BNL Magazine #4-2018

December 2018

Klimaatakkoord

Aardgasvrije wijken

Duurzame Inzetbaarheid

Kun je leren

Verkiezingen

Provinciale Staten en Waterschappen

2 | BNL | December 2018 |

INHOUD | December 2018 | BNL | 3

INHOUD

MAXIME VERHAGEN

in dit nummer

17

BEWUST VEILIG

20

INNOVATIE

NOG ÉÉN KEER TERUGKIJKEN

36 TROTS

IEDERE DAG

HET ROELOFS KOMPAS

EN VAKMANSCHAP

Meer ... >

Meer ... >

Meer ...>

Het einde van het jaar is traditioneel de tijd van de lijstjes, waarmee we - zogenaamd nog één keer - terugkijken naar het afgelopen jaar. Wie deze BNL doorleest, ziet een groot deel van onze lijstjes terug.

Zo leest u over onze inzet voor Prinsjesdag én wat we vervolgens van onze wensen hebben teruggezien in de miljoenennota. Daarbij beschouw ik het niet doorgaan van de bezuiniging op de BBL, oftewel het praktijkleren als één

EN VERDER ...

van de voornaamste winstpunten, net zoals de uitzondering van de lopende PPS-infraprojecten op de Atad-richtlijn.

BNL is het verenigings­magazine van Bouwend Nederland.

4

35

In maart 2019 mogen we weer naar de stembus, ditmaal

vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van

6

39

verkiezing. En ook nu weer is Bouwend Nederland voor én na

In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden.

De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden.

Wilt u reageren? Stuur een mail aan: a.nieuwenhuis@bouwendnederland.nl.

BOUW IN BEELD AARDGASVRIJE WIJKEN

10

VERKIEZINGEN: PROVINCIALE STATEN EN WATERSCHAPPEN

12

DUURZAME INZETBAARHEID

14

voor de Provinciale Statenverkiezingen en de waterschaps-

ADVIES

de verkiezingen actief. Vooraf, verspreid door het land, enkele

VAKGROEPEN VIB TERUGKOMDAG

zullen worden besproken en achteraf met masterclasses voor

COLUMN JACCO VONHOF

In het onlangs verschenen rapport van de Onderzoeksraad

PERIODIEKE VEILIGHEIDSKEURING

hebben we de handschoen voor meer regie op de veiligheid

ONMISBAAR

werkconferentie over constructieve veiligheid. Dat brengt

VERENIGING

Dag’; een platform dat werkgevers dagelijks helpt om met

41 43

INSTROOM

44

MILJOENENNOTA: SOCIALE ZAKEN

45

ONDERZOEK MOBILITEIT

47

CONSTRUCTIEVE VEILIGHEID

53

18 22 24 Omslag: De LocHal, de monumentale, voormalige treinenwerkplaats in Tilburg uit 1932. | Foto: René van den Burg

10 MANAGEMENTVRAGEN AAN…

27

REGIOKATERN

32

INNOVATIEATELIER

BNL IN DE MEDIA

Cobouwcafés waarin hete hangijzers zoals de woningmarkt de nieuwe Statenleden. Ook dat leest u terug.

voor de Veiligheid bleken de conclusies dezelfde als enkele jaren terug. Met ketenpartners en brancheorganisaties in de keten direct opgepakt tijdens de drukbezochte me naar onze veiligheidscampagne ‘Bewust Veilig, Iedere hun medewerkers het gesprek over veiligheid aan te gaan.

Dit en meer, leest u terug in deze BNL. Wat mij betreft, een nummer om te bewaren. Rest mij nog om u en uw naasten fijne feestdagen te wensen, en ik kijk ernaar uit om u ook in 2019 - het jaar waarin Bouwend Nederland 15 jaar bestaat - weer te ontmoeten.

Gebiedsontwikkeling

De Meelfabriek is een omvangrijk herbestemmingsproject, met een vloeroppervlak van maar liefst 55.000 m². Het project omvat hotel, kantoren, woonruimten voor

DE MEELFABRIEK

studenten en luxe lofts, winkels, wellness en ruimte voor kunst en cultuur. Oude industriële gebouwen - grotendeels Rijksmonument - worden nieuw leven ingeblazen en nieuwe gebouwen worden toegevoegd. Zo zal een drielaagse ondergrondse parkeergarage worden gerealiseerd met daarop een woontoren van 45 meter hoog.

OPDRACHTGEVER MEELHATTAN B.V. HOOFDAANNEMER VAN DER WIEL BOUW B.V. CONSTRUCTIE ADVISEUR PIETERS BOUWTECHNIEK ARCHITECT STUDIO AKKERHUIS MEER INFORMATIE DEMEELFABRIEK.NL Foto | René van den Burg

6 | BNL | December 2018 |

KLIMAATAKKOORD

Tekst | Karl Bijsterveld

KLIMAATAKKOORD | December 2018 | BNL | 7

Foto | Alwin Koops, IMAZZO

XXXXX

STAP VOOR STAP NAAR AARDGASVRIJE XX WIJKEN ONLANGS KREGEN 27 GEMEENTEN IN TOTAAL 120 MILJOEN EURO RIJKSSUBSIDIE OM BESTAANDE WIJKEN ALS ‘PROEFTUINEN’ AARDGASVRIJ TE MAKEN. EEN VAN DE GESELECTEERDE GEMEENTEN IS ASSEN. WETHOUDER SMITH LICHT TOE HOE ZE DE SUBSIDIE COMBINEERT MET EEN BIJZONDER FINANCIERINGSMODEL IN DE WIJK LARIKS. OOK PEILEN WE DE REACTIE BIJ BOUWGROEP DIJKSTRA DRAISMA. WAT BETEKENT GROOTSCHALIG GASLOOS BOUWEN VOOR DE BEDRIJFSVOERING?

Met het programma Aardgasvrije Wijken werkt

bonden lening. Als ze verhuizen nemen de nieuwe

ENERGIELEVERENDE WONINGEN

het kabinet aan het halen van de klimaat­

bewoners de servicekosten over. In het geval van

De kanteling werpt zijn vruchten af bij Dijkstra

doelstellingen van Parijs. Tegelijkertijd kunnen

de VvE Ellen heeft eerst de provincie Drenthe borg

Draisma. In opdracht van woningcorporatie

27 gemeenten met subsidie ervaring opdoen

gestaan voor de financiering.”

Elkien verduurzaamde het 50 woningen in de

om bestaande wijken haalbaar en betaalbaar te

wijk De Wiellenpôlle in Leeuwarden.

verduurzamen. De gemeente Assen ontving

Het Asser Servicekostenmodel is samen

De bestaande woning bleef de basis. Voor de

4 miljoen euro subsidie en is blij met de toeken-

ontwikkeld met adviesbureau Segon en de

bestaande gevel werd een geïsoleerde schil

ning. Ze gaat het inzetten voor het aardgasvrij

provincie Drenthe. De betrokken bouwbedrijven

geplaatst met hierin een kunststof kozijn en

maken van een deel van de wijk Lariks. Het

geven na de verduurzaming garanties af voor de

triple beglazing. Ook kregen de woningen een

betreft 428 koop- en corporatiewoningen,

energieprestaties van de woning voor de hele

nieuw geïsoleerd dak met zonnepanelen, en is

gebouwd in de jaren ‘60. “In hoofdzaak

financierings­periode. Zij zijn verantwoordelijk

het ventilatiesysteem volledig vernieuwd.

rijtjeshuizen maar ook een aantal twee-on-

voor het onderhoud en het management van

Linnemans: “Door alle duurzame maatregelen

der-een-kapwoningen en appartementencom-

de aardgas­vrije flat. Smith: “Goede bewoners-

zijn de woningen zelfs energieleverend

plexen”, vertelt wethouder Gea Smith. “Het zijn

voorlichting is wel belangrijk. Dan kun je dit

­(nul-op-de-meter) gemaakt. De cv-ketel en

huizen die in die jaren massaal en in korte tijd

model zelfs landelijk uitrollen. Het vrijkomen

de gasaansluiting maakten plaats voor een

zijn gebouwd, en niet meer voldoen aan de eisen

van bankkapitaal kan aardgasvrije wijken en de

warmtepomp met warmtebuffers, waardoor de

van deze tijd.”

bouwsector flink stimuleren.”

woningen nu volledig elektrisch zijn.”

ASSER SERVICEKOSTENMODEL

ANDERE BEDRIJFSVOERING

Bewonersparticipatie is volgens Linnemans van

De gemeente Assen deed eerder al ervaring op

Voor die bouwbedrijven biedt het programma

groot belang. Uiteindelijk stemde 100 procent

bij het aardgasvrij maken van de flat Ellen in

Aardgasvrije Wijken hopelijk alvast zicht op een

van de wijkbewoners voor de plannen. Ze krijgen

dezelfde wijk Lariks. Het Asser Servicekosten-

continue en voorspelbaar marktvolume. “Op

begeleiding bij het wonen in een energieneutrale

model speelt hierin een belangrijke rol, en wordt

grote schaal gasloos bouwen heeft namelijk

woning. Hij besluit: “De woningen in dit project

straks - samen met de subsidie - ook toegepast

invloed op de bedrijfsvoering, kwaliteit en prijs”,

zijn gebouwd in de jaren ‘60 en hierdoor uiter-

voor andere koopwoningen in de aardgasvrije

vertelt Folkert Linnemans, innovator bij Bouw-

mate geschikt voor zo’n grootschalige renovatie.

wijk. Het model is ontwikkeld voor Verenigingen

groep Dijkstra Draisma. “Je moet duurzame

Maar er zijn natuurlijk ook woningen uit andere

van Eigenaren. Smith legt uit: “Het geld dat

producten in volume kunnen maken en binnen je

decennia waarbij een geïsoleerde schil niet haal-

woningeigenaren nu maandelijks besparen op

product maatwerk kunnen leveren. De woning-

baar is, omdat ze bijvoorbeeld veel monumentale

de energielasten en de beheer- en onderhouds-

typologie verschilt namelijk per wijk en elke wijk

details bevatten. Gasloos bouwen draait dus

kosten, storten ze als servicekosten in een

heeft een andere infrastructuur of beschikbare

voort­durend om de uitdaging van maatwerk­

gezamenlijke pot van de VvE. Die sluit hiermee

duurzame warmtebron. Op sommige plaatsen

oplossingen, waarmee je wel schaal kunt

een lening af bij de bank, met garantstelling van

is geothermie beschikbaar, een hoge tempera-

maken!”

een nog op te richten waarborgfonds. Met het

tuurbron. Op andere plaatsen worden warmte-

geld wordt de duurzame ­renovatie bekostigd.

pompen gebruikt, een lage temperatuurbron. De

Bijkomend voordeel: het is geen persoonsge-

energietransitie is bovendien kennisintensief en

•

vraagt om forse financiële voorinvesteringen.”

Linnemans trad vijf jaar geleden in dienst bij Dijkstra Draisma om het bedrijf te helpen klaarstomen voor aardgasloos bouwen. “Behalve aannemer van bouwprojecten zijn we vooral naar aanbieder van wooncomfort gegaan.

We hebben flink geïnvesteerd in het productie­ proces, bijvoorbeeld met de aanschaf van een robot voor onze duurzame gevelfabriek. Dit vraagt aanvullend om een ander type personeel, dat we ook hebben aangenomen.”

Folkert Linnemans

Gea Smith in gesprek met projectleider Marco Attema

KLIMAATAKKOORD | December 2018 | BNL | 9

Tekst | Kalr Bijsterveld

HELEN VISSER, BOUWEND NEDERLAND VOOR ONDERNEMERS

VOOR DE ONDERNEMER DIE MET NIEMAND TE VERGELIJKEN IS

"KLIMAATAKKOORD: TE WEINIG AANDACHT VOOR MARKTWERKING"

De onderhandelingen voor het definitieve

en a­ anbieders van verduurzamingsconcepten

echt een markt. Het Klimaatakkoord blijft nu wat

Klimaatakkoord zijn in volle gang. Maar

investeren in verduurzaming.”

hangen in een bestuursakkoord, een uitvoerings-

een akkoord dat daadwerkelijk leidt tot de

programma ontbreekt. Dat geldt evengoed voor

gewenste opschaling is nog niet binnen

VRAAG- EN AANBODZIJDE

handbereik, stelt Helen Visser van Bouwend

Aantrekkelijke financieringsvormen zijn een

het gaat om de verantwoordelijkheid. Zowel aan

Nederland. “Er is te weinig aandacht voor het

belangrijke randvoorwaarde aan de vraagkant.

de vraag- als aanbodzijde is regie nodig om op te

stimuleren van marktwerking. Dat staat groot-

Visser: “Voor particulieren kun je denken aan

kunnen schalen.”

schalige verduurzaming in de weg.”

gebouwgebonden financiering met een lange

een heldere regie. Partijen wijzen naar elkaar als

looptijd en lage rente. Voor corporaties kun je

Visser wijst ten slotte op de te sterke politieke

Afgelopen zomer presenteerde Ed Nijpels - samen

bijvoorbeeld de SDE+ regeling verbreden. Ook

gedrevenheid van het Klimaatakkoord. “De

met de vijf voorzitters van de Sectortafels - het

voor beleggers is aantrekkelijke financiering nood-

politieke ambitie is groot, er moet binnen korte

‘Voorstel voor hoofdlijnen van het Klimaat­

zakelijk, liefst per verduurzamingsopgave. Zij gaan

tijd een akkoord op tafel liggen. De kans bestaat

akkoord’. Doel van het akkoord: in 2030 bijna de

niet een enkel pand verduurzamen.”

dat het dan alsnog wordt weggestemd, door de

helft minder uitstoot van broeikasgassen dan in

Een andere randvoorwaarde aan de vraagkant is

Eerste Kamer of een volgend kabinet. Een energie-

1990. Sinds september wordt geprobeerd om

heldere informatie over onder meer woningkarak-

transitie gaat jaren duren en moet minder politiek

dit voorstel om te zetten in concrete afspraken,

teristieken en energieverbruik. Dit biedt volgens

afhankelijk zijn.”

ook aan de sectortafel Gebouwde Omgeving. Als

Bouwend Nederland kansen voor vraagbundeling

de planning uitkomt start de uitvoering van het

en meer en beter voorspelbaar marktvolume.

Klimaatakkoord volgend jaar.

Visser: “Ook beprijzing en normering spelen een

•

rol. Maak energie goedkoper, en gas duurder. En

Jij weet precies waar het om draait in jouw branche. Daardoor ben je in staat om je te onderscheiden van je concurrenten. Een zakelijke gesprekspartner, die snapt wat je bezighoudt, maakt voor jou het verschil.

Zeker als het erop aan komt. Daarom delen wij onze branchekennis met onze adviseurs. Want wie goed begrijpt wat de impact van een schade is en je zo snel mogelijk weer ‘in business’ krijgt, is onmisbaar.

Maar zover is het zeker nog niet, stelt Helen

normeer helder het energiegebruik van woningen.”

Meer informatie

Visser, programmamanager duurzaamheid bij

De aanbodzijde heeft aantrekkelijke marges,

bouwendnederland.nl/klimaatakkoord

Bouwend Nederland. Om de klimaatdoelen

groeipotentie en voorspelbare risico’s nodig.

te halen is het volgens haar cruciaal dat het

Visser: “Alleen dan investeren marktpartijen tijd en

Klimaat­akkoord grootschalige verduurzaming

geld in bijvoorbeeld logistieke processen om duur-

mogelijk maakt. Visser: “Dit vereist een gezonde

zame componenten grote schaal te produceren.”

verduurzamingsmarkt die vraag en aanbod

VOOR ONDERNEMERS

stimuleert. Daarvoor is er te nog weinig aandacht.

CONCREET UITVOERINGSPROGRAMMA

Aan beide kanten ontbreekt het aan voldoende

Bouwend Nederland ziet de randvoorwaarden

goede economische randvoorwaarden en maat-

en maatregelen graag terug in een concreet

regelen. Alleen dan kunnen vastgoedeigenaren

uitvoerings­programma. Visser: “Dan schep je

Contactpersoon Helen Visser Programmamanager Duurzaamheid h.visser@bouwendnederland.nl

Contactpersoon Edgar van Niekerk Programmamanager Energietransitie e.vanniekerk@bouwendnederland.nl

10 | BNL | December 2018 |

VERKIEZINGEN

Tekst | Jan Willem Kommer

VERKIEZINGEN | December 2018 | BNL | 11

Foto | Jan van den Berg, René van den Burg

Over drie en een halve maand gaan we weer naar de stembus. 20 maart 2019 zijn de Waterschapsverkiezingen én de Provinciale Statenverkiezingen. Bouwend Nederland is er al een jaar druk mee.

Waterschapsverkiezingen en Provinciale Staten-

Samenwerking is broodnodig

verkiezingen mogen verder af staan van de burger

“Met elkaar aan tafel zitten is van wezenlijk

dan landelijke en gemeenteraadsverkiezingen,

belang”, zegt Dennis van der Werff, voorzitter

voor de Bouw en Infra zijn ze wel degelijk zeer

van de regio Randstad Zuid. “Er liggen zulke

belangrijk. De akkoorden kunnen behoorlijk

grote en ingewikkelde opgaven op het gebied van

bepalend zijn voor het werk voor de bedrijfstak.

klimaatadaptatie, woningbouw, energietransitie,

Vandaar dat Bouwend Nederland ook voor deze

infra-onderhoud en dergelijke dat we ze alleen

verkiezingen een campagne is gestart. Via de

maar door goed samenwerken kunnen

regio’s is opgehaald wat leden belangrijke

aanpakken.” De directeur van de Van der

thema’s vinden voor de komende jaren. Onder

Werff groep uit Alphen aan den Rijn heeft alle

meer met een brief zijn die onder de aandacht

vertrouwen dat de aanpak richting de komende

gebracht van de politieke partijen, zodat die

verkiezingen daar bij helpt. Die is erg vergelijkbaar

ze in de verkiezingsprogramma’s

met het traject rondom de landelijke en de

kunnen opnemen. Daarnaast

gemeenteraadsverkiezingen en daar heeft hij

organiseren de regio’s samen

goede ervaringen mee. “Na de gemeenteraads­

met de afdelingen Cobouw

verkiezingen hebben we een bijeenkomst

Café’s. Daar gaat de branche

­georganiseerd op het provinciehuis waar alle

met gedeputeerden, Staten-

nieuwe wethouders voor waren uitgenodigd. We

leden en andere relevante

hebben toen van gedachten gewisseld over wat

meer oplaadpunten. Het zou mooi zijn als de

stakeholders in gesprek

er belangrijk is voor de gemeenten om die zaken

markt, dus ook Bouwend Nederland, wil meed-

over onderwerpen met een

die ze in de verkiezingsprogramma’s hebben

“Ik zou het mooi vinden als Bouwend Nederland

enken over dergelijke ontwikkelingen en nieuwe

regionale insteek. Analyses

beloofd, ook te kunnen waarmaken; en wat

ook aanschuift en meekijkt en meedenkt. Dat is

concepten die daar voor nodig zijn.”

naderhand moeten uitwijzen

Bouwend Nederland daar in kan betekenen.”

veel beter dan dat je als overheid alle plannen

of punten inderdaad hun weg

“Het zou mooi zijn als de markt, dus ook Bouwend Nederland, wil meedenken.”

We moeten dus niet alleen nadenken over die te bouwen woningen, maar ook over de moderne infrastructuur die er bij hoort. E-bikes en elektrische auto’s bijvoorbeeld komen snel opzetten, dat vraagt om andere fietspaden en

gaat zitten bedenken; mijn ervaring is dat de

Zo zijn er nog meer punten die de gedeputeerde

naar coalitieakkoorden en

Verduurzaming breder trekken

markt vaak met heel slimme oplossingen komt

van Gelderland graag samen met de Bouw &

collegeprogramma’s hebben

Het klinkt Josan Meijers als muziek in de oren dat

waar wij als overheden helemaal niet aan hebben

Infra zou aanpakken. “Als Bouwend Nederland

gevonden. Dat geeft richting

bouwers zo veel belang hechten aan samen-

gedacht.”

me uitnodigt, dan kom ik”, zegt ze. “Krijgen jullie

aan de gesprekken die

werken met overheden. Als gedeputeerde van

Bouwend Nederland

de Provincie Gelderland wil ze thema’s uit haar

Bellen of gebeld worden

vervolgens met de

portefeuille ‘gebiedsontwikkeling, ruimte, water,

Nieuwbouw is ook een thema waar de gede-

provincies wil gaan

wonen en cultuur & erfgoed’ namelijk dolgraag

puteerde heel graag samen met Bouwend

hebben. Want de

samen met marktpartijen te lijf gaan. De energie­

Nederland naar kijkt. En dan niet alleen naar het

dialoog is waar het

transitie van bestaande bouw bijvoorbeeld. Die

bouwen van de 80.000 woningen die Gelderland

allemaal voor

bestaat in Gelderland uit 890.000 woningen

nodig heeft, maar naar het complete plaatje dat

een belangrijk

waarvan driekwart van vóór 1990 is en maar

daar volgens de provincie bij hoort. Integraal

deel om

10 procent energielabel A of hoger heeft. “We

ontwikkelen dus. “Denk aan bereikbaarheid. We

draait.

merken dat individuele huiseigenaren moeilijk te

zien in toenemende mate dat je bouwen van

motiveren zijn om investeringen voor die verduur­

woningen en transformaties van leegstaande

zaming te doen. Pak je dat wijkgericht aan en

gebouwen daar niet los van kunt zien.

liever een uitnodiging van ons, dan doen we dat!”

•

maak je het onderdeel van een veel meer omvattend plan door er bijvoorbeeld klimaatadaptieve maatregelen of verbetering van de bereikbaarheid in mee te nemen, dan blijken mensen eerder die stap te willen zetten.” In een aantal pilotwijken

Aanmelden

in Gelderland proberen provincie, gemeenten,

cobouwcafes.nl

woningcorporaties, bewoners en andere belanghebbende partijen deze aanpak al uit.

Meer informatie bouwendnederland.nl/verkiezingen Martijn Verwoerd Adviseur Beleid en Verenigingszaken m.verwoerd@bouwendnederland.nl

12 | BNL | December 2018 |

Tekst | Marije Rispens

DUURZAME INZETBAARHEID

CONGRES

DUURZAME INZETBAARHEID KUN JE LEREN

Krapte op de arbeidsmarkt en doorwerken

“Leervrees en examenvrees zien we regelmatig

in de zaal, vindt Kuijpers. Zij kunnen mede­

tot je 68ste maken het onderwerp duurzame

bij laaggeschoolde ouderen”, zegt Sanders. “Zorg

werkers stimuleren proactief te worden. Positieve

­inzetbaarheid belangrijker dan ooit. Dat bleek

ervoor dat de volgende leerervaring leuk, nuttig

ervaringen helpen om het zelfbeeld, netwerk,

ook uit de enorme belangstelling voor het

en daadwerkelijk zinvol is.” Dat kan door de

opleidingsbeeld en prestatiebewijs te vergroten.

congres ‘Duurzame inzetbaarheid kun je leren’.

leerervaring klein en concreet te maken, zonder

“Sommige mensen hebben een fixed mindset: de

Op 8 november kwamen honderd HR-managers

enge examens. Leren hoeft niet in een klaslokaal,

overtuiging dat een dubbeltje nooit een kwartje

en leidinggevenden samen bij Bouwend

maar kan ook op de werkplek. “Zelfregie is ook

wordt. Anderen hebben een growth mindset: alles

­Nederland om van vijf topsprekers alles te leren

belangrijk”, voegt Sanders toe. “Overleg met een

kan als je je best doet. Managers kunnen mede-

over gezond blijven, plezier houden in je werk,

medewerker wat zijn taken en wat de bedrijfs-

werkers helpen naar een growth mindset door

een leven lang leren en omgaan met stress.

ontwikkelingen zijn. Vraag hem of haar: waarop

niet op prestatie te belonen, maar op inzet. Geef

ben je inzetbaar, waarop minder, wat zou je willen

feedback op het proces, niet op het product.”

