Architect Τεύχος 04

T IM H: 9€ | IS S N 2 7 32 - 87 32

TEYXOΣ # 04 | ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΙΚ ΚΑΤΣΑΡΆΣ: Ο συνδετικός κρίκος σχεδιασμού και υλοποίησης

10

ΤΑ ΠΆΝΤΑ ΓΎΡΩ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΊΝΙΣΗ ΚΟΥΖΊΝΑΣ ΚΑΙ ΜΠΆΝΙΟΥ

22

ΣΧΕΔΙΆΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΓΡΑΦΕΊΑ ΤΟΥ ΜΈΛΛΟΝΤΟΣ

28

ΑΝΟΊΓΟΝΤΑΣ ΤΗ… ΒΕΝΤΆΛΙΑ ΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΏΝ ΧΡΩΜΑΤΙΚΏΝ ΑΠΟΧΡΏΣΕΩΝ

32 ΟΙ ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΈΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ

CONTENTS

6 NEWS

10 Τα πάντα γύρω από την ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου

MATERIALITY & DESIGN

10

Τα πάντα γύρω από την ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου Σχεδιάζοντας τα γραφεία του μέλλοντος Ανοίγοντας τη… βεντάλια των χειμερινών χρωματικών αποχρώσεων Οι προκατασκευές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό

22 28

32

ΙΚ Κατσαράς: Ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Βασίλης Μπαρτζώκας (Design Ambassador)

Συντακτική ομάδα

Φωτεινή Δαϊλά, Γιώργος Κατσιμιλής, Βάιος Κρόκος

Υπεύθυνη Διαφήμισης

Κυριακή Μανθοπούλου E: kmanthopoulou@boussias.com

Γραφιστική Επιμέλεια Νίκος Γαζετάς

Φωτογράφος

Κορνήλιος Σαραντίογλου

ΙΚ Κατσαράς: Ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση

www.stock.adobe.com

SUSTAINABLE ARCHITECTURE

8

Πράσινα Κτίρια: Πολυτέλεια ή Αναγκαιότητα; CLT: Ένα πολλά υποσχόμενο προϊόν ξύλου Καινοτόμα υλικά που θα αλλάξουν το αρχιτεκτονικό τοπίο

56

18 INTERVIEW

Nικόλαος Αναστασόπουλος: «Οι νέες μέθοδοι σε διάλογο με τις πιο φυσικές τεχνικές»

OPINION 36

100% Hotel Show: Τα καλύτερα έργα ξενοδοχειακού σχεδιασμού

Σύμβουλος Έκδοσης

COVER STORY

Image Bank

Υπεύθυνη Συνδρομών

Βίκυ Θεοδωρίδου E: vtheodoridou@boussias.com

Υπεύθυνη Κυκλοφορίας Ρίτα Κανδάκη

Γραμματεία

Δήµητρα Σπανού

Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία

Pressious Arvanitidis

Συσκευασία/Ένθεση/Επικόλληση Presstime

Λογιστήριο

Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

Συνδρομές (Ετήσιες)

Εταιρειών: €99 Στελεχών/Ιδιωτών: €60 Φοιτητών: €50 Κύπρου-Εξωτερικού: €150

Κώστας Αδαμάκης: Τα γνωρίσματα των μεταλλικών κατασκευών

38 EVENTS

38

Γιάννης Πισπιρίγκος E: gpispirigos@boussias.com

20

50

20

Αρχισυντάκτης

100% Hotel Show: Τα καλύτερα έργα ξενοδοχειακού σχεδιασμού

CASE STUDIES

46 Επαναπροσδιορίζοντας την αθηναϊκή πολυκατοικία 48 Mayia Exclusive Resort & Spa

52

ARCHITECT’S WORLD

Αρχιτεκτονικά projects για τη ζωή στο Διάστημα

60

HISTORY REPORT

Η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου στην Αθήνα

Εκδότης

Μιχάλης Κ. Μπούσιας

Διευθύντρια Περιοδικών Εκδόσεων Κατερίνα Πολυμερίδου

Διευθύντρια Πωλήσεων Νένα Γιαννακίδου

Creative Director

Γιώργος Τριχιάς

Επικοινωνία BOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. Τ: 210 6617777, F: 210 6617778, Κλεισθένους 338, 153 44 Γέρακας

www.boussias.com ISSN: 2732- 8732 Κωδικός ΕΛΤΑ: 210188

www.architectmag.gr

3

EDITORIAL

Η Ευρώπη θέλει ενεργειακά αναβαθμισμένα κτίρια ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΙΓΚΟΥ Εditor in Chief

Το

μήνυμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σαφές και ξεκάθαρο. Δεδομένου πως στα κτίρια οφείλεται το 40% της ενέργειας που καταναλώνεται στην Ε.Ε., ενώ παράγουν το 1/3 των εκπομπών, η λύση-μόνοδρομος είναι η υποχρεωτική ενεργειακή αναβάθμισή τους. Στο πλαίσιο, λοιπόν, του πακέτου Fitfor-55 για τη μείωση των εκπομπών κατά 55% (έναντι των επιπέδων του 1990) ως το 2030, η Επιτροπή στοχεύει με τη νέα πρόταση Οδηγίας (Energy Performance of Buildings Directive) στην ανακαίνιση 35 εκατομμυρίων ακινήτων ως το τέλος της δεκαετίας, την εδραίωση κοινών ελάχιστων στάνταρ ενεργειακής απόδοσης, την εναρμόνιση των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης και τη θέσπιση ενός κοινού διαβατηρίου ανακαίνισης. Με αυτήν τη στρατηγική, ως σκοπός τίθεται η δραματική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια κατά 60% ως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2015 και η ηλεκτροδότησή τους να γίνεται κατά 40% από ΑΠΕ. Όσον αφορά τις ανακαινίσεις, προτείνονται νέα πρότυπα ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης σε επίπεδο ΕΕ, τα οποία απαιτούν την αναβάθμιση του 15% του κτιριακού αποθέματος κάθε κράτους μέλους με τη χειρότερη απόδοση από τον βαθμό G του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης σε τουλάχιστον τον Βαθμό F έως το 2027 για μη οικιστικά κτίρια και 2030 για κτίρια κατοικιών.

