BNL Magazine #1-2019

Maart 2019

Op RTL4

Van de bank naar de bouw

Cobouw Cafés en Waterschappen

Verkiezingstijd en -strijd

Cora van Nieuwenhuizen

Samen bouwen aan project Nederland

2 | BNL | Maart 2019 |

INHOUD

in dit nummer

10

"BOUWSECTOR MOET MENSEN ENTHOUSIASMEREN" WENDELINE BESIER

24

>

BNL is het verenigings­magazine van Bouwend Nederland.

In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden.

De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden.

Wilt u reageren? Stuur een mail aan: a.nieuwenhuis@bouwendnederland.nl.

"MBO-STUDENTEN STARTEN CIRCULAIRE REVOLUTIE" INNOVATIE

EN VERDER ...

4

BOUW IN BEELD

6

VERKIEZINGEN PROVINCIALE STATEN EN WATERSCHAPPEN

13

DUURZAME INZETBAARHEID

14

INSTROOM

17

AFSCHEIDSINTERVIEW HENK HOMBERG

18

INFRATECH 2019

20 Omslag: Wendeline Besier | Foto: René van den Burg

BOUWAGENDA BTIC

22

VEILIGHEID

27

REGIOKATERN

>

COLUMN | Maart 2019 | BNL | 3

VAN DE VOORZITTER

BLIKSEMSTART

36

"WIJ MAKEN NEDERLAND MOOIER"

Doorgaans zijn de eerste weken van het nieuwe jaar vrij rustig maar ik heb het gevoel dat we dit jaar een bliksemstart kennen. Zoals begin februari tijdens de Regiodag Zuid in de LocHal in Tilburg. Ruim 200 aanwezige leden volgden diverse workshops, waarbij vooral de workshop ‘slimmer nee zeggen zonder de relatie te verstoren’ gretig aftrek vond. Het viel mij op dat na de Regiodag veel van onze leden bleven napraten en ook bij het aansluitende Cobouw

HARRY VERBOON

>

Café aanwezig waren.

In de afgelopen maanden zijn er ook Masterclasses geweest voor nieuwe wethouders bouw en wonen. Dat we daarmee de juiste snaar raken, blijkt uit het hoge aantal inschrijvingen voor deze bijeenkomsten (we bereiken zo’n 70 procent) én

32

dat één van de aanwezige raadsleden graag onze presentatie over het klimaatakkoord wilde hebben.

INNOVATIE PLASTICROAD

Daarnaast opende ik dit jaar met de beurs InfraTech

10 MANAGEMENTVRAGEN AAN…

Van Nieuwenhuizen de innovatieprijs heb uitgereikt en

ADVIES

sector laat zien, waar ik samen met Mona Keijzer kennis

VAKGROEPEN

MKB Convenant en waar ik op de vele stands veel leden

COLUMN CORA VAN NIEUWENHUIZEN

beurs gesloten en ook daar heb ik ersvaren hoeveel slimme

GEOPOLYMEER ‘BETON’

Er komt nog meer aan zoals Bewust Veilig (20 maart), de

35 39 41 43 44 45

ONMISBAAR

47

in Rotterdam, waar ik samen met verkeersminister enorm onder de indruk was van de vele innovaties die onze heb genomen van het Rotterdamse Pragmatische Aanpak heb gesproken. In Utrecht zijn net de deuren van de Bouwoplossingen er in onze sector bedacht worden.

Bestuurdersdag over digitalisering (5 april) en natuurlijk de Dag van de Bouw op zaterdag 15 juni. Tot slot; kijk zondag 28 april om 16.30 uur op RTL4 naar het nieuwe programma

VERENIGING

‘Je gaat het maken’. Daarover leest u meer op pagina 14.

BNL IN DE MEDIA

MAXIME VERHAGEN

53

STADSKANTOOR Het nieuwe Stadskantoor Hengelo omvat 8.000 m2 kantoorruimte, 900 m2 publieksruimte en een parkeerkelder van zo’n 2.200 m2. Met een loopbrug van glas wordt de nieuwbouw verbonden met het monumentale stadhuis dat tegelijkertijd wordt gerenoveerd door bouw­ combinatie Koopmans Hoffman. Het nieuwe Stadskantoor moet een zo energiezuinig en duur­ zaam mogelijk gebouw worden en wordt daarom geïsoleerd met vlaswol en krijgt triple glas en LED-verlichting. Op het (grotendeels) sedumdak worden rond de 200 zonnepanelen geplaatst. In de toekomst kan het gebouw worden aangesloten op het warmtenet. Het nieuwe Stadskantoor biedt straks samen met het stadhuis plek aan zo’n 700 ambtenaren.

OPDRACHTGEVER GEMEENTE HENGELO AANNEME: BOUWCOMBINATIE STADSKANTOOR HENGELO (VAN WIJNEN EN TREBBE) ARCHITECT ARCHITECTENBUREAU EGM OPLEVERING NAJAAR 2019 BESPARING ENERGIELASTEN 0,5 MILJOEN EURO KOSTEN 13 MILJOEN EURO FOTO | RENÉ VAN DEN BURG

6 | BNL | Maart 2019 |

VERKIEZINGEN

Tekst | Eva van Beveren, Karl Bijsterveld

"GEEN KLIMAATADAPTATIE ZONDER

VERKIEZINGEN | Maart 2019 | BNL | 7

Foto | Merlin Daleman

ROGIER VAN DER SANDE, VOORZITTER UNIE VAN WATERSCHAPPEN

SAMENWERKING MET BOUWSECTOR" Als voorbeeld­project noemt Van der Sande de

“Opdrachtgever en -nemer behandelen elkaar

Nieuwe Driemanspolder bij Zoetermeer. Dit

hier als gelijk­waardige partners. Er is geen sprake

voormalig agrarisch gebied wordt herontwikkeld

van een hiërarchische relatie.” Daarnaast is voor

tot piekwaterberging en gecombineerd met

Van der Sande de maatschappelijke waarde

natuur- en recreatiefuncties. “Bij extreme regenval

belangrijker dan de focus op de prijs. “Wij willen

stijgt het waterpeil in de sloten in de polder en het

een goed product en zijn bereid daar een faire prijs

omringende boezemstelsel snel. Hierdoor komt

voor te betalen.”

het lokale watersysteem onder druk te staan en neemt de wateroverlast voor de omgeving toe.

Risico’s nemen

Door de aanleg van piekberging verminder je

Door de klimaatadaptatie neemt de complexiteit

dit risico en verbeter je de veiligheid in het hele

van projecten alleen maar toe, benadrukt Van der

­Rijnland, ook voor de mensen die er wonen.”

Sande. “Goed risicomanagement is dus van groot

Innovatie

belang. En dan niet zozeer risico’s verdelen maar samen beheersen. Wij moeten ondernemers meer

Klimaatadaptatie in de bebouwde omgeving is

ruimte bieden om innovaties toe te passen en zelf

nog minder ver ontwikkeld. “Innovaties uit de

als launching customer optreden. Dat betekent

bouw- en infrasector kunnen ons daarbij helpen”,

ook dat we af en toe overwogen risico’s moeten

stelt Van der Sande. “Denk aan klimaatbestendige

durven nemen, oftewel: investeren in nieuwe

woningen op palen, aan daken die piekwater

technieken.” Daarnaast investeren de water­

kunnen opvangen en vasthouden, maar ook

schappen ook in kennisopbouw. “Verkokering

aan nieuwe manieren om water op te slaan

van kennis en kunde moeten we voorkomen. Dus

zodat dit juist ten tijde van droogte kan worden

gaan we met kennisinstituten uit de bouwsector

gebruikt.” Want het nathouden van dijken is voor

om tafel, en delen we onze kennis met ondernemers.

de waterschappen van groot belang. Anders

Zowel aan de voorkant als bij de bouwvraag zelf.”

ontstaan problemen met de stabiliteit. “Ik moet er niet aan denken dat al mijn dijken uitdrogen, dat

Meer, slimmer en voldoende

Tegelijk met de Provinciale Statenverkiezingen

zou rampzalig zijn”, benadrukt Van der Sande die

Niet elke innovatie levert direct wat op, maar

op 20 maart worden ook de leden voor het

ook dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van

het kan wel het begin zijn van een structurele

­algemeen bestuur van de waterschappen

Rijnland is.

oplossing op de lange termijn. De enige manier om

gekozen. Klimaatadaptatie in de gebouwde

De basis voor een betere samenwerking met de

te kunnen blijven innoveren, is om bewust de tijd

omgeving is één van de belangrijkste punten

markt en gezamenlijke verantwoordelijkheid werd

te nemen en ruimte te bieden alsook budget vrij

waar de waterschappen mee te maken hebben.

in 2016 vastgelegd in een speciale marktvisie

te maken voor innovaties, aldus Van der Sande.

Volgens Rogier van der Sande, voorzitter van de

voor de waterschappen: ‘De waterschapsmarkt

“We hebben een vitale bouw- en infrasector nodig

Unie van Waterschappen, speelt de bouwsector

van de toekomst, bouwstenen voor vernieuwing’.

die met slimme en betaalbare oplossingen blijft

hierbij een belangrijke rol. “We moeten

Deze werd onder andere ondertekend door de

komen om in te spelen op de klimaatverandering.

gezamenlijk kijken waar en hoe we toekomstige

Unie van Waterschappen en Bouwend Nederland.

Daarnaast is het ook van belang dat ­innovaties

bouw gaan realiseren, uitgaande van de

bijdragen aan het voorkomen van verdere

­veranderende weersomstandigheden zoals

Modern opdrachtgeverschap

extreme regenval en droogte.”

De grote klimaatopgaven betekenen ook

vergeten dat er naast voldoende middelen en

­gezamenlijk optrekken op bestuurlijk, financieel

innovaties ook voldoende vaklui nodig zijn, want

Niemand kan aangeven hoe groot de klimaat­

of procesmatig vlak. Van der Sande: “Wil je in de

als er niet genoeg mankracht is om de opgaven

veranderingen exact zijn en hoe snel deze plaats­

toekomst waterbestendig kunnen bouwen, dan

van de komende jaren waar te maken, dan

vinden. Maar niets doen leidt tot grote schade.

moeten wij een goede opdrachtgever zijn door de

hebben we echt een probleem.”

“Klimaatverandering zorgt voor meer water­

dialoog aan te gaan met de ondernemers.” Deze

overlast en toenemende droogte. We zullen onze

andere manier van samenwerking is bijvoorbeeld

landschappen en steden hierop anders moeten

toegepast in het eerdergenoemde project van de

inrichten. Door te stemmen kun je bepalen op

piekwaterberging in Zoetermeer. “We zijn hier echt

Meer informatie

welke manier dat gebeurt. De waterschaps­

in gesprek gegaan met de aannemer om te kijken

Meer informatie over de belangrijkste verkiezings­

verkiezingen op 20 maart zijn dan ook van groot

hoe we dit project op de beste manier konden

onderwerpen en een link naar de stemhulp is te

belang”, zegt Rogier van der Sande.

uitvoeren”, vertelt Van der Sande.

vinden op: waterschapsverkiezingen.nl

klimaatverandering. Daarbij moet niet worden

•

8 | BNL | Maart 2019 |

Foto's | Cynthia van Dijke

VERKIEZINGEN

VERKIEZINGSCAMPAGNE

MET COBOUW CAFÉ DE PROVINCIE IN!

Wordt er genoeg gebouwd in Zeeland, hoe zit het met de mobiliteitsplannen in de provincie Zuid-Holland en wat hebben bouwbedrijven in Groningen nodig van de provincie? En hoe zit het in Brabant, in Utrecht, Gelderland…

In aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart toert Bouwend Nederland samen met het Cobouw Café door het land.

Tussen 17 december en 20 maart 2019 gaan Cobouw-journalisten Theo van Vught, ­Joost Zwaga en Thomas van Belzen en sidekicks Maxime Verhagen en Fries Heinis op diverse plekken in het land in debat met bouwers en politici.

• 17 december Friesland - Heerenveen - Thialf • 8 januari Utrecht - Amersfoort - Het Ketelhuis • 22 januari Zuid-Holland - Den Haag - Millers • 7 februari Brabant - Tilburg - LocHal • 26 februari Gelderland/Flevoland/Overijssel - Zwolle PEC Zwolle • 7 maart Groningen - Groningen - Bax Brouwerij • 11 maart Zeeland - Hoek (Terneuzen) - Boerderij DOW Chemical • 12 maart Noord-Holland - Haarlem - De Lichtfabriek • 13 maart • Drenthe - Ruinen - Bouwmensen Drenthe • 14 maart Limburg - Maastricht - Ainsi Theater

AANMELDEN Toegang is gratis en aanmelden kan hier: cobouwcafe.nl/home/aanmelden

VERKIEZINGEN | Maart 2019 | BNL | 9

AANBEVELINGEN BOUWEND NEDERLAND KIES VOOR BOUWEN!

Anders aanbesteden: meer samenwerken, meer innovatie, meer kwaliteit

Ruimtelijke ordening: ook straks prettig en duurzaam, wonen, werken, reizen en recreëren

Ondernemers die lid zijn van Bouwend Nederland hebben regelmatig te

Door de ambities in de Woonagenda (75.000 woningen erbij), het Klimaat­

maken met de provincie als opdrachtgever. De afgelopen jaren zijn steeds

akkoord (50 procent CO2-reductie in 2030) en de groeiende druk op de infra­

meer publieke opdrachtgevers hun aanbestedingen en opdrachtgeverschap

structuur staat Nederland voor een enorme opgave. Die halen we niet op de

anders gaan inrichten, waarbij samenwerking, innovatie en kwaliteit de

huidige manier. Overheden zullen de handen ineen moeten slaan voor meer

boventoon voeren. De marktvisies van de waterschappen en Rijkswater­

regie en een slimme aanpak gericht op snellere doorlooptijden en maximaal

staat zijn hier voorbeelden van. Ook Bouwend Nederland levert hieraan een

resultaat. Provincies hebben nú een belangrijke rol om prettig en duurzaam

constructieve en actieve bijdrage.

wonen, werken, reizen en recreëren ook in de toekomst mogelijk te maken.

We zien echter nog verschillende mogelijkheden om de aanbestedingen door

Bouwend Nederland ziet diverse kansen voor de provincie om ruimtelijke-­

provincies voor de bouw- en infrasector verder te verbeteren.

ordeningsvraagstukken efficiënt op te pakken.

• Gebruik de ruimte die de Aanbestedingswet biedt.

• Maak werk van voldoende plancapaciteit en overprogrammering.

• Kies zo veel mogelijk voor onderhandse aanbestedingen.

• Maak voorfinanciering door een revolverend fonds mogelijk.

• Geef lokale en regionale bedrijven een eerlijke kans in het uitnodigings-

• Benader de bouwopgave zowel kwantitatief als kwalitatief.

beleid.

• Zorg samen met gemeenten en marktpartijen voor een evenwichtige • Neem toepassing van de CAO Bouw & Infra mee als eis bij de selectie

woningmarkt.

van aannemers.

• Kies voor een actieve rol in verduurzaming van de gebouwde omgeving.

• Lok innovatie uit in aanbestedingen.

• Zorg voor een goed ontwikkelde infrastructuur in de provincie.

• Focus niet op de laagste prijs, maar op het vermogen van bedrijven om te innoveren en samen te werken.

• Spreid de opdrachtenstroom door meerjarige plannen en anticyclisch

• Zet infrastructuur voorop in het provinciale mobiliteitsbeleid.

• Houd bruggen, sluizen en andere kunstwerken veilig en bereikbaar met

beleid.

• Schaf bankgaranties af bij projecten onder de 500.000 euro.

gericht beleid en een twintigjarenbudget.

• Reserveer een deel van de provinciale opcenten voor een Fonds Vervanging & Renovatie Kunstwerken.

•

Uitgebreide informatie over onze inzet: bouwendnederland.nl/provinciale-statenverkiezingen Meer informatie Contactpersoon Martijn Verwoerd Adviseur Beleid en Verenigingszaken m.verwoerd@bouwendnederland.nl

10 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Petrick de Koning

KLIMAATAKKOORD

ONTWERP KLIMAATAKKOORD

GOEDE RICHTING MAAR ...

NOOD We staan aan de vooravond van een grote nationale verbouwing: de energietransitie. Om de klimaatdoelen te halen, moeten we de gebouwen waarin we wonen en werken versneld verduurzamen. Het Ontwerp Klimaat­ akkoord is daarvoor een goed startpunt volgens ­ Wendeline Besier, Manager Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen bij TBI. “Het is wel zaak om de afspraken die nu met alle stakeholders gemaakt zijn snel te vertalen naar concrete actie.”

Bouwend Nederland zat aan bij de Klimaattafel Gebouwde omgeving. Nu het Ontwerp Klimaatakkoord er ligt, willen we graag weten wat leden van dit resultaat vinden.

En vooral ook wat zij van ons verwachten in de uitvoering.

De eerste reactie van Wendeline Besier is zeker positief.

“Met zoveel stakeholders tot een eenduidig ontwerp komen, is een uitdagend proces. Toch ligt er nu een goede basis met procesafspraken. De hamvraag is wel: Wie gaat wat doen en vooral wanneer?”

ERVARING OPDOEN De startmotor vindt Besier een goed voorbeeld. “Corporaties willen een stimulerende rol spelen bij de verduurzaming van woningen. Hiervoor wordt ook geld vrijgemaakt. Dat is van belang om het proces te versnellen. Het voordeel is dat alle betrokkenen, aanbieders en de bouwsector, ervaring kunnen opdoen met de snelle en kosteneffectieve verduurzaming van grote aantallen woningen.”

De invulling van initiatieven zoals de startmotor en de wijkgerichte aanpak, is echter nog niet vastomlijnd. “Daarom is het ontzettend belangrijk dat Bouwend Nederland goed aangehaakt blijft. Dan kunnen we vanuit onze kennis en ervaring een constructieve bijdrage leveren aan de realisatie van de doelen. Met de opgave waar we als samenleving voor staan, is echt alle inzet nodig.”

KLIMAATAKKOORD | Maart 2019 | BNL | 11

Foto | René van den Burg

SNELLE CONCRETISERING ZAKELIJK DE STAND VAN ZAKEN Bouwend Nederland heeft in de onderhandelingen over het ontwerp Klimaatakkoord gepleit voor een realistisch plan met concrete randvoorwaarden om verduurzaming in de gebouwde omgeving te versnellen. We zijn gematigd positief over het ontwerp. Veel punten stimuleren opschaling van de energietransitie, zoals wijkgerichte aanpakken, nieuwe financieringsvormen en standaarden per gebouwtype. Ook

BALANS TUSSEN VRAAG EN AANBOD De omvang en impact van de verduurzaming binnen het

zijn er substantieel financiële middelen vrijgemaakt zijn voor innovatie in de Startmotor en het Programma Aardgasvrije wijken.

Klimaatakkoord biedt de bouwsector grote kansen. “De projecten komen er onherroepelijk aan. Het is ook duidelijk

Daadwerkelijk opschaling van de energietransitie in de

wat er van ons verwacht wordt: slimme en betaalbare

gebouwde omgeving vereist echter dat taken en regie duide­

concepten ontwikkelen. Een goede balans tussen vraag en

lijker belegd worden, inclusief het regelen van belangrijke

aanbod is daarvoor wel noodzakelijk. Als bedrijven hebben

randvoorwaarden, zoals:

we wel bepaalde schaal en continuïteit nodig om te kunnen investeren in de ontwikkeling van slimme, betaalbare en innovatieve energieconcepten.”

HUMAN CAPITAL

• Voor de gewenste prijsreductie aan de aanbodzijde is meer volume en continuïteit aan de vraagzijde noodzakelijk. Pas dan kan de markt investeren.

• De gemeente krijgt een regierol bij het vaststellen van de

Besier signaleert nog andere aandachtspunten. “Het grote

Regionale Energie Strategieën (RES) maar er zijn nog veel

projectaanbod op korte termijn maakt de huidige schaarste

uitvoeringsvragen rond de besluitvorming, regie en markt

aan personeel nog urgenter. Naast de focus op technologische ontwikkeling is aandacht voor de Human Capital factor in het

en aanbestedingsvormen.

• Om woonlastenneutraal te verduurzamen zijn nieuwe

Klimaatakkoord cruciaal. We hebben echt voldoende opgeleide

financieringsvormen noodzakelijk, zoals Gebouw Gebonden

en getrainde mensen nodig om efficiënter te werken en

Financiering (GGF). Rijk, banken en financiële instellingen

innovatie te stimuleren.”

ENTHOUSIASMEREN

zijn hiervoor aan zet.

• Sectoren in de utiliteit maken eigen plannen voor het behalen van de doelen. Het exacte streefdoel voor 2030

Tot slot stipt Besier de bewustwording bij burgers, bouw­

wordt per sector afgestemd met de Rijksoverheid. Ook hier

bedrijven en hun medewerkers nog aan. “Ik denk dat we als

is nog veel onduidelijk, zoals welke partijen verantwoorde­

bouwsector een rol moeten spelen in het enthousiasmeren

lijk zijn voor de sectorplannen.

van onze mensen. Dat gaat verder dan het ontwikkelen van

• Het tijdig realiseren van voldoende duurzame energie­

innovatieve oplossingen. Om echte stappen te zetten, is het

bronnen met een adequate energie -infrastructuur

belangrijk duurzame maatregelen hoger op de agenda te

bevat nog veel complexe technische en organisatorische

krijgen. Bouwend Nederland kan helpen om de bouwsector

­uitdagingen.

hierin een voortrekkersrol te laten spelen.”

•­

CONCRETE STAPPEN

Meer informatie

Het is duidelijk dat het Ontwerp Klimaatakkoord nog geen

bouwendnederland.nl/klimaatakkoord

pasklare antwoorden biedt. “Er komt veel op ons af.

klimaatakkoord.nl

En om echt concrete stappen te zetten is het een basisvoor­ waarde dat alle betrokkenen met elkaar in gesprek blijven en constructief samenwerken. Dat is nu gelukt, nu is het zaak om ook echt door te pakken.”