Margriet Sitskoorn, hoogleraar klinische neuro­

en kunnen leren? Als iemand zelf heeft bedacht

psychologie in Tilburg: “Welke vaardigheden

welke richting hij op wil, is de kans groter dat het

De centrale boodschap van Marinka Kuijpers

maken je succesvol?” Dat zijn cognitieve en

een positieve leerervaring wordt.”

en Jos Sanders was: geef mensen inzicht in

DUURZAME INZETBAARHEID | December 2018 | BNL | 13

Foto's | René van den Burg

aggregaat van het lichaam. Daardoor ontstaan

plaats van op het eindresultaat en maak herstel

er uiteindelijk klachten als slecht slapen, ziekte

belangrijk. Vraag bijvoorbeeld niet ‘wat heb je dit

Meer informatie

en emotionele reacties. “Het stress-systeem is

weekend gedaan’, maar ‘ben je goed uitgerust dit

bouwendnederland.nl/duurzame-inzetbaarheid

geen all you can eat service”, zegt Hamming.

weekend'." Hamming en Kuijsten wijzen tot slot

“Werkgevers kunnen stress verminderen door een

op het belang van zelfregie om een burn-out te

duidelijke strategie, structuur, een fijne werk-

voorkomen. HR-managers kunnen medewerkers

cultuur en realistische doelstellingen. Verminder

stimuleren de regie te nemen en ze begeleiden bij

prestatiedruk door op het proces te richten in

het maken keuzes over opleiding en ontwikkeling.

•

Fenneken Lamaker Adviseur Duurzame inzetbaarheid f.lamaker@bouwendnederland.nl

de ontwikkelingen in het bedrijf en de rol die

mentale flexibiliteit, het vermogen om impulsen te onderdrukken en het gebruiken van je werk­

BEGELEIDEN

zij daarin kunnen spelen. Begeleid hen met de

geheugen. Deze vaardigheden zijn allemaal aan

Marinka Kuijpers, bijzonder hoogleraar loop-

manier waarop zij die rol kunnen invullen. Zorg

hetzelfde gebied in de hersenen gerelateerd: de

baanontwikkeling en loopbaanbegeleiding in het

voor positieve ervaringen. Daar ligt een rol voor de

prefrontale cortex. Die kun je ontwikkelen door

beroepsonderwijs aan de Open Universiteit, legt

P&O-ers in de bouw en infra.

een ‘EFFECT-programma’. Sitskoorn: “Doe regel-

uit dat mensen hun keuzes maken met twee

matig iets nieuws, slaap acht uren, concentreer

denksystemen. Het eerste denksysteem is snel en

UITRUSTEN

op één taak tegelijk, beweeg dagelijks een uur en

gebaseerd op voorkeuren, ervaringen en intuïtie

Volgens stressexperts Caroline Hamming en

besef dat je vandaag dingen moet doen als je in

en is niet helemaal betrouwbaar. Het tweede

Suzan Kuijsten is stress geen probleem op zich.

de toekomst iets wilt bereiken. En tot slot: neem

systeem werkt langzaam en kost moeite om aan

Het helpt ons om dingen voor elkaar te krijgen,

voor al deze dingen de tijd. Uiteindelijk worden het

te zetten. “Dat is de eerdergenoemde prefrontale

zoals een sprintje naar de bus. Bij stress maakt

gewoontes en worden ze gemakkelijker.”

cortex”, legt Kuijpers uit. “Die helpt bij zelfreflectie

je lichaam hormonen aan, die helpen focussen

en het snappen wat je écht belangrijk vindt. Dit

op een probleem. Daarna worden er weer nieuwe

EEN LEVEN LANG ONTWIKKELEN

deel van de hersenen is pas volledig ontwikkeld

hormonen ingezet om te herstellen. “Herstel is

Jos Sanders, lector Een Leven Lang Ontwikkelen in

als je 25 jaar oud bent. Voor jongeren die van

van cruciaal belang voor de vitaliteit van mede-

Arnhem en Nijmegen, vraagt hoe je bovenstaand

het vmbo of mbo komen is het moeilijk om die

werkers. Het grootste herstel vindt plaats in je

verhaal nu in de bouwkeet krijgt. “Hoe motiveer

prefrontale cortex zelf aan te spreken. Daar

slaap, maar je moet ook overdag op gezette tijden

je medewerkers om nieuwe vaardigheden te

moeten ze in begeleid worden.”

goed uitrusten”, zegt Kuijsten.

leren? Niet iedereen heeft goede ervaringen met onderwijs op school.” Aan werkgevers de taak

BELOON INZET

MAAK HERSTEL BELANGRIJK

daar positieve leerervaringen tegenover te zetten.

Hier ligt een uitdaging voor de HR-managers

Wie te weinig herstelt, gebruikt het nood­

"Doe regelmatig iets nieuws en besef dat je vandaag dingen moet doen als je in de toekomst iets wilt bereiken."

"Als iemand zelf heeft bedacht welke richting hij op wil, is de kans groter dat het een positieve leerervaring wordt."

"Positieve ervaringen helpen om het zelfbeeld, netwerk, opleidingsbeeld en prestatiebewijs te vergroten."

"Stress isgeen probleem op zich.

Het helpt ons om dingen voor elkaar te krijgen."

"Bij stress maakt je lichaam hormonen aan, die helpen focussen op een probleem."

Margriet Sitskoorn

Jos Sanders

Marinka Kuijpers

Suzan Kuijsten

Caroline Hamming

14 | BNL | December 2018 |

Tekst | Jan Willem Kommer

INSTROOM

INSTROOM | December 2018 | BNL | 15

Foto's | René van den Burg

EIB-RAPPORT

MEER INSTROOM, MAAR ER IS NOG MEER NODIG Check future your

Gerichte aanpak

Groot bereik

Bouwend Nederland lanceerde ‘Je gaat het maken’

Het is allemaal niet zonder resultaat gebleven,

in 2017. De instroomcampagne is voor een deel

constateert Koster. En niet alleen aan de hand

gericht op jongeren in de leeftijd van 14 tot 19 jaar,

van de groeicijfers in het EIB-rapport; ook eigen

om de bouw- en infra-opleidingen weer gevuld

onderzoekscijfers wijzen het uit. “Maandelijks

te krijgen. Het draait echter ook om de ouders,

hebben we 3.000 nieuwe bezoekers op de

decanen en vrienden van die jongeren; die spelen

website. Dat is voor een deel te danken aan de

immers een belangrijke rol bij de opleidingskeuze.

social-mediacampagne, die heeft 14.000 door­

5 jaar nog altijd 53.000 nieuwe mensen nodig

Daarnaast wordt ook op zij-instromers gemikt,

kliks opgeleverd.” Social media zoals Facebook,

hebben.”

omdat de sector daar op korte termijn het meest

YouTube en Spotify zijn vooral gericht op jongeren.

Voor bijna twee derde gaat dat om vervanging

aan heeft. Om die doelgroepen voor de sector te

Onder meer met de videoreeks Bouw Wow! over

van natuurlijke uitstroom, ruim een derde is nodig

winnen, wil de campagne de zichtbaarheid van de

innovaties zoals de 3D betonprinter. Die geeft

om aan de extra arbeidsvraag door bijvoorbeeld

sector vergroten en een positief imago neerzetten.

ook een goed beeld van de veelzijdigheid van de

de energietransitie en de woningbehoefte te

De innovatieve kant van de sector wordt onder de

bouw én hij helpt het imago bij te stellen. Met

voldoen.” Veel van die extra instroom is nodig in

Natuurlijk is Kathelijne Koster blij met de positieve

aandacht gebracht en de veelzijdigheid getoond.

4,4 miljoen vertoningen doen de video’s, de vlogs

2019 en 2020, en dan zijn de leerlingen nog niet

instroomcijfers die het Economisch Instituut voor

Verrassen, inspireren en prikkelen is het doel.

en andere filmpjes het goed. En ze hebben effect

klaar. Het zal dan voor een groot deel neerkomen

de Bouwnijverheid in het rapport ‘Trends op de

En vooral mensen naar de website ‘Je gaat het

want uit imagometingen blijkt dat de sector op

op de zij-instroom. Vandaar dat de campagne zich

Arbeidsmarkt 2018-2023’ presenteerde. Ze is

maken’ trekken. “Want die website is een soort

alle fronten positiever wordt bekeken.”

het komende jaar vooral op die doelgroep gaat

immers programmamanager instroom. Maar

kompas”, legt de programmamanager uit. “Hij wijst

ze is ook realist. “Die groei is niet alleen maar te

jongeren de weg naar opleidingen en opleidings-

Van de bank naar de bouw

danken aan de instroomcampagne ‘Je gaat het

bedrijven. Ook de zij-instromers worden er op

Om de zij-instromers en beïnvloeders te bereiken

een bouwverleden of een andere technische

maken’; het is een combinatie van factoren. De

het spoor r­ ichting opleidingsbedrijven gezet én ze

zijn ook de meer traditionele kanalen als kranten

achtergrond”, zegt Koster. “De komende jaren

sector Bouw & Infra is weer interessant geworden

worden naar de site ‘Kom in de bouw’ geleid waar

en radio ingezet. En, heel verrassend, de Libelle

voor mensen. Er is veel werk in, de doorgroei-

­vacatures te vinden zijn.”

Zomerweek. “Daar komen 86.000 vrouwen naar

Het aantal mensen dat in de bouw werkt is in 2018 gegroeid, net als het aantal leerlingen dat techniekopleidingen is gaan volgen. Deze uitkomsten van recent EIB-onderzoek geven absoluut reden tot vreugde. Maar op de lauweren rusten is er nog lang niet bij; er is nog zó veel te doen.

mogelijkheden zijn er goed. Dat zijn natuurlijk wel zaken die we met de campagne onder de aandacht brengen en benadrukken; dat de Bouw & Infra jongeren een goed toekomstperspectief biedt. En dat het dus slim is om voor een bouwopleiding te kiezen.”

“Maandelijks hebben we 3.000 nieuwe bezoekers op de website ‘Je gaat het maken’.”

“Uit imagometingen blijkt dat de sector op alle fronten positiever wordt bekeken.”

Jouw carrière in de bouw en infra: jegaathetmaken.nl

Het EIB-rapport laat zien dat we in de komende

richten, onder meer met een speciaal tv-format.

“Het gaat overigens niet alleen om mensen met

TV

worden er bijvoorbeeld in het bankwezen flink wat banen geschrapt. We draaien nu een pilot

toe waarvan de helft thuiswonende kinderen heeft

Vanaf eind april 2019

om te kijken hoe we juist deze groep kunnen

die voor een opleidingskeuze staan”, legt Koster uit.

is op RTL4 het televisie­

omscholen tot bijvoorbeeld calculators. Want ook

programma 'Je gaat het

die mensen en hun vaardigheden kunnen we goed

maken' te zien.

gebruiken in onze bedrijfstak!”

“En veel van die tienduizenden dames hebben ook

BNL-a

dv-JG

HM-w

t3-1710

30.indd

1

Mogel ijk gem aakt do or

partners die wellicht werk zoeken of geïnteresseerd zijn in een carrière-switch. Die zij-instromers zijn enorm belangrijk voor de sector.

‘Trends op de bouwarbeidsmarkt 2018-2023’ Highlights uit het rapport

30/10

/17 11 :42

4%

2x

2/3

De instroomcampagne loopt nog tot eind 2019 maar wellicht komt er een vervolg. De krapte op

zo hard groeide in 2017 het aantal

van de instroom bestaat uit

de arbeidsmarkt is dan immers nog niet voorbij,

in 2018.

werknemers in uitvoerende bouw

zij-instroom vanuit andere

laat het EIB weten.

Het gemiddelde voor

als het aantal werknemers in de

bedrijfstakken, waaronder een

de Nederlandse economie

totale bouw.

flink deel terugkerend

was 2%.

bouwpersoneel.

vooral uit opleidingen (35.000),

technische opleidingen was in 2017

bouw nodig In 2018-2023 om de

andere bedrijfstakken (11.950) en

weer net zo hoog als in 2007.

Het aantal mbo-studenten in

natuurlijke uitstroom te vervangen

het buitenland (5.300).

bouwopleidingen groeit van

en (vooral in 2019 en 2020)

Het aanbod van gediplomeerden

bijna 26.000 in 2017 naar

19.000 extra arbeidskrachten.

groeit pas vanaf 2021.

ruim 35.000 in 2023.

Campagnesite jegaathetmaken.nl Het rapport is te downloaden via:

mensen heeft de uitvoerende

Het aandeel mbo-studenten in

Campagne

groei werkgelegenheid bouw

26.000 > 35.000

2017=2007

•

34.000

Aanbod

bouwendnederland.nl/arbeidsmarkttrends

Meer informatie bouwendnederland.nl/instroom Kathelijne Koster Programmamanager Instroom k.koster@bouwendnederland.nl

Tekst | Eva van Beveren

VEILIGHEID | December 2018 | BNL | 17

Foto | Alwin Koops

BEWUST VEILIG, IEDERE DAG

“HET IS TOCH EEN STUKJE HERKENBAARHEID EN DAT BLIJFT HANGEN.” In oktober dit jaar is Bouwend Nederland

gebeuren en we komen dan ook gezamenlijk tot

ik het onderwerp veiligheid ook weer dichter bij de

gestart met de campagne ‘Bewust Veilig, Iedere

een antwoord.” Dit overleg combineert Feenstra

mensen te brengen.” Het stappenplan benoemt de

Dag’. Deze campagne, die deel uitmaakt van

met de maandelijkse toolboxmeetings, die zowel

stappen die moeten worden genomen om binnen

het meerjarenprogramma Veiligheid, borduurt

door de uitvoerder als door hemzelf worden

een bedrijf tot een nieuwe veiligheidscultuur te

voort op de jaarlijkse Bewust Veilig-dag, die

gegeven.

komen en is, zoals veel campagnemiddelen, te

afgelopen maart voor de tweede keer werd georganiseerd. De ambitie: het bewustzijn rond veiligheid in de sector vergroten, geen dodelijke

Herkenbaarheid

downloaden via de website. Daarnaast zijn ook video’s van praktijkvoorbeelden via het platform

Naast het dagelijks bespreekbaar maken van

te vinden. “Filmpjes maken vaak veel indruk,

ongevallen meer en het liefst helemaal geen

veiligheid, probeert Feenstra zich zoveel mogelijk

dus zijn deze prima in te zetten bij bijvoorbeeld

ongevallen.

te laten zien op de werkvloer. Zo loopt hij vaak

toolboxmeetings”, aldus Feenstra.

een ronde over de bouwplaats. En wanneer hij

•

Wibo Feenstra is iedere dag bewust met veiligheid

mogelijk onveilig gedrag signaleert, spreekt hij de

bezig. Als veiligheidskundige en KAM-coördinator

persoon in kwestie daarop aan. De rechtstreekse

Campagnesite

bij Jorritsma Bouw uit Bolsward is het zijn taak

benadering werkt vaak het beste, benadrukt

Ga naar www.bewustveiligiederedag.nl en

om veiligheid een dagelijks gespreksonderwerp te

Feenstra. “Ter ondersteuning heb ik ook - via

start uw eigen veiligheidscampagne.

laten zijn op en rond de bouwplaats. “In de afge-

de ‘tools’ op de speciale campagnewebsite - de

Bestel nu gratis de campagneposters onder ‘tools’

lopen jaren hebben we hard gewerkt om veiligheid

posters van ‘Bewust Veilig, Iedere Dag’ besteld en

bewustveiligiederedag.nl/tools

op de bouwplaats naar een nog hoger niveau

opgehangen op al onze bouwlocaties.” Door de

Bekijk ook de andere campagnemiddelen,

te tillen. Door onder andere praktijkvoorbeelden

stoere uitstraling, echte vaklieden en confronte-

toolboxen en inspiratievideo’s.

te bespreken, willen we onze mensen nog meer

rende tekst dragen de posters volgens Feenstra

bewust maken van hun eigen veiligheid en die van

zeker bij aan de bewustwording om veilig(er) te

anderen”, vertelt Feenstra. “En dit blijkt te werken.

werken. “Het is toch een stukje herkenbaarheid

BNL Academy

Gezamenlijk bespreken we hoe iets heeft kunnen

voor onze eigen vakmensen en die van externe

BNL Academy biedt diverse trainingen op het

partijen. En dat blijft hangen.”

gebied van veiligheid. Kijk voor meer informatie op

Veiligheidscultuur

bouwendnederland.nl/trainingen-veiligheid

Naast de posters biedt het platform bewustveiligiederedag.nl diverse hulpmiddelen om veiligheid

Meer informatie

binnen het bedrijf op de kaart te zetten, zoals

bouwendnederland.nl/veilig-werken

bijvoorbeeld het ‘Stappenplan Bewustwording’.

Feenstra: “Maandelijks bespreken we intern alle meldingen over onveilige situaties di zijn binnengekomen. Daar heb ik het stappenplan sinds kort aan toegevoegd. Op die manier probeer

Kristine de Wilde Campagnemanager Veiligheid k.dewilde@bouwendnederland.nl

18 | BNL | December 2018 |

RUBRIEK

RUBRIEK | December 2018 | BNL | 19

Tekst | Hans Smit

DISCUSSIES OVER ARBEIDSMARKT 2019 TAAIE KOST

SOCIALE VERNIEUWING OKÉ, MAAR ONDERNEMERSCHAP STAAT BOVENAAN

“Door het ontbreken van een sociaal akkoord

Dit brengt voor de bouw echter met zich mee dat

LOONDOORBETALING BIJ ZIEKTE

ligt het krachtenveld van de arbeidsmarkt open.

de sector niet langer zijn eigen WW-premies kan

Het thema ‘loondoorbetaling bij ziekte’ is een

Dat biedt Bouwend Nederland en werkgevers-

bepalen. Hulsmans snapt de gedachte achter een

onderwerp waarvan Hulsmans weet dat het erg

organisaties ook kansen om direct te lobbyen op

landelijke regeling, maar: “een ongewenst effect is

speelt bij een groot deel van de achterban van

dossiers als ontslag, loondoorbetaling bij ziekte,

dat het positieve vermogen van het sectorfonds

Bouwend Nederland. Zoals bekend is een werk-

pensioen of flexwerk.”

naar de grote, algemene werkloosheidspot vloeit.

gever nu verplicht een langdurig zieke werknemer

Het voelt verkeerd dat fondsen die in het verleden

twee jaar lang door te betalen en actief te werken

NIET ECHT BLIJ MET WAB

een zorgvuldig premiebeleid hebben gevoerd,

aan re-integratie. Vooral kleinere mkb-onder­

Hulsmans heeft moeite met veel van de maat-

worden gestraft, terwijl minder presterende

nemingen zuchten onder deze financiële

regelen uit het wetsvoorstel Wet Arbeidsmarkt

fondsen eigenlijk worden beloond. Daar zijn wij

­verplichtingen óf hebben grote moeite zich tegen

Balans (WAB), zoals die in de Miljoenennota

dus niet blij mee.”

deze kosten te verzekeren.

wordt beschreven. Met de WAB probeert het kabinet de verhouding tussen vast en flexibel

PENSIOENFONDS BESCHERMEN

COMPROMIS ONTZORGT ONDERNEMERS

personeel beter in balans te krijgen. Zo wordt

De modernisering van het pensioenstelsel blijkt

Het kabinet heeft in het regeerakkoord beloofd

er een premiedifferentiatie van de WW geïntro-

bijzonder weerbarstige materie. Hulsmans: “Ons

met verlichtende maatregelen te zullen komen.

duceerd waarvoor de overheid de premies

pensioenfonds heeft een uitstekende dekkings-

In de Miljoenennota wordt er geld gereserveerd

centraal vaststelt. Daardoor wordt

graad en wij hebben de uitkering uit het fonds

voor nieuw beleid, waarvan alleen voornemens

flexwerk generiek duurder

als een van de weinige grote pensioenfondsen

naar buiten zijn gekomen. Hulsmans: “Het is voor

ten opzichte van

iets kunnen verhogen. Die positie maakt dat

werkgevers – en zeker het mkb-smaldeel – van

vast werk.

wij kritisch kijken naar de uitkomsten van het

belang dat de loondoorbetaling onder aan de

nationale pensioenoverleg. Er zal ook voor ons

streep eenvoudiger, efficiënter én goedkoper

een positief element in het uiteindelijke pensioen­

gaat worden. Er lijkt een compromis in de maak

akkoord moeten zitten, maar zo’n akkoord lijkt

waarin ondernemers meer dan nu ontzorgd gaan

nog ver weg.”

worden, er een grotere verantwoordelijkheid bij de werknemer wordt neergelegd en werkgevers ook

ZZP’ER BEOORDELEN

financieel gecompenseerd gaan worden.”

OP ONDERNEMERSCHAP Ook de thematiek rondom zzp is zo’n

GEEN PRINCIPIËLE DISCUSSIE

dossier waar Hulsmans mee bezig is. “In de

In de beleidsvoornemens spelen verzekeraars

bouw is de verhouding werknemer - zzp’er

een centrale en coördinerende rol. Dit duidt erop

bijna 1:1. Daar zit ook wel een zekere

dat een gedeelte van de werkgeversverplichting

disbalans in, maar de inzet van zzp’ers

op een andere manier gefinancierd gaat worden.

onaantrekkelijk maken vinden wij geen oplos-

Hulsmans reageert met een slag om de arm

sing. Zij vervullen een belangrijke flex-functie

omdat bij het ter perse gaan van dit magazine

in onze sector. Wij denken dat je een zzp’er moet

nog niet alles bekend was, maar: “Ik vind het een

beoordelen op zijn professionaliteit en onder­

gemiste kans dat er weer een polderoplossing

nemerschap. Dan kunnen discussies over gezag

lijkt te gaan komen. Wij willen de fundamentele

en aansturing en ook de controles daarop door de

discussie voeren over de ontslagbescherming

Belastingdienst verdwijnen. Maak dus wetgeving

van twee jaar in geval van ziekte. Zolang die

die alle partijen op voorhand maximale helderheid

­bescherming namelijk in stand blijft, is de werk-

en zekerheid geeft. Die oude VAR-systematiek

nemer nog altijd in dienst van de ondernemer en

was in de kern zo gek nog niet, maar daar bleek

blijft de werkgever formele verantwoordelijkheden

uiteindelijk toch te weinig controle en handhaving

en aansprakelijkheden behouden.”

te zijn op schijnzelfstandigheid.”

Bouwend Nederland blijft kritisch op de uitkomst van het overleg met de minister en zal toetsen of

De arbeidsmarkt is volop in beweging, zo blijkt uit de Miljoenennota van het kabinet.

dat echt gaat leiden tot verlichting bij de werk­ gevers.

•

Werkgevers en overheid willen modernisering van wet- en regelgeving, maar de vakbonden lijken slechts naar behoud van verworven rechten te streven. Taaie kost, kortom. Jørgen Hulsmans, adviseur Beleid & Vereniging van BNL, praat ons bij.

Meer informatie bouwendnederland.nl/zzp-wet Jørgen Hulsmans Adviseur Beleid en Verenigingszaken j.hulsmans@bouwendnederland.nl

20 | BNL | December 2018 |

Tekst | Eva van Beveren

INNOVATIE

Foto | René van den Burg

RUBRIEK | December 2018 | BNL | 21

KOERSBEPALER TEGEN KLIMAATVERANDERING

ROELOFS KOMPAS CIRCU

ER IV OD

IT

BI

ITE

OMIE

BIL

SIT

E CO N

EIT

LAIRE

MO

"Wij willen het huidige systeem openbreken, zodat je op een gestructureerde manier inzicht krijgt in waar je staat, wat je ambitie is en wat je daarvoor moet doen"

SMART TECHNOLOGY EN

ER GI

SLIM W

E

ERKEN

EN

LER

EN

LEV

G LAN

De Roelofs Groep heeft de ambitie uitgesproken om als bedrijf in 2030 klimaatneutraal te zijn.

Een behoorlijk ambitieus jaartal wanneer wordt gekeken naar de 2050 die vanuit de overheid wordt gecommuniceerd. “Wij hebben voor 2030 gekozen omdat we onszelf willen prikkelen om verder te komen en om innovatie te stimuleren”, legt Marcel Grit, commercieel directeur bij Roelofs Groep uit.