Τα Εθνικά Σχέδια Ανακαίνισης Κτιρίων θα ενσωματωθούν πλήρως στα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα. Αυτά τα σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνουν οδικούς χάρτες για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στη θέρμανση και την ψύξη, το αργότερο έως το 2040, μαζί με μια πορεία για τη μετατροπή του εθνικού κτιριακού αποθέματος σε κτίρια μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Η ευρωπαϊκή πρόταση εισάγει ένα «διαβατήριο ανακαίνισης» κτιρίου - ένα εργαλείο που διευκολύνει τους ιδιοκτήτες στον προγραμματισμό τους για μια σταδιακή ανακαίνιση προς το επίπεδο μηδενικών εκπομπών. Η πρόταση ορίζει τα «πρότυπα χαρτοφυλακίου στεγαστικών δανείων» ως μηχανισμό για την παροχή κινήτρων στους δανειστές να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων τους. Τέλος, όσον αφορά τη χρηματοδότηση του φιλόδοξου εγχειρήματος, διατίθενται 61 δισ. ευρώ από το Recovery and Resilience Facility. Παράλληλα, το Climate Social Fund, που θα χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα της επέκτασης του ETS (σύστημα εμπορίας ρύπων) στον τομέα των κτιρίων και των οδικών μεταφορών, θα παράσχει 72 δισ. ευρώ μεταξύ του 2025-2032 για την οικονομική στήριξη των πιο ευάλωτων καταναλωτών που θα επιβαρυνθούν δυσανάλογα από το κόστος της ενεργειακής μετάβασης. Τα κονδύλια αυτά θα συμπληρωθούν από άλλα 72 δισ. από εθνικούς πόρους.

Η Επιτροπή στοχεύει με τη νέα πρόταση Οδηγίας (Energy Performance of Buildings Directive) στην ανακαίνιση 35 εκατομμυρίων ακινήτων ως το τέλος της δεκαετίας

4

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

¢ÌºÏÆÄÈÀ ÍÖ ÀÔ ¬ÄÈ

èìíëïðØ

ÄÀÍÁ È ÅÊ»ÌÉÊÈ ÁÑÆ­ÌÅÉÁ ÐÔÒÎ ÎнÁ ¤ ¢ ¢ ÍϼÀÔ ÇÆļÑÀÈ ÊÀÈ ÏÓÑÍ ÍÏļ ÐÑÇÌ ÄËËÇÌÈÊ» ÀÆÍϬ Ä̺ÏÆÄÈÀÔ ÏÍÐźÏÄÈ ÍËÍÊËÇÏÓ ºÌÄÔ Ë¿ÐÄÈÔ ÆÈÀ ʬÒÄ ÊÀÑÇÆÍϼÀ ÄËÀÑÎÌ ÐÑÈÔ ÈÍ ÀÌÑÀÆÓÌÈÐÑÈÊºÔ ÑÈ ºÔ ÊÀÈ ÄÆÆÖ¬ÑÀÈ ÑÇÌ ÄÌÄÏÆÄÈÀÊ» ÀÐŬËÄÈÀ ÑÇÔ ÕÎÏÀÔ ºÕÍÌÑÀÔ Ä ÈÑ¿ÕÄÈ ÑÇ ÃÈÀÅÍÏÍ Í¼ÇÐÇ ÑÓÌ ÇÆÎÌ ÊÀÈ ÑÓÌ ÍÃÎÌ ÄÅÍÃÈÀÐ Í¿ ÑÇÔ §Ä ÑÍ Á˺ À ÐÑÍ ºËËÍÌ Ç ¢ ¢ ÍϼÀÔ ÏÀÆ ÀÑÍ ÍÈļ Ä ÄÌÿÐÄÈÔ ÍÖ ÃÇ ÈÍÖÏÆÍ¿Ì ÏÍÐÑÈÒº ÄÌÇ ÀɼÀ ÐÑÇÌ ÍÈÊÍÌÍ ¼À ÊÀÈ ÌºÄÔ ÍÈÍÑÈÊºÔ ÒºÐÄÈÔ ÄÏÆÀмÀÔ ÄÌÎ ÐÖ ÄѺÕÄÈ ÐÄ ÐÑÏÀÑÇÆÈÊ»Ô ÐÇ ÀмÀÔ ÃÈÄÒÌ» ºÏÆÀ ÍÖ ÄÑÀÑϺ ÍÖÌ ÑÇÌ ¢ËˬÃÀ ÐÄ ÄÏÈÅÄÏÄÈÀʽ ÄÌÄÏÆÄÈÀʽ ʽ ÁÍ §Ä ÑÍÌ ÃÖÌÀ ÈÐ ½ ÑÍÖ ÇƺÑÇ Ç ¢ ¢ ÍϼÀÔ Ä ÄÊÑļÌÄÈ ÑÇ ÃÏÀÐÑÇÏȽÑÇѬ ÑÇÔ ÐÑÇϼ×ÍÌÑÀÔ ÐÑÀÒÄϬ ÑÈÔ ÌºÄÔ ÑÄÕÌÍËÍƼÄÔ ÊÀÈ ÀÌͼÆÍÌÑÀÔ ÃÈÀÏÊÎÔ ÌºÍÖÔ ÃϽ ÍÖÔ ÆÈÀ ÑÇÌ Ä̺ÏÆÄÈÀ ÊÀÈ ÑÇÌ À̬ ÑÖÉÇ

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

5

NEWS

The Architect Show 3: Στο επίκεντρο της αρχιτεκτονικής αγοράς Με απόλυτη επιτυχία και ιστορικά υψηλή επισκεψιμότητα στέφθηκε το φετινό -τρίτο κατά σειρά- The Architect Show, η διήμερη έκθεση που γεφυρώνει τις εταιρείες που προάγουν την καινοτομία και τη σύγχρονη τεχνολογία στον χώρο των υλικών και της κατασκευής με αρχιτέκτονες, σχεδιαστές, μηχανικούς και επιχειρηματίες real estate. Το διαδικτυακό περιοδικό για την αρχιτεκτονική και το design, Archisearch.gr, σε συνεργασία με τον Βασίλη Μπαρτζώκα, ιδρυτή της Design Ambassador Communication, P.R. & Production Company έφερε εις πέρας την αποστολή του TAS 3 συμβάλλοντας στην ανταλλαγή γνώσεων και καινοτόμων ιδεών και αποτελώντας κανάλι διαλόγου μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών μέσω μιας σειράς επιμελημένων σεμιναρίων, συνεδρίων, εκθέσεων, εκπαιδευτικών και εμπνευσμένων διαλέξεων. Το περιοδικό Architect, στο τεύχος Φεβρουαρίου 2022, θα φιλοξενήσει αναλυτικό ρεπορτάζ και φωτογραφικό υλικό από την έκθεση-ορόσημο της αρχιτεκτονικής αγοράς.