Contactpersoon Helen Visser Programmamanager Duurzaamheid h.visser@bouwendnederland.nl

Beloningsmonitor

Vergelijk uw salarisgebouw met de markt

De AWVN-beloningsmonitor: ► bevat ruim 45 bouwfuncties, van timmerman tot projectontwikkelaar ► inzicht in regionale verschillen

De AWVN-beloningsmonitor bevat de salarissen van ruim 175.000 werknemers in Nederland

ga naar: https://www.bouwend nederland.nl/ ledenvoordelen/ beloningsmonitor of direct naar: beloningsmonitor.awvn.nl

Tekst | Barbara Hoogsteden

DUURZAME INZETBAARHEID | Maart 2019 | BNL | 13

Foto | René van den Burg

INTERBOOR MIDSLAND, ONNO DIKKERBOOM

"BEHANDEL DE ANDER ZOALS JE ZELF BEHANDELD WILT WORDEN" De groep mensen die met de handen werkt,

wenkbrauwen. Moet dat nou, zeiden van die

wordt steeds schaarser. Waar vind je nieuwe

grote kerels. De trainer vertelde hen dat ze veel

medewerkers? Hoe houd je ze aan boord? Het

verantwoordelijkheid krijgen van het bedrijf: een

zijn vragen die bij veel bedrijven hoog op de

dure auto, dure equipment, dat is nogal wat.

agenda staan. Bij Interboor Midsland herkennen

Het bedrijf heeft het volste vertrouwen in jullie,

ze deze problematiek niet. Termen als duurzame

is trots en biedt jullie deze training aan om nog

inzetbaarheid en goed werkgeverschap zijn als

professioneler te worden. Die boodschap kwam

vanzelfsprekend onderdeel van het personeels-

wel aan bij ze, het raakte ze. Ook werken we

beleid.

met leer­meesters. Iedereen binnen ons bedrijf heeft kennis en ervaring. Het is belangrijk dat

Volgens directeur Onno Dikkerboom, samen met

dat wordt gedeeld. Degenen die dat kunnen,

zijn neef Rob eigenaar van Interboor Midsland,

worden leermeester voor de jongere collega’s.”

is het niet zo heel erg ingewikkeld. “Een goed arbeidscontract is de basis voor beide partijen,

Het toverwoord is misschien wel informeel,

maar daarna gaat het om wederzijds vertrouwen

vindt Dikkerboom. “Dat geldt ook voor ons,

en vooral goed luisteren naar elkaar.”

als directie. Wij zijn gewoon Onno en Rob. Zeven jaar geleden hebben we een nieuw pand

Interboor Midsland is een technische dienst­

betrokken. Alles is van glas en dus transparant.

verlener in de bouw; specialist in stofvrij en

Zit de deur dicht, dan is er een bespreking en

geluidsarm boren, zagen en bewerken van

moet je even wachten, voor de rest is het open.

gewapend beton, steen en asfalt. Dikkerboom:

Je moet duidelijk zijn in je intenties naar je

“Op Schiphol hebben we recent een hele vloer

mensen, daar krijg je commitment voor terug.”

chirurgisch gesloopt, dat gebeurt stof- en geluids­ vrij. Voor het winkelend publiek is dat fijn, maar

•

ook voor je eigen mensen.”

LUISTEREN Nieuw personeel vinden, is voor Interboor Mids­ land geen probleem. Dikkerboom: “Wij werven via diverse kanalen, bijvoorbeeld via internet, maar onze eigen mensen zijn ons grootste reclame­ bord. Het gros van de mensen die wij nodig hebben, werkt met de handen. Ze hebben geen hoge o­ pleiding, maar dat betekent niet dat ze niet slim zijn. Bij ons is geen dag hetzelfde, daar

“Onze eigen mensen zijn ons grootste reclamebord”

moet je flexibel mee om kunnen gaan. Dat maken we vooraf duidelijk. Luisteren is heel belangrijk, vanaf beide kanten. Het is eigenlijk heel simpel: behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden.

AMBASSADEURSCURSUS “Met dat contract onderscheid je je niet als bedrijf, dat is overal hetzelfde”, vertelt Dikkerboom.

Meer informatie

“Hoe is de verhouding als het getekende contract

bouwendnederland.nl/duurzame-inzetbaarheid

in de la ligt? Onze medewerkers volgen de ambassadeurs­cursus. Technische mensen zijn vaak direct. Dat kan niet altijd, soms verwacht een opdrachtgever meer uitleg en meer empathie.

De eerste groep cursisten fronste wel even de

Contactpersoon Fenneken Lamaker Adviseur duurzame inzetbaarheid f.lamaker@bouwendnederland.nl

14 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Jan Willem Kommer

INSTROOM

VAN DE BANK NAAR DE BOUW

De veelzijdigheid van de Bouw & Infra in beeld brengen en zij-instromers enthousiast maken voor de branche. TV-programma ‘Je gaat het maken’ gaat het dit voorjaar doen.

Zes verschillende mensen met verschillende

Zoeken naar de juiste match

achtergronden en vaardigheden, maar met

Colijn, in het dagelijks leven directeur van

hetzelfde doel: aan de slag in de bouw. In zes

BouwSchool Breda, komt in elke aflevering terug.

afleveringen laat ‘Je gaat het maken’ zien hoe de

“Met elke deelnemer doe ik een assessment om

kennismaking met de branche verloopt. En of de

te achterhalen welke functies goed aansluiten

felbegeerde scholing en baan er komen.

bij de interesses en competenties”, licht hij toe.

Het tv-programma, onderdeel van de instroom­

Een match is onvermijdelijk. De kandidaten

campagne ‘Je gaat het maken’, mikt vooral op

zijn zorgvuldig geselecteerd en er is een breed

zij-instromers. 53.000 nieuwe werknemers zijn

pallet aan functies samengesteld. Dat loopt

er nodig in de komende vijf jaar. Zes nieuwkomers

van BIM-modelleur/calculator, timmerman/

via een tv-programma is natuurlijk niet genoeg

metselaar, monteur gas en warmte/monteur

maar dat is ook niet waar het om draait. “Veel

elektra, uitvoerder/bouwplaatsmanager/werk­

mensen hebben echt geen idee wat de bouw

voorbereider, omgevingsmanager/projectleider

allemaal te bieden heeft”, zegt, loopbaancoach in

tot en met inkoper/kopersbegeleider. Niet alleen

het programma. “We willen met dit programma

technisch en ambachtelijk dus. “De bouw is best

laten zien hoe enorm divers de branche is en hoe

traditioneel maar ook innovatief. Dat laten we

mooi om in te werken.”

óók zien. En dat er ook kantoorfuncties zijn en commerciële jobs.”

De kandidaten krijgen de uitslag van de assess­ ment niet meteen te horen. Pas op de dag dat hun stage begint, wordt verteld welke twee functies er zijn geselecteerd en bij welke stagebedrijven.

Die zijn ook zeer divers: bouw, infra, groot, middel, klein, nieuwbouw, onderhoud, renovatie en restauratie.

Kandidaat

Max Falter Max Falter deed VMBO-T Zorg & Welzijn. “Na school heb ik drie jaar gereisd en in het buitenland Erik Colijn

gewerkt, onder meer in de bouw. Ik ontdekte dat ik daar goed in ben en dat het me leuk lijkt erin te werken. Ik dacht eerst aan iets met duurzame energie maar via dit tv-programma kwam ik erachter dat de infrabouw ook heel vooruit­ strevend is. Dat trekt me wel!”

INSTROOM | Maart 2019 | BNL | 15

Foto | René van den Burg | SHH Productions

Kandidaat

Erlinde Andeweg Erlinde Andeweg was grafisch vormgever. “Ik zocht een branche waar meer werk in is. Zo kwam ik uit bij de bouw. Tekenaar/constructeur lijkt me erg leuk. Het sluit ook wel aan bij grafische vorm­ geving waar ik voor ben opgeleid. Dat de bouw een mannenwereld is vind ik geen probleem, ik hou wel van dat directe.”

Investering van beide kanten

Strakke planning; typisch bouw

Voor iedere functie lopen de deelnemers een dag

Begin maart zijn de opnames gestart met de

mee met een expert die dat werk zelf doet. Het

assessments. Daarna komt de praktijk aan

is niet alleen maar meekijken, ze moeten ook

bod, veelal op de bouwplaats. “Het is best een

opdrachten uitvoeren. Leuk voor de kijkers thuis

zoektocht om bedrijven en projecten in de diverse

natuurlijk, maar vooral nuttig, legt Colijn uit: “Voor

regio’s te vinden die meedoen”, zegt Colijn.

de deelnemers om zich te oriënteren en voor ons

“Bouwers zelf zien het belang wel in van de

om te zien of er kansen en mogelijkheden liggen.

imago- en promotiecampagne maar het filmen

Zo kunnen zowel wij als zij kijken of een functie

is evengoed een belasting; en opdrachtgevers

past bij de persoon.” Dat is wel zo zorgvuldig

moeten ook maar willen.” En er zit best wat

want als het goed is, houdt het niet op na het

druk op de ketel want eind april al is de eerste

tv-programma. Aan het eind van de rit kan er een

uitzending!

opleidingstraject met baangarantie klaarliggen.

•

Maar dan wil je wel zeker weten dat er een behoorlijke kans van slagen is. “Een baan in de

Meer informatie

bouw willen is één ding maar ze moeten ook

www.bouwendnederland.nl/instroom

bereid zijn om in zichzelf te investeren, zich

Over het tv-programma

vaardigheden eigen maken. En dat kan best pittig

www.jegaathetmaken.nl/televisie

zijn”, zegt de loopbaancoach annex directeur opleidingsbedrijf. “Sommigen hebben al wel een technische of een commerciële achtergrond maar er zijn er ook bij die uit een compleet andere sector komen.”

Contactpersoon Kathelijne Koster Programmamanager Instroom k.koster@bouwendnederland.nl

Natuurlijk is er bij de selectie al goed naar geschikt­ heid gekeken. Uit de ruim vijftig aanmeldingen hebben Bouwend Nederland, programmamaker SHH Productions en de loopbaancoach er uit­ein­

‘Je gaat het maken’ is vanaf zondag 28 april zes weken lang te zien op RTL4, om 16:30 uur.

delijk twaalf geselecteerd waar gesprekken mee

Elke maandagmiddag (om 15:30 uur) en

zijn gevoerd. Dat heeft de zes super gemotiveerde

zaterdagochtend (om 11:00 uur) wordt het

kandidaten opgeleverd waarmee het programma

programma herhaald.

van start gaat.

Terugkijken via RTL-XL en YouTube kan ook.

Tekst | Marije Rispens

VERENIGING | Maart 2019 | BNL | 17

Foto | René van den Burg

AFSCHEID HENK HOMBERG ALS VICE-VOORZITTER

"LEERZAME JAREN IN EEN FIJN BESTUUR" Na ruim vier jaar als vice-voorzitter van het

meer overeenkomsten en gezamenlijke belangen.

in ­Harderwijk en als voorzitter van Stichting

Dagelijks Bestuur gaf Henk Homberg op

We doen nu gelukkig steeds meer samen met

Klantgericht Bouwen. “Ik kijk terug op mooie jaren

1 januari het stokje door aan George Raessens.

andere branches, onder andere op het gebied

binnen een fijn bestuur. Denk je alles van de bouw

Homberg zette zich volop in voor innovatie,

van innovatie en instroom. Ik hoop dat Bouwend

te weten, blijkt er toch nog een wereld voor je

digitalisering en instroom. “Ik hoop dat de

Nederland op die voet verder gaat.”

open te gaan aan tafel bij branche- en onder­

huidige manier van samenwerken doorgezet

nemingsorganisaties. In het bestuur werk je met

wordt. Elkaar binnen en buiten de bouwketen

LEERZAAM

getalenteerde mensen van diverse pluimage met

opzoeken, overeenkomsten vinden en samen

Nu is het voor Homberg tijd voor andere dingen.

verschillende inzichten. Het waren leerzame jaren

verder ontwikkelen.”

Nog wel binnen de bouw als commissaris bij

bij een organisatie vol deskundige mensen met

een bouwbedrijf, bij het Bouw en Infrapark

hart voor de bouw en infra!”

‘Bouwend Nederland biedt méér’ was het eerste project waar Henk Homberg zijn tanden in zette in 2014. “We wilden de dienstverlening voor leden uitbreiden en efficiënter werken”, blikt Homberg terug. “Het resultaat was een gezondere begroting, maar er kwam ook meer verbinding en schwung in de organisatie.” Homberg trad midden in de crisis aan als bestuurslid. “Inmiddels is de markt compleet omgeslagen. Van geen werk naar veel werk, van te veel personeel naar te weinig ­personeel.

We zouden samen met vakbonden, overheid en opdrachtgevers iets moeten verzinnen om zo’n groot verschil in de toekomst te voorkomen.”

MIJLPALEN Homberg is tevreden met de laatste cao-­ onderhandelingen. “Daar was mijn bijdrage nihil, dus ik ben niet trots op mezelf, maar op hoe we dit als sector tot een goed einde hebben gebracht.

In sommige branches zijn ze nog aan het staken.

Zulke ellende hebben wij kunnen voorkomen.”

Een andere mijlpaal voor Homberg is het ‘Digitaal Stelsel Bouw & Installatietechniek’. “Bouwend Nederland zet al jaren in op digitalisering. Ons bestuur en dat van Techniek Nederland waren unaniem akkoord en hebben het stelsel samen ontwikkeld. Nu wordt het gebruikt voor de branche-brede ‘Digitaliseringsdeal’, die in april ondertekend wordt.”

SAMEN STERK Die gezamenlijke aanpak vormt een rode draad in Hombergs carrière. “Ik was tot twee jaar geleden directievoorzitter van ERA Contour en daar zetten we al vroeg in op samenwerking met opdracht­ gevers en opdrachtnemers. Toen ik net bestuurslid was bij Bouwend Nederland, verbaasde ik me over de gefragmenteerde manier van werken en strubbelingen met andere brancheorganisaties.

Er zijn onderling natuurlijk verschillen, maar

•

18 | BNL | Maart 2019

Tekst | Eva van Beveren

FUTURE PROOF OP Half januari stond Ahoy Rotterdam vier dagen

Ledenvoordeelpartner Selecta was verantwoor­

Opvallend was dat opdrachtgevers en opdracht­

lang in het teken van InfraTech 2019. Deze

delijk voor de koffie en via strategisch partner

nemers hierin steeds vaker samen optrokken.

editie was het centrale thema Future Proof.

Zilveren Kruis konden bezoekers met een gezond­

Men kon zich inschrijven voor drie categorieën:

Het grootste kennisplatform van de infrasector

heidsmeting checken hoe toekomstbesteding ze

productinnovatie, procesinnovatie en vernieuwende

met zo’n 600 exposanten mocht ruim 22.500

zelf zijn. Op de beursvloer verzorgde Bouwend

samenwerking. Bouwend Nederland voorzitter

bezoekers verwelkomen.

Nederland samen met leden diverse kennis­sessies

Maxime Verhagen was als juryvoorzitter

over onderwerpen als BIM, aanbesteden, de

verbonden aan deze innovatieprijs.

Zuurstofbar

Marktvisie en circulair bouwen.

De winnaars van 2019 waren de door KWS

Veel leden vonden hun weg naar de stand van Bouwend Nederland die met een heuse zuurstof­

Innovatieprijzen

ontwikkelde PlasticRoad (zie pagina 32),

­bar voor veel (zuur)stof tot nadenken zorgde over

Tijdens Infratech streden 67 inzenders om de

Geo Kennis-op-Maat – de digitale database van

hoe we samen de sector toekomstbestendig

InfraTech Innovatieprijs, waarmee innovatieve ideeën

de ondergrond – van het ministerie van BZK

houden. Adviseurs Dienstverlening stonden

op het gebied van het bouwen, onderhouden,

en het Innovatieatelier van de drie noordelijke

klaar om leden te helpen om (nog) meer uit hun

renoveren en verduurzamen van ­infrastructuur

­provincies. Smart Traffic van Sweco kreeg de

lidmaatschap te halen.

worden gestimuleerd.

Cobouw Publieksprijs.

•

Maart 2019 | BNL | 19

Foto | Ahoy Rotterdam, René van den Burg

INFRATECH 2019 2021 De volgende InfraTech vindt plaats van 12 tot en met 15 januari 2021.

Meer informatie infratech.nl Contactpersoon Richard Massar Communicatieadviseur r.massar@bouwendnederland.nl

20 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Kees de Vries

BOUWAGENDA

MAXIME VERHAGEN ONDERSTREEPT BELANG VAN BOUW EN TECHNIEK INNOVATIECENTRUM

"R&D IN DE BOUW MOET JUIST NU NAAR EEN HOGER PLAN" De maatschappelijke opgaven uit de Bouwagenda zijn groot en complex en vragen om nieuwe en soms disruptieve oplossingen. De huidige kennisinfrastructuur in de bouw is echter versnipperd, en kent weinig verbinding tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers uit de bouw, de (wetenschappelijke) kennisinstellingen en de overheid. Veel innovatie bij bouwbedrijven is voornamelijk projectgericht, terwijl de behoefte aan een bouwbrede scope groeit.

Maxime Verhagen zegt: “Er moet daarom iets georganiseerd

Ze vragen de markt in De Grote Isolatie Uitdaging naar

worden in de driehoek opdrachtgevers/overheid, ondernemers

betere, goedkopere en minder belastende isolatie­

en wetenschap. Ik denk dat het Bouw en Techniek Innovatie­­

oplossingen. Zo zijn er veel meer uitvragen op sectorniveau

centrum (BTIC) daarin een uitstekende rol kan vervullen en

die wachten op een directe dialoog tussen opdrachtgever,

van de bouw op R&D-gebied een topsector kan maken”.

bouwer, overheid en wetenschap. Wil je R&D stroomlijnen om zo innovatieve doorbraken te forceren, dan moet je bij

Halverwege het gesprek haalt de Bouwend Nederland voor-

elkaar gaan zitten en een loket hebben waar bedrijven of

zitter Maxime Verhagen bouwkrant Cobouw van

consortia met moeilijke vragen terecht kunnen. Ik denk dat

10 januari jl. tevoorschijn. “Kijk hier. Corporaties zijn op

dat bij het nieuw te vormen Bouw en Techniek Innovatie-

zoek naar de beste en meest betaalbare gevelisolatie.

centrum BTIC zou moeten”.

BOUWAGENDA | Maart 2019 | BNL | 21

Foto | Sanne van der Most

FACILITEITEN VAN TOPSECTOR VOOR DE BOUW De Ministeries van EZK, BZK en IenW, TNO, 4TU.Bouw, Vereniging Hogescholen, NLingenieurs, UNETO-VNI en Bouwend Nederland ondertekenden 6 juni 2018 een intentieverklaring voor de oprichting van het BTIC. Voor het bereiken van de doelstellingen van de Bouwagenda, zo is de consensus, is innovatie een voorwaarde. Verhagen: “De grote maatschappelijke uitdagingen als klimaatverandering, energietransitie en uitputting van onze grondstoffen vragen nieuwe en soms disruptieve oplossingen. Het BTIC gaat binnen de systematiek van het topsectorenbeleid en in samenwerking met topconsortia voor kennis en innovatie (TKI) langetermijn publiek-private programma’s opzetten,

STIMULERINGSREGELING

waarin overheden, marktpartijen en kennis­instellingen

Bundeling van kennis en partijen in een publiek-private

in hechte samenwerking innovaties ontwikkelen en

samenwerking heeft een groot voordeel. De overheid heeft

toepassen”.

financiële stimuleringsregelingen voor R&D. Verhagen: “Met de komst van een BTIC kunnen bedrijven en kennis­

START R&D-PROGRAMMA ENERGIETRANSITIE

instituten een beroep doen op de TKI-toeslag; een financiële

Verhagen: “Met de vorming van het BTIC wordt de bouw- en

stimulerings­regeling voor R&D-investeringen vanuit

technieksector nadrukkelijk verbonden aan het topsectoren­

de overheid. Wanneer bedrijven of (wetenschappelijke)

beleid en wordt de aanpak voor de ontwikkeling en

kennisinstituten investeren in kennisontwikkeling, betaalt

toepassing van innovatie in de bouw- en technieksector

de overheid een deel van de rekening. Tevens kan vanuit

herkenbaarder en krachtiger gemaakt”.

het BTIC ook beter aansluiting gezocht worden bij de onderzoeks­programma’s van de kennisinstellingen die

Twee kwartiermakers, Peter Paul van ‘t Veen van TNO

vanuit de eerste geldstroom gefinancierd worden (financiering

en Henk Visscher van 4TU.Bouw, geven met de partners

vanuit Ministerie van OC&W en NWO, red). Elke via BTIC

­inmiddels nader vorm aan het BTIC. Sinds kort krijgen

georganiseerde R&D-investering wint zo met een bijdrage

zij versterking van Richard Mulder die namens Bouwend

door de overheid aan investeringskracht”.

Nederland en TechniekNL aan dit team toegevoegd is.

Verhagen: “De eerste focus is gericht op uitwerking van

BTIC wordt geen besloten club. Nieuwe partners kunnen

het R&D-programma voor de Energietransitie. Er ligt een

elk moment toetreden al zal bij aansluiting aan een reeds

eerste voorstel vanuit de wetenschap. Maar de kwartier-

lopend programma mogelijk wel een entrance fee worden

makers nodigen onder andere woningcorporaties, bouwers

berekend. Verhagen: “Iedereen zou deelname als een inves-

en installateurs nadrukkelijk uit hierover mee te denken.

tering in de toekomstige marktpositie van zijn bedrijf of

Bijvoorbeeld over renovatieconcepten, warmtepompen

organisatie moeten zien. Wie meewerkt aan de oplossingen

en -opslag, het transitieproces en sturing van collectieve

van morgen, heeft zijn aanwezigheid bij de uitvoering

warmte. Later zullen nog meer programma’s volgen. Te

daarvan door de opgebouwde kennisvoorsprong auto-

noemen zijn integrale energietransitie bestaande bouw,

matisch ook zeker gesteld. Het is nu het moment om in te

digitalisatie, circulariteit, infrastructuur (bruggen en sluizen)

stappen als je werk wilt maken van de energietransitie”.

en gebiedsontwikkeling en klimaatadaptatie. Daarnaast wordt natuurlijk ook gewerkt aan een model voor governance en financiering”.

Meedoen met BTIC? Aanmelden gaat via een online-loket dat binnenkort live gaat. Eenieder kan zich echter nu al aanmelden via Tom van Eck van Bouwend Nederland.