Om die ambitie waar te maken is het Roelofs Kompas ontwikkeld.

Met het Kompas is door Roelofs een richtlijn

Systeemdenken

Circulaire aanbesteding

ontwikkeld aan de hand van zeven pijlers;

In alle plannen waar in de aanbesteding door de

Bij een aanbesteding vanuit de gemeente

biodiversiteit, smart technology, energie, slim

opdrachtgever om meerwaarde wordt gevraagd,

Apeldoorn, die honderd procent om kwaliteit

werken, levenlang leren, mobiliteit en circulaire

zet Roelofs het Kompas is. “Daarmee creëer

ging, heeft Roelofs met succes het Kompas

economie. En vanuit dit Kompas kwam weer

je gemakkelijk meerwaarde op het gebied van

ingezet. Grit: “Met behulp van ons Kompas

een andere innovatie voort; een duurzaamheids-

bijvoorbeeld CO2-reductie, circulariteit of bio­­

hebben we per pijler gekeken hoe villawijk

diversiteit, de pijlers uit het Kompas”, benadrukt

De Parken circulair kon worden aangepakt. Door

inzicht kan krijgen in hoe je de openbare ruimte

Grit, die geen enkel vergelijkbaar bedrijf kent, die

alle inzichten met elkaar te verbinden, ontstond

klimaatneutraal kan krijgen. “Aan de hand van

dit ook zo toepast.

één krachtig instrument en daarmee wonnen

de zeven pijlers uit het Kompas, kan met behulp

“Vergelijkbaar denken over circulariteit en duur-

we de aanbesteding.” Uiteraard was Grit blij met

van een checklist worden bepaald waar je als

zaamheid is er natuurlijk ook bij andere bouw- en

deze uitslag maar een mooie bijvangst was voor

organisatie staat ten opzichte van het doel dat

infrabedrijven, maar wij willen juist het huidige

hem ook zeker, dat dit als voorbeeld kan dienen

je wil bereiken”, legt Grit uit. “Het is in eerste

systeem openbreken, zodat je op een gestruc-

hoe een gemeente een aanbesteding ook zou

instantie een procesinnovatie waarmee we een

tureerde manier inzicht krijgt in waar je staat,

kunnen aanvliegen, dus door prijs geen hoofdrol

systeem proberen te doorbreken en forceren om

wat je ambitie is en wat je daarvoor moet doen.

te laten spelen.

anders te denken. Hieruit volgt vervolgens, per

Het Kompas biedt daar handvaten voor zodat je

pijler, wel degelijk een toepassing van product­

met één team vanuit initiatief en advies snel kan

innovatie. En dat is ook juist de kracht.”

overgaan naar de realisatie van een project.”

scan waarmee je samen met de opdrachtgever

www.roelofskompas.nl

"... procesinnovatie waarmee we een systeem proberen te doorbreken en forceren om anders te denken"

22 | BNL | December 2018 |

Tekst | Petrick de Koning

ONDERZOEK

MOBILITEIT VAN DE TOEKOMST

SAMEN NEDERLAND IN BEWEGING HOUDEN!

Foto | Freesmij

Scenario’s

Op basis van de scenario’s en alle inzichten

Aan de hand van de huidige trends voor mobi-

in de mobiliteit van de toekomst kunnen we

Meer informatie

liteit, wonen en werken is in de gesprekken

potentiële knelpunten zo vroeg mogelijk in kaart

Download het onderzoek op

nagedacht over de mogelijke toekomstbeelden

brengen. Om vervolgens een passende oplossing

bouwendnederland.nl/mobiliteit

voor 2030. Hierbij is rekening gehouden met een

te bedenken. Onze leden kunnen in principe alles

aantal zekerheden, zoals bevolkingsgroei en de

bouwen, maar we denken nog liever in een zo

noodzaak om minder CO2 uit te stoten. Frissen:

vroeg mogelijk stadium mee met onze potentiële

“Het resultaat is de ‘Verkenning mobiliteit 2030’

opdrachtgevers. Op de manier komen we samen

met vier scenario’s of mobiliteitsbeelden voor de

tot de beste oplossingen. En houden we Neder-

P22-BNL - Verkenning mobiliteit 2030 - complete versie 34.pdf

1

02/12/2018

14:14

zegt Frissen. “De problemen aan de Merwede-

onderhoud van wegen, fietspaden en het spoor.

veert iedereen een deelauto? Start de werkdag

brug van een paar jaar geleden onderstrepen

Natuurlijk blijft het zaak om de huidige infra-

zodra je een autonome auto instapt? Of is het

het belang van tijdig onderhoud. Als dat niet

structuur te optimaliseren en te onderhouden.

verschil extremer en vliegt een drone mensen

gebeurt, liggen spoedreparaties op de loer. Door

Tegelijkertijd zijn er momenteel heel veel techno-

snel naar hun werkplek? Hoe mobiliteit er in

de strategische ligging en de rol voor de doorvoer

logische en maatschappelijke ontwikkelingen die

de toekomst uitziet, is nog niet duidelijk. Om

vanuit Rotterdam, was dit voor de Merwedebrug

mobiliteit in brede zin beïnvloeden en daarmee

de doorstroom te optimaliseren, is het wel

een flinke uitdaging, die op momenten veel

ook de infrastructuur van de toekomst. Daarom

verstandig om nu alvast goed na te denken over

vertraging veroorzaakte.”

is mobiliteit een belangrijk onderwerp voor onze

land samen in beweging.”

nabije toekomst. De scenario’s variëren van ‘de P22-BNL - Verkenning mobiliteit 2030 - complete versie 50.pdf

Hoe reizen we in 2030 naar ons werk? Reser-

ONDERZOEK | December 2018 | BNL | 23

Infographics | De Argumentenfabriek

1

02/12/2018

14:11

Mobiliteitsbeelden 2030

Anne-Marie Frissen Adviseur Mobiliteit am.frissen@bouwendnederland.nl

•

Hoe bewegen gezinsleden zich gedurende de dag als Voorrangsreizigers?

Middag

Hoe bewegen gezinsleden zich gedurende de dag als Voorrangsreizigers?

Avond

Ochtend

visie over Nederland in het jaar 2030. Eind 2019

de infrastructuur die we straks nodig hebben.

Overlast beperken

willen we deze visie presenteren zodat onze

Het fileprobleem haalt de laatste tijd weer

Om een piek in het onderhoud en vervanging,

sector zich goed kan voorbereiden.”

regelmatig de voorpagina’s. In de donkere en

en dus overlast op de wegen, te voorkomen

natte maanden oktober en november zijn weer

is het logisch om een goede inventarisatie en

In gesprek

heel wat records gebroken. “Het is overduide-

planning te maken. Frissen: “De overheid heeft

Om tot deze zorgvuldige en breed gedragen

lijk dat de huidige situatie kwetsbaar is”, zegt

de komende jaren diverse infraprojecten op de

scenario’s te komen is Bouwend Nederland in

­Anne-Marie Frissen, belangenbehartiger en

planning staan. Het onderhoud van bestaande

gesprek gegaan met een brede groep stakehol-

beleidsadviseur infrastructuur bij Bouwend

objecten komt hier bovenop. Het is in onze ogen

ders. Deze varieerden van leden van Bouwend

onafhankelijke reiziger’ die een eigen auto houdt

Nederland. “De combinatie van het ingaan

cruciaal om de onderhoudsstatus goed in kaart

Nederland, Rijkswaterstaat, CROW, Transport

voor eigen gebruik tot de flexreiziger die kiest

van de wintertijd en regen in de spits leidt tot

te brengen. Dan is de opgave waarvoor we staan

en Logistiek Nederland en de Hogeschool van

voor Mobiliteit-as-a-Service. En alleen betaalt

enorme opstoppingen. Het wegennetwerk is

duidelijk. In het verlengde daarvan kunnen we

Amsterdam tot het GVB, Pon en de Rabobank.

voor gebruik.”

zwaar belast, ondanks dat er de laatste jaren

samen zorgen om zo efficiënt mogelijk vooruit

“Om beter inzicht te krijgen in de ontwikkelingen

hard gewerkt is om knelpunten op te lossen.”

te plannen en overlast zoveel mogelijk te

en verwachtingen zijn we onder begeleiding van

Mobiel blijven

beperken.”

de Argumentenfabriek het gesprek aangegaan

Hoewel ook Bouwend Nederland geen glazen

Vader Kinderen Moeder Bezorger

met een brede groep betrokkenen. Hun ideeën

bol heeft, bieden de scenario’s wel handvatten

Een ander aandachtspunt is het onderhoud van

Goed voorbereiden

en inzichten zijn de basis voor een gefundeerde

en bouwstenen om de brede discussie over de

de bestaande kunstwerken, zoals bruggen en

Hoewel doorstroom van het verkeer op dit

verkenning.”

toekomst van mobiliteit en de bijbehorende infra-

viaducten. Een groot deel van deze kunstwerken

moment belangrijk is, kijkt Bouwend Nederland

structuur aan te gaan. “Wij kunnen onze visie nu

is in de jaren ’60 en ’70 gebouwd en vraagt

ook al naar de toekomst van mobiliteit. Frissen:

verder vormgeven en daarover de gesprekken

groot onderhoud of zelfs vervanging. “We willen

“De leden van Bouwend Nederland faciliteren

met onze leden en andere stakeholders aangaan.

een betrouwbaar en veilig wegennetwerk”,

mobiliteit in Nederland door de bouw en het

Groot onderhoud

Elektrisch Zelfrijdend Delen

Auto Lightrail Bus

Trein Bezorgbus Fiets

24 | BNL | December 2018 | CONSTRUCTIEVE VEILIGHEID

Tekst | Marije Rispens

CONSTRUCTIEVE VEILIGHEID | December 2018 | BNL | 25

Foto | René van den Burg

WERKCONFERENTIE ‘CONSTRUCTIEVE VEILIGHEID VAN GEBOUWEN VERDIENT MEER’

"DE VRIJBLIJVENDHEID MOET ERAF; LEEF GEWOON DE CODES EN REGELS NA!"

Dagvoorzitter

"...het schaamrood stond me

"De vrijblijvend­heid moet af

"Meer zekerheid bij toepassen

"Zonder wettelijke verplichting

"Opdrachtgever meenemen om

"Niet op de politiek wachten en nu

"Zie veiligheid niet als een

op de kaken."

van alle vormen van veiligheid."

innovaties in projecten."

krijgen we dit niet voor elkaar."

construc­tieve veiligheid te waarborgen."

onze verantwoordelijkheid nemen."

kosten­post, maar als een besparing."

Maxime Verhagen

Koene Talsma

Arthur de Backker

Jan Vambersky

Roger Mol

Carla Moonen

Paul Rijpstra

Alfons van Marrewijk

Het lerend vermogen van de bouwsector moet omhoog.

NAAR NUL DODELIJKE ONGEVALLEN

Gedurende het project blijken vaak toch weer individuele

gesprek blijven. Zij moeten de opdrachtgever meenemen in

Dat concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid na de

De Governance Code is in 2012 in het leven geroepen met als

belangen en financiën doorslaggevend. Een onafhankelijke

wat er gedaan moet worden om de constructieve veiligheid

instorting van de parkeergarage in Eindhoven.

hoofddoel om veiligheidsrisico’s in de hele bouwketen terug

toetser, die zich primair met de kwaliteit en gemeenschappe-

te waarborgen en wat de taak en verantwoordelijkheid van

VNconstructeurs, Koninklijke NLingenieurs en Bouwend

te dringen. Koene Talsma, voorzitter van deze kerngroep: “We

lijke belangen van de constructieve veiligheid bezighoudt, kan

de opdrachtgever daarbij zijn. De deelnemers menen dat dit

Nederland organiseerden de werkconferentie ‘Constructieve

scherpen onze ambities aan naar nul dodelijke of ernstige

dit doorbreken.

alleen gaat gebeuren als zaken verplicht worden gesteld zoals

veiligheid van gebouwen verdient meer’ om samen concrete

ongevallen. Veiligheid moet net zo belangrijk zijn als planning

stappen te zetten die onveilige situaties in de toekomst

en budget. De Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

VERPLICHTEN

moeten voorkomen. Bijna honderd afgevaardigden uit de

stelt ons een simpele vraag: er zijn al veel codes en regels,

De meeste deelnemers van de workshop Kwaliteitsborging,

OPEN CULTUUR

hele bouwsector kwamen hiervoor in november bijeen in

waarom leven jullie die niet gewoon na?” Uit een enquête

toetsing en toezicht, waren vóór het verplichtstellen van een

Carla Moonen, voorzitter van Koninklijke NLingenieurs en

het auditorium van Bouwend Nederland onder leiding van

onder bouwers blijkt dat veiligheid niet stoer wordt gevonden.

hoofdconstructeur en externe controle. “Voor beide oplos-

Paul Rijpstra, voorzitter van VNconstructeurs sluiten de

dagvoorzitter Alfons van Marrewijk, hoogleraar bedrijfs­

Daarnaast bestaat er een reputatieprobleem, omdat alleen

singen hebben we de minister nodig”, zegt Jan Vambersky,

conferentie samen af. “Als keten moeten we gezamenlijk in

antropologie aan de Vrije Universiteit.

slecht nieuws de kranten haalt. Tot slot bestaan er ondui-

emeritus hoogleraar aan de TU Delft. Zonder wettelijke

gesprek met de minister. Tegelijkertijd moeten we niet op de

delijke standaarden in deelsectoren. “Volgens mij moet de

verplichting krijgen we dit niet voor elkaar.” Een andere thema

politiek wachten en nu onze verantwoordelijkheid nemen. Zie

De Onderzoeksraad sprak zich in haar onderzoeksrapport uit

vrijblijvendheid af van alle vormen van veiligheid”, vervolgt

uit deze workshop is kwaliteit leidend laten zijn, in plaats van

veiligheid niet als een kostenpost, maar als een besparing.

tegen de gebrekkige coördinatie van werkzaamheden, diffuse

Talsma.

de prijs. Veiligheid kost geld en moet daarom veel belangrijker

Daarnaast moeten we werken aan een open leercultuur. Een

worden in aanbestedingen.

aannemer of bouwpartij moet veiligheid bespreekbaar durven

verdeling van verantwoordelijkheden, onvoldoende veilig-

bijvoorbeeld het aanstellen van een hoofdconstructeur.”

de bouw. “Ik heb dat rapport als niet mals ervaren”, zegt

MEER ZEKERHEID BIJ TOEPASSEN INNOVATIES IN PROJECTEN

Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland

Arthur de Backker van Heijmans leidde de workshop

Roger Mol van het Rijksvastgoedbedrijf leidde de work-

bij de inleiding van de werkconferentie. “Sterker nog, het

Onderzoek en normalisatie voor innovatie. “Bij innovaties

shop Taken en verantwoordelijkheden in. “Het sentiment in

ACTIEAGENDA

schaamrood stond me op de kaken. De aanbevelingen van de

is het project nog te vaak de proeftuin; een innovatie is nog

de workshop is dat van de opdrachtgever veel regie in de

De uitkomsten van de workshops worden gebundeld in een

Onderzoeksraad aan de sector waren precies dezelfde als in

niet volledig onderzocht, terwijl het al wel toegepast wordt.

totale keten op die taken en verantwoordelijkheden wordt

actieagenda. VNconstructeurs, Koninklijke NLingenieurs en

2012. Hebben we in die zes jaar niks geleerd? Wat gaan we

Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, maar we houden

verwacht. Dat kan echter in de praktijk vaak niet. Daarom

Bouwend Nederland gaan de punten uit deze actieagenda

nu daadwerkelijk doen om de veiligheid te verbeteren?”

nog onvoldoende rekening met extra budget en controles die

moeten de adviseurs en bouwers als professioneel opdracht-

omzetten in vervolgstappen en concrete afspraken. Zij

nodig zijn om voldoende zekerheid over innovaties te krijgen.”

nemer zelf ervoor zorgen dat zij met de opdrachtgevers in

betrekken hierbij sleutelfiguren uit de sector en zullen samen

heidsbesef en onvoldoende toetsing van risico’s in

VERTROUWEN HERSTELLEN De veelheid aan partijen die bij bouwprojecten bezig zijn, kan

OPDRACHTGEVERS

te maken en in het ergste geval zelfs een opdracht weigeren als de veiligheid niet op orde is.”

zoveel mogelijk de achterbannen mobiliseren zodat veiligheid meer geborgd wordt in de hele keten.

leiden tot onveilige constructies. “In plaats van naar elkaar

•

te wijzen, moeten we nadenken hoe we het vertrouwen in

Meer informatie

ons werk weer kunnen herstellen”, vindt Verhagen. “Daarvoor

www.werkconferentieconstructieveveiligheid.nl

moet het lerend vermogen in de sector omhoog. Veiligheid

Meepraten over het vervolg of de actieagenda?

serieus nemen is niet genoeg. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we ons ook verantwoordelijk voelen voor het totaal en niet alleen voor ons onderdeel?”

Harry Wisse Adviseur Beleid en Verenigingszaken h.wisse@bouwendnederland.nl

Renault PRO+

De unieke 100% elektrische bedrijfswagens van Renault bieden u een compleet antwoord op duurzame mobiliteit

Renault MASTER Z.E.

Renault KANGOO Z.E.

Nu vanaf

Nu vanaf

€ 60.200,-

*

€ 27.815,-*

*De genoemde vanafprijzen zijn adviesprijzen excl. btw en onvermijdbare kosten, nodig voor aflevering van de auto aan de klant. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. De prijs vanaf € 27.815,- betreft aankoop Renault KANGOO Z.E. 33 inclusief batterij maar excl. kosten rijklaarmaken van € 530,- excl. btw en wettelijk bepaalde kosten van € 114,72 excl. btw. De prijs vanaf € 60.200,- betreft aankoop Renault MASTER Z.E. inclusief batterij maar excl. kosten rijklaarmaken van € 670,- excl. btw en wettelijk bepaalde kosten van € 114,72 excl. btw. Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering, verkrijgbaar tegen meerprijs. Op elke nieuwe Renault Bedrijfswagen geldt een fabrieksgarantie van 2 jaar zonder kilometerbeperking en 12 jaar plaatwerkgarantie (op Master 6 jaar).

Typfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Voor meer informatie bel gratis 0800-0303 of kijk op www.renault.nl/verkoopvoorwaarden.

renault.nl

REGIO KATERN NOORD | December 2018 | BNL | 27

REGIO NOORD

COLUMN

"BAAT HET NIET, DAN SCHAADT HET ZEKER NIET" PAUL BENUS

Bouwonderneming Gebr. Benus

Vorig jaar zomer is één van mijn medewerkers door een noodlottig ongeval met zijn motor overleden. Iedereen binnen het bedrijf verwerkte dit op zijn eigen manier maar vooral de collega die altijd met hem had samengewerkt, had het extra zwaar en moest het werk even laten voor wat het was. Wij hebben hem toen hulp aangeboden via Social Support van Bouwend Nederland en daar heeft hij veel baat bij gehad.

Hoe graag ik er ook voor mijn medewerkers wil zijn, ik ben geen maatschappelijk werker. Dat is echt een andere tak

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIOS/REGIO-NOORD

van sport waar je professionals voor moet inschakelen, zoals de adviseurs van Social Support. Ik ken deze dienst van jaren geleden, dus wist ik van het bestaan maar veel bedrijven weten dat niet, terwijl het inschakelen van professionele hulp van grote betekenis kan zijn. Zowel voor je medewerkers als voor jezelf als werkgever. Naast de

Datum

DECEMBER 17 Cobouw Café Friesland JANUARI 16 Nieuwjaarsbijeenkomst afdeling Groningen 22 Netbeheerdersoverleg 22 Masterclass met wethouders Friesland 24 Bestuur afdeling Drenthe 25 Nieuwjaarsbijeenkomst afdeling Friesland 30 Regiobestuur FEBRUARI 4 Bestuur afdeling Friesland 12 Commissie Platform Infra Noord 12 Gezamenlijke bijeenkomst Platform Infra Noord, Stadswerk en NL Ingenieurs 14 Basistraining Personeel en Organisatie, deel 1 15 Jaarvergadering Jong Bouwend Nederland Kern Friesland 27 Bestuur afdeling Groningen 28 Basistraining Personeel en Organisatie, deel 2

zorgplicht die je als werkgever hebt, is verzuimpreventie ook een belangrijk aspect. Het klinkt hard, maar wanneer een werknemer langdurig thuis zit, heeft dat op een zeker moment ook financiële gevolgen voor je bedrijf.

Maak dus echt gebruik van deze dienst wanneer er iets speelt. Laat je medewerkers weten dat er hulp is, wanneer zij daar behoefte aan hebben. Baat het niet, dan schaadt het zeker niet. Door het inschakelen van Social Support kon mijn medewerker vrij snel weer aan het werk. En dat is voor alle partijen fijn. Want om hulp te zoeken wanneer je emotioneel in de knoop zit, dat is nogal iets in de bouw.

Maak het dus bespreekbaar en bied het aan!

MAART 7 Cobouw Café Groningen/Drenthe 12 Bestuur afdeling Friesland 13 ALV afdeling Drenthe

Meer informatie bouwendnederland.nl/socialsupport Social Support Tonny Grotenhuis 06-53 15 29 67 t.grotenhuis@bouwendnederland.nl

28 | BNL | December 2018 |

Tekst | Marije Rispens

REGIOKATERN NOORD

Foto | Daniël Wenzel

Tekst | Hans Smit

REGIO KATERN NOORD | December 2018 | BNL | 29

Foto | Alwin Koops

GROTE OPKOMST EN POSITIEVE SFEER BIJ JAARLIJKSE REGIODAG NOORD

"GEZELLIG BIJPRATEN, MAAR OOK SAMEN WERKEN AAN DE TOEKOMST" Regio Noord kijkt terug op een zeer goed

omdat digitalisering van de bedrijven en de bouw

bezochte Regiodag die eind november werd

onvermijdelijke bewegingen zijn. We hebben

gehouden. Onder het thema ‘Zeg maar dag

veel kleinere mkb’ers als leden en die zijn er wel

tegen oude gewoontes’ troffen zo’n 90 leden uit

mee bezig, maar hebben door alle drukte minder

Groningen, Drenthe en Friesland elkaar in Leek

tijd om zich te verdiepen. Wij lieten zien welke

om te netwerken, maar ook met acht work-

voordelen BIM kan opleveren en wat het kan doen

shops hun kennis te vergroten.

voor een bouwproject. Maar het helpt ook jonge, goed opgeleide mensen naar je bedrijf te trekken.

Naast een algemene kennismaking met BIM kon

Regiomanager Sander Wubbolts: “Het thema

men zien hoe je BIM gebruikt in de keten, bij de

gaf goed aan dat vernieuwing nodig is om de

werkvoorbereiding of als hulpmiddel bij de sales.”

POSITIEVE REACTIES LEDEN

enorme uitdagingen in de bouwsector aan te

Na slechte tijden komen altijd jaren van bloei,

Crisis en wederopbouw

Het bedrijf groeide in de eerste jaren van deze

wist de grootvader van Marten Cornel. In de

Eind jaren twintig waaide de crisis uit Amerika

eeuw tot bijna veertig medewerkers en veranderde

nadagen van de Eerste Wereldoorlog begon

over en plofte de markt in. “Mijn grootvader

daardoor ook qua structuur. “Ik bemoeide me

hij een bouwbedrijf in een mooi pand aan het

moest veel mensen ontslaan en maakte ook

nauwelijks nog met de uitvoering. Toen ik vijftig

water in Joure. Bouwbedrijf Cornel overleefde

privé een verdrietige periode door. In die jaren

werd, nam ik me voor na vijf jaar met pensioen

later nog een wereldoorlog en drie ingrijpende

groeide mijn vader op. Hij was eigenlijk liever

te gaan, maar toen kwam rampjaar 2010 en

economische crises. Dit jaar viert het bedrijf

leraar geworden, maar het was armoe troef en de

kon ik niet weg. We leden verlies en moesten

haar honderdste verjaardag. Marten Cornel: “Ik

ambachtsschool was alles wat mijn opa hem kon

terugsnoeien naar vijftien medewerkers. Dat was

ben met hamers en spijkers opgevoed.”

bieden. Zo is hij – een beetje tegen wil en dank –

verschrikkelijk.”

het vak ingerold. Tijdens de Wederopbouw kwam De ondernemersgeest heeft Marten Cornel van

hij in het bedrijf en kreeg hij er toch plezier in.

