadrukkelijk en persoonlijk aan u voor. Compleet met de stickers, de boekjes en de inschrijfformulieren. ■ Reageren? redactie@bovatin.nl

7

Wellness Center Van der Valk Dordrecht

Voortdurende wellness met de tegellijmen en voegmaterialen van ARDEX!

www.ardex.eu

Foto’s: Ton Borrenbergs Tekst: Ton Borrenbergs/Remus Aussen

Soms is het pech, omdat zonder onderzoek niet kon worden voorspeld wat de ondergrond zou doen. Maar soms is het onkunde. Of erger. Herinnert u zich de Vlaamse leisteen met ‘lijmpannekoeken’ eronder nog, editie 2011-4? De hele loer moest er uit, schade (onverzekerbaar) € 120.000,-. Onlangs nog zo’n voorbeeld, maar nog erger. 3 millimeter dun plaatmateriaal op de vloer, en ook hier: lijmpannekoekjes eronder. We hebben er geen foto’s van, maar – kunt u zich de reactie van de klant (op naaldhakken) voorstellen toen ze tijdens de oplevering al door haar nieuwe vloer zakte…? Het komt gelukkig maar zelden voor dat ergens een ‘Bob de Blindplakker’ zulke problemen aanricht. Anders had u de foto’s al gezin… Onderstaande schadezaken zijn gelukkig niet uit die categorie. Maar daarmee niet minder onaangenaam voor tegelzetter en klant.

Hoe voorkomen we ze de volgende keer, hoe herkent u op tijd het risico?

Uit het dagboek van technisch adviseur Ton Borrenbergs…

Schadezaken: soms pech, soms keiharde onkunde

#1: ‘Wat heet…’

Ton Borrenbergs: “Het was bij een sportvereniging in Tilburg. Het tegelwerk in de doucheruimtes heeft last van craquelures (zie foto) Aan de hand van mijn onderzoek kom ik tot de volgende conclusie: het vocht achter de tegels viel mee, maar na een tegeltje te hebben verwijderd zag ik dat er veel te weinig lijm achter de tegels zit, waardoor holle ruimtes ontstaan.

Na een gesprek met de beheerder van de sportclub – gebruik kan immers een oorzaak zijn! - kwam ik er achter dat de doucheruimtes één maal per week worden doorgespoeld met heet water van 90 grasden Celsius! (ter bestrijding van legionellabesmettingsgevaar) De vraag is nu: is hier het tegelwerk tegen bestand? Zoals het tegelwerk hier is aangebracht stel ik van niet. In de holle ruimtes achter de tegels loopt de temperatuur zo hoog op (kokend water en stoom) dat de druk op de tegels plaatselijk sterk toeneemt. Zo zullen ze zijn gebarsten of losgeraakt.”

Ofwel – bij ‘traditioneel’gebruik zou er mogelijk geen schade zijn ontstaan – maar sinds de legionella-uitbraak van een paar jaar terug worden openbare ruimtes stevig onder handen genomen – en moet jouw tegelwand niet alleen tegen dagelijks douchewater, maar ook tegen reiniging met relatief heet water kunnen.

zijn, hebben opnieuw schade. Wat is hier aan de hand?

Ton Borrenbergs: “je ziet hier een schade aan de toplaag, en met name waar de tegels aan de voeg raken. Voor de goede orde: dit zijn zo ongeveer de hardste keramische tegels op de markt. Maar de puntbelasting van de karretjes met hun kleine wieltjes, kasten enzovoorts is hier nogal groot. Zo ontstaat toch schade. Het ging hier overigens om een gevlinderde betonnen ondervloer die tevens constructievloer is, voor het draagvermogen van de opbouw. Deze vloer voldeed niet aan zijn vlakheidsklasse, maar de tegelzetter is toch overeen gekomen deze te accepteren.

Er waren geen holklinkende tegels. NB, als het een zwevende dekvloer was geweest, dan zou de onvermijdelijke buiging van zo’n vloer onder puntbelasting de oorzaak kunnen zijn. Ik heb nu dan ook nog een aantal vragen:

#2: De tegels van de bakker…

De schade: medio 2012 is ongeveer 1400 m2 15x15cm-vloertegels verwerkt in de bereidingsruimte van een bakkerij. Na constatering van een productiefout in de tegels zijn in 2012 meerdere vloertegels vervangen. Nu blijkt twee jaar later dat er op bepaalde plekken opnieuw tegels kapot gaan. Vastgesteld is dat het hier om een andere oorzaak gaat; de schade staat los van de eerder geconstateerde productiefout. Een deel van de reeds vervangen tegels zijn opnieuw kapot gegaan, en ook enkele tegels die niet vervangen

1. Was de dekvloer voldoende droog voordat de plaatsingsactiviteiten werden uit gevoerd (restvochtmeting)?

2. Is de juiste lijmkam (tandgrootte) gebruikt?

3. Is er – gezien de zware belasting, in dit geval toch nodig! – buttering-floating verlijmd?

4. Was de ‘open tijd’ van de tegellijm niet verstreken bij de effectieve plaatsing?

Hoe was de omgevingstemperatuur, was er sprake van tocht?

5. Werd de tegellijm aangemaakt naar de richtlijnen van de fabrikant (aanmaakwater, rusttijd)?

6. Is tijdens de plaatsing al dan niet een vloerdershamer gebruikt?

9

10

BOVATINFO

Een aantal van deze zaken vereisen nader onderzoek, een paar zaken zijn vrijwel niet te achterhalen (aanmaakwater en rusttijd).

En verder â&#x20AC;&#x201C; hoe kan het opgelost worden? Voor een bakkerijvloer als deze zou ik een andere opbouw hebben geadviseerd.

Dit zou dan zijn: a. Betonnen constructievloer(ruim voldoende laten uitharden). b. Cement dekvloer aanbrengen . (met een juiste Z/C verhouding met evt. een vertrager toevoegen). c. De Mosa tegels van 150x150x8 mm aanbrengen met een hechtemulsie (op het versbed). d. Tegels reuttellen. e. Vloer een paar dagen laten drogen. f. Inwassen met een epoxy voeg.

Een alternatief zou ook kunnen zijn om voor een vloertegel kiezen die minimaal 18 mm dik is en deze dan lijmen op de betonnen ondergrond zoals hier.

Helaas zijn deze tips alleen mogelijk de complete vloer vervangen zou worden.

Oplossing: a. Kapotte tegels volledig wegkappen, inclusief de lijmlaag. b. Zorg voor een droge ondergrond. c. Kies een tegel die zeer vlak van soort is. d. Tegels buttering en floating 100% vol en vlak gaan verlijmen met een geschikte tegellijm. Kies voor een lijm die ruim voldoende drukvast is. Een enigszins flexibele tegellijm heeft

als nadeel dat deze samendrukbaar is , ook na verharding! (raadpleeg de leverancier) e. Tegels aankloppen met een klopblok, of de tegel met 30 kilo aandrukken. f. Tegels een aantal dagen goed laten uitdampen. g. Tegelwerk inwassen met een geschikte voegmortel op epoxybasis (raadpleeg de leverancier) zodat de voegen vol blijven! Ook na intensief reinigingen... h. Zijkanten, overgangen en putjes afkitten met een geschikte siliconenkit(raadpleeg de leverancier). i. Gun de vloer voldoende droog tijd om uit te harden voordat de vloer wordt belast.

11

januari 2015

Ondanks alle maatregelen zal het risico van stootschades blijven bestaan , ook al zou men een andere type tegel kiezen. De krachten van zwaar rollend materiaal op de tegels zijn extreem; daardoor kan niet gegarandeerd worden dat deze vloer levenslang schadevrij zal blijven.”

Kortom…

Eén advies: check vooraf bij de opdrachtgever wat die vloer of wand gaat ‘meemaken’! Heet water van 90 graden Celsius zorgt bij een tegel met holtes eronder voor problemen. En als een bakkerij karretjes met wel erg kleine wieltjes gebruikt: punt- en stootbelasting kan altijd sterker zijn dan het sterkste materiaal.

Neem dat dan mee in de garantiegbepalingen, en stem er samen met je leverancier je vloersysteem op af. En – soms is het echt beter om andere wieltjes op je apparatuur te laten zetten… En ook dat mag jij ter sprake brengen. ■ Reageren?

Technischadvies@bovatin.nl

Innovatie is

ook buiten de norm nieuwe oplossingen vinden.

Schlüter®-BEkotEc-tHERM Het innoverende en unieke verwarmingssysteem “de klimaatregelende tegelvloer” vermindert de bouwtijd, bespaart energie en verbetert het wooncomfort. De beperkte opbouwhoogte van de modulaire bekledingsconstructie en de bijbehorende verwarmings- en regeltechniek vormen een perfecte basis voor een snel reagerende vloerverwarming met een bijzonder lage aanvoertemperatuur.

Schlüter ®-BEkotEc-tHERM. Vertrouw alleen op het origineel.

www.schlueter-systems.nl

RUBI BENELUX BV. Weidehek, 70 4824 AS BREDA- NEDERLAND Tel. 31 (0) 76 57 29 200 Fax. 31 (0) 76 57 20 190 E-mail: rubibenelux@rubi.com

www.rubi.com

Tekst & foto’s: Remus Aussen

Nieuws van de

De Aannemersfederatie slaagt er eigenlijk altijd wel in om interessante sprekers voor de informatieavonden en ledenvergaderingen te vinden. Immers – ook wat u eigenlijk liever NIET wilt weten over belastingen, pensioenen en bouwwetgeving: u kunt het maar beter TOCH weten… en bovendien: weet u wat u niet weet? Als u dat niet weet, weet u ook niet dat u het kunt opzoeken. En daar zijn dit type info-avonden duidelijk voor. Natuurlijk, veel staat in de E-nieuwsbrief (als u ‘m niet ontvangt – even een mailtje naar redactie@bovatin.nl, want die informatie wilt u ECHT niet missen… ), maar vooral de Belastingdienst kunt u beter live spreken. Want ook voor vragen was de ndoige ruimte, en daar werd ook flink gebruik van gemaakt.

Info-avond AFNL: Pensioen, nieuwe VAR en Wet Kwaliteitsborging

Naschrift: betere verwachtingen voor 2015, maar de druk blijft!

Een paar dagen later werden de verwachtingen van Klein Poelhuis bevestigd door de ‘Monitor MKB Bouw en Infra’ van Panteia/EIM. En toch… De uitkomsten in vogelvlucht, voor zover van belang voor de gespecialiseerde aannemer: 10% van de bedrijven heeftnieuw personeel aangenomen (iets meer dan vorig jaar) iets meer vacatures bij bedrijven. Ongeveer evenveel personeel is uitgestroomd (1 op 3 vrijwillig).

■ Plus: er zijn twee keer zo veel vacatures als in de zelfde periode vorig jaar, en daarvan betreft de helft vervanging van uitgestroomd personeel. Voorzichtige conclusie: de massale uitstroom uit de bouw van de afgelopen jaren is tot stilstand gekomen! Nu moet we de instroom nog starten…

■ De druk op de prijzen knelt nog steeds, de concurrentiedruk blijft en aantal schijnzelfstandigen blijft toenemen.

■

Vooruitgang, maar verwachtingen kun je niet uitgeven AFNL-voorzitter Henk Klein Poelhuis tempert tijdens zijn inleiding het rooskleurig toekomstbeeld dat zijns inziens politieke bestuurders en beleidsmakers blijkbaar voor ogen hebben. “Ik gun het de kappers en de schoenmakers, maar – volgens mij is er minstens evenveel reden om het verlaagde 6% BTW-tarief ook voor renovatie permanent te maken… Want écht beter gaat het nog niet. Ja, meer bedrijven hebben tot de winterstop werk in portefeuille. Maar de verhuisbeweging waar de wetenschap op blijft tamboereren komt niet op gang, en dus ook de vraag naar nieuwe woningen of getransformeerde wijken evenmin. We zullen het zelf moeten doen, we hebben het zelf in de hand. Laten we ons richten op nieuwe markten, zoals het ondersteunen van de ‘Zelfbouw’’. En laten we slimme ketens vormen, om zo bij corporaties en gemeenten voor bijvoorbeeld renovatietrajecten een betere aanbieder te kunnen zijn dan de grote bouwbedrijven. Zoek elkaar daarvoor ook meer op in de regio, organiseer een evenement, en laat de marktpartijen zien wat je samen kunt!”

Pensioenen: voorzichtig met rijkrekenen…

Ted Bosman, sectormanager Bouw bij pensioenuitvoerder APG legt uit waarom de pensioenregels veranderen. Hier geen rooskleurig verhaal: de pensioenregels veranderen, omdat levensverwachting (langer uitbetalen) toeneemt, en het

13

14

BOVATINFO

rendement op het kapitaal (nog) niet. “Realiseer je ook dat de ene beleidsmaatregel in het voordeel is van de huidige generatie pensioenontvangers, terwijl een andere maatregel voor de andere generatie die pas over jaren pensioen ontvangt weer beter uitvalt.

Keuzes voor een hogere buffer, een al of niet hogere premie, later uitbetalen enzovoorts spelen daarbij een rol. Wij moeten daarbij als pensioenbeheerder voor de bouw een balans vinden!” Bosman benadrukt verder de belangrijke rol van de werkgever als eerste aanspreekpunt voor de werknemer: “U bent de spin in het web, en u moet dus - en we weten dat dat niet alle werkgevers lukt - op de hoogte zijn van de algemene regelingen en richtlijnen. Dus biedt APG voorlichtingssessies op maat, en bekijken we de mogelijkheden om de dienstverlening en uw hulpmiddelen in 2015 uit te breiden.”

Op de vraag van Bosman wie op de hoogte was van de nieuwe website www.bpfbouw.nl, waar eenieder pensioeninformatie kan vinden en – vooral - zijn bouwpensioen kan inzien, bleef het stil.

“Weet u, uit onderzoek blijkt dat wie weet waar hij qua pensioen aan toe is, beter en productiever werkt… dus wijst u uw medewerkers op deze site? En als u zelf meer wilt weten –neem contact op met onze helpdesk !”

Vraag uit de zaal: “Waarom wordt door het pensioenfonds niet wat meer in Nederland belegd? Dat zou hier immers een dubbel effect hebben, namelijk ook weer indirect op de Nederlandse economie? “.

Het antwoord van de APG-sectormanager legt de nadruk op de opdracht van APG: “Weet u, wij hebben als primaire opdracht om rendement te behalen met onze beleggingen. Investeren in bouwactiviteiten is op dit moment niet altijd rendabel. Maar ls wij van u de opdracht krijgen om die in Nederland te doen, dan verandert dat. Wij krijgen immers onze missie van u mee!”

Van VAR naar BGL: opdrachtgever medeverantwoordelijk!

De Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) die nu door ZZP-ers kan worden overlegd, verandert half 2015 – als de Tweede Kamer akkoord gaat – in de Beschikking Geen Loonheffing (BGL). En de zelfstandigen kunnen die binnenkort (informatie via www.belastingdienst.nl/var) via internet aanvragen. Projectleider Belastingdienst BGL Rene Blaak: “Voordeel is dan dat ze meteen deze BGL ontvangen, en (misschien nog wel belangrijker), ze kunnen aan de hand van wat ze invullen voordat ze hem definitief indienen, zien of ze de ‘juiste’ BGL-WUO gaan ontvangen!” Voor de inlener, één belangrijke waarschuwing: als de BGL-WUO onterecht wordt afgegeven, dan wel als er op de bouwplaats niet conform die BGL wordt gewerkt,

dan staat hem niet alleen een boete en naheffing te wachten, maar heeft hij vervolgens ook met terugwerkende kracht werkgeversverplichtingen tegenover zijn ingehuurde kracht… Op de achterkant van de BGL staan een aantal stellingen over de verhouding tussen u en uw ingehuurde kracht. Check die stellingen! En als ze niet kloppen met uw opdrachtgeverschap, dan loopt u risico.

En één waarschuwing voor de ZZP-er: de opdrachtgever is – als de BGL overeenstemt met de wijze waarop de werkzaamheden uitgevoerd worden, natuurlijk – gevrijwaard, maar het kan daarna nog steeds zo zijn dat de Belastingdienst u vervolgens, ondanks uw BGL, niet als zelfstandig ondernemer ziet. En dan verdwijnen toch ineens uw belastingfaciliteiten (zelfstandigen- en startersaftrek, etcetera).

