BNL Magazine #2-2019

Juni 2019

Klimaatbestendig bouwen

Het nieuwe normaal

Innovatie

32 km lange stormbreker

Schep en koffiezetapparaat

Mijn beste vrienden

2 | BNL | Juni 2019 |

INHOUD

in dit nummer

6

32

JEFFREY TRUIJENS

INNOVATIE

"DIGITAAL SAMEN­ WERKEN BESPAART FAALKOSTEN"

MEEST DUURZAME WOONWIJK VAN EUROPA

>

>

BNL is het verenigings­magazine van Bouwend Nederland.

EN VERDER ...

In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden.

De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden.

Wilt u reageren? Stuur een mail aan: a.nieuwenhuis@bouwendnederland.nl.

4

BOUW IN BEELD

10

WET KWALITEITSBORGING

12

STARTMOTOR

14

INSTROOM

17

AWVN INNOVATIETROFEE

18

VEILIGHEID BOUWSPRAAK

20 Omslag: De drijvende woonwijk in Amsterdam | Foto: Isabel Nabuurs

WOONDEALS

21

WONINGMARKT PRODUCTIE IN CIJFERS

22

DAG VAN DE BOUW

COLUMN | Juni 2019 | BNL | 3

VAN DE VOORZITTER

MEER BOUWEN EN ONDERHOUDEN

36

"DE CRISIS: HET BESTE WAT ONS IS OVERKOMEN" JAN MAATKAMP

>

In aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen sprak ik veel lijsttrekkers. De belangrijkste oproep was: maak werk van voldoende plancapaciteit en zorg voor een goed onderhouden infrastructuur. Of dit zijn vruchten afwerpt, blijkt als alle coalities gevormd zijn. We maken per provincie een analyse om te zien in hoeverre onze aanbevelingen zijn overgenomen in de coalitieakkoorden.

De cijfers uit het EIB-rapport van vorige maand bevestigen wat wij al lang roepen. Bijna alle provincies bouwen structureel te weinig huizen. Van de benodigde 450.000 woningen tot 2024 kan maar 70 procent gebouwd worden.

24

INNOVATIE XBLOCPLUS

27

REGIOKATERN

In groeigebieden ligt dat zelfs onder de 60 procent. Ondanks goede ambities van minister Ollongren, blijf ik erop hameren dat er snel meer concrete bouwplannen moeten komen.

In papier kun je niet wonen. De samenwerking tussen decentrale beslissers moet hiervoor echt beter.

35

Daarnaast loopt het uitgestelde en achterstallige onder-

39

kosten door een onverwachte afsluiting van belangrijke

10 MANAGEMENTVRAGEN AAN…

houd aan onze infrastructuur enorm op. De overlast en

ADVIES

oever­verbindingen zijn enorm. Steden raken onbereikbaar en

VAKGROEPEN

zoek dat Sweco voor ons deed. De Algemene Rekenkamer

COLUMN PETER GLAS

stallig onderhoud. Het is nu zaak om snel met minister

ADVIESCOMMISSIE TGB

Tot slot kijk ik met trots terug op de 14e editie van de Dag

ONMISBAAR

jaar, lieten we aan het grote publiek zien welke mooie

VERENIGING

vindt u een mooie fotoreportage.

BNL IN DE MEDIA

MAXIME VERHAGEN

41 43 44 45 47 53

reistijd kan vier keer zo lang worden. Dit blijkt uit recent onderomschreef het als een boeggolf aan uitgesteld en achterVan Nieuwenhuizen een realistische planning te maken.

van de Bouw. Op ruim 140 bouwplaatsen, meer dan vorig bouw- en infraprojecten u maakt. Verderop in dit nummer

Na 45 jaar was het beton van de rioolwater­zuivering ’s-Hertogenbosch toe aan vernieuwing. In 2015 is daarom gestart met een grondige renovatie van de zuiveringstanks en zijn er drie tanks en een slibgebouw bijgebouwd. Door het innovatieve ontwerp is het ruimtebeslag op de zuivering beperkt, het energieverbruik relatief laag en wordt het gezuiverde rioolwater nog schoner. Dat is goed voor de Dieze en de Maas, waar het water uiteindelijk in stroomt. Ook zijn installaties gebouwd en gerenoveerd voor de productie van groen biogas uit rioolwater. Dit biogas is voor de Heineken Brouwerij in ’s-Hertogenbosch en de vuilniswagens van de Afvalstoffendienst rijden erop.

Foto | John Sondeyker

RIOOLWATERZUIVERING ’S-HERTOGENBOSCH

OPDRACHTGEVER

BUDGET

WATERSCHAP AA EN MAAS

65 MILJOEN EURO

UITVOERDER

OPLEVERING

AANNEMERSCOMBINATIE BESIX-HEGEMAN

Q4 2019

6 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Berber Bijma

DIGITALISERING

Veel bouw- en infrabedrijven zijn bezig met

Zie dat maar eens voor elkaar te krijgen als je met

Dat zijn allemaal werelden op zich met elk hun

digitalisering, maar de onderlinge uitwisseling

een serie partners hebt samengewerkt, ieder met

eigen taal en hun eigen digitale systemen. Het

van digitale gegevens hapert nog weleens.

een eigen digitaal systeem.”

is een ingewikkelde klus om te werken aan één

Met de ondertekening van de DigiDealGO

taal en soepele onderlinge uitwisseling. Maar een

hebben 37 organisaties in april het startsein

EÉN DIGITALE TAAL

bouwsector die niet kan borgen dat data vloeiend

gegeven voor het vloeiend uitwisselen van data

Kortom: de behoefte aan een vloeiende uitwisse­

uitgewisseld kunnen worden, schiet zichzelf in de

in de hele bouwketen. “Digitalisering is een

ling van data, is groot. Dat is precies waarom

voet. Digitalisering is een gegeven, dus laten we

gegeven, dus laten we dan zorgen dat we zélf

37 partijen in april de Digitaliserings Deal

zorgen dat we niet alleen op bedrijfs- maar ook

aan het stuur zitten.”

Gebouwde Omgeving (DigiDealGO) ondertekenden.

op sectorniveau zélf aan het stuur zitten.”

“Niet alleen tussen marktpartijen als architecten, Loopt de bouwsector achter met digitaliseren?

aannemers en installateurs moet er soepele

Ja en nee, zegt Paul Schumacher, adviseur bij

uitwisseling van digitale informatie zijn, maar

Bouwend Nederland. “Al jarenlang investeren

ook met overheden, opdrachtgevers en inter­

bouwbedrijven miljoenen euro’s in digitalisering.

mediaire organisaties als kennisinstellingen of

Er zijn koplopers, veel bedrijven die de kat uit

het Kadaster.

de boom kijken en een groep die nog niet met digitalisering bezig is. De actieve bedrijven zijn aan de slag met digitalisering in hun eigen bedrijf.

Ieder maakt daarbij verschillende keuzes. Dat bemoeilijkt het onderling uitwisselen van data.

Dat wordt steeds meer een knelpunt omdat bij een bouwproject nu eenmaal meerdere partijen betrokken zijn die informatie met elkaar delen.”

TOTAAL DATAPAKKET Door die moeizame uitwisseling van data gaat er heel wat potentiële efficiencywinst verloren, stelt Schumacher. “Bovendien: opdrachtgevers zullen in de nabije toekomst steeds vaker vragen om een digitaal bestand met alle data van het bouwwerk.

DIGIDEALGO:

VAART MAKEN MET DIGITALISERING IN DE HELE KETEN

DIGITALISERING | Juni 2019 | BNL | 7

Foto | René van den Burg, Josine Voogt

DIGITEAM

HOE GEDIGITALISEERD BENT U?

Partijen uit de hele bouwketen, waaronder

Dit voorjaar verscheen het onderzoeksrapport

Bouwend Nederland, het Rijksvastgoedbedrijf,

Onderweg naar een Digitale Bouw, gemaakt in

FAALKOSTEN”

Rijkswaterstaat, Techniek Nederland, BNA, TNO

opdracht van Bouwend Nederland. Onderzocht

Voor de bouw van appartementencomplex

en enkele grote gemeenten hebben hun hand­

werd onder meer hoe gedigitaliseerd bouw­

Pontsteiger in de Amsterdamse houthavens

tekening onder de DigiDealGO gezet. Schumacher:

bedrijven zijn en in hoeverre ze daarvoor open-

werkten alle betrokken partijen intensief

“Binnenkort haken de provincies aan en we

staan. Daaruit kwamen de volgende percentages

samen met BIM (Bouw Informatie Model).

verwachten nog meer ondertekenaars de

naar voren:

“BIM is veel meer dan een digitale techniek

komende jaren.”

“DIGITAAL SAMENWERKEN BESPAART

om 3D-modellen te maken”, vertelt Jeffrey 31,3% Matig gedigitaliseerde welwillende

Truijens, informatie- en procescoördinator bij ons werkproces en de manier waarop we met

de uitwerking van de deal. Daarbij gaat het

21,2% Matig gedigitaliseerde ‘non-believer’

om complexe thema’s als toegankelijkheid en

15,5%

Het zogenoemde Digiteam, waar Schumacher deel van uitmaakt, buigt zich momenteel over

­eigenaarschap van data en het gemeenschap­ pelijk gebruik van open standaarden. “Uitgangs­

Kartrekker

Dura Vermeer Bouw Midden West. “BIM heeft anderen samenwerken, de afgelopen jaren grondig veranderd.”

13,4%

punt is dat we eerst kijken wat er al is op het

Achterblijver

gebied van digitalisering en hoe we dat efficiënt

11,0% Niet-gedigitaliseerde welwillende

Voor de bouw van de Pontsteiger werd BIM al

7,6% Gedigitaliseerde ‘non-believer’

Vermeer en De Nijs om sneller dan gewoonlijk

kunnen gebruiken of doorontwikkelen. De DigiDealGO is niet bedoeld om nieuwe systemen van bovenaf op te leggen, maar als een soort onderlegger die bestaande systemen met elkaar

VERSNELLING in de aanloopfase gebruikt door bouwers Dura een omgevingsvergunning aan te vragen. “We konden snel met een integraal ontwerp komen”.

verbindt. Uiteindelijk moet ieder bedrijf z’n eigen

Het rapport kunt u downloaden via

In de technische uitwerking werd BIM vervol­

keuzes kunnen blijven maken én zich met die

bouwendnederland.nl/digitale-bouw

gens gebruikt om de plannen ‘tot in detail uit

onderlegger moeiteloos kunnen verbinden met

te engineeren’ samen met onderaannemers en

andere partijen.”

andere betrokkenen, vertelt Jeffrey Truijens. “We wilden zoveel mogelijk off site bouwen en ter

Bouwend Nederland ondersteunt tegelijk de eigen

plekke in korte tijd in elkaar hijsen. Dat vraagt

leden in hun digitaliseringswensen. “Met onze

in de voorbereiding veel tijd en energie van

Ledengroep Digitalisering, waarin koplopers zich

alle partijen.” In de laatste fase betaalde

verenigd hebben, ontwikkelen we programma’s

dat zich uit: de twee woontorens en de

en activiteiten om alle leden te ondersteunen. Zo

tussenliggende brug – met daarin ook

leggen we stap voor stap de verbinding tussen

appartementen – bleken feilloos in elkaar

een deal die nu nog voor velen abstract is en de praktijk van iedere dag.”

•

Meer informatie bouwendnederland.nl/digidealgo bouwendnederland.nl/bouwagenda bouwendnederland.nl/digitale-bouw Contactpersoon Paul Schumacher Adviseur Beleid & Vereniging p.schumacher@bouwendnederland.nl

te passen. >

DIGITALISERING | Juni 2019 | BNL | 9

VERVOLG DIGIDEALGO

B E T E R VO O R B E R E I D

CREATIEF DENKEN

Intensief digitaal samenwerken had al vanaf

“DIGITALISERING ZORGT VOOR EEN EFFICIËNT EN INTEGER PROCES”

Digitalisering betekent dus ook professionalisering

de eerste fase voordelen. Truijens: “Door te

De overdrachtsmomenten in een bouwproces

en betere communicatie en samenwerking, zegt

werken met 3D-modellen kunnen ook mensen

– dáár gaat tijd, energie en geld verloren, zegt

Martinus. “Door een bouwproces te digitaliseren,

die technisch minder onderlegd zijn, betrokken

Albert Martinus, directeur van bouwbedrijf

zorg je voor oplossingen bij integrale processen

worden. Je kunt dus bredere kennis invliegen. Het

Lindeloof uit Hellevoetsluis. Dat is een van de

die voor het menselijk brein lastig te bevatten zijn.

gehele proces heeft waarschijnlijk niet veel korter

problemen die digitalisering kan oplossen. Een

We vergaderen nu vaak oeverloos over allerlei

geduurd dan bij traditionele bouw het geval was

mooi voorbeeld vindt hij het bouwrijp maken

bouwgerelateerde misvattingen binnen projecten

geweest, maar we beheersten dat proces wel

van een stuk grond in Hellevoetsluis, bedoeld

en fouten van anderen. Als we gaan digitaliseren,

beter. Door met BIM als het ware ‘voor te denken’,

voor de bouw van een school en een zwembad.

kunnen we onze eigen denkkracht gebruiken

waren er tijdens de bouw nauwelijks faalkosten.”

“Wij hebben met BIM het hele proces tot

voor creativiteit – dáár zit onze toegevoegde

in detail in kaart gebracht. Dat scheelt al

waarde.” Ook de transparantie van een digitale

AND THE WINNER IS…

tijdens het bouwrijp maken, want je kunt

omgeving heeft volgens Martinus grote voordelen.

De Pontsteiger won de internationale BIM-award

bijvoorbeeld veel efficiënter grond afvoeren

“Digitalisering dwingt integriteit af, want iedereen

2018 in de categorie Construction. Het enthou-

en de juiste mensen en middelen op de juiste

kan meekijken. Dat is ook goed voor het imago

siasme over BIM was zo groot dat Dura Vermeer

momenten inschakelen. Iedereen heeft inzicht

van de sector.”

inmiddels bij alle projecten – eerder dan gepland

in dezelfde gegevens, dus misverstanden

– met BIM werkt. “Dat is fijn, maar digitalisering

tijdens overdrachtsmomenten zijn er niet. Die

GROTE VEERKRACHT

is meer dan BIM en wij zien dat er nog veel

informatie is vervolgens waardevol voor de

Van de DigiDealGO heeft hij grote verwachtingen.

verbetering mogelijk is in de bouw”, zegt Truijens.

hele levenscyclus: wat voor riolering ligt er,

“Er ligt een mooie deal, nu moeten we met

“Niet iedereen maakt werk van digitalisering. Daar

waar is nog ruimte voor kabels en leidingen,

elkaar aan de slag. In de Drechtstedenregio en de

lopen wij als netwerkspeler tegenaan: we zien dat

welke grondsoort ligt waar? Nu moeten er vaak

Metropoolregio Rotterdam-Den Haag doen we

partijen vaak op elkaar wachten. Wij hopen dat de

steeds weer proefsleuven worden gegraven.

dat al, met regio-ingenieurs, gemeenten, bouw­

DigiDealGO ook de achterblijvers pusht om werk

Wij hebben voor dit project in één keer alles

bedrijven en allerlei andere partijen, waaronder

te maken van digitalisering. Want digitalisering is

goed vastgelegd.”

het BIM-loket. De hele keten komt in beweging.

een basisvoorwaarde, geen luxe.”

De Nederlandse bouw- en infrasector loopt achter op het gebied van digitalisering, maar we zijn een veerkrachtig volk. Laten we een fikse inhaalslag maken.”

•

10 | BNL | Juni 2019 |

WET KWALITEITSBORGING

WET KWALITEITSBORGING STAAT OP VERZWAKT FUNDAMENT

MISSCHIEN MEER KWALITEIT, MAAR ZEKER MEER PAPIERWERK

De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (WKB), die in mei 2019 werd aangenomen, zal de bouw flink opschudden. Waarschijnlijk in positieve zin, want wie kan er nu tegen het streven naar betere ketenbeheersing en hogere bouwkwaliteit zijn? Maar de wet heeft veel open einden. En wie gaat er opdraaien voor de onvermijdelijke kostenverhogingen?

De wet draagt de sporen van een lang politiek traject met veel zichtbare reparaties aan het wegdek. Oorspronkelijk (sinds 2011) stonden vooral privatisering van het toezicht (einde papieren toezicht door Bouw en Woningtoezicht), verhoging van de bouwkwaliteit, verlaging van faalkosten en leges op de rol. De wet is weliswaar door de Eerste Kamer aangenomen, maar de minister beslist in 2020 of de wet in 2021 concreet in werking wordt gesteld. Als tenminste in de tussentijd voldoende evaluatiemateriaal is verzameld dat ‘bewijst’ dat de wet in de praktijk werkt.

“As built” principe Voortaan wordt er binnen de omgevingsvergunning alleen nog gebouwd volgens het “as built” principe. Dit betekent dat de opdrachtgever/koper exact krijgt wat de ontwerper

WET KWALITEITSBORGING | Juni 2019 | BNL | 11

Tekst | Hans Smit

of architect heeft verkocht. De materialen die in het bestek

WAT VINDT BOUWEND NEDERLAND?

staan worden door de aannemer, maar ook door de

Bouwend Nederland heeft de uitgangspunten van de wet

­toeleverancier, installateur of afwerker toegepast. Alles wordt

oorspronkelijk gesteund, maar de vele amendementen

nauwkeurig geregistreerd in een dossier.

hebben het karakter van de wet te veel aangetast om die

Ketenregie

steun nu nog onvoorwaardelijk te kunnen geven.

De aannemer (opdrachtnemer) is de ketenregissseur van het

Een punt van zorg is bijvoorbeeld de tijdlijn. Het zelfstandig

gehele bouwproces. Hij maakt vooraf een risicoanalyse van

bestuursorgaan (zbo) dat moet zorgen voor gecertificeerde

het project en deelt het in een zogenoemde gevolgklasse in:

kwaliteitsinstrumenten en opgeleide kwaliteitsborgers moet

van een woning, een eenvoudig bedrijfsgebouw (klasse 1), via

nog geheel in de steigers worden gezet. Het is dus de vraag

bijvoorbeeld een schoolgebouw of fietsbrug (klasse 2) tot aan

of het borgen van de gewenste kwaliteit wel professioneel zal

een voetbalstadion (klasse 3).

kunnen verlopen tot het evaluatiemoment van juli volgend

Opleverdossier

jaar.

Tegelijk kiest de aannemer de methode (‘het instrument’)

De aannemer krijgt wel erg makkelijk aansprakelijkheid op

waarmee hij gaat registreren dat hij precies zal bouwen wat

zijn bordje geschoven, vindt Bouwend Nederland. Omdat

is beloofd. Dit instrument is gecertificeerde software of een

andere bij de bouw betrokken partijen hun aansprakelijkheid

app, waarmee precies kan worden vastgelegd wie, wanneer,

wel flink mogen beperken, wordt het voor opdrachtgevers

welk materiaal of welke dienst aan het bouwwerk heeft

nog aantrekkelijker om de aannemer proberen aan te spreken

toegevoegd. Alles wat gebeurt, wordt via het instrument

voor fouten van door henzelf ingehuurde adviseurs. De vrees

geregistreerd in een opleverdossier dat straks het fundament

is gerechtvaardigd dat hier het gewenste dejuridiseren van de

van de oplevering (en garantie) wordt.

bouw in zijn algemeenheid niet wordt geholpen.

Borging

De wens van kostenbesparing en vereenvoudiging is uit

Naast het instrument wordt een gecertificeerde kwali-

beeld verdwenen. De gemeentelijke dienst Bouw en Woning-

teitsborger aangesteld. Bij particuliere (ver)nieuwbouw zal

toezicht blijft in uitgeklede vorm toch de eindbeslisser. De

de aannemer vaak zo’n controleur aanstellen. Bij andere

taak­verdeling tussen BWT en de kwaliteitsborger is diffuus en

projecten kan de architect of opdrachtgever dit doen. Dit

van lastenverlichting is geen sprake door de toevoeging van

bureau of persoon controleert de aannemer tijdens het

een uitvoeringslaag (kwaliteitsborger) en de administratieve

bouwproces. De controleur kan de aannemer dwingen zaken

lasten (opleverdossier).

te herstellen als wordt afgeweken van het oorspronkelijke bouwplan. Bij een conflict kan de gemeente als handhaver, op

Bouwend Nederland komt voor de leden met een breed

verzoek van de kwaliteitsborger - maar ook op eigen initiatief,

opgezet informatieoffensief, dat bestaat uit webinars

na een (ongevraagde) controle! - de bouw stilleggen.

(na de bouwvak), bijeenkomsten in de regio’s en bijvoor-

Goedkeuring BWT

beeld door het voorbereiden van modelovereenkomsten tussen aannemer en (toe)leveranciers. Ook komt er online

Tien dagen voor ingebruikname overlegt de aannemer het

een zelfscan beschikbaar, zodat elke bouwondernemer kan

opleverdossier én een garantieverklaring aan Bouw en

inschatten waar zijn bedrijf in dit nieuwe uitdagende traject

Woningtoezicht. Deze dienst geeft uiteindelijk goedkeuring

staat.

om het bouwsel in gebruik te nemen. Als er geen goedkeuring

•

komt, moet de aannemer herstelwerk verrichten. Hiermee is voor de aannemer de kous nog lang niet af, want hij blijft twintig jaar garant staan voort de geleverde kwaliteit.

Daarnaast is hij aansprakelijk voor ieder gebrek dat bij

Meer informatie

­oplevering niet is ontdekt, tenzij het gebrek niet aan hem is

bouwendnederland.nl/kwaliteitsborging

toe te rekenen.

Contactpersoon Martijn Verwoerd Adviseur Beleid en Verenigingszaken m.verwoerd@bouwendnederland.nl

12 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Petrick de Koning

KLIMAATAKKOORD

STARTMOTOR GEEFT VERDUURZAMING WONINGEN Verduurzamen van huizen staat al jaren op de agenda van de Nederlandse woningcorporaties.

De investeringen die daarvoor nodig zijn, zijn echter wel een uitdaging.