Dichtbij de werkvloer

zijn opa. In 1918 ging veel transport nog over het

Mijn vader was een vakman, maar een ander type

Cornel ging terug naar de basis: korte lijntjes,

water, dus de bedrijfslocatie was slim gekozen.

ondernemer dan mijn opa. Hij hield van details en

dichtbij de techniek en overal en nergens toch

De markt trok na de oorlog aan en Cornel senior

deed veel werk zelf.”

werk oppikken. Samen met Gydo, de zoon van

pakte zijn kansen, ook als die zich eens wat verder

zijn beste vriend en inmiddels aandeelhouder,

van huis aandienden. “Nog steeds zijn we niet te

Planken

beroerd om een stukje te rijden en zo onze werk-

Zelf kreeg Marten Cornel de vrije keuze om te

Cornels zoon, dochter en vrouw werken in het

uren te kunnen vullen”, vertelt Cornel. “Momenteel

doen waar zijn hart lag. “Maar ik heb nooit een

bedrijf, dat nu weer dertig man in dienst heeft. “Ik

zitten we veel in Het Gooi; Friesland blijft wat

seconde getwijfeld. Ik was als klein kereltje al met

sta weer dichtbij de werkvloer en doe zelf om half

achter qua werk. In het verleden hebben we wel

planken in de weer. In 1979 werd ik mede-

zes de deur open. Daar voel ik me plezierig bij. Ik

asielzoekerscentra gebouwd, gedemonteerd en in

voorman in het bedrijf. De crisis van 1980 viel

ben inmiddels 61 en wil nu helemaal niet meer

Duitsland en Albanië weer herbouwd.”

samen met het begin van mijn carrière.”

stoppen!”

loodste Cornel het bedrijf door de crisis. Ook

•

kunnen. Vernieuwing, maar met behoud van het

AANDACHT VOOR VERDUURZAMING

“We hebben tijdens de Regiodag direct de

aloude vakmanschap en liefde voor de bouw. We

Volgens Wubbolts was er veel aandacht voor

stemming bij diverse workshops gemeten. Heel

begonnen de dag met cabaretier Kasper van der

veranderende mobiliteit, verduurzaming, BENG,

eenvoudig met een tevreden, neutraal of niet-te-

Laan. Hij wierp Kasper een blik op de bouwsector

online marketing, cybersecurity en een voor de

vreden smiley, maar toen kregen we al de indruk

met doordachte en originele observaties. Een

bouw nieuw til- en draaghulpmiddel Exoskelet.

dat de stemming over het algemeen overwegend

mooie start van de middag die meer belangstel-

“Je ziet dat de onderwerpen van de workshops en

positief was. De dag erna hebben we een enquête

ling trok dan voorgaande regio-bijeenkomsten.”

met name ook de veranderende eisen met betrek-

gehouden, waarvan we inmiddels een derde terug

king tot de vernieuwing van het stelsel Energie-

hebben ontvangen. Er zijn altijd verbeterpuntjes,

WORKSHOPS BIM IN MKB

prestatie Gebouwen en de daarbij behorende

maar de overgrote meerderheid van de terugont-

De acht workshops waren opgedeeld in twee

bepalingsmethode verduurzaming hoog op de

vangen vragenformulieren was positief en daar

keer vier sessies van een uur, zodat er groepen

agenda’s van de ondernemers staan. We hebben

gaat het natuurlijk om.”

van zo’n 20 à 25 personen ontstonden die met

al stappen gezet om op deze onderwerpen in de

elkaar de diepte konden opzoeken. BIM kreeg

nabije toekomst door te gaan, liefst in samenwer-

Meer informatie

met drie workshops veel aandacht. “Logisch,

king met de afdelingen”, aldus de regiomanager.

bouwendnederland.nl/regiodag-noord

•

30 | BNL | December 2018 |

Tekst | Marije Rispens

REGIOKATERN NOORD

REGIOKATERN OOST | December 2018 | BNL | 27

Foto | Alwin Koops

REGIO OOST

"EEN STUK OF VIJF NIEUWE KLUSSEN PER MAAND DOOR DE CAMPAGNE"

ONLINE SUCCES VOOR BOUWBEDRIJVEN Bouwend Nederland is samen met Google het

veilige, actiegerichte en aantrekkelijke websites en

project ‘De weg naar online succes’ gestart

door advertentiecampagnes op Google en social

om mkb lidbedrijven beter online zichtbaar te

media. Daar(om) werkt samen met Bouwend

maken. Klanten zoeken hun informatie namelijk

Nederland, zodat ze haar aanpak voordelig

steeds vaker online en grotendeels via Google.

onder leden kan uitrollen. “Zoals wel meer

Zonder een goede website, blijf je voor poten-

bouwbedrijven had Kingma nog geen website en

tiële klanten onzichtbaar. Onlangs is een pilot

bedrijfsemail. Wij hebben die voor ze aangemaakt.

van dit project met tien mkb’ers uit de bouw

De juiste zoektermen in de webteksten zorgen

succesvol afgerond. Bouwbedrijf Kingma uit

ervoor dat Kingma bovenin de zoekresultaten van

het Friese Aldtsjerk hield er een goed vindbare

Google getoond wordt”, zegt Wolter van der Weide

website aan over.

van Daar(om).

Bouwbedrijf Kingma opereert in de particuliere

Van der Weide ziet ook veel websites van bouw­

sector en werkt aan de nieuwbouw, verbouw en

bedrijven met een ouderwetse uitstraling. Daar-

het onderhoud van voornamelijk woningen.

naast blijkt tachtig procent van de bouw­bedrijven

“Onze klanten weten ons meestal te vinden via

in het noorden met een onveilige website te

mond-tot-mond-reclame. Daarnaast onder-

werken, zonder SSL-certificaat. “Persoons­

houden we goede relaties met architecten”, zegt

gegevens van invulformulieren worden dan niet

Fedde Kingma.

versleuteld. Bezoekers krijgen daar een melding

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST

Campagne Bouwbedrijf Kingma koos ervoor om nog niet

mogelijkheden uit te breiden met een website,

online te adverteren. Voor andere bouwbedrijven

maar vanwege de tijdsinvestering was het er

zette Daar(om) al wel zo’n online campagne op.

nog niet van gekomen. Toen kwam vorig jaar

Van der Weide: “De resultaten daarvan zijn goed,

het verzoek van Bouwend Nederland of hij mee

bouwbedrijven kregen via de campagne toch een

wilde doen aan de pilot. “Een mooie kans voor

stuk of vijf nieuwe klussen per maand.”

ons. We hebben met online marketingbureau Daar(om) gesproken over onze specialismes en aan de hand van de gesprekken hebben ze de

Meer informatie

website gebouwd. Nu is het aan ons om de site te onderhouden en uit te breiden. Sinds vorige week hebben we een app, waarmee je foto’s op de werkplek ter plekke op de site kunt zetten.”

Iedere maand krijgt Kingma van Daar(om) een overzicht met de resultaten van de

Sander Wubbolts Regiomanager s.wubbolts@bouwendnederland.nl

•

LEDEN OP NUMMER ÉÉN

In november ben ik met veel plezier gestart als jullie nieuwe regiomanager. Door in één van de drukste periodes van het jaar in te stappen, heb ik in korte tijd al veel mensen leren kennen en andersom. Wat mij direct ­collega’s, zowel bij de vereniging als bij het ondersteunen

Datum

Kingma dacht er al langer over om zijn reclame-

REGIOMANAGER REGIO OOST

is o­ pgevallen, is de oprechte betrokkenheid van mijn

van en dat kan nieuwe klanten afschrikken.”

Mooie kans

WILBERT SCHELLENS

JANUARI 19 Nieuwjaarsreceptie Afdeling Stedendriehoek/Salland 19 Nieuwjaarsreceptie Afdeling NO Overijssel 22 Bestuursvergadering Afdeling Achterhoek 24 IPO commissie vergadering Infraplatform Oost 24 Themabijeenkomst IPO leden Infraplatform Oost FEBRUARI 7 UTA dag UTA medewerkers IPO leden Infraplatform Oost 7 CPV Twente 12 CPV ZW Gelderland 14 CPV Flevoland 17 ALV Afdeling Veluwestreek 26 Regiodag, aansluitend Cobouw Café (met Maxime Verhagen) MAART 5 COTAD 6 JBN bijeenkomst 8 Praktisch Personeelsbeleid (BNL Academy)

van o­ ndernemers. De leden staan hier echt bovenaan.

Zo’n tien jaar geleden heb ik in eigen regie mijn huis laten bouwen. Dat is vooralsnog mijn ‘bouwervaring’. De wereld van de ondernemer en branche- en ondernemers­­ verenigingen is voor mij wel bekend terrein. Als bedrijfsadviseur heb ik kleine en middelgrote ondernemingen geholpen met hun bedrijfsvoering en businessmodellen.

Voor die tijd was ik betrokken bij de NBVA en Adfiz, de branchevereniging voor onafhankelijke financieel ­adviseurs. Ondernemerschap en branche innovatie lopen dus als een rode draad door mijn werkzame leven.

Waar ik enorm naar uitkijk, is om onderdeel uit te maken van een maatschappelijk zeer relevante branche die in transitie is. Dat herken ik ook uit mijn tijd in de financiële dienstverlening. Het aanpassen aan alle nieuwe

website. “We zien dat steeds meer mensen

­ontwikkelingen, het toepassen van innovaties en daar

ons online weten te vinden. Ook via de

het business- en verdienmodel beter op laten aansluiten;

mobiele website. De eerste opdrachten zijn

EVEN VOORSTELLEN…

dat is één van de punten waarmee ik hoop leden te

Mijn naam is Johran Willegers, kom uit het mooie Zwolle en ben

allermooiste om te doen. Ook zaken als opleidingen en

de nieuwe Adviseur Markt & Overheid. Hiervoor werkte ik in de

voldoende menskracht zijn voor mij bekende onderwerpen

Scoren op Google

Tweede Kamer voor Kamerlid Aukje de Vries die onder andere

waar ik mee aan de slag kan. Maar allereerst verheug ik

Online marketingbureau Daar(om) is ‘premium

over belastingen en financiën het woord voerde. De impact

me vooral op het leren kennen van nog meer leden en de

Google partner’ en gespecialiseerd in het laten

van politieke besluiten op ondernemers en inwoners is dan

samenwerking met mijn nieuwe collega’s. Tot snel!

groeien van het mkb. Dat doen ze door snelle,

kraakhelder. Daarom ben ik verheugd nu aan de slag te gaan bij

al via de site binnengekomen. Ik verwacht dat het er meer zullen worden.”

Bouwend Nederland met het verbinden en behartigen van de

•

belangen in onze mooie sector.

Wolter van der Weide

kunnen helpen en verder te brengen. Want dat vind ik het

28 | BNL | December 2018 |

Tekst | Petrick de Koning

REGIOKATERN OOST

Foto | René van den Burg

Uit onderzoek van het EIB blijkt dat er financiële

LEVE(N)LANG GELDERS VAKMANSCHAP

OPLEIDINGSVOUCHERS VOOR TECHNISCHE SCHOLINGSTRAJECTEN

en beleidsmatige belemmeringen zijn om aan de toekomstige vraag naar woningen in Overijssel te voldoen. Hans van Norel, voorzitter van Regio Oost, is blij met het onderzoek, waarvan de provincie mede-opdrachtgever was: “Het is duidelijk geworden dat we de plancapaciteit kunnen halen als alle partijen zich flexibel opstellen.”

Het tekort aan technische personeel in

interesse heeft,

Overijssel verwacht de komende tien jaar een

de provincie Gelderland is op zich niet

volgt een gesprek

groei van bijna 23.000 huishoudens. In de netto

bijzonder. Dat geldt echter wel voor

met een arbeids-

plancapaciteit zitten 19.300 ‘harde’ woningen,

de aanpak van deze uitdaging.

marktcoach. Zij

waarvan bijvoorbeeld de bestemmingsplannen

“We willen de knellende tekorten

gaan in gesprek met

of uitwerkingsplichten vastliggen. Van Norel (47)

oplossen en investeren in levenslang

potentiele kandidaten

heeft met de bijna 1.000 lidbedrijven in Overijssel,

leren. Met het actieplan Leve(n)lang

die in de sector tech-

Gelderland en Flevoland groot belang bij een

Gelders Vakmanschap kiezen we

niek willen werken

realistische planning. “De planbehoefte in de regio

bewust niet voor een oplossing per

of leren. De coaches

leverde steeds weer opnieuw gespreksstof op

sector. Met alle betrokken partijen

weten hoe de hazen

en dat was de reden om samen het Economisch

bundelen we zoveel mogelijk

lopen, denken mee

Instituut Bouwnijverheid in te schakelen.”

krachten”, zegt projectleider Haske

over het juiste

van Aken.

opleidingstraject en

Belemmeringen

proberen een match

Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat erin en

met werkgevers te maken.”

bij de steden Zwolle en Deventer achterstand in

De basis voor het gebruik van vouchers in het huidige actieplan is vijf jaar geleden

BEWUSTE KEUZE

mensen in de techniek aan het werk te krijgen en te

Het proces is bewust zo laagdrem-

beter moeten aansluiten om tot harde plan­

houden. Om dat te realiseren, werkten veel ook tech-

pelig gehouden. En het werkt goed

capaciteit te komen. “Dat laatste zie je eigenlijk

nische sectoren met vouchers in sectorplannen. In

volgens Van Aken. “Bij de start

in het hele onderzoek terug,” zegt Van Norel: “Er

het huidige actieplan werken de provincie, Gelderse

in mei van dit jaar hadden we

zijn ogenschijnlijk plannen genoeg, maar in de

bedrijven en scholen nauw samen met landelijke

in totaal 845 vouchers beschik-

praktijk lopen we aan tegen belemmeringen, zoals

brancheorganisaties, zoals Metaalunie en Bouwend

baar en daarvan zijn er nu zo’n 500 in

bestemmingsplannen, bezwaren of veranderende

Nederland, vakbonden en techniekfondsen.

gebruik. Ik vind het heel mooi om te zien

programmaeisen. Het is goed dat we dit in kaart

dat mensen uit allerlei sectoren nu bewust

hebben gebracht.”

“De goede contacten tussen deze organisaties zijn zeer waardevol nu de economie opgekrabbeld is

voor de techniek kiezen. En daar zitten ook heel wat vrouwen bij.”

Onvoorziene kosten Hij noemt de relatie tussen bouwondernemers en

LEERCULTUUR

technisch personeel hebben”, legt Van Aken uit. “Het

Leve(n)lang Gelders Vakmanschap richt zich

van het EIB blijkt ook dat de samenwerking

gezamenlijke doel is om werkzoekenden en mensen

ook op de ontwikkeling van mensen die al in de

tussen de partners geregeld vastloopt. “We

met een baan buiten de technische sector op te

techniek werken. Van Aken: “Hoewel er voorlopig

hebben in de regio enkele grote bouwplannen en

leiden voor technische functies. Daarnaast willen we

werk genoeg is, is het voor de huidige medewer-

die zijn erg kostengevoelig. Niet alleen door de

de mobiliteit van werknemers en zzp’ers stimuleren

kers en de groeiende groep zzp’ers wel belangrijk

snel stijgende bouwkosten, maar ook onvoorziene

door bijscholing aan te bieden.”

ook op de lange termijn te blijven ontwikkelen. Met

kosten, zoals gasloos bouwen of aangescherpte

de vouchers proberen we zowel werknemers als

milieueisen. Het is onvermijdelijk dat er in een

overheid “goed en positief”. Maar in het rapport

werkgevers te enthousiasmeren. En wat ons betreft

langere planperiode dingen veranderen en ik snap

Uit eerdere ervaringen wisten alle betrokken orga-

hoeft dat natuurlijk niet tot Gelderland beperkt

ook wel dat een gemeente in de laatste fase

nisaties dat een concreet actieplan met opleidings-

te blijven. Als organisaties bereid zijn om samen

geen wijzigingen meer wenst. We moeten met dit

vouchers en arbeidsmarktcoaches goed werkte. En

te werken en te investeren, kan het echt overal in

onderzoek in de hand die veranderingen flexibel

omdat alle partijen elkaar en de aanpak kenden,

Nederland.”

benaderen en tot werkbare oplossingen komen.”

was het actieplan voor Leve(n)lang Gelders Vakman-

•

“Weer gas geven”

schap snel geschreven, inclusief het regelen van de gezamenlijke financiering.

ARBEIDSMARKTCOACHES Van Aken: “De opzet van het actieplan is eenvoudig.

We stimuleren scholing met opleidingsvouchers voor instromers, omscholing en bijscholing. Als iemand

"PLANCAPACITEIT HALEN VEREIST FLEXIBILITEIT VAN ALLE PARTIJEN”

Twente zouden vraag en aanbod van woningen

en bedrijven een groot tekort aan goed geschoold

CONCREET ACTIEPLAN

BNL OOST EN PROVINCIE OVERIJSSEL DOEN SAMEN ONDERZOEK

de woningbouw dreigt te ontstaan. In de regio

gelegd. Tijdens de crisis was het de uitdaging om

OPLEIDEN EN MOBILITEIT

REGIOKATERN OOST | December 2018 | BNL | 29

Tekst | Hans Smit Foto | René van den Burg

De v­ ergijzing is duidelijk, maar zal de verwachte krimp ook plaatsvinden? Als ik naar de gespannen woningmarkt in de Randstad kijk, kon het bouwen

Meer informatie

Van Norel vindt dat de provincie en gemeenten na

van voldoende sociale- en koopwoningen in onze

geldersvakmanschap.nl

de crisis wat meer gas mogen geven als het om

regio weleens mensen uit het midden van het

de bouw gaat. “We moeten alle liggende plannen

land aanzuigen. Dat geldt niet alleen voor de

bespreken en tot uitvoering brengen, want anders

steden in onze regio, maar ook voor het buiten-

kan er achterstand ontstaan. We hebben geen

gebied. Ik verwacht dat het rapport het goede

idee hoe de demografie zich ontwikkeld.

gesprek handen en voeten zal geven.”

Anne de Jonge Adviseur Onderwijs en Arbeidsmarkt ae.dejonge@bouwendnederland.nl

•

Meer informatie Johran Willegers Adviseur Markt & Overheid j.willegers@bouwendnederland.nl

30 | BNL | December 2018 |

Tekst | Marije Rispens

REGIOKATERN OOST

IN GESPREK MET …

Foto | René van de Burg

MARTIN SLOT

NTP GROEP: VAN VITALITEIT TOT GRASFALT In de vorige BNL vroeg Wim Oude Wolbers aan

’Ik stop ermee’

* Kort na dit interview ging minister Van Nieuwenhuizen in

Martin Slot van NTP Groep: “Welke invloed

Onlangs stelde NTP Groep een nieuwe visie en

gesprek met de regio over een oplossing voor de verbreding

zou de infrasector van Regio Oost kunnen

missie op. “Daarbij focussen we op ‘samenwerken,

van de N35 tussen Nijverdal en Wijthmen en het knelpunt

uit­­oefenen op Den Haag voor een versnelde

klantbewust en kostenbewust, sociaal en vitaal

A1/A35 bij Azelo. Hiermee is de bereikbaarheid van

aanpak van de verbreding van de A1/A35?” *

en duurzame leefomgeving’. ‘Samenwerken’ gaat

Oost-Nederland serieus op de agenda van het Rijk gekomen.

Volgens algemeen directeur Slot is dat niet

over het om tafel zitten met ketenpartners en eind­

zozeer een taak van de infrastructuursector,

gebruikers in een vroeg stadium. Dat is dus anders

maar van de ondernemers van Oost-Nederland

dan bij het traditionele aanbesteden. ‘Klantbewust

gezamenlijk. Goede bereikbaarheid van de regio

en kostenbewust’ werken is een transparante

is immers cruciaal voor economische groei.

werkwijze, dichtbij de organisatie en loyaal aan medewerkers die zich binnen en buiten hun werk

stroom in het oosten van het land, vindt Martin

gezond voelen. We werven veel nieuwe mensen,

Slot: “Daarom moeten we druk uitoefenen op

maar we moeten vooral ook goed zorgen voor

Den Haag. Niet enkel als wegenbouwsector,

de mensen die al bij ons werken. Daar zijn allerlei

maar als gezamenlijke ondernemers van

gezondheids-, opleidings- en coachingprogramma’s

Oost-Nederland. Overheid, onderwijs en onder­

voor opgezet. Bijvoorbeeld de gerichte antirook-

nemers profiteren allemaal van een bereikbare regio. Het probleem heeft volgens mij meer te

De volgende 'In gesprek met ...'

NIELS DOODEMAN REGIOVOORZITTER RANDSTAD NOORD

EÉN BEELD ZEGT MEER DAN DUIZEND WOORDEN

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADNOORD Datum

DECEMBER 18 Bestuursvergadering Afdeling Zaanstreek-Waterland JANUARI 8 Cobouw Café PS’19 Utrecht 10 Nieuwjaarsreceptie Afdeling Veenendaal 11 Nieuwjaarsdiner Afdeling ‘t Gooi 14 Nieuwjaarsreceptie Afdeling Amsterdam 17 Nieuwjaarsborrel Afdeling NWU 18 Nieuwjaarsborrel JBN Duinstreek 21 Bestuursvergadering BN NHN 22 Bestuursvergadering Afdeling ‘t Gooi 28 Masterclass Regio Randstad Noord

FEBRUARI 4 Jaarvergadering JBN WF 4 Meewerkend Partneroverleg Afdeling Noord-Holland Noord 5 Regiobestuursvergadering met afdelingsvoorzitters 7 Bestuursvergadering Afdeling NWU 7 Feestelijke opening BN NHN 12 Ledenbijeenkomst Afdeling ‘t Gooi 13 Thema-avond JBN Duinstreek 18 Bestuursvergadering BN NHN MAART 5 Soos/contactbijeenkomst BN NHN/innovatie 5 Bestuursvergadering Afdeling ‘t Gooi 12 Cobouw Café PS’19 Noord-Holland Regio Randstad Noord 14 Clustervergadering/ledenvergadering Afdeling Amersfoort, N-W Utrecht 14 Clustervergadering Veenendaal Afd.Veenendaal, Amersfoort, N-W Utrecht, Utrecht, ‘t Gooi

klanten. Het thema ‘sociaal en vitaal’ gaat over Heel Nederland heeft baat bij een goede door-

REGIO RANDSTAD NOORD

REGIOKATERN RANDSTAD NOORD | December 2018 | BNL | 27

Even voorstellen…

Onlangs mocht ik als regiovoorzitter gastheer zijn voor een werkbezoek van de Noord-Hollandse gedeputeerden Joke Geldhof en Jack van der Hoek en onze voorzitter Maxime Verhagen. Aanleiding was een bestuurlijk overleg over de Samenwerkingsagenda die de Provincie Noord-Holland en Bouwend Nederland hebben gesloten over woningbouw, verduurzaming en circulair bouwen. Als locatie was gekozen voor een bouwplaats van Heddes Bouw & Ontwikkeling in Amsterdam Noord, waar met geprefabriceerde modules in een rap tempo een hotel wordt opgetrokken.

Terwijl wij in de bouwkeet discussieerden over de samenloop van verschillende knelpunten die de woningbouw frustreren en de problematiek van het tekort aan personeel in onze mooie sector, zagen wij door het raam met regelmaat een vrachtwagen met module langsrijden. Van de vrachtwagen werd deze module op een stellage geplaatst en van daaruit naar een hoog gelegen etage gehesen, uit het zicht van ons gezelschap. Deze aanblik vervulde mij met trots. De lastige discussie over de vele knelpunten, te trage woningbouw, het tekort aan personeel en de noodzaak van duurzaam en circulair bouwen viel samen in het beeld dat door het raam zichtbaar was; gemotiveerde vakmensen die met grote precisie modules plaatsen die vooraf in een

Voor de volgende BNL vraagt Martin Slot

Mijn naam is Joost Swaan en ik ben sinds 1 december j.l.

fabriek onder ideale omstandigheden zijn gefabriceerd en nu

campagne ‘Ik stop ermee’. Zeventien mede­werkers

aan Barend van Kessel van Van Kessel

verenigingsmanager voor afdeling Amsterdam, afdeling

al duurzaam en gedeeltelijk circulair zijn gebouwd. Kortom,

deden mee en zijn gestopt, inclusief ikzelf.”