De BGL is onder andere opgezet op schijnzelfstandigheid te bestrijden. Maar of het werkt? In een reactie richting de Tweede Kamer heeft de Aannemersfederatie al laten weten dat het niet redelijk is dat de opdrachtgever medeverantwoordelijk wordt, en ook dat er een eenduidige definitie moet komen van het begrip ‘zelfstandige’. “Uiteindelijk bepaalt de rechter dat,”, vindt de projectleider BGL. “Wij voeren slechts uit, en wij kunnen slechts aangeven hoe wij de regeling opvatten. Op basis van jurisprudentie zal de definitie scherper worden.”

En dat vond de zaal duidelijk een onwenselijke en onwerkbare situatie: er wordt zo immers willens en wetens een onheldere

januari 2015

situatie gecreëerd. Dus, zoals de AFNL al aan de Minister heeft gevraagd: “Kies dan liever voor de definitie die tot 2002 door de Belastingdienst werd gehanteerd: (een ondernemer is iemand die) 1. zelf een werk aanneemt voor eigen rekening en verantwoording; 2. de werkzaamheden zelf uitvoert; 3. een administratie bijhoudt en zelf factureert” Kortom – het wordt afwachten hoe de besluitvorming verloopt…

prijsverhoging met 10%... dat kan, zeker in deze tijd, niet de bedoeling zijn. Nog een ervaring: de laatste 10% wordt door de hoofdaannemer niet meer aan de gespecialiseerde aannemer uitbetaald… Verder is er maar één mogelijkheid om een bouwwerk tegen bijvoorbeeld insolventie te verzekeren, namelijk Bouwgarant; er moeten dus meer aanbieders op de markt komen. Plus- een bouwwerk is lastig te verzekeren is niet alle kopers van zeg een flatgebouw meedoen. Daar moet de wet een mouw aan passen.”

Ligthart maakt zich zorgen over de kosten voor de kleine bouwwerken en verbouwingen. “Het mag niet leiden tot een enorme administratieve regeldruk. Er moeten eenvoudige instrumenten voor komen; de onderaannemer moet er wel mee uit de voeten kunnen. In Deventer wordt momenteel geëxperimenteerd met simpeler procedures.”

Toch ziet Peter Ligthart bepaald niet alleen bezwaren. “De nadruk op eigen verantwoordelijkheid biedt mogelijkheden voor ook de gespecialiseerde aannemer. Als een gespecialiseerde aannemer namelijk over een certificering beschikt waarmee hij kan aantonen dat hij goed werk levert, en dit ook aan de hand van ervaringscijfers kan aantonen – hij werkt bijvoorbeeld aantoonbaar conform de BRL van zijn branche - dan zou hij voordeel moeten krijgen bij onder andere verzekeringen. We zijn met een groep bezig om deze certificering handen en voeten te geven”

Wet Kwaliteitsborging: verantwoordelijkheid voor kwaliteit Peter Ligthart (Ligthart Advies) laat vervolgens zien hoe de eveneens in aanbouw zijnde Wet Kwaliteitsborging het bouwlandschap in beweging gaat brengen. Ligthart is in opdracht van de Aannemersfederatie al langere tijd actief met dit onderwerp. In grote stappen: de Wet Kwaliteitsborging stelt de ‘bouwconsument’ centraal, en wil ter bescherming van de rechten van deze consument (waaronder deels ook de zakelijke klant valt) de aansprakelijkheid van de bouwer en de leverancier vastleggen. Hiermee wordt een aantal zaken geregeld: • Een financiële waarborg voor insolventie (Peter Ligthart: “Anders schildert de failliete aannemer zijn bus over, en hij is nergens meer aansprakelijk voor.”)

• Aansprakelijkheid van de bouwer bij verborgen gebreken: een verplicht depot van 5% van de aanneemsom.

• Opschortingsrecht (einddatum voor de verantwoordelijkheid voor bouwgebreken) van 3 naar 15 maanden.

En passant wordt de verantwoordelijkheid voor het bouw- en woningtoezicht voor een belangrijk deel verlegd naar de bouwer.

Vooraf wordt de juridische kant (bestemmingsplan) wel nog door de overheid getoetst, maar het bouwtoezicht moet de aannemer nu zelf regelen.

Ligthart geeft aan dat de Aannemersfederatie, met NOA, op ook dit wetsvoorstel gereageerd heeft. Zo vindt de AFNL het niet redelijk als de bewijslast bij gebruiksschade voortaan bij de aannemer komt te liggen, en ook niet als ook op kleine gebreken een termijn gaat gelden van 10 jaar. Daarnaast moet voorkomen worden dat hoofdaannemers alle verantwoordelijkheden als vanzelfsprekend doorleggen naar hun gespecialiseerde aannemers. “De ervaring in Duitsland is bovendien dat de 10% Bouwdepot gewoon leidt tot een

Ook BOVATIN- jurist Teus Zanen is bij deze groep betrokken; zodra er nieuws is, leest u het in de BOVATIN E-nieuwsbrief. ■ Meer informatie: www.bpfbouw.nl www.belastingdienst.nl/var www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bouwregelgeving/toekomstbouwregelgeving (voor wie er eens flink in wil duiken… anders kunt u misschien beter uw vraag stellen aan onzer jurist) Reageren? redactie@bovatin.nl

15

Bostik Tegeltechniek TEGELLIJMSYSTEMEN VOOR DE SLIMME VAKMAN

BOSTIK, DĂ&#x2030; BETROUWBARE PARTNER VOOR DE SLIMME VAKMAN! Het betegelen van een wand of vloer brengt steeds weer nieuwe uitdagingen met zich mee. Een niet egale ondergrond of tegelwerk dat juist een hoge belasting aan moet kunnen, zoals in een zwembad of grootkeuken. Bostik biedt u voor elke situatie een oplossing op maat!

Voorbehandelen, lijmen, voegen, repareren, uitvlakken en egaliseren. Daarmee bent u verzekerd van een perfect eindresultaat. www.bostik.nl

Tekst & foto’s: Remus Aussen

Nieuws van de

“Zo’n ontvangst heb ik eigenlijk nog nooit meegemaakt”, zuchtte voorzitter MKB-Nederland Michaël van Stralen tijdens een bijzondere gecombineerde bestuursvergadering van de Aannemersfederatie en de Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven (NOA), waarbij zowel bestuursleden van alle aangesloten brancheorganisaties als van de NOA aanwezig waren. Hoe dat kwam? Sinterklaas kwam langs. En Sinterklaas bleek zeer goed op de hoogte van wat er tussen de verschillende ondernemingsverenigingen speelde…

Sinterklaas

verwelkomt voorzitter MKB-Nederland

Geen pepernoot verdiend…

Het begon al bij binnenkomst: “Pieten, geef ze maar flink wat pepernoten, want deze mannen hebben het afgelopen jaar geen pepernoot verdiend!” En daarmee was eigenlijk de gehele discussie samengevat die daarvoor speelde: de kritiek van de Aannemersfederatie op Bouwend Nederland, die bij de CAO-onderhandelingen uitsluitend de belangen van de grote bouwbedrijven lijkt te vertegenwoordigen – en zowel NOA als de Aannemersfederatie voelen zich niet thuis in het door ‘Den Haag’ gesloten Sociaal Akkoord, waarbij men vindt dat MKB Nederland zich daar wellicht te mild heeft opgesteld. Voorzitter Van Stralen legde tot in detail uit waarom MKB-NL ervoor gekozen had om toch dit akkoord te ondersteunen en welke wijzigingen dankzij dit ‘poldermodel’ door MKB Nederland bereikt waren. Maar Sinterklaas had de zak al klaar: “Zullen we dit Sociaal Akkoord dan maar verder vergeten? Neem ik het wel mee naar Spanje.”

Aannemersfederatie: bestuursfunctie binnen MKB Nederland Door middel van een lidmaatschap heeft inmiddels de Aannemersfederatie een positie verworven in het hoofdbestuur van MKB Nederland. “Daan Stuit

(voorzitter van MKB Infra) zal bij jullie, namens de Aannemersfederatie, de rol van ‘luis in de pels’ vervullen,” voorspelt AFNL-voorzitter Henk Klein Poelhuis. “Zo kan MKB Nederland misschien toch een wat meer kritisch geluid laten horen als het gaat om zaken als transitievergoeding en doorbetaling bij ziekte.”

Intussen maakte Sinterklaas – die een treffende gelijkenis vertoonde met de voorzitter van een zekere organisatie van aannemers in tegelwerken - zijn ronde af. “Ik moet nog even naar Zoetermeer. Daar zit een organisatie (Bouwend Nederland, red.) die nodig nieuwe toetsenborden moet hebben. Hun huidige toetsenbord heeft een ‘marge-knop’, en die geeft een error als hij onder de 5% komt… “ Meer over deze bijeenkomst in een komende editie van het blad van de Aannemersfederatie ‘Bouwbelang’. ■ Reageren? redactie@bovatin.nl

17

Waarom moeilijk doen als het met kan.

Kijk op coba.nl voor ons overzichtelijke assortiment. Coba. Makkelijk zat

19

januari 2015

In BOVATINfo 2013-4 (zie ook www.issuu. com/bovatin ) gaven we u al een praktische handleiding voor het ‘opstook- en afkoelprotocol’. Dit opstook- en afkoelprotocol moet bij voorkeur meermaals worden uitgevoerd voordat de tegels worden aangebracht. En na het betegelen volgt het ‘opstookprotocol’. Dat moet uw klant/opdrachtgever dus wel weten!

Daarnaast – en ook daar kregen we een belangrijke vraag over van één van onze leden: – er gelden verschillende normen voor restvochtgehalte bij anhydriet en cementaire dekvloeren.

Vloerverwarming in de dekvloer #2:

Volg het protocol – en informeer uw klant!

Vloerverwarming en tegels vormen een ideale combinatie. Tegels zijn immers de best denkbare warmtegeleiders, en een ruimte die de combinatie van vloerverwarming en tegels is uitgerust, voelt prettig aan. Plus: men bespaart nog energie ook.

Maar, zoals gezegd: deze protocollen moet u kennen, en uw medewerkers (ook showroommedewerkers en verkoopmedewerkers bij handelsorganisaties!) en klanten ook. Daarom staan de BOVATINfo’s ook op internet: zodat u artikelen aan uw medewerkers en klanten kunt laten lezen – of het nou de voordelen van ‘buttering floating’ betreft, of deze protocollen.

De juridische kant: BOVATIN Juridisch adviseur mr. Teus Zanen: “Het zou de belanghebbende bij de verkoop van vloerverwarming (dus de verkoper van vloerverwarmingen) sieren als hij advies kan geven over de mogelijke uitvoering van afdekvloeren. Het getuigt van amateurisme als men dat niet kan.

In aanvulling op het artikel uit de BOVATINfo: dit geeft de stand van “de wetenschap” aan. Daarnaast zal de tegelzetter twee dingen moeten doen.

1. Aan de hand van de feitelijke situatie (navraag naar toegepaste constructie en visuele inspectie) beoordelen of er op een verantwoorde wijze op de vloerverwarming kan worden getegeld. Als dat niet kan zal hij dat schriftelijk moeten meedelen aan de opdrachtgever met opgave van redenen. Indien de opdrachtgever desondanks toch uitvoering wenst kan dat alleen indien de opdrachtgever een verklaring tekent waarin hij bevestigt dat de tegelzetter het eigenlijk niet verantwoord vindt, maar dat de opdrachtgever desondanks uitvoering wenst. Tevens zal de verklaring de mededeling moeten bevatten dat de opdrachtgever de tegelzetter niet aansprakelijk kan en zal stellen indien er problemen optreden, tenzij de opdrachtgever kan bewijzen dat de klachten niet zijn veroorzaakt door de gebreken waarvoor de tegelzetter heeft gewaarschuwd, maar door fouten die de tegelzetter bij de uitvoering heeft gemaakt.

2. De tegelzetter zal voorafgaand aan de uitvoering van het tegelwerk de opdrachtgever het protocol (een kopie van het artikel uit de BOVATINfo dus) moeten overhandigen en de opdrachtgever ook voor ontvangst moeten laten tekenen.”

De technische kant: BOVATIN technisch adviseur Ton Borrenbergs: “Anhydriet mag pas betegeld worden als er minder dan 0 .5 % restvocht aanwezig is. anhydriet is bijna ongevoelig voor uitzetting en krimp (mag tot 400m2 monoliet worden verwerkt en is een prima warmtegeleider; alleen oppassen met vocht en water, want daar is anhydriet niet tegen bestand). Het blijft altijd maatwerk, dus als tegelzetter moet je nu eenmaal blijven communiceren over waar de vloer voor gaat dienen! Wat betreft een cementdek: hierbij volstaat een vochtpercentage van ten hoogste 4% en bij een zwevend cementdek < 2% restvocht; deze zijn dus veel minder gevoelig voor water en vocht. Nadeel : meer krimp en uitzetting en ze geleiden warmte iets minder goed. Hoe dan ook: bij beide vloeren blijft het maatwerk en als goed vakman moet je de risico’s kunnen inschatten. Dus, hou je aan het protocol, leg het vast en noteer eventuele gebreken! Zijn er tegelzetters die daar moeite mee hebben?

Daarvoor bevelen we onze cursussen aan.“ ■ Meer informatie? Reageren? redactie@bovatinfo.nl

Benieuwd naar ons nieuwe verkoopteam?

Bezoek codex op de BouwBeurs in Utrecht.

Hal 10, stand F051 Compleet assortiment Knowhow en technische ondersteuning Persoonlijk advies op maat Gezond en veilig werken

codex | Een merk van Unipro bv Meer info op www.codex-x.nl of Tel: +31 (0) 53 573 73 73

Tekst & foto’s: Euroskills/Remus Aussen

“Ik ben blij en trots. Jullie hebben het beter gedaan dan de voetballers.” Dat waren de eerste woorden van Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland, bij de huldiging van de vier bouwdeelnemers aan EuroSkills 2014 op 16 oktober in het Bouwhuis in Zoetermeer.

Hij prees ook de aanwezige begeleiders die er voor en tijdens de wedstrijden alles aan hebben gedaan om tot de behaalde resultaten te komen: twee gouden medailles, één brons en een vierde plaats.

Brons voor Aart Juffer tijdens Euroskills!

Maxime Verhagen voerde een geanimeerd gesprek met de deelnemers. “We hebben de bouw op de kaart gezet”, wist Jasper Luft, samen met Stefan Heerink winnaar van een gouden medaille bij het bouwtimmeren. “We waren goed op elkaar ingespeeld en we hadden de taken goed verdeeld. We hebben een paar kleine foutjes gemaakt, maar gelukkig maakten de andere deelnemers méér fouten.” Stefan Heerink wist waar het succes vandaan kwam. “We hebben veel getraind. Vooral mentaal was het zwaar, je moest goed onder druk kunnen werken.”

Vier bouwkampioenen bij Bouwend Nederland. Van links naar rechts Stefan De druk…

Heerink, Jasper Luft, Maxime Verhagen, Aart Juffer en Bert van Heugten Tegelzetter Aart Juffer, die derde werd, herkende dat. “De druk tijdens zo’n wedstrijd is heel apart. Het massaal aanwezige publiek heb ik niet gezien. Ik kon me er goed voor afsluiten, en ik kon me volledig op mijn werk concentreren.”

BOVATIN-Jaardag 2015: Velsen-Zuid!

Metselaar Bert van Heugten werd vierde en greep dus net naast het eremeZet ‘m alvast in uw agenda: de BOVATIN Jaardag 2015 taal. Gelukkig scoorde hij wel een medaille voor excellent vakmanschap. “Ik wordt georganiseerd door de BOVATIN-regio Noordmaakte een fout in de uitslag. Die moest over, dan ga je onder grotere tijdsHolland, en wel in restaurant/landgoed Beeckestein in Velsen-Zuid! Er wordt nog steeds gesleuteld aan de druk werken en maak je foutjes.” Stefan, Jasper, Bert en Aart ontvingen een vorm van de Jaardag, dus er wordt u niet alleen een pakket van Bouwend Nederland en van de Stichting KOB een ‘tegoedbon’ prima programma voorgeschoteld, maar de organisavoor een opleiding tot ondernemer in de bouw. toren willen ook zo veel mogelijk aansluiten bij uw wensen. Interessante sprekers, informatie van de En nu? We hopen Aart Juffer natuurlijk terug te zien met een medaille geassocieerde leden en een ‘interactief’ gedeelte maken ■ tijdens de World Skills 2015 in Brazilië… zeker deel uit van het programma; meer leest u in de volgende editie van dit blad - en u ontvangt natuurlijk een uitnodiging thuis.