Met 2,4 miljoen huurwoningen in beheer, is het

van het klimaatakkoord van Parijs. Het uitgangs-

volgens Norder logisch dat Aedes als branchever-

punt is inmiddels: renoveren is verduurzamen.

eniging voor woningcorporaties in Nederland

Dat vraagt echter wel fikse investeringen. Als je

aanschoof bij de Klimaattafel Gebouwde

vooroploopt, kan dat betekenen dat je, zeker in

­omgeving. Verduurzaming is voor corporaties

het begin, ook de meeste kosten draagt.”

zeker geen nieuw thema. Norder legt uit:

Met de Startmotor, onderdeel van het Ontwerp

­“Corporaties hebben van oudsher een maatschap­

CONCRETE OVERHEIDSBIJDRAGE

Klimaatakkoord, stimuleert de overheid nu de

pelijke rol en duurzaamheid is daar inmiddels

De Startmotor is volgens Norder een belang-

een integraal onderdeel van. In vergelijking met

rijke stap. Aedes, VNG, IVBN, Vastgoed Belang,

verduurzaming van de Nederlandse woning-

de commerciële partijen op de huurmarkt lopen

Bouwend Nederland, Techniek Nederland,

voorraad. Volgens Marnix Norder, voorzitter van

woningcorporaties dan ook voorop in deze

­Netbeheer Nederland, EnergieNL, OnderhoudNL

ontwikkeling.”

en de warmtebedrijven hebben de ambitie om

Aedes, is de Startmotor een kans om dit proces te versnellen. “Door nu met alle stakeholders schaalvergroting te realiseren, maken we échte slagen.”

tussen 2019 en 2022 100.000 woningen FIKSE INVESTERINGEN

­aardgasvrij te maken. Dat gebeurt onder andere

Twee jaar geleden al stelde elke corporatie een

door huizen aan te sluiten op warmtenetten

routekaart op voor verduurzaming van hun

of betere isolatie te combineren met warmte-

woningen. “Iedereen heeft nagedacht over een

pompen. De overheid draagt daar in ieder geval

bijdrage aan het behalen van de doelstellingen

500 miljoen euro aan bij.

KLIMAATAKKOORD | Juni 2019 | BNL | 13

N EEN KICKSTART van 2.000 woningen in Noord-Nederland die de komende vijf jaar verduurzaamd worden.

Zo’n meerjarige opdracht geeft zekerheid over een langere periode. In de huidige hausse heeft dat misschien niet de prioriteit van alle bouwbedrijven, maar in een cyclische markt is het verstandig om vooruit te kijken.”

INNOVATIE UITLOKKEN De aanbesteding van grotere projecten lokt volgens Norder ook innovatie uit. “Het is de uitdaging om de bouwprocessen nog slimmer, sneller en efficiënter te maken. Daardoor dalen uiteindelijk ook de kosten. Dat kan zowel binnen de bouwsector als daarbuiten. Door nauw samen te werken met bijvoorbeeld installateurs of leveranciers van isolatie en warmtepompen krijgt verduurzaming de benodigde impuls. Dat hoeft overigens niet alleen op nationaal niveau, ook AAN DE SLAG

regionaal kunnen we daarin meters maken.”

Norder: “Door nu de krachten te bundelen, en in één keer veel huizen aan te pakken, kunnen we de

KWALITEIT BORGEN

benodigde schaalgrootte realiseren. De Startmotor

Intensievere samenwerking tussen opdrachtgevers

is een goede impuls en een tegemoetkoming in de

en opdrachtnemers is volgens Norder een succes-

kosten die we als corporaties maken. Maar dan

factor. “Als corporaties moeten we zo duidelijk

moet deze wel gaan draaien. De tijd van praten

mogelijk zijn over de uitvraag. Het is aan de bouw-

is voorbij. Laten we aan de slag gaan. Ook als

sector om het bouwproces zo goed mogelijk in te

dat betekent dat de wet- en regelgeving nog niet

richten. Zo daalt de kans op faalkosten, waarmee

helemaal klaar is. ‘Ja, maar…’ is geen optie meer.

een onnodige kostenpost verdwijnt.”

De tijd dringt.”

De nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het

"Als je vooroploopt, kan dat betekenen dat je, zeker in het begin, ook de meeste kosten draagt."

bouwen zorgt in ieder geval voor meer duidelijkheid in de aansprakelijkheid en verbetering van de bouwkwaliteit. Norder: “Verantwoordelijkheden zijn duidelijker vastgelegd en er is een goed kader

"Ja, maar…’ is geen optie meer.

De tijd dringt."

voor samenwerking. De herziening van het huidige stelsel maakt de relaties tussen opdrachtgever en de bouwende partijen evenwichtiger. Het resul-

AANBESTEDINGEN BUNDELEN

taat is een beter proces en een betere kwaliteit.”

Het creëren van de benodigde schaal is van belang om de kosten per huis te verlagen en inno-

ACTIEVE ROL PAKKEN

vatie te stimuleren. Dat vraagt op verschillende

Volgens Norder geeft de Startmotor de verduur-

manieren samenwerking tussen de betrokken

zaming van de woningvoorraad een noodza-

partijen. “Het is bijvoorbeeld verstandig als

kelijke impuls. “Het is wel van belang dat alle

Meer informatie

corporaties hun aanbestedingen zoveel mogelijk

stakeholders, waaronder BNL, een actieve rol

bouwendnederland.nl/klimaatakkoord

bundelen. Dat levert niet alleen een betere prijs

pakken. Alleen door samen te werken kunnen

www.klimaatakkoord.nl

voor de corporaties op. Ook de bouwsector krijgt

we de klimaatdoelen invullen. De Startmoter

zo de zekerheid om te kunnen investeren en

geeft de kickstart om het onderliggende proces te

innoveren.”

versnellen en zo soepel mogelijk te laten verlopen.

Als voorbeeld noemt Norder een aanbesteding

Daar profiteren we allemaal van.”

•

Contactpersoon Helen Visser Programmamanager Duurzaamheid h.visser@bouwendnederland.nl

14 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Brenda van Olphen

INSTROOM

ZIJ-INSTROMERS ZIEN KANSEN IN DE BOUW

"SCHEP EN KOFFIEAPPARAAT Het gaat goed met Max Falter (24). De zij-instromer deed dit voorjaar mee met het zesdelige RTL-programma ‘Je gaat het maken’. Hierin mocht hij ontdekken of de bouw iets voor hem was. Siers nodigde hem uit om een dag mee te lopen. Dat beviel van beide kanten zo goed, dat Falter via SPG

Onderwijs

Infratechniek Nederland, dochterstichting van GOA Leidingtechniek, bij

Falter werkt vier dagen in de week en gaat één dag naar

Siers geplaatst is met een tweejarig BBL-opleidingscontract. Falter is in

school. De BBL-opleiding volgt hij in Nieuwegein via GOA

april ook direct gestart met de BBL-opleiding monteur laagspanningsdis-

Leidingtechniek. Zij faciliteren de combinatie van leren en

tributie via GOA Leidingtechiek bij het ROC van Amsterdam.

werken (BBL) in de ondergrondse infratechniek. GOA heeft in Nederland vijf opleidingslocaties waar in totaal zo’n

“Het is een geweldige ervaring geweest”, vertekt Falter. “Het

250 leerlingen zich bekwamen aangaande hun loopbaan

werk bleek precies te zijn wat ik wilde.” Dat hij op deze manier

in de ondergrondse infratechniek, een apart onderdeel van

aan zijn carrière in de bouw zou beginnen, had hij nooit

de bouwsector. Falter is hier één van de vele zij-instromers.

kunnen bedenken. Familie zag de oproep voorbijkomen en

Leerwegcoördinator Herman Bakhuisen: “Momenteel hebben

tipte Falter, die zich aanmeldde. “Twee weken later werd ik

wij ongeveer 140 leerlingen bij ons (SPG Infratechniek

gebeld. Of ik op sollicitatiegesprek wilde komen. Daarna was

Nederland) in loondienst. Ze komen geregeld uit een andere

ik één van de kandidaten in het programma.” Zelf kijkt Falter

beroepsgroep. Er is er zelfs één die kok is geweest. Je ziet dat

eigenlijk nooit televisie, maar de impact daarvan bevalt hem

zij graag een erkend diploma willen behalen in een branche

wel. “Ik word herkend in de bouw- en infrawereld ja”, lacht hij.

met een positief arbeidsperspectief. Vele zij-instromers kiezen

“Het mooiste was nog toen ik mee mocht naar een voetbal-

daarom bewust voor de ondergrondse infratechniek. Dat, en

wedstrijd. Hier waren allemaal mensen van Siers. Ik stelde mij

zeker ook onze werving en selectie en onze leerlingbegeleiding,

keurig voor aan allen, maar ze wisten allemaal al wie ik was!”

maakt dat ruim 95 procent het benodigde vakdiploma

60.000 (ZIJ-)INSTROMERS GEZOCHT

Op dit moment worden meer opdrachten aangenomen dan uitgezet. De bouwsector heeft te maken met een enorm een personeelstekort.

Nu blijkt uit cijfers van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) dat niet 53.000 mensen, maar 60.000 nodig zijn.

INSTROOM | Juni 2019 | BNL | 15

ZIJN JE BESTE VRIENDEN" behaalt met een positief eindresultaat. Max is daar geen uitzondering op. Hij heeft een goed stel hersens en is gemotiveerd. Daarbij is het onder andere ook belangrijk dat je op tijd kan opstaan, goed kunt en wil samenwerken, in allerlei weer en wind wil werken en dat je tegen een stootje kunt.

Daarbij is de schep vaak je grootste vriend.”

Praktijk Falter werkt vier dagen bij Siers. Dit bedrijf heeft ongeveer 1.200 man personeel en zo’n 30 BBL-leerlingen. Het werkgebied is in Midden-Nederland: van Rotterdam tot aan Enschede en van Nijmegen tot aan Almere. Zij werken met alle regionale nutsbedrijven. De vraag naar vakbekwaam personeel is momenteel erg groot. De komende jaren gaat

RTL-SERIE ‘JE GAAT HET MAKEN’

een grote groep oudgedienden met pensioen. Vooral in de

Bouwend Nederland is in 2017 een

elektrotechniek. Daarnaast kunnen ze uitvoerders, werk­

grote instroomcampagne gestart:

verantwoordelijken, engineers, tekenaars, landmeters en

Je gaat het maken in de bouw en

voorbereiders gebruiken. “De zij-instromers zijn daarom

infra. In het kader van de instroom-

van harte welkom in de branche”, zegt Dirk Jan Bronkhorst

campagne van Bouwend Nederland

Coördinator Leerlingen bij Siers. “We kunnen ze opleiden

was vanaf eind april de zesdelige

vanaf de basis en dan kunnen ze zo het vak in. Max gaf aan

tv-serie ‘Je gaat het maken’ te zien

dat hij verder wilde in deze branche. Hij wilde graag bij ons

bij RTL4.

aan de slag, omdat hij hier een goede ervaring had opgedaan.

Dat was van onze kant hetzelfde. Hij is handig, leergierig en

Bekijk de afleveringen terug op

heeft veel interesse in het vak. Wij willen hem graag een kans

jegaathetmaken.nl/televisie/.

geven. We zijn daarom meteen om de tafel met hem gaan zitten en hebben hem onder contract genomen via GOA.” Meer informatie

Volgende stap

www.jegaathetmaken.nl

De ervaringen van Falter bij Siers tot nu toe zijn louter positief.

“Het is van oorsprong een familiebedrijf en dat merk je aan alles. Dat werkt motiverend. Ze bellen als ik bijvoorbeeld een toets heb gehad om te vragen hoe het ging.” Falter moet onderaan beginnen, maar is gemotiveerd om te groeien in het ondergrondse infravak. De schep is ondertussen zijn beste vriend geworden. “En het koffieapparaat ook”, lacht hij.

Na de LS-opleiding kan Falter ervoor kiezen om via GOA verder werkend te leren en aansluitend de BBL Monteurs­ opleiding Gas, Water en Warmte te doen. Een richting die hem wel aanspreekt. Hij is al goed van start gegaan met leren: zijn eerste cijfer was een 9,5. Hij hoopt in tien maanden klaar te zijn met de opleiding. “Er zijn zoveel mogelijkheden om door te groeien en die kans wil ik met beide handen aanpakken.”

•

"Je ziet dat zij-instromers graag een diploma willen halen in een branche met een positief arbeidsperspectief"

www.bouwendnederland.nl/instroom Contactpersoon Kathelijne Koster Programmamanager Instroom k.koster@bouwendnederland.nl

Op zoek naar gekwalificeerd personeel voor uw bedrijf?

Plaats uw vacatures dan op de vacaturebank voor de bouw- en infrasector, Komindebouw.nl!

Het doel van Komindebouw.nl is het promoten van bouw, infra en techniek als aantrekkelijke arbeidsmarkt voor starters en ervaren professionals.

Alle vacatures op Komindebouw.nl komen rechtstreeks van aannemers, architecten en andere werkgevers in de sector en zijn geheel zonder tussenkomst van uitzendbureaus en/of detacheerders.

Ga voor meer informatie naar komindebouw.nl!

Tekst | Désirée van der Jagt

CAO | Juni 2019 | BNL | 17

Foto | René van den Burg

IMMENSE BOUWOPGAVE VRAAGT MODERN WERKGEVERSCHAP De bouw- en infrasector staat voor een grote

Verdiepingssessies leden

rol voor leden. Vanuit een proactieve houding

en complexe opgave: er moet veel en anders

In de afgelopen maanden is ook met zo’n 120

worden leden bevraagd en opgezocht en waar

worden gebouwd. Met het oog op die opgave

lidbedrijven uit de bouw en infra gesproken

nodig worden nieuwe samenwerkingsverbanden

werkte Bouwend Nederland de afgelopen

over wat zij belangrijke thema’s vinden voor de

gesmeed, ook buiten de eigen koepel. Dat is een

jaren aan innovatief werkgeverschap in de

komende jaren en hoe de cao volgens hen daarin

spannend proces, zeker in een vrij traditionele

sector. Met succes, want begin mei werd de

knelt of juist kan helpen. “Uit die gesprekken blijkt

sector. Bouwend Nederland voert deze vernieu-

AWVN-trofee voor vernieuwend werkgeven aan

dat onder andere duurzame inzetbaarheid een

wing stap voor stap effectief en succesvol uit.”

Bouwend Nederland uitgereikt.

hot item blijft en dat het persoonlijke budget

•

daarvoor volgens werkgevers niet altijd het Bouwend Nederland brengt al een aantal jaren

optimale middel is”, vertelt George Raessens,

VERDIEPINGSSESSIES

bestuurders en ondernemingen in de sector bijeen

vice-voorzitter van Bouwend Nederland. “Met de

Bekijk de uitkomsten van de verdiepings­sessies

om te praten over de toekomst van de bouw en

input uit deze gesprekken gaan wij de komende

met leden:

infra. Mede door die regierol groeide het besef dat

onderhandelingen in met een goed onderbouwd

bouwendnederland.nl/op-weg-naar-een-

een slagvaardige en wendbare sector vraagt om

verhaal en vele praktijkvoorbeelden. Het gesprek

nieuwe-cao

moderne arbeidsvoorwaarden. “De afgelopen jaren

tússen werkgevers tijdens de gesprekken is

zijn alle betrokkenen ervan overtuigd geraakt dat

misschien nog wel het meest waardevol gebleken.

we de gezamenlijke opgave niet oplossen als ieder

Daaruit komt naar voren welke thema’s gemeen-

in zijn eigen loopgraaf blijft zitten”, vertelt Erik

schappelijk zijn en waar de lobby van Bouwend

Meer informatie

Tierolf, manager Arbeidsvoorwaarden en Advies

Nederland zich op zou moeten richten.”

awvn.nl/awvn-trofee

handelingen in het vooruitzicht wisten we dat

Bouwend Nederland vernieuwt doordacht

de kans groot was dat we zouden vastlopen

AWVN-adviseur Lars Doyer ondersteunt Bouwend

in oude discussies. Daarom hebben we eerst

Nederland in het vernieuwen van de arbeids­

in verkennende gesprekken met de vakbonden

verhoudingen. “Veel brancheorganisaties zoeken

Contactpersoon Erik Tierolf Manager Arbeidsvoorwaarden en Advies e.tierolf@bouwendnederland.nl

onderzocht welke thema’s de belangrijkste zijn in

naar een nieuwe rol waarmee ze beter aansluiten

het cao-overleg.”

op een veranderende sector en arbeidsmarkt én

bij Bouwend Nederland. “Met de cao-onder-

andere behoeftes van de leden. Bouwend Nederland Thema’s verkennende gesprekken Als belangrijkste thema’s voor de bouwsector kwamen naar boven: de ouder wordende werknemer, de loonkostenontwikkeling en flexibiliteit in werk en arbeidstijden. Tierolf: “Doordat we de thema’s vooraf helder hadden, voorkwamen we verrassingen tijdens de onderhandelingen. En door eerst vast te stellen waar ons gemeenschappelijke belang lag , hadden we altijd iets om op terug te vallen waarover we het wél eens waren.”

Van links naar rechts: Harry van de Kraats ­(algemeen directeur AWVN), Fries Heinis ­(algemeen directeur Bouwend Nederland), ­ George Raessens, (vicevoorzitter Bouwend Nederland) en Erik Tierolf (manager Arbeids­ voorwaarden en Advies Bouwend Nederland).

vervult als brancheorganisatie een gidsende

18 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Hans Smit

VEILIGHEID

INTERNATIONAAL VEILIGER WERKEN

'BOUWSPRAAK' WORDT NIEUWE VEILIGE TAAL OP BOUWPLAATS Drie man hijsen een zware last omhoog. Een

“We hebben afgesproken dat iedereen op de

beheerst. Crombeen: ”Voorlopig is afgesproken

vierde collega grijpt ook het touw om te helpen.

bouwplaats deze Bouwspraak moet beheersen,”

dat de werkgever eindverantwoordelijk is. Hij

Als het toch niet lukt, tellen de eerste drie netjes

voegt Hans Crombeen sectorbestuurder van FNV

kan bijvoorbeeld bij de Generieke Poort Instructie

af en laten dan het touw los. De vierde verstaat

Bouw en Wonen er aan toe. Hij ziet in de praktijk

(GPI) of tijdens het start werk gesprek toetsen

het aftellen niet en zit een paar dagen thuis met

dat “Nederlands als voertaal op de bouwplaats

of iedereen de Bouwspraak onder de knie heeft.”

verbrande handen. Bouwspraak had dit incident

niet haalbaar is. Zelfs Duits of Engels is al een

Echte controle en sancties worden pas van

kunnen voorkomen.

probleem. De gemiddelde Pool spreekt geen Duits,

kracht als de Inspectie SWZ de Bouwspraak

maar ook veel Nederlanders drukken zich in een

heeft aanvaard en de woorden en gebaren zijn

vreemde taal minder makkelijk uit.”

opgenomen in de Arbo-catalogus. Tegen die tijd

Het aantal dodelijke ongelukken in de bouw stagneert op twintig personen per jaar. Er is

zal menig bouwplaats al veiliger zijn.

echter geen reden tevreden te zijn, want de bouw

SAMENWERKING

is onveiliger dan bijvoorbeeld de transport of

Raessens ziet dit ook: “Als er bijvoorbeeld een

landbouw sectoren. En er schuilt volgens de

hamer valt, wordt er 'hee' geroepen. Als iemand

EN BORDEN

Inspectie SZW nieuw gevaar in de grote hoeveel-

beneden geen gevaar herkent, kijkt hij misschien

Bouwspraak is gebaseerd op 'Riverspeak' dat in

heid nationaliteiten op de bouwplaats.

omhoog zodat hij in het gezicht getroffen kan

de internationale binnenvaart wordt gebruikt.

worden. Bouwspraak moet ervoor zorgen dat

Bij Riverspeak geven schippers en walpersoneel

iedereen na een dag werken weer gezond thuis-

elkaar in eenvoudige Engelse zinnen instructies of

In de verkennende gesprekken tijdens de voor-

komt.” Gijs Lokhorst van CNV Vakmensen vindt

waarschuwen ze elkaar voor gevaar.

bereiding van de Bouw- en Infra-cao kwam het

dat de goede samenwerking tussen bonden en

Bouwspraak heeft het Nederlands als leidende

gevaar van miscommunicatie op de bouwplaats

werkgevers “vertrouwen geeft voor de toekomst.

taal en gebruikt geen zinnen, maar eenvoudige

ter sprake tussen vertegenwoordigers van CNV,

We hebben er allemaal belang bij dat de veiligheid

woorden en gebaren zoals: 'kijk', 'jij', 'onder je' of

FNV en Bouwend Nederland. “Communicatie op

in de bouw verbetert. Dat geldt voor het persoon-

'help'. Ook kan worden aangegeven dat 112 voor

de bouwplaats is een uitdaging. Werknemers

lijk leed, maar ook voor het imago van de sector.”

politie, brandweer of ambulance moet worden

MISCOMMUNICATIE

dragen bijvoorbeeld gehoorbescherming,

SAMENSPEL VAN WOORDEN, GEBAREN

gebeld.

Nederlands is lang niet meer de enige taal op

FRISSE AANPAK

de bouwplaats en het bouwproces is complex

Lokhorst prijst de gekozen frisse aanpak: “Niet

'wegwezen' kan men elkaar in situaties van

doordat veel specialisten op dezelfde plek aan

wachten, gewoon beginnen en gaandeweg zien

gevaar op afstand waarschuwen. Een derde

het werk zijn,” zegt vicevoorzitter en onderhande-

we vanzelf de verbeterpunten ontstaan. Dit is

groep instructies gaat over persoonlijke bescher-

laar George Raessens van Bouwend Nederland:

beter dan eerst praten totdat alles in wet- en

mingsmiddelen, zoals 'gehoorbescherming op' of

“Tijdens die gesprekken hebben werkgevers en

regelgeving is verankerd. Uiteindelijk zullen we

'valbeveiliging gebruiken'.

werknemers besproken hoe de communicatie kan

natuurlijk wel tot regelgeving en handhaving

Naast de gesproken instructies en gebaren

verbeteren zodat de bouwplaats veiliger wordt.

moeten overgaan, maar nu staat allereerst de

zijn er ook borden beschikbaar die de gevaren

Partijen hebben op 15 april 2018 een afspraak

veiligheid van de mensen voorop.”

van ontvlambare stoffen, onveilige situaties of

gemaakt dat er een lijst met woorden komt die iedereen op de bouwplaats moet kennen.”