Meer informatie bouwendnederland.nl/innovatie bouwendnederland.nl/bouwagenda Contactpersoon Tom van Eck Adviseur Innovatie in de bouw t.vaneck@bouwendnederland.nl

•

22 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Marije Rispens

VEILIGHEID

ERIK KOERTS, GEMEENTE GRONINGEN:

"VEILIGHEID NIET ALLEEN VERANTWOORDELIJKHEID OPDRACHTNEMER"

Erik Koerts is teamleider van de afdeling Stads­

De campagne ‘Bewust Veilig, Iedere Dag’ ondersteunt werkgevers om het veiligheidsbewustzijn onder medewerkers te vergroten. Veiligheid is een verantwoordelijkheid voor alle schakels in de keten: werknemers, opdrachtnemers én opdrachtgevers. Opdrachtgever Gemeente Groningen neemt die gezamenlijke verantwoordelijkheid serieus en organiseert op 20 maart tijdens de jaarlijkse Bewust Veilig Dag samen met Bouwend Nederland Regio Noord een evenement rondom veilig werken in de infra.

ingenieurs bij Gemeente Groningen en houdt zich bezig met projecten in de openbare ruimte: van riolering tot groen en verlichting. Bij zulke infraprojecten - vaak op drukke plekken in de stad - is veiligheid van groot belang. “Je ziet dat veiligheid vanuit de opdrachtgeverskant lang een onder­belicht onderwerp is geweest, doorgaans ingestoken als de verantwoordelijkheid van de opdrachtnemer”, zegt Koerts. “Maar opdracht­ gevers hebben een inspanningsverplichting om

VEILIGHEID | Maart 2019 | BNL | 23

Foto | Alwin Koops

Doe mee op 20 maart met ‘Bewust Veilig’ Meld je nu aan: bewustveilig.com

bewustveiligiederedag.nl te zorgen dat opdrachtnemers hun werk op een

paragraaf over veiligheid die de opdrachtnemer

veiligheid. “We hebben met diverse aannemers

veilige en verantwoorde manier kunnen uitvoeren.”

moet aanleveren. Dat is niet meer van deze tijd.”

contact over veiligheidsissues en hoe zij die in

VAN PAPIER NAAR PRAKTIJK

VERKEERSDRUKTE

je als opdrachtgever veiligheid nadrukkelijker in

Veiligheid is dus een brede verantwoordelijk­

Opdrachtgevers hebben met verschillende

een bestek zet. Niet ‘kom maar met een BLVC-

heid, die opdrachtgever en opdrachtnemer beter

aspecten van veiligheid te maken. In de ontwerp­

plan (Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en

moeten bespreken. “We moeten het minder zien

fase houden ze rekening met een veilige uitvoering

Communicatie)’, maar specifiek worden in wat we

als formaliteit op papier, maar bewust ideeën over

en aanleg, maar daarnaast hebben zij ook een

verwachten van een aannemer. Hoe zorgt hij dat

veiligheid formuleren in alle fases. Dat zit nu nog

verantwoordelijkheid voor de omgevingsveiligheid.

zijn personeel veilig werkt en welke ideeën over

niet genoeg in ons systeem. Dan strandt het bij

“In de ARBO-wetgeving is het nodige aangescherpt,

een veilige uitvoering heeft hij? Laat een aannemer

een uit eerdere plannen gekopieerde standaard

we werken natuurlijk met een V&G-plan (Veilig­

maar langskomen om daarover te vertellen.

heids- & Gezondheidsplan) en hebben te maken

Overigens moet veiligheid niet een criterium in een

met verkeersveiligheid. In steden wordt het steeds

aanbestedingsproces worden, waarop geconcur­

drukker. Je ziet dat de uitvoering van projecten

reerd kan worden. Dat lijkt me niet wenselijk.”

hun bedrijf aanpakken. Ook denken we na hoe

daardoor ook meer onder druk komt te staan. Om overlast voor de omgeving te beperken moeten

ELKAAR AANSPREKEN

projecten doorgaans in een korte tijd worden

Vervolgens wil de gemeente veiligheid in alle

uitgevoerd. Linksom of rechtsom heeft dat invloed

processen en werkafspraken borgen. “Je kunt

op de manier van veilig werken. Als opdrachtgever

zoiets makkelijk roepen, maar ook wij zijn nog

kun je dat niet afdoen als alleen het risico van de

zoekende hoe veiligheidsprocessen geborgd

opdrachtnemer.”

moeten worden. Misschien met een interne veiligheidskundige, die alle afdelingen overziet.

STARTSCHOT

Behalve Stadsingenieurs, hebben namelijk ook

Die gedachte is nog geen vanzelfsprekendheid

Stadsbeheer, de Wijkposten en het Verkeers­

voor de meeste gemeentes. Ook binnen de

loket te maken met de veiligheid rondom de

gemeente Groningen gaan de afzonderlijke

binnen­stedelijke projecten. Daarnaast ziet de

­afdelingen verschillend om met veiligheid. Het

afdeling VTH (Vergunningverlening Toezicht en

onderwerp wordt er momenteel steeds nadruk­

Handhaving) toe op omgevingsveiligheid tijdens

kelijker gepositioneerd, maar Koerts ziet de

de uitvoering van projecten. Een veiligheids­

Bewust Veilig Dag op 20 maart als daadwerkelijk

kundige zou ervoor kunnen zorgen dat we meer

startschot om met een aantal partijen te spreken

als één organisatie naar buiten treden als het om

over rolverdeling op het gebied van veiligheid. “Hoe

veiligheid gaat. Ik hoop daarnaast dat aannemers

kunnen we elkaar vinden en wat kunnen we voor

mij als opdrachtgever ook aanspreken op zaken

elkaar betekenen? Ik hoop dat alle partijen na

waarin wij tekortschieten. Het gaat niet om

die dag inzien dat opdrachtgevers een bredere

wijzen, maar om het onderwerp bespreekbaar

verantwoordelijkheid hebben dan de afgelopen

maken. Veiligheid: daar moet je het gewoon

jaren gebruikelijk was. Tot nu toe wordt het

samen over hebben.”

­initiatief positief ontvangen. Vanuit opdracht­

•

nemers en vanuit andere grote gemeentes uit

ACADEMY

de regio, zoals Leeuwarden, Zwolle, Assen en

De BNL Academy biedt verschillende cursussen op

Emmen. Ik hoop dat wij over twee jaar bekend

het gebied van veiligheid. Bekijk het overzicht op

staan als o­ rganisatie die veiligheid hoog in het

bouwendnederland.nl/trainingen-veiligheid

vaandel heeft en die sàmen met haar opdracht­ nemers hierin de verantwoordelijkheid neemt.”

VEILIGHEID IN BESTEK Voor de Bewust Veilig Dag is een goed gesprek voeren het doel, maar binnen de afdeling Stadsingenieurs zijn ze al wat concreter bezig met

Meer informatie Contactpersoon Kristine de Wilde Campagnemanager Veiligheid k.dewilde@bouwendnederland.nl

24 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Dyantha van Rooij - Desloover

INNOVATIE

PROEFTUINEN ZETTEN CIRCULAIRE REVOLUTIE IN GANG

LANDELIJKE CHALLENGE 'SLIMCIRCULAIR' VOOR MBO-STUDENTEN Een landelijke ontwerpwedstrijd voor studententeams, dat is SLIMCirculair in een notendop. De challenge draagt bij aan tal van ambities in de bouw, de klimaattransitie en het onderwijs. Studenten werken voor een lokale o­ pdrachtgever aan circulaire (gebouw)ontwerpen.

"Misschien wordt ons ontwerp echt gebouwd, hoe gaaf is dat?"

Initiatiefnemer Tanja Nolten: “Mbo-studenten bedenken klimaat­vriendelijke oplossingen en geven daarmee een kwaliteitsimpuls aan de bouwsector én hun eigen toekomst.”

Vijf criteria De vakjury met voorzitter Ruud Koornstra, Nationale

Met 18 deelnemende scholen zijn 16 studententeams

Energie­commissaris, beoordeelt de ontwerpen op verschil­

gevormd met in totaal 240 studenten. Veel teams zijn

lende criteria waaronder circulariteit, klimaatadaptiviteit

multidisciplinair met studenten uit bouw-, infra-, installatie­

en ­(economische) haalbaarheid. De ontwerpen moeten

techniek/elektro-, ICT- en communicatieopleidingen. In juni

­toepasbaar, innovatief en slim energieneutraal of zelfs

wordt bekend welk team de challenge heeft gewonnen en

energie­leverend zijn. Tot slot telt de mediacampagne mee,

5.000 euro wint, en welk team er met de publieksprijs naar

omdat hierdoor veel meer scholieren enthousiast gemaakt

huis gaat.

kunnen worden voor een mbo-techniekopleiding.

Reële opgave triggert studenten

Geen kleine projecten

De kracht van deze challenge zit in de realiteit. Nolten: “Ieder

Voor ieder studententeam werd een lokale opdrachtgever

team gaat namelijk aan de slag met een daadwerkelijke

gezocht met een bouwopgave. Dat heeft geresulteerd in

bouw­opgave. Lokale opdrachtgevers zoals een gemeente,

zeer uiteenlopende opdrachten. Nolten: “Opdrachtgevers

waterschap of provincie hebben de intentie om daadwerkelijk

verwachtten in eerste instantie misschien niet al te veel van

aan de slag te gaan met het ontwerp. Voor studenten is dat

de ontwerpen, maar ze worden echt van hun stoel geblazen

natuurlijk een enorme trigger. Want hoe gaaf is het als je over

als ze de verrassende ideeën gepresenteerd krijgen.”

een paar jaar het door jou ontworpen gebouw binnen kunt Het zelfvertrouwen groeit

lopen?”

Het wedstrijdelement is voor de studenten natuurlijk aantrek­ Circulaire bouw versnellen

kelijk. Net als de échte bouwopgave en de échte opdracht­

Scholen en opdrachtgevers waren direct enthousiast over

gever. “In eerste instantie zijn deze jongeren nog wat timide,

deze ontwerpwedstrijd omdat veel maatschappelijke doelen

maar uiteindelijk presenteren ze vol zelfvertrouwen hun

bediend kunnen worden. “We zijn gestart met SLIMCirculair

ideeën. Die ervaring nemen ze mee naar hun stage of eerste

omdat de circulaire bouw versneld opgeschaald moet

baan”, vertelt Nolten.

worden”, vervolgt Nolten. “Daar hoort ook het bouwen met natuurlijke bouwmaterialen bij. Daarnaast willen we een

Geen eenmalige actie

impuls geven aan meer instroom in mbo-techniek. In

Tanja Nolten is er duidelijk over: SLIMCirculair wordt ook

16 proeftuinen laten we zien waartoe mbo-studenten in

de komende jaren georganiseerd. “Scholen omarmen

staat zijn en starten we de circulaire revolutie!”

deze nieuwe manier van opleiden met veel enthousiasme.

Studenten faciliteren met kennis en knowhow op het moment dat ze daaraantoe zijn werkt enorm goed. Ook voor bedrijven

"Mbo-studententeams starten de circulaire revolutie!"

is dit een uitgelezen kans, want het valt niet altijd mee om jongeren voor de technieksector te winnen. De komende jaren wordt de challenge dus verder uitgebreid.”

Meer informatie slimcirculair.com

INNOVATIE | Maart 2019 | BNL | 25

Foto | René van den Burg

Scalda ontwerpt multifunctioneel centrum voor gemeente Veere Het studententeam van het Scalda College in Vlissingen heeft

vertelt student Richard Coehoorn. “In eerste instantie dachten

maar één doel: alle prijzen winnen. Tot nu toe liggen ze op

we; wat hebben we ons op de hals gehaald? Maar we hebben

schema, want ze werden eerste tijdens de Communicatie­

nu helemaal de smaak te pakken door onze fijne opdrachtgever,

Challenge en wonnen daarmee een drone. Nu richten ze de

onze mentor die ons goed begeleidt en door verschillende

pijlen op hun opdracht voor de gemeente Veere; ontwerp

workshops van bedrijven zoals die van Douwe Leerstra van

een circulair multifunctioneel centrum in de dorpskern van

Topcasco over prefab houtskeletbouw. We kunnen nog niets

Aagtekerke.

zeggen, maar denken dat onze opdrachtgever positief verrast zal zijn!”

Teamcaptain Irina van den Berg is lovend over haar team: “Wij zijn derdejaars van de opleiding Middenkaderfunctionaris

Van den Berg: “We werken nu aan het voorlopige ontwerp,

Bouw en onze hele klas doet mee aan SLIMCirculair ’18-‘19.

dat moet passen binnen het Zeeuwse landschap. Het is heel

Met tien man is er heus weleens wat discussie, maar eigenlijk

leuk om zelf onderzoek te doen naar nieuwe materialen en

kunnen we heel goed samenwerken.”

technieken. Ook als we niet winnen is het mogelijk dat de gemeente met ons ontwerp verdergaat. Dan kunnen we jaren

In het nieuwe multifunctioneel centrum van Aagtekerke

later vertellen dat wij dat gebouw ontworpen hebben, hoe

moeten een dokterspraktijk, een sportzaal en een buurthuis

gaaf is dat!”

komen. “We hadden nog niet veel ervaring met utiliteitsbouw”,

•

pas BP

pas ESSO

pas TOTAL

pas Q8/TANGO

REGIO KATERN NOORD | Innovatiespecial | Maart 2019 | BNL | 27

REGIO NOORD

COLUMN

HONDERD JAAR VERNIEUWEN

Bouwbedrijf Veldman vierde het afgelopen jaar een ­jubileum: al meer dan honderd jaar bouwen we rondom het Groningse Uithuizermeeden. We kijken terug op honderd

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIOS/REGIO-NOORD

hele mooie jaren, maar de toekomst is net zo belangrijk.

Toen ik in 1995 als zestienjarige hier begon te werken, werd ik al gestimuleerd om over die toekomst na te denken.

Doorleren. Ontwikkelen. Tien jaar later vroeg Koos Veldman me of ik het bedrijf ooit wilde overnemen en inmiddels zijn we compagnons.

Datum

MAART 12 Bestuur afdeling Friesland 13 Bestuur afdeling Drenthe 13 Verkiezingsdebat Drenthe i.s.m. NVBU en Natuur- en Milieufederatie Drenthe 20 Bewust Veilig, landelijke campagnedag 20 Symposium Bewust Veilig (infra) i.s.m. Gemeente Groningen 21 Initiatiefcommissie 21 Themabijeenkomst afdeling Friesland 26 Kennissessie pensioenregeling BPF Bouw 28-30 Technische excursie Platform Infra Noord

In 2005 verklaarde iedereen me voor gek dat ik in het bedrijf stapte tijdens de bouwcrisis, maar we richtten (en richten) ons vol op onderhoud en renovatie. Vanaf 2012 kregen we door de aardbevingsschade zelfs méér werk.

En nu staan we voor nieuwe uitdagingen. Duurzaamheid is belangrijk en luchtdicht bouwen wordt straks waarschijnlijk verplicht. Daar kun je op gaan wachten óf nu alvast op inspringen.

APRIL 2 Kennissessie pensioenregeling BPF Bouw 5 Landelijke Bestuurdersdag 9 Contactgroep Personeel en Financiën 11 ALV afdeling Drenthe 12 ALV afdeling Friesland 16 Bijeenkomst Platform Infra Noord i.s.m. Stadswerk en NL Ingenieurs 17 Commissie Platform Infra Noord met Rijkswaterstaat Noord

Wij werken sinds kort bijvoorbeeld met een nieuw bouw­

MEI 7 8 9 9 22

Bestuur afdeling Friesland Bestuur afdeling Groningen Commissie Platform Infra Noord Contactbijeenkomst Platform Infra Noord Regiobestuur en noordelijke bestuurders

is heel stevig. In Engeland en Amerika gebruikt men deze

JUNI 5 6 15 18

ALV afdeling Groningen Excursie afdeling Drenthe Dag van de Bouw Middagexcursie JBN

systeem: Hemsec SIP’s. Dit zijn uit Engeland geïmporteerde, met PUR ingespoten, constructieve panelen. De panelen zijn isolerend en zeer geschikt voor luchtdicht bouwen. De panelen, in verschillende diktes, zijn daarnaast zo licht dat je een woning met twee personen in elkaar zet. En - niet onbelangrijk hier in het aardbevingsgebied - het materiaal bouwmethode op plekken met extreme weersomstandigheden.

De afgelopen jaren werd in onze regio nauwelijks gebouwd.

Dat verandert nu, door nieuw ontwikkelde bouwmethodes die aardbevingen wél doorstaan. Men kijkt weer met vertrouwen naar de toekomst. Net als wij.

RICHARD VISSER

Mede-eigenaar Bouwbedrijf Veldman, Uithuizermeeden

28 | BNL | Maart 2019 | Innovatiespecial |

Tekst | Hans Smit

REGIOKATERN NOORD

Foto | Alwin Koops

INNOVATIEVE FUNDERING VAN TRILLING ABSORBEREND SCHUIMBETON

AARDBEVINGEN BIEDEN HET NOORDEN OOK KANSEN Twee maanden na de eerste zware aardbeving

Tests

Op die manier bieden we inmiddels een totaal­

van 2012 belt de Groningse bouwondernemer

Door de aardbevingen in Groningen vroeg Vuur­

pakket aan: van het meten van de bodemgesteld­

Rolf Vuurboom met betonspecialist Jos Nederstigt

boom zich af of T.A.S. ook geschikt zou zijn om

heid, een fundering op maat, prefab productie tot

in Numansdorp. Vier jaar laten bouwen zij hun

trillingen op te vangen. Hij moet nog lachen als hij

en met de oplevering van de woning. Dat biedt de

eerste woningen op een trilling bestendige

terugdenkt aan hun pogingen om aardbevingen

kopers vertrouwen en garantie.”

fundering van Trilling Absorberend Schuimbeton.

na te bootsen: “Met een Wacker-stamper of door

Zo worden bedreigingen in kansen omgezet.

zware dingen uit een hijskraan te laten vallen.” Nu

Nieuwe markten

werken ze nauw samen met Building in Groningen

De grotere bouwstromen van vervangende

Vuurboom is de vijfde generatie van het familie­

en hoogleraren van de TU Delft. Zij hebben aange­

woningen en reparaties in Groningen en Drenthe

bedrijf met vestigingen in Bedum en Valthermond.

toond dat T.A.S zeer geschikt is voor toepassing in

moeten nog steeds echt op gang komen.

Een aannemersbedrijf dat gedegenheid koppelt

het aardbevingsgebied. Vuurboom en Nederstigt

Vuurboom is daar zeer optimistisch over, maar

aan innovatiekracht. “In de laatste crisis begon

patenteerden hun vinding in 2015 onder de

de twee innovatieve ondernemers houden hun

ik te zoeken naar lichtere bouwsystemen die

bedrijfsnaam Nederboom.

vingers inmiddels aan nieuwe polsen. “Mede

fabrieksmatiger gemaakt konden worden. Zo

door de positieve metingen van recente onder­

kwam ik in aanraking met staalbouw, houtskelet­

Totaalpakket

bouw én Jos Nederstigt, want die weet alles van

Nederboom heeft inmiddels diverse nieuwe

die hinder hebben van andere trillingen. Denk

lichtgewicht funderingen. Nederstigt van Urban

woningen met schuimbetonnen funderingen

aan huizen bij spoorlijnen of wegen. We kunnen

Base ontwikkelde als schuimbetonspecialist deze

gebouwd en ook funderingsherstel uitgevoerd.

met onze funderingen van Trilling Absorberend

fundering die meerdere lagen schuimbeton met

“Het betreft meestal nieuwbouwwoningen met

Schuimbeton aantoonbaar tot wel 40 procent van

verschillende dichtheden combineert,” vertelt

staal- of houtskeletbouw omdat die meteen een

de trillingen wegnemen. Dan rammelen de kopjes

Vuurboom. Funderingen van Trilling Absorberend

stuk duurzamer zijn. Maar we hebben ook een

echt niet meer in de kast, hoor. We zijn nu met

Schuimbeton (T.A.S.) hebben een aangepaste

bestaande school van een nieuwe T.A.S-fundering

meerdere marktpartijen aan het meten en testen.

samenstelling en dragen het gewicht van

voorzien. We laten bij de projecten metingen doen

Er zijn meerdere toepassingen mogelijk, het einde

­conventionele woningen.

om steeds meer kennis te verzamelen.

is nog lang niet in zicht,” aldus Vuurboom.

zoeken, zoeken we naar woningen en gebouwen

•

Tekst | Jan Willem Kommer

REGIO KATERN NOORD | Innovatiespecial | Maart 2019 | BNL |

Foto | Alwin Koops

Het bouwen van de toekomst. Van Wijnen doet

OPGEREKTE REGELS

het biobased karakter. Bijvoor-

dat het komend voorjaar al. Het wonen van de

Van Wijnen heeft zo al een experimentele twee-

beeld gevelafwerkingen met

toekomst komt er direct achteraan, in de zomer.

onder-één-kap neergezet in Gorredijk. “Na zo’n

biobased materialen in plaats

prototype wil je weten of het ook op grotere

van metselen op de bouw-

46 wooneenheden zet Van Wijnen neer aan de

schaal kan”, aldus de innovator. En dat gaat

plaats. Alles kant en klaar uit

Loskade in Groningen. De productie is al in volle

nu dus gebeuren aan de Loskade. Gemeente

de fabriek. Het mooie van

gang, begin maart start het werk op de locatie

Groningen wil het stukje voormalig Suikerfabriek­

Loskade is dat innovaties

zelf en voor de bouwvak trekken de bewoners er

terrein pas in 2030 permanent bestemmen.

intensief getest kunnen

in. En over elf jaar zijn de woningen weer weg.

Tot die tijd mag er worden geëxperimenteerd

worden en dat het niet

Gedemonteerd, niet gesloopt. “Dat zou zonde

met het wonen van morgen. Van Wijnen grijpt

erg is als iets na drie

zijn van de materialen en het geld, de producten

dat met beide handen aan en maakt er een

jaar toch niet zo goed

kunnen namelijk wel meer dan 100 jaar mee”,

‘Living Lab’ van. “We zetten er 32 studio’s en

blijkt te zijn. ”Daar

zegt Jurgen Meijerink. Hij is hoofd product-

14 grond­gebonden woningen in elkaar én we

wordt niemand boos

ontwikkeling bij Van Wijnen en al jaren bezig

gaan er onder meer innovatieve installaties en

om; je haalt het

met het bouwen van morgen. “Er is structureel

energievoorziening uitproberen.” Zo gaan de

weg en vervangt

gebrek aan vakmensen, een groeiende schaarste

Loskadenaren pionieren met een smart grid. Een

het door iets

aan bouwmaterialen en de prijzen blijven

belangrijk onderdeel van het woonexperiment,

anders. Het doel

stijgen. Huizen worden onbetaalbaar voor de

vindt Meijerink. “Het bestaande netwerk kan de

van deze woon-

bewoners en bouwen onrendabel. Dat moet

groei van duurzame energiebronnen niet aan, dus

wijk is immers

anders, vinden wij.” Met anders bedoelt Meijerink

je moet naar alternatieven zoeken. Maar de regel-

experimen-

ook écht anders. Huizen niet meer bouwen op de

geving staat zo’n experiment met energie-infra in

teren.”

bouwplaats maar in de fabriek. De assemblage

een gewone woonwijk niet toe. Hier kan dat wel.”

gebeurt wél op de bouwplaats; in één dag.