Dus, nog even voor uw agenda: Zaterdag 13 juni 2015, van 9.30 tot ca. 18.00 uur Restaurant Beeckestein, Rijksweg 130, 1981 LD Velsen-Zuid

21

Onze kennis gaat verder dan een tegeltje

Bouwcenter weet hoe een tegelproject werkt en helpt jou het beste resultaat te behalen!  Ruim 2.500 tegels direct leverbaar

 A-merken lijmen en voegmiddelen

 55 tegelshowrooms en 86 vestigingen

 Kennisavonden voor tegelzetters

 Commissiegewijs aanleveren op locatie

 Partner van Bovatin

(tegels,lijm,voegmiddelen en profielen)  Tintgarantie bij aflevering en nalevering mogelijk

energie besparen met tegels

ontwerpen met tegels

gezond wonen met tegels

 Materialen zorgeloos bestellen op onze webshop: www.bouwcenter.nl

www.bouwcenter.nl

Tekst en foto’s: Remus Aussen

KOPSTUKKEN IN DE BOUW Met de serie “Kopstukken in de bouw” laat BOVATINfo een aantal smaakmakers in de bouw aan het woord over de tegelbranche. Waar doen we het in hun ogen goed, waar liggen kansen? Hoe kijken zij aan tegen de gespecialiseerde aannemer in tegelwerken, tegen de tegelzetter en het werk in het algemeen, tegen de concurrentiepositie van ‘de’ tegel? In vorige edities spraken we onder andere BNA-voorzitter Willem Hein Schenk, directeur BAM Utiliteitsbouw Henk Bol, Dura-Vermeer CEO Job Dura, BNI-voorzitter Peter Dautzenberg en anderen. In deze editie: twee kopstukken die het, als gevolg van de crisis, steeds drukker kregen met voor een belangrijk deel problemen tussen opdrachtgevers en gespecialiseerde aannemers die te voorkomen waren. Hoezo te voorkomen?

Allard Glijnis en Martijn Rupert: “Problemen los je op vóórdat je ze krijgt!”

“Ik heb nooit problemen!”, “Nog nooit juridische ondersteuning nodig gehad!”, “Mijn klanten betalen uiteindelijk altijd!”. Het is maar een fractie van meest gehoorde redenen waarom bedrijven over het algemeen hun contract- en incassozaken zelf regelen. Van een andere orde zijn “Advocaten zijn veel te duur!” of “Ik ben m’n eigen deurwaarder wel!”. En toch, steeds vaker gehoord: “Als ik mijn opdrachtgever aanspreek, krijg ik nooit meer werk van ‘m…”, die weer lijnrecht staat tegenover “Had ik maar eerder aan de bel getrokken”, “Kan dat dan?” en niet te vergeten “Dus nu ben ik eigenlijk te laat?” Advocaat mr. Allard Glijnis (Van Diepen Van der Kroef Advocaten) en Martijn Rupert (Van der Meer & Philipsen Gerechtsdeurwaarders) zouden het graag anders zien. “Problemen los je op voordat je ze hebt, niet zodra je ze krijgt.!”

Kopstukken tegen wil en dank Glijnis en Rupert zijn eigenlijk ‘kopstukken tegen wil en dank’. Maar feit is- zij worden vaak ingeschakeld bij faillissementen in de bouw. Allard Glijnis: “Het is in feite uit nood ontstaan. Ik word als advocaat en vastgoedspecialist gevraagd bij zaken rond de bouw en bouwwerkzaamheden, en helaas de afgelopen jaren steeds vaker bij faillissementen.

Dat had tot gevolg dat de rechtbank mij steeds vaker benaderde met de vraag om bij

faillissementen als curator op te treden.”

Voor Martijn Rupert geldt in zekere zin hetzelfde. “Betalingstermijnen die overschreden worden zijn, in een periode dat bedrijven slechts zelden failliet gaan, eigenlijk voornamelijk vervelend. Maar ik word sinds 2008 steeds vaker ingeschakeld in situaties dat het eigenlijk al te laat is: als de gespecialiseerde aannemer na drie, vier maanden zijn geld nog steeds niet ontvangen heeft. Nou, dan kun je dus bij een faillissement achter in de rij aansluiten…”

“Weet je wat het punt is: iedere gespecialiseerde aannemer wil zorgvuldig omgaan met zijn opdrachtgevers. Dat betekende in de praktijk dat belangrijke afspraken vaak met een handdruk vastgelegd werden. En dat leverde ook eigenlijk maar zelden een probleem op: de bouw kenmerkte zich generaties lang door een informele, kameraadschappelijke sfeer – ook tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Het pijnlijke is nu dat die informele kant blijft – en het risico bij de opdrachtnemer ligt in een tijd dat een handdruk niet meer genoeg is.”

De macht van de hoofdaannemer De gevolgen zijn bekend. En niet voor niets rijst het aantal incassobureaus de pan uit.

Maar hoe houd je de sfeer met je opdrachtgever goed en beperk je toch je risico’s? Allard Glijnis begrijpt dat dilemma maar al te goed. “Een goede sfeer is belangrijk, maar vind je een goede sfeer belangrijker dan het voortbestaan van je bedrijf? Je begrijpt dat ik hier geen voorbeelden ga noemen, maar… een groot bouwbedrijf legt bij een opdracht wél vast dat niet jouw leveringsvoorwaarden maar zijn inkoopvoorwaarden gelden, en hoe gezellig het gesprek misschien ook was,

23

24

BOVATINFO

Mr. Allard Glijnis: “…effectieve en zware middelen om een debiteur tot betalen te brengen!”

men weet echt wel dat daarmee alle risico’s bij jou komen te liggen.” Betekent dat dan dat je dat vriendelijk doch beslist moet weigeren? Glijnis en Rupert kijken bedenkelijk. Glijnis: “Daar ligt dus de moeilijkheid, althans in deze tijd. Als er 12 bedrijven offreren, en jij bent de enige die vasthoudt aan jouw leveringsvoorwaarden, dan kiest zo’n bouwbedrijf niet voor jou. En een tegelbranchebrede afspraak om ALLEMAAL vast te houden aan eigen leveringsvoorwaarden zou mooi zijn, maar daar gaat in de praktijk, door nood gedwongen, niet iedereen zich aan houden.

Zodra de economie aantrekt, zou dat anders kunnen komen te liggen.” Maar Martijn Rupert ziet wel andere kansen. “Leg in ieder geval wél je betalingstermijnen vast, en zorg dat je er bovenop zit!

Als er sprake is van een betalingstermijn van 60 dagen, laat de zaak dan ter wille van de goede relatie niet liggen tot dag 90…

Hoe belangrijk vindt die andere partij jullie relatie als hij zich niet aan die toch al lange termijn houdt…? Pak de telefoon op dag 61 en geef vriendelijk maar helder aan dat er binnen een dag betaald moet worden omdat de opdrachtgever de afspraak niet nakomt.

Een debiteur betaalt echt eerder aan iemand die belt dan aan iemand die niet belt. Stuur, als men hieraan niet meteen gehoor geeft, een ingebrekestelling. Maar zorg dat je alert bent en je niet beperkt tot een telefoontje, want als het aankomt op een faillissement van de hoofdaannemer ben je vaak te laat en sta je met lege handen. Als het om een flink bedrag gaat, kan het de toekomst van je bedrijf bepalen…” Samengevat: de economische situatie in de bouwsector noodzaakt de gespecialiseerde aannemer om al bij het opstellen van het contract rekening te houden met eventuele wanbetaling…

Recht van reclame en opschorten van werkzaamheden En is er nog goed nieuws voor de tegelbranche? Anders moeten we iets minder vrolijke foto’s bij het artikel gebruiken… “Dat is er,” bevestigen de heren. “Het is echt vervelend om bij aanvang van een werk rekening te houden met problemen, maar het is niet anders. Alert zijn en stappen zetten is dus nummer één. Maar

Martijn Rupert (Van der Meer & Philipsen Gerechtsdeurwaarders): “Zet de juiste stap op het juiste moment, en win advies in!”

daarnaast zijn er nog legio mogelijkheden om een wanbetaler onder druk te zetten. Daarbij speelt een rol dat jullie werk, en onder druk van de omstandigheden wordt dat wel eens vergeten, enorm belangrijk is voor de opdrachtgever.” Allard Glijnis: “ Een opdrachtgever die niet op tijd betaalt, wuift vaak een opmerking over zijn betaalgedrag een beetje weg als onbelangrijk. Ik heb zelfs wel eens meegemaakt dat zo iemand daarna het onderwerp van gesprek probeerde te veranderen, en zijn twijfel uitsprak over of de tegelzetter het werk wel op het afgesproken moment af zou ronden! Dat is dus een moment om vriendelijk doch beslist de mogelijkheid te opperen dat je je mensen van het werk haalt. Ja, het is lastig om zo’n dreigement tot uitvoering te brengen, omdat jouw mensen dan mogelijk niet ingezet kunnen worden. Maar je hebt meer kans dat je betaald wordt als je bij wanbetaling formeel aangeeft dat je jouw werkzaamheden stopt, dan wanneer je netjes onbetaald doorwerkt. Het is dus een prima incassomiddel! Reken daarbij ook mee wat het kost als je werk sowieso niet betaald wordt…! Wel moet je (laten) checken of je handelt in lijn met de (contract)voorwaarden , en dus op tijd je ingebrekestelling hebt verstuurd en je je ook verder houdt aan de termijnen.

Ander stelt de opdrachtgever JOU ineens aansprakelijk, en zijn de rollen omgedraaid!”

In feite zul je in dergelijke situaties (vrij naar Marten Toonder en Heer Bommel) dus ‘een ragfijn spel’ moeten spelen. “Je moet soms slim kiezen welk pressiemiddel je gebruikt. Bij wanbetaling of faillissement wil je in ieder geval je onbetaalde materialen kunnen terughalen. Dat moet je echt vooraf regelen, door vast te leggen dat jij eigenaar blijft zolang de factuur niet betaald is. En zet standaard een merkteken op jouw materialen… Naast dit eigendomsrecht geldt – en dat weet ook niet iedereen – ook het ‘recht van reclame’: je kunt bij niet-betaling terugvorderen wat je al geleverd hebt. Moet je wel zorgen dat je niet langer wacht dan zes weken na de betalingstermijn, of 60 dagen na levering van je goederen.”

januari 2015

Zekerheden of retentierecht?

Als duidelijk wordt dat de opdrachtgever niet kán betalen, dan is het verstandig om zekerheden te bedingen, in de vorm van bijvoorbeeld het ‘hypotheekrecht’ op één of meer in aanbouw zijnde panden, dan wel een bankgarantie van de debiteur. “Wel opletten, want als de opdrachtgever failliet gaat, dan houdt de curator zulke garanties wel tegen het licht, “ weet Allard Glijnis.

“Als ze bijvoorbeeld zijn geregeld een dag voordat het faillissement van kracht werd, dan is er snel de verdenking van vooropgezette plannen. Dan vervalt zo’n garantie vaak op grond van zogenaamd ‘paulianeus handelen!”

“Een ander zwaar middel is het retentierecht. Je claimt dan als gespecialiseerd aannemer – vaak met je ketenpartners – het recht om een pand of werk pas op te leveren zodra er betaald is: om die reden claim je het gehele pand! Betekent dus dat je dan niet eerst je eigendoms- of reclamerecht moet laten gelden en dus al je materialen van de bouw haalt, want dan kun je de noodzaak van retentie niet hardmaken. Dit is een zwaar maar effectief middel: je hebt vaak voorrang bij executieopbrengst, en vaak gaat jouw recht zelfs voor op dat van hypotheekhouders!”

Wordt het hier nou leuk van…?

“Ook belangrijk: zorg dat je meerwerk tijdig declareert. En ook daarvan de termijnen scherp in de gaten houdt. Of, nog fundamenteler: heeft de opdrachtgever toestemming of garanties van de bank of anderen nodig om überhaupt een aannemingsovereenkomst met jou aan te kunnen gaan? Is in het betalingsschema helder opgenomen dat er vóór oplevering betaald moet zijn, en wordt er in de contractstukken jouw retentierecht gewaarborgd?”

En het bleef dus nog lang ongezellig op de bouwplaats…?

Martijn Rupert vindt van niet. “Als zaken helder zijn, is het veel gezelliger. Het is hoe dan ook een stuk gezelliger als niet slechts één partner na het afsluiten van een overeenkomst zeker weet dat hij het ook gezellig HOUDT. Zorg dus dat je zaken zeker weet.

Jullie BOVATIN-leden kunnen voor juridisch advies terecht bij jullie ‘huisjurist’ mr. Teus Zanen. Ik lees in jullie jaarverslag (In het Jaarboekje 2013-2014, red.) dat slechts 55 leden juridisch advies bij hem hebben aangevraagd… dus sluiten de andere leden dan hun overeenkomsten zonder juridisch advies…? En voeren ze zonder ondersteuning hun gesprekken en procedures met betrekking tot betalingsachterstanden…? Vergeet niet- maar weinig zaken halen de rechter, het meeste wordt in der minne geschikt, ofwel er wordt een – vaak financiële – afspraak gemaakt. En ook de rechter geeft drie van de vier keer jullie de opdracht om even de gang op te gaan – en te schikken.”

Glijnis: “En het is sowieso verstandig om voorafgaand aan het sluiten van complexe overeenkomsten (ook) eens met een advocaat of een deurwaarder te praten. Ja, advocaten kosten

geld, maar GEEN advies wanneer het nodig was geweest, kan je je bedrijf kosten. En echt, ook wij kennen zoiets als een kosteloos telefoontje…!”

Kortom…

Retentierecht, opschorten van werkzaamheden, eigendomsrecht… Iedereen dopt graag zijn eigen bonen. Maar soms is het handig om juridisch advies in te winnen, en zodra je zulke rechten gaat uitoefenen wil je zeker weten dat het ook je recht is. En het slaapt veel prettiger als je, voordat je een contract ondertekent, al weet wat een gerechtsdeurwaarder met dat contract voor je kan betekenen als je contractpartner zich onverhoopt niet aan de betalingsafspraken houdt. En jij de juiste stappen op het juiste moment hebt gezet. ■ www.vandiepen.com http://www.vdmph.nl

Incassobureau?

Gerechtsdeurwaarder?

Een incassobureau is een bedrijf dat schulden int, in opdracht van een schuldeiser. Voor deze werkzaamheden brengt het incassobureau (wettelijk gelimiteerde) kosten in rekening. Deze moet de debiteur betalen boven op de reeds bestaande schuld.

Een gerechtsdeurwaarder kan ook schulden innen in opdracht van de rechter of . Zijn mogelijkheden gaan echter verder dan die van een incassobureau. Een deurwaarder kan bijvoorbeeld een dagvaarding uitbrengen of beslag leggen, bijvoorbeeld op een pand, een boedel of inkomen. De meeste gerechtsdeurwaarders werken, naast hun ambtelijke taken, ook als zelfstandig ondernemer. Hierbij valt te denken aan buitengerechtelijke incassowerkzaamheden, juridisch advies, juridische bijstand in procedures voor de kantonrechter, het opstellen van algemene voorwaarden en dergelijke.

25

26

& ’s st a em om h T oek T Tekst & foto’s: Remus Aussen/MOSA

Marketingcoördinator Mark Jansen en PR-specialist Véronique Rondagh: “De Flagship Store is een prima plek om te combineren, om inspiratie op te doen – zowel voor professionals als voor consumenten. En consumenten hebben nu hun ‘eigen’ Mosa-site op www.mosahome.nl!

Mosa opent Flagship Store Maastricht …en consumentenwebsite mosahome.nl live!

kunnen designliefhebbers, klussers, huizenkopers of -verbouwers en andere geïnteresseerden sinds kort kennismaken met de tegelcollecties van Mosa; ongeveer 3.000 architecten per jaar doen dit al. Deze nieuwe Flagship Store is een omgeving waar collecties, verschillende wand- en vloervlakken en complete badkamDe hallen ademen de geschiedenis van het oude Mosa. De coneropstellingen manier worden tentoongesteld die structie, de industriële sfeer uit de tijd dat het woord ‘fabriek’ nog nieuw was. Maar de inrichting is van deze tijd. Tijdloos. Zoals prikkelt, die ervoor zorgt dat je wil visualiseren Mosa altijd tegels gemaakt heeft die modes doorstaan. Want, hoe hoe dat er in je project of bij jou thuis uit zou zien. vernieuwend de series ‘Scenes’, ‘Solids’ en ‘Murals’ ook zijn – ze Naast de mogelijkheid om - op afspraak - perhebben een bepaald soort bescheidenheid over zich die ze waar- soonlijk advies van Mosaspecialisten te krijgen, kunnen klanten in de Flagship Store ook zelf aan schijnlijk ook over 30, 40 jaar nog prima laat aansluiten op de dan heersende modes. In die hallen in Maastricht, waar Mosa in de slag om hun eigen ontwerpideeën qua textuur 1883 startte met het maken van keramische tegels en porselein, en kleur uit te proberen.