DIRECT GEBRUIKEN

Met actiegebaren als 'Stop!', 'naar beneden' of

Volandis, uitvoerder van Bouwspraak, is begin juni

Meer informatie

2019 gestart met een voorlichtingscampagne.

bouwendnederland.nl/veilig-werken

Deze lijst heet 'Bouwspraak' en bestaat uit korte,

Via de website www.bouwspraak.nl kunnen

www.volandis.nl

Nederlandstalige instructies en waarschuwingen

werknemers de woorden en gebaren alvast

Voor de instructies:

die op de bouwplaats naar elkaar geroepen

oefenen. De website is ook toegankelijk in

www.bouwspraak.nl

kunnen worden. Ook is er een set van bijbeho-

bijvoorbeeld het Duits, Engels, Pools, Turks of

rende gebaren afgesproken zoals een eenvoudig

Roemeens. Vanaf juni is Bouwspraak de standaard

'links' of 'rechts', maar ook waar­schuwingen als

op de bouwplaatsen in heel Nederland. Het is

'direct stoppen', 'bel een ambulance' of 'weg­wezen'.

de bedoeling dat straks iedereen Bouwspraak

WOORD EN GEBAAR

•

bijvoorbeeld milieugevaarlijke stoffen aangeven.

Contactpersoon Ingrid Korver Senior Communicatieadviseur i.korver@bouwendnederland.nl

VEILIGHEID | Juni 2019 | BNL | 19

1 Attentie

2 Jij daar

3 Kijk

4 Voor je

5 Achter je

6 Onder je

7 Rechts

8 Links

9 Bel Ziekenhuis

10 Bel Brandweer

11 Bel Politie

12 Stop

13 Naar Voren

14 Naar Achteren

15 Naar Rechts

16 Naar Links

17 Naar Beneden

18 Stap weg

19 Wegwezen

21 Ademhalingsbescherming

22 Gehoorbescherming

23 Handbescherming

24 Hoofdbescherming

Bouwspraak heeft het Nederlands als leidende taal en gebruikt geen zinnen, maar eenvoudige woorden en gebaren zoals: 'kijk', 'jij', 'onder je' of 'help'. Ook kan worden aangegeven dat 112 voor politie, brandweer of ambulance moet worden gebeld.

25 Oogbescherming

26 Valbeveiliging

20 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Barbara Hoogsteden

WOONAGENDA

Foto | Josine Voogt

WOONDEAL ZUIDELIJKE RANDSTAD:

VERSNELD 100.000 WONINGEN BOUWEN

Tot 2025 moeten er 100.000 woningen extra

corporaties, de regionale afdelingen van Bouwend

en de regio Utrecht. Van Kempen geeft aan dat

bijkomen, oplopend tot 230.000 in 2040.

Nederland en de NEPROM ondersteunen deze

iedere woondeal, zoals de gemeente Groningen en

Het Rijk, de provincie Zuid-Holland en de

afspraken.

Stedelijk Gebied Eindhoven, maar ook de zuidelijke

gemeenten in de regio slaan de handen ineen

De woondeals worden gesloten in de overspannen

Randstad weer andere lokale vraagstukken heeft.

om de woningbouwproductie te versnellen, de

gebieden. Door deze samenwerking krijgen wij als

“Dat maakt het interessant. In de ene gemeente

leefbaarheid in zwakkere wijken te verbeteren

Rijk goed scherp wat de lokale vraagstukken zijn.

staan veiligheid en leefbaarheid bovenaan,

en excessen, zoals malafide huisjesmelkerij

Zo kunnen wij gericht meehelpen met het zoeken

bij de andere is dat bijvoorbeeld omgaan met

aan te pakken. Dat staat in de woondeal voor

naar oplossingen. Hiermee maak je een lokaal

­toeristische verhuur.”

de zuidelijke Randstad die op maandag 3 juni

vraagstuk, nationaal.”

Versnelling

2019 is ondertekend. Erik Jan van Kempen, directeur-generaal Omgevingswet, Binnen-

Vliegende Brigade

Uitgangspunt is dat woningbouw zoveel mogelijk

landse Zaken en Koninkrijksrelaties: “We

Betrokken minister Ollongren (BZK) stimuleert

binnen bestaand stedelijk gebied plaatsvindt en

werken samen als één overheid, mede hierdoor

de versnelling in de zuidelijke Randstad met

dat partijen zich inzetten voor de ontsluiting van

komt er versnelling rondom het bouwproces.”

550.000 euro voor kennis en personeel via de

deze gebieden met hoogwaardige OV-verbindingen.

Vliegende Brigade die gemeenten ondersteunt

Het kabinet en G4-gemeenten werken daarom

bij de gebiedsontwikkeling. Bij de woondeal

aan een Verstedelijkingsakkoord waarin onder

voor de zuidelijke Randstad hebben Rijk en regio

andere afspraken komen over vernieuwende

bovenop de twaalf ontwikkellocaties, nog eens

vormen van financiering van gebiedsontwikkeling.

zes projecten geselecteerd waar versneld kan

Bijvoorbeeld door partijen die profiteren van de

worden: Leiden (Lammenschanspark), Zoetermeer

maatschappelijke opbrengsten van gebieds-

(Binnenstad), Rijswijk (Rijswijk-Buiten), Capelle

ontwikkeling te laten meebetalen. Van Kempen:

aan den IJssel (Nieuw Rivium), Barendrecht

“Voor de bouwbedrijven betekent het vooral dat

(Stationsgebied) en Lansingerland (Wilderszijde).

de woondeal leidt tot versnelling. We werken niet

­•

tegen elkaar, maar met elkaar.”

“Onder voorwaarden kunnen ook projecten onder

Lokale vraagstukken

de Crisis- en Herstelwet tijdelijk afwijken van

De nieuwste woondeal is na de woondeals met

bepaalde normen zodat tijdwinst kan worden

de gemeente Groningen en Stedelijk Gebied

geboekt. Dit is ook één van de maatregelen die

Eindhoven de eerste woondeal in de Rand-

staat in de woondeal voor de zuidelijke Randstad,

stad die de minister sluit met regio’s waar de

denk hierbij bijvoorbeeld aan het gebruik van oude

woningmarkt het meest gespannen is. Voor de

bedrijfsterreinen”, legt Van Kempen uit.

zomer wil de minister nog meerjarige afspraken

“De regionale koepelorganisaties van de woning-

vastleggen met de Metropoolregio Amsterdam

WOONAGENDA | Juni 2019 | BNL | 21

ONDERZOEKSUITKOMSTEN ‘EFFECTIEF PLANAANBOD EN NATIONALE BOUWAMBITIES’ Het kabinet heeft de Nationale Woonagenda opgesteld, waarin de ambitie is uitgesproken om tot 2025 jaarlijks 75.000 woningen te bouwen om zo vraag en aanbod op de woningmarkt beter in balans te brengen. Op verzoek van Bouwend

2.100

Nederland heeft het Economisch Instituut voor de

2.700

2.284

Bouw (EIB) de actuele situatie op de woningmarkt tegen het licht gehouden en gekeken naar de

1.900

verwachte woningvraag en de verhouding hiervan

1.900

1.250

met de verwachte woningaanbod in de periode 2019-2024.

1.300

Bron: EIB rapport ‘Effectief planaanbod

1.000

1.017

en nationale bouwambities’

13.700 15.500 12.717

2.600

3.200

2.716 4.200

5.600

8.100

4.783

11.200 17.600 10.167

1.300

700

950

3.800

8.900

7.300

1.800

1.500

4.566

11.100 11.400 7.800

2.100 Meer informatie Bekijk hier het EIB rapport: eib.nl/publicaties/woningmarkt-pdf/effectiefplanaanbod-en-nationale-bouwambities/ Contactpersoon Martijn Verwoerd Adviseur Beleid en Verenigingszaken m.verwoerd@bouwendnederland.nl

Opgeleverde Ambitie nieuwbouw- Woonagenda woningen per jaar 2018

Gemiddeld aantal woningen per jaar in harde plannen 2019-2024

1.850

22 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Eva van Beveren

TROTS

DAG VAN DE BOUW 2019

77.000 BEZOEKERS 'MAAKT “Het publiek is belangrijk voor onze sector.

Niet alleen zijn zij de toekomstige gebruikers van alle gebouwen en infrastructuur die we maken, maar ze zijn mogelijk ook nieuwe, potentiële vakmensen.”

Met deze woorden opende Maxime Verhagen, voorzitter Bouwend Nederland, mede namens Techniek NL, VNconstructeurs, Aannemers­ federatie en de Dag van de Architectuur, de Dag van de Bouw.

(1) (2)

Vijf bijzondere, regionale openingen van de Dag van de Bouw

•

Rotterdamsebaan, Den Haag (1)

•

Volta2020, Alfa-College, Hoogeveen (2)

•

Zone.college, Doetinchem (3)

•

Dag van de Bouw Experience, Zaandam (4)

•

Tapijnkazerne, Maastricht (5) (3)

TROTS | Juni 2019 | BNL | 23

Foto's | René van den Burg, Edwin van de Graaf, Alwin Koops, John Sondeyker, Josine Voogt

EN HET MEE'

(4)

Toplocaties in bezoekersaantallen

8.500

Rotterdamsebaan, Den Haag

4.500

Schutterwei, Alkmaar

4.000

nhow, Amsterdam RAI

2.250

Aquarena zwembad, Emmen

2.150

Sluis, Eefde De Dag van de Bouw werd dit jaar voor de veer­ tiende keer georganiseerd en trok xx bezoekers.

In totaal waren meer dan 140 bouwplaatsen geopend voor het publiek variërend van zorg­ instellingen tot sluizen, van renovatiewerk tot de aanleg van rivierlandschappen, en dat van Groningen tot in Limburg.

In een aantal grote steden werd de Dag van de Bouw voor de derde keer in samenwerking met de Dag van de Architectuur georganiseerd.

dagvandebouw.nl Meer informatie Meer over de Dag van de Bouw vindt u op debouwmaakthet.nl/dagvandebouw (5)

24 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Eva van Beveren

INNOVATIE

XBLOCPLUS:

INNOVATIEF EN EFFECTIEF DE GOLVEN BREKEN

Omdat door klimaatverandering de golven steeds heftiger en groter worden, zijn grotere

Seychellen

Afsluitdijk

De ontwikkeling van het XblocPlus voert terug

Het eerste project waarop het XblocPlus wordt

en sterkere betonblokken nodig om dijken

naar 2001. Tijdens bouwwerkzaamheden van

toegepast is meteen een grote klus, namelijk de

en dammen toekomstbestendig te maken.

een haven op de Seychellen, een eilandengroep

32 kilometer lange Afsluitdijk. Om te zorgen dat

“Daarom is het XblocPlus ontwikkeld”, vertelt

in de Indische Oceaan, bleek het plaatsen van

deze dijk tussen de Waddenzee en het IJssel-

Bas Reedijk, afdelingshoofd Water bij de BAM.

golfbrekerblokken erg lastig. “Toen zijn we zelf

meer – die dus eigenlijk een dam is – ook

gaan kijken hoe het beter zou kunnen en daar

in de toekomst bestand is tegen heftige

“Dit bekledingselement van dammen, dijken en

is het Xbloc uit ontstaan”, licht Reedijk toe. “Elk

stormen, wordt hij verzwaard met

golfbrekers is een speciaal gevormd betonblok

Xbloc dient op een andere manier geplaatst te

75.000 XblocPlus blokken. Deze

dat afhankelijk van de golfcondities waar hij

worden. Door de jaren zagen we dat aannemers

worden op de Afsluitdijk ook wel

gebruikt wordt, in gewicht kan variëren van

de blokken het liefst in een regelmatig patroon

Levvel-bloc genoemd worden,

1 tot 48 ton. De laag met blokken bestaat voor

willen plaatsen. Dat was voor ons een trigger

verwijzend naar het bouwconsortium

40 procent uit zeewaterbestendig ongewapend

om na te denken over een blok dat daarvoor

Levvel, waarin BAM, Van Oord en Rebel

beton, de overige 60 procent is holle ruimte.

geschikt is.” Dat was de opmaat naar het huidige

samen optrekken.

Op die manier is minder beton nodig.” De blokken

XblocPlus zoals die voor het eerst zal worden

worden dakpansgewijs gestapeld waardoor

aangebracht op de Afsluitdijk.

één robuuste beschermingslaag ontstaat. Het XblocPlus is daardoor erg geschikt voor lange, rechte stukken.

INNOVATIE | Juni 2019 | BNL | 25

Foto's | Bas Reedijk, Ronde Vormen

Blokkenfabriek Gezien het grote aantal blokken dat nodig is, loont het om – speciaal voor dit project – in Harlingen een fabriek te bouwen waar alle blokken zullen worden vervaardigd. Via de haven van Harlingen worden alle blokken straks over het water vervoerd om het verkeer over de Afsluitdijk te ontzien. Eind van deze zomer is de fabriek operationeel en vanaf 2020 zullen de eerste blokken op de dijk worden geplaatst.

32 km dijk 75.000 blokken 1 tot 48 ton per stuk 40% procent beton, 60% holle ruimte Vanaf 2020

•

VOOR ONDERNEMERS

VOOR DE ONDERNEMER DIE MET NIEMAND TE VERGELIJKEN IS

Jij weet precies waar het om draait in jouw branche. Daardoor ben je in staat om je te onderscheiden van je concurrenten. Een zakelijke gesprekspartner, die snapt wat je bezighoudt, maakt voor jou het verschil.

Zeker als het erop aan komt. Daarom delen wij onze branchekennis met onze adviseurs. Want wie goed begrijpt wat de impact van een schade is en je zo snel mogelijk weer ‘in business’ krijgt, is onmisbaar.

VOOR ONDERNEMERS

REGIO KATERN NOORD | Instroomspecial | Juni 2019 | BNL | 27

REGIO NOORD

COLUMN

DILEMMA

Op kantoor hebben we de afgelopen jaren een verjongings­ slag kunnen doorvoeren waardoor we nu een mooie mix hebben van ervaring en jong potentieel. Op de bouw is

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIOS/REGIO-NOORD

dat een ander verhaal. Daar hebben we te maken met een veelal oudere generatie. Zij hebben uiteraard bakken ­ervaring maar ook vaker lichamelijke klachten. Dat proberen we op te vullen met leerlingen en werk-leertrajecten, maar dat is niet zo makkelijk.

Datum

JUNI 21 26 28 JULI 2 3 4 6 9 10

Initiatiefcommissie Bestuur afdeling Groningen Commissie Platform Infra Noord

De uitstroom van de huidige generatie 60-plus, die nog tot 67 jaar aan de slag moet, is voor mij een belangrijk thema én dilemma. Na 30 à 45 jaar zwaar werk te hebben verricht, is hun lichaam gewoon op. Dat merk je aan het hoge ziekteverzuim binnen deze groep en dat vind ik zorgelijk.

Bestuur afdeling Friesland Regiobestuur Commissie Platform Infra Noord Familiedag afdeling Friesland Training ‘Werken op hoogte’ afdeling Groningen Netwerkbijeenkomst met partners afdeling Groningen

Daarnaast wil je de jonge generatie graag een kans geven maar je moet wel voor iedereen werk hebben. Waarom zou je de oudere generatie niet de mogelijkheid kunnen bieden om sneller uit te stromen zodat je aan de onderkant ook makkelijker en sneller kan investeren en opleiden?

SEPTEMBER 10 Training ‘BIM in één dag’ 10 Bestuur afdeling Friesland 11 Bestuur afdeling Groningen 12 Bestuur afdeling Drenthe 12 Commissie Platform Infra Noord 12 Contactbijeenkomst Platform Infra Noord 19 Regiobestuur 19 Themabijeenkomst afdeling Friesland

Doordat we veel samenwerken met vaste onderaannemers,

OKTOBER 1 Netbeheerdersoverleg 3-5 Meerdaagse excursie JBN Kern Friesland

zaamheden. Laatstgenoemde is inmiddels gestart met een

proberen we disciplines die we op een bepaald moment niet zelf kunnen uitvoeren, bij anderen onder te brengen. Zo spreiden we de werkdruk. Voor onze pieken in de planning doen we vaak een beroep op uitzendbureaus en van daaruit zijn we ook met zij-instromers in contact gekomen. Zo hebben onlangs een oud-winkelmedewerker en iemand met een horecaverleden geassisteerd bij timmerwerktimmeropleiding. Deze manier van werken bevalt ons goed.

Als onderhoudsaannemer ben je immers afhankelijk van de seizoenen en daardoor ook van goede en flexibel in te zetten krachten.

JOOP MEIJER BOUWBEDRIJF TADEMA

28 | BNL | Juni 2019 | Instroomspecial |

Tekst | Jan Willem Kommer

REGIOKATERN NOORD

STERK TECHNIEKONDERWIJS IS KOREN OP DE MOLEN Honderden miljoenen euro’s zijn er vrijgemaakt om het technisch onderwijs een impuls te geven.

‘Sterk Techniekonderwijs’ heet het programma dat scholen en regio’s de komende vier jaar een duwtje in de rug gaat geven. Goed nieuws natuurlijk, maar wat wordt er allemaal met dat geld gedaan in Noord-Nederland?

Sterk Techniekonderwijs is een initiatief van het

aangeven hoe ze hem duurzaam willen maken.

ministerie van OCW, de AOC Raad, MBO Raad,

Een leuke manier om kennis te maken met

Stichting Platforms VMBO (SPV), Platform Bèta

de bouw. Verder werken we al een tijd samen

Techniek (PBT), Platform TL en de VO-raad.

met het voortgezet onderwijs en bedrijven om

Het doel is om door het hele land duurzaam,

Loopbaanoriëntatie en -begeleidingstrajecten

dekkend en kwalitatief sterk technisch onderwijs

Bouw/Infra op te zetten. We beschikken over

te ­realiseren. Daar is een heleboel geld voor uit­ge­-

een pool van gastdocenten uit het bedrijfs-

trokken, maar zomaar weggegeven wordt het

leven; ambassadeurs die op scholen vanuit de

niet.

praktijk duidelijk maken wat leerlingen kunnen

Om gebruik te kunnen maken van de regelingen

verwachten als ze voor een technische opleiding

moeten vmbo-scholen, mbo-instellingen, het

kiezen, wat de beroepsmogelijkheden zijn. Deze

bedrijfsleven en regionale overheid gezamenlijk

en andere a­ ctiviteiten zoals de professionalise-

plannen maken. En uitvoeren.

ring van docenten zijn gelijk aan die van Sterk Techniekonderwijs, en dat werkt versterkend. Het

BOUWEN AAN DE BOUW

programma stimuleert de onderwijsinstellingen

“Sterk Techniekonderwijs past naadloos bij wat

extra om hierin samen te werken.”

wij al doen; promotie van de bouw en infra en technisch onderwijs, instroom en doorstroom

SAMEN FIKS

naar hogere opleidingen bevorderen”, zegt Tineke

Ook voor Samen FIKS, dat zich richt op het

de Groot, projectleider van Bouwen aan de Bouw.

onderwijs voor Infra en Groen geldt dat Sterk

“Zo hebben we bijvoorbeeld de ECO-keet, een

Techniekonderwijs een impuls geeft aan een

BOUWMENSEN DNWO

initiatief van Bouwend Nederland Noord gericht

aantal bestaande activiteiten. André Beeksma,

Johannes Noor, directeur bij Bouwmensen DNWO

op groep 7 en 8 van de basisscholen. Leerlingen

verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van

juicht Sterk Techniekonderwijs toe. “De stimulans

moeten een ontwerp voor een keet op het

Stichting Samen FIKS: “Door de regelingen wordt

is heel belangrijk. Je ziet nog te veel kinderen in

schoolplein maken waar ze creatieve plannetjes

het interessant voor vmbo-scholen om zoveel

opleidingen zonder toekomst terwijl de bouwop-

in kunnen bedenken. Ze moeten niet alleen een

mogelijk techniekstudenten te hebben. Een

leidingen die nu juist wel bieden. Daarom hebben

plattegrond en een maquette maken maar ook

techniekstudent levert per jaar ineens drieduizend

we een uitgekiend traject om jongeren enthousiast

euro op. Dat moet wel een boost geven.

te maken voor een bouwopleiding. Dat begint al bij de groepen 7 en 8. Via samenwerkingsverbanden

Ik verwacht dat we door Sterk Techniekonderwijs

nodigen we kinderen uit om door Bouwmensen

steviger voet aan de grond krijgen bij het vmbo.

zelf ontwikkelde schaal-1-op-5-huizen te komen

Dat is belangrijk voor onze activiteiten om de

bouwen. Ze zijn klein maar levensecht; de kinderen

instroom naar de infra- en groenopleidingen

bouwen ze helemaal op, van de fundering tot

te bevorderen. Het vmbo heeft geen infra-­

en met nok. Doel is natuurlijk om jeugd warm te

opleidingen, infra is daar alleen een keuzedeel

maken voor de bouw. Dat werkt, we zien er veel

in het derde jaar. We proberen vmbo-leerlingen

terug op het vmbo. In het eerste en het tweede

in de eerste twee jaar met gastlessen, ­excursies

jaar komen ze weer bij ons langs in de oriëntatie

en bedrijfsbezoeken warm te maken voor een

voor hun profielkeuze. We zijn daar nu heel actuele

­bouw­gerelateerde opleiding. In het derde jaar

modules voor aan het samenstellen, gericht op

kunnen ze dan kennis met de infra-praktijk

energietransitie en circulair bouwen. In het derde

maken. Dat gebeurt voornamelijk op projecten

en vierde jaar komen we ze weer tegen bij de

buiten school want jonge mensen kunnen dit

keuzedelen en profieldelen. Dan leren ze over

werk niet binnen vier muren leren. Wij zijn dan

betonelementen storten, dakconstructies maken

ook constant op zoek naar realistische en

en andere heel praktijkgerichte zaken waar ze

passende projecten die mbo- en hbo-studenten

later in de bouw mee aan de slag kunnen. In die

volledig kunnen uitvoeren. Die projecten gebruiken

trajecten werken we samen met het Alpha-College,

we ook om de vmbo-studenten die het keuzedeel

het Drenthe-College en de branche. We zien dat

infra volgen, in de praktijk kennis met infra te

het werkt, onze instroom is substantieel hoger dan

laten maken.”

voorgaande jaren.”