Με βιώσιμο χαρακτήρα ανακαινισμένη πολυκατοικία από τους Deda and Architects Ολοκληρώθηκε η εφαρμογή της μελέτης του αρχιτεκτονικού γραφείου D&A (Deda and Architects), για την εσωτερική ανακαίνιση εργασιακών χώρων σε υφιστάμενο κτίριο στο κέντρο της Αθήνας. Πρόκειται για μια εξαώροφη οικοδομή η οποία ανακαινίστηκε εσωτερικά σε όλα της τα επίπεδα για να φιλοξενήσει γραφειακούς χώρους. Κατά τον σχεδιασμό, βασικό παράγοντα αποτέλεσε η διατήρηση και η επανάχρηση όσο περισσότερων υφιστάμενων στοιχείων και η δημιουργία open space χώρων. Η διατήρηση των κουφωμάτων με την προσθήκη νέων γυάλινων διαχωριστικών, η αλλαγή των ψευδοροφών και ο σχεδιασμός σταθερών επίπλων, αποτέλεσαν το κύριο κομμάτι της πρότασης έχοντας ως στόχο τη βιωσιμότητα του κτιρίου παράλληλα με τον εξωραϊσμό του. Οι αρχιτεκτονικές επιλύσεις που εφαρμόστηκαν είναι ουδέτερου χαρακτήρα, επιτρέποντας στις εταιρείες που εν δυνάμει θα εγκατασταθούν να έχουν ελευθερίες στη μελλοντική διαρρύθμιση του χώρου.

6

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Hager Hellas: Νέοι φωτεινοί περιστροφικοί διακόπτες berker

Οι σειρές των περιστροφικών διακοπτών berker 1930, Glas και R.classic επανασχεδιάζονται και προσφέρουν ένα νέο και μοναδικό χαρακτηριστικό: τη φωτεινή λειτουργία. Με την προσθήκη αυτή αναβαθμίζεται περαιτέρω η αισθητική των στρογγυλών διακοπτών, καθιστώντας τις σειρές αυτές ιδανική επιλογή για εκλεπτυσμένες κατοικίες, ξενοδοχεία και ιστορικά κτίρια. Όταν σκοτεινιάζει, οι φωτεινοί περιστροφικοί διακόπτες φανερώνουν τη δεύτερη ιδιαίτερη πλευρά τους. Με τις απαλές γραμμές φωτισμού LED γύρω από το χειριστήριο, οι περιστροφικοί δια-

κόπτες της berker μπορούν να λειτουργήσουν είτε ως φωτισμός προσανατολισμού είτε ως ένδειξης κατάστασης, με ψυχρό ή θερμό λευκό φως αντίστοιχα. Η λειτουργία προσανατολισμού διαθέτει ψυχρό λευκό φως, το οποίο είναι μονίμως αναμμένο, κάνοντας τον διακόπτη ορατό στο σκοτάδι, ενώ στη λειτουργία ένδειξης κατάστασης το θερμό λευκό φως ανάβει μόνο όταν ο διακόπτης είναι σε θέση ON, αποτελώντας χρήσιμη λειτουργία σε χώρους που δεν έχουμε οπτική επαφή, όπως τα φώτα του κήπου.

LIGHTING DESIGN WEEK BY KAFKAS: WORKSHOPS ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΎΣ ΤΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ Με την παρουσία κορυφαίων brands φωτιστικών όπως η Arkoslight, η Intra lighting και η Davide Groppi και εντυπωσιακά side events, ολοκληρώθηκε η πρώτη Lighting Design Week η οποία πραγματοποιήθηκε στο HUB Lighting & Innovation by Kafkas σε συνεργασία με την Design Ambassador από τις 9/12 μέχρι και τις 14/12. Στόχος του exclusive event ήταν να προσφέρει μία συναρπαστική εμπειρία στον κόσμο του σύγχρονου φωτισμού, αναδεικνύοντας την άρρηκτη σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικής φόρμας, καθημερινής ζωής και φωτισμού. Τα workshops παρακολούθησε πλήθος αρχιτεκτόνων και επαγγελματιών του φωτισμού, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να ζήσουν μια μοναδική εμπειρία και να περιηγηθούν στον μαγικό κόσμο του φωτισμού. Το ταξίδι αυτό ολοκληρώθηκε με ενδιαφέρουσες ομιλίες εξειδικευμένων επαγγελματιών του χώρου (αρχιτέκτονες, designers, lighting designers κ.ά.) και διακεκριμένων οίκων φωτιστικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα workshops πλαισιώθηκαν από ενδιαφέροντα side events (οινογνωσίας και mixologists), τα οποία συνδέονταν θεματικά με τον φωτισμό. Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

7

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

Πράσινα Κτίρια: Πολυτέλεια ή Αναγκαιότητα; Αυτό είναι το επίκαιρο ερώτημα που τέθηκε στην ομώνυμη διαδικτυακή συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 18 Νοεμβρίου από το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο και την επιτροπή του Real Estate & Development. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΩΤΕΙΝΗ ΔΑΪΛΑ

8

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η

κλιματική κρίση και οι νομοθετικές επιταγές σε επίπεδο ΕΕ σε σχέση -μεταξύ άλλων- με την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές CO2 έχουν αναδείξει τη σημασία, ή μάλλον την αναγκαιότητα, της ανάπτυξης ακινήτων με γνώμονα τη βιωσιμότητα. Έτσι, πρέπει να γίνονται σε δημόσιο επίπεδο σχετικές συζητήσεις και ανταλλαγές απόψεων και εμπειριών. Όπως και έγινε με αυτή την εκδήλωση. Όπως δήλωσε ο Ηλίας Σπυρτούνιας, Γενικός Δ/ντής του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, το σκεπτικό πίσω από αυτή ήταν η συζήτηση του θέματος της ανάπτυξης των ακινήτων με μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα, η εξέταση των λόγων ύπαρξης κτιρίων εναρμονισμένων με το περιβάλλον και η παρουσίαση του παρόντος και του μέλλοντος αυτών των κτιρίων στην Ελλάδα. Ο Νικόλαος Μπακατσέλος, Πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, στάθηκε στη βάση της βιώσιμης ανάπτυξης, τη βιώσιμη καθημερινότητα, ενώ δήλωσε χαρακτηριστικά πως «η κλιματική αλλαγή, που ταχύτατα έχει εξελιχθεί ταχύτατα σε κλιματική κρίση, επιβάλλει με επιταχυνόμενους ρυθμούς την υιοθέτηση ενός νέου τρόπου ζωής και συμπεριφοράς, αλλά και μια ολοκληρωτικά νέα προσέγγιση ως προς τον τρόπο με τον οποίο δομούμε το περιβάλλον. Ο συνδυασμός κάλυψης των αναγκών των κατοίκων, ταυτόχρονα με τη διασφάλιση παραγωγής ελάχιστης ενέργειας, είναι μια συνθήκη, ή -αν θέλετε- μια ισορροπία, που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως προτεραιότητα -τόσο για το βιώσιμο σήμερα όσο και για τη διαχρονική του διαχειρισιμότητα».