Altijd specialisten in de Flagship Store aanwezig: Stefanie (links op de foto) is architect, Sandra is grafisch ontwerper.

De verbeelding van historie

Nu ook ‘Mosahome.nl’, voor consumenten!

De Mosa Flagship Store Maastricht ligt op de eerste etage van de oude porseleinfabriek waar Mosa voorheen haar vermaarde porselein maakte. De oude fabriekshal is gerenoveerd met oog voor detail en behoud van authentieke oude elementen, zodat het uitgebreide Mosa assortiment – alles Cradle to Cradle! - volledig tot haar recht komt en klanten optimaal kunnen kiezen. Eigenlijk is alleen de vloer nieuw en strak afgewerkt: BOVATIN-lidbedrijf Stam & De Lange Tegelwerken BV

De Flagship Store start in een periode dat Mosa zijn marktaanpak aan het verbreden is. Marketingcoördinator Mark Jansen licht dat toe: “Mosa heeft zich altijd al sterk gericht op zowel de zakelijke als de particuliere markt, en daarbij waren en zijn de architecten altijd een belangrijke doelgroep. Onze mosa.nl-website is dan ook echt een website voor de zakelijke markt. Ook internationaal. Hij is trouwens onlangs vernieuwd! Maar hoe dan ook, in een tijd waarin de consument zichzelf prima een weg weet te banen door de enorme keuze die er op het gebied van woningafwerking is, willen we ook een venster op de Mosa-producten bieden dat aansluit bij hun beleving. Daarom is – en dat is een primeur,– inmiddels ook www.mosahome.nl van start gegaan: een website met de series van Mosa die op de particuliere markt zijn gericht - waaronder ook Solids en Scenes! Een website waar de consument zich thuis voelt, - net als in de Flagship Store – waar hij of zij ook zijn keuzes kan bepalen, en daarna bij zijn Mosa-leverancier terecht kan. Nee, we gaan niet rechtstreeks aan consumenten leveren, de marge is gewaarborgd! We communiceren, ook in de Flagship Store, uitsluitend consumentenprijzen!”

“

De oude fabriekshal is gerenoveerd met oog voor detail en behoud van authentieke oude elementen

heeft de 90x90-formaten er strak in gelegd: het resultaat mag er zijn. De tegels die klanten kunnen bekijken en naar hartenlust kunnen combineren, worden – nog altijd! - in de naastgelegen fabriek geproduceerd.

Jansen is trouwens enthousiast over het gezamenlijk initiatief van de ‘partners’ in de tegelbranche www.meerwaardevantegels.nl: “We hebben daar ook op onze beurt weer inspiratie uit gehaald. En – prima om met die campagne zowel de zakelijke als de professionele markt

richting tegels en alle voordelen van tegels te geleiden! Daarom hebben we op onze mosahome.nl-website ook een link naar ‘meerwaarde’ gezet. We willen immers onze consumenten niet alleen kennis over de meerwaarde van tegels meegeven, gecombineerd met keuze- en onderhoudstips, maar hen ook de kans bieden om straks de beste tegelzetters te kiezen!”

“

Mosa is iets bijzonders, de tegels, de ontwerpen en ook de fotografie stralen kwaliteit en exclusiviteit uit.

Media- en PR-specialist Véronique Rondagh maakt van de gelegenheid gebruik om een misverstand uit de weg te ruimen. “Mosa is iets bijzonders, de tegels, de ontwerpen en ook de fotografie op onze website en papieren media stralen kwaliteit en exclusiviteit uit.

Daarmee lopen we er wel eens tegen aan dat mensen ten onrechte denken dat Mosa een ‘duur’ merk is. Maar dat zijn we helemaal niet!

Een beetje een dilemma eigenlijk… maar we kunnen toch geen slechtere foto’s gaan publiceren, of de website een goedkope uitstraling geven…? En wie de prijzen opvraagt, die weet het toch: kwaliteit, exclusief, prachtige ontwerpen – en een goede prijs! Het went wel…”

Talloze combinaties en persoonlijk design “Het gaat om de eindgebruiker,”, gaat Mark Jansen verder. “Een huis is pas een thuis als je er je eigen persoonlijke stempel op kunt drukken.

Het Mosa Designteam weet dat, dus ontwikkelen de ontwerpers van Mosa flexibele collecties waarmee klanten zelf aan de slag kunnen.

Geen tegel is hetzelfde qua kleur of textuur, en toch sluiten ze naadloos op elkaar aan… Kijk maar naar de nieuwste collecties, zoals Mosa Solids en Mosa Scenes. Solids bieden een natuurlijke, warme maar toch stoere uitstraling met echt ‘eigen’ texturen. De Scenes-collectie op mosahome.nl heeft vier verschillende kleurgroepen, met ieder drie verschillende structuren. Designliefhebbers kunnen zo eindeloos combineren en een dynamische en perfecte mix & match samenstellen.

Bezoek de Mosa Flagship Store Maastricht Geïnteresseerden kunnen via www.mosahome.nl een afspraak maken met een specialist als ze geholpen willen worden bij het maken van een keuze. “Sowieso staan Sandra en Stefanie – die een opleiding in respectievelijk architectuur en grafisch ontwerp hebben – je met verstand van zaken te woord!”, stelt Veronique. “Je kunt op afspraak, dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur de Mosa Flagship Store Maastricht bezoeken. Het kan ook zonder afspraak, maar dan op zaterdagen van 10.00 tot 17.00 uur. Er is aan de Meerssenerweg voldoende parkeergelegenheid en vanaf het station (achterzijde naar links) is de Flagship Store nog geen tien minuten lopen!”

Maar ook op de BouwBeurs 2015 in de Utrechtse Jaarbeurshallen is Mosa te vinden. “We staan zowel op het ZZP-plein als op de ‘Material Experience’, dus je kunt niet echt om ons heen!”, glimlacht Mark Jansen.

Voor meer informatie: Stefanie Wolgast via mfs.maastricht@mosa.nl of bel +31(0)43 - 368 88 99. ■ www.mosa.nl www.mosahome.nl

30

& ’s st a em om h T oek T Tekst & foto’s: Remus Aussen

Klantpanels

De integrale aanpak van Jan Groen Tegels Iedere tegelhandel begon ooit met een vakman/ondernemer en een idee. Maar daarna kan het alle kanten uit: de bonte samenstelling van BOVATIN lidbedrijven maakt dat zonneklaar. Het succes van die ondernemingen – welk marktaandeel of welke bedrijfsfilosofie ook gekozen is – hangt echter voor een belangrijk deel af van hoe zorgvuldig die ondernemer zijn doelgroep in het oog heeft. Tegelhandel Jan Groen begon in 1969 vanaf een zolderkamer in Schiebroek met de verkoop van tegels en tegelzetwerk. Sinds 1980 is het bedrijf gevestigd in Bleiswijk, en beslaat de huidige tegelzaak – want dat is het inmiddels - zo’n 5.700 vierkante meter aan winkels, met een magazijn van 6000 vierkante meter en ruim 5000 verschillende tegels. En twee café’s. Twee café’s? Directeur Arrian Slingerland legt uit waarom.

In een tijd dat de steeds meer mensen shoppen op internet, de grote en kostbare showroom steeds vaker plaats maakt voor een kleine showroom met digitale visualisaties, voelt de showroom van Jan Groen Tegels nog eens extra groot. Een parkeerplaats voor een 140 auto’s, een showroom, een outlet, een speciale zaal voor professionals… Wat is er veranderd sinds Jan Groen zijn bedrijf startte? “Bij ons staat de eind-consument, de eindgebruiker centraal,” stelt Slingerland. “Hoe maakt die zijn keuzes, hoe ziet die het complete werkproces graag georganiseerd, wanneer is hij tevreden? Dat gaat dus verder dan alleen ‘wat wil de klant?’. We wilden het precies weten, en hebben ons daarbij laten ondersteunen door onderzoeksbureau USP; die heeft klantpanels voor ons georganiseerd. Daarin draaiden we ook zelf mee, want je leert je klant niet kennen door alleen het rapport te lezen… Kijk, ons doel is dat onze klant uiteindelijk onze enthousiaste ambassadeur wordt. Dat wordt hij niet vanzelf, en ook niet doordat we zulke mooie tegels in de showroom hebben. Daarbij speelt het gehele werkproces een rol, van eerste kennismaking tot oplevering en gebruik. En laten we eerlijk zijn: we maken elke dag fouten. Nog steeds, maar we leren bij. Dus worden we er steeds beter in om onze opdrachtgever, onze klant, maximaal te ontzorgen. Ik geloof daarbij in hybrides: de tegelzetter verricht zijn vakwerk, en wij doen de rest. Ja, tot drie jaar terug hadden we onze eigen tegelzetters, maar tegenwoordig werken we met een aantal tegelzetbedrijven samen. Punt was – we hebben ook onze winkel voor de professional, en die ervoeren het toch als een vreemde vorm van concurrentie.”

‘Vloer compleet’ “Voordat ik in 2008 directeur werd van Jan Groen Tegels werd, was ik directeur bij Bouwcenter Groep, toen de dienstverlenende organisatie voor de BouwCenterbedrijven en, tegen de tijd dat ik vertrok, ook van de IMABOketen. Denken in klantgroepen, maar ook het bedenken van niet meteen voor de hand liggende marktconcepten is dus wel een tweede natuur voor me, ja… Jan Groen

Tegels heeft een historie in ‘Kopers Keuze’, maar we wilden meer dan dat – of liever, onze eindgebruikers wilden meer. Dat leer je uit die panels… Zo kwamen we op ‘Vloer Compleet’. Wat is dat: de klant wil gewoon een nieuwe tegelvloer. En vloerverwarming. Niet zelf een kitter hoeven inhuren. En geen grauwsluier als het klaar is, maar meteen een blinkende vloer. Een heldere planning.

En – niet de beperking van een basispakket, maar soms gewoon een super-exclusieve tegel. Plus natuurlijk – een vakman aan het werk en een goede garantie. Nou, dan zorg je ervoor dat je dat kunt aanbieden. Daarom stel ik ook prijs op onze relatie met de professionele tegelzetbedrijven!”

Vier winkels, twee café’s?

En daarom bevinden zich op het terrein ook vier winkels, en niet één maar twee café’s. “Onze showroom is eigenlijk het beste van twee werelden. Ja, we hebben veel losse tegels. En die kunnen we in eendigitale omgeving laten zien, we kunnen dus een visueel ontwerp op maat voor je maken. Maar daarnaast… ik kan je dat alleen maar laten zien aan de hand van een voorbeeld. Kijk, dit is onze VTWonenshop-in-shop. Neem nou deze tegel: leuk in een frame, maar pas in zijn uiteindelijke omgeving komt hij tot zijn recht. Daarom wil ik gewoon ook een flink aantal opstellingen kunnen laten zien. We zijn ook samen met MOSA bezig met een aantal opstellingen, om daar ook de nieuwe MOSA-concepten voor de consument te showen. Idem met diverse andere merken. En nog iets: klanten komen hier twee of drie keer in hun leven een badkamer kiezen. Het is niet hun vak, maar ze proberen wel zo goed als ze kunnen, kwaliteit te beoorde-

len, daar hebben ze zich ook vaak al in verdiept. En dus staat hier niet de één of andere halfzachte koffieautomaat, maar een goede espressomachine - en iemand die ‘m kan bedienen.” En, naar de bescheiden mening van ondergetekende, Arrian Slingerland overdrijft niet. Met een topmerk espressomachine valt moeiteloos een waardeloze espresso te maken (bestel er maar eens één in een gemiddeld café of restaurant…), maar de espresso van zijn barista zou best eens voor een prijsje kunnen gaan...

De showroom laat een slim overzicht van tegels en opstellingen zien zoals die in Nederland succes hebben en nog gaan hebben.

Hout, 3D, wat mozaïek, XXL, en waar het de opstellingen betreft – strak aangebracht. Kan de CERSAIE een voorbeeld aan nemen…

Maar in de showroom ‘Jan Groen Home’ bevindt zich ook de doorgang naar shop nummer twee: ‘Jan Groen Budget’. Bijt dat elkaar niet? Arrian Slingerland glimlacht. “Onderschat je klanten niet. Ze weten gewoon wat er op de markt is. Ze hebben vooraf op internet gekeken, ook bij de dump stores. Als ze voor het lagere segment gaan, dan heb ik ze toch nog steeds graag als klant?

Sterker – ik heb ook in de Budget-store wat opstellingen gemaakt.

Ja, ook budget-tegels mogen gezien worden, ook die moet je op hun best laten zien! Zo kunnen klanten de afweging nóg beter maken: kan

ik voor minder niet toch iets moois laten maken, of wil ik écht de top?”

Ook in de budget-winkel: strips, tegellijmen in diverse prijsklassen - ook de ‘roze budgetlijm’ die we al eens bij Tegelhandel Julius van der Werf zagen. En een paar schappen met… laminaat. “Omdat onze klant vaak toch nog ergens een paar vierkante meter laminaat wil laten leggen. In het kader van full service – totaal ontzorgen! Het gaat me dus niet om die paar meter laminaat, maar om het bedienen van de eindgebruiker. Ja, IKEA is een inspiratiebron voor me. Bij hun afhaalpunt bevindt zich ook een budgetshop – en ga er nou maar van uit dat hun omzet daar niet onder leidt…”

Wat ook in veel showrooms niet meer te vinden is: de naam van de tegel. Bij Jan Groen staan ze er gewoon op. “ja, er zijn klanten die dan het merk en type opschrijven en via internet kopen. Jammer maar helaas. En toch zullen veel klanten kiezen voor onze full service-aanpak: ook degenen die voor budget kiezen. Niet zelden kiest die groep trouwens voor onze Jan Groen Select-tegels: een eigen label, samengesteld uit het product van diverse fabrikanten.

Ja, alles is erop gericht om onze eindconsument uiteindelijk voor ons bedrijf te laten kiezen – vanuit welke motivatie ze ook kiezen!

Maar we moeten ze wel in ons totale handelen laten zien dat ze hier het beste uit zijn. Zo, denk ik, zit de markt nu in elkaar.”

Ontmoetingsplaats voor professionals Wandelend over het terrein, op weg naar de Jan Groen PROF-winkel, lopen we ook even door het magazijn. “Weet je, de professional wil kunnen afhalen als hij het nodig heeft. En soms - een nieuwe service – vraagt hij om snelexpress… Daarom hebben we hier zo’n 8.000 palletplaatsen, zodat eigenlijk altijd wel voorradig is waar hij om komt. We hebben 60.000 vierkante meter op voorraad, en we zetten ruim een half miljoen meters per jaar om! Ik weet het, logistieke specialisten streven naar zo min mogelijk opslag, maar – die professionele tegelzetter is mijn klant! En hij wil vaak best vooraf bestellen, maar soms gewoon direct afhalen… In onze PROF-winkel staat het werk van de MKB-aannemer centraal: de stukadoor of de tegelzetter. Hier kunnen ze kant en klare vloermortel afhalen, die 6 á 7 uur verwerkbaar is. En hier is ook het tweede café, hier is hun ontmoetingsplaats, en reken maar dat ze elkaar – en ons - hier tegenkomen! Spitsuur valt hier om zeven uur ’s morgens en om een uur of vier ’s middags. Trouwens, als jullie hier een keer de ontmoeting van de regio willen organiseren – jullie zijn van harte welkom!”

Slingerland legt uit dat ‘oog voor de MKB-aannemer’ ook betekent dat, als er een voordeelactie is voor de particulier, de professionele klant wél zijn deel van de opbrengst behoudt. “Ons speciale klantenteam voor professionals weet wat belangrijk voor onze OZP-ers is. We willen voor hen de professionele bouwmarkt zijn, maar dan nét dat beetje persoonlijker dan bijvoorbeeld de Bouwmaat. Hij kan trouwens ook zijn klant meenemen met wie hij vanuit een project in contact is gekomen – er is tijd voor hem.

En we houden periodiek sessies over het vak, over de nieuwste ontwikkelingen.”