•

Foto's | Alwin Koops

REGIO KATERN NOORD | Instroomspecial | Juni 2019 | BNL |

29

"We zien dat het werkt, onze instroom is substantieel hoger dan voorgaande jaren" Johannes Noor

Meer informatie

Contactpersoon Kees Vianen Adviseur Duurzaamheid & Onderwijs k.vianen@bouwendnederland.nl

30 | BNL | Maart 2019 | Instroomspecial |

Tekst | Robin van Essel

REGIOKATERN NOORD

Foto | Alwin Koops

GRONINGSE ALFA-COLLEGE BRENGT BOUWDISCIPLINES SAMEN IN EERSTE BIM-LAB VAN DE REGIO Het Groningse Alfa-college heeft sinds kort als

Waterbouw, Civiele Techniek en Installatietechniek.

erom dat je gericht informatie uitwisselt. Vooral

eerste school in de provincie Groningen een BIM-­

We kregen de behoefte om dat bij elkaar te

grote bedrijven zijn er al goed mee bezig, in het

lab. De school volgt daarmee het voorbeeld van

brengen.”

MKB begint het te komen. We merken dat kleine

andere opleidingen in Nederland. Het is een

aannemers het fijn vinden als er mensen stage

effectieve manier om studenten van verschillende

EEN GOEDE AFSPIEGELING

komen lopen die al enige kennis meebrengen.

disciplines bij elkaar te brengen en zo een effec-

Met behulp van regionaal investeringsfonds

Het is natuurlijk een proces dat voortkomt uit de

tieve afspiegeling van de praktijk te creëren,

Fieldlab Practice kon het Alfa-college het lab

jongere generatie. In onze regio zijn wij het enige

zegt docent Bouwkunde en BIM-expert Kees

conform de praktijk inrichten: met krachtige

BIM-lab, maar ik denk dat het voor het vakgebied

Huising.. “Vanuit het vakgebied bezien zou elke

computers, voldoende schermen en aandacht

noodzakelijk is dat elke mbo- of hbo-opleiding

bouwopleiding dit moeten faciliteren.”

voor ergonomie. “We streefden echt naar een

in Nederland dit gaat faciliteren. Het is niet het

setting waar alle disciplines bij elkaar komen en

belangrijkste dat wij uniek zijn. BIM draait om

Op de goedbezochte BIM-Onderwijsdag die eind

die een goede afspiegeling is van het werkveld”,

samenwerken om zaken voor elkaar te krijgen!”

2018 plaatsvond in de Jaarbeurs in Utrecht, werd

zegt Huising. “Zo hebben we bijvoorbeeld laser-

duidelijk dat de hele sector het Bouw Informatie

cutters staan, zodat we de stap kunnen zetten

Model inmiddels omarmt, maar dat het niveau

van een model naar het fabriceren van elementen

van BIM-onderwijs tussen de bouwopleidingen

en prototypes. Daarmee leiden we een nieuwe

nogal verschilt. Een positieve uitschieter als het

generatie studenten op, die niet meer in hokjes

BIM-lab van de Saxion Hogeschool in Enschede,

en eigen disciplines denkt. Met zijn allen zijn ze

krijgt nu navolging op het Groningse Alfa-college.

verantwoordelijk voor het hele proces.”

Dit ROC was al een jaar of acht intensief bezig met studenten Bouwkunde klaarstomen voor een

UNIEK

digitale toekomst, maar nu was de tijd rijp voor

Huising denkt dat de sector in de regio uitein-

meer, vertelt docent Bouwkunde en BIM-expert

delijk de vrachten plukt van het lab. “BIM is

Kees Huising. “We hebben afgelopen jaren al

iets dat steeds groeit en ontwikkelt. Het is een

behoorlijke stappen gezet in het gebruik van

leerproces en vraagt een behoorlijke investering.

Autodesk-software. Daar haakten steeds meer

Het belangrijkste dat we studenten meegeven

techniekopleidingen bij aan, zoals Infra Weg- en

is dat BIM niet één softwarepakket is, het gaat

•

REGIOKATERN OOST | Juni 2019 | BNL | 27

REGIO OOST

COLUMN

ER KLOPT IETS NIET

Mijn eerste activiteit als kersverse voorzitter van Jong Bouwend Nederland (JBN) regio Oost, bij Burgers’ Zoo in Arnhem, was mooi en interessant. Bijzonder om met zo’n

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST

enthousiaste club gelijkgestemden uit de Bouw & Infra het jaar als nieuwe voorzitter te mogen starten.

Het viel mij echter direct op dat die enthousiaste club relatief klein is als je je bedenkt dat onze regio 900 lidbedrijven kent.

Onbegrijpelijk dat er van dit aantal slechts 60 leden zijn

Datum

JUNI 21 27

aangesloten bij JBN Oost. Daar klopt toch iets niet? Daarom Strategische CPV Regiobestuursvergadering

zijn we aan het uitzoeken hoe dat kan. Het aantal is overigens geen doel op zich, al is er enorm veel potentie. Het gaat ons juist om het vergroten van de bewustwording over wat JBN Oost te bieden heeft.

JULI 2 8

Bestuursvergadering Afdeling Achterhoek ALV Afdeling ZW Veluwe

We merken dat veel bedrijven niet bekend zijn met het nut van JBN of zelfs nog nooit van deze ‘jongerentak’ van Bouwend Nederland hebben gehoord. Terwijl deze jongerentak juist de toekomst is binnen de bouw en infra.

SEPTEMBER 10 IPO commissie vergadering Infraplatform Oost 17 CPV Twente 18 ALV Afdeling Stedendriehoek/Salland 19 CPV ZW Gelderland 24 Bestuursvergadering Afdeling Achterhoek 25 JBN bijeenkomst 30 Themabijeenkomst IPO leden. Kabinetsplannen 2020

JBN-leden zijn maximaal 40 jaar en hebben een leiding­ gevende functie binnen het bedrijf. Het belangrijkste voor ons zijn de bijeenkomsten voor onze leden. Daarin zijn naast het inhoudelijke aspect, de gesprekken achteraf, tijdens het drankje en diner, net zo belangrijk. In die combinatie ligt dan ook onze focus.

Als JBN-lid ben je verzekerd van bijzondere activiteiten zoals een kijkje in de keuken bij een bouw- of infraproject, maar ook van interessante bijeenkomsten over (actuele) uiteenlopende onderwerpen als veiligheid, marketing en bedrijfsopvolging.

We hopen binnenkort dus kennis te maken met nieuwe enthousiaste JBN-leden. Want uiteindelijk zijn wij de toekomst.

JELLE HEGEMAN VOORZITTER JONG BOUWEND NEDERLAND REGIO OOST

28 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Jan Willem Kommer

REGIOKATERN OOST

Foto | René van den Burg

BOUWORIËNTATIEDAGEN BREIDEN HET SMAKENPALLET UIT

een aantal bedrijven en projecten kiezen waar ze een kijkje willen nemen. Er gaan altijd ook docenten mee want we willen op de hoogte blijven van ontwikkelingen. Dat kunnen we weer in de lessen gebruiken. En het is belangrijk om contacten te leggen en te onderhouden. Zo kunnen we de studenten elk studiejaar zo’n vijftien gastcolleges door mensen uit de bouwpraktijk bieden.”

WENKEND PERSPECTIEF Ook bij Windesheim is de Bouworiëntatiedag onderdeel van een uitgebreid kennismakingsprogramma met de veelzijdigheid en de praktijk van de bouw. We proberen zo talentgericht mogelijk te werken”, schetst afstudeercoördinator en studiecoach Nico Mensen van de hogeschool in Zwolle. “Dus we helpen studenten te achterhalen wat hun talent is want als ze werk doen waar ze goed in zijn, wat ze graag doen en waar ze energie van krijgen, dan geeft dat het beste resultaat.

Maar om hun talent te kunnen ontdekken moeten ze eerst ontdekken wat er allemaal voor mogelijk-

Voor eerstejaars studenten Bouwkunde en Civiele Techniek van Windesheim en HAN werd vrijdag 24 mei weer de ­Bouworiëntatiedag georganiseerd.

Een geweldige manier om kennis te maken met de praktijk. Broodnodig ook want in de beleving van veel kersverse hbo’ers komt de bouw in twee smaken: aannemer of architect.

"We doen er meteen vanaf het eerste jaar veel aan om de studenten zoveel mogelijk van de praktijk te laten zien."

ZINVOL VOOR STUDENT ÉN DOCENT “We hebben veel studenten die van havo of vwo komen”, zegt Sergic Davidian, stagecoördinator Bouwkunde bij Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. “Anders dan doorstromers van het hbo die al stages hebben gelopen, hebben zij weinig

heden zijn in de bouw. De Bouworiëntatiedag die

"Bedrijven geven de studenten echt het gevoel dat ze er toe doen."

ervaring met de bouwpraktijk en vaak geen idee van de enorme variatie in functies en werkvelden.

Bouwend Nederland voor ons organiseert is daar

Daarom doen we er meteen vanaf het eerste jaar

belangrijk in; studenten kunnen dan een scala

veel aan om ze zoveel mogelijk van de praktijk te

aan verschillende bedrijven en bouwprojecten

laten zien zodat ze een goede en bewuste keuze

zien. Het biedt ze perspectief, zicht op wat ze

voor de toekomst kunnen maken. In het eerste blok

kunnen gaan doen met hun opleiding. Bedrijven

kunnen ze op de Bedrijvenmarkt kennis maken

die Bouwend Nederland voor de Bouworiëntatie­

met allerlei bedrijven en informatie inwinnen. In

dagen uitzoekt zijn zonder uitzondering heel

het tweede en het derde blok gaan ze op bezoek

positief en gastvrij, ze geven de studenten echt

bij stagiaires uit het tweede en derde jaar. Dan

het gevoel dat ze ertoe doen. Dat is ook belangrijk

kunnen ze de praktijk zien en horen over de positie

want voor die studenten is het vaak de eerste

van studenten tijdens de stages. In het vierde blok

kennismaking met een bouwbedrijf. En dan is

hebben we de Bedrijfsoriëntatiedag, zoals wij de

het goed om te voelen dat ze met hun kennis en

Bouworiëntatiedag noemen, georganiseerd door

energie van toegevoegde waarde kunnen zijn voor

Bouwend Nederland. Studenten kunnen dan uit

een bedrijf, dat de bouw ze graag wil hebben.”

•

Tekst | Jolien van de Griendt

REGIOKATERN OOST | Juni 2019 | BNL | 29

Foto | René van den Burg

GAMERS EN GYMDOCENT AAN DE SLAG ALS TECHNISCH TEKENAAR BIJ SIERS GROEP “Eerst zorgen dat je meer, goed personeel hebt,

Tulp. “We zoeken naar mensen die goed overweg

dan word je als bedrijf vanzelf gedwongen om

kunnen met computers, handig zijn met planning en

op zoek te gaan naar meer werk.” Dat is het

organisatie en een goede discipline hebben.”

motto van Jochen Tulp, directeur Infraconsult bij de Siers Groep in Oldenzaal. Het bedrijf biedt

Frisse blik

ondersteunende diensten voor het ontwerp en

De gemiddelde leeftijd van de zij-instromers is

de aanleg van ondergrondse infra.

ongeveer 25 jaar en het is een diverse club: drie

"De tijd dat je veertig jaar lang hetzelfde werk doet, is echt voorbij."

‘gamers’ van de opleiding Creative Media & Game Als je wil werken, krijg je van Tulp een kans. Zijn

Technology, maar ook iemand met een opleiding

doel? “Elke maand hebben we minstens één

tot gymleraar en medewerkers die internationale

instromer.” Volgens hem is zo’n ambitieuze doel-

handel hebben gestudeerd. Voor hen is het lastig

Leerwerktraject

stelling de beste strategie.

om werk in de regio te vinden – veel werkgevers

Geschikte kandidaten gaan een leerwerktraject in

zitten in het westen van het land.

van zes weken. Telkens draaien ze ongeveer twee

Zij-instromers

weken mee op een afdeling, waar een ervaren

“We zijn een grote werkgever in onze regio. Ik vind

De zij-instromers zijn wat Tulp betreft meer dan

kracht ze als mentor onder de hoede neemt. “Je

dat we een verplichting hebben om mensen aan

alleen extra handjes. “Voor de gamers is werken met

wisselt telkens van plek, zodat we samen kunnen

werk te helpen bij wie dat lastig gaat. We gaan

animaties, 3D en augmented reality de normaalste

kijken waar iemand het beste tot zijn recht komt.

altijd in gesprek – dat kost je maar een uurtje”,

zaak van de wereld. Wij denken in onze sector eigen-

Daarna ga je de productie in en ontwikkel je je

vertelt Tulp. “Als het denk- en werkniveau in orde

lijk standaard nog in 2D. We zijn een productiebedrijf,

verder.”

is, leer je de techniek wel bij ons in het bedrijf. We

dus we kunnen lastig veel capaciteit vrijmaken voor

willen graag een kweekvijver zijn.”

innovatie. Dankzij deze zij-instromers kunnen we

Maar wie zijn plekje gevonden heeft, moet daar

toch veranderingen in gang zetten. Ze zijn voor ons

ook vooral niet te lang blijven zitten. “Ik vind het

ook echt ‘gamechangers’.”

bijzonder als mensen niet na ongeveer een jaar

Siers Groep heeft een zelfstandige detacheringspoot, ViaSiers. Twee recruiters zorgen voor het invullen van de vacatures, maar ze zoeken ook naar interessante zij-instromers. “Dan gaat het niet om een specifieke functie, maar om een profiel”, vertelt

"Elke maand hebben we minstens één instromer."

hun hand opsteken en bij me aangeven dat ze iets anders willen”, vertelt Tulp. “Je komt rond die tijd in een vanzelfsprekende sleur. De tijd dat je veertig jaar lang hetzelfde werk doet, is echt voorbij.”

•

30 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Marije Rispens

REGIOKATERN OOST

Foto | René van den Burg

IN GESPREK MET:

EDO EVERS

"WE DENKEN GRAAG VANAF HET BEGIN VAN HET PROCES MEE" In de vorige BNL vroeg Barend van Kessel aan

mogelijk afstappen van het aanbesteden op

herontwikkeling van een voormalig asielzoekers-

Edo Evers, algemeen directeur van Timmerhuis

laagste prijs. Dat is namelijk vaak geen faire prijs,

centrum naar een aantrekkelijke villawijk.

Groep in Vriezenveen: “Hoe kun je de actieagenda

maar één die is ontstaan uit tijdelijk weinig werk

Bij dit project zijn alle businessunits van het

Beter Aanbesteden onder de aandacht brengen

voor personeel en machines.”

bedrijf ingeschakeld.” Het werken in bouwteams

bij gemeenten?” Zolang opdrachtgevers blijven

is een speerpunt van de Timmerhuis Groep. “Drie-

kiezen voor aanbesteden op laagste prijs, is

Alles onder één dak

kwart van onze omzet komt uit bouwteams en

volgens Evers stevig lobbywerk van Bouwend

De Timmerhuis Groep bestaat ruim veertig jaar en

samenwerkingen met andere marktpartijen. We

Nederland noodzakelijk. Gemeenten en raads-

heeft vijftig vaste medewerkers. Evers is er sinds

denken graag vanaf het begin mee over creatieve

leden moeten ervan overtuigd worden anders te

2008 directeur-eigenaar. Van oudsher opereert

oplossingen of over alternatieven. Iedereen strooit

werken, bijvoorbeeld met bouwteams. Dat komt

het bedrijf in de weg- en waterbouw, maar de

nu met kreten als innovatie en duurzaamheid,

de kwaliteit van het werk ten goede.

afgelopen jaren zijn er steeds meer ‘business

maar vooral in bouwteams is daar veel aandacht

units’ bijgekomen om klanten een totaalpakket

voor. De opdrachtgever krijgt er uiteindelijk een

Net als Barend van Kessel zit Edo Evers in het

te kunnen bieden. “We doen inmiddels ook sloop-

beter product voor terug.”

bestuur van Infraplatform Oost. De actieagenda

werkzaamheden, asbest- en bodemsaneringen

Beter Aanbesteden heeft hier de volle aandacht.

en we hebben een eigen ingenieursbureau. De

“Op de aanbestedingsmarkt is er nog steeds

opdrachtgever heeft één aanspreekpunt voor al

honger, waardoor het prijsniveau over het

die verschillende werkzaamheden: van planont-

algemeen veel te laag ligt. Dat leidt tot een

wikkeling tot onderhoud. Veel opdrachtgevers zien

Voor de volgende BNL vraagt Edo Evers aan

ongezonde situatie. Ik geloof dat de toekomst ligt

liever alles onder één dak, dan dat ze werken met

Ton Plegt van Plegt Bouw uit Ootmarsum:

bij geïntegreerde contracten en samenwerken in

allerlei losse bedrijven.”

bouwteams. Volgens mij ligt er een duidelijk taak voor Bouwend Nederland om met alle gemeenten

Creatieve oplossingen

in gesprek te gaan over de actieagenda Beter

Het bedrijf wordt dan ook vaak gevraagd voor

Aanbesteden. Gelukkig zie je de laatste tijd ook

geïntegreerde opdrachten. Bijvoorbeeld het slopen

al meer opdrachtgevers die vroeg in het traject

van een bestaande wijk, vervolgens de bodem

een bouwteam kiezen. Ik denk dat je naar een

saneren en daarna nieuwe infra aanleggen.

gezondere markt gaat als opdrachtgevers zoveel

“Momenteel zijn we in Westerbork bezig met de

De volgende 'In gesprek met ...'

“Hoe denk jij dat het tekort aan woningen in Twente versneld binnen drie tot vijf jaar opgelost kan worden?”l

REGIO RANDSTAD NOORD

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIOS/REGIO-RANDSTAD-NOORD

REGIOKATERN RANDSTAD NOORD | Juni 2019 | BNL | 27

COLUMN

KOM NAAR ONZE REGIOACTIVITEITEN!

Als nieuwe voorzitter van de Regio Randstad Noord zie ik het als mijn taak om meer leden te betrekken bij onze

Datum

activiteiten. In het verleden heb ik mij als landelijk voorzitter van Jong Bouwend Nederland en als afdelingsvoorzitter van

JULI 2 4 5

IJmond Kennemerland al ingespannen om leuke activiteiten Soos/contactbijeenkomst BN NHN/bouwoverleggen Ledenbijeenkomst Afdeling Amersfoort en Utrecht Avondbijeenkomst met partners Afdeling Veenendaal

voor de leden te organiseren. Dat heeft mij geleerd dat wanneer je leden er echt bij weet te betrekken – door een goed programma te bieden, zoals excursies naar bijzondere bouw- en infraprojecten of vakinhoudelijke bijeenkomsten

SEPTEMBER 5 Reguliere vergadering Afdeling Veenendaal 10 BN NHN/educatie: Soos/contactbijeenkomst 11 Excursie Infraplatform 12 Themabijeenkomst Afdeling Amsterdam 17 Ledenbijeenkomst Afdeling ‘t Gooi 19 Ledenbijeenkomst Afdeling Amersfoort en Utrecht 21 Jaarfeest JBN WF 24 Regiobestuursvergadering met afdelingsvoorzitters 26 Themabijeenkomst Afdeling Midden Holland 26-28 Excursie Afdeling NWU

over onderwerpen als BIM en instroom – je hen ook kunt enthousiasmeren en onderling met elkaar weet te verbinden.

In de korte tijd dat ik actief betrokken ben bij het regiobestuur zie ik hoeveel belangrijke, interessante en relevante onderwerpen de revue passeren. De regio heeft in de belangen­ behartiging naast het behalen van doelen op korte termijn, ook een langetermijnperspectief. Denk aan de samenwerking met andere (technische) brancheorganisaties voor wat betreft de instroom van personeel en met gemeentebesturen en de

OKTOBER 4 Uitje met partners Afdeling Veenendaal

nieuwe colleges van Gedeputeerde Staten over investeringen in mobiliteit en woningbouw waar bij de totstandkoming van de provinciale collegeprogramma’s ook de mening van Bouwend Nederland wordt gevraagd.

Het regiobestuur en ik vinden het belangrijk de leden en ­afdelingen te betrekken bij het opzetten van ons jaarplan en de resultaten van onze inspanningen inzichtelijk te maken, zodat de betrokkenheid van de leden bij activiteiten in de regio toeneemt. Ik hoop u binnenkort dus te ontmoeten tijdens één van de activiteiten in de regio.

ARJAN PUTTER VOORZITTER REGIO RANDSTAD NOORD

28 | BNL | Juni 2019 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

Tekst | Jan Willem Kommer

INDIVIDUEEL

MISSING LINK IN “We moeten vooral de succesverhalen zoals die van Bas en Matthijs delen.”

De Bouw & Infra zit te springen om werkvoor-

die de werkvoorbereider nodig heeft. Het gebrek

leverde niets op. Het gesprek met René Cossé

bereiders. BOB KOB ontwikkelde samen met de

aan de broodnodige bouwkennis is echter vaak

van KOB wel. “We hebben gezamenlijk een

branche een nieuw individueel opleidingstraject

een te hoge drempel. “En je kunt van een zij-­

speciaal traject voor zij-instromers ontwikkeld,

waarmee zij-instromers snel klaargestoomd

instromer van 35+ nu eenmaal niet verwachten

heel flexibel en volledig één-op-één.”

kunnen worden voor de veeleisende functie.

dat hij eerst vier jaar lang een fulltime hbo-­ opleiding gaat volgen”, zegt Corinne Weiffenbach.