παλιά, ενώ οι τράπεζες επικεντρώνονται στην ανακαίνισή τους. Επίσης, επεσήμανε πως, είτε πρόκειται για ιδιόκτητα κτίρια είτε όχι, οι τράπεζες είναι προσηλωμένες στην ενεργειακή αναβάθμιση, κάτι που έχει και θετικό οικονομικό αντίκτυπο. Ο Γιώργος Μαλτέζος, Principal Banker, Property & Tourism, EBRD, επικεντρώθηκε στις πράσινες χρηματοδοτήσεις και δήλωσε πως η βαθμολόγηση των επενδύσεων, εκτός απ’ το να δώσει ένα scoring στο πόσο «πράσινη» είναι μια επένδυση ή μια χρηματοδότηση, προσπαθεί να κάνει κι ένα monitoring. Να επιβεβαιώνει, δηλαδή, ότι επιτυγχάνονται οι εκτιμήσεις που θέτουν ως προς την εξοικονόμηση πόρων κατά τους πρώτους μήνες λειτουργίας ενός κτιρίου, είτε στην πρώτη φάση είτε μετά από ανακατασκευή ή ανακαίνιση. Έπειτα, τον λόγο πήρε ο Μιχάλης Μαυρολέων, CEO, A&M Architects, ο οποίος τόνισε ότι τα «πράσινα» κτίρια ξεκίνησαν ως πολυτέλεια αλλά όσο περνάνε τα χρόνια γίνεται αντιληπτή από τους χρήστες η αναγκαιότητά τους. Συνέχισε λέγοντας ότι το να έχεις ένα «πράσινο» κτίριο δεν σημαίνει ότι, κάθε φορά, σε διαφορετικά κτίρια εφαρμόζονται ακριβώς οι ίδιοι μέθοδοι. Αυτό, υπογράμμισε, δίνει την ευκαιρία σε όσους ασχολούνται με τη μελέτη να συνδυάζουν πρακτικές, σκέψεις και μεθόδους, ώστε τελικά το κτίριο να είναι αξιοπρεπές ως προς την ενεργειακή κατανάλωση. Τέλος, δήλωσε ότι το LEED έχει πολλά στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη από τους μελετητές και τους αρχιτέκτονες για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Ενδεικτικά, τέτοια είναι ο χειρισμός των όψεων ως προς τον προσανατολισμό, τα Η/Μ συστήματα, τα συστήματα τις αποχέτευσης αλλά και της χρήσης των ομβρίων υδάτων, οι θέσεις πάρκινγκ οι οποίες θα πρέπει να εξοπλίζονται σιγά-σιγά με συστήματα τροφοδοσίας ρεύματος για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, το νερό της άρδευσης, η φύτευση που επιλέγεται και τα φωτοβολταϊκά. Τέλος, ο Άρης Παπαδόπουλος, Δ/νων Σύμβουλος, Zero Energy Building (ZEB), σχολιάζοντας το LEED και το πού βρισκόμαστε σήμερα, επεσήμανε ότι υπάρχουν περίπου 50 πιστοποιημένα κτίρια και άλλα περίπου 30-35 κτίρια των οποίων η πιστοποίηση βρίσκεται σε εξέλιξη ενώ διέκρινε ότι οι real estate developers έχουν κάνει πολύ μεγάλη προσπάθεια και έχουν πιστοποιήσει πολλά κτίρια, όπως και τα μεγάλα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Αυτό δείχνει ότι η πιστοποίηση βοηθάει στην αξία των ακινήτων, καθώς είναι μία πλευρά η οποία πρέπει να ληφθεί υπόψη -είτε πρόκειται για χρηματοδότηση είτε για κριτήρια ESG, όπου η εξοικονόμηση ενέργειας είναι σημαντική. Ο κ. Παπαδόπουλος κατέληξε λέγοντας ότι το ενεργειακό πιστοποιητικό σε κάθε χώρα λειτουργεί με γνώμονα ένα πρότυπο κτίριο και δεν δείχνει πραγματικά τη δυνατότητα του ενεργειακού δυναμικού της εξοικονόμησης ενός κτιρίου. Αυτό, τόνισε ότι τεκμηριώνεται από το ότι για όλα τα μεγάλα έργα που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι σημαντικός ο ενεργειακός έλεγχος, ο οποίος αποτυπώνει την ενεργειακή κατανάλωση, πού ακριβώς βρίσκεται το κτίριο και ποιες προτάσεις εξοικονόμησης πρέπει να γίνουν. Ολόκληρη τη συζήτηση υπάρχει στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=9iPMUulzOs8.

«Πράσινη» ανάπτυξη και digitilization οι δύο μεγάλοι πυλώνες της ΕΕ για το μέλλον