Wegenbouw:

Midden-Holland en het Infraplatform Randstad Noord.

dat beeld liet zien dat de oplossing van de problematiek

“Hoe kunnen we er als hele bouwbranche

Na 6 jaar advocatuur, waar ik met name huur- en bouwrecht-

al in praktijk wordt toegepast. En dat viel niet alleen mij

‘Duurzame leefomgeving’ gaat bij NTP Groep met

voor zorgen dat ons vakgebied een magneet

zaken behandelde, werd het tijd voor een nieuwe uitdaging.

op. Het gesprek werd enkele keren even gestaakt zodat de

name over grondstofbesparende maatregelen.

wordt voor (jonge) mensen om in te werken?

Bij Bouwend Nederland vond ik deze.

gedeputeerden dit unieke bouwproces met hun mobieltjes

Martin Slot is algemeen directeur van NTP Groep.

“We zoeken voortdurend naar technieken die

Hoe laten we ze zien dat we een mooie

Als verenigingsmanager fungeer ik als verbindende schakel

konden vast te leggen. Soms zegt één beeld meer dan

Vanuit de vestigingen in Hattem, Enschede en

bijdragen aan circulair bouwen. Eerder dit jaar zijn

carrière te bieden hebben, zodat we de

tussen de leden, het bestuur en de specialisten van Bouwend

duizend woorden!

Angerlo werken zo’n tweehonderd medewerkers

we bijvoorbeeld genomineerd voor de lande-

grijze golf in ons personeelsbestand kunnen

Nederland. Ik heb enorm veel zin om de leden te leren kennen

van NTP Groep aan infrastructuur en bodem­

lijke KoopWijsPrijs voor ons Grasfalt; asfalt dat

vervangen?”

en daar waar ik kan te helpen bij alle vraagstukken die de

sanering.

gemaakt is uit olifantsgras.”

maken met de Haagse prioriteit, dan met een capaciteitsprobleem van de infrasector.”

•

huidige dynamische bouwwereld met zich meebrengt.

28 | BNL | December 2018 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

Tekst | Jan Willem Kommer, Eva van Beveren

Tekst | Eva van Beveren

Foto | Ossip van Duivenbode, Hannie Verhoeven

REGIOKATERN RANDSTAD NOORD | December 2018 | BNL | 29

"EEN DUURZAME DUBBELKLAPPER"

AFDELING AMSTERDAM ONDERNEEMT ACTIE TEGEN UITSTROOM LEERLINGEN

De termen ‘circulair’ en ‘duurzaamheid’ worden

opdrachtgevers het inzien; in 2030 wil Nederland

MEETINSTRUMENT

vaak ten onrechte door elkaar gebruikt. De defi-

voor 50 procent een circulaire economie zijn. Van

Circulaire economie kent, in tegenstelling tot

nitie is vaak niet helder. Duurzaamheid in de

Heel: “10 jaar is kort in bouwtermen, de projecten

duurzaam bouwen, nog geen label zoals het

gebouwde omgeving, richt zich volgens Petran

liggen nu al op de ‘tekentafel’. Anticipeer hierop

huidige energielabel voor gebouwen om aan

van Heel, sector banker bouw bij ABN AMRO,

en bedenk hoe je een huidig bouwproject straks

te geven wat de energieprestatie is. Door

vooral op de energietransitie. “Circulair bouwen

met 50 procent minder primaire grondstoffen kan

vernieuwde wet- en regelgeving zal op termijn wel

omvat naast het verlagen van CO2-uitstoot ook

realiseren.”

een circulariteitsindex worden ingevoerd, laat Van

we gebruiken en hoe kunnen deze opnieuw

CIRCULAIR PAVILJOEN

worden ingezet?”

Op de Amsterdamse Zuidas heeft ABN AMRO

in het Bouwbesluit en daardoor wordt CO2 al

de grondstoftransitie; welke grondstoffen gaan

Bouwmensen Amsterdam, Bouwend Nederland

Daaruit kwam naar voren dat de hoeveelheid werk

Meer informatie

en leden van de afdeling Amsterdam staken

vele malen groter is dan het beschikbare en juiste

26 september de koppen bijeen om uitstroom

personeel. Er werd zelfs over ‘chaos in de bouw’

bij bouwopleidingen in de regio tegen te gaan.

gesproken. Ook werd benoemd dat veel ouderen

Meer dan de helft van het aantal bouw­

zich tijdens de crisis hebben laten omscholen en

Contactpersoon Vincent Zijlstra Adviseur Markt & Overheid v.zijlstra@bouwendnederland.nl

leerlingen in Amsterdam maakt de opleiding

daarmee een tekort aan vakkennis is ontstaan

niet af. Die constatering was voor Bouwmensen

op de bouwplaats. En het aantrekken van nieuw

Amsterdam aanleiding om bij deze leerlingen na

Heel weten. “Sinds 2018 is de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) als verplichting opgenomen

met ‘Circl’ een concreet experiment voor circulair

meegenomen in de vergunningaanvraag. Ik zie de

Circulair klink lastiger, ook omdat dé meetlat nog

bouwen neergezet. “Door ruimtebehoefte aan

MPG als een eerste middel om circulaire economie

ontbreekt. Maar om circulair aan de slag te gaan,

onze kant én vanuit een stedenbouwkundig

meetbaar en maakbaar te maken. En je kan ervan

kan je als bedrijf al klein beginnen door bijvoor-

aspect - de stedenbouwkundig architect van

uitgaan dat deze meetlat bij elke herziening van

beeld na te denken over het reduceren van afval-

de Zuidas had er in zijn ontwerp rekening mee

het Bouwbesluit iets scherper neergezet wordt.”

stromen en het mogelijk hergebruik van dat afval,

gehouden - is Circl ontstaan”, vertelt Van Heel.

Van Heel nodigt leden van Bouwend Nederland

10 succesfactoren

legt Van Heel uit. “Je kan bijvoorbeeld afspraken

“We hadden een heel duurzaam gebouw voor

graag uit om in gesprek te gaan over financiering

personeel mét de juiste skills blijkt op dit moment

Het is ingewikkelde materie, onderkenden de

maken over het retourneren van verpakkingen of

ogen en gedurende het proces kwamen we ook

van circulaire verdienmodellen. “Liefst in Circl.

te vragen wat daarvoor hun reden is. De uitstroom

één van de belangrijkste uitdagingen voor de

aanwezigen van de bijeenkomst. Millennials

Want ook het mkb kan het verschil maken in de

sector.

ontwikkelen zich op een heel andere manier dan

andere onderdelen die over zijn. Zo bespaar je CO2

uit op circulair, met aandacht voor grondstof-

vindt vooral in het eerste halfjaar plaats, op het

en verlaag je mogelijk kosten terwijl opbrengsten

fengebruik, demontabel en remontabel bouwen,

circulaire economie”, besluit Van Heel.

moment dat de eerste werk­ervaring bij een

veel leerlingbegeleiders hebben gedaan, was een

worden verhoogd. Een duurzame dubbelklapper.”

zelfvoorzienend all-electric en als belangrijkste

bouwbedrijf wordt opgedaan.

constatering. Om dan aan te komen met ‘vroeger

Dat verduurzaming en circulaire economie dus

punt een ‘living lab’ zodat we kunnen experi-

was alles beter’ werkt alleen maar averechts.

ook een goed verdienmodel kunnen zijn, ziet niet

menteren op het gebied van circulariteit in zowel

Het draait vooral om het zoeken naar de

iedereen, aldus Van Heel. “De bouw heeft het druk

samenwerking als producten.” Dat resulteerde

genoeg. Men denkt al snel ‘als er

in gebruik van tweedehands onderdelen, slimme

niet naar gevraagd wordt,

oplossingen voor losmaakbaarheid, zonnepa-

Binden en blijven boeien Bouwmensen Amsterdam en

juiste aansluiting, was de algemene

Bouwend Nederland nodigden

constatering; hoe kunnen deze

daarom de Amsterdamse lid­

leerlingen het best worden

waarom zou ik het dan doen’.”

nelen rondom en op het dak en gelijkstroom voor

bedrijven uit om gezamenlijk te

begeleid. Dat is de kern.

Toch ontstaat er lanzaam-

het hele gebouw. Eind november hebben

bespreken hoe de begeleiding beter

Tijdens de bijeenkomst

aan steeds meer vraag naar

leden van de afdeling Amsterdam Circl

kan aansluiten bij de verwachtingen

kwamen de aanwezige

circulair bouwen,

van de leerlingen, en daarmee te kijken hoe

ondernemers zelf met best

omdat regelgeving

dat uitstroompercentage kan worden terug-

practices én uitdagingen in

die kant op

gedrongen van 50 procent naar 20 procent.

de dagelijkse begeleiding van

gaat en ook

Zo’n 32 bedrijven, van klein tot groot, waren

leerlingen op de werkplaats.

eind september naar de werksessie in Diemen

Dit resulteerde in een top 10

gekomen. In drie groepen brainstormden ze over

van succesfactoren voor goede

wat de belangrijkste punten zijn voor het binden

leerwerkplekbegeleiding. Van deze

en blijven boeien van leerlingen en op welke

lijst is een poster gemaakt en

punten kan worden verbeterd.

verspreid onder alle leden van de afdeling Amsterdam.

Grote druk op bouwprojecten Amsterdam Dat het tekort aan geschoolde vaklui vooral groot is in de regio Amsterdam, blijkt ook wel uit een analyse die begin november door de NOS is gemaakt.

Zij spraken hiervoor diverse bouwbedrijven die betrokken zijn bij Amsterdamse bouwprojecten.

•

bezocht tijdens een excursie.

Meer informatie Jan Overtoom Regiomanager Randstad Noord j.overtoom@bouwendnederland.nl

30 | BNL | December 2018 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

Tekst | Eva van Beveren

TIJD LOOPT ALS EEN RODE DRAAD DOOR ALLES WAT DE BOUW RAAKT

REGIO RANDSTAD ZUID

Half november bezochten ruim 100 geïnteresseerden de clustervergadering Utrecht in de Glazen Ruimte in Maarssen. Tijdens deze tweejaarlijkse bijeenkomst, waarbij alle afdelingen uit de

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | December 2018 | BNL | 27

TEUS DE WIT DIRECTEUR VERSLUYS GROEP EN DAGELIJKS BESTUURDER BOUWEND NEDERLAND

MEER SAMENWERKEN; EEN MOOI VOORUITZICHT

provincie Utrecht en afdeling Het Gooi samenkomen, was de organisatie dit keer in handen van afdeling Noord-West Utrecht. Afdelingsvoorzitter Cor Mulckhuyse benoemde in zijn openingsverhaal de grote drukte in de bouw en koppelde dit aan het instroomverhaal. Dat bleek een mooie opmaat naar de vier workshops die volgden.

Zoals bij ‘Leiderschap & Veiligheid’, waar het met

creatief (denken in oplossingen maar sommige

name draaide om de vraag hoe je als directie

personen verwachten dat anderen het idee wel

zorgt dat er bij jou veilig wordt gewerkt én hoe

uitvoert) en hulpvaardig (sommige personen

je mensen kan stimuleren veilig te werken. “De

geven ongevraagd hulp zelfs als dit niet nodig

ondernemers gaven aan dat tijdsdruk niet ten

is). Op een interactieve wijze werden de deel-

koste mag gaan van veiligheid, maar dat het

nemers gevraagd mee te denken over welke

helaas wel gebeurt”, vertelt Ruben Heezen,

eigenschappen efficiëntie opleveren en welke

adviseur Markt en Overheid van het regiokan-

eigenschappen je werkproces kunnen vertragen of

toor Randstad Noord van Bouwend Nederland.

zelfs tegenwerken.

Daarom is volgens workshopleider Carina Mak een cultuurverandering nodig op de werkvloer. Dit

Nieuw bouwproces

bereik je door zelf het goede voorbeeld te geven

Ook veel animo was er voor de workshop over

en positief gedrag te belonen. Je zal dus regel-

de BENG-norm, een nieuwe normering die

matig stil moeten staan bij veiligheid en ervaren

per 1 januari 2020 geldt voor de bouw van

dat het belangrijk is en niet altijd vanzelfsprekend.

nieuwbouwwoningen. “De EPC-norm wordt

Vier zo nu en dan dat het goed gaat, was haar

vervangen door de BENG-norm”, legt Heezen

advies.

uit. “Dit betekent dat het energiegebruik op een andere manier wordt gemeten om woningen nog

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID

De gemeentelijke politiek is weer tot rust gekomen.

Kerst. Traditioneel een tijd om terug te blikken op afgelopen jaar maar vooral vooruit te kijken naar komend jaar. Voor 2019 is nu al zeker dat er de nodige opgaven en werk

Datum

aankomt. In de B&U en in de infra, met uitdagingen als

JANUARI 10 Bestuursvergadering & nieuwjaarsreceptie Afdeling Drechtwaard 22 Cobouw Café regio Randstad Zuid 31 Infraplatform

van gas los en (achterstallig) onderhoud van kunstwerken.

FEBRUARI 13 Bouwbuffet 15 Build Your Future Bouw 19 RRZ Marktdag Infra

hekje hebben? Volgens mij niet. Voor bedrijven ligt er een

Zeker is ook dat we, om die opgaven aan te kunnen, moeten nadenken over standaardisering. Is het bijvoorbeeld erg als bruggen in Bodegraven en Groningen hetzelfde

Gemotiveerde werknemers

meer energiezuiniger te maken. Het betreft een

In de drukbezochte workshop ‘modern werkge-

serieuze aanscherping van de huidige norm dus

verschap’ werd dieper ingegaan op het behoud

dat betekent nogal wat voor het werkproces van

van personeel want door de krappe arbeidsmarkt

bedrijven die zich bezighouden met nieuwbouw.”

stappen veel mensen over naar een andere

De workshop gaf dan ook antwoord op vragen

baan (en branche) omdat daar meer kan worden

als; hoe ga je de BENG-norm implementeren,

verdiend. De belangrijkste conclusie was volgens

wat is BENG en wat moet je er zelf mee doen in

Heezen dat de werkgever zich meer zal moeten

je bedrijf. In de komende periode zullen vanuit de

inzetten op de ontwikkeling en scholing van

regio meerdere bijeenkomsten over de nieuwe

problemen in de uitvoering. Klant niet blij, bedrijf niet blij,

zijn werknemers. “Uiteraard geldt dat alleen

BENG-norm worden georganiseerd.

niemand geholpen. Daar moeten we echt vanaf. En dat kan,

voor medewerkers die dat zelf willen. Maar het

•

MAART 7 Bestuursvergadering RRZ 7 RRZ Regiodag 7 Bestuursvergadering Afdeling Drechtwaard

uitdaging om de grote opgaven aan te kunnen. Het vraagt efficiëntere oplossingen, nadenken over nieuwe technieken, robotisering van werkzaamheden en prefab-oplossingen.

Helaas zie ik, ondanks de volumetoename in de infra, nog steeds collega’s die onder de prijs van hun opdrachtgever werken. Dat ondermijnt de goede wil van overheden die best een fatsoenlijke prijs willen betalen. En het leidt tot

helemaal als overheden bereid zijn continuïteit te bieden,

gaat er vooral om dat bedrijven een moment

zodat we weer in onze mensen en innovaties kunnen inves-

creëren om daar bij stil te staan. Ook hier speelt

teren. Alle drie de genoemde zorgpunten vragen om meer

tijd weer een grote rol, dus schiet het er snel bij

samenwerking van infrabedrijven onderling. We moeten

in”, aldus Heezen. En dat tijdsdruk een terug­

elkaar beter kennen en meer samen optrekken. Daarom

kerend onderwerp is, bleek ook bij de workshop

ben ik blij dat we na tien jaar vanaf 31 januari 2019 weer

‘Timemanagement’ waar - hoe ironisch - een

een Infraplatform in Regio Randstad Zuid hebben, waarin

aantal deelnemers te laat binnenkwam. In deze

we met al deze drie onderwerpen aan de slag gaan. Met

praktisch ingestoken workshop werd ingegaan

de opdrachtgever erbij. En als ik daarin een trekkende rol

hoe je meer overzicht, structuur en focus op de

kan vervullen dan zal ik dat zeker niet nalaten. Een mooi

juiste dingen in het werk kunt krijgen. Ook werden

vooruitzicht.

de positieve aspecten en valkuilen van een aantal persoonlijke eigenschappen nader toegelicht.

Denk aan eigenschappen als: solistisch zijn (snel beslissingen kunnen nemen maar moeite hebben in een team samen te werken of te delegeren),

Meer informatie Ruben Heezen Adviseur Markt & Overheid r.heezen@bouwendnederland.nl

Kom op 31 januari ook naar het Infraplatform RRZ. Aanmelden kan door een mail te sturen naar: evenementen@bouwendnederland.nl

28 | BNL | December 2018 |

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | December 2018 | BNL | 29

Tekst | Martine van der Linden

REGIODAG IN FESTIVALJASJE

Een festivalsfeer. Dat moet heersen op de regiodag van Randstad Zuid op 7 maart 2019.

Regiomanager Hessel Heins-Wunderle: “Naast dat mensen straks geïnformeerd en geïnspireerd naar huis gaan, willen we dat ze kunnen zeggen: ‘Er hing een bijzondere sfeer, ik ben blij dat ik erbij was!’ De dag moet onze leden binden, boeien en het moet bruisen.”

“Bouwend Nederland is een goede kennis-

“Voor mij is de toegevoegde waarde van de

“Ik vind het belangrijk om zo nu en dan

verstrekker en belangenbehartiger, en die

regiodag dat de ontwikkelingen op de markt

contact te hebben collega’s uit de regio. Op

twee dingen komen bij elkaar samen op de

worden belicht. En dat die in verschillende

de regiodag kun je met elkaar sparren over

regiodag. De verschillende workshops geven

workshops en presentaties worden behan-

uitdagingen in ons vakgebied. En praten over

de gelegenheid om dieper op onderwerpen uit

deld. Het leuke van zo’n regiodag is dat je

hoe de ontwikkelingen in de markt worden

de praktijk in te gaan, om te leren en om met

de workshops kunt kiezen die het beste

ervaren. Ik steek er altijd wat van op.”

gelijkgestemden erover te praten.”

aansluiten bij waar je zelf mee bezig bent.”

Gerard den Hoed

Gijs van der Helm

Den Hoed Aannemers

VanderHelm Bedrijven

Ies van Reek IES Bouw & Advies

KOM OOK NAAR DE REGIODAG!

Hessel Heins-Wunderle is sinds mei dit jaar de

in op het hoofdthema van de aanstaande regi-

een festivalidee, waar je als bezoeker volop de

Veel inhoud

Regio Randstad Zuid denkt daarnaast na over

regiomanager van regio Randstad Zuid.

odag: ‘Werk aan je vermogen om te groeien’.

vrijheid hebt om overal te kijken.”

Voor wat betreft de workshops over financieel

hoe er meer een festivalsfeer op de regiodag

Spannend? “Ja, toch een beetje. We willen de

Paul Iske van het Instituut voor Briljante

Er komen drie pleinen waar het hoofdthema in

groeien, is in ieder geval de directeur van

kan ontstaan. “Bijvoorbeeld door het tonen van

betrokkenheid van onze leden vergroten. In dit

­Mislukkingen gaat in op hoe je kunt innoveren

verschillende subthema’s aan bod komt. Op één

Funding Circle Nederland, Jeroen Broekema,

verschillende innovaties tussen de program-

kader is de regiodag eens goed onder de loep

met je bedrijf. Wie de overige sprekers zijn, is nog

plein staat financiële groei centraal: groeien door

present. Dit bedrijf is gespecialiseerd in crowd­

maonderdelen door. Zoals het exoskelet. En er

genomen. De voorgaande regiodagen zaten al

even geheim. Vanaf 1 januari maakt de organi-

andere financieringsconstructies. Andere bedrijfs-

funding. “Zeventien procent van hun klanten­

komt sowieso een dj die muziek draait tussen de

Hoe laat

prima in elkaar, maar ik denk dat we onze leden

satie daarover stukje bij beetje meer bekend.

voeringsvraagstukken komen daarbij eveneens

bestand bestaat uit bouwbedrijven”, weet

verschillende onderdelen, en tijdens de netwerk-

16.00 tot 21.00 uur

Wanneer

7 maart 2018

aan de orde. Verder komt er een plein gericht

Heins-Wunderle. “Funding Circle kijkt op een

borrel. Je moet denken aan een Cobouw Café

kunnen zijn. We willen dat de regiodag meer

Ook vinden er workshops plaats. Alleen krijgen

op groeien door kennis. “Oftewel: groeien door

andere manier naar financiering dan banken.

of The Friday Move–achtige sfeer, maar dan

Waar:

aansluit bij de behoeftes van onze leden.”

die dit jaar op een andere manier vorm. “We

slimmer werken. Denk aan digitalisering”, zegt

Kan een bank geen financiering verstrekken, dan

met voldoende inhoud. Het gaat dus wel echt

Wordt nog bekend gemaakt.

willen dat de tijd per workshop korter is dan

Heins-Wunderle. “Daarnaast kun je vermogend

weten zij vaak een alternatief. Het is interessant

anders worden dan voorgaande jaren, en dat is

Volop vrijheid

voorheen, ongeveer twintig minuten, zodat er

groeien door in te spelen op de actualiteit. Joep

om te horen hoe dit bedrijf naar de bouwsector

spannend. Hoe valt dit bij onze leden? Ons doel is

Inschrijven via:

Zaken die de vorige regiodagen goed werkten,

meer mogelijkheid is om te rouleren. De work-

Rats, directeur Beleid & Vereniging bij Bouwend

kijkt. Wellicht dat onze strategisch partner ING in

in ieder geval dat ze na afloop zeggen: dit had ik

bouwendnederland.nl/regiodag-randstad-zuid

blijven behouden. Zoals ruimte om te netwerken

shops zijn nu niet meer in aparte zaaltjes, maar

Nederland, gaat bijvoorbeeld in op de Provinciale

deze workshop ook een rol wil spelen.”

niet willen missen.”

en het plenaire deel. Verschillende sprekers gaan

op verschillende pleinen. We zitten te denken aan

Statenverkiezingen en de Haagse lobby.”

meer kunnen bieden, en nog beter van dienst

•

Vanaf 1 januari 2019 verschijnt de uitnodiging in de brievenbus

30 | BNL | December 2018 |

Tekst | Barbara Hoogsteden

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

REGIOKATERN ZUID | December 2018 | BNL | 27

Foto | René van den Burg

HERSTELLEN, VERBETEREN EN TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN In Turkije een historisch dertiende eeuws

constructie gemaakt voor een appartementen-

Ieder project vraagt weer om een andere techniek;

badhuis 2,2 kilometer verderop verplaatsen?

complex. Per paal werd een opvangconstructie

verrijden op SPMT’s, verschuiven op schuifbanen

Bresser doet dat en met succes. Zo ook met

geplaatst, zodat de 220 mortelschroefpalen

of geheel of in delen oppakken met een kraan. Het

een monumentaal appartementencomplex

konden worden doorgezaagd en ingekort. In deze

blijft precisiewerk en is steeds een uitdaging. Wat

van 18.000 ton in Azerbeidzjan, tot op heden

ontstane ruimtes zijn vervolgens aardbevings­

dat betreft is ons werk geen routine.”

het zwaarste gebouw ter wereld. Verplaatsen:

isolatoren op de millimeter nauwkeurig geplaatst

­verticaal of horizontaal? Een zwaar monumen-

tussen stalen, permanente- op maat gemaakte,

ENERGIEOPSLAG

taal pand of een licht gebouw? “Wij regelen

opvangconstructies. Eigenaren en gebruikers

Momenteel is funderingsproblematiek volop

het”, vertelt directeur Taco Bresser. “En norma-

kunnen vervolgens weer met vertrouwen gebruik

in het nieuws. Door dalend grondwater komen

liter verbeteren we ook de fundering.”

maken van hun woning of gebouw.”

houten palen droog te staan en dreigt paalrot. Dat

Ieder project vormt voor familiebedrijf Bresser een

PRECISIEWERK

in Nederland veel funderingsproblematiek. Neder-

uitdaging om op een slimme manier op te lossen

Bresser is meer dan 40 jaar gespecialiseerd in

land zakt circa één centimeter per jaar. Wij kunnen

met bestaande technieken. Bresser: “Eenvoudig

funderingsverbetering, aardbevingsbestendig

dat herstellen, natuurlijk. Maar ik vind het ook

gezegd, wij zijn funderingsverbeteraars en

maken, vijzelen en verplaatsen van uiteenlopende

onze plicht een stap verder te gaan, een verbeter­

verplaatsen objecten. Voordat je een gebouw

objecten in binnen- en buitenland, met eigen

slag te maken. Bresser onderzoekt momenteel

verplaatst, moet je de fundering verbeteren,

personeel en vaste inhuur van bijna 50 mensen.

hoe funderingsverbetering kan worden gecombi-

bijvoorbeeld door het trillingsvrij aanbrengen van

Met Taco Bresser staat de tweede generatie aan

neerd in combinatie met energieopslag. Uiteraard

palen.”

het roer. Ieder project is weer anders en vraagt om

willen we in Nederland bestaande gebouwen

logisch nadenken in combinatie met innovatieve

behouden. Deze moet je niet alleen herstellen en

AARDBEVINGSBESTENDIG

oplossingen. “Vorig jaar hebben we een 44 meter

verbeteren, maar ook toekomstbestendig maken.”