“Meer en beter met minder, is het devies”, zegt

NIEMAND WORDT BOOS

hij. “Dit doen we door industrialisatie, stan-

Mensen lijken niet bang te zijn voor proberen, er is

daardisatie in combinatie met keuzevrijheid. We

veel belangstelling voor de tijdelijke woonruimtes.

hebben goed gekeken naar de auto-industrie.”

Goed nieuws want voor zo’n bouw-/woonlab is daadwerkelijke bewoning belangrijk. En dat de bewoners Van Wijnen gaan helpen, aangeven wat wel en niet voor ze werkt. Er gaat ook flink geëxperimenteerd worden met circulariteit, zowel de losmaakbaarheid als

•

29

30 | BNL | Maart 2019 | Innovatiespecial |

REGIOKATERN NOORD

Tekst | Hans Smit

Foto | René van den Burg

TU DELFT-PROFESSOR AD VAN WIJK WIL SNEL REALISATIE

WATERSTOF-ECONOMIE BEGINT IN HET NOORDEN Het Noorden van ons land staat klaar voor de

groene stroom kan als waterstofgas bewaard

baksteenproductie. “Diverse asfaltcentrales

realisatie van de waterstof-economie. Want

blijven en zonder verlies getransporteerd worden.

en baksteenfabrikanten hebben belangstelling

daar komen gastechnologie en groene energie

Als dit waterstofgas weer wordt gebruikt om

omdat ze in de energietransitie van het gas af

samen én begint ons fijnmazige aardgasnet-

er elektriciteit mee op te wekken, dan resteert

moeten.” Als lage temperatuur toepassing kan

werk. Met waterstof als opslag- en transport-

uiteindelijk de helft van de oorspronkelijke groene

waterstof na kleine aanpassingen in een woning

middel van groene energie kan energietransitie

stroom. Een bescheiden rendement, maar als je

op eenzelfde manier als aardgas worden gebruikt.

een stuk goedkoper en soepeler verlopen.

naar de systeemkosten kijkt, is het vele malen

En natuurlijk in het bouwverkeer, maar bijvoorbeeld

economischer dan opslag van stroom in accu’s.

ook bij zware bouwmachines. Een brandstofcel op waterstof voorziet elektrische motoren langdurig

Ze noemen hem de ‘waterstof-professor’:

van stroom.

Ad van Wijk, verbonden aan de TU Delft als

Leidingnetwerk

­specialist in energietechnologie en dan waterstof

Van Wijk kijkt vooral naar de waterstof in gasvorm,

in het bijzonder. Voor de Noordelijke Innovation

want: “We beschikken vanuit Groningen over een

Per gebied

Board (NIB) schreef hij een waterstof roadmap

hoogwaardig aardgasnetwerk dat eenvoudig is aan

Van Wijk zou de waterstof-victorie graag in

voor Noord-Nederland. Onlangs hield hij een

te passen aan waterstof en we hebben de kennis

bijvoorbeeld Emmen of Veendam laten beginnen.

gloedvol betoog voor de regio Noord van Bouwend

van de Gasunie.” In de Eemshaven wordt bovendien

“Beide plaatsen hebben een gasverleden. In

­Nederland over de kansen die waterstof biedt in

elektriciteit g­ eproduceerd en komt groene stroom

dunner bevolkte gebieden met gemengd wonen

de energietransitie.

uit de Noordzee, Noorwegen en Denemarken aan

en industrie vind je bovendien eerder de optimale

land. “Als nu een deel van de elektriciteit in de

mix van maatregelen. Dat is praktischer en goed­

Elektrolyse

Eemshaven wordt omgevormd naar waterstof kan

koper dan een uitrol per gebruikssector zoals het

Even terug naar de schoolbanken: waterstof (H2)

het via dat pijpleidingennetwerk naar Nederlandse

Klimaatakkoord wenst. Je kunt in oude woningen

en Europese chemieparken worden vervoerd.”

beter waterstof stoken in een waterstof cv-ketel

ontstaat als je stroom door water leidt. En dan

samen met goede isolatie van je huis, dan warmte­­

liefst groene stroom van zon- en windparken die soms hun te veel opgewekte stroom laten

Toepassing in bouw

pompen toepassen die heel veel meer isolatie

wegvloeien of soms juist te weinig aan het

In de bouw kan waterstof hoge temperatuur

vragen en waar bovendien het elektriciteits­net

netwerk leveren. Grofweg 80 procent van deze

warmte leveren voor bijvoorbeeld de asfalt- en

moet worden verzwaard.”

•

REGIOKATERN OOST | Maart 2019 | BNL | 27

REGIO OOST

COLUMN

ECHTE

DUURZAAMHEID

Onlangs ben ik toegetreden tot het bestuur van Bouwend Nederland Regio Oost. Eerder ben ik zeven jaar bestuurslid geweest van JBN. Binnen het regiobestuur zal ik mij gaan

BIJEENKOMSTEN

richten op duurzaamheid. Hiermee bedoel ik niet alleen extra isolatie, een zonnepaneel of warmtepomp maar échte duurzaamheid in de bouw.

BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST

Ik ben in 1998 afgestudeerd aan de HAN, daarna acht jaar in loondienst geweest en in 2006 zelfstandig geworden. In

Datum

MAART 12 Bestuursvergadering Afdeling Achterhoek 14 Bestuurdersoverleg (regiobestuur, Afdelingsbestuurders, JBN bestuur en IPO commissie) 18 ALV Afdeling Lingestreek 20 Bewust Veilig, landelijke campagnedag 20 Jaarvergadering Afdeling Stedendriehoek/Salland 28 Marktdag Stedendriehoek/Salland met MKB Infra, Cumela en VHG APRIL 5 Landelijke Bestuurdersdag 8 Jaarvergadering Afdeling ZW Veluwe 10 JBN-bijeenkomst Regio Oost 15 Jaarvergadering Afdeling NO Overijssel MEI 7 10 13 17 22

2008 heb ik samen met mijn compagnon een familiebedrijf overgenomen dat sinds 1880 bestaat. In de loop van de jaren hebben wij een aantal bedrijven overgenomen en een aantal bedrijven zelf gestart. Zo hebben we onder andere een installatiebedrijf, een keukenstudio en een sanitair-­ showroom. We zijn gegroeid van zes personeelsleden in 2008 naar circa zestig nu.

Wij zijn met name in onderhoud, renovatie en verbouw actief en zien in bestaande gebouwen situaties die alles­behalve duurzaam zijn. Dit heeft mijns inziens vaak te maken met onjuiste materiaalkeuzes, werkmethoden en verwerking in combinatie met de keuze voor de laagste prijs. Hierdoor halen

Bestuursvergadering Afdeling Achterhoek Projectbezoek IPO leden ALV Afdeling Achterhoek ALV Afdeling Veluwestreek ALV Afdeling Stedendriehoek/Salland

deze onderdelen niet hun maximale levensduur.

Naar mijn mening kunnen we nog veel aan duurzaamheid winnen door niet te focussen op de laagste prijs. Beter kunnen we op zoek gaan naar de beste materialen voor het betreffende

JUNI 15 19 21

Dag van de Bouw JBN-bijeenkomst Strategische CPV

onderdeel. Ook moeten we kijken naar de juiste verwerking. Dit betekent dat we ‘nee’ moeten durven zeggen als een opdrachtgever een verkeerd detail of ­materiaal of verkeerde verwerking voorschrijft. De extra kosten zijn goed te onderbouwen door te wijzen op de lagere kosten op lange termijn.

Dat is naar mijn mening échte duurzaamheid!

ROB SCHOONENBERG, JANSEN TERBORG

28 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Marije Rispens

REGIOKATERN OOST

Foto | René van den Burg

ZIJ-INSTROMER YMKJE NACHENIUS

"DE AFWIJZINGEN VAN STAGEBEDRIJVEN VIELEN ME ZWAAR" Volle vacaturesites, instroomcampagnes: de

toelatingsonderzoek en deficiëntietoets maken.

parttime stagegelopen. Een leerzame en leuke tijd!

bouw snakt naar nieuwe krachten. Toch blijkt

Windesheim in Almere wil bovendien niet dat

Op kantoor help ik mee met werkvoorbereiding,

zij-instromen in de praktijk niet eenvoudig,

men blanco aan de Associate Degree Bouwkunde

calculatie- en tekenwerk en één dag per week sta

ondervond Ymkje Nachenius. “Het helpt niet

begint. Voor toelating moest ik bouwervaring

ik zelf op de bouw. Ik ben hier welkom ontvangen:

mee dat ik een alleenstaande moeder van

opdoen.”

op kantoor én op de bouwplaats. Ik vind het wel

veertigplus ben.” Hedibouw in Biddinghuizen

droevig om te zien dat er zo weinig vrouwen in

zag daar geen bezwaar in en gaf Nachenius een

AFWIJZINGEN

de bouw werken. Een imagoprobleem volgens

kans.

Die stage bleek de volgende hobbel op het

mij. Misschien denken vrouwen dat het een harde

pad naar haar droombaan. “Ik solliciteerde bij

wereld is, maar de bouw kent zoveel facetten. Nu

Ymkje Nachenius behaalde haar Bachelor

tientallen bedrijven, maar kon nergens terecht. Ik

alleen nog andere bouwbedrijven overtuigen dat

Grafische Vormgeving in Engeland en werkte als

voelde me zo geremd door die afwijzingen”, herin­

wij net zo geschikt zijn voor dit vak!”

ontwerper en inkoper. Daarna richtte ze zich een

nert Nachenius zich. “Het ergste vond ik de reactie

tijdje op het moederschap en nu wil ze zich laten

van een groot bouwbedrijf dat me per e-mail

Paul Hetsen, directeur HediBouw

omscholen. “De bouw spreekt me aan” vertelt

liet weten dat de bouw niet bij mijn thuissituatie

“Het verbaasde me dat het Ymkje zoveel

Nachenius. “Mijn vader is ingenieur en heeft in

paste. Dat verbaasde me. Ja, ik ben een onervaren

moeite kostte om een stageplek te vinden.

onder andere Noorwegen een huis zelf gebouwd,

vrouw van middelbare leeftijd, maar er was toch

Het zou normaal moeten zijn om op je 43ste

waar ik vaak bij geholpen heb. Daarnaast denk ik

zo’n tekort aan gemotiveerde, nieuwe mensen?”

een bewuste keuze te maken voor de bouw.

•

Ze is super gemotiveerd en leergierig. Je merkt

graag na over het ontwerpaspect.”

KANS

dat ze wat meer algemene ontwikkeling

TOELATING

Gelukkig kon Nachenius via Bouwtalent alvast de

meeneemt, waardoor ze dingen handiger

Met Nachenius’ motivatie is weinig mis, maar

module Techniek aan de KOB-aannemersopleiding

aanpakt dan veel jongeren. Voor de sfeer is het

het omscholen bleek een puzzel. “Omdat ik

volgen. Bouwtalent vond een stagebedrijf voor

bovendien goed om er een vrouw bij te hebben.

niet aantoonbaar wiskunde in de opleiding BA

haar. “Ik ben zo dankbaar en gelukkig dat Hedi­

Wij zijn blij met haar.”

grafisch ontwerpen heb gehad, moet ik een 21+

Bouw me een kans geeft. Ik heb hier vijf maanden

REGIOKATERN OOST | Maart 2019 | BNL | 29

Tekst | Marije Rispens

ONDERNEMERS SPANNEN ZICH IN VOOR GEZONDE INFRAMARKT Een toekomstbestendige, regionale inframarkt.

Willegers: “Twee jaar geleden ontwikkelden we

Wij zouden willen dat de SROI een breder maat­

Dat is het doel van Infraplatform Oost. ­

een document over aanbestedingsbeleid, uitnodi­

werkinstrument wordt, waar zulke initiatieven ook

Op 24 januari formuleerden infraondernemers

gingsbeleid en Social Return on Investment (SROI).

onder vallen. Ondernemers zijn zeer bereid om zich

samen hun visie op recente ontwikkelingen

Maar inmiddels worden andere onderwerpen ook

graag samen met de gemeenten in te spannen om

en de bijdrages van overheid en de bedrijven

steeds belangrijker en was het tijd om de huidige

de juiste mensen op de juiste werkplek te krijgen.”

aan de inframarkt van de toekomst. “Mooi om

flipover te actualiseren.” Zo’n 35 infrabedrijven

te zien hoe iedereen buiten de kaders van zijn

lieten daarom hun licht schijnen op de onder­

Samen een betere markt

eigen bedrijf durfde te kijken en voortvarend

werpen veiligheid, circulariteit en human capital –

De discussie leverde vellen vol input op. Willegers

­oplossingen bedacht in het belang van de hele

een bredere kijk op Social Return on Investment.

verwerkt de uitkomsten momenteel in een

sector.”

Sociaal

over­zichtelijke flipover, die over een paar weken besproken wordt met het bestuur van het

Meer dan de bouw is de infrasector voor haar

“Veiligheid zit nog steeds in de concurrentiesfeer

Infraplatform, de lidbedrijven en vervolgens ook

opdrachten afhankelijk van gemeenten, provincie

en dat willen we veranderen. Bij het onderwerp

met de overheden. “Ik vond het mooi om te zien

en Rijkswaterstaat. “We hebben die overheden dus

circulariteit werd duidelijk dat overheden innovaties

hoe ondernemers in complete openheid met

hard nodig. Het is slim om dan te formuleren wat

verder kunnen stimuleren en de markt al aan

elkaar spraken. Het ging er niet om wat voor een

je van hen verwacht, wat je zelf te bieden hebt en

de voorkant van het traject kunnen betrekken.

bepaald bedrijf het komende jaar toevallig gunstig

hoe je de samenwerking verder kunt stimuleren en

Dat gebeurt gelukkig ook steeds vaker. De markt

zou zijn, maar iedereen dacht mee over een lange

verbeteren”, zegt Johran Willegers, adviseur Markt

moet op haar beurt transparant zijn in wat ze kan

termijnvisie om de complete inframarkt beter te

& Overheid van Bouwend Nederland Regio Oost.

leveren”, ligt Willegers de onderwerpen toe. “Met

maken.”

“Daarnaast formuleert de visie waar we als sector

het onderwerp human capital kijken we breder

staan en wat - letterlijk - onze weg is.”

naar wat ondernemers sociaal kunnen betekenen.

Update

De SROI-verplichting vinden we achterhaald in de huidige arbeidsmarkt. Ondertussen zie je dat

Om antwoord te krijgen op die vragen organi­

ondernemers zelf veel energie steken in (om)scho­

seerde Bouwend Nederland een bijeenkomst op

ling van personeel, investeringen in vakscholen en

het regiokantoor in Apeldoorn.

zelfs het aanleren van de taal aan statushouders.

•

Meer informatie Johran Willegers Adviseur Markt & Overheid j.willegers@bouwendnederland.nl

30 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Marije Rispens

REGIOKATERN OOST

Foto | René van den Burg

IN GESPREK MET …

BAREND VAN KESSEL

"ZORG DAT JE BEDRIJF ZICHTBAAR IS IN DE REGIO" In de vorige BNL vroeg Martin Slot aan Van

leven in, doen mee met projecten en stellen ons

mee te denken over oplossingen, bijvoorbeeld in

Kessel Wegenbouw: “Hoe kunnen we er als

bedrijf open voor gastcolleges en stages. Mijns

klimaatvraagstukken. Slimme oplossingen voor

bouwbranche voor zorgen dat ons vakgebied

inziens moet je in eerste instantie zorgen dat je

wateropvang in droge tijden en wateroverlast

een magneet wordt voor (jonge) mensen om

als bedrijf zichtbaar bent in de regio.” Van Kessel

in natte tijden. Dan heb je wel een opdracht­

in te werken?” Volgens directeur Barend van

geeft toe dat dit niet een oplossing voor de korte

gever nodig die niet zelf het wiel wil uitvinden.

Kessel bestaat er geen heilige graal, maar

termijn is en raadt daarom aan om te kijken naar

Vorig jaar hebben we project Vinkenhof in Tiel

moeten we beginnen met bouwlessen op basis-

zij-­instroming, bijvoorbeeld naar de arbeiders die

afgerond in samenwerking met gemeente Tiel

scholen, bedrijven bekend maken bij de jeugd en

na Brexit uit Engeland zullen vertrekken.

en woningcorporatie SCW, waar we onder meer

aansluiten bij initiatieven in de gemeenschap.

werkten met het infiltreren van regenwater. Het

En voor de korte termijn: kijken naar alle opties

Beter aanbesteden

voortraject kostte een jaar. Maar die tijd steek je

voor zij-instroming.

Behalve instroom is het thema continuïteit voor

er met plezier in, als je weet dat je daarna ook de

Van Kessel een heet hangijzer. “We kunnen geen

vruchten mag plukken!”

•

Behalve directeur van Van Kessel Wegenbouw in

mensen opleiden als er geen zicht op werk is.

Geldermalsen is Barend van Kessel bestuurder bij

De oude aanbestedingsprocedures zijn sleets

Bouwend Nederland, dus hij buigt zich regelmatig

geraakt. Ondernemers haken af bij dichtgetim­

over het instroomvraagstuk. “Eén van de acties is

merde bestekken en hoge inschrijfprijzen.

het PPS Techniekpact tussen Bouwend Nederland

Op 11 februari hebben we als bestuur de

en andere branches, waarbij we íedere leerling in

Agenda Beter Aanbesteden besproken met

het basis- en voortgezet onderwijs kennis laten

Staats­secretaris Mona Keijzer. Eén van de

Voor de volgende BNL vraagt Barend van

maken met techniek.”

verbeterpunten was werken in bouwteams,

Kessel aan Evert Evens van Timmerhuisgroep:

waarin bouwers vanaf het begin van het traject

"Hoe kun jij – als medebestuurder van

Lokaal aanhaken

meedenken. Dat is niet voor alle infraprojecten

Infraplatform Oost – de actieagenda Beter

Naast die branchebrede aanpak zouden bedrijven

bruikbaar, maar wel voor meer dan nu gebeurt.”

Aanbesteden onder de aandacht brengen bij

De volgende 'In gesprek met ...'

gemeenten?"

zoveel mogelijk moeten aanhaken bij lokale initiatieven. Zo werkt Van Kessel zelf samen met

Voor familiebedrijf Van Kessel is werken in bouw­

roc’s in de regio om techniekonderwijs een boost

teams gebruikelijk voor met name commerciële

te geven. “We blazen technieklokalen nieuw

opdrachtgevers. “We worden vaak gebeld om

Foto | René van den Burg

REGIO RANDSTAD NOORD

REGIOKATERN RANDSTAD NOORD | Maart 2019 | BNL | 27

ACUUT KNELPUNT: AANSLUITING NUTSVOORZIENINGEN

Alleen ga je sneller, samen kom je verder Het woningtekort in de Provincie Noord-Holland is bijzonder nijpend. De

Een veel gehoorde klacht: de aansluiting van nutsvoor­

prijzen van koopwoningen in Amsterdam rijzen de pan uit, de omliggende

zieningen bij nieuwbouw verloopt traag, zeer traag.

regio kan de overloop niet aan en in de kop van Noord-Holland is vooral op

Bouwers signaleren bij nutsbedrijven een groot gebrek

het gebied van ‘huis met tuin’ te weinig aanbod. Er moet meer gebouwd

aan capaciteit, weinig transparantie in het proces en in de

worden om tegemoet te komen aan de actuele vraag naar woningen.

opdrachtenstroom. Gemeenten en hun bewoners ondervinden hiervan behoorlijk wat hinder en vaak zijn extra

Al twee jaar trekken de Provincie Noord-Holland en Regio Randstad Noord

kosten het gevolg.

samen op om de plancapaciteit van de woningbouw in de provincie Noord-Holland te versnellen onder de noemer van de Samenwerkingsagenda.

Uit de inventarisatie onder bouwers naar actuele

Doel is zachte plancapaciteit om te zetten in harde plancapaciteit en om

­knelpunten in de woningbouw kwam dit onderwerp vaak

harde plancapaciteit ook daadwerkelijk gerealiseerd te krijgen. In de loop van

als irritatiepunt naar voren. Eén van de bouwers: “Alhoewel

de tijd zijn duurzaamheid en energietransitie hier als belangrijke aandachts­

u er niet direct naar vraagt, is het mijn ervaring is dat veel

punten bijgekomen.

projecten te laat opgeleverd worden doordat de nuts­ voorzieningen niet tijdig aangebracht worden”. En een

Jan Overtoom, regiomanager: “Het motto van onze samenwerking zou

andere bouwer: “Soms duurt het maanden voordat er een

kunnen zijn: alleen ga je sneller, samen kom je verder. We willen niet alleen op

aansluiting is”.

korte termijn versnellen, maar ook op langere termijn voldoende, duurzame woningen die toekomstbestendig zijn. Dat vereist goede samenwerking!”.

•

Ook uit de 25 gemeentelijke Bouw- en Infra Overleggen die Regio Randstad Noord jaarlijks voert, kwam deze klacht luid en duidelijk over. Vorig jaar is Bouwend Nederland daarom een nieuw overleg gestart met gemeenten, nutsbedrijven en bouwondernemers om te komen tot een integrale en effectieve aanpak. Naast de acute problematiek bij nieuwbouw staat namelijk ook nog een grote energietransitie voor de deur met alle gevolgen van dien voor de bestaande energie-infrastructuur.

Het doel van het bijeenbrengen van partijen is voor de korte termijn: betere afstemming, eenvoudige en ­effectieve communicatie, meer vertrouwen en versoepeling van de vergunningproductie. Voor de langere termijn: een ­geïntegreerde aanpak van gebiedsontwikkeling en nutsvoorzieningen, alternatieve vormen van aanbesteding en

Gedeputeerde Joke Geldhof, Maxime Verhage, Jan Kets (Bouwend Nederland) en gedeputeerde Jack van der Hoek ondertekenen de samenwerkingsagenda.

oplossen van het capaciteitsprobleem.

28 | BNL | Maart 2019 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

Samen met de Provincie Noord-Holland heeft Regio Randstand Noord sinds twee jaar de Samenwerkingsagenda. Hierin werken beide organisaties samen om de woningbouw te versnellen in de provincie Noord-Holland.

Zachte plancapaciteit moet vlotter harde plancapaciteit worden en harde plancapaciteit moet zo snel mogelijk tot actie op de bouwplaatsen leiden.