«Πράσινα» κτίρια: Η αναγκαιότητα, το παρόν και το μέλλον Την αρχή έκανε ο Ευθύμιος Μπακογιάννης, ΓΓ Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, ο οποίος επεσήμανε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο τον υπερδιπλασιασμό των ποσοστών ανακαινίσεων στην επόμενη δεκαετία, διασφαλίζοντας ότι οι ανακαινίσεις αυτές θα οδηγήσουν σε υψηλότερη ενεργειακή απόδοση και ανταποδοτικότερη χρήση των πόρων. Σε ό,τι αφορά το εγχώριο κτιριακό απόθεμα, δήλωσε ότι -σε πρώτο επίπεδο- υπάρχουν περίπου 5 εκατ. κτίρια που εν δυνάμει θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν ενεργειακά και να ανακατασκευαστούν, ενώ υπάρχει ένα εθνικό σχέδιο αύξησης των κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Ο Γιώργος Κορμάς, Ανώτερος Γενικός Δ/ντής, Επικεφαλής του Group Real Estate, Τράπεζα Πειραιώς και Δ/νων Σύμβουλος, Πειραιώς Real Estate, στάθηκε στο ότι η «πράσινη» ανάπτυξη και το digitalization είναι οι δύο μεγάλοι πυλώνες της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια, με την Ελλάδα να είναι πρωτοπόρος στις ΑΠΕ και νησιά όπως η Αστυπάλαια να αποτελούν παράδειγμα για την Ευρώπη. Η Έλλη Κακκούλου, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Β. Γενική Δ/ ντρια Ακίνητης Περιουσίας Τράπεζας και Ομίλου, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, διέκρινε πως η κτιριακή κατανομή των τραπεζών ακολουθεί περίπου την κατανομή της χώρας. Τα κτίρια ανήκουν σε διάφορες ενεργειακές κλάσεις, πολλά από αυτά είναι αρκετά Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

9

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Τα πάντα γύρω από την ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου Τι περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου, οι παράμετροι που λαμβάνουν υπόψη οι αρχιτέκτονες και τα στοιχεία που δίνουν μοντέρνο τόνο σε αυτούς τους χώρους. ΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΔΑΪΛΑ

10

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η

κουζίνα και το μπάνιο, οι δύο από τους τρεις πλέον κοινόχρηστους χώρους μαζί με το καθιστικό, είναι οι χώροι που συνήθως αποτελούν κύριο αντικείμενο μιας τμηματικής ανακαίνισης, ειδικά σε «γερασμένες» κατοικίες. Και δεδομένου ότι σε αυτούς τους χώρους υπάρχουν -μεταξύ άλλων- υδραυλικά και ηλεκτρολογικά συστήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, λαμβάνοντας υπόψη φυσικά την πρακτικότητα και την αισθητική. Να είμαστε ειλικρινείς, είναι σχεδόν αδύνατο να αναλύσουμε σε λίγες σελίδες τα πάντα γύρω από την ανακαίνιση των δύο από τους τρεις πλέον κοινόχρηστους χώρους μιας κατοικίας, της κουζίνας και του μπάνιου. Όμως, θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε τα πλέον σημαντικά ζητήματα, δίνοντας τον λόγο στους ίδιους τους αρχιτέκτονες.

Για μια ολοκληρωμένη ανακαίνιση Σε ερώτηση σχετικά με το τι περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου, οι ECUAL (Μαρία Πετεινάκη, Άνκα Αρβανιτίδη, Ειρήνη Χριστοφάκη, Μύρωνας Κορσάβας, Μαρβίνα Σινιάρη) διευκρινίζουν πως «αναλόγως με την παλαιότητα, αλλάζουμε τα υδραυλικά, τους σωλήνες των αποχετεύσεων και των παροχών, που είναι σημαντικά για να αντέξει η ανακαίνιση άλλα 30 χρόνια. Από κει και πέρα, ανάλογα και με το ύφος που θέλουμε να δώσουμε στο διαμέρισμα, βλέπουμε αν μπορούμε να κρατήσουμε κάτι από τα υφιστάμενα. Αν υπάρχουν υλικά καλής ποιότητας, όπως μάρμαρα, ξύλα, πλακάκια, είδη υγιεινής, φωτιστικά, που θα μπορούσαν να διατηρηθούν και να συντηρηθούν, τότε προσπαθούμε να τα εντάξουμε στον σχεδιασμό όλο και περισσότερο, ώστε να υπάρξει μία συνέχεια στην ταυτότητας του διαμερίσματος. Τα νέα υλικά έχουν αποδείξει μικρότερη αντοχή στον χρόνο, τόσο αισθητικά όσο και ως ποιότητα υλικών». Η Κατερίνα Ευθυμίου, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου Positive Architects δηλώνει σχετικά πως «τα στάδια ανακαίνισης της κουζίνας και του μπάνιου είναι απλά και, με την βοήθεια ενός επαγγελματία, ο ιδιοκτήτης έχει την κατάλληλη καθοδήγηση και βοήθεια. Αρχικά, θα χρειαστεί να αποφασιστεί ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για την επερχόμενη ανακαίνιση. Είναι ένα από τα σημαντικά βήματα, που πρέπει να αξιολογηθούν εγκαίρως για να μπορέσει να προχωρήσει ομαλά η διαδικασία. Στην πορεία, ένας ειδικός, αρχιτέκτονας ή διακοσμητής, είναι σκόπιμο να μελετήσει και να προτείνει τη νέα Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

λειτουργική και αισθητική διάταξη. Όταν ο ιδιοκτήτης εγκρίνει την τελική πρόταση, σειρά έχει η αναζήτηση και επιλογή κατάλληλων συνεργείων και τεχνητών, ανάλογα με την προσφορά που έχει δοθεί από τον κάθε κατασκευαστή». Για τη Ρόη Γιαννοπούλου, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, «οι εργασίες ξεκινάνε με την αποξήλωση των πλακιδίων σε δάπεδα και τοίχους, ενώ ο υδραυλικός και ο ηλεκτρολόγος κάνουν τις νέες εγκαταστάσεις. Στον χώρο της ντουζιέρας απαιτείται υγρομόνωση, με τον υδραυλικό να κάνει την νέα εγκατάσταση για το εντοιχισμένο καζανάκι και τις εντοιχισμένες μπαταρίες, ενώ γύψινες εργασίες ολοκληρώνουν τη δομική μορφή του χώρου. Αγοράζονται και τοποθετούνται πλακίδια σε δάπεδα και τοίχους και γίνονται ελαιοχρωματισμοί σε οροφές και όπου αλλού απαιτείται, με την τοποθέτηση των φωτιστικών σωμάτων. Επίσης, τοποθετούνται τα είδη υγιεινής, οι μπαταρίες, τα έπιπλα του νιπτήρα και τα αξεσουάρ. Όσον αναφορά την κουζίνα, τοποθετούνται τα έπιπλα, οι πάγκοι, η γούρνα και οι μπαταρίες. Στο τέλος, ο ηλεκτρολόγος τοποθετεί τις ηλεκτρικές συσκευές (ψυγείο, φούρνος, εστίες, απορροφητήρας) και ο υδραυλικός συνδέει αποχέτευση και παροχή νερού σε μπαταρία, γούρνα και πλυντήριο πιάτων». Ο Ιωάννης Χωματάς, Αρχιτέκτων Μηχανικός της τεχνικής εταιρείας μελετών και κατασκευών Homeatus, χωρίζει τις εργασίες σε δύο στάδια. «Η ανακαίνιση μιας κουζίνας ή ενός μπάνιου απαιτεί μια σειρά εργασιών, που χωρίζονται σε δύο στάδια : το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει τη μελέτη, τον σχεδιασμό και τη συμφωνία με τον πελάτη. Συγκεκριμένα, αρχικά γίνεται η καταγραφή των αναγκών του πελάτη, και, βάσει αυτών γίνεται ο σχεδιασμός. Όταν ο πελάτης επιβεβαιώσει το σχέδιο, είναι απαραίτητο να γίνει