KENNISDOSERING OP MAAT

Bouwbedrijven vissen vaak in dezelfde vijver

De HR-adviseur bij De Nijs en Zonen BV uit

De flexibiliteit zit hem er in dat kandidaten er

om aan gespecialiseerde en ervaren krachten

Warmenhuizen liep tegen dat dilemma aan

op elk moment mee kunnen starten en niet

als werkvoorbereiders en calculators te komen.

met Bas, een zeer gemotiveerde man uit de

alleen als het nieuwe studiejaar begint. Maar

De vraag is echter groter dan het aanbod, en

evenementen­wereld die dolgraag de overstap

belangrijker nog is dat de lesstof volledig kan

wachten op afstudeerders is ook niet echt een

naar werk­voorbereider in de bouw wilde maken.

worden afgestemd op de kandidaat. Niet elke

optie. Natuurlijk zijn er ook mensen in andere

Een zoektocht naar een korte adequate opleiding

zij-instromer begint ‘from scratch’, het kan

branches die over de competenties beschikken

om hem de vereiste basiskennis bij te brengen

ook best zijn dat iemand al wat bouwervaring heeft. Daarom begint het traject altijd met een assessment of een intensief gesprek met bouwspecialisten om het kennisniveau vast te stellen.

Dan volgt een periode waarin de kandidaat twee uur per week één-op-één met een docent aan de slag gaat op specifieke kennisgebieden. Dat moet voldoende basiskennis opleveren om aan een deeltijd-vervolgtraject te beginnen.

BOB KOB presenteerde begin april het maatwerktraject aan een groep HR-professionals van diverse bedrijven. Eén van hen was Dave Vervoord. De talentmanager bij VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling West BV is enthousiast over het initiatief. “Zeker voor een functies als werkvoorbereider denk ik dat op individueel niveau opleiden de missing link is in het hele bouw-opleidingspakket.” Hij spreekt uit ervaring. “We hebben een collega die vroeger in Nederland in de bouw werkte, dat vervolgens

Corinne Weiffenbach samen met haar HR-collega Sebastiaan Kuilder

REGIOKATERN RANDSTAD NOORD | juni 2019 | BNL | 29

Portretfoto's | Josine Voogt

OPLEIDEN:

BOUWOPLEIDINGEN “Je kunt van een zij-instromer van 35+ niet verwachten dat hij eerst vier jaar lang een full-time hbo-opleiding gaat volgen.” een aantal jaren in het buitenland heeft gedaan

Weiffenbach. “Maar we zitten als hele branche

maar ook over aanstaande ontwikkelingen.

en nu weer terug in het land is. In de tijd dat

met dit probleem. En als je het als branche

“En we moeten vooral de succesverhalen zoals

Matthijs weg was, is er hier veel veranderd in de

aanpakt, dus met BOB KOB erachter, dan is het

die van Bas en Matthijs delen. Dat geeft aan

bouw en we konden hem daardoor niet direct

de investering wel degelijk waard.”

de markt en de mensen die mogelijk interesse

als werkvoorbereider inzetten. Maar met zo’n

Dan is er nog de vraag waar die nieuwe werk-

hebben om in de bouw aan de slag te gaan een

individueel traject is zijn bouwkundige kennis

voorbereiders vandaan moeten komen. Nu drup-

signaal af dat deze branche absoluut aandacht

heel goed en snel op niveau te brengen.”

pelen ze voornamelijk binnen via het individuele

aan begeleiding en opleiding besteedt.”

•

netwerk van medewerkers maar een oplossing PITTIGE BELASTING

op grote schaal is hard nodig.

Voor Bas kwam het zij-instromersopleidings-

Dave Vervoord vindt het in ieder geval belang-

traject van BOB KOB te laat, hij volgde al een

rijk dat bouwbedrijven zichtbaar zijn en open

vergelijkbaar traject intern bij De Nijs, gecombi-

communiceren over de mogelijkheden die er zijn

neerd met het reguliere opleidinsgaanbod van de

binnen bedrijven, over openstaande posities

Meer informatie Contactpersoon Vincent Zijlstra Adviseur Markt & Overheid v.zijlstra@bouwendnederland.nl

KOB. “We moesten snel doorpakken om hem zo snel mogelijk te kunnen inzetten”, legt Corinne Weiffenbach uit. “Gelukkig hebben we iemand in dienst die graag wil lesgeven/coachen en het ook kan. Maar het is wel een belasting voor je organisatie om dat intern te doen.” Belasting die naast de gewone begeleiding komt, want naast bouwkennis moeten zij-instromers zich ook het vak van werkvoorbereider eigen maken. Volgens Dave Vervoord zou het een oplossing kunnen zijn om taken van de functie op te knippen. “Zeker in grote complexe projecten. Daar is administratie een groot deel van het werk van werk­voorbereiders en dat zou je goed bij een werkvoorbereider-inopleiding kunnen neerleggen.”

SUCCESVERHALEN DELEN Je kunt je afvragen of het wel alle moeite waard is. “Als individueel bedrijf niet”, denkt Corinne Dave Vervoord

30 | BNL | Juni 2019 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

Tekst | Eva van Beveren

Foto | Josine Voogt

JONG BOUWEND NEDERLAND ZOEKT VERSTERKING!

"WIJ ZIJN DE TOEKOMST" Met een sector die aan het vergrijzen is en een stagnatie van de aanwas van onderaf, is het voor Jong Bouwend Nederland lastig om aan nieuwe leden te komen. “En dat terwijl wij de toekomst zijn”, benadrukt Berry Westland, voorzitter van Jong Bouwend Nederland (JBN) kern Utrecht-Het Gooi. Daarom is gestart met een campagne om JBN én de bouwsector onder de aandacht te brengen.

Een aantal afdelingen richten zich op scholen.

te maken met de crisis die er geweest is waarin

Business & Pleasure

JBN-leden geven voorlichting op middelbare

tijd en geld ontbraken als met de opstartende en

Naast de inhoud is er ook ruimte voor het sociale

scholen om jongeren te enthousiasmeren voor

drukke fase waarin jongeren zich bevinden met

aspect in de vorm van borrels en diners. Westland:

een bouwopleiding. Tijdens de Dag van de Bouw

een huis kopen, verbouwen en een gezin. “Andere

“Daarnaast gaan we elk jaar met alle leden een

worden basisschoolscholieren actief betrokken

prioriteiten dus dan deelnemen aan een club als

weekend weg. Want als je het gezellig hebt met

bij de diverse deelnemende projecten. Maar daar-

JBN”, aldus Westland.

elkaar, dan heb je een leuk netwerk en dan komt

naast is het volgens Westland ook belangrijk de

de kennis vanzelf.” Daarom tot besluit nog een

oudere generatie binnen de sector meer bewust

Kennisverrijking en netwerken

te maken van het belang van innovatie. Westland:

Net als bij de andere JBN-kernen “zorgen wij voor

de afdelingen Utrecht, Noordwest Utrecht, Het

“Om de sector toekomstbestendig te maken is er

een netwerk van gelijkgestemden van gelijke

Gooi, Veenendaal en Amersfoort: “Wij zijn de

meer innovatie nodig. Juist met de JBN bekijken en

leeftijd die in ongeveer dezelfde fase zitten”,

toekomst! Dus ben je jonger dan 40, sluit aan,

bespreken we gezamenlijk de problematiek in de

legt Westland uit. “Je kan hier de problemen en

word lid, en bouw samen met ons mee aan een

bouw, de innovaties en de ontwikkelingen die er

uitdagingen waar je voor komt te staan, delen en

innovatieve sector.”

spelen. Iedereen in de sector moet hierop inzetten

bespreekbaar maken. Daarnaast doen we aan

en niet teren op ‘het gaat toch prima zo, waarom

kennisverrijking op het gebied van bouwtechniek

moet er dan wat veranderen’.”

en materiaal. Met zo’n vijf bijeenkomsten per

Andere prioriteiten

oproep van Westland aan alle lidbedrijven van

•

jaar, proberen wij daarin te faciliteren.” Zo werd onlangs, in samenwerking met ING, een zeer goed

“Onze kern bestaat momenteel uit 32 leden

bezochte themabijeenkomst georganiseerd over

waarvan 20 actieve leden”, vertelt Westland.

bedrijfsopvolging en -overname met onder andere

“Dat is relatief klein ten opzichte van de regio die

Roberto Flören, professor Familiebedrijven en

het beslaat.” Dit heeft volgens Westland zowel

Bedrijfsoverdracht als spreker.

Meer informatie Contactpersoon Vincent Zijlstra Adviseur Markt & Overheid v.zijlstra@bouwendnederland.nl

REGIO RANDSTAD ZUID

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | Juni 2019 | BNL | 27

COLUMN

DOE JIJ OOK MEE?

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID Datum

JUNI 27

Bestuursvergadering afdeling Drechtwaard

JULI 1 3 4 8 16 16

Bestuursvergadering afdeling Rijnmond Gemeentelijk Bouw en Infra overleg Den Haag Excursie afdeling Rijnmond Bestuursvergadering afdeling Duin- en Rijnstreek Strategische sessie Gouda / Alphen aan den Rijn Bestuursvergadering afdeling Midden Zuid-Holland

SEPTEMBER 2 Bestuursvergadering afdeling Rijnmond 3 Start Minor cost engineering 5 Bestuursvergadering afdeling Drechtwaard 9 Algemene ledenvergadering 9 Bestuursvergadering afdeling Duin- en Rijnstreek 13 Gemeentelijk Bouw en Infra overleg Zoetermeer 16 Bestuursvergadering Regio Randstad Zuid 16 Breed bestuurdersoverleg 17 Bestuursvergadering Midden Zuid-Holland 19 Gemeentelijk Bouw en Infra overleg Westland 19 Gemeentelijk Bouw en Infra overleg Den Haag

Als u deze BNL leest, is de Dag van de Bouw net voorbij.

Een heerlijke dag, waarop we met elkaar als bouwsector tonen wat voor een prachtige werken we iedere dag maken.

Waarop we laten zien dat we trots zijn op de sector, ons vakmanschap, onze kwaliteit en de mensen en partners waarmee we dit realiseren. Ik ervaar dan niet alleen trots, maar ook clubgevoel; één sector en één vereniging die de bouw stimuleert, promoot, innoveert, ontwikkelt en uitdraagt. Dat clubgevoel ervoer ik ook op 29 april tijdens het bestuurdersoverleg met de afdelingsbestuurders, waar ik de voorzittershamer van Dennis van der Werff als regiovoorzitter van regio Randstad Zuid heb overgenomen. Aan Dennis zijn we veel dank verschuldigd en aan mij de eer om hem waardig op te volgen.

Mijn inzet als uw regiovoorzitter is dat er meer leden samen meedoen en -bepalen wat Bouwend Nederland in regio Randstad Zuid doet en hoe we dat doen. En dat wil ik ook vernieuwend, moderner en anders doen. Dat betekent andere afdelingsbijeenkomsten met onze nieuwe ­verenigingsmanager Saïda, modernere maatgerichte dienstverlening en belangenbehartiging. Daarnaast willen we natuurlijk een volwaardig gesprekspartner zijn en blijven voor (lokale) overheden en bestuurders.

Mijn ambitie daarbij is om dat clubgevoel, het gevoel van betrokkenheid, meer te versterken. Bouwend Nederland is namelijk niet het regiokantoor of die lui in Zoetermeer. Nee, dat zijn wij, de leden. U, jij en ik.

Ik hoop dat u samen met mij wil meebouwen aan dat clubgevoel. Ja, dat kost tijd. Maar het levert ook een hoop op. En samen een club zijn is ook leuk. Doet u ook mee?

GERARD BAC VOORZITTER REGIO RANDSTAD ZUID

28 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Martine van der Linden

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

INSTROOM

LEERLINGEN INSPIREREN MET helemaal up to date is. Ze moeten bijvoorbeeld

vakken in het bedrijfsleven of bij de opleidings­

uitgebreid kennis kunnen maken met moderne

bedrijven. “Een programma waarbij leerlingen ook

machines binnen de techniek, bouw en infra. Ook

buiten de school meelopen met de opleidings­

moet de regeling het tekort aan praktijkbegeleiders

bedrijven of bouw- en infrabedrijven, en daar echt

verhelpen. “De opleidingsbedrijven binnen onder

aan de slag gaan”, vertelt Van Rossem. “En dat

meer de bouwsector spelen hierin een belang-

ze op school vooral de theorie leren. Belangrijk is

rijke rol. Die zijn allemaal aangehaakt bij de

de evaluatie na zo’n keuzevak: wat was leuk en

Sterk Techniek-regio’s en gaan op veel plekken

niet leuk, en waarom. Op basis hiervan kan een

keuzevakken verzorgen voor het vmbo. Ze spelen

leerling met zijn docent een goed loopbaanplan

daarnaast een belangrijke rol bij het organiseren

opstellen.”

van de stages.”

Tot slot moet er een nauwe samenwerking komen tussen het bedrijfsleven en de vmbo-scholen.

IN DE BOUW-, INFRA- EN TECHNIEKSECTOR IS EEN GROOT TEKORT AAN TECHNISCH PERSONEEL. OM DIT PROBLEEM UIT DE WERELD TE HELPEN, INVESTEERT HET KABINET IN DE PERIODE 2020 TOT EN MET 2023 HONDERD MILJOEN EURO PER JAAR IN TECHNISCH ONDERWIJS. DEZE REGELING GENAAMD 'STERK TECHNIEKONDERWIJS' MOET HET TECHNIEKONDERWIJS OP HET VMBO VERSTERKEN.

Volgens Vera van Rossem, Adviseur Onderwijs & Arbeidsmarkt Regio Randstad Zuid bij Bouwend Nederland, kunnen vmbo’s dankzij deze financiële regeling betere middelen inzetten om een goed beeld van de techniek te geven. “En dat is belangrijk. Als leerlingen geïnspireerd raken, zullen ze sneller voor een technische opleiding kiezen. Dat is de enige manier om het tekort terug te dringen, ook binnen de bouw en infra.”

De regeling Sterk Techniekonderwijs moet eraan bijdragen dat leerlingen onderwijs krijgen dat

GOED BEELD

Docenten hebben daar vaak geen tijd voor, dus

Daarnaast kunnen scholen de subsidieregeling

worden er projectleiders in het leven geroepen die

benutten voor het ontwikkelen van goede keuze-

de onderlinge contacten leggen en onderhouden.

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | Juni 2019 | BNL | 29

Foto | Technolab

STERK TECHNIEKONDERWIJS INSPIREREN

wijs. Tegelijk zijn er veel scholen die wel willen

bedrijven de moeite waard om hun bijdrage te

Hoewel de overheid een flinke som geld uittrekt

aanhaken, maar nog geen goed onderbouwd plan

leveren. “Door de techniek te promoten op het

voor Sterk Techniekonderwijs, is het per school de

op papier hebben staan. “Waarbij bijvoorbeeld niet

vmbo, zal er meer instroom op de technische

bedoeling dat bedrijven voor 10 procent van de

duidelijk is wat er precies gaat gebeuren, en hoe

vervolgopleidingen zijn, en dus ook meer instroom

cofinanciering zorgen. “Dat mag in de vorm van

ze het gaan aanpakken. Daar zitten we bovenop.

op de arbeidsmarkt. Daarnaast: bieden bedrijven

geld, maar ook in de vorm van diensten. Neem die

Er zijn vijf beleidsadviseurs landelijk vanuit

een goede stage aan waar leerlingen helemaal

moderne machines waarmee leerlingen moeten

Bouwend Nederland aangesteld, en het ministerie

enthousiast van worden, dan kan het zomaar

gaan werken. Die kan een school aanschaffen,

van OCW heeft een ondersteuningsteam in het

gebeuren dat ze voor dat bedrijf willen werken.”

maar een bedrijf kan ook lessen aanbieden in

leven geroepen om hierin te helpen.”

TECHNOLAB

zijn fabriek waar die machines staan. Ook het aanbieden van bijvoorbeeld gastdocenten en

Daarnaast zijn bouw- en infrabedrijven nog

Een initiatief dat is aangesloten bij Sterk Tech-

stageplekken valt onder cofinanciering.”

steeds welkom om aan te haken. “Het is nog

niekonderwijs, is Technolab Leiden. Aan dit onaf-

steeds mogelijk om bijvoorbeeld stages aan

hankelijke centrum zijn allerlei scholen verbonden,

Er zijn al verschillende scholen die een goed plan

te bieden, of om op een andere manier mee

waaronder de Haagse Hogeschool, vmbo’s,

hebben opgesteld voor Sterk Techniekonder-

te werken.” Volgens Van Rossem is het voor

MBO Rijnland en basisscholen. Van Rossem: “Leerlingen krijgen allerlei technieklessen op het gebied van chemie, circulair, energie, groen, life science en water. Bij elk thema is een keuzevak van tien weken ontwikkeld. Bij water doen jongeren bijvoorbeeld proefjes met betrekking tot het filteren van water. En bij circulair zijn allerlei activiteiten bedacht rondom duurzaamheid.”

Technolab Leiden loopt al goed volgens Van Rossem. Ook omdat dit centrum nauw samenwerkt met bijvoorbeeld het bedrijfsleven, wat de druk wegneemt van scholen. “Het is een mooi voorbeeld voor vmbo’s in andere regio’s van hoe ze dit zouden kunnen vormgeven.” Een goede besteding van de subsidieregeling Sterk Techniekonderwijs is in ieder geval belangrijk.

Dat maakt de kans dat techniekonderwijs ook na 2023 goed voor het voetlicht wordt gebracht bij leerlingen op het vmbo. “Het is de bedoeling dat Sterk Techniekonderwijs ook op lange termijn leidt tot meer belangstelling voor de technieksector.”

Meer informatie Contactpersoon Vera van Rossem Bedrijfsadviseur Beleid & Vereniging v.rossem@bouwendnederland.nl

•

30 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Petrick de Koning

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

"GOED VOORBEREID AAN TAFEL BIJ DE GEMEENTE" Bouwend Nederland treedt regelmatig in

STAPELING VAN AMBITIES

ÉÉN LOKET INRICHTEN

overleg met gemeenten in Zuid-Holland. Om

In Dordrecht, Katwijk en Leiden is een groot punt

Een ander voorbeeld betreft de uitgifte van

deze gemeentelijke Bouw- en Infraoverleggen

van zorg de ‘stapeling van ambities’ bij bouw- en

vergunningen. Tijdens de sessie voor Leidschen­

(GBIO) en onze lobby effectiever te maken,

infraprojecten. Saes: “Gemeenten vragen steeds

dam-Voorburg en Zoetermeer gaven deelnemers

organiseert de regio Randstad Zuid in 2019

meer, onder andere op het gebied van duurzaam­

aan dat een groot deel van de aangevraagde

strategische sessies. Hierin geven de leden aan

heid en omgevingsmanagement. Tegelijkertijd

vergunningen wordt afgewezen. “Dat zorgt voor

waar zij in praktijk tegenaan lopen.

moeten de woningen betaalbaar blijven en

vertraging en het werkt demotiverend omdat

gericht zijn op het sociale- en middensegment.”

niet altijd duidelijk is wat de gemeente precies

Wouter Saes, Adviseur Markt en Overheid bij

Financieel is dit vaak onhaalbaar. En in de infra

wil. Om dit proces te stroomlijnen, gaan we de

Bouwend Nederland, is initiatiefnemer van de

maakt het aanbestedingen onaantrekkelijk. “We

gemeente vragen om één loket voor de aanvraag

strategische sessies voor de regio Randstad Zuid.

willen de gemeente helpen heldere keuzes te

van vergunningen. Daar kunnen onze leden

“Ik werk nu bijna een jaar bij Bouwend Nederland

maken in de ambities per project. In Zoetermeer

terecht met vragen. Bovendien is er dan directe

en zocht naar een manier om onze lobby bij de

zetten we bijvoorbeeld in op de vertaalslag van

communicatie, waardoor de gemeente beter kan

gemeenten zo effectief mogelijk te maken. Ik

de gemeentelijke bouwagenda naar concrete

aangeven wat ze willen. Dit helpt bouwbedrijven

wil weten wat er bij leden binnen een gemeente

plannen.”

om complete aanvragen in te dienen en de proce­

speelt. Door dit vóór een GBIO aan onze leden

dure te versnellen.”

te vragen, kan ik het gesprek met de gemeenten

•

doelgerichter insteken. We brengen concrete punten in en denken alvast na over oplossingen die de samenwerking kunnen verbeteren.”

NIET KLAGEN

Praat mee!

Wil je meepraten over wat er in jouw gemeente

De eerste strategische sessies in de regio zijn

speelt? Kom dan naar de strategische sessies.

enthousiast ontvangen. Ze leverden ook direct

Op 16 juli is de sessie voor Alphen a/d Rijn en

waardevolle informatie op, zegt Saes. “In

Gouda gepland. Kijk voor meer informatie op:

Dordrecht, Katwijk, Leiden, Leidschendam-

http://tiny.cc/ftvt

Voorburg en Zoetermeer waren de eerste sessies.

De onderwerpen die aan bod kwamen, waren zeer divers. Soms gaat het over kleine dingen,

Meer informatie

maar er kwamen ook grotere zaken aan bod, die direct invloed hebben op het functioneren van bedrijven.” Saes onderstreept wel dat het niet de bedoeling is te klagen. “We kijken ook nadruk­ kelijk naar onze eigen rol, als verbinder van de politieke ambitie en de dagelijkse praktijk van onze leden.”

Contactpersoon Wouter Saes Adviseur Markt en Overheid jw.saes@bouwendnederland.nl

REGIOKATERN ZUID | Juni 2019 | BNL | 27

REGIO ZUID

COLUMN

ÉÉN BEDRIJF, MEERDERE MENSEN!

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID Datum

JUNI 24 28

Bijeenkomst Infraplatform Zeeland IOS Presentatie

JULI 4 11

Brabantse Woonlunch Bouwcafé Limburg

AUGUSTUS 29 Klankbordgroep Onderwijs & arbeidsmarkt

Onze mensen zijn de spil van ons bedrijf. Iedereen met z’n eigen taken, ervaringen en ambities, iedereen met eigen behoeftes. Zij zijn heel belangrijk en het is daarom dat wij bezig zijn met duurzame inzetbaarheid. We kijken niet alleen naar opleidingen en eventuele functiewijzigingen, maar ook voor langer en duurzamer behoud in eigen functie op de eigen werkplek. Hiervoor kijk je naar de persoon zelf,

SEPTEMBER

maatwerk dus!

5 12 18 23

In eerste instantie zijn dat goede arbeidsomstandigheden

Klankbordgroep Markt & Overheid Bouwcafé Limburg Bouwcafé locatie n.t.b.