SNELLER WONINGEN BOUWEN Tekst | Irène van Doesburg

Onderzoek van het EIB (Economisch Instituut voor de Bouw) en Fakton heeft uitgewezen dat er voldoende harde en zachte plan­capaciteit is om op termijn aan de woningvraag in de provincie te voldoen. Maar dat heeft op dit moment toch behoorlijk wat voeten in de aarde;

KNELPUNTEN TOP 4

bouwkosten stijgen zeer sterk, er is groot gebrek aan vak­bekwame medewerkers bij woning­

De top vier van door bouwers

bouwers én gemeenten, orderportefeuilles

gesignaleerde knelpunten:

zijn nu al overvol, gemeentelijk beleid wisselt hier en daar en er is een opeenstapeling van eisen op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptief bouwen. Daarnaast wordt

1

ook sociale woningbouw in de programmering

Opeenstapeling van nieuwe eisen

opgenomen, terwijl daar vaak geen rekening mee was gehouden.

Klimaatveranderingen en maatregelen op het gebied van energiezuiniger leven vertalen

De afgelopen periode heeft Regio Randstad

zich ook naar de woningbouw. Veel bouw­

Noord concrete knelpunten verzameld. Met

bedrijven zien zich geconfronteerd met

een oproep aan de woningbouwers,

nieuwe eisen die soms nog gedurende de

telefonische interviews en bespreking van dit

bouwperiode worden toegevoegd.

onderwerp in verschillende overleggen is

Dit vraagt expertise, innovatief bouwen in

een vrij compleet beeld ontstaan voor de

goed contact met ketenpartners en­

Provincie Noord-Holland.

flexibiliteit. De bouwprijs wordt hiermee ook omhoog bijgesteld.

Daar komt nog bij dat gemeenten sociale woningbouw in plannen opnemen terwijl daar vooraf geen rekening mee is gehouden. Dat heeft tot gevolg dat binnen de budgetten de gevraagde eisen niet of zeer moeilijk kunnen worden gerealiseerd.

DOE MEE AAN PILOT CIRCULAIR BOUWEN Bouwend Nederland en de Provincie Noord-Holland willen bedrijven en gemeenten ondersteunen om circulair bouwen te stimuleren. Op het gebied van klimaatadaptieve maatregelen loopt al een pilot in Hoorn.

De pilot over circulair bouwen start binnenkort. Bouwend Nederland zoekt daarom vier woningbouwers die mee willen doen aan deze pilot.

Zij worden door Bouwend Nederland en de Provincie Noord-Holland ondersteund met extra kennis en kunde op dit terrein en kunnen zich zo profileren bij toekomstige opdrachtgevers.

REGIOKATERN RANDSTAD NOORD | Maart 2019 | BNL | 29

Foto | René van den Burg

2

3

Wisselend beleid van gemeenten

Te weinig bouwvakkers en te weinig

De capaciteit van de bouwsector schiet tekort

Diverse bouwers constateren dat na de gemeente­

ambtenaren.

en daarnaast zijn er de volgende oorzaken

raadsverkiezingen van vorig jaar projecten ‘on

Eén van de geïnterviewde bouwers: ”Gemeenten

aangegeven; het afgeven van vergunningen

hold’ zijn gezet; dat de scope van een gemeente­

zeggen dat ze snel woonruimte willen realiseren,

duurt te lang, nutsaansluitingen worden niet

raad is veranderd. Daar komt bij dat het beleid

maar aan de andere kant worstelen ze met het

tijdig aangebracht, onderaannemers en zzp’ers

van de gemeente en de provincie niet altijd op

snel doorstromen van projecten”. Veel geïnter-

werken vaak in regie en niet met een vaste prijs.

één lijn liggen als het gaat om buitenstedelijk

viewden gaven aan dat men beperkte capaciteit

Deze oorzaken versterken elkaar ook nog eens

gebied. Woningbouwer: “Hierdoor gaan dorpen

aan menskracht ervaart bij de gemeenten. Ook

onderling.

op slot, vergrijzen en krijgen geen nieuwe, vaak

aan de kant van de woningbouwers is gebrek

Eén van de woningbouwers: “Doordat de door-

jongere bewoners. We zouden kunnen helpen

aan personeel. In de afgelopen crisis hebben veel

looptijd ongewis is, ontstaan nieuwe financiële

bij het maken van bestemmingsplannen, zodat

bouwvakkers de bedrijfstak verlaten en komen

risico’s. Je wilt weten of je aan het einde van

er sneller bouwlocaties beschikbaar komen. Dit

vaak niet meer terug of ze komen terug als

de rit er wat aan overhoudt en niet alleen

werkt bij kleine gemeenten goed”. Verschillende

zzp’er. Bouwend Nederland onderneemt, veelal

maar je mensen aan het uitbetalen bent.

woningbouwers signaleren daarnaast te weinig

samen met de opleidingsbedrijven Bouwmensen

Laat staan dat je er fors bij inschiet en de

concrete plancapaciteit. “Het lijkt in de grote

en Espeq Opleidingen, tientallen acties om de

continuïteit van je bedrijf in gevaar komt.”

lijn, naar buiten toe wel in orde, maar de zachte

instroom van jongeren en andere doelgroepen in

plancapaciteit is niet of nog steeds niet omgezet

de bouw te bevorderen.

Stijging van de bouwkosten

naar harde plancapaciteit. En harde plan­ capaciteit komt vaak niet tot uitvoering”.

4

TOEKOMST WONINGBOUW Naast de gezamenlijke aanpak van knelpunten, ondernemen de Provincie en Bouwend Nederland ook andere acties om de toekomst van de sector te verbeteren. Zo wordt aan leden voorlichting gegeven over alternatieven voor aardgasgebruik, innovatief bouwen en energiebesparingen in de woningbouw.

In de Gemeentelijke Bouw- en Infra-overleggen die Bouwend Nederland met 25 Noord-Hollandse gemeenten heeft, wordt overleg op maat gestimuleerd tussen woningbouwers en gemeenten.

Ten derde willen de Provincie en Bouwend Nederland het aantal Duurzame Aanbieders vergroten. Met middelen van het Ministerie van BZK en Bouwend Nederland zal geïnvesteerd worden in kleinschalige lokale initiatieven van bouwers en installateurs. Deze initiatieven zijn gericht op de verduurzaming van de woningvoorraad door particulieren.

•

Meer informatie Jan Overtoom Regiomanager Randstad Noord j.overtoom@bouwendnederland.nl

30 | BNL | Maart 2019 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

Tekst | Irène van Doesburg

WONINGBOUW RANDSTAD NOORD IN CIJFERS Naar verwachting van het EIB (‘Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2019’) vlakt de groei van de woningbouwproductie in ons land dit jaar verder af. De gunstige economische condities en volle orderportefeuilles dragen nog bij aan verdere groei, maar deze wordt gedrukt door een stabilisatie in het aantal vergunningen in 2018. De productiegroei is het meest bescheiden in Randstad Noord, hoewel het niveau hier wel het hoogst is.

UTRECHT

FORSE DALING AANTAL VERGUNNINGEN

De forse daling in het aantal verleende vergun­

Na twee zeer sterke jaren vertraagde de groei

Van oktober 2017 tot en met september 2018

ningen zal voor een niet onbelangrijk deel een

van de Utrechtse bouw in 2018 sterk. Ook in de

werd voor de bouw van 12.750 woningen in

gevolg zijn van het huidige beleid, dat sterk stuurt

woningbouw maakte de nieuwbouw een pas op

de provincies Utrecht en Noord-Holland een

op binnenstedelijk bouwen. Binnenstedelijke

zijn plaats, terwijl de renovatieproductie nog wel

vergunning verleend (bron: ABF Research -

locaties worden immers vaker dan uitleglocaties

substantieel groeide. Dit jaar stijgt de bouw­

Woningmarktmonitor). Fors minder dan in de

geconfronteerd met een stapeling van

productie naar verwachting met 3 procent en blijft

vergelijkbare periode een jaar eerder. In een jaar

­belemmeringen, zoals hoge verwervingsprijzen,

daarmee opnieuw achter bij de landelijke groei.

tijd daalde het aantal verleende vergunningen

onvoorziene saneringskosten en belemmeringen

De nieuwbouwproductie van woningen blijft voor

met bijna een kwart ofwel 4.000 woningen. Niet

rond milieucontouren en eisen rond infrastructuur.

het derde jaar op rij op vrijwel hetzelfde niveau.

in alle regio’s is het beeld echter hetzelfde. Wat in

De productie bij de renovatie van woningen stijgt

de provincie Noord-Holland bijvoorbeeld opvalt,

opnieuw met dubbele cijfers.

NOORD-HOLLAND

•

is dat in de regio Groot-Amsterdam sprake is van een stevige daling, terwijl de vergunningen­ afgifte in de rest van de provincie per saldo op

Na een jaar van sterke krimp herstelde de

peil blijft (zie grafiek). De terugval in de regio

bouwproductie in 2018 enigszins, al bleef de groei

Groot-Amsterdam kan voor een belangrijk deel

achter bij het landelijke gemiddelde. Dit kwam

worden toegeschreven aan de ontwikkeling in de

op rekening van de woningbouw, waar zowel bij

gemeente Amsterdam. In de afgelopen jaren was

de nieuwbouw als bij de renovatie de productie

Amsterdam goed voor ongeveer driekwart van de

ongeveer op het niveau van vorig jaar bleef. Net als

woningbouwvergunningen in de regio. Dit aandeel

in 2017 laat de Noord-Hollandse bouw in 2019 de

is inmiddels teruggezakt naar circa 45 procent.

minst sterke prestatie van alle provincies zien. De bouwproductie stijgt met 2 procent. De woning­ nieuwbouw maakt naar verwachting een pas op de plaats, terwijl herstel en verbouw sterk afnemen.

De daling in het aantal transacties van bestaande koopwoningen en de afronding van de transforma­ ties van kantoren remmen de productie.

Meer informatie

Jan Overtoom Regiomanager Randstad Noord j.overtoom@bouwendnederland.nl

REGIO RANDSTAD ZUID

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | Maart 2019 | BNL | 27

COLUMN

MET ANDERE OGEN

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID Datum

MAART 4 Bestuursvergadering Bouwend Rijnmond 7 Bestuursvergadering 7 Regiodag 11 Afdeling Duin- en Rijnstreek Bestuursvergadering inclusief diner 18 VNO-NCW / BNL Verkiezingsdebat Prov. Staten 2019 20 Bewust Veilig, landelijke campagnedag 20 Afdeling Duin- en Rijnstreek Bewust Veilig 26 Afdeling Midden Zuid-Holland Bestuursvergadering APRIL 5 Landelijke Bestuurdersdag 11 Bestuursvergadering Afdeling Drechtwaard / ALV 17 Afdeling Duin- en Rijnstreek: Houd medewerkers betrokken, maak ze mede-eigenaar!

Een sprookje of slimme strategie?

18 Bijeenkomst Klimaatadaptatie 29 Bestuursvergadering 29 Bestuurdersoverleg (voorheen Informeel Platform)

Regelmatig staan we op beroepsoriëntatie-avonden van opleidingen. Ik verbaas me dan vaak over het beeld dat scholieren (en hun ouders!) hebben bij onze sector: vroeg op, zwaar werk, slecht betaald. Iets waar dertig jaar geleden nog wel een kern van waarheid in zat, maar wat weinig te maken heeft met de huidige veelzijdige, veranderende en mooie bouwpraktijk. We hebben duidelijk een imago­ probleem en daar moeten we zelf iets aan doen.

De bouw heeft immers zoveel te bieden: teamwork, ­ontwikkeling, een tastbaar product! Over dertig jaar wijs je nog steeds trots jouw projecten aan. De bouw is breed: van BIM, tot de ingenieuze logistiek die bij binnenstedelijk bouwen

MEI 6 13 13 21 23 JUNI 15

Bouwend Rijnmond Bestuursvergadering Afdeling Duin- en Rijnstreek Bestuursvergadering, geen diner Afdeling Duin- en Rijnstreek; Digitalisering werkproces: wat zijn belemmeringen, wat kun je collectief doen? Hoe kom je verder?

Afdeling Midden Zuid-Holland Bestuursvergadering Infraplatform

komt kijken. We zoeken mensen met goede ­softskills én keiharde techneuten. Ook op de bouwplaats is door de huidige technieken en prefab-onderdelen veel veranderd, waardoor het werk minder zwaar is geworden. Dát verhaal moeten we harder roepen. Vertel op verjaardagen trots over spraakmakende projecten en maak er voor de jeugd mooie Instagram-videos van.

Dag van de Bouw

Even voorstellen: Saïda Sanoussi

Bij Vink+Veenman combineren we momenteel de nieuwbouw van een school met bouwworkshops voor scholieren.

De architect, constructeur, werkvoorbereider en installateur

Mijn naam is Saïda Sanoussi. Per 1 april ben ik de

geven presentaties, leerlingen krijgen rondleidingen over

verenigingsmanager voor de afdelingen Bouwend

de werkplaats en af en toe mogen ze zelf opdrachten

Rijnmond, Duin- en Rijnstreek en Midden Zuid-Holland.

maken, zoals het ontwerp van een pleinbankje. Ik hoop dat

Ik ben werkzaam als projectleider. In deze rol ben ik

scholieren zo met andere ogen naar onze mooie sector gaan

financieel eindverantwoordelijk en richt ik mij op het

kijken. We kunnen hun handen straks goed gebruiken.

versterken van onze positie als proactieve aannemende partij. Dit maakt dat ik de taal van de leden spreek en de uitdagingen en charme ken van onze mooie branche. Als creatieve verbinder kijk ik ernaar uit om

FRANK AGTEROF

op innovatieve wijze de belangen te behartigen als

COMMERCIEEL MANAGER

verenigingsmanager.

VINK+VEENMAN B.V

•

28 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Hans Smit

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN ZUID-HOLLAND

HET SCHUURT STEVIG TUSSEN

Provincies doen meer dan alleen het krachtenveld rondom een kabinet beïnvloeden. Ze fungeren voor de bouw als planbureau, opdrachtgever, regelgever en -controleur. In Zuid- Holland schuren de plaatselijke belangen af en toe stevig. Aan de vooravond van de verkiezingen blijkt er meer dialoog nodig tussen bouwers en de politiek.

SPRONG Barendregt draagt het bedrijf de komende jaren over aan de derde generatie. In zijn periode maakte hij vooral de enorme technische vooruit­gang mee. “Ik zou willen dat er op provinciaal bestuurlijk niveau ook zo’n sprong voorwaarts gemaakt zou worden.”

VAN KASTJE NAAR MUUR Het dagelijks bestuur van de provincie Zuid-Holland

Ook de Zuid-Hollandse bouwondernemer Hans

Daardoor zit het helemaal op slot.” Hij woont zelf

(CDA, D66, SP en VVD) stelde bij zijn aantreden

van Erk van Adriaan van de Van Erk Groep uit

op een dorp en ziet het gebeuren: “Jonge mensen

in 2015 een hoofdlijnenakkoord vast. Punt 1

Bergambacht is kritisch over het provinciale

willen na hun studie terug naar hun geboortedorp,

daarvan belooft: “Voor inwoners en transporteurs

bestuur. Hij noemt uitvoering van de politieke

maar er zijn geen geschikte woningen voor hen.

betere mogelijkheden om vlot en veilig van A

beloftes “veel te traag”. “Als ik vanuit ons bedrijf

Dan gaan de winkel, de school en de vereniging

naar B te gaan”. “Lees dat nog eens voor,” proest

een plan wil voorleggen, word ik vaak van het

dicht en voor je het weet zijn de dorpen dood.

infra-ondernemer Rinie Barendregt het uit. Hij

kastje naar de muur gestuurd. Van provincie naar

Bij vacatures in ons bedrijf haken mensen

is algemeen directeur van het familiebedrijf

gemeente en weer terug. En iedere keer kost het

soms af omdat er geen woonruimte voor ze is.

Jac. Barendregt dat vanuit Rhoon onder andere

6 tot 8 weken om een afspraak te maken. Voor je

Niet iedereen wil in de stad wonen. Nu is 11,1

grondwerk, riolering en andere GWW-werken

het weet, ben je een half jaar verder.”

procent van Nederland bebouwd. Als we 100.000

doet. “We hebben dagelijks 9 kiepers en 25 busjes en andere auto’s op de weg en het is gewoon

OP SLOT

rampzalig! De files kosten ons zo’n 20 procent

De bouwende ontwikkelaar richt zich op woning­

extra transportkosten, je kunt bijna geen ritten

bouw en utiliteitsbouw. “Mijn stelling is dat er

meer plannen en het is zeer demotiverend voor

te veel nadruk wordt gelegd op binnenstedelijk

onze mensen. Nee, ik kan niet zeggen dat ik enige

bouwen en te weinig op het versnellen van

verbetering zie.”

bestaande projecten in het buitengebied.

HANGEN Barendregt is, naast bestuurslid van afdeling Bouwend Rijnmond en het regiobestuur van Randstad Zuid, ook secretaris van de Stichting Rondom GWW die de samenwerking tussen bedrijfsleven en overheden wil versterken.

Bijvoorbeeld door de infrakennis van bedrijven te delen met gemeenten die zulke specialismen vaak niet in huis hebben. “Maar we praten ook over het clusteren van opdrachten, waardoor mkb’ers, zoals wij, naast het werk grijpen. Ik praat zowel bij gemeenten als bij de provincie met personen die graag vooruit willen, maar het blijft te vaak in de organisatie hangen. Bij waterschappen gaat alles nóg trager.”

woningen bijbouwen, wordt dat misschien 11,2 procent. Er is ruimte genoeg; ook in de Randstad.”

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | Maart 2019 | BNL | 29

Foto | René van den Burg

BOUWERS EN HUN PROVINCIE POLITIEK BESLUIT

VERTROUWEN

Wat zo schuurt, is het politieke besluit om alleen

Volgens Saes is een “fundamentele koers­

binnen de steden te bouwen. Saes: “Het is echt

verandering” bij het provinciaal bestuur nodig:

een misvatting dat mensen alleen in het centrum

“De provincie wil nog steeds eenzijdig en

van de stad willen wonen. Daarnaast kun je met

dwingend de koers bepalen, maar dit is de tijd

binnenstedelijke vernieuwingen op korte termijn

van samen doen. De gemeenten willen, de

geen 100.000 woningen bouwen. De grote steden

bouwers willen en nu het provinciaal bestuur

zitten eigenlijk vol, het is daar trager en duurder

nog.” Bouwend Nederland wil graag helpen die

bouwen en dus moet je naar de randen van de

samenwerking te verbeteren. Saes: “Er worden

steden om volume te maken. Er liggen genoeg

door de provincie allerlei ‘­vliegende brigades’ en

Adviseur Markt en Overheid van Bouwend

plannen bij gemeenten, maar ze mogen van de

‘doorbreektafels’ ingevlogen om de zaak vlot te

­Nederland Wouter Saes snapt de frustraties

provincie niet worden uitgevoerd. Het huidige

trekken, maar het gaat vooral om vertrouwen.”

bij de twee bouwondernemers. “Dat de twee

frame is dat ontwikkelaars het hele Groene Hart

ondernemers zich niet gehoord voelen bij hun

willen volgooien, dat klopt gewoon niet.”

FRUSTRATIES

•

provincie is niet meer van deze tijd. Het bestuur spoort bouwers steeds opnieuw aan om met ‘creatieve oplossingen’ te komen, maar gooit in de uitvoering vervolgens tal van deuren dicht om ook daadwerkelijk deze oplossingen aan te dragen.”

BNL VERKIEZINGSDEBAT

Wilt u meepraten over de provinciale politiek?

Kom 18 maart naar het verkiezingsdebat van Bouwend Nederland bij Festo in Delft!

Meer informatie Contactpersoon Wouter Saes Adviseur Markt en Overheid jw.saes@bouwendnederland.nl

30 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Vera van Rossem

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

SUCCESVOLLE KENNISMAKING STUDENTEN MET BOUW Bouwend Nederland heeft in februari 250

Beter beeld van werken in de bouw

studenten hbo bouwkunde van de Hogeschool

De studenten gaven in de terugkoppeling duidelijk

Rotterdam en de Haagse Hogeschool in contact

aan een beter beeld te hebben gekregen van wat

gebracht met acht bouwbedrijven en hen kennis

het werken in de bouw nu écht inhoudt, welke

laten maken met de veelzijdigheid van de bouw.

maatschappelijke ontwikkelingen er gaande

Op de bijeenkomst ‘BuildYourFuture’ bij de TU in

zijn en welke invloed dat heeft op de bebouwde

Delft stelden acht bouwbedrijven zich eerst met

omgeving. Tevens merkten ze op dat de beroepen

een pitch van twee minuten aan de studenten

van nu hard aan het veranderen zijn en er

voor om hun vervolgens twee vraagstukken uit

over vier jaar misschien wel heel anders uit zullen

de praktijk voor te leggen.

zien.

Na het startsignaal stormden de studenten op de

Najaar infra editie

bouwbedrijven af en kozen voor het vraagstuk dat

De bouwbedrijven Stout, Visser&Smit Bouw,

het beste aansloot bij hun interesses. Vervolgens

Qbuild, Bresser, ERA Contour, Heijmans, Heembouw

werkten zo’n 15 studenten in een workshop van

en Giesbers Rotterdam waren bij deze geslaagde

één uur samen aan een casus om zo aan een

dag betrokken. Bouwend Nederland gaat deze

reëel project of probleem uit de praktijk te werken.

dag volgend jaar zeker weer organiseren! In het

Meer informatie

Diverse onderwerpen en beroepen kwamen hierbij

najaar volgt de infra editie en dan worden alle

Meer informatie over de instroomactiviteiten

aan bod: BIM, transformatie, verplaatsen van

studenten Civiele techniek en Ruimtelijke ordening

van Bouwend Nederland:

historische objecten, nieuwbouw, duurzaamheid,

uit de Randstad uitgenodigd.

bouwendnederland.nl/instroom

renovatie, circulair bouwen, woningtekorten en nog veel meer. Op deze manier maakten

•

Campagnewebsite www.jegaathetmaken.nl

studenten kennis met de vele functies, moge­ lijkheden en facetten van de bouw en maakten de bouwbedrijven kennis met de veelzijdigheid en maatschappelijke betrokkenheid van de studenten.

Contactpersoon Vera van Rossem Bedrijfsadviseur Beleid & Vereniging v.rossem@bouwendnederland.nl

REGIOKATERN ZUID | Maart 2019 | BNL | 27

REGIO ZUID

COLUMN

BEGRIP

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID Datum

MAART 11 Bouwcafé Zeeland 12 Bestuursvergadering Zeeland 14 Bouwcafé Limburg 19 Bestuursvergadering Brabant Mid-West 19 Bestuursvergadering Oost Brabant e.o.