Κατερίνα Ευθυμίου, Αρχιτέκτων Μηχανικός Positive Architects

Ρόη Γιαννοπούλου, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Η ομάδα των ECUAL

11

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Ιωάννης Χωματάς, Αρχιτέκτων Μηχανικός Homeatus

Παναγιώτης Μαρτάκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, συνεργάτης Novacon

12

η μελέτη εφαρμογής στην οποία θα αποτυπώνονται όλες οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες, τα υλικά και το χρονοδιάγραμμα των εργασιών. Με την ολοκλήρωση της μελέτης εφαρμογής ξεκινά το δεύτερο στάδιο, το κατασκευαστικό. Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τις αποξηλώσεις των επίπλων κουζίνας ή των ειδών υγιεινής, των πλακιδίων και του παλαιού συστήματος ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτρολογικών. Ακολουθεί η τοποθέτηση της νέας υδραυλικής, αποχετευτικής και ηλεκτρολογικής εγκατάστασης, η τοποθέτηση των πλακιδίων, της νέας κουζίνας ή των ειδών υγιεινής και, στο τέλος, γίνονται τα βαψίματα για να ολοκληρωθεί η ανακαίνιση», αναλύει. Ο Παναγιώτης Μαρτάκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός και συνεργάτης της Novacon, προκρίνει -μεταξύ άλλων- τις λειτουργικές και αισθητικές ανάγκες. Όπως αναλύει, «οι υγροί χώροι μιας κατοικίας, όπως χαρακτηρίζονται η κουζίνα και το μπάνιο, αποτελούν τις βασικές επιφάνειες ανακαίνισης τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Ο λόγος οφείλεται στο γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι χώροι “δείχνουν” την ηλικία ενός διαμερίσματος ή μιας μονοκατοικίας πολύ πιο χαρακτηριστικά σε σχέση με τα υπόλοιπα τμήματα της κατοικίας. Για να επιτευχθεί η σωστή ανακαίνιση των χώρων αυτών, θα πρέπει αρχικά να γίνει ο κατάλληλος ανασχεδιασμός τους σύμφωνα με τις ανάγκες λειτουργίας και αισθητικής. Η προσεκτική επιλογή των υλικών είναι το

δεύτερο σημαντικό στοιχείο της διαδικασίας. Η οικοδομική εφαρμογή που περιλαμβάνει αποξηλώσεις, νέες ηλεκτρολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις, τοποθέτηση πλακιδίων και ειδών υγιεινής, ελαιοχρωματισμούς και τοποθέτηση επίπλων και εξοπλισμού δίνει τη νέα μορφή στην κουζίνα και το μπάνιο». Ο Δημήτριος Κέφαλος, Αρχιτέκτων Μηχανικός των S+K Architects & Partners, επισημαίνει πως «η ανακαίνιση ξεκινά ήδη από την πρώτη επίσκεψη του αρχιτέκτονα στον χώρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αρκούν οι αποξηλώσεις των ειδών υγιεινής, των πλακιδίων, των υδραυλικών εγκαταστάσεων και των επίπλων στο χώρο. Προχωράμε σε αλλαγές στις τοιχοποιίες ώστε να δημιουργήσουμε επιπλέον χώρους. Οι εργασίες ξεκινούν από τις οροφές, όπου ενσωματώνουμε σύγχρονες μεθόδους φωτισμού και υδραυλικών εγκαταστάσεων. Δημιουργούμε εσοχές στους τοίχους αλλά και χτιστούς πάγκους ή ράφια στα μπάνια. Επενδύουμε τους τοίχους με νέα υλικά και εγκαθιστούμε σύγχρονα είδη υγιεινής. Οι νέες κουζίνες σχεδιάζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πελάτη. Εγκαθίστανται ηλεκτρικές συσκευές, τοποθετούνται πάγκοι από σύγχρονα υλικά και φωτίζουμε τα έπιπλα με γραμμικά φωτιστικά. Σε όλα τα πορτάκια και τα συρτάρια τοποθετούνται νέοι μηχανισμοί που κάνουν τη χρήση τους πιο εύκολη και απλή».

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

13

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Σύμφωνα με τον Ανδρέα Μαρίνη, Αρχιτέκτων και Πολιτικό Μηχανικό, «η απόφαση για ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου λαμβάνεται για λόγους ανανέωσης, αισθητικής και λειτουργικότητας. Μετά την αποξήλωση των παλαιών κατασκευών,, είναι απαραίτητη η ανακατασκευή μέρους του δικτύου ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτρικών για τη σωστή και μακρόχρονη λειτουργία. Οι χρωματισμοί και οι πλακοστρώσεις ή επενδύσεις σε τοίχους και δάπεδο δίνουν τις τελικές επιφάνειες για την εγκατάσταση του σταθερού εξοπλισμού στις νέες θέσεις». Δημήτριος Κέφαλος, Αρχιτέκτων Μηχανικός S+K Architects & Partners

Ανδρέας Μαρίνης, Αρχιτέκτων και Πολιτικός Μηχανικός

14

Τι πρέπει να λάβω υπόψη;