Er loopt een tegelzetter in een Jan Groen-shirt voorbij. Toch een eigen tegelzetter? “Nee, binnen ons ‘Vloer Compleet’ concept hebben we afgesproken dat iedereen, dus ook de kitter, degene die de vloerverwarming aanbrengt en de tegelzetter dat in onze clubkleur doet. Zodat het voor de klant zonder één woord duidelijk is dat het hele werkproces is afgestemd.” ■ www.jangroentegels.nl

Nieuwe collecties minimale inzet maximaal resultaat Mosa.

Mosa Scenes 3 kleurtonen met 3 verschillende texturen, in het flexibele formaat van 15 x 15 cm gemixt in 1 doosje. Hierdoor kunnen de tegels willekeurig en makkelijk verwerkt worden zonder patroon en het resultaat is altijd goed. Doordat er maar 1 doos nodig is, is snijverlies beperkt en het orderproces eenvoudig. Kortom: een efficiĂŤnte ĂŠn kosteneffectieve oplossing voor elke ruimte.

Kijk op www.mosa.nl/consument voor nog meer nieuws of bezoek onze Flagship Store.

Mosa Flagship Store Maastricht Meerssenerweg 358 6224 AL Maastricht 043 - 368 88 99 info@mosa.nl

januari 2015

Resultaat BOVATIN IPC-project: toename keramiek op isolatiesystemen Innovatie is leuk, maar wat verdien je ermee? Het is vaak lastig om 1-op-1 te laten zien dat er dankzij innovatie meer geld in iemands la komt. Eén van de zes BOVATIN IPC-innovatieprojecten betrof het ontwikkelen van een garandeerbaar systeem voor isolatie plus tegels. En wat blijkt, een jaar na dato: er zit een stijgende lijn in de verwerking van keramische producten op isolatiesystemen. Aldus Bastiaan Benz, directeur van IKOB-BKB – een van de deelnemers aan het IPC-project, en wel van het bedrijf dat dit soort systemen test en keurt (en bovendien betrokken is bij ‘onze’ SGAT, overigens). Deze stijging geldt in het bijzonder voor de renovatiemarkt.

Benz: “Bij de renovatie van gebouwen wordt er steeds meer gebruik gemaakt van dikke isolatiesystemen die worden afgewerkt met keramische steenstrips. Naast de steenstrips zijn ook keramische tegels in trek. Wij merken het afgelopen jaar dat er steeds meer van deze systemen worden aangeboden voor praktijktesten en keuringen, zowel nationaal als Europees.”

Variatie De variatie in de systemen die worden getest is enorm. Zo zijn sommige systemen compleet fabrieksmatig vervaardigd als paneel met PUR-schuim. Dit schuim isoleert en zorgt voor een duurzame verbinding met de keramische steenstrips. Andere systemen zijn opgebouwd als een traditioneel pleistersysteem op een steenwol-op EPS-isolatieplaat waarop keramische steenstrips of tegels worden verlijmd. In samenwerking met onder andere MOSA en Bovatin heeft IKOB-BKB veel ervaring opgedaan met deze systemen.

Verouderingstest Benz heeft vertrouwen in de toekomst: “We prijzen ons gelukkig dat veel fabrikanten het systeem eerst testen voordat ze het op de markt brengen. IKOB-BKB beschikt over de accreditaties voor het uitvoeren van genormeerde verouderingsproeven op gevelsystemen. Onze Europese testwand toont door middel van een intensieve verouderingstest met temperaturen van +70°C tot -20°C en veel water op twee wanden van 6 m2 de duurzaamheid van het systeem aan.”

Hoe dan ook: meer verlijmde keramiek op gevels betekent meer vierkante meters tegel s. En dat betekent kansen voor de tegelzetter. ■ Voor meer informatie: IKOB-BKB, ing. J.R. van der Eeze, tel. 06 – 1371 9327 e-mail via vandereeze@ikobbkb.nl

35

NATUREâ&#x20AC;&#x2122;S FINEST

SELECTED BY MICHEL OPREY & BEISTERVELD

Showroom Vianen

De showrooms en showtuinen van Michel Oprey & Beisterveld Middels 2 prachtige showrooms en showtuinen in Echt en Vianen biedt Michel Oprey & Beisterveld een totaalconcept van een compleet assortiment waarbij de keuzemogelijk-heden nagenoeg onbeperkt zijn.

Michel Oprey & Beisterveld kent drie specialistische afdelingen: Indoor, Outdoor en Slabs. De bijzondere collectie vloer- en wandtegels is verzameld binnen de afdeling Indoor. De afdeling Outdoor omvat een ongekende sortering constructieve en decoratieve natuursteenproducten voor gebruik in alle mogelijke soorten tuinen en parken. Afdeling Slabs omvat een uitgebreide selectie plaatmaterialen.

De Limiet 21A 4131 NR Vianen Tel: 030 2417000

Havenweg 18 6101 AB Echt Tel: 0475 417000

Achter de Brinken 6 9462 RH Gasselte Tel: 0599 564655

www.mo-b.nl

Door Henry Meijdam

Tegeltjeswijsheid Henry Meijdam (directeur ESPEQ Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard) deelt ook dit nieuwe jaar zijn opvattingen met de enkele duizenden (we rekenen de lezers op www. issuu.com/bovatin inmiddels ook mee...)lezers van de BOVATINfo. Dit is zijn zesde column – en ook komende edities leest u van hem!

Wie kent ze niet, de tegeltjeswijsheden die onze oma’s aan de wand hingen. “Van het concert des levens krijgt niemand een program” of “Eigen haard is goud waard”. Wanneer je bij ze op bezoek komt zie je ze nog wel eens hangen. Oubollig? Allerminst, ze zijn de moeite waard. Het zijn clichés, maar die status, de status van het cliché, hebben ze bereikt, door waar te blijken. Men is er in gaan geloven, niet omdat dit opgedrongen werd, maar omdat de ervaringen ze hebben gevormd.

Eén van die uitspraken viel mij op: “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe het ook een ander niet”. Een mooie uitspraak.

Hij geeft een moreel kader voor handelen. Als je niet wilt dat iets je overkomt, doe het dan ook een ander niet aan.

Ik dacht er aan bij het luisteren naar Radio 1. Regelmatig komt hier de sociaal-economische problematiek voorbij gevlogen.

Men sprak in november over de enquête woningbouwcorporaties. Heel weldenkend Nederland buitelde over elkaar heen voor meer toezicht op de corporatiesector. Dit mocht nooit meer voorkomen.

Daar was ik het hartgrondig mee eens. Maar de bepleite oplossing deed mij de haren te berge rijzen. Nog meer toezicht.

Alsof corporatieland al niet bol staat van dolgedraaide toezichtsystemen. Meer toezicht kan het probleem niet oplossen.

Het is namelijk niet het systeem dat niet deugt, maar de toezichthouders die hun werk niet doen. De lapzwansen die pittend de eindstreep van hun toezichthouderschap willen halen - die deugen niet. Toezichthouden is een vak. Een vak dat zich kenmerkt door een mengeling van vaderlijkheid, coaching, bovenmeestergedrag en vooral, het vermogen om op cruciale momenten in te grijpen en te bijten. Eigenlijk geldt ook hier weer een andere tegeltjeswijsheid: “Zachte heelmeesters maken stinkende wonden”.

Terug naar ons vak, ook daar zie je dat ons streven naar harmonieuze verhoudingen hier en daar ten koste gaat van de vitaliteit van de sector. Vakbonden zijn begonnen aan de opmaat naar nieuwe loonrondes terwijl werkgevers nog amper hun wonden uit de crisis hebben gehecht. En die bonden

vertegenwoordigen inmiddels een steeds kleinere groep werknemers. Of dat in het belang is van de continuïteit wordt niet gevraagd. Jammer, want de vakbond loopt te hoop tegen elke aanpassing die het eigen voortbestaan bedreigt. Die continuïteit moet behouden blijven, dus waarom dan minder oog voor die van het bedrijf? De vakbonden keren daarmee terug naar het beeld van tegen over elkaar staande partijen.

Terwijl deze tijd juist vraagt om verbinding. Het is redelijk dat beloningen worden aangepast als verdiensten weer op peil komen en een bedrijf gezond is, maar laat dát dan ook de maat slaan. En als dat de norm is, is, dan kan men de bouw nog lang voorbij gaan.

En vooruit, als we dan toch bezig zijn, dan graag ook voortaan een leerling beloning naar prestatie. Een BBL salaris dat de beloning van een startend vakman overschrijdt is onhaalbaar.

Als bonden weer leden willen, zou realisme over de echte mogelijkheden van het bedrijfsleven een goede start zijn. ■

37

Maak kennis met dé groothandel in tegels!

Ruim 18.500 m 2 eigen opslagcapaciteit Direct uit voorraad leverbaar Nieuwste trends uit o.a. Spanje en Italië Ruim 2000 m 2 showroom met wand- en vloertegels in Sneek en Groningen

Lorentzstraat 19 Sneek • Diamantlaan 2 Groningen

www.juliusvdwerf.nl

januari 2015

RAKO’s inspiratiegids 2015: negen nieuwe series!

ration

inspirace 2013

rakoinspiration2015

Negen nieuwe series. 59 series in totaal. Eigenlijk te veel om op te noemen. Maar in het inspiratieboekje ‘RAKO Inspiration 2015’ staan verrassingen: tegels in een betaalbare marktsegment, maar – voor wie de catalogus van RAKO zich in de loop der jaren heeft zien ontwikkelen - wel met exclusieve uitstraling en verrassende designs.

www.rako.eu

MeerwaardeVanTegels.nl: uitgekiende campagne, met mogelijkheid tot meer!

Tijdens de Jaardag van 2012 was het een onderwerp: promotie van tegels. Sindsdien zijn we gestart met onder andere de actie ‘beste Tegelzetter van Nederland’, volgend jaar staat BOVATIN op de Bouwbeurs, en – er is nu ook een website met bijbehorende folder. Over tegels. En hoe de consument, de zakelijke klant en de architect slim kunnen kiezen. Voor tegels. Een lowbudget-campagne… en een succes wordt het alleen als u meedoet. Hoe zit dat?

De website zelf De gedachte achter de website is: architecten, particulieren en zakelijke beslissers weten niet alles van tegels. Ze kennen ook niet alle mogelijkheden, trends en toepassingen. Daarnaast zou het beter zijn als met name particulieren weten hoe ze tegels kunnen kiezen, waarop ze moeten letten, waarover ze moeten spreken met ‘hun’ tegelzetter of leverancier. Hun ‘checklist, zeg maar.

Maar vooral – heel veel mensen hebben de bouwmarkt als referentie: eenvoudige tegels, en – vaak tamelijk treurige opstellingen. Deze site laat voorbeelden zien – inspiratie om voor tegels te kiezen. Daarnaast staat er de nodige informatie op de website over de gunstige effecten van tegels op gezondheid, verwarming en portemonnee. Plus een link naar de in het Nederlands vertaalde websites van de Europese koepelorganisatie EUF. En, last but not least: naar de ledenlijst van BOVATIN. Want tegels worden pas onder uw handen een vakkundig verwerkt eindproduct. Dat is het idee.

Vele meters site, muur en auto beschikbaar!

Zoals u op de website kunt zien, wordt de website al mede gefinan-

Dus – let even speciaal op de nieuwe series AIR, BOARD, BRICKSTONE, FRESH, GRAIN, CHARME, RANDOM, SOFT en TENDENCE als u door de gids bladert. Dat kan ook digitaal: bij www.rako.eu onder ‘download’ staat hij onder de naam ‘Inspiration 2015’ voor u klaar. En, als u dan nóg niet genoeg inspiratie hebt, en u wilt iets bijzonders met een project, een zwembad of een wellness-centre – klik dan ook de catalogus ‘POOL 2015’ of ‘HOME OBJECT 2015’ even aan… ■ www.rako.eu

cierd door diverse geassocieerde leden.

Maar nu stap twee: onze (potentiële) klanten moeten de website nog wél vinden. Dat kan al via facebook, via de BOVATIN-website… maar het zou mooi zijn wanneer u ook doorlinkt.

Door het logo op uw website te zetten. Helpt u uw klanten mee!

Een sticker op uw auto? Legt u de folders in uw showroom? Helpt ook. En het logo kunt u zó van de website af kopiëren, en inpassen (of laten inpassen) in uw website. U kunt een set stickers en boekjes afhalen op de Bouwbeurs!

Geen schot hagel…

Veel branches zijn bezig met campagnes. U kent vast die TV-reclames voor hout en ‘stofvrije’ vloerbedekking wel. Zulke campagnes zijn – denken wij – niet alleen zéér kostbaar, maar – we denken dat we gezamenlijk met de branche en onze leden scherper kunnen mikken.

Doet u mee? Meer stickers nodig voor op de auto’s?

Stuur een mailtje naar redactie@ bovatin.nl ■ www.Meerwaarde VanTegels.nl

39

het nieuwe oppervlak voor de architectuur

vernieuw uw woning zonder slopen

KERLITE PLUS 3,5 is de innovatieve, 3,5 mm dikke massieve keramiek van Cotto d'Este. Kerlite Plus, dat ongeĂŤvenaard mooi is en buitengewone technische kenmerken heeft, biedt grote voordelen en oplossingen: het kan op nieuwe dekvloeren, bestaande vloeren en op tegels van marmer, steen, cotto of op hout worden aangebracht. Hierdoor wordt veel tijd en geld bespaard: geen slopen of verhuizen, geen stof en lawaai, geen kosten voor het afvoeren van puin, geen aanpassingen aan de deuren.

KERLITE PLUS BIEDT ONBETAALBARE VOORDELEN. STERK, het is bestand tegen een breeksterkte van 1.235 Newton GROOT, er is een assortiment van 9 afmetingen tot wel 3 x 1 meter KLEURIG, er zijn 40 kleuren leverbaar VLAK, het heeft een perfect vlak oppervlak DUN EN LICHT, het weegt slechts 7 kg/m2 EENVOUDIG te snijden, te boren en te plaatsen BETROUWBAAR, het heeft talrijke referenties over de hele wereld GARANTIE, 20 jaar ECOLOGISCH, door recycling 66% minder grondstoffen nodig

dikte 3,5 mm

The beauty in ceramic Cotto d'Este Nuove Superfici - info@cottodeste.it - www.cottodeste.it Vertegenwoordiger voor Nederland: RiverSide Ceramic Agency BV - +31 85 773 76 37 - info@riversideceramicagency.nl

Tekst & Foto's: Remus Aussen

Nieuws van de

Er stond nog een afspraak van de eerste bijeenkomst van de geassocieerde leden van BOVATIN: er zou door BOVATIN en Schönox gezamenlijk een combi-cursus ontwikkeld worden – namelijk te combineren op één dag - over de ‘verkoopvaardigheden’ van tegelzetters in combinatie met egaliseren. Verkoopvaardigheden? Een kwestie van belangen, zowel voor de tegelzetters als voor de geassocieerde leden. Albert Sprokkereef (Verkoopleider tegeltechniek bij Schönox GmBh, midden op de foto) legt uit waarom.

Nieuwe cursussen op de

BOVATIN Academie!

“Lijmfabrikanten en tegelzetters gaan allebei voor kwaliteit,”, legt Albert Sprokkereef uit. “ En we weten dat een badkamervloer met de traditionele kimbandafdichting waterwerend is, maar niet waterdicht. Dus als we een badkamervloer verkopen met een waterDICHTE vloer, dan doen we iets dat goed is voor alle partijen: jullie verkopen extra werkzaamheden, wij verkopen een waterdicht systeem en de klant heeft zekerheid - zeker nu er weer steeds meer douches zonder bak verkocht worden. Maar de architect zet zo’n systeem niet in zijn bestek, dus komt het vaak op de tegelzetter, inde laatste fase, aan om slecht nieuws te brengen: ‘als u het goed wilt hebben, wordt het duurder.’. Nou, dat kun je ook anders brengen.” “ En daarnaast: er zijn nog bijzonder veel andere zaken die te maken hebben met verkoopvaardigheden, ofwel communicatie. Daarom zit jij (de schrijver van dit artikel, red.) hier toch ook aan tafel? Vaak worden tegelzetters - vaak niet alleen de ondernemer zelf! - geconfronteerd met een wand of vloer waarop niet te tegelen valt. Hoe bespreek jij als verantwoordelijke op locatie de kwestie met de aannemer op zo’n manier dat hij waardeert dat je hem erop aanspreekt? En hoe lever je een badkamer af, en laat je de klant niet alleen achter met een goede badkamer maar ook met een goed gevoel en goede afspraken over de oplevering? Nee, praatjes vullen geen gaatjes. Maar ‘verkopen’ houdt pas op als de oplevering achter de rug is. Zo voorkom je zelfs allerlei aansprakelijkheidstellingen.” Alvast één tip van de vele die zullen volgen. Theo van Schaik (Schönox, adviseur regio zuidoost, links op de foto): “Veel tegelzetters durven het niet aan

om hoog te offreren, dus inclusief waterdichtsysteem. Tip: breng twee offertes uit, één inclusief en één exclusief waterdichtsysteem. En leg het uit…

Ik ken al voorbeelden van offertes die gehonoreerd zijn, juist omdat de concurrent aangegeven had dat een waterdichtsysteem rond de douche onzin was!”