20 Bewust Veilig, landelijke campagnedag

Een aanbesteding brengt altijd een bepaalde spanning met zich mee. Dat zien wij dagelijks, in alle vormen van aanbestedingen en op alle gebieden. Onderdeel van deze

APRIL 5 Landelijke Bestuurdersdag 9 Bestuursvergadering Limburg 23 Vergadering Regiobestuur

spanning is het onbegrip voor de keuzes of positie van de

MEI 7 14 21

Waar het volgens ons op neerkomt bij het slagen van een Bestuursvergadering Oost Brabant e.o.

Bestuursvergadering Zeeland Bestuursvergadering Limburg

JUNI 15 18 18

Dag van de Bouw Bouwcafé Oost Brabant e.o.

Bestuursvergadering Zeeland

opdrachtgever enerzijds en marktpartijen anderzijds dat zich soms manifesteert.

aanbestedingsprocedure, voor opdrachtgever én opdrachtnemer, is het creëren van wederzijds begrip. Even zo belangrijk is dat opdrachtgever en opdrachtnemer elkaar blijven informeren. Wat zit er bijvoorbeeld achter de eisen die worden gesteld en voor marktpartijen als dispropor­ tioneel worden gezien? Wat is de werkelijke behoefte van de opdrachtgever? Binnen het project Beter aanbesteden hebben wij dit verwoord in de termen: Ken: de behoefte, het aanbod, de spelregels en elkaar.

Een concrete uitwerking om het begrip bij elkaar te vergroten, is een aanbestedingsmodel waarin een ­adviserende marktpartij (die vervolgens geen inschrijvin­g indient) in de ontwerpfase de opdrachtgever over ­verschillende facetten van de opdracht adviseert. Dit kan de fasering of uitvoeringsmethode betreffen, maar ook informatie over kansen ten aanzien van duurzaamheid of toepassing van social return.

Ook organiseren Bizob en Bouwend Nederland samen een bijeenkomst waar aannemers en aanbestedende diensten open met elkaar in gesprek gaan over de problemen die zij in aanbestedingsprocedures ondervinden.

MARCEL STUIJTS DIRECTEUR BIZOB

28 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Marije Rispens

REGIOKATERN ZUID

Regio West-Brabant ambieert een koppositie

Diverse sprekers uit het bedrijfsleven, de

bij de uitvoering van de klimaatdoelstellingen

overheid en brancheverenigingen geven tijdens

van Parijs. Tijdens het jaarlijkse Bouwberaad

dit Bouwberaad - georganiseerd door Techniek

West-Brabant afgelopen november in de

Nederland, Bouwend Nederland, Rabobank

Nieuwe Nobelaer in Etten-Leur bespraken

en Provincie Noord-Brabant - een presentatie

overheid, brancheverenigingen en bedrijven het

over hun inspanningen en uitdagingen voor de

Klimaatakkoord en de gevolgen daarvan voor

energietransitie van West-Brabant.

burgers en lokale bedrijven. De ervaringen van koplopers uit de regio inspireerden de 110 aanwezigen om niet te lang op wet­

ZESDUIZEND OPGELEIDE INSTALLATEURS

geving en gedetailleerde duidelijkheid

Anne Marie Spierings, gedeputeerde Energie van

te wachten, maar nu al als regio

Provincie Noord-Brabant, ziet voor de provincie

de handen uit de mouwen te steken.

vooral de rol van aanjager en kennisdeler weggelegd. Ook kan ze gemeenten financieel ondersteunen bij het verstrekken van leningen aan goede initiatieven. Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, stelt vervolgens dat Bouwend Nederland en Techniek Nederland de plannen uiteindelijk moeten implementeren.

“We willen graag aansluiten bij de gesprekken op lokaal niveau en zoeken naar oplossingen die voor verschillende wijken mogelijk zijn. Er valt veel te winnen als we in de keten samenwerken.”

BOUWBERAAD WEST-BRABANT

"REGIO PAKT VERBOUWING VA MAAR MEER DUIDELIJKHEID I

REGIOKATERN ZUID | Maart 2019 | BNL | 29

DUIDELIJKHEID EN CONTINUÏTEIT

KOPLOPERS

AMBITIES LOKAAL REALISEREN

Henk Homberg, toenmalig vice-voorzitter van

In het tweede deel volgen een aantal inspirerende

In het derde blok wordt de verbinding gelegd

Bouwend Nederland, vult Terpstra’s verhaal

voorbeelden van bedrijven die de wetgeving niet

tussen de landelijke ambities en de lokale

aan met een dringende oproep aan opdracht-

afwachten en nu al volop gasloos bouwen.

praktijk. Greetje Bos van gemeente Breda, Ruud

gevers: zorg voor duidelijkheid, daadkracht en

Sprekers zijn Lars Paantjes van Spranger Bouw,

van den Boom van Woonkwartier, Erik Colijn

schaalgrootte. “De bouw en installatietechniek

Erik van den Bergh van Bergh Bouw, Frank Bogers

van Bouwschool Breda en Onno Eigeman van

moeten straks tot veertig procent op kosten

van Bogers Installatie BV en Corne Roovers

Stichting Stoer/ EC Halderberge bespreken wat

besparen. Bedrijven zijn daartoe bereid, maar

van Coro Zonnepanelen BV. Laatstgenoemde

er nodig is om de ambities lokaal te realiseren.

dan moeten ze weten dat hun investeringen

is specialist op het gebied van zonne-energie

In Breda reist een compleet circulair gebouwd

en uitvindingen ook de komende jaren toege-

vanuit de gedachte van rendement. De

Tiny House rond om het verhaal van de energie-

past kunnen worden.” Ook Bas Rüter, directeur

investering levert uiteindelijk altijd meer op

transitie bij de burgers te brengen. En dat werkt,

Duurzaamheid bij Rabobank, wil meer duide-

dan de aanschafprijs. Coro ontwikkelde ook

de aanloop is enorm! Greetje Bos, wethouder

lijkheid van de overheid, maar wil ondertussen

infrarood-panelen waarmee ‘s zomers elektri-

Energietransitie in Breda, doet daarnaast een

een financieringsoplossing vinden waardoor

citeit opgewekt wordt, die ‘s winters het huis

oproep aan alle partijen in de zaal om zich

particulieren wel maatregelen kunnen nemen

verwarmt. Dit maakt een warmtepomp over-

aan te sluiten bij de stakeholders bijeenkomst.

om hun huis te verduurzamen, maar niet zelf

bodig. Een gasloos gebouw is voor particulieren

“Samen zoeken we verder naar tools om de

met een restschuld blijven zitten. Toine Theunis,

en ook voor veel mkb’ers makkelijk te bereiken,

transitie in Breda mogelijk te maken.” De

wethouder van gemeente Roosendaal, benoemt

vertelt Roovers. “Maar de overheid moet wel

uitnodiging wordt direct aangenomen door een

het warmtenet in zijn stad, waarmee een hele

zorgen voor duidelijkheid. Wat gebeurt er met

makelaar in de zaal die graag de helpende hand

wijk met restwarmte van afval­verbranding

de salderingsregeling en hoe gaan we de opslag

wil bieden om afspraken en subsidieregelingen

wordt verwarmd. “De volgende stap is het

van energie regelen? Voer regels in die minimaal

uit te dragen aan kersverse woningbezitters.

verduurzamen van particulier woningbezit

de komende tien jaar zullen gelden. Dan durven

maar wie gaat dat betalen en hoe kan ik

bedrijven op te schalen en kunnen we aan alle

inwoners verleiden te investeren? Wetgeving

vraag voldoen.”

zou mij hierbij enorm kunnen helpen”, aldus de wethouder.

AN NEDERLAND OP, IS GEWENST"

MYSTERY GUEST Afsluiter van de middag is ‘mystery guest’ Vera Pieterman, plaatsvervangend directeur klimaat en energie op het ministerie van EZK. “We zijn met de grote verbouwing van Nederland bezig.

We praten enerzijds over een technische transitie; hoeveel duurzame energie wekken we op, hoeveel gebouwen verduurzamen we? Maar het is ook een grote maatschappelijke transitie. Als landelijke politiek doen we ons best voor meer duidelijkheid en voorspelbaarheid, maar volgens mij is de kracht van de regio dat ze binnen de gestelde kaders vervolgens kunnen zeggen: zó pakken wij het wijk voor wijk aan.

Meer informatie Contactpersoon Dennis Mollet Adviseur Markt Regio Zuid d.mollet@bouwendnederland.nl

•

30 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Martine van der Linden

REGIOKATERN ZUID

REGIODAG ZUID

"KRACHT VAN LOBBY, NETWERK EN SAMENWERKEN VOELBAAR" "Goede dag, goede locatie, goede sprekers."

Meer interactief werd het vraaggesprek met

Theo Beckers van aannemersbedrijf Gebr. Beckers

Zomaar een reactie naar aanleiding van

Maxime Verhagen over de onderwerpen veiligheid,

leerde het een en ander tijdens de workshop over

regiodag Zuid, die op 7 februari plaatsvond in

duurzame inzetbaarheid en instroom. Met een

mobiliteit. “Over hoe de toekomst eruit ziet qua

de LocHal in Tilburg.

mentimeter konden de aanwezigen aangeven

mobiliteit in de bouw. De workshop nodigde uit

wat hun mening was over Bouwend Nederland.

om na te denken over hoe je duurzaamheid verder

Ruim tweehonderd deelnemers betraden die

Mollet: “Als verbeterpunt werd genoemd dat de

kunt bevorderen in deze sector.”

donderdag de fonkelnieuwe LocHal. In een grote,

leden meer inspraak zouden kunnen krijgen bij het

glazen ruimte heette dagvoorzitter Richard

uitoefenen van invloed. De kracht zit hem volgens

Een borrel en buffet vormden de afsluiter. Van

Engelfriet het gezelschap welkom. Hij interviewde

de aanwezigen vooral in de lobby, het netwerk, en

der Zanden en Beckers kijken positief terug op

architecte Ingrid van der Heijden over de realisatie

samenwerken en het delen van kennis.”

de regiodag. “Meestal zijn dit soort dagen wel

van de LocHal, die ook wel het Tilburgse Centre

gezellig, en dat was nu weer het geval”, aldus Van

Pompidou wordt genoemd. Volgens Dennis Mollet,

Inhoudelijk goed

der Zanden. “De dag was bovendien inhoudelijk

adviseur Bouw & Infra Regio Zuid, was het een

De pitch over het exoskelet, dat belangstellenden

goed opgezet.” Beckers deelt deze mening. “Het

verhaal waar de aanwezigen met veel belang­

konden testen, is daarvan een goed voorbeeld.

was een goed georganiseerde dag op een goede

stelling naar luisterden.

Net als de zeven workshops die deze dag

locatie en met goede sprekers. Ik hoop dat er in de

plaatsvonden. Henk van der Zanden, directeur

toekomst nog meer mensen aanwezig zullen zijn

Inspirerend bouwproject

van Van der Zanden, nam onder andere deel aan

op de regiodag om de ontwikkelingen in de bouw

Dat ging ook op voor de pitch die studenten

de workshop over ‘nee’ zeggen tegen opdrachten,

en de kennisontwikkeling met elkaar te delen.”

van de TU Eindhoven hielden. Zij vertelden over

zonder dat dit de relatie met de opdrachtgever

hun succesvolle deelname aan de World Solar

verstoort. “Er werd veel verteld over verschillende

Challenge. Ze moesten het meest innovatieve en

persoonlijkheden, en hoe je in theorie met die

duurzame huis bouwen, en deden dat in Dubai.

persoonlijkheden om kunt gaan. Van mij mocht

Het resultaat verleidde zelfs de sjeik om een kijkje

het meer praktijkgerichter zijn.” Die feedback

te nemen. Hun project won een prijs. “Ze kregen

kreeg de organisatie vaker, weet Mollet. “Dus daar

ook vanuit de zaal goede reacties”, vertelt Mollet.

willen we wat mee doen.”

Meer informatie Contactpersoon René Meyboom Regiomanager r.meyboom@bouwendnederland.nl

•

32 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Berber Bijma

INNOVATIE

PLASTICROAD: DUURZAAM, CIRCULAIR EN PRIJSWINNEND

De EBG werd in 2015 opgericht om de economie in het aardbevingsgebied (Noord- en Midden-­ Groningen) een impuls te geven. Het is de ­bedoeling dat de organisatie in 2020 weer wordt opgeheven. ‘We helpen ondernemingen met groeien, zodat er meer banen in de regio ontstaan’, vertelt programmamanager Michelle Moret.

Dat doet de EBG onder meer door leningen te verstrekken die banken als te risicovol zien, door bedrijven (gratis) advies te geven en door prijzen uit te loven voor innovatieve ideeën. De prijs van eind vorig jaar was specifiek bedoeld voor de infrasector. ‘Infra is een van de sectoren waar we in onze regio groei in zien’, verklaart Moret.

In de PlasticRoad van KWS Infra, Wavin en

volledig herbruikbaar. Onder het wegdek ligt een

Total komen allerlei goede eigenschappen

Wereldwijde primeur

‘holle’ ruimte waarin bij extreme buien water kan

De PlasticRoad is niet alleen een nationale, maar

samen. Hij is gemaakt van gerecycled plastic,

worden opgeslagen (dat vervolgens infiltreert in

zelfs een wereldwijde primeur, vertelt Anne

volledig circulair, klimaatadaptief, lichtgewicht

de ondergrond) en waar buizen doorheen lopen

Koudstaal van KWS Infra (een Koninklijke Volker­

en flexibel toepasbaar. Kortom: de ideale

voor leidingen. Inmiddels is bij Giethoorn een

Wessels onderneming). Hij nam in 2013 met zijn

winnaar van de innovatieprijs van de Economic

tweede PlasticRoad aangelegd.

collega Simon Jorritsma het initiatief voor het

Board Groningen (EBG). Anne Koudstaal (KWS),

ontwikkelen van een geheel nieuw wegdek. ‘We

initiatiefnemer van de PlasticRoad, nam de EBG

Op de noordelijke Infra Innovatie Marktdag werd

zoeken vernieuwing vaak in het finetunen van een

Pitchprijs eind vorig jaar in ontvangst.

de PlasticRoad eind vorig jaar onderscheiden

bestaand product: asfalt met een net wat fijner

met de EBG Pitchprijs van de Economic Board

steentje of net wat betere kwaliteit bitumen. Wij

Nederland heeft sinds september vorig jaar z’n

Groningen. De marktdag werd georganiseerd door

wilden een product realiseren dat écht nieuw is,

eerste plastic road: een 30 meter lang fietspad in

het Innovatieatelier waarin noordelijke infra­

dat aansluit bij wat de klant wil en dat tegelijker­

Zwolle. Het fietspad bestaat voor zo’n ­70 procent

bedrijven, opdrachtgevers en ingenieursbureaus

tijd bijdraagt aan een betere levenskwaliteit. We

uit gerecycled huisafval. Alle materialen zijn

samenwerking zoeken.

kwamen al snel uit bij plastic. Dat is makkelijk te

INNOVATIE | Maart 2019 | BNL | 33

Foto | Emiel van der Boomen

Anne Koudstaal (r) en Simon Jorritsma

vormen, licht, sterk, flexibel, goed te recyclen. We

geest wel mee. Ook overheden beginnen steeds

hebben hele dagen zitten googlen en uiteindelijk

meer te sturen op verduurzaming en innovatie.’

BESTE PRODUCTINNOVATIE

vielen de stukjes op z’n plek.’

Met een geslaagde pilot, meerdere nominaties

In januari won de PlasticRoad ook de InfraTech

Als ‘inframannen’ hadden ze uiteraard geen e­ rvaring

voor innovatieawards én nu ook een prijs, is de

Innovatieprijs 2019 in de categorie ‘Product

met plastic. Via een open uitvraag ging KWS daarom

PlasticRoad er nog lang niet. ‘We zitten nu in

Innovatie’. De prijs werd uitgereikt door minister

in 2015 op zoek naar samenwerkingspartners

de beruchte valley of death. Om de PlasticRoad

Cora van Nieuwenhuizen (IenW).

om het concept verder uit te werken. Dat werden

verder te ontwikkelen en eventuele concurrenten

De jury toonde zich onder de indruk van het

Wavin, producent van kunststof leiding­systemen

voor te blijven, moeten we flink investeren. We

concept. “Door het hergebruik van plastic beogen

en expert op het gebied van klimaat­adaptatie, en

hebben gevalideerde testresultaten nodig om

de inzenders een forse bijdrage te leveren aan het

oliemaatschappij en plastic­producent Total.

potentiële opdrachtgevers over de streep trekken.

plastic probleem. Daarnaast is de PlasticRoad in

Daarnaast moet er een businessmodel komen,

staat om veel graafwerkzaamheden, de gehele

zodat we een goed product tegen een betaalbare

puinfundering en een compleet hemelwaterriool

De grootste hindernis die je als initiatiefnemer

prijs in de markt kunnen zetten. Pas dan heb je

uit te sparen.”

van een innovatief product tegenkomt, is de

echt impact.’

Lange adem lange adem die nodig is, zegt Koudstaal. ‘Steeds weer hebben we mensen moeten overtuigen

De stip op de horizon is wat Koudstaal betreft

dat dit echt een goed product is. Zowel bij onze

duidelijk: PlasticRoad moet een even geaccepteerd

opdrachtgevers, als intern binnen alle organisaties

materiaal worden als asfalt, beton en klinkers.

waarmee we de PlasticRoad ontwikkelen. Soms

‘In stedelijk gebied moet voor wegen, trottoirs,

loop je tien mijlen voor op de muziek en moet je

parkeervakken en woonstraten het gebruik van

Meer informatie

weer even terugschakelen om iedereen mee te

PlasticRoad voor elke opdrachtgever de eerste

Meer informatie over de EBG pitch:

nemen. Aan de andere kant: we hebben de tijd­

keus worden.’

economicboardgroningen.nl/ebgpitch

•

Word BIM expert in één dag!

Steeds meer bedrijven in de bouwsector maken gebruik van digitale hulpmiddelen zoals BIM. Als MKB’er in de GWW/B&U wil je graag meegaan met deze evolutie, maar je hebt de tijd niet om je te verdiepen in wat dat betekent voor jouw bedrijf of functie. Herken je je hierin? Meld je dan aan voor een van onze BIM-in-een-dag trainingen!

> Programma De training bestaat uit een algemene inleiding over wat BIM is en welke voordelen het kan bieden. Daarna worden in verschillende workshops de taken die je met BIM kan vervullen of waar BIM invloed op heeft uiteengezet.

> Wat leer je?

• BIM op de juiste manier inzetten in jouw bedrijf • meerwaarde van BIM voor jouw klanten • werkwijze BIM

> Data en locaties • 13 maart in Zoetermeer (GWW) • 27 maart in Zoetermeer (B&U)

Kijk voor het volledige trainingsaanbod op bnlacademy.nl of neem vrijblijvend contact op!

079 - 325 21 66 - academy@bouwendnederland.nl - www.bnlacademy.nl -

@BNL_Academy

BEDRIJFSVOERING | Maart 2019 | BNL | 35

Tekst | Eva van Beveren

1

Het beste advies ooit gekregen

MANAGEMENTVRAGEN AAN ERIC SMEETS

6

Medewerkers motiveren is een kwestie van…

Ga de bouw in. Iedere dag maken wij weer iets

Er zelf tussen staan en successen delen. Ik zie

moois en dat maakt mij ook iedere dag weer trots

31 jaar geleden is Eric Smeets gestart bij

mezelf ook meer als een motivator en stimulator

en blij.

Mertens Bouwbedrijf in Weert, het grootste

dan een directeur.

2

familiebouwbedrijf van Limburg. Sinds 2008 is Smeets directeur - én motivator en stimulator - en richt hij zich samen met zo’n

7

Het onderscheidend vermogen van mijn bedrijf

100 medewerkers op de utiliteitsbouw. Op

Mooiste project ooit bij betrokken

We hebben een duidelijke keuze gemaakt door

jaarbasis wordt aan maximaal zes grote

We zijn altijd op zoek naar pareltjes. Het meest

ons alleen te richten op de utiliteitsbouw, met

projecten gewerkt, bewust verdeeld over vijf

recente is het Musis Sacrum, het concertgebouw

projecten tussen de 3 en 35 miljoen euro.

gebieden; onderwijs, zorg, overheid, sport

in Arnhem, waar we het bestaande monument uit

Hierdoor zijn wij in deze markt bij iedereen uit de

en bedrijfsgebouwen. Voor Smeets geldt dat

1888 hebben gerenoveerd en een nieuwe grote

regio bekend en worden dan ook vaak bij de grote

bouwen altijd een feestje moet zijn. Vandaar

zaal hebben toegevoegd. Dit gebouw heeft tot op

projecten betrokken.

dat plezier, openheid en innovatie de kern-

heden al vele prijzen ontvangen, voornamelijk op

waarden van het bedrijf vormen.

architectonisch gebied. Met het winnen van de

3

Gulden Feniks, voor de beste renovatie, zijn wij als aannemer in de prijzen gevallen.

8

Mijn grootste angst als manager/directeur Dat ik slecht nieuws moet brengen wanneer een er een ongeluk is gebeurd. We doen er alles aan om – bij wijze van spreken – het veiligste

Meest overschatte ontwikkeling in de bouw

bouwbedrijf van Nederland te zijn maar het blijft

Het UAV-GC, oftewel geïntegreerde contracten.

een kwetsbaar beroep.

Hiermee zouden we meer vrijheid vanuit de

4

De belangrijkste eigenschappen voor succes als manager/directeur in de bouw

opdrachtgever moeten krijgen maar in de praktijk blijkt dat opdrachtgevers en managementbureaus hier toch andere ideeën over hebben waardoor er veel problemen ontstaan bij dit soort contracten.

En dat terwijl deze ontwikkeling juist een

Dat je je mensen op nummer één zet. Zij zijn het

­vernieuwing had moeten zijn met minder risico’s

allerbelangrijkste onderdeel van je bedrijf. Daarom

voor zowel opdrachtgever als aannemer.

9

zetten wij heel veel in op P&O.