Bresser heeft inmiddels aardig wat ervaring als

hoge Philips-schoorsteen in Roosendaal 450

REGIO ZUID

MARK SLOB VOORZITTER JONG BOUWEND NEDERLAND REGIO ZUID

EEN BOOST VOOR JE EIGEN ONTWIKKELING!

ontgaat Bresser uiteraard ook niet. “Helaas is er

het gaat om het aanbrengen van aardbevings­

meter verplaatst. Eigenlijk een soort breipen die je

bestendige constructies. Verplaatsen hoeft

verticaal in evenwicht moet houden. Totaal anders

dan vaak niet. “Alles blijft op zijn plek staan. In

weer dan het monumentale Drents koetshuis

Groningen hebben we een bevingsbestendige

wat we tweemaal 25 meter hebben verplaatst.

•

BIJEENKOMSTEN

BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID Datum

DECEMBER 11 Tafels klankbordgroepen afd. oost Brabant e.o.

13 Platform Wonen West-Brabant 18 Bestuursvergadering afd. Zeeland

JANUARI 10 BouwCafé Limburg: Nieuwjaar!

15 Bestuursvergadering afd. Limburg 16 Aftrap Brabantse Commissie Middelbaar Beroepsonderwijs 23 Bouwplaatsbezoek Brabant Mid-West (o.v.)

24 Bouwplaatsbezoek afd. Zeeland (o.v.)

29 Bestuursvergadering afd. Oost-Brabant e.o.

30 Hbo Bouworiëntatiedagen bouw en infra i.s.m. Avans FEBRUARI 07 Regiodag Zuid 2019 [De regiodag op 07-02 mag prominent aanwezig zijn] 07 CoBouw Café Brabant 18 BouwCafé afd. Oost Brabant e.o.

19 Bestuursvergadering afd. Limburg 21 Kennisdag Secundaire Grondstoffen afd. Zeeland 26 Vergadering Regiobestuur Zuid

Ben jij jong én werkzaam op (aankomend) management­ niveau in de bouw en infra? En kom je graag in contact met andere jonge managers, ondernemers en bestuurders? Dan ben je bij ons aan het juiste adres! Jong Bouwend Nederland regio Zuid (JBN) is een netwerk van leeftijdsgenoten die veel met elkaar gemeen hebben, onderling kennis willen uit­­ wisselen én willen groeien in hun werk.

In een tijdperk waar steeds meer online gebeurd, is het zinvol om daadwerkelijk contact en verbinding te hebben.

Onze bijeenkomsten zijn de momenten om buiten de ­dynamiek van je dagelijkse werk met ‘soortgenoten’, die tegen dezelfde uitdagingen aan lopen, kennis te delen.

Wij zorgen voor een inspirerende omgeving, leuke sprekers en inhoudelijke discussies! De volgende dag kom je gegaran-

EVEN VOORSTELLEN

deerd met een frisse blik weer terug in je dagelijkse praktijk.

Mijn naam is Agniet Vos en ik ben in december

vlak en een ‘universitaire’ masterclass inclusief de koppeling

gestart als secretaresse van regio Zuid.

naar de praktijk. Die dagelijkse praktijk en het leren

Naast het opvoeden van twee puberzoons,

hiervan komen ook terug in de technische excursies die wij

vind ik persoonlijke ontwikkeling erg belangrijk

­organiseren. Daarnaast houden we je op de hoogte van de

en voor een mooie uitdaging draai ik mijn hand

laatste trends en ontwikkelingen binnen de bouwsector.

Op dit moment wordt er volop gewerkt aan het programma voor 2019. En dat houdt in; een divers aanbod van management­trainingen op zowel persoonlijk als inhoudelijk

niet om. Daarom ben ik ook erg blij nu voor Bouwend Nederland aan de slag te gaan.

Wil je ook bestuurlijke ervaring opdoen? Kies dan voor een

Tot snel!

functie in het JBN-bestuur. Een verrijking van je persoonlijke

•

en zakelijke ontwikkeling! Met meer dan 100 JBN-leden in onze regio, zijn er altijd genoeg inspirerende verhalen en gesprekken! Dit geeft echt een BOOST! bouwendnederland.nl/jbn

28 | BNL | December 2018 |

Tekst | Hans Smit

REGIOKATERN ZUID

REGIOKATERN ZUID | December 2018 | BNL | 29

Foto | Marijana Pajovic (foto Martijn van Sabben)

DELEN VAN KENNIS RICHTING REGIO’S IN MODERNE PRESENTATIE

NIEUW: SPREKERS PITCHEN HUN KENNIS IN VIDEO’S ­

De sprekers-specialisten van Bouwend Nederland zetten korte video’s in om hun kennis en vaardigheden nog beter naar de regio’s te presenteren. De korte videopresentaties werden onlangs in de Regio Zuid voor het eerst gebruikt. De videopitches werden daar goed ontvangen, maar uiteraard met enkele verbeterpuntjes.

De kennis, die in de organisatie beschikbaar is, wordt regelmatig onder de aandacht gebracht van de regiobesturen. Die kunnen op hun beurt kiezen welke onderwerpen zij in de vorm van presentaties of workshops aan hun leden voorleggen. Dit jaar wordt er in de presentatie van deskundige sprekers voor het eerst gebruik gemaakt van korte videopitches. In een filmpje vertellen de

DE PITCHES

Bedrijfsopvolging

Verduurzaming

Haagse lobby

gespecialiseerde sprekers wat zij voor lidbedrijven

De onderwerpen die sprekers van

door Harry Wisse.

door Helen Visser.

door Martijn Verwoerd.

kunnen betekenen. Op een bijeenkomst van de

Bouwend Nederland met hun

Wisse richt zich vooral op het over-

Zij spreekt over 2050, het moment

Hierin wordt verteld hoe Bouwend

Regio Zuid in oktober 2018 werden de video’s

presentaties of workshops kunnen

dragen van zeggenschap en bezit in

waarop alle gebouwen energie-

Nederland de belangen van haar

voor het eerst vertoond aan afdelingsbestuurders

aansnijden tijdens een regio- of

familiebedrijven, maar die ook het

neutraal en de economie circulair

leden behartigt in politiek Den

uit Zeeland, Limburg en Noord-Brabant. Twee

afdelingsbijeenkomst zijn op dit

proces van opvolging bespreekt. Een

moeten zijn. Zij gaat dieper in op

Haag en omstreken. Het gaat niet

regiobestuurders geven hun eerste indrukken:

moment:

precies en tijdrovend proces waar hij

de vele wetswijzigingen die ons te

alleen om woning- of utiliteitsbouw,

dieper op in zal gaan.

wachten staan om die overheids-

maar ook over fiscale wetgeving

De twee afdelingsvoorzitters, die de eerste

doelstellingen op het gebied van

of bijvoorbeeld het volgen van

pitches hebben gezien, hechten aan actuele

klimaat te realiseren.

verkiezingen.

kennisoverdracht. Zowel Van Sabben als Kreugel

DE TOEKOMST

DE TOEKOMST

Digitalisering en BIM

Martijn van Sabben, voorzitter afdeling Zeeland

door Arjan Walinga.

Juridisch spreekuur,

(Fraanje) en John Kreugel van afdeling Limburg

Hij zal aantonen dat BIM ook

aanbesteden en contracteren

(Heijmans) zien allebei het potentieel in deze

kleinere aannemingsbedrijven helpt.

door Joost Fijneman.

Workshop grond

Achtergronden bij cao

derd zien. Van Sabben: “Prijsstijgingen bijvoor-

manier van presenteren. “Het zal bij jongere leden

Bijvoorbeeld omdat steeds meer

Deze spreker zal ingaan op de

door Nathalie van Dalen.

door Erik Tierolf.

beeld. Hoe kun je goed inspelen op de alsmaar

wat makkelijker aanslaan, maar iedereen krijgt nu

(grote) opdrachtgevers het gebruik

waarde van de database van het

Van Dalen gaat vooral in op de

Arbeidsvoorwaarden en arbeids­

stijgende prijzen. Dat zou ik een goed onderwerp

een goed beeld van wat de sprekers van Bouwend

van dit systeem eisen.

Aanbestedingsinstituut, dat ook

processen die een ontwikkelaar of

verhoudingen zijn spannende

voor een workshop of lezing noemen. Evenals

regionaal veel cijfers beschikbaar

aannemer/ontwikkelaar moet door-

onderwerpen geworden omdat er

de ‘arbeidsmarkt’. Daar willen de lidbedrijven in

Nederland voor ons kunnen betekenen,” zegt

zouden dan ook graag meer onderwerpen bena-

Kreugel. Van Sabben vult aan: “Dit is natuurlijk

Digitalisering bonnenwerk,

heeft om bijvoorbeeld trends op tijd

lopen voordat ‘grond’ ontwikkeld is

op deze gebieden veel in beweging

onze regio Zeeland ook nog wel het een en ander

de toekomst. Het scheelt veel tijd van reizen en

Bouwnu.nl

te signaleren.

tot ‘bouwgrond’.

is. Tierolf vertelt over de hervor-

over bijleren.” Kreugel benoemt veiligheid als

bijeenkomsten als je de sprekers zo presenteert.

door Joppe Duindam.

mingen van cao en interactie tussen

interessant onderwerp. “Niet alleen op de bouw-

Het geeft wat minder interactie om iemand op

Hij stelt dat een professionele

Instroomcampagne

Workshop mobiliteit

lidbedrijven en vereniging.

plaats, maar veiligheid in het algemeen: hoe pak

een filmpje te zien. Misschien komt het nog eens

online uitstraling en reviews ook

door Marieke van der Post.

door Tom van Eck.

ik dat aan als ondernemer. Er zijn zo veel dingen

zo ver dat we het live online kunnen doen.”

voor bouwbedrijven belangrijk zijn.

Met de instroomcampagne ‘Je gaat

Onderwerpen die hier onder andere

waar je rekening mee moet houden.”

Met www.bouwnu.nl kan Bouwend

het maken in de bouw en infra’

aan bod komen zijn; de terugkeer

Nederland helpen bij een positieve

laat zij zien hoe bedrijven zelf actief

van files, afgesloten binnensteden

aanwezigheid op internet.

onder jongeren kunnen werven,

en autoluwe woonwijken. Kortom,

gezien de enorme behoefte aan

alle ‘ins & outs’ rondom de nieuwe

instroom van (goed opgeleide)

mobiliteit.

medewerkers in de bouwsector.

Bekijk hier de videopitches: bouwendnederland.nl/videopitches

•

30 | BNL | December 2018 |

Tekst | Martine van der Linden

REGIOKATERN ZUID

Foto | René van den Burg

7 FEBRUARI REGIODAG BOUWEND NEDERLAND REGIO ZUID

INSPIRERENDE DAG IN ‘INDUSTRIËLE KATHEDRAAL’

De voormalige treinenwerkplaats in Tilburg is

De gemeente Tilburg heeft deze hal voor een

op 7 februari het decor van de regiodag van

symbolisch bedrag gekocht van de gemeente

Bouwend Nederland regio Zuid. Het monu-

Amsterdam. Opvallend is het klimaatconcept van

mentale gebouw uit 1932 heeft onlangs een

de LocHal. “Het is ondoenlijk om zo’n groot monu-

compleet nieuwe invulling gekregen.

ment volledig te klimatiseren. Er is gewerkt met

Aandacht voor actuele thema’s in de bouwsector, demon-

drie klimaatzones waarbij goed is gekeken naar

straties van innovaties; zomaar enkele programmaonder-

Een ‘industriële kathedraal’ wordt de LocHal in

de functie. In vergader- en concentratieruimtes

Tilburg genoemd. Jaren geleden verloor het zijn

is het bijvoorbeeld belangrijker dat er voldoende

functie als treinenwerkplaats. CIVIC architects

frisse lucht en een constante temperatuur is, dan

heeft in samenwerking met Braaksma & Roos

wanneer je tussen de boekenkasten loopt.”

architecten, ingenieursbureau Arup en interieurarchitect Petra Blaisse van Inside Outside het

De LocHal is uitgebreid met een travee aan de

gebouw in een volledig nieuw jasje gestoken. Het

zuidzijde: het stadsbalkon. “Een welkomstgebaar

heeft nu een publieke functie en biedt onderdak

voor de bezoekers”, vertelt Van der Heijden. “Dit

aan de bibliotheek, Seats2Meet en verschillende

gebouw was altijd al het mooiste meisje van de

kunstbalies.

klas, en volgens mij zijn we erin geslaagd om dit

VERRASSEND PROGRAMMA RONDOM ACTUELE THEMA’S

delen van de regiodag. Regiomanager René Meyboom: “Het wordt absoluut een informatieve en inspirerende dag”.

Elk jaar zijn zeker tweehonderd mensen van de partij op de regiodag van regio Zuid. Dit jaar staat ze weer een ­gevarieerde dag te wachten. Die begint met een plenair deel waarin Maxime Verhagen ingaat op actuele thema’s in de bouw. Twee keer vinden er pitches plaats door ­innovatieve studenten van de TU Delft en HZ Universities.

Ingrid van der Heijden komt aan het woord over de totstandkoming van de LocHal.

zo te houden.”

Ingrid van der Heijden van CIVIC architects: “De LocHal bestaat uit twee geschakelde gebouwen, wat in feite overdekte kraanbanen waren. De relatie van ons ontwerp met het monument is groot. We hebben het gebouw vooral heel open en beleefbaar gehouden.” Centraal in de vernieuwde LocHal staat een open trappenlandschap; een publieke plek die Tilburg volgens Van der Heijden nog niet had.

Daarna is het tijd voor acht workshops, die elk twee keer worden gegeven. Er is onder meer keuze uit een workshop over het exoskelet, aanbesteden en contracteren, en over een tool die huiseigenaren laat zien wat hun investeringen in duurzaamheid opleveren. Ook is een slaapgoeroe present die vertelt over het belang van slaap. “En natuurlijk is er volop gelegenheid om te netwerken”, besluit Meyboom.

•

Aanmelden

Wil je er ook bij zijn op deze bruisende dag in het Een andere eyecatcher is de glazen hal op

‘mooiste meisje van de klas’? Meld je dan aan via

de eerste etage, vol in het licht van buiten.

bouwendnederland.nl/regiodag-zuid

MoveRTK: Precies wat de sector nodig heeft.

Uw graafmachines, bulldozers en andere grondverzetmachines laten zich 24 uur per dag tot op de centimeter nauwkeurig sturen met de landelijke RTKcorrecties van MoveRTK. Een lokale referentieontvanger is niet meer nodig.

Werken met MoveRTK biedt vele voordelen: • Merkonafhankelijk, open netwerk. Men is niet gebonden aan één merk; • Flexibele inzet door dekking in hele Benelux; • Betrouwbare dienst, 24/7 beschikbaar; • Zeer voordelig dankzij ledenkorting via Bouwend Nederland;

• Overal goede ontvangst dankzij de professionele KPN M2M SIM-kaart; • TüV gecertificeerde, dynamische nauwkeurigheid van 2 cm.; • Geen binding aan regionale referentieontvangers.

MoveRTK / KUBUS 11, 3364 DG SLIEDRECHT / POSTBUS 166, 3360 AD SLIEDRECHT TELEFOON +31 (0) 184 67 18 40 / FAX +31 (0) 184 67 18 44 / WWW.MOVERTK.NL / E-MAIL INFO@MOVERTK.NL

32 | BNL | December 2018 |

Tekst | Eva van Beveren

INNOVATIE

Foto | Alwin Koops

33

INNOVATIE | December 2018 | BNL |

Sinds 2015 is in Noord-Nederland het Innovatieatelier actief; een initiatief dat is opgezet door Bouwend Nederland regio

DUBBEL INNOVATIESUCCES

OPSCHALEN

Noord (Platform Infra Noord) samen met de drie noordelijke provincies en Koninklijke NLingenieurs om innovatie in de

Na drie jaar heeft het Innovatieatelier bewezen meer te zijn dan alleen

De volgende stap voor het Innovatieatelier ligt in het opschalen én het

een broedplaats voor concrete innovatieve producten. “De grootste

inspireren van anderen om op een andere manier te gaan samenwerken

innovatie is dat opdrachtgever en opdrachtnemer op een gelijkwaardige

om innovaties de ruimte te geven. Tijdens de presentatie van de resultaten

manier met elkaar praten en er meer begrip voor elkaar is gekomen”,

van het Innovatieatelier begin december, werd door Erick Wuestman,

vertelt Kort trots. Middels pitches wordt gekozen voor de meest inno-

adviseur circulaire economie, ingegaan op ‘Rapid Circular Contracting’;

­infrasector meer ruimte te geven. En met succes, gezien de innovatieve resultaten die zijn geboekt in de afgelopen drie jaar.

Sinds dit jaar zijn ook drie noordelijke waterschappen aangesloten.

Na het uitblijven van de hogesnelheidslijn naar het noorden, hebben

IEDEREEN IN DE INNOVATIESTAND

de compensatiegelden een impuls moeten geven aan verbetering van

Het Innovatieatelier kan worden gezien als een soort broedplaats waar

vatieve opdrachtnemer. Pas daarna wordt de techniek uitgewerkt en

een aanbestedings­methodiek die bij circulair aanbesteden wordt gebruikt,

de infrastructuur om zo de bereikbaarheid van Noord-Nederland te

geldt; ‘groots denken en klein doen’. Kort: “We moeten eerst op kleine

het contract op papier gezet. “Deze werkwijze geldt alleen voor kleine

waarbij de opdrachtgever de aannemer selecteert die het beste bij het

vergroten én een meerwaarde in het gebied te realiseren. “Het idee was

schaal oefenen omdat we nog niet exact weten hoe we de grootse opgaven

projecten onder de aanbestedings­grens met een innovatief component”,

gedachtengoed past en daarna gezamenlijk werkt aan het verfijnen

dat door deze investeringen ook vanzelf innovaties van de grond zouden

die er zijn, het beste kunnen aanpakken. We beginnen met schetsen om

benadrukt Kort. “Het is onze bedoeling om het systematisch gelijk-

van de opdracht. Kort: “Eigenlijk wat wij ongeveer in het klein doen met

komen”, vertelt Valerie Kort, adviseur Bouw & Infra bij Bouwend Nederland

van een idee uiteindelijk iets te kunnen maken. Onderweg kom je de nodige

waardig samenwerken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer tot

het Innovatie­atelier, alleen is deze methodiek ook geschikt voor grote

regio Noord. “Maar dat bleek niet het geval. Want als je telkens

hobbels tegen en die lessen neem je weer mee in het volgende project.”

nieuwe norm te verheffen. We streven niet naar een nieuwe standaard.

miljoenen­projecten.” En dat sluit aan op de vraag hoe innovatie nu structu-

dezelfde vraag stelt aan de markt, krijg je ook steeds dezelfde

Het belangrijkste punt is een andere manier van samenwerken. “Nu is het

We willen juist af van het denken in standaarden, de ervaring is dat dat

reel een goede plek kan krijgen bij grotere opdrachten. Volgens Kort moet je

oplossingen, geen innovaties. Daarnaast hebben aannemers vele

contract als het ware de ‘muur’ tussen opdrachtgever en opdrachtnemer”,

teveel beperkt.”

in ieder geval de gelijkwaardige samenwerking tussen markt en overheid vast blijven houden. “Dat is wel dé les die we tot nu toe geleerd hebben.”

innovaties ‘op de plank liggen’ maar blijkt het vinden van een opdracht-

stelt Kort. “En die muur moet weg. Dat maakt goede samenwerking pas

gever die ruimte biedt aan deze bestaande techniek een lastige. Daar

echt mogelijk.” Wat volgens Kort ook van belang is voor het slagen van

moest dus wat aan veranderen, vonden zowel de noordelijke provincies

innovatieve infra-oplossingen, is dat mensen op alle niveaus in een orga-

Meer informatie

als infrabedrijven en ingenieurs.” Gezamenlijk is toen het Innovatieatelier

nisatie worden meegenomen in deze nieuwe manier van samenwerken.

bouwendnederland.nl/sfeerverslag-infra-innovatie-marktdag

opgericht.

“Iedereen zal in de innovatiestand moeten staan”, aldus Kort.

Sander Wubbolts Regiomanager s.wubbolts@bouwendnederland.nl

INFRATECH Het Innovatieatelier is ook te zien tijdens InfraTech op woensdag 16 januari in Ahoy Rotterdam.

HET INNOVATIEATELIER:

"GROOT DENKEN, KLEIN DOEN" CONCRETE RESULTATEN VANUIT EN GEÏNSPIREERD OP HET INNOVATIEATELIER

DRENTHE

• Energieopwekkende flowconverter in een sluis.

• Sluisdeuren van composiet. Ontwikkeld samen met een

FRYSLAN

• Innovatief fietspad met vezelversterkte duurzame 'White Topping' betonlaag (Europese primeur april 2018).

Drents bedrijf. Drenthe loopt in Nederland voorop in de

• Duurzame vernieuwing van brug waardoor de brug nu

toepassing van duurzame, innovatieve materialen bij

zelf energie opwekt en niet meer is aangesloten op het

sluisdeuren.

landelijk energienet.

GRONINGEN

• Drie innovatieve fietsoversteken.

• Een duurzame fiets- en voetgangersbrug.

• Twee energieneutrale rotondes.

•

BEDRIJFSVOERING | December 2018 | BNL | 35

Tekst | Eva van Beveren

SAMEN BIMMEN

1

Het beste advies ooit gekregen

Daarnaast zijn wij Autodesk Partner of the Year 2017 en behaalden wij de ‘Construction Specialization’. van ons unieke ledenvoordeel.