Moet je egaliseren leren?

De tweede training – of het tweede deel van de training - zal gaan over egaliseren. Omdat egaliseren niet een kwestie is van ‘even een emmer omkeren’. BOVATIN technisch adviseur Ton Borrenbergs (rechts) kent de gevolgen van niet-vlakke vloeren: “Ik maak het zó vaak mee: een tegelzetter komt op een werk, en begint toch maar, terwijl hij weet dat het niet kan. ‘doe je best’, had de opdrachtgever gezegd. “Je doet er goed aan altijd een wigje met maataanduiding bij je te hebben,” vindt Borrenbergs. “Zo maak je de zaak bespreekbaar: er zijn gewoon normen voor een vloer, en zeker met een grootformaat tegel kun je niet smokkelen. Daarnaast: ook egaliseren is een kunst. Als het mis gaat, staat de vloer tóch tegen de wanden op… en ben je verder van huis.”

Binnenkort ontvangt u bericht over data en prijzen van deze combinatiecursus (Kunnen we die niet alvast aankondigen?) , die samen door BOVATIN en Schönox wordt gegeven. Onder bepaalde voorwaarden kan voor werknemers een vergoeding uit het O&O-fonds worden verkregen.

Sowieso telt de cursus mee voor het toekomstige ‘BOVATIN Meesterschap’, en voor de verplichte CAO-cursusdagen. ■

Meer informatie: www.bovatin.nl, BOVATIN Academie www.issuu.com/bovatin, folder ‘Natte ruimte, maak ‘m waterdicht’

41

50 kg

40kg

kg 45

kg 50

25kg

kg 45

januari 2015

Beste Tegelzetter van Nederland (BTVN): Bereid u voor op editie 2015-2016!

Doet u weer mee? We zijn op zoek naar de ‘Beste Tegelzetter van Nederland’ (BTVN) 2015-2016! De spelregels: uw klant nomineert u, voor de kwaliteit van uw werk, enzovoorts. Wint u? Dan ontvangt u voor € 1.000,- aan gereedschap van ons geassocieerde lid RUBI Benelux BV. Uw klant krijgt € 1.000,terug op de rekening van zijn tegelzetter, van BOVATIN. Vorig jaar won Lutterman Tegels uit Den Helder. En de winst heeft hij (ook weer via Facebook) flink ‘geshared’!

Hoe werkt het ook al weer?

U ontving op 1 december j.l. een ‘standaardmail’, met daarbij een digitale folder (we hebben gemerkt dat dat het best werkt) Die kunt u van uw naam- en adresgegevens voorzien, en naar uw klanten sturen waar u onlangs een werk hebt afgerond.

Uw klant krijgt in die mail de instructie om naar www.facebook. nl/bovatin te gaan, en daar een bericht van maximaal 10 regels achter te laten, met hun redenen om u te nomineren voor BTVN. Ze moeten wel één of meer foto’s toevoegen. Aan de hand van de informatie van deze klant en van andere deelnemende opdrachtgevers zal de jury bepalen welke tegelzetter de titel ‘BTVN’ mag voeren.

Uw klant beoordeelt onder andere op: ■ Kwaliteit: hebt u als vakman samen met uw klant bepaald wat de beste aanpak voor het tegelwerk was (wel/geen waterdichtlaag, keuze voor lijmen, voegen en tegels) ■ Esthetiek: ziet het werk er goed uit, voldoet het aan de verwachtingen? Hebt u als vakman gezorgd voor creatieve oplossingen?

■ Kostenbewustzijn: was u altijd vooraf helder over de kosten, ook als er sprake was van meer/minderwerk?

■ Is er veilig en verantwoord gewerkt (zo min mogelijk stof, veilig gereedschap, niet te zwaar tillen en sjouwen) ■ Service: is de werkplek netjes opgeleverd (schoon en stofvrij)? Hebt u de klant geïnformeerd over hoe hij het tegelwerk het beste kan schoonmaken en onderhouden?

Mark Lutterman van Lutterman Tegels uit Den Helder (BTVN) neemt de prijs in ontvangst, klant Miranda Baars-Kaak € 1.000,-. Wie wordt de volgende BTVN?

Bepaalt de klant wie ‘de beste tegelzetter’ is?

Ja, in deze wedstrijd wel. Is dat eerlijk? Ja en nee. Klanttevredenheid is misschien wel hét meetpunt voor (ervaren) kwaliteit! Maar - met name particuliere klanten doen mee. Terwijl project-tegelwerk met evenveel eer zou kunnen scoren op met name ‘goed werk voor een scherpe prijs’. Dus - daar willen we ook een keer een wedstrijd voor organiseren. En sowieso- ook uw zakelijke opdrachtgever mag u natuurlijk nomineren! ■ Doet u mee? U hebt het deelnameformulier al per E-mail ontvangen op 1 oktober j.l. ! (Vraag anders even een nieuwe op via redactie@bovatin.nl

43

44

Tekst: mr. Teus Zanen Foto: Remus Aussen

RECHT zetten Eén van de kenmerken van juridisch advies is dat het vaak pas wordt ingewonnen als er eenmaal ‘iets aan de hand’ is. Veel juridische problemen kunt u echter voorkomen door vooraf – en niet zelden gaat het om schijnbaar onbelangrijke formaliteiten – even te checken of wat u doet, juridisch ‘klopt’. BOVATIN juridisch adviseur mr. Teus Zanen loopt een aantal edities van dit blad wat veelvoorkomende kwesties met u door – en zet een paar zaken met u recht: zaken waarvan u misschien niet eens wist dat u er niet van wist. In deze editie meer over de veranderende bouwwetgeving. En – waarom kwaliteit het binnen dit nieuwe rechtssysteem nu toch echt gaat winnen van ‘de laagste prijs’…

Nieuwe wetgeving: kans voor kwaliteit boven prijs!

Beter bescherming “bouwconsument” en kansen voor erkende bedrijven Wetsvoorstel Er wordt gewerkt aan een wetsvoorstel om het toezicht op de bouw op een andere wijze te organiseren. Doel hiervan is de positie van de “bouwconsument” te versterken. Onder dat begrip wordt niet alleen de ‘echte’ consument – niet handelend in de uitvoering van beroep of bedrijf – verstaan, maar ook andere opdrachtgevers zoals een woningbouwcorporatie die opdracht geeft voor de bouw of renovatie van woningen, een bedrijf dat opdracht geeft voor de bouw van een fabriekshal of kantoor, een hotelketen dat een hotel laat bouwen of een gemeente die opdracht geeft voor de bouw van een gemeentehuis.

Versterking van de positie van de bouwconsument moet, zo vindt de Wetgever, bereikt worden door een betere kwaliteitsborging. Deze borging wordt daarom anders gestructureerd en deels geprivatiseerd.

Beoordeling achteraf Een bouwplan hoeft volgens het wetsvoorstel niet meer vóór aanvang van de bouw te worden goedgekeurd. De kwaliteit van het gerealiseerde bouwwerk wordt bij de oplevering beoordeeld.

De gemeente beoordeelt vooraf alleen de omgevingsaspecten.

De bouwers moeten een dossier opstellen over de realisering van het op te leveren bouwwerk. Dit opleverdossier (‘as built’-dossier) wordt vervolgens beoordeeld door een daartoe bevoegd bedrijf. Gecontroleerd wordt of aan de wettelijke eisen (met name Bouwbesluit) en de contractuele eisen van de opdrachtgever, met als resultaat goed en deugdelijk werk, is voldaan. De gemeente toetst alleen nog of het opleverdossier volledig is en

door een bevoegd bedrijf is beoordeeld. Als dat het geval is kan het bouwwerk in gebruik worden genomen.

Aansprakelijkheid en verzekering De verantwoordelijkheid voor een bouwwerk komt in het nieuwe stelsel volledig bij de bouwer te liggen. De bouwer is dus aansprakelijk voor levering conform het opleverdossier (‘as built’). Voorts moet de opdrachtgever er straks voor kunnen kiezen het bouwwerk, waarvan de hoedanigheid blijkt uit het opleverdossier, te verzekeren.

De bouwer zal er dus voor moeten zorgen dat een dergelijke verzekering, waarbij de opdrachtgever de begunstigde wordt, kan worden afgesloten.

Meer aandacht voor kwaliteit en vakmanschap Het nieuwe stelsel is een belangrijke stimulans voor alle bij de bouw betrokken bedrijven om (meer en permanente) kwaliteit te leveren. Want wie niet goed bouwt veroorzaakt veel bij de verzekeraar te declareren schades en ziet de verzekeringspremie voor zijn bouwwerken stijgen of loopt de kans zijn bouwwerken niet meer verzekerd te krijgen.

Het toepassen van goede producten en het op vakkundige wijze verwerken daarvan wordt dus nóg belangrijker!

Certificering De controle op het voldoen aan de wettelijke eisen en het verrichten van goed en deugdelijk werk kan aanzienlijk worden vergemakkelijkt indien er wordt gewerkt met gecertificeerde producten en verwerkingsprocessen. In de bouw wordt voor een belangrijk deel ook al gewerkt met gecertificeerde bouwmaterialen die, in een aantal gevallen ook, volgens gecertificeerde processen verwerkt worden. Onderdeel van een gecertificeerd proces kan zijn dat er wordt gewerkt met vakmensen die aan bepaalde opleidings- en ervaringseisen voldoen.

januari 2015

De in de bouw gehanteerde certificaten en kwaliteitsverklaringen zijn meestal afkomstig van KOMO. Een KOMO certificaat of kwaliteitsverklaring kan men alleen krijgen als men aan de voor dat product of verwerkingsproces geldende beoordelingsrichtlijn voldoet. Deze beoordelings- richtlijnen (ook wel BRL’en genoemd – ook de BOVATIN heeft er één, zie de website!) worden opgesteld onder supervisie van onafhankelijke Colleges van Deskundigen. In de BRL’en worden alle door de markt en de overheid belangrijk geachte eisen verwerkt. Dit zijn eisen ten aanzien van het gebruik (sterkte, vorm, mogelijkheden voor verwerking, etc.), maar ook ten aanzien van bijvoorbeeld duurzaamheid, veiligheid en hoe het eruit ziet (esthetiek). Heeft een bedrijf na een toelatingskeuring een certificaat voor een product of verwerkingsproces verkregen, dan wordt periodiek en risicogestuurd gecontroleerd of er nog aan de certificeringseisen wordt voldaan.

Kosten controle en verzekering Door het toepassen van gecertificeerde producten en verwerkingsprocessen zullen de kosten van de controle op het bouwdossier kunnen worden beperkt.

Verzekeraars zullen naar verwachting een aanzienlijk hogere premie vragen voor het verzekeren van bouwwerken waarin niet of nauwelijks gecertificeerde producten en verwerkingsprocessen zijn toegepast. Het is zelfs niet uit te sluiten dat dergelijke bouwwerken (feitelijk) niet verzekerbaar blijken te zijn.

Tegen deze achtergrond lijkt het ook zeer reëel te veronderstellen, dat bedrijven die zijn gecertificeerd daardoor een voorrangspositie verkrijgen boven bedrijven die dat niet zijn.

Erkende tegelzettersbedrijven Teneinde de erkenningsregeling van SGAT nieuw leven in te blazen wordt er door IKOB/BKB sedert vorig jaar gewerkt aan het “KOMO-waardig” maken van die regeling.

De Bovatin en SGAT hebben via Ton Borrenbergs en ondergetekende zitting in het College van Deskundigen Tegelwerken dat een en ander voorbereidt. In het college van deskundigen hebben naast deze personen en vertegenwoordigers van IKOB-BKB ook vertegenwoordigers van opdrachtgevers, tegelfabrikanten, tegelhandelaren en lijmfabrikanten zitting.

Omdat het aanpassen van de URL en BRL voor tegels, lijmen en de verwerking daarvan helaas veel tijd kost is namens SGAT voorgesteld een regeling te maken waarbij door SGAT erkende bedrijven soepel kunnen overgaan naar een KOMO-certificaat. De komende maanden zal daartoe een voorstel worden gemaakt. Op die manier kunnen bedrijven al anticiperen op de komst van het KOMO-certificaat. Gelet op de toekomstige ontwikkelingen lijken de erkende tegelzettersbedrijven de toekomst te hebben.

Vakkundige medewerkers en ondernemers In het kader van de certificering ligt het voor de hand dat ook de kwaliteit van de individuele medewerkers en in de dagelijkse tegelzetterspraktijk (mee)werkende ondernemers een belangrijke rol gaan spelen. Dat betekent dat er veel aandacht moet worden besteed aan de opleiding van jonge tegelzetters en dat ook de na- en bijscholing van de huidige medewerkers en ondernemers steeds belangrijker wordt. Overigens is het op grond van de cao al verplicht medewerkers in staat te stellen na- en bijscholing te volgen. En voor ondernemers is het in elk geval verstandig om zelf ook op de hoogte te blijven van de nieuwe (vaktechnische) ontwikkelingen. Een echte vakman is immers nooit uitgeleerd.

In samenwerking met de geassocieerde leden van de Bovatin (wie dat zijn ziet u rechts op de website), is daarom de Bovatin Academie opgezet. Dit instituut gaat een veelheid aan cursussen en trainingen bieden. Voorts wordt er aan gedacht individuele tegelzetters (werknemers en in de praktijk meewerkende ondernemers) die een voldoende vaktechnische opleiding hebben gevolgd of aantoonbaar beschikken over EVC’s (eerder verworven competenties) in aanmerking te laten komen voor de titel “BOVATIN meestertegelzetter”. Voor het behoud van deze kwalificatie zal men dan jaarlijks tenminste twee cursussen of trainingen moeten volgen.

Het mes snijdt wat dit betreft aan meerder kanten. Het vak tegelzetter kan hierdoor weer meer aanzien krijgen en op die manier ook weer interessant worden voor onze jongeren. En bedrijven waarvoor een voldoende aantal “meestertegelzetters” werkzaam is, kunnen daarmee voldoen aan een van de mogelijke eisen om in aanmerking te komen voor een KOMO-certificaat. En met dat certificaat komt men naar verwachting eerder in aanmerking voor opdrachten - zeker als er sprake is van een verzekerbaar bouwdossier. Concurreren alleen op prijs is binnenkort ouderwets, concurreren op basis van kwaliteit heeft de toekomst. nIn het kader van deGelet op deenoemde 4 uitgangspunten Nadere informatie Als er meer bekend is over de ombouw van de SGAT-erkenning naar het KOMO-certificaat worden de BOVATIN-leden daar zo spoedig mogelijk over geïnformeerd. De nu reeds door SGAT erkende bedrijven worden eerst benaderd. ■ Vragen? Advies nodig?

Neem contact op met: de juridisch adviseur van BOVATIN, mr. Teus Zanen, tel.

06 206 16 770; mail: juridischadvies@bovatin.nl

45

Tekst & foto: Remus Aussen

BOVATIN ook op de Bouwbeurs! …dus haalt u even wat bij ons op…?

Van maandag 9 tot en met vrijdag 13 februari staat BOVATIN op de Bouwbeurs! Dus, als u langskomt, loopt u ook even bij ons langs?

Voor BOVATIN-leden liggen er sowieso al wat pakketjes klaar… En inmiddels kunt u ook gewoon orders plaatsen voor de BOVATINinnovaties uit het IPC-project, zoals de ‘tegeltiller’ en ‘Airbase’. En we hebben bovendien een paar vragen voor u.

Ledenwerving!