5

Het meest trots op tot nu toe

Het lastigste aan management in de bouw Dat is misschien wel de continuïteit. Wij werken

Dat is tweeledig. Allereerst de groei van het

op bestelling, maar dat is nooit te plannen.

bedrijf. We zijn naast bouwpartner ook steeds

Je bent te veel afhankelijk van opdrachtgevers

meer een kennispartner geworden. Dus niet alleen

en overgeleverd aan procedures, vergunnings­

bouwen wat iemand anders bedacht heeft – en

trajecten, financiële budgetten en keuzes op latere

waar je mogelijk zelf niet achter staat – maar

momenten.

juist eigen kennis toevoegen aan de bouw. Want kennis delen, is vermenigvuldigen. Daarnaast omarmen wij sinds 5 jaar het LEA(R)N-gedachte­ goed; we zijn op weg naar nu een zelflerende

10

Mijn motto als manager

organisatie waarbij de verantwoordelijkheden zo

Op een plezierige manier samenwerken dan geven

laag mogelijk in de organisatie worden gelegd.

wij een 'geen gezeik garantie'.

Leren is hierin het uitgangspunt. Je mag fouten maken zodat je het de volgende keer beter doet.

•

36 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Barbara Hoogsteden

TROTS EN VAKMANSCHAP

“Wij zijn gespecialiseerd in veelzijdigheid”, aldus

Vogeleilanden

Het ging om zeven kilometer kade waarbij ruim

Zoals gezegd zijn de werkzaamheden

50.000 m3 klei is geleverd en verwerkt, maar

meedraait bij Verboon Maasland. “Wij zijn nog

van Verboon Maasland divers. Een

waar we ook 1.200 m¹ damwanden en beschoei-

steeds echte baggeraars, maar daarnaast doen

bijzonder project noemen? Dat vindt

ingen en 30.000 ton steenbestorting hebben

Verboon, directeur en één van de neven die

we andere werkzaamheden, zoals (natuur­

Verboon lastig. “Juist omdat ze zo

aangebracht en een wegreconstructie uitgevoerd.

technisch) grondverzet, kadeverbeteringen,

verschillend zijn, is ieder project

In het centrum van Leiden hebben wij de ronde

uniek. Kadeverbeteringen

bouwkuip voor de diepste parkeergarage van

bodemsaneringen en het ontgraven van bouwkuipen. De uitbreiding van

bijvoorbeeld, zijn projecten

Nederland, 60 meter diameter en 24 meter

de werkzaamheden ging in de loop der

die vaak divers zijn in

diepte, ontgraven en de uitkomende 60.000 m3

jaren vanzelf. Niet alleen werken we met

werkzaamheden. Voor het

grond zonder hinder buiten de stad gebracht.

moderne grondverzetmachines, wij zijn

Hoogheemraadschap

Iets totaal anders zijn de vogeleilanden die we

ook nog in het bezit van twee draglines,

van Rijnland hebben

op dit moment aanleggen in de Grevelingen,

die zie je nauwelijks meer. Vrijwel overal

we onder meer de

speciaal voor de kustvogels. Dit is natuurbehoud,

wordt met hydraulische graafmachines

Kadeverbetering

compleet anders dan een bouwkuip voor een

(HGM’s) gewerkt. Vergis je overigens niet,

Vriezekoopse­

garage of een tunnel als de Rotterdamsebaan of

onze draglines zijn zeker niet ouderwets.

polder bij

Rijnlandroute, maar ook erg leuk om te doen.”

Ze zijn bijvoorbeeld voorzien van DGPS-

Leimuiden

plaatsbepaling en we hebben er zelfs

uitgevoerd.

een roterende grijper voor ontwikkeld,

Blauwalg

“In de Krimpenerwaard en omgeving wordt

de Rotograb. Het grote voordeel ten

momenteel in opdracht van Groenalliantie

opzichte van de HGM is veel meer

Midden Holland een recreatiegebied uit de jaren

bereik. De dragline is echt een meer-

'70 heringericht, meer naar de huidige eisen.

waarde bij het uitgraven van een diepe bouwkuip.”

HARRY VERBOON, DIRECTEUR VERBOON MAASLAND

"WIJ MAKEN NEDERLAND MOOIER" Met de aanschaf van een baggermolentje in 1951 door Willem Verboon, zodat hij sloten en vaarten kon baggeren, was Verboon Maasland een feit. Van zijn acht kinderen, die allemaal bij het bedrijf hebben gewerkt, zijn vier zoons verder gegaan. Zij hebben de werkzaamheden uitgebreid met allround grond-, weg en waterwerk. Inmiddels staat de derde generatie, negen neven, aan het roer en staat de vierde generatie al klaar om mee te draaien. Verboon Maasland is met recht een familiebedrijf. Harry Verboon: “Mijn opa begon in zijn eentje en deed voornamelijk handwerk, bijna 70 jaar later werken er zo’n 55 mensen bij ons bedrijf. Dat is wel iets om trots op te zijn.”

TROTS EN VAKMANSCHAP | Maart 2019 | BNL | 37

Foto | René van den Burg

Zo wordt de surfplas geschikt gemaakt als

De jeugd wordt op school verteld dat

beide partijen tot nu toe een succes. Zij leren beter

zwemplas, waarbij ook het Hoogheemraad-

ze zo lang mogelijk door moeten

integreren, leren het vak en als het meezit blijven

leren. De groep die met

ze bij ons werken. Ze zijn hartstikke enthousiast,

schap van Schieland en de Krimpener-

maar dat geldt ook voor mijn mensen. Ze vinden

waard betrokken is. Omdat er veel

de handen wil werken,

last van blauwalg is in de zomer,

wordt steeds kleiner

gaan wij een zandlaag bovenop

en die handen

de bodem aanbrengen, zodat de

hebben we juist

voedingsrijke bodem wordt afge-

zo hard nodig.

sloten en er geen blauwalg meer

We hebben

is gestart door zijn opa. “Ik weet niet beter dan

ontstaat. Bij zo’n project zijn

nu twee

dat ik voor een familiebedrijf werk. Het bevalt

dagelijks zo’n acht mensen

uit Eritrea

mij prima. Ik durf wel te stellen dat mijn collega’s

bezig. ”

gevluchte

zich ook wel een beetje een Verboon voelen. Dat

statushou-

blijkt wel uit de waslijst van vijfentwintig- en

ders bij ons

veertigjarige jubilea. En tevreden opdrachtgevers,

werken.

daar doe je het voor. Wij krijgen vaak teruggekop-

Het is

peld dat ze het fijn werken vinden met ons. Door

voor

onze deskundigheid en omdat er geen klachten

Statushouders

Over personeel heeft Verboon Maasland zeker geen klagen. “Niet alleen onze projecten zijn veelzijdig, onze

het prettig met ze werken.”

Dankbaar

Logisch dat Harry trots is, op het bedrijf dat ooit

mensen zijn dat ook. Ze zijn echt allround.

uit de omgeving komen. Ja, dan ben ik echt trots.

De grootste uitdaging vandaag de dag

Het klinkt een beetje als een dooddoener, maar

is toch wel nieuwe, jonge mensen

met ons werk maken wij Nederland elke dag een

binnenkrijgen.

beetje mooier, dat maakt dit werk zo leuk en dankbaar.”

•

STA VEILIG IN JE SCHOENEN MET LYRECO

BEKIJK HET VOLLEDIG ASSORTIMENT IN ONZE CATALOGUS “VEILIGHEID & BESCHERMING” OF OP LYRECO.NL R

Vraag nu een VIP login aan via: www.bouwendnederland.nl/lyreco

Meer info: bouwendnederland@lyreco.com

ADVIES | Maart 2019 | BNL | 39

Tekst | Jørgen Hulsmans Foto | Fedde de Weert

VORST-WW: DE SPELREGELS

Wanneer uw werknemers niet aan de slag

VORSTDAG

kunnen vanwege de vorst, blijven zij wel recht

Van een vorstdag is sprake wanneer er vanwege

hebben op hun loon. Als compensatie voor de

(de gevolgen van) vorst niet wordt gewerkt op

loonkosten kunnen werkgevers gebruik maken

een werkdag (maandag tot en met vrijdag) in het

van de sectorale vorst-WW regeling. Maar de

winterseizoen dat loopt van de eerste maandag

regels voor deze regeling worden niet altijd goed

in november (5 november 2018) tot en met de

nageleefd. Dat is jammer en niet nodig.

laatste vrijdag in maart (29 maart 2019). Voor

SPELREGELS VORST-WW

*

Meld elke vorstdag tijdig bij UWV

*

infrabedrijven kunnen weekenddagen als werkVorstmeldingen worden ingediend bij het

dagen worden beschouwd mits aan bepaalde

UWV, die hierbij zorgt draagt voor de tijdelijke

voorwaarden is voldaan. Ook belangrijk is dat een

WW-­­uitkeringen. Een vorstmelding moet wel

vorstnorm is gehaald.

voldoen aan een aantal eisen, anders wordt de

Kies de juiste vorstnorm

*

melding niet in behandeling genomen terwijl de

JUISTE VORSTNORM

werknemer recht heeft op 100 procent door­

Om een beroep te kunnen doen op vorst-WW,

Vooruit melden is niet mogelijk

betaling van zijn loon. Dat geldt ook wanneer de

moet ook de juiste vorstnorm worden aange-

werkgever geen gebruik maakt van de wettelijke

geven. Er zijn vijf verschillende normen, verdeeld

voorziening. Want tijdens de bijzondere WW-­­

van A tot en met E. Op de website van Bouwend

periode, ook dan blijft het dienstverband van de

Nederland kunt u onder het uitgebreid Bouw-

*

werknemer ongewijzigd in stand.

weer direct zien of en welke norm is gehaald.

AANVRAAG VORST-WW U kunt vorst-WW voor uw werknemers aan­-

Dit maakt het invullen van het bouwspecifieke meldingsformulier een stuk eenvoudiger.

vragen als er sprake is van minimaal 6 vorst-

BESPAAR TIJD, WERK VOORUIT

dagen in de periode november 2018 tot en met

Wij krijgen veel opmerkingen van leden dat

maart 2019. De eerste 5 vorstdagen zijn voor

het aanmelden van een vorstdag bij het UWV

uw rekening, vanaf de zesde vorstdag kunt u

veel werk kost. U kunt het uzelf makkelijker

vorst-WW aanvragen bij het UWV. Doe dit tijdig

maken door de formulieren van tevoren in te

– op de hiervoor vastgestelde uiterlijke meld-

vullen (zonder datum, zonder vorstnorm) met

Meer informatie

tijden en afhankelijk van de vorstnorm – en meld

de g­ egevens van de werknemers die op de

Over de Vorst-WW:

ook iedere vorstdag, ook de eerste vijf dagen.

­betreffende projecten werken en deze te kopiëren.

bouwendnederland.nl/vorstww

Overigens hoeven de deze 5 vorstdagen niet

U hoeft dan op de dag zelf alleen de juiste vorst-

aaneensluitend plaats te vinden. Let hierbij op

norm en datum in te vullen.

dat u wel door blijft gaan met het melden van elke vorstdag, zodat het UWV kan bepalen over hoeveel dagen u vorst-WW krijgt uitbetaald.

•

Bouwend Nederland Advies 079-325 2250 advies@bouwendnederland.nl

uit

AAN

Op 1 september 2019 verdwijnt ISDN, de technologie waarmee alle bedrijven in Nederland gebruikmaken van vaste telefonie.

Blijf bereikbaar, stap nu over op vast bellen over het internet.

T: 0348 - 49 50 41 W: helpdesktelefonie.nl

Tekst | Eva van Beveren

VAKGROEPEN | Maart 2019 | BNL | 41

Foto | Mary Remijnse

VAKGROEP RIOLERINGEN & BESTRATINGEN

"DE BRANCHE MEER 'IN THE PICTURE' EN EEN VUIST MAKEN" Een nieuwkomer binnen Bouwend Nederland is de Vakgroep Rioleringen & Bestratingen.

Bij het platform zijn 48 leden aange-sloten. Kennis uitwisselen, elkaar ontmoeten en zichtbaar zijn, dát zijn de pijlers binnen deze Vakgroep.

Jaap Crezee

Van den Berg Westmaas B.V. Voorzitter Ik vind dat wij beter gehonoreerd moeten worden in algemene zin, dus zowel op het gebied van

Cornie Dekker

waardering als financieel. Ook mag belicht worden dat de branche qua

M.J. Oomen

fysieke belasting gezonder wordt,

riool- en betontechniek B.V.

men kan op een normale manier

Bestuurslid

het pensioen halen. We willen de branche daarom meer in de picture

Onze bedrijfstak - rioleringen

krijgen om ons zo ook bij jongeren

voor mij in het bijzonder - moet

in de kijker te spelen. Zo haken we

meer onder de aandacht komen.

met een eigen promotiefilm aan bij

Zo zorgen we gezamenlijk dat de

de landelijke instroomcampagne

Gebr. Oomen b.v.

techniek op peil blijft, dat er meer

‘Je gaat het maken’. Uiteindelijk

Bestuurslid

aandacht komt voor innovatie en

kunnen we met de Vakgroep en

Jan Oomen

dat we kennis kunnen delen, zowel

infra-breed gezamenlijk optrekken

Graag wil ik de wildgroei van

onderling als met onze opdracht-

om elkaar te helpen, te versterken

loonbedrijven aanpakken die in

gevers. Omdat er nauwelijks

en waar nodig een vuist te maken.

onze branche opereren. Doordat zij

infraopleidingen zijn op (v)mbo-ni-

Want kwaliteit wordt gevraagd

tot een andere cao behoren dan de

veau is het lastiger om de jeugd te

maar niet vaak genoeg gecontro-

bouw-cao, gelden er voor hen ook

bereiken. Daarom is zichtbaarheid

leerd en dat komt de naam van

andere uurtarieven waardoor wij

onder jongeren een belangrijk

de branche niet ten goede. Dat

Gebr. Moerland B.V.

nu puur op prijs moeten concur-

speerpunt. Daarnaast ben ik groot

maakt het lastig om waardering en

Bestuurslid

reren. Die oneerlijke concurrentie

voorstander van andere aanbe-

erkenning te krijgen voor een mooi

moet eruit. Verder kunnen wij ons

stedings- en opdrachtvormen,

product.

Het is belangrijk dat je binnen

als Vakgroep meer gaan profileren

waardoor wij eerder in het traject

Bouwend Nederland collega’s kunt

door gezamenlijk op te trekken

worden opgenomen en zo meer

ontmoeten uit je eigen vakgebied.

met gemeentes in vraagstukken

kennis en innovatie kunnen

Je komt elkaar nu te weinig meer

rondom bijvoorbeeld waterhuis-

inbrengen.

tegen. Met gelijkgestemde collega’s

houding. En daarnaast aandacht

kan je delen wat er binnen je eigen

vragen voor aanbestedingen waar

Meer informatie of lid worden?

onderneming speelt. Je kan elkaar

kwaliteit belangrijker is dan de

bouwendnederland.nl/rioleringenenbestratingen

iets gunnen. Deze verandering

prijs. Wij hebben als Vakgroep de

in gang zetten, daar draagt onze

kennis en kunde in huis, terwijl de

Vakgroep aan bij.

knowhow bij gemeentes steeds

René Moerland

meer terugloopt, waardoor inefficiënte keuzes worden gemaakt

•

Contactpersoon Mira Sollie Secretaris Vakgroep R&B m.sollie@bouwendnederland.nl

GTM Ultimum R I T R E G I S T R AT I E S Y S T E M E N

GPS-Buddy XL

Dé online oplossing voor wagenpark en werkmaterieel Planner app

Driver app

Werk- reis- en projecturenadministratie

Track & trace werkmaterieel info@gps-buddy.com - www.gps-buddy.com

Identificatie bestuurder/bijrijder

EXTERNE COLUMN | Maart 2019 | BNL | 43

Foto | Rijksoverheid

CORA VAN NIEUWENHUIZEN

SAMEN BOUWEN AAN PROJECT NEDERLAND

De crisis in de bouw is definitief achter de rug.

aan het klimaat. Het weer wordt grilliger.

innovaties. En daarmee doel ik niet alleen op

Overal in Nederland gonst het van de bouwactivi­

2018 was daarvan het overtuigende bewijs. Storm,

de productie. Ook het opdrachtgeverschap van

teiten. Wie tot over zijn oren in het werk zit, neemt

hoogwater, extreme plensbuien en de warmste

Rijkswaterstaat hoort op tafel. We zullen daarin

wel eens te weinig tijd om vooruit te kijken. En

en droogste zomer in meer dan veertig jaar – het

samen moeten optrekken met de markt. Elkaar

juist dat is nu hard nodig. Er doen zich in ons land

gebeurde vorig jaar allemaal. Alleen al tot 2028

willen ontzorgen en beschermen. Innoveren

vele ontwikkelingen voor die vragen om bezinning.

moet meer dan 1.100 kilometer aan dijken en 256

en experimenteren gaat immers gepaard met

Kijk alleen al naar de onderhoudsopgave voor

sluizen en gemalen worden versterkt. Ook gaan

aanloopproblemen en kinderziekten. Die risico’s

onze infrastructuur. Van de duizenden objecten

gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk

willen we niet eenzijdig bij bedrijven neerleggen.

dateren er veel uit de jaren ’50 en ’60: de baby­

samen 600 miljoen euro extra investeren om in

boomers onder de bruggen, tunnels en viaducten.

steden, dorpen en op het platteland meer ruimte te

Gezond rendement

Net zoals babyboomers inmiddels vaak een

maken voor water­opslag.

De uitdaging is te komen tot een rendement dat

nieuwe knie of staaroperatie nodig hebben, zijn

En dan hebben we ook nog de kolossale woning­

gezond is voor de samenleving, voor de sector en

ook de infrastructurele babyboomers toe aan

bouwopgave en de bereikbaarheid van al die

de aandeelhouders. Als er een grote maatschap­

verjonging, vernieuwing en verduurzaming.

nieuwe wijken.

pelijke verantwoordelijkheid op je schouders rust,

Grootste onderhoudsopgave

Dilemma's

Rijkswaterstaat maakt zich sterk voor afspraken

We werken op dit moment aan de grootste

Werk te over dus, Nederland gaat ingrijpend op

en contracten die fair zijn, die prikkelen tot inno­

onderhoudsopgave uit onze geschiedenis en dat

de schop. Maar wie zich verdiept in de uitvoering,

vatie en efficiëntie en die faalkosten verminderen.

willen we zo duurzaam en innovatief mogelijk

ziet ook de dilemma’s. Want als we de komende

doen. Nog bovenop de 1.000 kilometer extra

decennia overal in het land aan het werk zijn, hoe

We zijn daarover met de bouwsector in gesprek.

asfalt die we tot 2030 aanleggen. En de volledige

voorkomen we dan dat Nederland vast komt te

Op weg naar een klimaatbestendig en duurzaam

nieuwe wegen, zoals de Blankenburgverbinding

staan? Hoe gaan we om met hinder, storingen,

ingericht land, met een robuuste toekomst­

bij Rotterdam en de ViA15 bij Arnhem.

gevaarlijke situaties? En hoe bemensen we al die

bestendige infrastructuur en een innovatieve,

projecten?

concurrerende en florerende bouwsector!

Daarnaast moeten we hard aan de slag om

Duurzame innovaties

Cora van Nieuwenhuizen

onze steden en infrastructuur aan te passen

Meer dan ooit hebben we behoefte aan duurzame

Minister van Infrastructuur en Waterstaat

mag daar een eerlijke beloning tegenover staan.

Klimaatadaptatie

•

44 | BNL | Maart 2019 |

Tekst | Frank de Groot

BOUW TOTAAL

GEOPOLYMEER ‘BETON’ HEEFT GEEN CEMENT NODIG

Bij het circulaire bedrijfsverzamelgebouw van

SPIEGELGLAD

gaan vlinderen. Een ander voordeel is dat het

Nexteria in Deventer is eind vorig jaar een zeer

Wat opvalt aan de RAMAC-vloer (naam is afgeleid

oppervlak bij polymerisatie veel meer gesloten

innovatieve betonvloer op de begane grond

van Ready Mix Concrete) is het spiegelgladde

is dan bij cementgebonden beton. Daardoor is

toegepast. Het betreft de RAMAC geopolymeer

oppervlak: het lijkt bijna een gepolijste beton­

de weerstand tegen chloriden, zouten, zuren en

‘beton’vloer die hier als pilot is aangebracht.

vloer. Ook de directieleden Patrick Ammerlaan

carbonatatie veel groter.”

Hierbij is het cement vervangen door een geo­

MBA en ir. Rob Bleijerveld van leverancier SQAPE

polymeersysteem. En dat leidt tot verrassende

Technology zijn aanwezig: een joint venture tussen

voordelen.

Cementbouw (CRH) en Mineralz: “Bij geopoly­

•

meer beton is het bindmiddel vervangen door Eind april 2018 is er achter het bedrijfsgebouw

geselecteerde industriële minerale reststoffen,

van Nexteria in Deventer gestart met een pilot­

alkaliën, activator en gepatenteerde additieven.

project circulair bouwen. “Maar dan ook echt

Het resultaat is een vloer met 80 procent CO2-­

­circulair”, zegt Cor van Dijken, Programma Manager

reductie, vergeleken met een betonvloer met

bij Nexteria. Deze organisatie ontwikkelt bedrijfs­

Portland cement. Ook heeft dit beton een uiterst

huisvesting vanuit een levenscyclus­benadering.

lage MKI-score en carbon footprint. Tot slot is dit

Het pilotproject betreft een eenvoudig energie­

beton volledig circulair: het is weer te vermalen tot

neutraal bedrijfsverzamelgebouw van ­­420 m .

granulaat en poeder, dat weer als grondstof dient

Naast een scala aan technieken om werkelijk

voor nieuw beton. Maar het kan ook probleem­

alles demontabel te houden, is ook de betonvloer

loos worden gecombineerd met cementgebonden

op de begane grond een bijzonderheid. Hier is een

beton.”

2

160 mm dikke krimpvrije vloer van geopolymeer ‘beton’ op zand gestort. Dit innova­tieve beton

TECHNIEK

wordt al gebruikt voor bijvoorbeeld tegels, klinkers,

Omdat er in geopolymeer ‘beton’ geen hydraulische

grasstenen, fietspaden en rotondes, maar gebruik

reactie, maar polymerisatie plaatsvindt, verloopt

als vloer in een bedrijfsgebouw is nog experimen­

het verhardingsproces sneller en komt er nauwe­

teel. “We hebben de vloer in vier vakken verdeeld,

lijks warmte vrij. Patrick Ammerlaan: “We weten

waarbij vakken zijn gewapend met alleen onderwa­

uit eerdere testen dat de breuklaststerkte van

pening, alleen boven wapening, volledig gewapend

een grastegel van geopolymeer beton al na één

of volledig gewapend met zelfnivillerend beton.

dag uitharden aan de gestelde eis van 62,5 N/

(SQAPE Technology), Cor van Dijken (Nexteria) en

Buiten is tot slot een ongewapende vloer gelegd,

mm² voor zware verkeersbelasting voldoet. Na

Rob Bleijerveld (SQAPE Technology) op de nieuwe

als laad- en losplaats.