Η συζήτηση στρέφεται γύρω από τα χρώματα, τα υλικά και τους αυτοματισμούς, με τους ECUAL να τονίζουν πως «τα χρώματα τα καθορίζει το συνολικότερο ύφος του διαμερίσματος και η ιδιοσυγκρασία - επιθυμία του πελάτη. Είναι όλα ήρεμα και γήινα ή έχουμε έντονα χρώματα; Είναι το μπάνιο σκοτεινό και θέλει ζωντάνια, ή είναι φωτεινό και μεγάλο οπότε μπορεί να έχει ήρεμα υλικά; Το δάπεδο στο μπάνιο πρέπει να έχει αντοχή. Από την άλλη, στους τοίχους χρησιμοποιούμε ακόμα και την βαφή ριπολίνης σε σημεία που τα πλακάκια δεν είναι απαραίτητα. Μας αρέσουν τα κοντράστ ενός ήρεμου, minimal πλακακίου ή τσιμεντοκονίας με ένα έντονο πλακάκι, χρωματιστό και γυαλιστερό, που σου φτιάχνει τη διάθεση και δίνει την αίσθηση καθαριότητας. Συστήνουμε σίγουρα οποιαδήποτε αναβάθμιση θα μπορέσει να εξοικονομήσει ενέργεια, αλλά βλέπουμε και την ενσωματωμένη ενέργεια των υλικών και την αντοχή τους στον χρόνο. Βλέπουμε τους υπερβολικούς αυτοματισμούς με σκεπτικισμό». Για την Κατερίνα Ευθυμίου (Positive Architects), «τα υλικά, δάπεδα και οι αυτοματισμοί, που θα χρησιμοποιηθούν στην κουζίνα και το μπάνιο παρουσιάζουν ειδικές απαιτήσεις, λόγω της υγρασίας και της συχνής χρήσης τους. Γενικά, στη χρήση της τεχνολογίας, καθοριστικό ρόλο έχει ο διαθέσιμος προϋπολογισμός. Στα δάπεδα παίζει ρόλο το πρακτικό κομμάτι, π.χ. να μην λερώνει και «ποτίζει». Όσον αφορά την επιλογή των χρωμάτων, αυτή είναι περισσότερο αισθητική υπόθεση. Το μέγεθος και ο φωτισμός του χώρου παίζουν ρόλο για να επιτευχθεί ένα άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, σε μικρούς χώρους δεν ενδείκνυται η χρήση σκούρων χρωμάτων, αντίθετα σκόπιμο είναι να χρησιμοποιούνται ανοικτόχρωμοι τόνοι, καθώς δίνουν την ψευδαίσθηση ενός ευρύχωρου χώρου». Η Ρόη Γιαννοπούλου προκρίνει πως «οι παράγοντες που καθορίζουν δάπεδα και αυτοματισμούς είναι το μέγεθος της ανακαίνισης που

θέλουμε να έχουμε, π.χ. αποξηλώσεις προηγούμενων δαπέδων ή εντοιχισμένες μπαταρίες και νέα καλωδίωση για ρεύματα. Αυτό ορίζει και το οικονομικό κόστος της κάθε επέμβασης. Ο καθορισμός των χρωμάτων εξαρτάται από την φυσική φωτεινότητα του κάθε χώρου αλλά και το είδος του αρχιτεκτονικού ύφους που ορίζει τους χώρους». Ο Ιωάννης Χωματάς (Homeatus) επισημαίνει πως «υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν τα χρώματα, τα είδη των δαπέδων ή/ και τους αυτοματισμούς, με κυριότερους τις ανάγκες του πελάτη, τις τάσεις της εποχής, το στυλ του σπιτιού, το γούστο κάθε πελάτη, τη χρηστικότητα και λειτουργικότητα του χώρου και, φυσικά, το κόστος». Σύμφωνα με τον Πάνο Μαρτάκη (συνεργάτη Novacon), «η μορφή και ο τρόπος λειτουργίας που θα αποκτήσουν μια κουζίνα και ένα μπάνιο μετά την ανακαίνισή τους εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως οι ανάγκες των ιδιοκτητών, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός των εργασιών αλλά και η συνολική αισθητική της κατοικίας. Οι χρωματισμοί μπορούν να ακολουθήσουν τους υπόλοιπους χώρους ή να είναι αυτόνομης κατεύθυνσης. Η ποιότητα και το είδος των υλικών για τους χρωματισμούς πρέπει να επιλεγούν και να εφαρμοστούν προσεκτικά λόγω των ιδιαίτερων λειτουργικών απαιτήσεων των συγκεκριμένων χώρων. Το ίδιο ισχύει και για την επιλογή των υλικών των δαπέδων, τα οποία πρέπει να είναι ανθεκτικά σε καταπονήσεις και χημικά υγροαπωθητικά και αντιολισθητικά. Οι διάφοροι αυτοματισμοί που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αφορούν στην λειτουργία επίπλων, εξοπλισμού, ειδικών κατασκευών ή και φωτισμού». Ο Δημήτριος Κέφαλος (S+K Architects & Partners) στέκεται στον ενιαίο χαρακτήρα των χώρων. Όπως μας εξηγεί, «σε μια σύγχρονη κατοικία επιδιώκουμε να έχουμε καθαρές γραμμές και λιτό διάκοσμο. Οι χώροι αυτοί ενσωματώνονται περισσότερο σε ένα ενιαίο ύφος κατοίκησης μέσα στο σπίτι και αποκτούν αρχιτεκτονικά στοιχεία όμοια με τους υπόλοιπους χώρους του σπιτιού. Πολλές φορές εισάγουμε το ίδιο ξύλινο πάτωμα στο καθιστικό, την κουζίνα και το μπάνιο, ενισχύοντας τη συνοχή του σχεδιασμού και της διακόσμησης της κατοικίας. Μια εξοχική κατοικία ενσωματώνεται περισσότερο στο φυσικό της περιβάλλον χρησιμοποιώντας γήινες αποχρώσεις και φυσικά υλικά. Δίνουμε έμφαση στο φυσικό φως και τη σχέση της κατοικίας με τον περιβάλλοντα χώρο. Ένα αστικό διαμέρισμα σχεδιάζεται με γνώμονα την εσωστρέφεια του χρήστη. Εδώ, η εσωτερική διακόσμηση στοχεύει στην απλοποίηση των ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

υφών και των χρωμάτων σε αντίθεση με το πολύπλοκο περιβάλλον των σύγχρονων μεγαλουπόλεων». Ο Ανδρέας Μαρίνης συμπληρώνει πως «η επιλογή των υλικών εξαρτάται από τον διατιθέμενο προϋπολογισμό και την αισθητική. Πέρα από τη μελαμίνη, χρησιμοποιούνται υλικά όπως το MDF με ακρυλική επένδυση ή καπλαμά φυσικού ξύλου, οι χαλαζιακές και κεραμικές επιφάνειες και η τσιμεντοκονία. Τα παραπάνω υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε τοίχους, ντουλάπια και πάγκους, με διαφορετικές υφές (hi-gloss - mat) και διαφορετικές αποχρώσεις λευκού, γκρι, καφέ και μαύρου».