5 unieke Autodesk BIM-bundels

CAD & Company abonnement

Zo’n zestig jaar geleden begonnen als klein

wil veranderen, moet je transparant durven zijn

te schuiven. Mijn coach gaf me het advies: ‘Zet je

schildersbedrijf, is Logchies uit Beverwijk nu

en het gemeenschappelijk belang centraal willen

ratio uit, en ga meer vanuit je onderbuik luisteren

uitgegroeid tot een renovatie en onderhouds­­-

stellen in plaats van het bedrijfsbelang.

en kijken’. Ik heb gemerkt dat daar vaak de beste

bedrijf met 120 medewerkers. Algemeen

beslissingen uit voortkomen.

directeur Paulina Logchies is de derde

2

Met de huidige marktwerking je keten goed op orde te hebben. Binnen de organisatie is een cultuur-

Wij hebben een sterke positie als totaal­

vader het bedrijf vijf jaar geleden volledig

verandering bewerkstelligd maar dat beperkt zich

onderhoudsbedrijf in de woningcorporatiemarkt.

aan haar overdroeg. Maar de beweging die

grotendeels tot het eigen bedrijf. Daarom is een

De samenwerking met de corporaties is blijven

zij met de organisatie heeft ingezet, levert

keten­regisseur aangesteld, die verbinding legt tussen

bestaan omdat zij zien dat we met een verbeter-

goede resultaten op. Logchies is inmiddels

de wens van de klant en de benodigde transitie

cultuur bezig zijn en echt resultaatgericht willen

gegroeid van totaalonderhoudsbedrijf naar

binnen de keten. Uiteindelijk gaat het om een

samenwerken.

vastgoedadviseur en in de afgelopen jaren is

duurzame verandering van IK naar WIJ, zodat door

de omzet van het bedrijf verdubbeld.

ketensamenwerking continuïteit en gezamenlijk

3

Mijn grootste angst als directeur

 Revit  AutoCAD Civil 3D  BIM naar de bouwplaats

wij groeien momenteel en zijn continu aan het

+ gratis e-learning

15% korting

10% korting

Ik laat me niet sturen vanuit angst maar vanuit vertrouwen. Natuurlijk is verandering spannend,

voordeel voor alle betrokken partijen ontstaat.

8

De belangrijkste eigenschappen voor succes als manager/directeur in de bouw

vernieuwen. Dat was wellicht onzeker voor bepaalde

Naast dat ik altijd streef naar vernieuwing,

medewerkers maar het hoort nu eenmaal bij onder-

verbetering en duurzame samenwerking met

nemerschap en de ontwikkeling en groei van een

alle betrokken partijen, is het allerbelangrijkste

organisatie. Nu merk ik dat de verbetermentaliteit in

om de verbinding met de werkvloer te behouden.

de gehele organisatie is ingebed.

Daar gebeurt het. Daarom sta ik regelmatig zelf

4

Het mooiste aan de bouw Het eindproduct. Ik kwam uit een commerciële

Value Added Services Consulting Specialized Product Support Specialized Authorized Developer Authorized Training Center

Het lastigste aan management in de bouw

het even schakelen voor Paulina toen haar

 Heldere tarieven  Service Center  Snelle service  Korting op trainingen

Vrijheidweg 40 1521 RR Wormerveer T +31 88 494 6666 E info@cadcompany.nl

7

vooral richt op woningcorporaties. Met een achtergrond in de telecom en ICT was

 AEC Collection  AutoCAD Civil 3D  AutoCAD Revit LT suite  Revit  BIM 360 Field

Gold Midmarket Solution Provider Silver Collaboration and Content Silver Datacenter

generatie van het familiebedrijf dat zich

Het onderscheidend vermogen van mijn bedrijf

Voor aannemers en andere professionals in de bouwsector:

Specialization Building Civil Infrastructure Product Design & Manufacturing

zie nog steeds dezelfde oude cultuur. Als je écht

handelen en mijn onderbuikgevoel aan de kant

Flexibele service en maximaal voordeel:

Ga direct naar www.cadcompany.nl/bouwendnederland

Er wordt veel gesproken over innovaties, maar ik

lening, was ik gewend vooral vanuit de ratio te

Combineer BIM 360 Docs met een van onderstaande producten:

15% korting

6

Meest overschatte ontwikkeling in de bouw

Door mijn achtergrond in de zakelijke dienstver-

Samen met jou verbeteren wij het bouwproces door inzet van nieuwe technologie, kennis en training.

Wij hebben de afgelopen 20 jaar meer dan 400 organisaties geassisteerd.

MANAGEMENTVRAGEN AAN PAULINA LOGCHIES

letterlijk op de steiger om mee te werken.

9

Mijn managementstijl kwalificeer ik als…

branche. Werken voor de sociale woningbouw was

Flexibel, open en adaptief. Ik ben in staat mij aan

een echte eyeopener. Je komt letterlijk in ander-

te passen aan de fase waarin de organisatie zich

mans persoonlijke omgeving en ziet hoe ze wonen,

bevindt. Eerst was ik vooral aan het luisteren,

soms in schrijnende situaties. Het is mooi om te

daarna heb ik me gericht op veranderen en imple-

merken hoe blij bewoners zijn wanneer je hun

menteren. Nu ik de mensen op de juiste plek heb,

woning, hun primaire levensbehoefte opknapt. Het

komt er veel initiatief vanuit de medewerkers zelf en

zette me echt met beide benen op de grond.

bekijk ik weer welke rol daarbij past.

5

10

Medewerkers motiveren is een kwestie van

Het woord dat ik niet meer kan horen

Meedoen, onderdeel zijn van het team, duidelijk

Lean. De methode is prima, maar iedereen verstaat

je visie uitdragen, mensen daarmee inspireren en

er wat anders onder. Daarom definieer ik liever mijn

betrekken. Mensen ruimte geven om te groeien.

eigen Logchies Way Of Working (WOW).

•

36 | BNL | December 2018 |

Tekst | Barbara Hoogsteden

TROTS EN VAKMANSCHAP

WIM ADRIAENS, DIRECTEUR ADRIAENS MOLENBOUW

“Van kleins af aan was ik te vinden bij het bedrijf van mijn vader. In eerste instantie een heerlijke plek om te spelen en kwajongensstreken uit te halen. Later ging ik er klusjes doen: opruimen, poetsen. Ik was de krullenjongen, zeg maar. Vanzelfsprekend volgde ik een timmerman­opleiding. Maar het ambachtelijke vak molenbouw en -restauratie heb ik geleerd op de werkvloer. Dat leer je niet in de schoolbanken. En dat geldt vandaag de dag nog steeds.”

Wim Adriaens (57) heeft inmiddels het stokje

hebben wij gerestaureerd. Met zeven man van

Vroeger waren er geen kruiskopschroeven, dan

overgenomen en hiermee staat de zevende

ons hebben we anderhalf jaar hieraan gewerkt.

moeten wij die nu ook niet gebruiken, maar

generatie aan het roer van Adriaens Molenbouw

Totaal maar liefst 7.500 uur. Dit project vergeet je

gesmede spijkers. We werken, met houten toog-

in Weert. De geschiedenis van het familiebedrijf

je leven niet meer, heb ik tegen onze medewerkers

pennen en waar nodig zoveel mogelijk met bouten

gaat enige tijd terug. In de 18 eeuw was

gezegd. Dat geldt ook voor molen De Hoop in

met vierkante moeren en geen zeskanten, die je

Aranius Adriaens gespecialiseerd in het maken van

2017 in Keldonk. Deze werd in de zeventiger jaren

tegenwoordig ziet. Wij moeten ervoor waken dat

karrenwielen. Hij bood ook zijn hulp aan bij repara-

afgebroken. Mijn vader heeft onderdelen ervan bij

het er niet te modern uitziet.”

ties aan molens. Zo ontpopte hij zich als molen-

ons opgeslagen. Toen er een stichting werd opge-

bouwer en gaf de liefde voor het vak over aan zijn

richt om de molen nieuw leven in te blazen, zijn

STAGIAIRES

zoon. En dat ging zo door, van vader op zoon.

wij gevraagd om mee te helpen. Wat een geluk

De keerzijde van dat ambachtelijke werken,

dat we die onderdelen nog hadden. Het hele dorp

betekent een uitdaging op personeelsgebied.

heeft meegeholpen. Heel bijzonder.”

Bij Adriaens Molenbouw werken zeven mensen,

TANDWIELEN Bij het ontstaan van Adriaens Molenbouw waren

sommigen zitten er dertig jaar. “Ik heb veel ervaren

molens een belangrijk onderdeel van de Nederlandse

AMBACHTELIJK

economie. Tegenwoordig zijn molens in het bezit

Is molenbouw en -restauratie de hoofdmodus,

onze toekomstige collega’s, de vakmensen.

van gemeentes, stichtingen of particulieren. Ze

inmiddels verrichten ze ook andere werkzaam-

De jeugd en scholen vandaag de dag doen

hebben een beschermde status en zijn een toeris-

heden, allemaal op basis van houtconstructie,

minachtend over werken met je handen. En dat

tische trekpleister. “Er is nog genoeg werk voor

zoals klokkenstoelen. Dit is een eikenhouten

terwijl we een tekort gaan krijgen aan vakmensen.

ons”, vertelt Adriaens. “De restauratie van molens

constructie waar de klokken van een kerk inhangen.

Als leer-werkbedrijf hebben we daarom regelmatig

is technisch werk. Mensen zien molens als een

Adriaens: “Ook verbouwen we boerderijen op

stagiaires over de vloer. Het moet meer gestimuleerd

gebouw, maar dat zijn ze niet. Het zijn machines.

traditionele wijze. Die ambachtelijke manier van

worden, en dat moet al beginnen op de lagere

Er zit een hele techniek achter. Kijk maar naar

werken is onze specialiteit. We werken veel met

school, want net als bij mij toen het geval was,

de tandwielen, er wordt echt iets aangedreven.

de hand. Waarom wij niet met computergestuurde

het echte timmermanswerk leer je op de werk-

Naast restauratie, onderhouden wij wind- en

machines werken, wordt mij weleens gevraagd.

vloer.”

watermolens, niet alleen in Nederland, maar ook in

Natuurlijk gaan wij met de tijd mee. We werken

België, Luxemburg, Duitsland en Frankrijk. Zelfs in

met machines en waar we kunnen, gebruiken

TOERISTEN

Australië draait een molen van ons.”

we elektrisch gereedschap. Maar wij moeten iets

De toekomst ziet Wim Adriaens zonnig tegemoet.

restaureren, zoals het vroeger was. Uiteindelijk

En met inmiddels zeven generaties, is hij ook

werk je dan toch met een hamer en een beitel.

best trots. “In Weert is er een molen naar mijn

RESTAURATIE

medewerkers in dienst. Ik maak me zorgen om

Houtwerk binnen en buiten, smeedwerk, molen-

opa genoemd. Bewoners vonden het jammer dat

stenen, Adriaens Molenbouw kan alles van een

deze molen geen naam had, vervolgens werd hij

molen herstellen en vernieuwen. Iedere molen is weer anders en het is geen seriewerk, benadrukt hij. “Er zijn een paar projecten die eruit springen.

De Kilsdonkse molen in 2007 bijvoorbeeld, dat is de enige Nederlandse watervluchtmolen. Het radarwerk, de wieken en de maalinstallaties

"Wij moeten er altijd voor waken dat het er niet te modern uitziet"

gedoopt tot de Wilhelmus Hubertusmolen. Het is een mooi vak. Het is iedere keer een uitdaging om problemen op te lossen. Molens zijn beschermd en niet meer weg te denken in Nederland. Kijk naar al die toeristen dagelijks op de Kinderdijk en Zaanse Schans. Er zal voor ons altijd werk zijn.”

TROTS EN VAKMANSCHAP | December 2018 | BNL | 37

"Het echte timmermanswerk leer je op de werkvloer"

"IK WAS DE KRULLENJONGEN"

e

Foto | René van den Burg

•

ADVIES | December 2018 | BNL | 39

Tekst | Eva van Beveren

PERSONELE ZOEKTOCHT RICHT ZICH OP GEPENSIONEERDEN

Bouwend Nederland Adviesdesk Eén loket voor al uw vragen

Als lid van Bouwend Nederland kan je voor

pensioen ‘gewoon’ laten ingaan en daarnaast

de meest uiteenlopende vragen terecht bij

blijven werken? De keuze hangt samen met

de Adviesdesk. Een onderwerp waar op dit

de vraag welke contractvorm het meest

moment veel vragen over binnenkomen,

geschikt is.”

is het in dienst nemen van gepensioneerden om het tekort aan

Transitievergoeding

personeel op te vangen,

Het in dienst nemen

vertelt Gerard Werkhoven,

van gepensioneerden

adviseur Adviesdesk van

roept volgens Werk-

Bouwend Nederland. “Dit

hoven ook arbeids-

staat naast werken met

rechtelijke vragen op.

zzp’ers en ketenaansprakelijk-

Denk aan de transitie-

heid in de bouw, in onze top 3 van

vergoeding; de financiële

meestgestelde vragen.”

vergoeding die een werknemer krijgt bij ontslag door de

In de zoektocht naar nieuw bouwpersoneel,

Be

U kunt bij ons terecht voor vragen over: • Cao-zaken • Sociale zekerheid • Ketenaansprakelijkheid • Arbeidsrecht • Geschillen met opdrachtgever, leverancier of onderaannemer • Algemene voorwaarden

U kunt uw vraag ook per e-mail stellen, dan krijgt u in de meeste gevallen uiterlijk op de volgende werkdag een reactie.

lo n 079 op s -3 25 252 0

• Oplevering • Verborgen gebreken • Meer- en minderwerk • Advies en klachten over aanbestedingen • Procedures Raad van Arbitrages

Tweedelijns dossierbehandeling à € 110,- per uur na schriftelijk akkoord.

Uw collega’s beoordelen onze juridische ondersteuning met een 8!

langer dan twee jaar is geweest. “Wanneer

in de afgelopen jaren met pensioen zijn gegaan.

een medewerker de pensioengerechtigde leeftijd

“De kaartenbak van het UWV is leeg, en het

heeft bereikt en dan wordt ontslagen, is de

personeelstekort groot. Om dit aan te pakken, is

transitievergoeding niet van toepassing en kost

het in dienst nemen van gepensioneerden echt

het de werkgever dus niets. Maar deze regeling

een groeimarkt aan het worden”, stelt Werkhoven.

geldt slechts één keer. Wanneer deze werknemer

Ook met werknemers die op het punt staan met

weer in dienst treedt - dus een nieuw contract

pensioen te gaan, wordt gekeken naar de mogelijk­

aangaat - en weer langer dan twee jaar in dienst

heden om langer door te werken. “De belangrijkste

is en ontslagen wordt, is de vergoeding wel van

vraag van werkgevers gaat over de juiste contract-

toepassing en dat heeft financiële gevolgen voor

vorm die moet worden gekozen”, geeft Werkhoven

de werkgever. Logisch dat de werkgever hier

aan. “Zowel werknemer als werkgever zoeken naar

vragen over heeft, hoe hier het beste mee om

een flexibele contractvorm, waarin de belangen van

te gaan.” Daarom is het van belang goed uit te

beiden kunnen worden gediend. Die flexibiliteit kan

zoeken of het bijvoorbeeld niet verstandiger is

zitten in uren per week of in weken of maanden

de bestaande arbeidsovereenkomst te wijzigen

waarin wel of niet gewerkt wordt. Met deze puzzel

– naar minder uren of dagen of naar vaste of

gaat wij aan de slag om te kijken welke contract-

­flexibele dagen – zonder dat je het contract

vorm het beste past.”

­beëindigd, besluit Werkhoven.

Pensioenkeuze

Meer informatie

Een andere veelvoorkomende vraag geldt voor

Gerard Werkhoven Adviseur Adviesdesk 079-3 252 250 advies@bouwendnederland.nl

werknemers die bijna de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Wanneer zij na hun pensioen nog willen doorwerken, is de vraag hoe zij dit het beste kunnen aanpakken. Werkhoven: “Er zijn drie mogelijkheden; kan het pensioen vooruit worden geschoven, is het beter

Onze adviseurs en juristen staan klaar om u met raad en daad te ondersteunen.

079 - 3 252 250 op werkdagen van 9:00 - 12:30 en van 13:15 - 17:00 uur advies@bouwendnederland.nl - www.bouwendnederland.nl/advies

werkgever wanneer het dienstverband

benaderen bedrijven nu ook oud-werknemers die

met deeltijdpensioen te gaan of kan je het

•

VAKGROEPEN | December 2018 | BNL | 41

Foto | Jurriaan Brobbel

BO

JD N

IE

TW

IS

OG

SE

Y OR

LE

CT

BI

VI

E

Tekst | Marije Rispens

UN

VA R

ET

IN

GI

GE

N

OO

UI

W EL

ER

N

De rol van interne ingenieurs bij bouw­bedrijven is veranderd. Procesmanagement en leidinggeven in de ontwerpfase worden steeds belangrijker. Daarom ontwikkelde de Vakgroep Ingenieursbureaus (VIB) van Bouwend Nederland de Leergang Ontwerpmanagement. Eind september was er een

KUNSTWERK

terugkomdag van alle deelnemers om inspiratie

Inmiddels hebben 148 deelnemers de leergang

op te doen en ervaringen uit te wisselen met

gevolgd en werden naast dertien cursussen ook

andere bouwbedrijven. De ingenieurs waren te

een aantal terugkomdagen georganiseerd. Tijdens

gast bij de bouwplaats van de Rotterdamse-

deze derde terugkomdag stond het inspire-

baan in Den Haag.

rende project de Rotterdamsebaan in Den Haag centraal; een nieuwe weg die de snelwegen (A4/

Ingenieurs van een bouwbedrijf moeten binnen

A13) en de Centrumring met elkaar verbindt om

hun ontwerp altijd rekening houden met de uitvoe-

de bereikbaarheid van Den Haag te vergroten.

ring van het project én met het latere beheer en

Jos Kamphuis, ontwerpleider bij Ballast Nedam,

onderhoud. “Dat vraagt een meer ­integrale manier

KENNIS DELEN

van werken dan bij een ­onafhankelijk bureau”, zegt

Acht jaar geleden ontwikkelde de VIB samen met

Ontwerpmanagement. “Het was leerzaam om te

Paulus Eckhardt, Director Design & Engineering

Bureau de Bont de Leergang Ontwerpmanagement

zien hoe we allemaal met dezelfde problemen te

bij Ballast Nedam en voorzitter van de VIB, de

om ontwerpmanagers bewust te maken van hun

maken hebben. Iedereen gaf openheid van zaken

belangenbehartiger van ingenieurs­bureaus binnen

toegevoegde waarde en rol binnen het integrale

en dat leverde een hoop herkenning op.” Dat is

bouwondernemingen.

bouwbedrijf. “In de leergang bespreken deel­nemers

precies het belang van de vakgroep, beaamt Harry

in kleine groepen hun praktijkervaringen en komen

Wisse, secretaris van de vakgroep bij Bouwend

ze tot constructieve oplossingen”, vertelt René

Nederland. “Het gaat om kennisdeling. Als we van

De vakgroep telt dertien leden maar het gaat

Beurze, lid van de stuurgroep Leergang Ontwerp-

elkaar kunnen leren, maken we de sector samen

vaak om afdelingen van een paar honderd

management en directeur van Volker InfraDesign.

veel sterker. Dat tilt het vakmanschap naar een

medewerkers, verduidelijkt Eckhardt. “De VIB

“De ontwerpmanager krijgt een steeds prominen-

hoger niveau.”

maakt namens hen afspraken over onderwerpen

tere rol in het proces. Wij willen onze leden leren

als BIM, ontwerpprocessen en marktvisie en zit

uit de klassiek reactieve rol van projectmanager

daarvoor regelmatig om tafel bij opdrachtgevers

te stappen en vroeg de leiding te nemen in de

als Rijkswaterstaat. Daarnaast doen we inspiratie

ontwerpfase. De kracht van de leergang is dat we

op bij andere sectoren zoals de scheepsbouw om

kennis delen over bedrijven heen, en zo de sector

te leren van hun ontwerpprocessen.”

in zijn geheel beter maken.”

BIM EN ONTWERPPROCESSEN

volgde vijftien maanden geleden de leergang

•

Meer informatie Harry Wisse Adviseur Beleid en Verenigingszaken h.wisse@bouwendnederland.nl

EXTERNE COLUMN | December 2018 | BNL | 43

Foto | Jeroen Poortvliet

JACCO VONHOF

Bouwend Nederland helpdesk telefonie wordt uitgevoerd door sTN

VOORZITTER MKB-NEDERLAND

Samen sterk in telecom Vol trots zorgen wij al 20 jaar lang dat Bouwend Nederland goed bereikbaar is.

Iedere dag bundelen wij onze krachten om betere prijzen te bedingen bij de grote telecomproviders KPN, T-Mobile, Vodafone, XS4ALL en Ziggo.

MKB-VRIENDELIJK! Gemeenten kunnen niet zonder ondernemers. Op geen enkele manier. Ondernemers dragen in brede zin bij aan de lokale economie en aan de levendigheid van dorpen en wijken. Ze zorgen voor werk, zijn trekpleisters voor bezoekers van buiten, zorgen voor feestverlichting in winkelstraten, sponsoren het verenigingsleven, en ga zo door.

Gemeenten moeten hun lokale ondernemers daarom koesteren.

Ze het niet moeilijker maken dan het soms al is, met hinderlijke regelgeving of bureaucratie. Maar in de praktijk gebeurt dat helaas wel. Het is een veelgehoorde klacht van kleine en middelgrote bedrijven dat ook op lokaal niveau regelgeving vaak te veel tijd en ergernis kost. Regels waarvan geen ondernemer begrijpt waarvoor ze dienen. Plotselinge wijzingen in een algemene plaatselijke ­verordening of in de eisen voor een terras- of bouwvergunning die nadelig voor hen uitpakken.

Ik pleit daarom voor de invoering van een mkb-toets op lokaal

Aanbesteden speelt ook een rol in de verkiezing. Want mkb-­

niveau. Het kabinet heeft zo’n toets op landelijk niveau al in gebruik.

vriendelijk betekent ook oog hebben voor lokale bedrijven bij

Wat mij betreft is het nu de beurt aan provincies en gemeenten.

aanbestedingen. Eerlijke voorwaarden in dat proces. Te vaak nog

Zo’n mkb-toets, waarbij je ondernemers in een vroegtijdig stadium

zijn de eisen onmogelijk, waardoor juist mkb-ondernemers geen

laat meepraten en bij hen toetst of een bedachte maatregel in de

kans maken of al zich al niet eens meer inschrijven. Ondernemers

praktijk wel werkt, is voor lokale overheden ook kans. Een kans op

in de bouw weten daar alles van. We hebben allang een (herziene)

meer draagvlak voor beleid, op betere samenwerking met de lokale

gids proportionaliteit, waarin staat dat risico’s gelijkwaardig moeten

bedrijven en dus op versterking van de eigen economie. Onder-

zijn verdeeld en eisen niet disproportioneel mogen zijn. We hebben

nemers er vooraf bij betrekken voorkomt bovendien narigheid en

ook de handleiding Beter Aanbesteden, waarin goede afspraken zijn

reparatie achteraf.

vastgelegd. Maar het wordt wel tijd dat gemeenten die ook gaan toepassen in de praktijk.

Verbetering van het lokale ondernemersklimaat is ook het belangrijkste doel van de verkiezing tot mkb-vriendelijke gemeente van

Dus gemeenten, ga de slag. Toon je mkb-vriendelijk. In je aanbe­

Nederland, die MKB-Nederland elke twee jaar organiseert. Daarin

stedingsbeleid én met een mkb-toets.

spreken lokale ondernemers zich uit over onder meer mkb-beleid

•

en dienstverlening van hun gemeente. In maart 2019 maakt

Neem vandaag nog contact op voor een telecomcheck. Wij kijken graag met u mee hoe u vanuit het collectief kunt besparen op uw internet, mobiele en vaste telefonie. De telecomcheck is geheel vrijblijvend en kosteloos.

Ga naar helpdesktelefonie.nl of bel 0348 49 50 41.

­MKB-Nederland voor de vijfde keer bekend welke gemeente de

Meer informatie

MKB-vriendelijkste van Nederland is. Het uitvragen van onder­

Voor ondernemers die willen meebeslissen over de

nemers is in volle gang. Zo’n verkiezing houdt gemeenten scherp.

MKB-vriendelijkste gemeente, ga naar:

En dat is ook precies onze bedoeling.

mkb.nl/vragenlijst-mkb-vriendelijkste-gemeente

44 | BNL | December 2018 |

BOUW TOTAAL | December 2018 | BNL | 45

Tekst | Frank de Groot

BOUW TOTAAL

PERIODIEKE VEILIGHEIDSKEURING:

ONMISBAAR …

MEER DAN EEN STICKERTJE!

VOOR ONDERNEMERS EN MANAGERS IN DE BOUW

ENERGIEOPWEKKEND DESIGNGEVELMATERIAAL aan een gevel vol blauwe of zwarte zonnepanelen.