Belangrijke reden voor onze deelname aan de Bouwbeurs: we hebben samen met u, onze leden en geassocieerde leden, het afgelopen jaar veel bereikt. Meer daarover in het Jaarverslag 2014-2015 in het BOVATIN Jaarboek. En dus willen we ook werken aan ons ledenaantal. In de ze periode start ook onze telefonische ledenwerving; GRG-Nederland gaat namens BOVATIN weer de nodige nognietleden benaderen. Het is immers goed voor de tegelbranche wanneer onze Bond de belangen van de branche en het vakmanschap breder weet te behartigen.

U bent van harte welkom in de Jaarbeurshallen te Utrecht, van 9 -13 februari, op stand 10.A051!

Innovaties!

Ook op de stand: de tegeltiller, de Aircleaner, de Butler, het tegel-opisolatie-systeem, Airbase… de u inmiddels welbekende uitvindingen die een aantal van onze leden, samen met andere bedrijven, in het IPC-innovatieproject hebben uitgedacht. Inmiddels zijn de meeste apparaten en materialen in de handel. U kunt zich laten informeren over aanschaf of intekening!

Meerwaarde!

U treft bij deze BOVATINfo alvast één folder aan: de folder gekoppeld

aan de website www.meerwaardevantegels.nl , de actie die BOVATIN samen met een groep geassocieerde leden en de EUF opgezet heeft om meer bouwconsumenten ‘aan de tegel’ te krijgen. De actie is opgezet als ‘groeibriljant’, dus met weinig middelen. Maar die consument komt mogelijk bij u om algemene informatie over tegels en onderhoud – en vaak heeft de consument nog niet voor tegels gekozen als ze bij u in de showroom komen. Dus, als u nou een stapel folders meeneemt en in uw showroom legt… En neem meteen nog een paar autostickers mee!

Gratis toegang voor de Bouwbeurs? Alle ontvangers van de E-Nieuwsbrief ontvangen binnenkort een digitale uitnodiging van BOVATIN! Vragen!

BOVATIN wil ook graag wat van u weten. En dat vraagt het bestuur u graag persoonlijk, als u toevallig toch op de stand langskomt. Over wat we doen, de acties, de BOVATIN Academie, enzovoorts. Wat vindt u belangrijk? Waar mogen we morgen mee stoppen? Wat mist u, wat mag anders? We horen het graag! ■ Uw gastheer op de BOVATIN-stand is: Maandag 9 februari: Remus Aussen Dinsdag 10/donderdag 12: Chris van Herpen Woensdag11/vrijdag13: Gerard Reus

Happy Hour op de BOVATIN stand? Vraag aan- of suggestie voor BOVATIN? U bent van harte welkom op de stand!

47

Voor meer informatie kijk op

tegelgroep.nl

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten

Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop.

Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.

Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.

IJzersterke logistieke performance

Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl

januari 2015

Aan het werk voor de ledenwerving-spot…!

Nieuwe voegmaterialen bij Sopro!

Nee, Jeroen de Goeij (Tegelzettersbedrijf Oostbörg) is niet met een carrière als nieuwslezer gestart… Maar hij is wel, naast voorzitter BOVATIN-commissie onderwijs Chris van Herpen, Schönox’ sales manager Klaus Bartmann, productmanager tegels BouwCenter Haik van Hesteren en BOVATINvoorzitter Gerard Reus, één van degenen die nogniet-BOVATINleden in een spotje op onze website ervan willen overtuigen dat BOVATIN een prima thuisbasis is voor tegelzetters.

Het Duitse Sopro heeft een tweetal nieuwe voegmaterialen aan zijn pakket toegevoegd.

De ledenwervingsactie is inmiddels gestart. En waarom zouden die nogniet-leden lid worden? U kent de redenen al: Inkoopvoordelen (onder andere de verzekeringen van Schouten Zekerheid – verdien je zó je contributie mee terug, aldus kenners…), juridisch en technisch advies, de BOVATIN Academie, bindend advies bij geschillen via SGOT, een politieke stem voor zinnige regelgeving via de Aannemersfederatie, alle vakkennis en informatie die je nodig hebt voor je vak en je onderneming, eedn promotiecampagne, ontmoetingen met collega’s, en binnenkort – alleen voor leden! - het BOVATIN Meesterschap… ■

Redactieraad BOVATINfo: samenstelling verandert!

De BOVATINfo wordt wel voor een belangrijk deel door de hoofdredacteur geschreven, maar – de informatie komt van anderen – en van u. Belangrijke informatie komt, sinds twee edities, uit de redactieraad!

Anne Harkema (algemeen directeur Tegelhandel Julius van der Werf), Gerrit Jonker (commercieel directeur Omnicol, namens Vereniging Lijmen en Kitten) en BOVATIN-voorzitter Gerard Reus maken er deel van uit,evenals, geheel rechts, Judith Norbruis-Van Loij (Teamleider BeNeLux van aspirant-geassocieerd lid Agrob Buchthal. Rechts van haar: Anna Samoris, productmanager tegels van Agrob Buchthal/ Deutsche Steinzeug – toevallig in Nederland, en zij woonde deze vergadering graag bij – want waar haal je actueler informatie over de Nederlandse tegelbranche dan aan zo’n tafel…? Mevrouw Samoris was ook niet zo maar in Nederland: “Als het om modekleuren gaat, dan wil Nederland nog wel eens trendsetter zijn. Die komen dan een paar jaar later in Duitsland. Duitsland is meer traditioneel, daar volgt men de trends. En als ik wil weten welke trends er op het gebied van gevels

Allereerst: de Sopro DF 10® Designvoeg Flex, een cementgebonden, flexibele, snel verhardende (na 2 uur beloopbaar, na 12 uur belastbaar) voegmortel, CG 2 WA volgens DIN EN 13 888, voor het kleurglans en kalksluiervrij voegen van allerlei soorten keramiek en natuursteen. Chromaatarm volgens verordening (EG) Nr. 1907/2006, aanhangsel XVII. Hij is er in 21 kleuren, waaronder jasmijn, pergamion, balibruin, wit, zwart, grijs- en beigetinten en – veredelbaar met Sopro Glitter in zilver en goud .

De tweede: Sopro DF 20®, Designvoeg Flex Breed: een cementgebonden, flexibele, snel verhardende en belastbare breed - voegmortel,CG2 WA volgens DIN EN 13 888, voor het met kleurglans en kalksluiervrij tot 20 mm breed voegen van in het bijzonder steengoed, keramische tegels met een zeer geringe wateropname, beton- en natuursteen, split tegels, klinkers alsook glasbouwstenen. Vorstzeker en bestand tegen standaard hoge druk reinigers, daarom bij uitstek geschikt voor brede voegen op balkonsen terrassen, op vloeren met vloerverwarming en ook verder overal binnenshuis.. Hij is verkrijgbaar in vijf kleuren, en veredelbaar in goud en zilver. Ook deze voeg mag zich chromaatarm noemen.

Volgende editie een interview met Sopro’s Nico Zeinstra bij over de nieuwste ontwikkelingen bij Sopro! ■

gaan domineren, dan ga ik in Zwitserland te rade!” Vreemd dat we van onszelf niet wisten dat wij in Nederland blijkbaar het kleurenmodebeeld in Duitsland ‘bepalen’…

Maar de redactieraad verandert al weer van samenstelling: Anne Harkema gaat van een welverdiende pensionering genieten, dus de redactieraad moet op zoek naar een nieuw raadslid…

49

de 3d ontwerpsoftware, die eenvoudig alles bevat.

De 3D plannings足 software.

PALET TE CAD 8

Eenvoudig sneller. Eenvoudig intu誰tief. Eenvoudig prestatiegericht.

Revolutionair oppervlaktedesign, innovatief gebruiksvriendelijk, een hele reeks verbeterde en vernieuwde features en de garantie op enthousiasme tijdens een klantenpresentatie en een verkoopgesprek.

Ervaar meer over Palette CAD 8 op www.palettecad.nl of bel meteen +31 45 565 0720

perfect rooms

januari 2015

Bouwdatapool van start Pelt & Holland Tekst & foto: Remus Aussen verhuist naar Michel Fabrikanten, bouwers en de bouwmaterialengroothandels Oprey & Beisterveld van de HIBIN hebben een unieke stap gezet door de ‘Bouwdatapool’ op te zetten: een database met artikelinformatie voor handelsdoeleinden. Hierdoor ontstaat één technische omgeving waarin alle schakels van de bouwkolom zijn verenigd en de bedrijven op een efficiënte en effectieve wijze artikelinformatie met handelspartners kunnen uitwisselen.

De Bouwdatapool legt nadrukkelijk relaties met andere initiatieven zoals BIM, en werkt nauw samen met partijen als STABU, ETIM en S@les in de Bouw. Wat maakt het uniek?

Anne Harkema (Tegelgroothandel Julius van der Werf) licht de betekenis voor de tegelbranche toe.

Achtergrond Per 1 juli 2014 is samen met met EZ-base (gereedschappenbranche) en met enkele partijen uit de bouwkolom gestart met het opbouwen van de datapool voor de bouw en levert 2BA(installatiebranche) diensten voor onder meer de datadistributie naar bouwers. Dit als vervolg op eerdere projecten van afzonderlijke organisaties. Vanaf 1 januari 2015 vindt de brede uitrol plaats en kunnen alle bedrijven in de bouwkolom deelnemen. Parallel hieraan wordt met 2BA gesproken over de vorming van een gemeenschappelijke datapool voor de bouwén de installatiebranche. Dit is voor de initiatiefnemers een belangrijke doelstelling. …en wat merkt de tegelzetter daarvan…?

Mooi initiatief, maar – wat merkt de aannemer in tegelwerken daarvan? Anne Harkema, vanuit tegelgroothandel Julius van der Werf en de HIBIN betrokken bij het initiatief, ziet de voordelen voor de tegelzetter. “ Er verandert veel in de wetgeving. Het nieuwe Bouwbesluit wil de zowel de private als de professionele ‘bouwconsument’ beter dan ooit beschermen tegen wanprestatie. Certificering plus de mogelijkheid om dankzij die certificering een bouwproces te verzekeren zal daar een belangrijke rol in spelen (zie ook het artikel van Teus Zanen, elders in dit blad, red.). Dan wordt eindelijk die certificering ook van economische waarde! Kort door de bocht: ook voor producten zal er een uniform kwaliteitskenmerk gaan gelden, en de Bouwdatapool is mede daarvoor opgezet. Ben jij straks een naar de maatstaven van de nieuwe wetgeving gecertificeerd tegelzet-bedrijf, en werk jij met producten waarvan de gewaarborgde eigenschappen in de Bouw-datapool zijn opgenomen, dan heeft een klant er wel erg veel voordeel bij om niet de cowboy met de laatste prijs, maar jouw bedrijf te kiezen…” ■

Tekst & foto: Michel Oprey & Beisterveld

Op het terrein van Michel Oprey & Beisterveld in Echt is de laatste tijd hard gewerkt aan de bouw van een nieuwe hal.

Deze hal van bijna 5000 m2 is nu het onderkomen van alle platen die eerder bij Pelt & Holland in Bergen op Zoom en Gasselte werden ondergebracht. De verhuizing heeft als grootste voordeel dat nu alle voorraad vanuit één locatie wordt uitgeleverd, waardoor de klant profiteert van een veel efficiëntere logistiek . De verwachting is dat de hal in April/ Mei 2015 volledig in gebruik wordt genomen.

Sinds 1 januari gaat Pelt & Holland onder de naam Michel Oprey & Beisterveld, afdeling Slabs. Dat is voor Michel Oprey & Beisterveld een logische keuze, aangezien deze bedrijven onder dezelfde groep vallen. Het belangrijkste afzetgebied is de Euregio, de Benelux en Duitsland. Onder één naam verdergaan is ook ten aanzien van handel over de grens een heldere keuze.

Sinds de oprichting van Michel Oprey in 1968 prijkt het woord “natuursteen” als vast onderdeel onder het logo. Het assortiment op het gebied van keramische materialen, is echter zowel voor de outdoor- als de indoortoepassingen de afgelopen jaren explosief gestegen. Om die reden wordt er “keramiek” aan de pay-off toegevoegd. Michel Oprey & Beisterveld heeft een duidelijke visie voor de toekomst en is er met al deze veranderingen helemaal klaar voor! ■ www.mo-b.nl

51

Erkenningsregeling Vrije vestiging Tegelzettersbedrijf Als gevolg van de wijzigingen in de Vestigingswetgeving worden er door de overheid geen specifieke eisen meer gesteld aan het vakmanschap van tegelzettersbedrijven. Dus iedereen, ook wanneer men niet beschikt over de benodigde ondernemers- en technische vaardigheden, kan een tegelzettersbedrijf beginnen!

Grote onduidelijkheid omtrent kwaliteit Het gevolg van de vrije vestiging is grote onduidelijkheid voor de opdrachtgever omtrent de kwaliteit die een tegelzettersbedrijf te bieden heeft. Onduidelijk voorwaarden en kwaliteitscriteria zijn derhalve troef. De kans op teleurstellingen en onoplosbare geschillen is groot.

Erkenningsregeling als oplossing Het is dus in het belang een “keurmerk” voor de kwaliteit van tegelzettersbedrijven te hebben.

Teneinde het vakmanschap in de branche te behouden en nog verder te bevorderen heeft de Bond Van Aannemers van tegelwerken In Nederland (BOVATIN) daarom een Erkenningsregeling in het leven geroepen.

De uitvoering van deze regeling ligt in handen van een aparte stichting: de Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking (SGAT).

Algemene ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek Om in aanmerking te komen voor erkenning dient de leiding van het bedrijf niet alleen te beschikken over algemene ondernemersvaardigheden, maar dient er ook te worden voldaan aan specifieke eisen van bedrijfstechniek en kennis van materialen en aanbrengtechnieken.

Opleiding en arbeidsomstandigheden Voorts wordt jaarlijks gecontroleerd of erkende bedrijven hebben voldaan aan de opleidingsverplichtingen voor het personeel op grond van artikel 35B van de Bouw-CAO en de eisen voortvloeiend uit de ARBO- en milieuwetgeving. Ook van de bedrijfsleiding wordt verwacht dat zij regelmatig de speciaal voor hen door SGAT opgezette cursussen en trainingen volgen.

Technische eisen, algemene voorwaarden en geschillenregeling De door S.G.A.T. erkende bedrijven dienen te werken op basis van het European Technical Report N300, hanteren de algemene voorwaarden van de BOVATIN, lossen klachten op conform de voorgeschreven Code Klachtenbehandeling en laten eventuele geschillen beslechten door de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (SGOT).

Controle op werken in uitvoering Periodiek worden ook werken in uitvoering van de erkende bedrijven door inspecteurs bezocht.

Naar aanleiding van deze bezoeken worden er gerichte aanwijzingen en verwerkings- en opleidingsadviezen gegeven om de kwaliteit van het uitgevoerde tegelwerk op een nog hoger niveau te brengen.

Waaraan is een Erkend bedrijf te herkennen?

Nadat is gebleken dat men nog steeds aan alle eisen voldoet wordt aan een Erkend bedrijf jaarlijks een Erkenningscertificaat voor het betreffende jaar verstrekt. Daarnaast ontvangt men ook jaarlijks een schildje waarop is vermeld dat men voor het betreffende jaar is erkend. Bij het secretariaat is bovendien een lijst verkrijgbaar van de erkende bedrijven.

Erkenning staat voor kwaliteit en zekerheid Voor de opdrachtgever biedt Erkenning de zekerheid dat het betreffende tegelzettersbedrijf serieus bezig is met kwaliteit, nieuwe ontwikkelingen op de voet volgt en uiteraard werkt met goed opgeleid en gemotiveerd personeel.

De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van de meest recente technische inzichten zoals neergelegd in de Nederlandstalige versie van het European Technical Report N300. Mochten er in de uitvoering desondanks toch problemen ontstaan, dan worden deze op professionele wijze, zonodig via SGOT, opgelost. Voor meer informatie:

S.G.A.T. Postbus 85, 7460 AB Rijssen Tel. (0548) 53 85 05 • Fax (0548) 53 85 01 E-mail: sgat@sgat.nl • Website: www.sgat.nl

53

SGAT-NIEUWS

Met IKOB-BKB er achter, staat zeKerheID VOOrOp KOMO-procescertificatie Gespecialiseerde aannemers: Dakdekken Leidekken Zink- en Koperwerk Tegelwerk Na-isolatie Metselen Lijmen Voegen Overig: Buitengevelisolatie Afbouw Betonreparatie Energielabels + maatwerkadvies Systeemcertificatie: ISO 9001 en 14001 VCA*/** Erkenningen: Bouwgarant SGAT Projectinrichting

IKOB-BKB: De certificeerder van het huis.