Bijeenkomst Infraplatform Zeeland

en juiste werkplekvoorzieningen. Toch kun je meer doen!

Behoeftes op kantoor zijn anders dan op de bouwplaats.

Op de bouwplaats is voldoende beweging maar is fysieke belasting hoger, terwijl op kantoor juist meer behoefte is aan beweging. Bedrijfsmassage of bedrijfsfitness kunnen enorm helpen. Daarnaast stimuleren we meer beweging door een fietsplan of zwemabonnementen. De vrije ruimte in de werkkostenregeling biedt hier mogelijkheden.

Financiële of psychische problemen kunnen behoorlijk wat stress veroorzaken. Mensen moeten vaak een flinke drempel over om daar hulp bij te vragen, zeker aan de werkgever.

Door iemand van buiten te laten helpen, kun je de stress verminderen en zorgen voor verbeterde inzetbaarheid.

Het is niet altijd makkelijk om over inzetbaarheid met de mensen in gesprek te gaan. Zeker als het gaat om oudere werknemers die minder gaan presteren is het lastig om dit aan te kaarten zonder ze te kwetsen. Hier zouden bepaalde handvatten of zelfs regelgeving bij helpen.

Ik ben ervan overtuigd dat het goed is op tijd te beginnen met duurzame inzetbaarheid. Dat doe je samen en zorgt voor gemotiveerde mensen en een prettige werkplek!

RON WIJEN DIRECTEUR BOUWBEDRIJF TENG WIJEN

28 | BNL | Juni 2019 |

REGIOKATERN ZUID

JOS TIMMERMANS

Tekst | Karl Bijsterveld

VAN BOUWER NAAR WETHOUDER

REGIOKATERN ZUID | Juni 2019 | BNL | 29

Foto | René van den Burg

Jos Timmermans maakte vorig jaar een bijzondere carrièreswitch: na jarenlang werkzaam in de infrascector is hij nu wethouder in de gemeente Beekdaelen.

Waarom koos hij voor die loopbaanverandering? Wat neemt hij mee aan ervaring?

“In de bouw heb ik geleerd om de juiste mensen met elkaar te verbinden.”

Jos Timmermans heeft jarenlange ervaring in

Als wethouder kreeg hij onder andere het sociaal

MEER VERSCHILLEN

de infrasector. In de jaren ‘80 nam hij - samen

domein en scholen in zijn portefeuille. “Onze

Timmermans ziet meer verschillen, bijvoorbeeld

met andere broers - het Limburgse bedrijf van

burgemeester ging kort na mijn installatie met

rondom projecten. “De bouw is gericht op de

zijn vader Piet over. Als directeur kreeg hij de

langdurig ziekteverlof en een maand later mijn

uitvoering van projecten. De gemeente richt zich

leiding over een bedrijf dat uitgroeide tot een

collega-wethouder drie weken met vakantie.

ook op projecten, maar hier zijn de doorloop-

belangrijke speler in infratechniek, kunststof-

Toch is er in die laatste maanden nog heel veel in

tijden een stuk langer dan dat we in de bouw

techniek en grondtechniek: Timmermans Infra.

Onderbanken tot stand gebracht. Ik kijk er met

gewend zijn. Je hebt bij projecten nu eenmaal

“We werkten voor overheden, industriële en

veel genoegen op terug. Met een uitstekende

te maken met regelgeving, inspraaktermijnen

petrochemische bedrijven zoals DSM, maar ook

kleine organisatie en een klein maar hecht team

et cetera. Het bestuur is duaal, met het college

bouwbedrijven en waterschappen. Wij hebben

met veel ervaring en deskundigheid zijn bergen

als uitvoerend orgaan en de raad die de kaders

bijvoorbeeld op elke waterzuivering in Limburg

werk verzet.”

stelt. Dit zorgt voor een lager tempo dan ik in de

en Noordrijn-Westfalen gewerkt, rioolstelsels en

bouw gewend was, en dat mis ik wel. Ook mis

transportleidingen voor chemische vloeistoffen

PROFITEREN

aangelegd.”

De gemeente Onderbanken is inmiddels als

budget een project kunt starten en uitvoeren.

gevolg van een fusie opgegaan in de gemeente

Bij de overheid zijn die verantwoordelijkheden,

Beekdaelen. Timmermans is nu hier al een tijdje

begrijpelijk, veel meer verspreid.”

DOORSTART

ik het soms dat je niet op eigen initiatief met

In 2012 maakte het bedrijf een succesvolle

wethouder, en ook dat bevalt hem uitstekend.

doorstart onder TIB Infra, waar Timmermans

Hij heeft een uitdagende portefeuille en veel

Gelukkig is de bouwsector niet helemaal

opnieuw directeur werd. Eigenlijk zou hij in

ruimte voor innovaties, met onderwerpen als

uit beeld verdwenen, stelt de wethouder.

2018 met pensioen gaan, maar toen bleek dat

energietransitie en duurzaamheid, maar ook

Timmermans denkt dat de gemeente goed kan

er behoefte was aan een wethouder in toen nog

mkb. “De kwaliteit en kunde in het college is

samenwerken met de sector. “De gemeente kan

Onderbanken, aarzelde hij geen moment om te

groot, en college en raad vinden elkaar steeds

profiteren van kennis van bouwmethoden, lucht-

solliciteren. “Een unieke ervaring waarbij je je

vaker.”

kwaliteit in gebouwen, transport van energie en

Wat neemt hij mee aan ervaring? “Dat is vooral

alternatieve manieren van energieopwekking. De

kunt tonen. Bovendien was ik al

kennis. Denk aan kostendeskundigheid: wat kost

bouw kan op zijn beurt profiteren van over-

politiek actief vanaf 1992 als

een project bij welke grootte? Wat zijn de risi-

heidskennis, bijvoorbeeld qua participatie. Denk

CDA-bestuurslid, bestuurs-

co’s? Ook heb ik in de bouw geleerd om nieuwe

aan hoe je mensen met een beperking deel kunt

voorzitter en vanaf 2010

teams aan te sturen en de juiste mensen met

laten nemen aan de samenleving.”

raadslid in Onderbanken.”

elkaar te verbinden.”

maatschappelijke betrokkenheid

WERK AAN DE WINKEL

VERSCHILLEN

Er is in Beekdaelen in ieder geval genoeg werk

Natuurlijk ervaart Timmermans ook verschillen in

aan de winkel de komende jaren. “Beekdaelen

werken bij een gemeente of bouw/-infrabedrijf.

duurzaam maken is de belangrijkste opgave.

“Bij de gemeente is de maatschappelijke betrok-

We willen in 2040 energieneutraal zijn, tien jaar

kenheid nog breder. Dat is fantastisch. Je hebt

eerder dan de landelijke norm. Verder willen

met veel mensen te doen, en ook met verschil-

we anticiperen op de optimalisatie van het

lende uitvoeringsorganen. Denk aan politie,

woningbouwprogramma. Beekdalen heeft te

brandweer, Belastingdienst et cetera. Ook ben je

veel eengezinswoningen, en daar staat een grote

echt bezig met visievorming voor je dorp en plat-

behoefte aan zorgwoningen, woningen voor

teland. Wat me ook opvalt: de gemeente wenst

kleine gezinnen en alleenstaanden tegenover.

doorgaans minder risico’s te nemen. Onduidelijk-

Ook zijn er veel infraprojecten in uitvoering.

heden moet je aan de voorkant wegnemen zodat

Kortom ook voor de bouwsector voldoende werk

de raad, burger en bedrijfsleven precies weten

aan de winkel, en voor mij volop inspiratie als

waar ze aan toe zijn.”

wethouder!

•

30 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Martine van der Linden

REGIOKATERN ZUID

Foto | John Sondeyker

BRAVO! COLLEGE LEVERT INNOVATIEVE VAKMENSEN

TECHNIEKOPLEIDING ALS ANTWOORD OP TEKORT TECHNICI

Een probleem gaat vaak gepaard met kansen.

Dat maakte Vlassak nog meer overtuigd van zijn

Reden dat ook de lokale politiek dit project steunt.

Zo leidt het tekort aan technici in de gemeente

zaak. Hij nam contact op met het BRAVO! College.

Mocht de opleiding een succes blijken, dan kan

Cranendonck tot een gloednieuwe techniek­

Inmiddels is daar de kogel door de kerk: in het

dat op termijn goed zijn voor de leefbaarheid

opleiding. Vanaf september kunnen leerlingen

nieuwe schooljaar start het ‘BRAVO! College

binnen de regio. Vlassak: “Maar voor nu werken

zich op het BRAVO! College in zes jaar laten

voor innovatief vakmanschap’. Leerlingen

we vooral aan bewustwording. Veel mensen

klaarstomen tot innovatieve vakmensen in de

worden in zes jaar tijd opgeleid tot volwaardige

hebben een verkeerd beeld van de techniek.

techniek.

vakmensen binnen de techniek, tot en met

We hadden onlangs een inloopavond voor ouders

(v)mbo-niveau 4. Ze krijgen regulier les, maar

en jongeren in de timmerfabriek van ons bedrijf.

Sinds de recessie achter de rug is, neemt het werk

gaan ook twintig uur per week aan de slag met

De monden vielen open. Mensen weten niet hoe

in de bouw en techniek toe. Maar het invullen van

techniek. Dit gaat deels plaatsvinden bij de

zo’n bedrijf er tegenwoordig uitziet. En zo zijn er

vacatures is lastig, weet Jack Vlassak van Vlassak

regionale bedrijven. “Bouw, metaal, elektro- en

meer technische bedrijven in de regio waar zoveel

Aannemingsbedrijf in Budel. En hij is niet de enige.

installatietechniek zijn de sectoren waar we ons

meer gebeurt dan mensen denken. Dat willen

“Bedrijven in deze regio schreeuwen om technici.”

voorlopig op gaan richten.”

we onder de aandacht brengen. Wij hebben een

Innovatief vakmanschap

Praktijkervaring

Ooit had Budel een technische opleiding, maar

Op dit moment zijn er ongeveer twintig

die is jaren geleden verdwenen. Vlassak bedacht

aanmeldingen, maar de kans dat dit groeit, is

dat het tekort aan personeel misschien een

groot. Elke werkdag stappen leerlingen uit Budel

goede aanleiding is om weer een techniek­

en omgeving in de bus om in België naar school

opleiding in het leven te roepen. Hij nam contact

te gaan. “Daar krijgen ze vanaf het eerste jaar al

op met ­Ondernemerscontact Cranendonck. Via

praktijkonderwijs, waar het in Nederland vaak

deze ondernemersvereniging is vervolgens een

pas vanaf het derde jaar is. Op onze opleiding

enquête naar honderd bedrijven verstuurd. “Of

maken leerlingen ook vanaf het eerste jaar kennis

ze het probleem herkennen en dat willen helpen

met de praktijk. Dat maakt het interessanter om

oplossen. We kregen daar zestig reacties op.”

op het BRAVO! College de opleiding te volgen.”

prachtig vak, laat ons dat dan ook uitdragen.”

Meer informatie Contactpersoon Karin Oomen Adviseur Onderwijs & Arbeidsmarkt k.oomen@bouwendnederland.nl

•

MoveRTK: Precies wat de sector nodig heeft.

Uw graafmachines, bulldozers en andere grondverzetmachines laten zich 24 uur per dag tot op de centimeter nauwkeurig sturen met de landelijke RTKcorrecties van MoveRTK. Een lokale referentieontvanger is niet meer nodig.

Werken met MoveRTK biedt vele voordelen: • Merkonafhankelijk, open netwerk. Men is niet gebonden aan één merk; • Flexibele inzet door dekking in hele Benelux; • Betrouwbare dienst, 24/7 beschikbaar; • Zeer voordelig dankzij ledenkorting via Bouwend Nederland;

• Overal goede ontvangst dankzij de professionele KPN M2M SIM-kaart; • TüV gecertificeerde, dynamische nauwkeurigheid van 2 cm.; • Geen binding aan regionale referentieontvangers.

MoveRTK / KUBUS 11, 3364 DG SLIEDRECHT / POSTBUS 166, 3360 AD SLIEDRECHT TELEFOON +31 (0) 184 67 18 40 / FAX +31 (0) 184 67 18 44 / WWW.MOVERTK.NL / E-MAIL INFO@MOVERTK.NL

32 | BNL | Juni 2019 |

Tekst I Eline Kemps

INNOVATIE

In 2008 ontstond in Amsterdam een burger­

begin mei verwoordde: “om net als Noach een

initiatief om zelfvoorzienend te leven op het

ark te bouwen.” Een drijvende woonwijk met een

water. Tussen 2017 en 2019 is de drijvende

duurzaam karakter en ambitieuze plannen voor

woonwijk Schoonschip gerealiseerd.

de toekomst.

Hierin was een sleutelrol weggelegd voor Bouwbedrijf Van Middendorp dat, in samen­werking

TE WATER LATEN

met advies- en projectmanagementbureau

De uitvoering van dertien woningen werd door

Dutch Lotus, dertien van de dertig drijvende

Bouwbedrijf Van Middendorp gerealiseerd. “We

woningen heeft gebouwd. Begin mei vond

hadden geen ervaring met het bouwen van

onder grote belangstelling de officiële doop en

drijvende woningen”, vertelt Adriaan van der

­tewaterlating plaats van een van de woningen.

Zande, directeur van het bedrijf, “maar een stukje nuchterheid heeft ons het vertrouwen gegeven dit

Schoonschip ligt in de wijk Buiksloterham

enorme project aan te gaan. Het bouwen van de

in Amsterdam-Noord, waar tussen de oude

drijvende woningen gebeurde in feite op dezelfde

industrie ruimte is gecreëerd voor een duurzaam

wijze als het bouwen van woningen op land.

nieuwbouwproject. Een initiatief dat begon vanuit

Het meest spannende gedeelte

het idealisme van bewoners om bewuster om

was om de woningen

te gaan met de wereld. Of zoals Thomas Sykora,

te water te laten; kloppen de

schoonschipper van het eerste uur, het

berekeningen? Ligt de woning in balans?

DE MEEST DUURZAME

RUIMTE VO

INNOVATIE | Juni 2019 | BNL | 33

Foto | Isabel Nabuurs

De zwaarste woning weegt ongeveer 350 ton,

“Bouwbedrijf Van Middendorp heeft altijd

dat maakte deze logistieke operatie een span­

aandacht voor economisch en ecologisch

nende onderneming. Wij hebben de woningen op

bouwen”, aldus Van der Zande. “Dat konden we

de kade in Zaandam gebouwd, ze daar te water

voor dit project in de breedste zin van het woord

gelaten en vervolgens vijf kilometer versleept

uitvoeren. Het meest duurzame facet is wellicht

over het IJ richting Amsterdam.”

nog het op water wonen zelf. Een stuk kostbare

VISITEKAARTJE VOOR DE TOEKOMST

grond kan nu voor landbouw of natuur worden gebruikt in plaats van voor leefgenot.”

Het is een unieke combinatie van factoren waar­

Volgens vicevoorzitter van Bouwend Nederland

door Schoonschip bestempeld wordt als de meest

George Raessens is Schoonschip “een geslaagd

duurzame drijvende woonwijk van Europa. Zo zijn

voorbeeld van een project dat oplossingen biedt

alle woningen voorzien van zeer goede isolatie

voor maatschappelijke opgaven.” Een visitekaartje

en niet aangesloten op aardgas. Verwarming

voor de toekomst dat ruimte heeft gegeven aan

vindt plaats door waterpompen, zonneboilers en

idealen van bewoners.

zonnepanelen, er zijn waterrecyclende douches,

•

vacuümtoiletten en zwart water wordt afge­ voerd en omgezet in energie. Bovendien bestaat minimaal één derde van het dakoppervlak uit

Meer informatie

groendak.

schoonschipamsterdam.org/

WOONWIJK VAN EUROPA

OR IDEALEN

ONDERNEMEN =

RISICO

NEMEN Wat kost een onveilige bouwplaats u?

Helaas zien we vandaag de dag nog steeds te veel (dodelijke) ongevallen en (bijna-)ongelukken op de bouwplaats. Vanzelfsprekend blijft hierdoor de veiligheid van werknemers een belangrijk onderwerp binnen de bouwsector.

Behalve het menselijk leed dat een ongeval veroorzaakt op nabestaanden en collega's heeft het ook een grote impact op uw bedrijf. Het werk wordt onderbroken en u ondervindt ook de financiële gevolgen die flink op kunnen lopen.

Een claim van een jonge ZZP-er die volledig arbeidsongeschikt raakt, bedraagt al snel meer dan € 1.000.000. Letselschades hebben hiermee impact op verzekeringspremies. Zo wordt de premie van de bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering (AVB) in belangrijke mate bepaald door de component letselschades.

18.0076

Ook hier geldt “voorkomen is beter dan genezen” en wij helpen u graag de risico’s te beperken. Niet alleen door schade te verzekeren maar samen met Bouwend Nederland ondersteunen we u ook om uw preventiebeleid vorm te geven.

Wilt u meer weten over dit onderwerp?

Neem dan contact op via bouw@aon.nl.

Aon.nl/bouw

BEDRIJFSVOERING | Juni 2019 | BNL | 35

Tekst | Eva van Beveren

1

MANAGEMENTVRAGEN AAN PETER LAMMERTINK

Het beste advies ooit gekregen

6

Mooiste project ooit bij betrokken

Jitske Kramer, schrijfster van ‘De Corporate Tribe’,

‘Een ontwerpende bouwer’. Zo omschrijft

Net als een eerste liefde, een eerste auto, is het

een boek over de antropologische kijk op

algemeen directeur Peter Lammertink

eerste project dat ik verkocht voor Heembouw het

bedrijven, vertelde mij dat wanneer je kennis en

‘zijn’ Heembouw; een bouwbedrijf met

mooiste; een bedrijfsgebouw in Spijkenisse. Het

culturen wil overdragen, het essentieel is om

een eigen architectenbureau dat zich

leuke is dat we recent weer een grote verbouwing

verhalen te vertellen. Door verhalen te vertellen,

richt op nieuwbouw en renovatie van

bij ze hebben gedaan, dus na 34 jaar is het nog

houd je je cultuur levend.

2

woningen, bedrijfsgebouwen en kantoren.

Het hoofdkantoor van dit familiebedrijf is te vinden in ­Roelofarendsveen. Daarnaast heeft Heembouw vestigingen in Rotterdam

steeds een klant.

7

Het onderscheidend vermogen van mijn bedrijf

en Breda. Lammertink is 35 jaar geleden

Meest overschatte ontwikkeling in de bouw

Wij zijn bijna klant-obsessief. Alles draait bij ons

gestart en sinds 26 jaar toegetreden tot de

3D-printing. Ik ben absoluut niet tegen innovaties.

om een tevreden klant. We gaan er echt voor. En

directie. In 2018 is Heembouw door Cobouw

Integendeel, de bouw heeft juist innovaties nodig.

dat horen we ook van de klanten zelf en zien we

uitgeroepen tot beste werkgever.

Ik geloof ook echt in robotisering en digitalisering

terug in onze NPS score (netto promoter score) van

maar 3D-printing zal nooit de grote productie

+68, waarmee we de klanttevredenheid meten.

in de bouw kunnen vervangen. We hebben zelf

3

een aantal 3D-printers hier op kantoor staan maar die gebruiken we alleen voor het maken van maquettes, dus in het ontwerptraject. Het is

De belangrijkste eigenschappen voor succes als

nuttig maar niet de disruptieve innovatie die de

manager/directeur in de bouw

bouw gaat veranderen.

We hebben een ongelofelijke hoeveelheid partijen die samen op een unieke plek een uniek product moeten maken en wat je dan als hoofdaannemer

8

echt goed moet kunnen is samenwerken. Dat roept

Het lastigste aan management in de bouw

natuurlijk iedereen maar de eigenschap die dat

Kennisoverdracht. De bouw heeft een enorm hoog

mogelijk maakt is dat je moet kunnen verbinden.

oplossingsgehalte omdat de voorbereiding niet

Dus iemand die mensen bij elkaar brengt.

altijd even goed verloopt en daardoor gaat er wel­-

4

De belangrijkste ontwikkeling voor de toekomst van de bouw Dat is digitalisering. Wij zijn druk bezig met

eens wat fout; zo’n 10 tot 15 procent faal­kosten.

De uitdaging is om de kennis die je daarbij opdoet binnen je bedrijf te behouden en uit te breiden.

9

virtueel bouwen. Dat is de bouw nu al aan het

Mijn managementstijl kwalificeer ik als…

veranderen en dat gaat steeds verder.

Volgens mijn collega’s is dat verbindend.

Medewerkers motiveren is een kwestie van…

Het woord dat ik niet meer kan horen

5

10

De kern is dat je echt moet laten merken dat jouw

Wanneer mensen zeggen ‘ik heb het een plekje

mensen het belangrijkste zijn binnen het bedrijf.

gegeven’. Dat roept toch een negatieve associatie

Niet alleen door het te benoemen maar juist door

op terwijl we in de bouw juist iedere dag bezig

het echt te vinden, en ernaar te handelen geef je

zijn om met heel veel enthousiasme en plezier

hen de aandacht die zij nodig hebben.

mensen een mooie plek te geven.

•

36 | BNL | Juni 2019 |

TROTS

Tekst | Barbara Hoogsteden

JAN MAATKAMP THUISINBOUWEN

"BIJ ONS ERVAAR JE HOE JE TOEKOMSTIGE HUIS ERUIT KOMT TE ZIEN"

"Een Thuis-in-Bouwenhart"

TROTS | Juni 2019 | BNL | 37

Foto | Josine Voogt

“Van dakpan tot keuken en sanitair, in ons bouw- en inspiratiecentrum beleeft de klant, nog voordat er een tekening is gemaakt, hoe zijn of haar droomhuis er uiteindelijk uit komt te zien”, vertelt Jan Maatkamp trots, één van de twee directieleden bij ThuisinBouwen. “Het verwachtingspatroon van de klant komt uit.

Daar zorgen wij voor.”