SENSOREN EN DRONES LETTEN OP UW GEBOUWEN

Gelukkig is er nu Solar Visuals. Deze startup intro-

Om alle gebouwen en (corporatie)woningen in de toekomst goed te onderhouden zijn

duceert een nieuw revolutionair gevel­materiaal

innovatieve oplossingen nodig. VMRG, OCTO en Aeroscan ontwikkelen samen met

dat maximale energieopwekking combineert

39 publieke en private partijen de ‘Façade Service Applicatie’ (FaSA); een platform voor

met hoogwaardige esthetische kwaliteit. Solar

digitale middelen, zoals sensoren, drones en kunstmatige intelligentie. Hierdoor heeft

Visuals is een spin-off van TNO, UNSense en TS

u altijd zicht op de conditie van uw gebouwen. Met deze applicatie wordt niet alleen de

Visuals. De innovatieve combinatie van full colour

huidige staat van uw gebouwen in kaart gebracht, maar wordt ook het toekomstig

print en hoog rendement zonnecellen maakt dat

onderhoud met behulp van slimme algoritmes voorspeld.

U kunt tegenwoordig ook uw gevel energie laten opwekken. Maar u hebt natuurlijk geen behoefte

de designpanelen tegelijkertijd slim, efficiënt én visueel aantrekkelijk zijn.

•

•

KLIMAATNEUTRALEMOBIELE ENERGIEOPLOSSINGEN Na een zomer die alle warmte- en zonurenrecords brak, hoeven we

U noemt zichzelf ‘deskundige’ en keurt zelf uw

Wat is VA-keur?

of instelling’ (artikel 7.4a.Keuringen, Lid 5, red.).

machines en gereedschappen. Na de keuring

Wat is VA-keur? Het blijkt te staan voor ‘Veiligheid

En over de frequentie lezen we: ‘zo dikwijls dit ter

rest van het jaar nog van stroom voorzien. De Goal Zero Sherpa 100

plakt u er keurig een stickertje op. Strikt

Arbeidsmiddelen Keur’. VA-keur is op 1 januari

waarborging van de goede staat noodzakelijk is’.

Solar Kit vormt samen met de Sherpa 100 Power Pack de ultieme

genomen handelt u volgens het Arbobesluit.

2016 ontstaan door het samengaan van twee

“Dit leidt tot de ongewenste situatie dat er soms

combinatie in portable power voor het opladen van laptops, camera­

Maar handelen volgens de letters of geest van

gerenommeerde merken van veiligheidskeuringen

wel heel makkelijk een sticker op een arbeids-

batterijen en USB-apparaten. Het assortiment van GoalZero is op

de wet zijn twee verschillende dingen. Wilt u

op arbeidsmiddelen en machines; COM-Keur

middel wordt geplakt. De wet stelt als eis dat de

te delen in twee categorieën: producten die stroom opwekken, zoals

echte veiligheid of schijnveiligheid? Wie echte

en VEBIT Keur. “Veiligheidskeuringen zijn geen

keurmeester moet beschikken over kennis die

meerdere formaten zonnepanelen, en producten die stroom leveren,

veiligheid wil, kan kiezen voor VA-keur. De

vrijblijvende check of uw arbeidsmiddelen nog

uitstijgt boven het niveau van de gebruiker. Bij een

gecertificeerde VA-keurmeesters zijn werkzaam

goed functioneren. Volgens hoofdstuk 7 van de

controle of ongeval heb je heel wat uit te leggen

bij een VA-keur gecertificeerd lidbedrijf van

‘Richtlijn Arbeidsmiddelen’ in het Arbobesluit

als je de zaken niet goed op orde hebt.”

brancheorganisatie Fedecom.

is het periodiek keuren van arbeidsmiddelen

nog geen afscheid te nemen van de zon: die kan ons namelijk de

ZERO-EMISSIE STADSDISTRIBUTIE

namelijk verplicht”, zegt Bartlema. Het Arbobesluit

“We nemen de aanduiding ‘deskundig’ in het

City Hub trekt ten strijde tegen de overvolle

Fedecom is de branchevereniging voor bedrijven

geeft als richtlijn aan, dat dit minimaal één keer

Arbobesluit heel serieus”, besluit voorzitter ­

binnensteden met groene stadsdistributie vanuit

in de Landbouwtechniek, Veehouderijtechniek,

per jaar gebeurd, maar het is ook afhankelijk van

Gerko Roekevisch, die tevens algemeen directeur

slimme magazijnen aan de rand van de stad.

Groentechniek, Tuinbouwtechniek en Industrie &

het type arbeidsmiddel. De werkgever bepaalt

is van Almat Laren. “Alleen specifiek daarvoor

En binnenkort ook met de Zolution: een geheel

Intern transport. Leuk, denkt u, maar wat heeft

zelf door wie hij zijn arbeidsmiddelen laat keuren.

gecertificeerde lidbedrijven mogen keuringen voor

nieuw elektrisch voertuig dat ontwikkeld is door

dat met de bouwsector te maken? “Nou, best

Voorwaarde daarbij is dat dit door een deskundig

VA-keur verrichten. We hanteren daarvoor de

de specialisten van Urban Mobility Systems

wel veel, want onze VA-keurbedrijven keuren ook

persoon of instelling wordt gedaan. Dit kan

VA-Keur richtlijn die oorspronkelijk is gebaseerd

(UMS). Het laadvermogen is veel groter dan de

voor de bouw- en gww-sector arbeidsmiddelen.

bijvoorbeeld een onafhankelijke keuringsinstantie

op de VCA bedrijfscertificering en gericht is op het

bestaande elektrische stadsvoertuigen. Zo kunt u

Denk aan grondverzetmachines, verreikers, hoog­

zijn, een onderhoudsdienst van een leverancier

gebied van veilig en gezond werken. Daarnaast

er niet alleen pakketten, maar ook rolcontainers

werkers, steigers, ladders, trappen, handgereed-

of de technische dienst van het bedrijf zelf. “Het

hebben de VA-keur bedrijven gediplomeerde

en zelfs pallets in vervoeren. Omdat de Zolution

schap, aanhangwagens, werkplaatsapparatuur

probleem is dat er letterlijk in het Arbobesluit

keurmeesters in dienst die aantoonbaar over

geen chassis kent, is de laadvloer laag. Met één

en las- en snijapparatuur”, zegt Jelle Bartlema,

staat dat ‘Keuringen worden uitgevoerd door een

voldoende kennis en ervaring beschikken voor het

keer laden kom je zo’n 150 kilometer ver. Ook

directeur VA-keur.

deskundige natuurlijke persoon, rechtspersoon

uitvoeren van keuringen.”

opvallend is de korte draaicirkel.

•

•

zoals powerbanks en krachtige draagbare accu’s. Zo heeft u altijd genoeg (schone) energie bij de hand, zelfs als u voor uw beroep veel in de buitenlucht moet zijn.

•

VERENIGING | December 2018 | BNL | 47

Op de ‘Dag van de Ondernemer’ was ik te gast bij een project van de Knaapen Groep in Veldhoven. Daar had ik het genoegen om samen met D66 Tweede Kamerlid Jessica van Eijs en collega Joelka van Daal, aan de keukentafel te zitten met de elfde generatie van het familiebedrijf: Bart, Anneke en Coen Knaapen.

Toe aan praktijkkennis over aanbestedingen?

FRIES OP BEZOEK BIJ

KNAAPEN GROEP Wil jij graag praktische handvatten krijgen om meer aanbestedingen te winnen en kosten te reduceren? Meld je dan nu aan voor een van onze trainingen over aanbestedingen: > Aanbestedingen op basis van Best Value Principes De Best Value Principes draaien om juiste (klant) kennis, ervaring en expertise om de opdracht succesvol af te ronden.

Knaapen is opgericht in 1652 en daarmee één

Met Bart, algemeen directeur, sprak ik onder meer

van de oudste familiebedrijven van Nederland.

over de toegevoegde waarde voor de Knaapen

Van eenvoudig schildersbedrijf is Knaapen

Groep van het lidmaatschap van Bouwend

uitgegroeid tot een multidisciplinair renovatie-

­Nederland. “Een sterke branchevereniging is

bedrijf, met voornamelijk woningcorporaties als

in deze tijd van essentieel belang” aldus Bart.

opdrachtgever.

“Bouwend Nederland is belangrijk om een van

Dat Knaapen een bijzondere kijk op renoveren

de gezichten te zijn voor de bouwbranche en

heeft, is voelbaar bij dit onderhoudsproject van

te laten zien hoe mooi het vak is. We moeten

153 huurwoningen. De bouwer renoveert fysiek

immers nieuwe arbeidskrachten aantrekken om

én sociaal en investeert daarmee in een betere

de huidige tekorten te dichten”.

toekomst voor de bewoners van een wijk. Type-

Bart geeft aan dat een sterke stem in Den Haag

rend is dat Anneke Knaapen zelf de relaties met

wenselijk is om de belangen van de bouw­

de bewoners in deze wijk onderhoudt. Kamerlid

bedrijven te behartigen, bijvoorbeeld bij

Jessica van Eijs, met haar verleden in de coöperatie­

­onderwerpen als de pensioen­leeftijd en sociale

wereld, was onder de indruk van de aanpak.

wetgeving.

> Excelleren in aanbesteden: project- en klantmanagement

DE BOUW HEEFT

Leer de verschillende dilemma’s van een aanbestedingsproject kennen en optimaliseer deze binnen jouw bedrijf.

4%

> Winnen met aanbestedingen In deze training leren we je hoe je op basis van de EMVI meer aanbestedingen kunt winnen.

In 2018 is de arbeidscapaciteit in de bouw met ongeveer 4 procent toegenomen, ten opzichte van

•

VEEL MENSEN NODIG

53.000

2/3

Voor de uitvoerende bouw is

De instroombehoefte

de totale instroombehoefte in de

bestaat voor bijna twee derde

een groei van 2 procent gemiddeld voor de Neder-

periode 2018-2023:

uit vervanging van

landse economie (CPB). De komende twee jaar zal

53.000 arbeidskrachten.

natuurlijke uitstroom.

de arbeidscapaciteit verder moeten toenemen om

Kijk voor het volledige trainingsanbod op bnlacademy.nl of neem vrijblijvend contact op!

079 - 325 21 66 - academy@bouwendnederland.nl - www.bnlacademy.nl -

@BNL_Academy

aan de enorm gestegen vraag naar bouwactiviteiten te kunnen voldoen.

Meer feiten en cijfers bouwendnederland.nl/bouwactueel

VERENIGING | December 2018 | BNL | 49

ZAMORAH GETROUW DIRECTEUR EDIT//A ARCHITECTEN EN AANNEMERS

Laat je adviseren door een onafhankelijke partner over de oplossing die het best bij je past.

Geniet van onze snelle levering en laat je ontzorgen.

Bespaar tot 70% op je printkosten.

Goed voor jou én het milieu.

JIJ CREËERT. WIJ DOEN DE REST. Printen op de werkvloer, zonder gedoe

NIEUWE LEDEN

Bouwend Nederland heet onderstaande leden van harte welkom bij de vereniging.

Organisatie Vestigingsplaats

Sectie

KVG Houtbouw

WADDINXVEEN

bouw klein

Goed-Bouw B.V.

DE KLOMP

bouw klein

GEEF ONS DE RUIMTE

Siers Leiding- Montageprojekten Oldenzaal B.V. OLDENZAAL

infra midden

Kollmer Bouw B.V.

EMMEN

bouw klein

Distabouw

THOLEN

bouw klein

Schildersbedrijf Wilting

VEENDAM

infra klein

A.A.B.S. Bouw- en Timmerbedrijf vof

TYNAARLO

bouw klein

Dave Pastoor Bouwbedrijf

OOSTEREND NH

bouw klein

Huybens Haarlem

HAARLEM

infra klein

H. Koeleman Bouw B.V.

ZEVENHOVEN

bouw klein

Lankwarden Bouw B.V.

HENGELO GLD

bouw klein

Reparaad B.V.

ENSCHEDE

bouw klein

IMT Staphorst v.o.f.

STAPHORST

infra klein

Basten BouwService

GENDT

bouw klein

BJW projecten B.V.

MOERGESTEL

bouw klein

Ad Bruin Aannemers- en Timmerbedrijf

ALKMAAR

bouw klein

Dat we een imagoprobleem hebben in de bouw is alom

Morren Totaalbouw

MEEUWEN

bouw klein

bekend, maar hoe veranderen we dat? Het lijkt vrij

Dekkers Bouw & Support

EINDHOVEN

bouw klein

eenvoudig; we moeten een opgave uitvoeren in een vooraf

Aannemersbedrijf Kerstens B.V.

ZUNDERT

bouw klein

bepaald ambitieniveau, tijdsbestek en prijs. Maar nog

C-infra B.V.

DONGEN

infra klein

voordat we een ambitieniveau of planning kunnen halen,

Ter Maat

DINXPERLO

bouw klein

ligt onze prijs onder vuur. De indruk heerst dat een grote

Kleinbouw Twente B.V.

ENSCHEDE

bouw klein

omzet(groei) gepaard gaat met enorme marges en winst-

Aannemersbedrijf O.K. Bouwprojecten B.V.

LEKKERKERK

bouw klein

percentages, maar dit is een misvatting. We hebben de

Gardeniers bouwkundig dienstverlening

RANSDAAL

bouw klein

afgelopen jaren in de bouw onze schouders eronder moeten zetten om in de toenmalige conjunctuur overeind te blijven.

Veel bedrijven hebben daarbij flink op hun reserves inge-

INFRATECH: LPS Advanced

• Multifunctional printoplossing op maat • Full service • Automatische tonerlevering, nooit meer zonder toner • Geen vaste servicekosten, enkel betalen voor het tonerverbruik

Meer informatie? e-mail: bouwendnederland@lyreco.com

TOEKOMSTBESTENDIGE

teerd en uit liefde voor het vak toch hard doorgewerkt met zeer beperkte middelen om te investeren of ontwikkelen.

Nu zijn we ons aan het herpakken en is de opgave nog groter dan voorheen; we moeten verduurzamen, innoveren en vooral veel bouwen. Naast de 1 miljoen nieuwe woningen gaat het ook om sociale en maatschappelijke

INFRASECTOR

voorzieningen. Kortom, wij bouwen letterlijk en figuurlijk

Van 15 t/m 18 januari 2019 vindt InfraTech plaats in Ahoy Rotterdam. Als strategisch

gezonde marge voor onze bedrijfsvoering nodig. Want

partner levert Bouwend Nederland een actieve bijdrage aan het beursprogramma. Het

lever je in op de marge dan ontbreekt de mogelijkheid om

centrale thema van deze editie is een toekomstbestendige infrasector.

te investeren in veiligheid, kwaliteit, efficiëntie, service en

aan de fysieke leefomgeving. En om dit goed te kunnen doen, hebben wij bovenop de directe projectkosten een

innovatie en worden de gestelde ambities en planningen We nodigen u graag op onze stand in hal 1, standnummer 1.518. We brengen opdracht­

onhaalbaar. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken en ons

gevers en opdrachtnemers onder het genot van een goede kop koffie bij elkaar.

imago niet langer negatief te beïnvloeden, is het belangrijk

De eyecatcher van onze stand is de zuurstofbar. In een sessie van zo’n tien minuten

onze marges overeind te houden.

inhaleert u bijna pure zuurstof. Het versterkt de concentratie, alertheid en het geheugen.

www.lyrecoprintservices.com

Kortom een goede plek om samen met de collega’s van Bouwend Nederland na te denken

Als bouwers willen wij ook in de huidige economie de

over verfrissende oplossingen om te komen tot een toekomstbestendige infrasector.

verantwoordelijkheid voor de bouwopgave, die de overheid

We hopen u graag te mogen verwelkomen.

bij ons neerlegt, op ons nemen. Geef ons daarom de ruimte om dit goed te doen.

infratech.nl

VERENIGING | December 2018 | BNL | 51

CURSUSAGENDA Training

JANUARI week 01

FEBRUARI 03

04

06

07

Relatiemanagement: do’s and don’ts

29

6

12 14 22

Veilig werken met gevaarlijke stoffen op de bouwplaats

29

Werken met buitenlandse arbeidskrachten

30

Een RI&E: een must voor ieder bedrijf!

31

23

De 5 zekerheden van Bouwend Nederland Brandstof Grote dekking in Nederland: bijna 1.750 stations Tot 11 cent voordeel* per liter Uw eigen tankpas(sen) en pincode

Garantie van BTW-teruggave *incl waarde van spaarpunten

09

10

11

12

8

14

13

20 11

26

12 7 4

Special Lonen & Arbeidsvoorwaarden 2019 in de praktijk

6 7

13

7 29

12

19 20

12

20

Wet Ketenaansprakelijkheid (WKa) in de bouw

26

Een goede relatie opbouwen met nieuwe opdrachtgevers

26

6

Time management

4

Introductie tot het werken met de UAV-GC

5

Grip op ziekteverzuim

5

Ken je algemene voorwaarden

6

Excelleren in aanbesteden: project- en klantmanagement

67

Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de Infra

7

21

25

15

21

26

14

18

12 13

21

Kijk voor deze en andere cursussen van de Academy op bouwendnederland.nl/academy

JUBILEA Bouwend Nederland feliciteert de volgende leden met de viering van hun jubileum:

150

jaar

Verbij Hoogmade B.V. Hoogmade november 2018

125

jaar

Bouwgroep Horsman & Co

2-wekelijkse digitale facturering, betaaltermijn 14 dagen

08

14

Wegwijs in de cao Bouw & Infra Veiligheid & gezondheid op de bouwplaats

Wilt u ook voordelig tanken? Ga naar http://brandstofcollectief.nl/bouwendnederland en vraag uw tankpas(sen) aan!

MAART

05

Praktisch personeelsbeleid: verbeter je P&O

02

Lisse

jaar

Sprangers

oktober 2018

75

222

Breda november 2018

jaar

Ouwehand bouw Katwijk/Gorinchem oktober 2018

200

jaar

Aannemersbedrijf B.F. van Tienen Nijmegen 2018

BNL IN DE MEDIA

EEN AANPAK OP MAAT BIJ VERZUIM BETAALT ZICH UIT

BNL IN DE MEDIA 10 oktober

7 november 4 november 3 november

8 november

Onze bewezen effectieve verzuimbegeleiding versnelt het re-integratieproces en verlaagt uw verzuimkosten Veel bedrijven in de bouw maken dankbaar gebruik van de kennis en kunde van ervaren vakmensen.

Maar wat als één van uw beste mensen uitvalt? U mist dan niet alleen ervaring, maar er moet ook nog eens meer gebeuren met minder mensen. Voor alle leden van Bouwend Nederland bieden wij het Preventie- en verzuimloket Bouwend Nederland.

Dankzij onze unieke, op data gebaseerde, bewezen

Meer informatie Neem contact met ons op via bouwendnederland@arboned.nl 075 687 2320 of kijk op www.arboned.nl/bouwendnederland

effectieve aanpak van verzuimbegeleiding kunnen werknemers die zich ziek hebben gemeld sneller en duurzaam weer aan het werk. Dat betekent voor u een flinke besparing op uw verzuimkosten. Weten hoe u hier als lid van Bouwend Nederland met korting van profiteert?

15 november 29 november 14 november

Kijk op arboned.nl/bouwendnederland

16 november

18 november

| December 2018 | BNL | 53

- Professionele ladders met Smart Level Systeem - Professionele ladders met Top Safe Systeem - Professionele ladders met Smart Level Systeem en met Top Safe Systeem TopSafe Met een klik zet je de ladder vast en kan de ladder niet meer naar links of naar rechts kantelen of onderuit schuiven.

De ladder blijft vergrendeld totdat u weer op de grond staat.

- Professionele ladders Alle ladders zijn: EN 131-1 + 2, NEN 2484, TÜV en GS gecertificeerd

Laagste Prijsgarantie Leden 10 % extra korting

BNL verschijnt vier tot zeven keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren.

De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BNL ontvangen de leden twee­wekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering.

HOOFDREDACTIE

Alex Nieuwenhuis COÖRDINATIE EN EINDREDACTIE

Havana Orange REDACTIONELE BIJDRAGEN

Eva van Beveren, Karl Bijsterveld, Frank de Groot, Barbara Hoogsteden, Jan Willem Kommer, Petrick de Koning, Martine van der Linden, Marije Rispens, Hans Smit.

Smart Level Ladder BV Noorderhof 2A 5804 BV Venray (NL) Tel: +31 (0) 478 - 550902 www.smartlevelladder.com / info@smartlevelladder.com

VAN

VOORDELEN

UW

LIDMAATSCHAP

1

VAN NEDERLAND

2

FOTOGRAFIE

Jan van den Berg, Jurriaan Brobbel, René van den Burg, Ossip van Duivenbode, IMAZZO, Alwin Koops, Marijana Pajovic, Jeroen Poortvliet, Hannie Verhoeven, Daniël Wenzel

3

FOTOGRAFIE CONTACTPERSONEN

Anke Bot

Vellendrukkerij BDU bv, Barneveld REDACTIEADRES

Bouwend Nederland T.a.v. redactie BNL Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer redactie@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl @BouwendNL ISSN

2214-7438

Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldig­ heid. Bouwend Nederland sluit iedere aan­­sprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is.

COPYRIGHT

De informatie in deze publicatie kan worden ­gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveel­ voudiging, distributie, commer­cialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/of Bouwend Nederland.

ADRESWIJZIGINGEN

Adreswijzigingen kunt u mailen naar: ledenadministratie@bouwendnederland.nl

Informati e brancheon tw

ikkeling

Bouwend Nederland geef t voor waar u wat lichting en aan heef t cursussen en tilt zo uw naar een ho bedrijf en ger plan. V de sector ia de website ledennieuw en via de sbrieven bl digitale ijf t u goed ontwikkelin op de hoog gen in de te van alle markt.

René Hofman (Havana Orange)

DRUK

Vragen e n dienstverl advies ening

Bouwend N ederland ke nt uw sect is dus hét or als geen adres voor ander en al uw prak vragen of tische vrag een aanbes en. Heeft teding? Of u personeels wilt u wat beleid? Of weten over heef t u ee opdrachtge n kwestie m ver? Bouw et een end Neder raad en da land staat ad. u bij met

BOUWEND

VORMGEVING EN OPMAAK

AANSPRAKELIJKHEID

Met het Smart Level Systeem zet je de ladder binnnen één seconde waterpas tot een hoogteverschil van 19 cm

5

VERENIGING | Juni 2018 | BNL | 55

Belangen behartigin lobby g

Bouwend N ederland ko mt op voor praten we uw belang met minis en. Daarom ters, gemee schappen nten, scho etc. Kortom len, water , m et u kunt doen úw opdrac htgevers. waar u go Zodat ed in bent : bouwen!

4

Financiee l voordelen voordeel collectief

Door slim gebruik va n onze fina kunt u uw nciële lede lidmaatsch nvoordelen apskosten , zelfs meer terugverdi dan dat! enen. Of

5

Elkaar on tmoeten netwerken

Via Bouwen d Nederla nd ontmoe uit uw buur t u collega t of uw mar -bedrijven kt. Ook ku opdrachtge nt u ketenp vers ontm ar tner s en oeten op de vele bijeen komsten.

Meer red enen ontd ekken om lid te zijn? Ga n aar: bouwend nederlan d.nl/ word-lid om u onli ne in te schrijv e n of b e l naar: 079 - 325 2 158/59 voor persoonlij k contact .

Dankzij

KENNIS DATA BETER ONDERNEMEN en

18.0047-13-BNL-A4

Elke dag stelt Aon ondernemers in staat om succesvol te ondernemen.

Dat doen wij door onze expertise, scherpe analyses en creativiteit.

Uw organisatie is verantwoordelijk voor zijn mensen en prestaties en wil verantwoord risico’s nemen. Meerdere trends zorgen voor een nieuwe uitdagende realiteit voor bedrijven en consumenten. Een realiteit met ook meer en nieuwe risico’s. Personeelstekort, vergrijzing, gezondheidsrisico’s, pensioenen, cyberrisico’s, het is slechts een greep.

Ontdek op www.aon.nl hoe Aon u kan ondersteunen.