IKOBKB

Certificering biedt uw bedrijf veel mogelijkheden. Zeker in deze tijd. Het is voor uw opdrachtgevers het signaal dat u aan de aanbestedingseisen (STABU) kunt voldoen. En een bedrijf dat keurmerken kan overleggen, onderscheidt zich in de markt.

Bovendien staat u juridisch sterker en zijn uw medewerkers beter gemotiveerd om hun werk kwalitatief goed uit te voeren.

Meer weten over certificering? Of over de aantrekkelijke combinaties van KOMO- en ISO/VCA-certificering?

Informeer dan vrijblijvend bij IKOB-BKB.

IKOB-BKB BV Postbus 298 3990 GB Houten Tel. 030 - 635 80 60 info@ikobbkb.nl www.ikobbkb.nl

Gecertificeerde erkende bedrijven van de SGAT Noord holland

zuid holland

Utrecht

noord brabant

Tegelzetbedrijf Zwarthoed(Kirry) BV Boeijer 23 1132 GN Volendam www.kirry.nl

Ceramics BV Tegelzetbedrijf 1e Pijnackerstraat 75 3035 GN Rotterdam www.ceramicsbv.nl

C.G. van den Bogaard Tegelzettersbedrijf Bredeweg 11 3945 PB Cothen www.tegelhuisbogaard.nl

Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaars.bv

Van der Sluis Tegelwerken Ambachtstraat 10 3284 XW Zuid-Beijerland www.vandersluistegelwerken.nl

Oostbörg BV Tegelzetbedrijf Stationsstraat 34 3451 BZ Vleuten www.oostborg.nl

Tegelhandel Loomans Floreffestraat 100 5711 AE Someren www.tegelhandelloomans.nl

Rijvo Tegelhandel Volume 6 1446 WJ Purmerend www.rijvo.nl

Tegelzetbedrijf R. van Putten BV Vleugelboot 26B 3991 CL Houten www.tegelzetbedrijfvanputten.nl

SVK Tegelwerken BV Postbus 33 1800 AA Alkmaar www.svktegelwerken.nl Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl Tegeltino BV Eendrachtstraat 6 1531 DV Wormer www.tegeltino.nl

zeeland

Limburg

Tegelzetbedrijf K & J Dieleman Industrieweg 7 4538 AG Terneuzen www.tegelzetbedrijfdieleman.nl

Hilhorst-Surtec Tegels & Sanitair Wiebachstraat 28 6466 NG Kerkrade www.hilhorst.nl Rongen Tegelzettersbedrijf V.o.F. Keizersveld 22 5803 AN Venray www.rongenvof.nl

Wijen Tegelhandel & Tegelzetbedrijf BV Pannenweg 100 6031 RK Nederweert www.wijentegels.nl

Probeer ook eens Sopro‘s nieuwe Multivoeg!

Sopro DF 10® DesignVoeg Flex 1–10 mm Vrij van kalksluier en gelijkmatige kleurglans door OPZ-technologie Onderhoudsvriendelijk, aangezien water- en vuilwerend Verhoogd weerstandsvermogen ook tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmel en microorganismen Reeds na ca. 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar Voor alle soorten keramiek alsook voor verkleuringsgevoelig natuursteen door hoge kristallijne waterbinding Voor voegbreedten van 1 tot 10 mm Zeer scheurbestendig (CG2 WA) Hoge kristallijne waterbinding Binnen en buiten

Sopro DF 20® DesignVoeg Flex Breed 2–20 mm

Duurzaam, mooi en hygiënisch.

Vrij van kalksluier en een gelijkmatige kleurglans door de bewezen Sopro OPZ®-Technologie Speciaal voor balkons en terrassen, omdat hij vorstzeker is en bestand tegen hoge druk reinigers** Cementgebonden, flexibele voegmortel voor voegbreedten van 2 – 20 mm Zeer scheurvast (CG2 WA Gemakkelijk te reinigen; water- en vuilwerend Ook verhoogde weerstand tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmels en micro-organismen Ideaal voor steengoed en keramiek Hoge kristallijne waterbinding Reeds na 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar

Met Sopro Glitter te veredelen *in vergelijking met traditionele cementgebonden Sopro voegmortels bij huishoudelijke toepassing. **Normale huishoudelijke hoge druk reinigers

dertvorming hin l ver imme sch

erming besch gde reinigers* hoo zure r e v gen te

en terwa

vuilwerend

bestand er en ig zek gedrukrein ers** o rst vo gen h e t

en rvrij luie ns lks ka urgla kle

Sopro Nederland BV · Kruyderlaan 21a · NL - 3431 Nieuwegein Telefoon +31 (0)30 60 50 214 · Telefax +31 (0)30 60 50 896 · www.soprobv.nl

dertvorming hin l ver imme h c s

rvrij luie ns lks ka urgla kle

en

en terwa

vuilwerend

escherming de breinigers* oog re h u r z ve gen te

januari 2015

Ik ben geen tegelzetter, maar...

In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl ! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

‘Ik heb nooit problemen, dus ik netwerk niet’ We zijn weer gestart met een ledenwervingscampagne. Merkt u als het goed is niets van – al kan het altijd gebeuren dat ons ‘Belbureau’ per ongeluk uw bedrijf benadert met de vraag of u lid wilt worden: in geautomatiseerde bestanden van ongeveer 10.000 records kan altijd iets verkeerd gaan.

Zeker wanneer uw bedrijf onder meer namen opereert. Op voorhand onze excuses daarvoor… Maar we hopen op uw begrip. En we doen ons best om zulke fouten te vermijden.

Met welk aanbod bellen we? We vertalen natuurlijk het aanbod – het zijn immers zware tijden, en wie zit er te wachten op extra kosten? – meteen in keiharde winst. En dat is ook behoorlijk eenvoudig: een flink percentage van de leden verdient gewoon zijn abonnementsgeld terug met de verzekeringen, technisch advies, juridisch advies, kortingen op een aantal trainingen van de BOVATIN Academie. En straks alleen voor BOVATIN-leden, het ‘BOVATIN Meestertegelzetterschap’, plus nu de campagne waarmee we de tegel en ook de BOVATIN-leden promoten. En u ontvangt de BOVATINfo, het Jaarboekje, iedere maand een nieuwsbrief op maat voor uw bedrijf. En tijdens de vorige campagne hebben we zo heel wat nieuwe leden mogen verwelkomen.

En toch… al verdient u uw lidmaatschap misschien wel drievoudig terug, de belangrijkste waarde van het lidmaatschap van deze brancheorganisatie is misschien wel een heel andere. Lastig in euro’s uit te drukken. Maar ik heb twee type voorbeelden: ik

spreek natuurlijk ook wel eens niet-leden, die helemaal niet geïnteresseerd zijn in nieuwe technieken, en ook niet in juridisch advies. Kent u die zinnetjes, ‘Ik doe het al jaren zo’, en vooral ‘Ik heb nooit problemen’? Ik verwijs voor het gemak even naar het artikel over de heren Glaudis en Rupert, elders in dit blad.

En naar de resultaten van de problemen die niemand heeft, maar waar technisch Ton Borrenbergs toch regelmatig tegen aan loopt. Ik ken inmiddels ook al de nodige aannemers die door één inschattingsfout hun bedrijf (en soms zelfs hun huis en hun pensioenvoorziening) kwijtraakten. Na één fout blijkt namelijk vaak dat in de totale bedrijfsvoering een aantal zaken niet goed geregeld waren: geen goede afspraken/ contracten, als gevolg van een VOF-constructie volledige aansprakelijkheid, en ga zo maar door.

Het tweede voorbeeld: al eerder schreef ik eens over de noodzaak van netwerken, ook in de tegelbranche.

En ik kom er steeds meer achter dat BOVATIN zo’n netwerk is – en dat dat misschien wel de grootste waarde van BOVATIN is. Een netwerk van kennis, een netwerk van mensen, van bedrijven. Veel belangrijker dan die voor een boekhouder prettig ‘meetbare’ financiële voordelen van het lidmaatschap, de nieuwsbrief en het blad. Op de jaardag, de regiobijeenkomsten en – u komt toch ook? - de Bouwbeurs loop je uiteindelijk tegen werk aan. En tegen iemand die je iets vertelt waar je je leven lang voordeel van gaat hebben. Ik weet dat, want ik heb ook zo mijn netwerken. En u? Maakt u alleen meters, of ook vrienden? Haalt u alles uit dit netwerk? Blader eens wat BOVATINfo’s door, en u kunt bijna per persoon uitrekenen wat de leden verdiend hebben die tijd ■ hebben gestoken in dat BOVATIN-netwerk…

55

G N I HUW

C S R A WA

T O T N E EID CTIE! L N A K K EP-REDU I U R B GE UZE BIC SERIE

Extreem geschikt voor het verlijmen van grootformaten Extreem witte kleur

| Let´s stick together | www.schoenox.nl |

N

E

Extreem comfortabele, standvaste dispersielijm met lange open tijd

DIN

de extreme SCHÖNOX TLX |

D2

TE

ens lg

test vo ge

| Zó gemakkelijk verwerkt

12004

I I I

januari 2015

Nieuw jaar, nieuwe kansen, nieuwe verzekering?

In de BOVATINfo heeft u al diverse artikelen kunnen lezen van BOVATIN Verzekeringsdienst: dé verzekeringsdienst voor de leden van BOVATIN. Samen met BOVATIN ontwikkelen wij specifieke verzekeringen voor de tegelbranche. Deze verzekeringen hebben uitgebreide dekkingen en zeer scherpe premies.

Maakt u nog geen gebruik van dit ledenvoordeel? Laat dan snel een gratis verzekeringscheck uitvoeren!

Verzekeringsaanbod BOVATIN Verzekeringsdienst heeft een zeer divers aanbod van verzekeringen, waarmee u alle risico’s die u loopt goed afschermt.

Zo kunt u via ons onder andere de CAR-verzekering en een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering afsluiten. Of kies voor ons Zekerheidspakket, dat bestaat uit de volgende verzekeringen: ✔ Opstal ✔ Goederen & inventaris ✔ Huurdersbelang ✔ Bedrijfsschade ✔ Reconstructiekosten

Gratis verzekeringscheck Wij nemen graag, geheel vrijblijvend, uw verzekeringspakket door om te bekijken wat u kunt besparen op uw verzekeringen. Stuur een kopie van uw polissen naar info@bovatinverzekeringsdienst.nl of stuur deze op naar BOVATIN Verzekeringsdienst, antwoordnummer 90172, 3009 VB Rotterdam. Een postzegel is niet nodig.

Wij maken een analyse van uw huidige verzekeringen en kijken direct hoeveel u kunt besparen. Op deze manier kunt u geld besparen zonder dat u daar zelf veel moeite voor hoeft te doen!

Daarnaast kunt u via BOVATIN Verzekeringsdienst al uw overige zakelijke en privéverzekeringen onderbrengen. Deze laatste sluit u gemakkelijk online via www.bovatinverzekeringsdienst.nl.

Heeft u nog vragen? Dan kunt u ook altijd telefonisch contact met ons opnemen: 010 – 288 44 44. ■

Uw verzekeringen goed en voordelig geregeld

www.bovatinverzekeringsdienst.nl

✔ Exclusief: voor leden van BOVATIN. ✔ Experts: wij hebben jarenlange ervaring in de tegelzetterbranche. ✔ Besparing: oplopend tot 40% op uw verzekeringspremie. ✔ Gemak: Harry Hentenaar is uw persoonlijke accountmanager die u advies geeft en al uw vragen beantwoordt. Ook kunt u online uw schade melden en heeft u een online overzicht van uw verzekeringen. ✔ Overstapservice: wij zeggen de oude verzekeringen voor u op en regelen alles eromheen.

57

58

BOVATINFO

Secretariaat

Afdelingssecretariaten

Bondsburo BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen Bezoekadres: Karel Doormanstraat 2, 7461 ER Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl website: www.bovatin.nl

Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2 1911 JA Uitgeest telefoon 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl

Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 fax (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: C.H. (Chris) van Herpen Het Erp 9, 5388 CN Nistelrode telefoon (0412) 61 16 29 mob. 06-52654912 e-mail secretaris@bovatin.nl Penningmeester: Y. (Yvonne) van der Doelen Kameren 1A, 5473 VC Heeswijk-Dinther telefoon 06-1401 4402 e-mail: penningmeester@bovatin.nl Bestuursleden: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon (030) 241 69 35 e-mail info@viktorvandebilt.nl G.C. (Iete) Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail gccremer@hotmail.com G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade telefoon (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 email g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE ALKMAAR telefoon 072-5183222 e-mail t.sterkman@svktegelwerken.nl Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920 Kalmhout België telefoon (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail juridischadvies@bovatin.nl mob. 06-20616770 Ambtelijk secretaris: G. ten Bolscher Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 Informatie betreffende keuringscommissie: BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01

Midden- en West-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop telefoon (0172) 21 60 84 fax (0172) 21 04 61 mob. 06-53281208 e-mail middenenwestnederland@bovatin.nl Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel telefoon (0416) 27 33 29 fax (0416) 27 33 29 email bovatin.afd.zuid@online.n Redactiecommissie Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 Mededelingen landelijk secretariaat B. Bekhuis Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 Techniek-Materialen-Gereedschappen P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop Tel. (0172) 21 60 84 A.M.F.J. Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7 6031HE Nederweert tel. (0495) 634095 mob. 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Redactieadres BOVATINfo Postbus 85, 7460 AB Rijssen Telefoon (0548) 538 505 Fax (0548) 538 501 e-mail redactie@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail advertenties@bovatin.nl

Nuttige info voor BOVATINleden Ledenadvies BOVATIN Bondsbureau (voorlichting) Kosteloos via telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail bondsburo@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: ■ Cordares (SFB) ■ Sociale Verzekeringen ■ CAO-bepalingen ■ Loonkosten ■ Overige verzekeringen ■ Bedrijfsschade ■ WA verzekeringen BOVATIN Bondsbureau (advies) Tarief € 70,- per uur.

Kort telefonisch advies: kosteloos Adviezen op gebied van onder andere: ■ Opstellen van een ondernemingsplan ■ Kostenbewakingssystemen ■ Financieringsplan ■ Opstellen exploitatieprognoses ■ Opvolgingsproblematiek BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur.

Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen ■ Tegels ■ Lijmen ■ Hulpmiddelen-materialen ■ Verwerkingsmethoden tel.

(0495) 634095 mob. 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl BOVATIN/BJD Advies Tarief € 70,- per uur.

Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: tzanen@hotmail.com Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): ■ Arbeidsrecht ■ Contractenrecht ■ Incasso ■ Huurkwesties ■ Soc. Verzekeringen ■ Subsidies ■ Vergunningen ■ Leasing ■ Productaansprakelijkheid ■ Juridische Doorlichting S.G.A.T. Stichting gespecialiseerde Aannemers in het verwerken van keramischeen natuursteen tegels (zie secretariaat BOVATIN) Postbus 85, 7460 AB Rijssen

stApp voor stApp naar het beste eindresultaat

Zelfs de beste tegelzetter of vloerenlegger kan wel eens een goed advies gebruiken. Forbo Eurocol biedt u daarom nu de Tegelklus App, zodat u onze vertrouwde adviezen voortaan ook online beschikbaar heeft.

De Tegelklus App Het juiste advies en de juiste producten bij elke klus • meer dan 800 stap-voor-stap adviezen • overzicht van de benodigde producten • het adres van het dichtstbijzijnde verkooppunt • foto’s uploaden voor direct persoonlijk advies

Bekijk de demo op Yo uTube of download nu de Tegelklu s App vanaf Google play of de App Store

eurocol - the strong connection

www.eurocol.com

Met Kiwitz legt u de basis voor duurzame kwaliteit Voor en samen met u verzorgen we het hele traject: van de systeemadvisering, de levering van de producten, de begeleiding tijdens de verwerking tot en met de nazorg. Deze aanpak resulteert in kwalitatieve, efficiënte en duurzame oplossingen voor uiteenlopende vraagstukken in de nieuwbouw en renovatie.

Het assortiment van ruim 300 producten van KIWITZ staat garant voor een resultaat op topniveau, een samenwerking met KIWITZ resulteert altijd in de beste oplossing voor u!

Het advies- en leveringsprogramma van KIWITZ omvat: ➜ Afdichtingsproducten ➜ Tegelzettersproducten ➜ Beton- en morteltechnologie ➜ Vloer- en wandsystemen

Telefoon E-mail Internet

+31 (0)315 270 620 info@kiwitz.nl www.kiwitz.nl