Moederbedrijf

Ontzorgbedrijf

Het bedrijf bestaat uit vier zelfstandige bouwbedrijven,

Inspiratie doet de klant op nog voordat er een streep op

Bot & van der Ham in Meerkerk, Drent & Welling in Huizen,

papier is gezet in het inspiratiecentrum: ruim 1.300 vierkante

HMU & Olsthoorn in De Lier en Zee & Bra in Steenbergen.

meter aan bouw- en wooninspiratie waar alle bouwpartners

ThuisinBouwen hangt er boven, als een inspirerende en

aan bod komen. Opgezet in 2014 in Meerkerk, ook weer

ontzorgende schakel tussen de bouwbedrijven en de klanten.

tijdens de crisis. “Als je ergens in gelooft, moet je het gewoon

“Het lijkt of we één grote organisatie zijn, maar door het

doen, dat blijkt wel. Ons inspiratiecentrum is inmiddels

achter de schermen op te splitsen, werk je toch met zelf­

onmisbaar voor zowel onze klanten als de bouwbedrijven.

standige, en ook belangrijk, regionale bedrijven. Hierdoor

En volgens mij zijn we met onze werkwijze nog steeds uniek.

houd je de lijnen kort en het personeel komt uit de buurt.

Alles wat erbij komt kijken bij het bouwen van een huis, vindt

En toch werken we allemaal met betrokken en bevlogen

de klant hier: van tegelwerk tot dakpan, maar ook keukens,

ThuisinBouwen-medewerkers.”

sanitair, gordijnen, zelfs de inrichting van de tuin. Wanneer je een huis laat ontwerpen moet je aan zoveel dingen denken,

Onlangs was het feest, ThuisinBouwen is met meer dan

hoe fijn is het dat dat allemaal onder één dak kan. Dat is het

vijftig reviews op Bouwnu.nl uitgeroepen tot beste bouwer

ultieme ontzorgen. Het kopen van een huis is de grootste

van Nederland. “Dat hebben we natuurlijk met het hele bedrijf

aankoop van je leven, dat kun je toch niet van een plaatje

gevierd”, vertelt Maatkamp. “Dat is een prestatie die je met

kiezen? Bij ons kan de klant een heel huis samenstellen, met

elkaar bereikt.”

alle producten die in ons inspiratiecentrum te zien zijn. Wij zien onszelf niet als een bouwbedrijf, maar een inspirerend

Deze manier van werken is bedacht en ontstaan in de

ontzorgbedrijf.”

­moeilijkste periode voor veel bouwbedrijven: de crisis.

"De crisis is het beste wat ons is overkomen"

Jan Maatkamp is sinds 2002 eigenaar, samen met John van der Ham en Wim Uittenbogaard. De drie kennen elkaar al jaren uit de bouwwereld. Sinds 2002 zijn ze eigenaar van bouwbedrijf Bot & van der Ham. “Het was een traditioneel bouwbedrijf en dat liep goed, ook tijdens de crisis. Toch bedachten we dat het anders moest. We besloten om de

Inmiddels is de crisis voorbij, en blijkt dat Van der Ham,

structuur aan te passen. Wat zijn onze zwakke punten, maar

Uittenbogaard en Maatkamp de juiste stappen hebben

vooral wat zijn onze sterke punten? Op dat laatste zijn we

genomen. Per jaar levert ThuisinBouwen zo’n 300 woningen

verder gegaan. Wij werken al jaren met Brummelhuis. Even

op, waarvan één derde particulier en twee derde woningen

eenvoudig gezegd, de klant koopt een stuk grond en klopt bij

die projectmatig verkocht worden. Zo wordt momenteel hard

ons aan. Brummelhuis tekent op basis van de wensen een

gewerkt aan de oplevering van 170 woningen in Amsterdam,

huis en wij gaan daarmee verder. Wij wilden de klant meer

verdeelt over drie fases. “De grootste uitdaging is dat er veel

inspireren en ontzorgen. We zijn ons vooral gaan richten op

aanbod is en dat we ervoor moeten zorgen dat we iedereen

particuliere woningen en hebben hiermee ons eigen product

kunnen bedienen. Maar door onze organisatiestructuur

ontwikkeld. Zo’n particuliere woning kan overigens in elk

hebben we nog ruimte om te groeien, juist omdat we zijn

segment, van een villa tot rijwoningen. Ieder huis is voor ons

verdeeld over vier zelfstandige bedrijven. Ons concept wordt

uniek, voor ieder huis creëren wij het ultieme thuis.”

bedrijfsbreed gedragen. Uitgeroepen worden tot beste bouwbedrijf van Nederland houdt ook in dat medewerkers trots

"Wij zien onszelf niet als een bouwbedrijf, maar een inspirerend ontzorgbedrijf"

zijn en dat uitstralen. Het hele bedrijf straalt kwaliteit uit.

Voor de toekomst blijven we de nieuwe trends volgen. Hoe we dat doen? De markt volgen, luisteren naar de klant, maar vooral luisteren naar de medewerkers. Hen de mogelijkheid geven out of the box te denken, en daar vervolgens dan ook wat mee doen. Ik ben trots op ThuisinBouwen en waar we nu staan. Wat dat betreft is de crisis het beste wat ons is overkomen.”

•

Bouwend Nederland Adviesdesk Eén loket voor al uw vragen

Be

U kunt bij ons terecht voor vragen over: • Cao-zaken • Sociale zekerheid • Ketenaansprakelijkheid • Arbeidsrecht • Geschillen met opdrachtgever, leverancier of onderaannemer • Algemene voorwaarden

U kunt uw vraag ook per e-mail stellen, dan krijgt u in de meeste gevallen uiterlijk op de volgende werkdag een reactie.

lo n 079 op s -3 25 252 0

• Oplevering • Verborgen gebreken • Meer- en minderwerk • Advies en klachten over aanbestedingen • Procedures Raad van Arbitrages

Tweedelijns dossierbehandeling à € 110,- per uur na schriftelijk akkoord.

Uw collega’s beoordelen onze juridische ondersteuning met een 8!

Onze adviseurs en juristen staan klaar om u met raad en daad te ondersteunen.

079 - 3 252 250 op werkdagen van 9:00 - 12:30 en van 13:15 - 17:00 uur advies@bouwendnederland.nl - www.bouwendnederland.nl/advies

ADVIES | Juni 2019 | BNL | 39

Tekst | Ilona Benning

UW ADVISEUR BIJ SLAPENDE DIENSTVERBANDEN: CAO, ARBEIDSRECHT EN SOCIALE ZAKEN

Eén van de vele onderwerpen waar Bouwend

houdende maatregelen met betrekking tot de

stand houden van een slapend dienstverband geen

Nederland Advies vragen over krijgt, is wat te

transitievergoeding bij ontslag, wegens bedrijfs-

ernstige verwijtbaarheid van de werkgever oplevert

doen met 'slapende dienstverbanden'.

economische omstandigheden of langdurige

en ook niet in strijd is met goed werk­geverschap.

arbeidsongeschiktheid. Hierin is een compensatie-

De komst van de compensatie­regeling lijkt hier

Sinds de invoering van de Wet werk en zekerheid

regeling opgenomen voor werkgevers. Werkgevers

langzaam verandering in te brengen.

(Wwz) in 2015 heeft de zieke werknemer, waar­

die de arbeidsovereenkomst op of na 1 juli 2015

van na twee jaar ziekte het dienstverband wordt

hebben beëindigd kunnen met terugwerkende

Onlangs heeft de Rechtbank in Den Haag over-

beëindigd, recht op een transitievergoeding.

kracht de vergoeding krijgen. De werkgever krijgt

wogen dat in bepaalde omstandigheden, zoals

Omdat er in Nederland geen ontslagplicht geldt,

geen vergoeding over het deel van de transitie-

het in stand houden van het dienstverband om

hoeft de werkgever de arbeidsovereenkomst met

vergoeding dat berekend is over de periode dat er

de transitievergoeding te ontlopen, in strijd is met

de zieke werknemer, na twee jaar ziekte niet te

sprake was van een slapend dienstverband.

goed werkgeverschap. Ook omdat de werkgever de

beëindigen. Wanneer de werkgever hiervoor kiest,

transitievergoeding met de komst van de nieuwe

ontstaat er een slapend dienstverband. Dit is

RECHTSPRAAK

regeling gecompenseerd kan krijgen via het UWV.

feitelijk een inhoudsloze arbeidsovereenkomst; de

Tot voor kort bepaalde de rechtspraak dat een

De rechtspraak is hier echter nog niet eenduidig

werknemer verricht geen werkzaamheden meer

werkgever juridisch gezien geen verplichting heeft

over maar we zijn in afwachting van uitspraak

de werkgever hoeft geen loon uit te betalen.

om een dienstverband met een zieke werknemer

hierover van de Hoge Raad. Zodra dit bekend is, zal

na twee jaar te beëindigen. Veel werknemers

Bouwend Nederland hier een uitgebreide master-

COMPENSATIEREGELING

hebben wel geprobeerd via de rechter af te

class over verzorgen zodat u goed bent voorbereid

TRANSITIEVERGOEDING

kunnen dwingen dat de werkgever de arbeids-

op deze situaties. Houd hiervoor de nieuwsbrief in

Veel werkgevers houden het dienstverband met

overeenkomst moest beëindigen, onder toeken-

de gaten of stuur bij interesse een mail.

een zieke werknemer, na twee jaar, slapend

ning van een transitievergoeding. Wanneer de

omdat anders de (hoge) transitievergoeding

werknemer namelijk zelf de arbeids­overeenkomst

betaald moet worden. Werkgevers hebben

beëindigt, heeft hij slechts recht op een transitie­

immers daarvoor al twee jaar loon bij ziekte

vergoeding als er sprake is van ernstig verwijt-

doorbetaald. Om hier verandering in te brengen

baar handelen van de werkgever. De lijn in de

zal in april 2020 een nieuwe wet ingaan; de Wet

rechtspraak was tot voor kort dat het enkel in

Meer informatie Bouwend Nederland Advies 079-325 2250 advies@bouwendnederland.nl

•

E NI !

UW

BUITEN WERKEN ZONDER ZORGEN! Het gemak van een zonnebrandcrème dispenser, ook op de bouwplaats!

CareLyn zonnebrandcrème dispenser: dé oplossing voor bouwbedrijven Hoe vaker je in de zon bent en werkt, hoe groter het risico op huidkanker.

Maar liefst één op de zes Nederlanders ontwikkelt namelijk huidkanker in zijn of haar leven. Hoe kunnen de bouwvakkers zo bewust mogelijk omgaan met de zon en er toch zorgeloos in blijven werken?

UVA UVB

CareLyn heeft dé oplossing voor bouwbedrijven: de zonnebrandcrème dispenser.

Dit is een handige dispenser met 1 liter zonnebrandcrème die eenvoudig is op te hangen in bouwketen en op de bouw plek zelf.

CareLyn doneert voor iedere liter verkochte zonnebrandcrème

SPF30

5* Boots Apothekersformule

een financiële bijdrage aan

Verhoogde UVA + AVB

Reukvrij

goede doelen.

Waterresistent

Kleurstofvrij Wij steunen

Bestel nu de dispenser + 1 liter zonnebrandcrème en ontvang 25% korting!* 25% KORTING

Ga naar www.carelyn.nl/bouwendnederland en gebruik de actiecode: BOUWENDNL2019

* Deze actie loopt tot 1 juli 2019 en is alleen geldig op de speciale bouw dispenser

www.carelyn.nl |

VAKGROEPEN | Juni 2019 | BNL | 41

Tekst | Eva van Beveren

De Bouw & Infra staat helaas nog steeds in de top 3 van meest onveilige sectoren. Veiligheid staat daarom hoog op ieders agenda, zo ook bij Vakgroep Specialistische Wegenbouw (VSW) waar nu een ‘stripboek’ in de maak is zodat wegwerkers op een veilige manier weg­­ afzettingen kunnen plaatsen en verwijderen.

Veilig asfaltfrezen

Infratechniek en Freesmij trekken

extra signaal dat de machine

In de praktijk blijkt er veel discussie te zijn over

Het wordt steeds drukker in het

hierin gezamenlijk op om de

achteruit komt. Daarnaast

wat veilig is en wat niet bij de uitvoering van

werkvak, het aantal disciplines

veiligheid in het werkvak te

communiceren de freesmachinist

wegwerkzaamheden, vertelt Remco Mur van

dat tegelijk aan het werk is,

vergroten.

en chauffeur nu met 27MC of

Versluys Verkeerstechniek en tevens lid van

neemt toe en er is altijd sprake

Op de grote machines is daarom

stoplichten in plaats van claxon­

VSW. “Dit verschilt niet alleen per bedrijf maar

van tijdsdruk, met name ‘s

ledverlichting gemonteerd die

neren. Zo is er geen geluidshinder

ook bij opdrachtgevers lopen de ‘regels’ over

nachts. De kans op ongevallen

rode lijnen op de weg projec­

meer. Bijkomend voordeel is dat

veilig werken uiteen. Daarnaast beschrijven de

neemt dus toe. Vanuit de

teert om het werkgebied af te

er in het geval van meerdere

CROW-richtlijnen alleen de eindsituatie terwijl

Commissie Frezen van de VSW

bakenen. Op de achterzijde van

machines ook geen verwarring

het veilig inrichten van het werkvak, dus een

zijn daarom nieuwe veiligheids­

de freesmachine zitten twee

kan ontstaan voor wie het

stap eerder, nergens staat beschreven. Met dit

maatregelen opgesteld. De frees­

blauwe lampen, die tijdens

claxonsignaal bedoeld is.

stripboek komt er meer duidelijkheid voor zowel

bedrijven Aduco, Freesbedrijf van

het achteruitrijden twee pijlen

de medewerkers als opdrachtgevers.”

der Steen, Freesverhuur Ommen,

projecteren op het wegdek als

VISUALISEREN

FILM

Het ‘stripboek’ is een werkinstructie in de vorm van

Het idee voor het stripboek kwam vanuit

een visueel stappenplan waarin de medewerker

Heijmans. Mur: “Hier werd al met een werkin-

aanwijzingen krijgt hoe zijn werkgebied op een

structie in stripvorm gewerkt en dat beviel goed.

veilige manier kan worden ingericht. Mur: “Op

Dit is daarna binnen VSW gedeeld en wij zijn daar

een heldere manier wordt aangegeven wanneer

verder mee aan de slag gegaan. Nu het stripboek

bijvoorbeeld zwaailichten gebruikt moeten worden,

bijna klaar is, overwegen we om in een later

aan welke zijde je het beste kan uitstappen en

stadium de veel voorkomende figuren te verfilmen

welke veiligheidsafstanden er gelden.”

inclusief voice-over in verschillende talen.”

Het stripboek zal als bijlage worden toegevoegd aan het A-blad Wegafzettingen, dat door Volandis wordt uitgereikt. Deze zomer is het stripboek voor iedereen online beschikbaar.

•

Meer informatie Contactpersoon Johan Asscheman Vakgroep Specialistische Wegenbouw J.Asscheman@bouwendnederland.nl

Nieuwe

Renault CLIO Designed for living

De nieuwe Renault CLIO is nu nog onweerstaanbaarder.

De speciaal ontworpen lichtsignatuur met full-ledlampen verleidt je al bij de eerste aanblik.

Het hightech dashboard en de ergonomisch gevormde comfortabele stoelen zorgen voor een bijzondere rijervaring.

De nieuwe Renault CLIO. Vanaf 22 juni 2019 in de showroom.

Vanaf

€ 17.290,-*

*Vanafprijs betreft de nieuwe Renault CLIO TCe 100 Life. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s inclusief btw. Kijk voor de voorwaarden op www.renault.nl.

Officiële brandstof- en CO2-gegevens: min./max. verbruik 3,6-5,2 l/100 km, resp. 27,8-19,2 km/l. CO2: 94-118 gr./km

renault.nl

EXTERNE COLUMN | Juni 2019 | BNL | 43

KLIMAATBESTENDIG BOUWEN:

HET NIEUWE NORMAAL Ja, het klimaat verandert! Dat zien we nu al – en

Groen en blauw

toepassingen in binnen- en buitenruimten van

steeds vaker – om ons heen. In 2018 streden

Ik zie vooral kansen in nieuwe ontwerpen voor

gebouwen. Neem naast duurzaamheid vanaf nu

zware stormen, hoog water en clusterbuien om

stedelijke inrichting en vergroening in en rond

ook klimaatadaptatie als standaard mee. In de

de eer. De zomer was de heetste en droogste in

woningen en gebouwen. Dat laatste ligt voor

planning, het ontwerp, de realisatie: in de hele

veertig jaar. Het maakt de ambitie om ons land

bouwend Nederland wellicht niet meteen voor

life cycle van alles wat u bouwt.

klimaatbestendig en waterrobuust in te richten

de hand. Maar groen brengt een stad verkoeling

belangrijk. En urgent. Als deltacommissaris kan

en voorkomt uitdroging. En naast groen dan

Risico’s spreiden

ik het daarom niet genoeg benadrukken: we

ook graag blauw! Steden moeten als sponsen

Er is veel mogelijk. Overheden investeren de

moeten aan de slag. En we moeten het samen

gaan werken. Zodat we overtollig water met

komende jaren samen 600 miljoen euro extra in

doen.

slimme bouw- en inrichtingsoplossingen kunnen

maatregelen om in steden, dorpen en op het platte­

vasthouden voor momenten waarop we het hard

land wateroverlast tegen te gaan. Dat is ook voor

nodig hebben. Er zijn al voorbeelden. In Venlo

marktpartijen in de bouwsector interessant. Met de

is het nieuwe stadskantoor, met groene gevel,

kanttekening dat we de risico’s die gepaard gaan

Volgens het KNMI komt extremer weer in de

gebouwd volgens het cradle-to-cradle principe.

met innovaties dan zo goed mogelijk spreiden.

toekomst vaker voor. Droog wordt droger. Nat

En in Den Haag wordt de wijk Erasmusveld

wordt natter. Eén piekbui overleven we wel. Maar

ontwikkeld: duurzaam, circulair én klimaat-

We doen het samen. Maar de bouwsector maakt

als wateroverlast structureel wordt, zorgt dat in

adaptief. Gemeente, hoogheemraadschap en de

het verschil door klimaatadaptatie zélf mee te

onze steden voor ernstige schade en ontregeling.

bouwsector werken hierin samen.

nemen naar de markt. Klimaatbestendig bouwen

Doen we niets, dan is de potentiële schadepost

als het ‘nieuwe normaal’. Dat draagt bij aan een

tot 2050 zo’n 71 miljard euro. Die signalen

Klimaatadaptatie als standaard

gezonde toekomst. Van Nederland én de bouw-

moeten we serieus nemen. Door maatregelen te

Dáár moeten we naartoe: samenwerking. Tussen

sector.

treffen die onze steden, huizen en bedrijven beter

overheden, bedrijven, woningcorporaties, bouwers

beschermen tegen extreem weer. Anders loopt de

en burgers. Met de bouwsector als voorloper.

PETER GLAS

schade onherroepelijk op.

Ik weet dat u al nadenkt over innovatieve

Deltacommissaris

•

44 | BNL | Juni 2019 |

Tekst | Frank de Groot

BOUW TOTAAL

ADVIESCOMMISSIE TOEPASSING EN GELIJKWAARDIGHEID BOUWVOORSCHRIFTEN

"SCOPE IS BREDER DAN BRANDVEILIGHEID" “Het beeld bestaat nog steeds dat de Advies-

met specialisten op het gebied van constructieve

HOE WERKT DE ADVIESCOMMISSIE?

commissie Toepassing en Gelijkwaardigheid

veiligheid, bouwfysica en duurzaamheid.

Online kan een adviesaanvraag worden ingediend bij

Bouwvoorschriften alleen bij geschillen over

de secretaris van de adviescommissie. “Een geschil

brandveiligheid adviseert. Maar dat is al

WAT DOET DE ADVIESCOMMISSIE?

wordt behandeld door één van de drie advieskamers

enige jaren niet meer. Wij adviseren ook over

“Het verschil van inzicht moet hebben geleid

- brandveiligheid, constructieve veiligheid en bouw-­

geschillen bij constructieve veiligheid, bouw-

tot ten minste twee zienswijzen vanuit het

fysica - waarbij telkens drie algemene leden (voor­

fysica en overige bouwgerelateerde onder-

bevoegd gezag enerzijds en de ontwikkelende,

zitter en specialisten bouwregelgeving) en de twee

werpen”, aldus de commissie.

ontwerpende, adviserende of anderszins

specialisten van de betreffende advieskamer zich over

belanghebbende partij anderzijds”, legt Joost

het geschil buigen”, legt secretaris Aldo de Jong uit.

Indien er verschil van inzicht bestaat tussen een

Pothuis, deskundige bouwregelgeving, uit. “Dat

De adviescommissie streeft ernaar een advies-

bevoegd gezag en de aanvrager van een omge-

hoeft overigens geen geschil over gelijkwaar-

aanvraag binnen circa acht weken na ontvangst

vingsvergunning of de gebruiker en/of eigenaar van

digheid te betreffen. Het gaat om een verschil

van alle benodigde gegevens tot een definitief

het betreffende gebouw over de interpretatie van

van inzicht over de interpretatie van de bouw-

advies te verwerken. Het advies wordt direct na het

Bouwbesluit 2012, dan geeft de adviescommissie

regelgeving. In het advies wordt de casus door

uitbrengen (geanonimiseerd) gepubliceerd op de

een gratis advies. “De taken van de voormalige

de adviescommissie getoetst aan de relevante

website van de commissie (atgb.nl), bij de Helpdesk

Adviescommissie praktijktoepassing brandveilig­

bouwvoorschriften van Bouwbesluit 2012

Bouwregels (helpdeskbouwregels.nl) en in BRISwa-

heidsvoorschriften zijn al per 1 januari 2016

en de Woningwet. Wanneer sprake is van een

renhuis (www.briswarenhuis.nl).

verbreed. Maar we merken dat de markt daar nog

gelijkwaardige oplossing, wordt getoetst aan de

“Wij brengen dus duidelijk een advies uit en geen

steeds niet voldoende van op de hoogte is”, aldus

mate van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid,

bindend oordeel. Een advies van de adviescom-

één van de commissieleden. Om de bredere taak te

energiezuinigheid en milieubelasting die door de

missie is een gezaghebbend deskundigenoordeel,

kunnen uitvoeren is de adviescommissie uitgebreid

wetgever met de voorschriften is beoogd.”

maar geen besluit van een bevoegd gezag en geen wetenschappelijk onderbouwd advies. De adviescommissie doet ook geen integrale toets op de bouwvoorschriften”, wordt uitgelegd. De heren

De Adviescommissie Toepassing en Gelijkwaardig­ heid Bouwvoorschriften (ATGB) Van links naar rechts boven: ir. Rudolf van Mierlo (brandveiligheid), ing. Johan Koudijs (voorzitter), ir. Luc Schaap (bouwfysica), ir. Arjan Pleysier (bouw­ fysica), ing. René Hagen MPA, (brand­veiligheid) en prof. ir. Simon Wijte (constructieve veiligheid).