300 dagen uitharden, bedraagt deze maar liefst

RAMAC-vloer bij Nexteria:

We kijken nu hoe de vloeren zich gedragen. De eerste

meer dan twee keer de grenswaarde. We konden

“Wij voorzien een grote toekomst voor geopolymeer

ervaringen zijn zeer positief”, aldus Van Dijken.

in Deventer ook al anderhalf uur na het storten

beton in de bouw en infra.”

Van links naar rechts: Patrick Ammerlaan

BOUW TOTAAL | Maart 2019 | BNL | 45

ONMISBAAR …

VOOR ONDERNEMERS EN MANAGERS IN DE BOUW

CULINAIRE BELEVING OP DE BOUWPLAATS Alles is bizar aan de kokende bouwvakkers.

Hamburgersaus uit de kitspuit, smoking-BBQ op een cementmolen en spareribs-op-maat van de cirkelzaag. Henk van Keulen lanceert het concept Onbeschaft en wordt nu al overvallen door de massale interesse. Het concept bestaat uit een complete roadshow boordevol over-the-top verrassingen, passend bij kleine en grote events.

Zo’n beetje alle elementen uit de bouwwereld komen aan bod in de show die Henk met zijn team opvoert. Bezorg je personeel hiermee een onvergetelijke dag!

•

IN ÉÉN KLIK EEN REALTIME OVERZICHT VAN ALLE VOERTUIGEN EN MATERIEEL De systemen van onze voordeelpartner GPS-Buddy leveren snel een nauwkeurig en real­ time totaalbeeld van alle materieel en werkzaamheden buitenshuis. Je weet exact hoeveel tijd men nodig heeft om op de bouwlocatie te komen, de duur van een opdracht, het aantal gereden kilometers, tussenstops etc. De asset tracking mogelijkheden zorgen ervoor dat alle materieel (met en zonder eigen stroomvoorziening) via het internet te lokaliseren zijn.

Doordat je alle gegevens, zowel van de voertuigen als van het materieel in één systeem beschikbaar hebt, wordt het beheer eenvoudiger. Daarnaast voorkomt het zoeken naar specifieke machines en kunnen keuringsinstanties of servicemonteurs direct naar de actuele locatie worden gestuurd, wat een hoop tijd scheelt.

•

HARMONIE EN KWALITEIT TUSSEN U EN OVERHEID Je wil kwaliteit en een prettige samenwerking met jouw opdrachtgever. Maar ja, dat willen we allemaal. Goed nieuws is de komst van ICASSxl: een workflow gestuurd en intelligent procesmanagement systeem. Deze biedt begeleiding en onder­ steuning in de samenwerking tussen opdrachtgever (overheid) en jouw bedrijf bij infrastructurele werkzaamheden.

Hierdoor ontstaat automatisch een methodiek van samen­ werken die tot vertrouwen leidt tussen de ketenpartners. De hele procesgang tussen aannemer en overheid staat op één gezamenlijk transparant platform.

•

ONDERNEMEN =

RISICO

NEMEN Wat kost een onveilige bouwplaats u?

Helaas zien we vandaag de dag nog steeds te veel (dodelijke) ongevallen en (bijna-)ongelukken op de bouwplaats. Vanzelfsprekend blijft hierdoor de veiligheid van werknemers een belangrijk onderwerp binnen de bouwsector.

Behalve het menselijk leed dat een ongeval veroorzaakt op nabestaanden en collega's heeft het ook een grote impact op uw bedrijf. Het werk wordt onderbroken en u ondervindt ook de financiële gevolgen die flink op kunnen lopen.

Een claim van een jonge ZZP-er die volledig arbeidsongeschikt raakt, bedraagt al snel meer dan € 1.000.000. Letselschades hebben hiermee impact op verzekeringspremies. Zo wordt de premie van de bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering (AVB) in belangrijke mate bepaald door de component letselschades.

18.0076

Ook hier geldt “voorkomen is beter dan genezen” en wij helpen u graag de risico’s te beperken. Niet alleen door schade te verzekeren maar samen met Bouwend Nederland ondersteunen we u ook om uw preventiebeleid vorm te geven.

Wilt u meer weten over dit onderwerp?

Neem dan contact op via bouw@aon.nl.

Aon.nl/bouw

VERENIGING | Maart 2019 | BNL | 47

Foto | René van den Burg

FRIES HEINIS OP BEZOEK BIJ …..

RONALD SCHINAGL VAN VAN OORD

BOUWCIJFERS

De 150 jaar jonge Waterbouwer Van Oord

bijvoorbeeld Rijkswaterstaat te verbeteren. Een

is zichtbaar trots op het onlangs verkregen

relatie die nog te veel wordt gedomineerd door

Koninklijk predicaat. De oorkonde is duidelijk

rechtmatigheid. Hij ziet dat hier goede stappen

zichtbaar geplaatst in het prachtig gelegen

worden gezet. “We weten elkaar momenteel

kantoor aan de voet van de Brienenoord-

goed te vinden en ik merk dat RWS ontvankelijk

procent stijging van de bouwproductie

brug aan de Maas. Ook bij Ronald Schinagl,

is voor input vanuit de markt, zowel direct van

in het afgelopen jaar. Dit kwam neer op een reële

algemeen directeur Nederland, is die trots nog

de bedrijven als via een collectief als Bouwend

productietoename met

duidelijk voelbaar.

Nederland.”

Maar nuchter als ik de waterbouwers ken, staat

Naast de persoonlijke betrokkenheid van Ronald

Ronald niet al te lang stil bij de festiviteiten. Ik

bij de verbetering van de relatie met de opdracht­

naar een niveau van 70 miljard euro.

vraag hem wat hem nu het meest bezighoudt

gevers, gaan zijn ogen schitteren bij thema’s als

De groei zet de komende jaren bovendien stevig

binnen het bedrijf. “Dat is echt de ontwikkeling op

duurzaamheid en de eerdergenoemde arbeids­

door, met cijfers rond de 5 procent voor dit en

de arbeidsmarkt. Het is nu van groot belang om

markt. Bij dat laatste wil hij nog wel het belang

komend jaar.

mensen te boeien en te binden.” Ronald geeft toe

van diversiteit in de sector benadrukken. Binnen

dat het dan wel helpt dat Van Oord ook prachtige

Van Oord wordt daar veel aandacht aan besteed.

iconische projecten als de Afsluitdijk en de A16

“Maar zeker ook sectorbrede instroomcam­

bouwt.

pagnes zoals ‘Je gaat het maken in de bouw’ van

6,5% 4

miljard euro

Ook de werkgelegenheid blijft daarbij stevig doorgroeien. In 2018 was sprake van een toename van

voorkomen dat we risico’s accepteren die we

16.000

niet kunnen beheersen. Daar hoort vervolgens bij

in 2019 en 2020 zal de werkgelegenheid

dat er binnen onze organisatie een open cultuur

cumulatief met nog eens 25.000

bestaat, waarin mensen deze risico’s durven

arbeidsjaren kunnen toenemen.

Bouwend Nederland dragen daaraan bij en zijn Als Ronald al ergens wakker van ligt, is het de risicobeheersing op projecten. “Wij moeten

dus belangrijk.”

•

arbeidsjaren;

te signaleren en tijdig bespreekbaar te maken zodat deze ook in de uitvoering beheerst blijven.”

Meer informatie

Dit raakt ook direct de rol van de opdrachtgever.

bouwendnederland.nl/feitenencijfers

Het is Ronald veel waard om de relatie met

Renault PRO+

Bedrijfswagens van Renault bieden je een compleet antwoord op maat

Renault MASTER

Nu vanaf € 24.540,-*

Renault TRAFIC

Nu vanaf € 22.325,-*

Renault KANGOO

Nu vanaf € 14.740,-*

Renault KANGOO Z.E. Nu vanaf € 27.965,-*

*De genoemde vanafprijzen zijn adviesprijzen excl. btw en onvermijdbare kosten, nodig voor aflevering van de auto aan de klant. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s.

De prijs vanaf € 27.965,- betreft aankoop Renault KANGOO Z.E. 33 inclusief batterij maar excl. kosten rijklaar maken van € 530,- excl. btw en wettelijk bepaalde kosten van € 114,72 excl. btw. Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering, verkrijgbaar tegen meerprijs. Op elke nieuwe Renault Bedrijfswagen geldt een fabrieksgarantie van 2 jaar zonder kilometerbeperking en 12 jaar plaatwerkgarantie (op Master 6 jaar). Typfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Voor meer informatie bel gratis 0800-0303 of kijk op www.renault.nl/verkoopvoorwaarden.

renault.nl

VERENIGING | Maart 2019 | BNL | 49

COLUMN

NIEUWE LEDEN

Bouwend Nederland heet onderstaande leden van harte welkom bij de vereniging.

Organisatie Vestigingsplaats

Van Nieuwenhoven International B.V. Roggeband Bouw B.V. Expert Bouwgroep B.V. Glass for glass Ed van der Kooij Aannemersbedrijf B.V. Bouw- en aannemingsbedrijf J.Mekenkamp B.V. Van der Horst Bouwbegeleiding A&U Menkveld Bouw B.V. Gortemulder B.V. Sinnige Bouw Heerhugowaard BV JW Bouw B.V. Kalco Bouw B.V. Save Traffic Nederland beheer B.V. Bos Grijpskerke B.V. Loven Services B.V. A.J. Bessels Holding en Management BV Meerbouw Rotterdam B.V. Bouwbedrijf E.H. de Vries BSBSchilders Vastgoedonderhoud Bouwbedrijf Thus BV J. Vink Holding BV Gog Glas B.V. Coresta B.V. Koelewijn & van Diermen Bouw RoBouw B.V. Homme Siebenga Bouw B.V. De Jonge Holding Huizen B.V Gremmé Aannemingsbedrijf B.V. Rob Spikker Bouw- en Timmerwerken B.V. Valenteijn Bouw Hammink Vastgoed B.V. DeBetonboorder.nl Voegbedrijf Gebr. Sanne Bouwbedrijf Sebze B.V. Oude Wesselink Bronbemaling B.V. Stoffers Bouwbedrijf B.V. Bouwbedrijf Jolman W. Prins Beheer B.V. Milano Infra B.V. Twentse Glasgroep B.V. Kipbouw R. Gerrits Bouwonderneming Bedrijfsbouw Partners Zichttop B.V. Van Mierlo Dinkq B.V. IJzervlechtbedrijf van Geenen B.V. Van Lenthe Dalfsen Grondverzet B.V. Bouwmensen Zuid-Holland Zuid Holding B.V.

BRUGGEN BOUWEN

Sectie

ROERMOND ZIERIKZEE AMSTERDAM OOSTERHOUT NB WASSENAAR SOEST ENKHUIZEN AMERSFOORT UITHOORN HEERHUGOWAARD ZWARTEWAAL RIJSSEN RIJSSEN GRIJPSKERKE LINNE WILP GLD ROTTERDAM UTRECHT RHEDEN BEEK CULEMBORG GELDROP EINDHOVEN BUNSCHOTEN-SP'BURG DE BILT HEERENVEEN HUIZEN DE MEERN EIBERGEN ALKMAAR AMSTENRADE DE KWAKEL SINT WILLEBRORD S-GRAVENHAGE GEESTEREN OV EKEHAAR DIEVERBRUG T HARDE ZOETERMEER ENTER DEURNINGEN IJMUIDEN VLIST S GRAVENMOER MAASSLUIS OSS DALFSEN HARDINXVELD-GIESSENDAM

bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein infra klein infra klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw midden bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein infra klein bouw klein bouw klein bouw midden infra klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw klein bouw midden bouw klein infra klein bouw klein

Als nieuwe vice-voorzitter van Bouwend Nederland vertegenwoordig ik officieel de grote bouw- en infrabedrijven. Maar zowel groot als klein, zowel bouw als infra en ook andere partijen zoals de overheid, kennen veel gemeenschappelijke belangen. Die zijn groter dan de tegengestelde belangen. Daarom wil ik juist meer op die gemeenschappelijkheid gaan inzetten. Ik zie mezelf als een bruggenbouwer, om samen zoveel mogelijk voor elkaar te krijgen.

Hoog op mijn bestuursagenda staat veiligheid; we doen al veel maar er moet nog meer aandacht voor komen. Enerzijds ondersteunen we onze leden met de campagne ‘Bewust Veilig, Iedere Dag’. Aan de andere kant moeten we ons meer richten naar de opdrachtgevers. Het zou een grote stap voorwaarts zijn wanneer opdrachtgevers veiligheid als standaard voorwaarde opnemen. Er wordt nu nog te vaak op geconcurreerd.

Daarnaast ga ik mij hard maken voor een nieuwe moderne cao en de cao BTER (bedrijfstakeigen regelingen). Als voorzitter van de onderhandelingsdelegatie van werkgevers, namens Bouwend Nederland en AFNL, is dit voor mij al bekend terrein.

Tot slot wil ik pleiten voor een flexibele AOW of andere mogelijkheden om werknemers met zware beroepen eerder tegemoet te komen. Naast een zorgplicht kan het door de politiek ook worden gezien als een verdienmodel. Nu komen veel van deze mensen in de laatste jaren van hun werkzame leven in de WIA terecht. Dat kost de overheid veel geld. Ik kan me voorstellen dat je daarop kan besparen met meer flexibele maatregelen om deze harde werkers op een goede manier de eindstreep te laten halen.

Laten we dus gezamenlijk optrekken om onze mooie sector voor iedereen nog mooier en aantrekkelijker te maken én te houden.

GEORGE RAESSENS VICE-VOORZITTER BOUWEND NEDERLAND

BEL 020-3018627 www.bouwendnederland.nl/graafschade

1e lijns ondersteuning Uw vraagbaak voor al uw vragen over WIBON en CROW richtlijn Uitleg over interpretatie van WIBON verplichtingen Uitleg over gedrag en verantwoordelijkheid van ketenpartners

2e lijns ondersteuning Advies en verweer bij principiële kabel- en leidingschade

3e lijns ondersteuning Selecteren van kansrijke rechtszaken om te komen tot voor leden gunstige jurisprudentie

De Bouwend Nederland WIBON Helpdesk wordt uitgevoerd door Aon.

VERENIGING | Maart 2019 | BNL | 51

DAG VAN DE BOUW 2019

Zet jouw project in de schijnwerpers!

Op zaterdag 15 juni 2019 stellen we bouwplaatsen in heel Nederland open voor publiek. Wil jij graag jouw project in de schijnwerpers zetten en bezoekers een kijkje achter de schermen geven? Meld jouw project dan aan op www.dagvandebouw.nl Deze 14e editie van de Dag van de Bouw organiseren wij ook dit jaar in samenwerking met de Aannemersfederatie, Techniek Nederland (voorheen UNETO-VNI), VNConstructeurs en de Dag van de Architectuur.

BESTE BOUWER(S) EN VERBOUWER 2018

Voor de derde keer op rij organiseerde de ­vergelijkingswebsite bouwnu.nl de verkiezing van de Beste Bouwer(s) en Beste Verbouwer van het Jaar.

Winnaar categorie

Winnaar categorie

Winnaar categorie

(10 t/m 49 nieuwbouwreviews)

(50 of meer nieuwbouwreviews)

(10 of meer verbouw reviews)

Dedemsvaart

ThuisinBouwen, Meerkerk.

Aannemersbouwbedrijf, Ophemert

BESTE BOUWER

M2 Bouw

JUBILEA

Bouwend Nederland feliciteert de volgende leden met de viering van hun jubileum:

50

Bot & Van der Ham

BESTE VERBOUWER

Van der Helden

VLOG OVER DE BOUW Bouwkundestudent wint 5000 euro vlogdeal De 21-jarige student Bouwkunde Merna Elgohary is uitgeroepen tot winnaar van de wedstrijd Vlog over de Bouw en heeft daarmee een vlogdeal van 5.000 euro gewonnen. Merna gaat de komende tijd vlogs maken voor de instroom­campagne ‘Je gaat het maken in de bouw & infra’.

jaar Zij kreeg de prijs overhandigd van campagne­

Reko

Raalte januari 2019

60

BESTE BOUWER

manager instroom Kathelijne Koster van Bouwend Nederland. www.jegaathetmaken.nl

jaar

Beens Groep Genemuiden januari 2019

Love Month actie Ledenvoordeel Bouwend Nederland

Vanaf

€1695,-

• • • • • •

Touchscreen voor een eenvoudige bediening Persoonlijke koffiekeuzes & sterkteregeling van koffie, melk en suiker bieden een hoog personalisatie niveau Gescheiden wateruitgifte voor helder water zonder koffierestanten De ultieme snelheid met een zettijd van ca 8 seconden per kop De kannenfunctie zet makkelijk een grote hoeveelheid koffie of thee voor een overleg De bekersensor voorkomt verspilling en een volle lekbak

Selecta Netherlands Calandstraat 41 3316 EA Dordrecht 078-6544544 www.selectavending.nl

Vanaf

€995,-

• Eenvoudige bediening met digitaal display • Aparte wateruitgifte voor schoon heet water • Italiaans design voor de koffiebeleving

BNL IN DE MEDIA

| Maart 2019 | BNL | 53

BNL IN DE MEDIA

7 januari

9 januari 25 januari

6 februari

8 februari 31 januari

13 februari

8 februari

14 februari

14 februari

24 februari

19 februari

Toe aan nieuwe kennis?

Ontdek nu het cursusaanbod van de BNL Academy!

Waar wil jij meer over weten?

•

Contracteren & Aanbesteden: bv. UAV, AVA en aanbestedingen

•

Sociale zaken & HRM: bv. ziekteverzuim, cao en personeelsbeleid

•

Bedrijfsvoering & Vaardigheden: bv. privacy en time management

•

Veiligheid: bv. RI&E analyse en veiligheid op de bouwplaats

•

Duurzaamheid: bv. bouwen met BENG en MPG

De BNL Academy organiseert praktische trainingen die helpen bij jouw bedrijfsvoering en persoonlijke ontwikkeling.

Voor het nieuwe cursusjaar heeft de BNL Academy het aanbod vergroot.

Waarom kies je voor de BNL Academy?

Docenten zijn specialisten uit de bouw- en infrasector

Kennis direct toepasbaar in de praktijk

In groepsverband ervaringen delen uit de sector

Bekijk het volledige trainingsaanbod op bnlacademy.nl bnlacademy.nl – 079 3 252 166 – academy@bouwendnederland.nl

BNL verschijnt vier tot zeven keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren.

De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BNL ontvangen de leden twee­wekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering.

HOOFDREDACTIE

Alex Nieuwenhuis COÖRDINATIE EN EINDREDACTIE

Havana Orange REDACTIONELE BIJDRAGEN

Eva van Beveren, Berber Bijma, Karl Bijsterveld, Irène van Doesburg, Frank de Groot, Barbara Hoogsteden, Jørgen Hulsmans, Jan Willem Kommer, Petrick de Koning, Martine van der Linden, Marije Rispens, Vera van Rossem , Hans Smit, Kees de Vries

5 VAN

VERENIGING | Maart 2019 | BNL | 55

VOORDELEN

UW

LIDMAATSCHAP

1

VAN

Bouwend N ederland ke nt uw sect is dus hét or als geen adres voor ander en al uw prak vragen of tische vrag een aanbes en. Heeft teding? Of u personeels wilt u wat beleid? Of weten over heef t u ee opdrachtge n kwestie m ver? Bouw et een end Neder raad en da land staat ad. u bij met

BOUWEND NEDERLAND

2

VORMGEVING EN OPMAAK

FOTOGRAFIE

Rene van den Burg, Alwin Koops, Merlin Daleman, Cynthia van Dijke, SHH Productions, Rijksoverheid, Ahoy Rotterdam, Fedde de Weert, Emiel van der Boom, Sanne van der Most, Shutterstock

3

FOTOGRAFIE CONTACTPERSONEN

DRUK

Vellendrukkerij BDU bv, Barneveld REDACTIEADRES

Bouwend Nederland T.a.v. redactie BNL Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer redactie@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl @BouwendNL ISSN

Informati e brancheon tw

ikkeling

Bouwend Nederland geef t voor waar u wat lichting en aan heef t cursussen en tilt zo uw naar een ho bedrijf en ger plan. V de sector ia de website ledennieuw en via de sbrieven bl digitale ijf t u goed ontwikkelin op de hoog gen in de te van alle markt.

René Hofman (Havana Orange)

Anke Bot

Vragen e n dienstverl advies ening

Belangen behartigin lobby g

Bouwend N ederland ko mt op voor praten we uw belang met minis en. Daarom ters, gemee schappen nten, scho etc. Kortom len, water , m et u kunt doen úw opdrac htgevers. waar u go Zodat ed in bent : bouwen!

4

Financiee l voordelen voordeel collectief

Door slim gebruik va n onze fina kunt u uw nciële lede lidmaatsch nvoordelen apskosten , zelfs meer terugverdi dan dat! enen. Of

2214-7438 AANSPRAKELIJKHEID

Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldig­ heid. Bouwend Nederland sluit iedere aan­­sprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is.

COPYRIGHT

De informatie in deze publicatie kan worden ­gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveel­ voudiging, distributie, commer­cialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/of Bouwend Nederland.

ADRESWIJZIGINGEN

Adreswijzigingen kunt u mailen naar: ledenadministratie@bouwendnederland.nl

5

Elkaar on tmoeten netwerken

Via Bouwen d Nederla nd ontmoe uit uw buur t u collega t of uw mar -bedrijven kt. Ook ku opdrachtge nt u ketenp vers ontm ar tner s en oeten op de vele bijeen komsten.

Meer red enen ontd ekken om lid te zijn? Ga n aar: bouwend nederlan d.nl/ word-lid om u onli ne in te schrijv e n of b e l naar: 079 - 325 2 158/59 voor persoonlij k contact .

Maak veiligheid bespreekbaar.

Word ook bewust veilig.

Doe mee op 20 maart: ‘Bewust Veilig Dag’ De Bouw & Infra staat helaas nog steeds in de top 3 van meest onveilige sectoren. Dat kan niet meer, dat willen we niet meer en dat accepteren we niet meer.

De ambitie is simpel: een veilige sector! Daar is een cultuurverandering voor nodig. Met de campagne ‘Bewust Veilig, Iedere Dag’ helpen wij u veiligheid beter op de kaart te zetten.

bewustveiligiederedag.nl