Van links naar rechts onder: ing. Johan van der Graaf (bouwregelgeving), Joost Pothuis (bouwregelgeving) en ing. Rob Stark (constructieve veiligheid).

wijzen er met nadruk op dat de adviescommissie geen adviesbureau is. René Hagen, deskundige brandveiligheid: “Het moet echt gaan om een verschil van inzicht. Bovendien moet dit geschil al tot minimaal één zienswijze hebben geleid van beide partijen. Hierdoor voorkomen we dat partijen ons vooraf advies komen vragen. Vervolgens toetsen wij het geschil aan de bouwregelgeving.

Wat dat betreft is de aanduiding ‘Adviescommissie’

•

wellicht wat misleidend.”

BOUW TOTAAL | Juni 2019 | BNL | 45

Tekst | Frank de Groot

ONMISBAAR …

KOUD GEPERSTE STOEL BESPAART ENERGIE “Je hebt geen hitte nodig, maar toch krijg je het er warm van”, aldus Elvin den Haan over zijn en

VOOR ONDERNEMERS EN MANAGERS IN DE BOUW

ontwerper Jan Nijland’s nieuwste Lonc stoel: de Slim. Een stoel die koud kan worden geperst: wat veel energie bespaart. De zitting is gemaakt met een restproduct van Forbo, de linoleumfabriek in de Zaanstreek. De Slim stoel bestaat uit Accoya hout, furniture linoleum en dik papier. Dat laatste is een restproduct uit de linoleum productie van Forbo: het einde van de rol. Lonc heeft ook de expliciete wens om alles in Nederland te ­produceren. Elvin: “Je gaat niet over de hele wereld dingen transporteren.”

•

ENERGIEOPWEKKENDE GEVEL

Je wilt een fraaie gevel, maar hij moet ook energie kunnen opwekken. Dan is de Energy Façade van Saint-Gobain Solutions een fraaie oplossing. Een luxe oplossing voor onder­ nemers die op willen vallen? Nee, want de nieuwe BENG-eisen die eraan komen stellen onder andere dat het aandeel hernieuwbare energie ten minste 50 procent moet zijn.

Met name voor hoogbouwconstructies vanaf vier verdiepingen is dit een uitdaging.

Het dakoppervlak is vaak te klein om voldoende zonnepanelen neer te leggen of het is in gebruik voor andere doeleinden. De zonnepanelen – afmeting 1587 x 664 mm of maatwerk – worden met een speciale techniek vervaardigd en zijn in meerdere kleuren lever-

EERSTE 3D-GEPRINTE KRANEN

baar. Dunne-film-technologie zorgt ervoor dat de gevel tot 70 procent van de opbrengst van panelen op een dak kan leveren.

•

We kennen al de 3D-geprinte betonnen constructies voor bruggen, wanden en daken. Maar het kan nog gekker: een 3D-geprinte kraan! GROHE verkoopt vanaf heden twee verschillende kranen gemaakt door 3D-metaaldruk. Die wil je natuurlijk ook in de natte ruimten op kantoor hebben. De GROHE Atrio Icon 3D en GROHE Allure Brilliant Icon 3D – sorry, wij verzinnen deze namen niet – zijn gemaakt van messing en hebben een slank design. De printer doet er enkele dagen over om de kranen te produceren. Deze productiemethode biedt de volgens de wensen en persoonlijke smaak van de klanten. Zo

ALVAST KIJKEN HOE HET WORDT: MIXED REALITY-BRIL

zijn er geen grenzen meer aan individuele personalisatie.

Om een bouwwerk heen lopen terwijl er nog geen steen gelegd is. Alvast

mogelijkheid om kranen in kleine hoeveelheden te ontwerpen

•

levensecht ervaren hoe een straat eruit gaat zien na een geplande herinrichting. Of voor een gebouw staan en de technische informatie direct inzien.

De HoloLens maakt het allemaal mogelijk. Het Ingenieursbureau van de gemeente Rotterdam experimenteert met deze mixed reality-bril als een hulpmiddel bij allerlei aan stadsontwikkeling gerelateerde kwesties. Een HoloLens projecteert hologrammen. Wie ‘m opzet, ervaart mixed reality: hij of zij ziet de werkelijkheid plús een geprojecteerde laag van beeld en/of tekst daaroverheen. Met handgebaren en spraakopdrachten kan de gebruiker bijvoorbeeld inzoomen, informatie opvragen, het object draaien of een muur doorzichtig maken.

•

Een incompany training op maat voor jouw bedrijf!

Wil je graag een incompany training organiseren met een groep medewerkers bij jou op kantoor? Vraag dan een offerte aan bij de Bouwend Nederland Academy!

Wat kun je verwachten?

• Een op maat gemaakte training op basis van jouw behoeften en wensen.

• Voor elke incompany training heb je contact met de trainer om het programma samen af te stemmen. Je krijgt zo de mogelijkheid om eigen casussen in te brengen en dus direct theorie te vertalen naar de praktijk.

• Bouwend Nederland Academy verzorgt de volledige organisatie van de incompany training bij jou op locatie, inclusief lesmateriaal.

• Bovendien kunnen collega’s vrijuit hun ervaringen met elkaar delen in een vertrouwde omgeving.

• En dit voor een scherp tarief!

Kijk voor meer infomatie op bnlacademy.nl of neem vrijblijvend contact op!

079 - 325 21 66 - academy@bouwendnederland.nl - www.bnlacademy.nl -

@BNL_Academy

VERENIGING | Juni 2019 | BNL | 47

Foto | xxxxxxxx

FRIES HEINIS OP BEZOEK BIJ …..

SECTIE BOUW KLEIN

Ik mocht onlangs aanschuiven bij een bijeenkomst van het sectiebestuur Bouw Klein. Met ongeveer 2.000 bedrijven de grootste van onze zeven ledengroepen. Het bestuur bespreekt normaliter onder meer de agenda van het volgend Algemeen Bestuur van Bouwend Nederland. Om zo vooraf de

BOUWCIJFERS

20%

belangen en aandachtspunten van de kleinere bouwers goed voor het voet-

bleef de productie van nieuwbouwwoningen afgelopen drie jaar

licht te brengen. Met drie actieve algemeen bestuurders, Gert-Jan Lagendijk,

gemiddeld achter op de 75.000 woningen die de

Hans Stil en Fedde Kingma én dagelijks bestuurder Marten Cornel in hun

Nationale Woonagenda jaarlijks wil opleveren.

midden, zijn de lijntjes ook erg kort.

Naast een onderwerp als digitalisering – mooi ingeleid door collega en

27%

secretaris Arjan Walinga – is er deze keer vooral ruimte voor discussie over de

minder vergunningen voor nieuwbouwwoningen zijn

rol die de sectie kan spelen in de toekomst. Bij een nieuwe structuur waarin

er afgegeven, in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.

de formele benoemings­taken voor nieuwe algemeen bestuurders niet meer bij de secties ligt. Met een dergelijk grote achterban is het belang overigens onomstreden. De vraag die de bestuurders zich wel stellen gaat over toegevoegde waarde.

450.000 70%

woningen zijn er nodig in alle provincies tezamen tussen 2019 en 2024

Het is mooi om te zien hoe flexibel en betrokken de groep dan is. Naast het uitwisselen van ervaringen uit de bouwpraktijk ligt de focus vooral bij het zijn van een verbindende schakel tussen de vele bedrijven en landelijk bestuur en bureauorganisatie. Een vervolgsessie met voorzitter Gert-Jan Lagendijk, Hans

maar hiervan (ruim 300.000 woningen) kan op korte termijn gerealiseerd worden.

Stil en directeur Bedrijfsvoering & Dienstverlening Harold Geurts, leverde

In groeigebieden, zoals Zuid-Holland en Utrecht, is dit percentage met

mooie inzichten op aangaande ondersteuning voor de bouwbedrijven bij

58 procent nog lager, en dan moet er nergens een kink in de kabel komen.

brancheontwikkeling, advies en ledenvoordelen. Ik ben ervan overtuigd dat er

Voor de overige 150.000 woningen geldt dat de grond

inderdaad een zeer belangrijke toegevoegde waarde ligt bij deze insteek. Zo

nog geen woonbestemming heeft.

kan Bouwend Nederland – naast alle lobbyinzet – nog beter de dienstverlening voor de kleinere bouwbedrijven inrichten. Met dank aan een aantal zeer betrokken ondernemers.

•

Meer weten?

Kijk op bouwendnederland.nl/actueel

E En goEdE brandstofrEgEling voor dE lEdEn van

Brandstof

Wilt u ook voordelig tanken? Ga naar http://brandstofcollectief.nl/bouwendnederland en vraag uw tankpas(sen) aan!

De 5 zekerheden van Bouwend Nederland Brandstof Grote dekking in Nederland: bijna 1.750 stations Tot 11 cent voordeel* per liter Uw eigen tankpas(sen) en pincode 2-wekelijkse digitale facturering, betaaltermijn 14 dagen Garantie van BTW-teruggave *incl waarde van spaarpunten

VERENIGING | Juni 2019 | BNL | 49

COLUMN

NIEUWE LEDEN

Bouwend Nederland heet onderstaande leden van harte welkom bij de vereniging.

Organisatie Vestigingsplaats

Sectie

REVIEWS STEEDS BELANGRIJKER

Raanhuis Bouw BV

HENGEVELDE

Bouw klein

Bouwcombinatie Bodegraven B.V.

BODEGRAVEN

Bouw klein

Keizers Watermanagement B.V.

OLDENZAAL

Infra klein

Ten Brinke Group B.V.

VARSSEVELD

Bouw middelgroot

Bouwbedrijf Ritte & Persoon

MONSTER

Bouw klein

Hill Top Holding B.V.

DEURNE

Bouw midden

Aannemersbedrijf Capelle B.V.

OOSTERLAND

Bouw klein

Defra Timmer- en Bouwbedrijf

S-GRAVENHAGE

Bouw klein

VAN IDEE TOT OPLEVERING (VITO)

WATERINGEN

Bouw klein

BIK Bouw B.V.

BARENDRECHT

Bouw midden

De Combi Amsterdam B.V.

AMSTERDAM

Bouw klein

Element Betonbouw BV

NIEUWKUIJK

Bouw klein

M&Z Bouw

RIDDERKERK

Bouw klein

Verbree Boogzinkers B.V.

NIEUWEGEIN

Bouw klein

Grondverzet- en aannemingsbedrijf van der Meer BV

SCHARNEGOUTUM

Infra klein

moeite waard vinden om hun mening te delen. Zij vertellen wat

Bouwdam B.V.

VOLENDAM

Bouw klein

consumenten daar hun voordeel mee kunnen doen. Het is een

AIP partners B.V.

HENGELO OV

Bouw klein

Aannemingsmaatschappij Afezo bv

AMSTERDAM

Bouw klein

Windoo B.V.

APELDOORN

Bouw klein

Betonstaalvlechtwerken Gebroeders Van Hemert

LEIDERDORP

Bouw klein

Vonk Aannemersbedrijf

BERKEL EN RODENRIJS

Bouw klein

Bouwersman Montage & Bouw

ZAANDAM

Bouw klein

Oost West Bouw

ENSCHEDE

Bouw klein

Brouwers Infra-ontwikkeling en Management B.V.

ROERMOND

Infra klein

FD Infra

NIEUWE NIEDORP

Infra klein

Bouwbedrijf A.E. Mandersloot B.V.

RENSWOUDE

Bouw klein

Wegenbouw De Wilde B.V.

GRONINGEN

Infra klein

Groenewold Bouw B.V.

STADSKANAAL

Bouw klein

Roy Verstegen B.V.

NULAND

Infra klein

DE BOUW IN 2030 De bouw- & infrasector verandert in rap tempo. Bouwend Nederland wil vooruitkijken:

Bouwnu.nl bestaat bij de gratie van consumenten die het de ze van de prestaties van hun bouwbedrijf vinden, zodat andere mooie ontwikkeling dat steeds meer bouwbedrijven die wisselwerking begrijpen en zich transparant opstellen.

80 procent van de consumenten betrekt reviews bij de keuze voor een product of dienst. In onze sector zijn reviews voor ­consumenten (en zakelijke opdrachtgevers) ook steeds belangrijker. Voor consumenten is (ver)bouwen iets dat ze niet zo vaak doen en er zijn hoge bedragen mee gemoeid. Het wekt vertrouwen als voormalige klanten met reviews aangeven dat een bouwbedrijf het bij hen goed gedaan heeft.

Ik vind het heel positief dat de ervaren kwaliteit op bouwnu.nl in beeld wordt gebracht. Gemiddeld genomen doen bouwers het goed. Een keer een minder goede review hoort daar ook bij. Dat houdt iedereen scherp en levert bij bouwers intern gesprekstof waarmee de kwaliteit verder verbeterd kan worden. En natuurlijk bevestigen reviews met hoge scores dat het werk goed is uitgevoerd en de klant tevreden is. Belangrijk daarbij is dat bouwnu. nl niet alleen kijkt naar vakmanschap. Afspraken nakomen en communicatie zijn ook van groot belang voor een geslaagd bouwproject.

wat zijn de grote thema’s voor de sector in 2030 en wat is de impact van deze (maatschappelijke) thema’s op de sector? De toekomstverkenning ‘De Bouw in 2030’ heeft als

Ongeveer vierhonderd leden van Bouwend Nederland zijn actief

doel bedrijven en overheden te inspireren en de belangrijkste trends en ontwikkelingen

op bouwnu.nl en zij scoren gemiddeld ruim een acht. Wij zijn daar

te agenderen. Waar liggen de kansen voor de sector en welke stappen moeten we zetten

trots op! Bent u de volgende op bouwnu.nl?

om goed voorbereid de toekomst in te gaan? Bij het bepalen en uitdiepen van de grote thema’s betrekken wij diverse experts van binnen en buiten de vereniging.

JOEP RATS

Meer informatie

Directeur economische & verenigingszaken

Wieke Ambrosius

Bouwend Nederland

w.ambrosius@berenschot.nl

uit

AAN

Blijf bereikbaar, stap nu over op vast bellen over het internet.

Op 1 september 2019 verdwijnt ISDN, de technologie waarmee veel bedrijven in Nederland gebruikmaken van vaste telefonie.

T: 0348 - 49 50 41 W: helpdesktelefonie.nl

VERENIGING | Juni 2019 | BNL | 51

TIPTRACK

BRENG MEDEWERKERS IN BEWEGING Actief aan de slag met duurzame inzetbaarheid binnen jouw bedrijf? Tiptrack is een persoonlijke en interactieve app die helpt bij regie over de eigen loopbaan.

De app vraagt medewerkers hoe het gaat op het gebied van werk, ontwikkeling, financiën en

Meer weten?

gezondheid. De medewerker geeft aan wat posi-

Kijk op www.tiptrack.nl

tief of negatief was, krijgt via persoonlijke tips inzicht in de eigen situatie en wordt gestimu-

Of download de app in de

leerd om doelen te stellen voor de toekomst.

App Store van Apple of de Play Store van Google.

Bovendien biedt de app de mogelijkheid om het (individuele) duurzame inzetbaarheidsbudget onder te brengen in een webshop.

JUBILEA Bouwend Nederland feliciteert de volgende leden met de viering van hun jubileum:

100

jaar

Aannemersbedrijf Gebr. Ouwendijk

Rotterdam, maart 2019

100

Knaap Bouwbedrijf

100

50

25

jaar

Rotterdam, mei 2019

jaar

Aannemersbedrijf H.J. Slokker Huizen, maart 2019

Vorm

jaar

Rotterdam, mei 2019

jaar

Vosman Bouw

Raalte, april 2019

Onze visie van dè werkomgeving in de toekomst Selecta Nederland introduceert haar onbemande cateringconcept, de FOODIE’S MicroMarket. Met honderd MicroMarkets door Europa is het nu ook tijd voor de Nederlandse markt.

De basis van de FOODIE’S MicroMarket bestaat uit een kassa, retail shelvingsysteem met verschillende producten en een gekoeld gedeelte. De indeling en het assortiment is in te delen zoals de klant het wil. Met een breed aanbod aan gezonde en heerlijke dranken, sandwiches en snacks laat u uw medewerkers niet alleen genieten tijdens de lunch, maar de gehele dag door. De FOODIE’S MicroMarket wordt standaard aangeboden met volledige ontzorging. Dat betekent dat Selecta het voorraadbeheer en merchandising van de markt volledig in eigen handen neemt met speciaal getrainde FOODIE’S Merchandisers.

Kwaliteit van de service is hier van uiterst belang. Afhankelijk van de wensen en aantal medewerkers kan het concept modulair worden uitgebreid met de Soup Server en een koffieconcept zoals Starbucks on the Go Workplace, Lavazza en Pelican Rouge.

Geen gedoe - wij regelen alles!

Als u zorgt voor ruimte en faciliteiten zoals water en elektra, dan regelt Selecta de rest; Merchandisers zorgen voor de dagelijkse verzorging - de FOODIE’S MicroMarket staat er altijd netjes, schoon en gevuld bij; Het kassasysteem is altijd up-to-date - afrekenen kan contactloos of met vingerafdruk; De beveiliging is geregeld door middel van discreet geplaatste veiligheidsmaatregelen.

Graag uw medewerkers blij maken met een FOODIE’S MicroMarket?

Neem dan vandaag nog contact met ons op!

Wij zijn bereikbaar op: +31 786 544 544 Bezoek onze website: www.selectavending.nl

BNL IN DE MEDIA

BNL IN DE MEDIA 6 maart

13 mei 25 april

14 mei 21 mei

16 mei

3 juni

4 juni 3 juni

4 juni 6 juni 5 juni

| Juni 2019 | BNL | 53

Gesloopt door privéproblemen? met Social Support Hulp of advies nodig?

Neem contact op met onze adviseurs Social Support Fred

06 53 15 30 75

Meer informatie op bouwendnederland.nl/socialsupport

Tonny

06 53 15 29 67

BNL verschijnt vier tot zeven keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren.

De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BNL ontvangen de leden twee­wekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering.

HOOFDREDACTIE

Alex Nieuwenhuis COÖRDINATIE EN EINDREDACTIE

Havana Orange REDACTIONELE BIJDRAGEN

Ilona Benning, Eva van Beveren, Berber Bijma, Karl Bijsterveld, Robin van Essel, Jolien van de Griendt, Frank de Groot, Barbara Hoogsteden, Eline Kemps, Jan Willem Kommer, Petrick de Koning, Martine van der Linden, Brenda van Olphen, Marije Rispens, Hans Smit, Kees de Vries

5 VAN

VERENIGING | Juni 2019 | BNL | 55

VOORDELEN

UW

LIDMAATSCHAP

1

VAN

Bouwend N ederland ke nt uw sect is dus hét or als geen adres voor ander en al uw prak vragen of tische vrag een aanbes en. Heeft teding? Of u personeels wilt u wat beleid? Of weten over heef t u ee opdrachtge n kwestie m ver? Bouw et een end Neder raad en da land staat ad. u bij met

BOUWEND NEDERLAND

2

VORMGEVING EN OPMAAK

FOTOGRAFIE

Anke Bot, René van den Burg, Edwin van de Graaf, Alwin Koops, Isabel Nabusurs, Bas Reedijk, Ronde Vormen, John Sondeyker, Technolab, Josine Voogt DRUK

REDACTIEADRES

Bouwend Nederland T.a.v. redactie BNL Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer redactie@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl @BouwendNL ISSN

2214-7438

Informati e brancheon tw

ikkeling

Bouwend Nederland geef t voor waar u wat lichting en aan heef t cursussen en tilt zo uw naar een ho bedrijf en ger plan. V de sector ia de website ledennieuw en via de sbrieven bl digitale ijf t u goed ontwikkelin op de hoog gen in de te van alle markt.

René Hofman (Havana Orange)

Vellendrukkerij bdu bv, Barneveld

Vragen e n dienstverl advies ening

3

Belangen behartigin lobby g

Bouwend N ederland ko mt op voor praten we uw belang met minis en. Daarom ters, gemee schappen nten, scho etc. Kortom len, water , m et u kunt doen úw opdrac htgevers. waar u go Zodat ed in bent : bouwen!

4

Financiee l voordelen voordeel collectief

Door slim gebruik va n onze fina kunt u uw nciële lede lidmaatsch nvoordelen apskosten , zelfs meer terugverdi dan dat! enen. Of

AANSPRAKELIJKHEID

Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldig­ heid. Bouwend Nederland sluit iedere aan­­sprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is.

COPYRIGHT

De informatie in deze publicatie kan worden ­gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveel­ voudiging, distributie, commer­cialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/of Bouwend Nederland.

ADRESWIJZIGINGEN

Adreswijzigingen kunt u mailen naar: ledenadministratie@bouwendnederland.nl

5

Elkaar on tmoeten netwerken

Via Bouwen d Nederla nd ontmoe uit uw buur t u collega t of uw mar -bedrijven kt. Ook ku opdrachtge nt u ketenp vers ontm ar tner s en oeten op de vele bijeen komsten.

Meer red enen ontd ekken om lid te zijn? Ga n aar: bouwend nederlan d.nl/ word-lid om u onli ne in te schrijv e n of b e l naar: 079 - 325 2 158/59 voor persoonlij k contact .

Partners Ledenvoordelen 2018

Jong Bouwend Nederland Masterclass

Helpdesk Telefonie

PMS 7692

Brandstof

Brandstof

Scan en profiteer!

Volg ons op Twitter: @bnlvoordeel www.bouwendnederland.nl/ledenvoordelen