Μοντέρνοι καιροί

Πες ότι θέλω να ανακαινίσω έναν χώρο βάσει των τάσεων και να δώσω πιο σύγχρονες «πινελιές» στους χώρους, τι μπορώ να κάνω; Οι ECUAL υπογραμμίζουν πως «στο γραφείο μας, η έννοια του “μοντέρνου” δεν μας απασχολεί τόσο πολύ. Σημασία έχει ένας χώρος να συγκινεί εμάς και τους πελάτες μας. Μας συγκινεί η δυνατότητα της διαχρονικότητας, της ταπεινότητας και της υλικότητας: υλικά που μπορούν να συντηρηθούν και που δημιουργούν από μόνα τους ατμόσφαιρα. Σίγουρα αποφεύγουμε τις απομιμήσεις - το ξύλο να είναι ξύλο, το μάρμαρο να είναι μάρμαρο κ.ο.κ. Αν για λόγους κόστους χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε φθηνό-

Οι σύγχρονες σχεδιαστικές τάσεις για την κουζίνα και το μπάνιο θέλουν τους χώρους αυτούς να αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της συνολικής αισθητικής κατεύθυνσης της κατοικίας

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

τερα υλικά, όπως βακελίτης ή πλακάκι, τα προτιμούμε μονόχρωμα -και όχι με “νερά” ξύλου ή μαρμάρου. Στο μπάνιο προσπαθούμε να έχουμε όσο γίνεται μεγαλύτερους πάγκους, ράφια και δυνατότητα ντουλαπιών. Η προσβασιμότητα είναι επίσης σημαντική, π.χ. είναι προτιμότερο το χαμήλωμα του δαπέδου αντί του σκαλοπατιού στο ντους. Στην κουζίνα προσπαθούμε να έχουμε περισσότερο φως, άνοιγμα, πάγκους και αποθηκευτικούς χώρους. Η ανοιχτή κουζίνα δεν είναι τόσο δεδομένη πλέον μιας και προσδίδει μία μόνιμη ακαταστασία αν δεν έχει κανείς χρόνο να καθαρίζει συνέχεια». Η Κατερίνα Ευθυμίου (Positive Architects) ξεχωρίζει την πατητή τσιμεντοκονία και το στιλ japandi. «Οι σχεδιαστικές τάσεις, όπως είναι γνωστό, αλλάζουν συνεχώς. Αυτό φυσικά επηρεάζει όλους τους χώρους μιας κατοικίας, όπως την κουζίνα και το μπάνιο. Στον χώρο του μπάνιου, η επιλογή της πατητής τσιμεντοκονίας προσδίδει σύγχρονη αισθητική, καθώς επιτυγχάνεται το minimal ύφος το οποίο αποτελεί τάση τα τελευταία χρόνια. Ο ίδιος minimal σχεδιασμός κυριαρχεί επίσης στον χώρο της κουζίνας. Φυσικά υλικά και γήινες χρωματικές παλέτες, σε συνδυασμό με απλές γεωμετρικές φόρμες, μπορούν να αναδείξουν κάθε κουζίνα και να της προσδώσουν το επιθυμητό μοντέρνο design. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το υβριδικό στυλ japandi που συνδυάζει στοιχεία της Ιαπωνικής κουλτούρας με την ζεστασιά του σκανδιναβικού στυλ», δηλώνει χαρακτηριστικά.

H Ρόη Γιαννοπούλου σχολιάζει σχετικά πως «οι σχεδιαστικές τάσεις για το μπάνιο είναι η χρήση ντουζιέρας αντί μπανιέρας. Οι μπαταρίες και το καζανάκι προτείνεται να είναι εντοιχισμού, με χρώματα λευκά ή μαύρα. Ο φωτισμός είναι σημαντικός και πρέπει να ορίζεται από διαφορετικές πηγές (κρυφός φωτισμός, απλίκες, spot). Για τον χώρο της κουζίνας προτείνεται διάταξη σε ανοιχτό χώρο, με κεντρική νησίδα για εστίες και πάγκο φαγητού με σκαμπό. Ο συνδυασμός δύο υλικών, όπως ξύλου και μετάλλου, είναι πολύ σύγχρονος. Οι σύγχρονες μελαμίνες αντέχουν στην υγρασία και έχουν μεγάλη ποικιλία με υψηλής αισθητικής αποτέλεσμα. Ο πάγκος και ο καθρέφτης της κουζίνας είναι από υλικά όπως μάρμαρα, πλακάκια μεγάλων διαστάσεων (1.20Χ3.00) ή καλής ποιότητας βακελίτη. Επίσης η τεχνική τοποθέτησης μικρών πλακιδίων, παίζει ρόλο στο αισθητικό αποτέλεσμα (ψαροκόκκαλο). Καλό είναι, αντί για πόμολα, να υπάρχουν μεταλλικές χούφτες. Τέλος, τα χρώματα σε μπάνια και κουζίνες μπορούν να είναι σκούρα». Για τον Ιωάννη Χωματά (Homeatus), «μοντέρνα διαρρύθμιση στην κουζίνα προσδί15

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

δουν ο συνδυασμός των χρωμάτων στα έπιπλα της κουζίνας, για παράδειγμα συνδυασμός του μαύρου με αποχρώσεις φυσικού ξύλου, ή οι σκούρες αποχρώσεις με ελάχιστο λευκό, οι λιτές γραμμές των επίπλων κουζίνας και οι επίπεδες πόρτες χωρίς πόμολα. Εάν υπάρχει αρκετός διαθέσιμος χώρος, η δημιουργία νησίδας σε minimal γραμμές ή η τοποθέτηση ειδικών ψυγείων για ποτά και κρασιά συμβάλλουν στη μοντέρνα διαρρύθμιση μιας κουζίνας και την κάνουν πολυτελή. Επίσης, οι τεχνοτροπίες τοίχου με μεταλλικά στοιχεία ή σε μεταλλικές αποχρώσεις είναι ιδανικές. Σε ένα μπάνιο, τη μοντέρνα διαρρύθμιση καθορίζουν οι λιτές γραμμές των επίπλων μπάνιου, το χρώμα των ειδών υγιεινής, για παράδειγμα το μαύρο χρώμα τονίζει το μοντέρνο ύφος, και φυσικά, τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν -με κυριότερο τα πλακάκια». Ο Πάνος Μαρτάκης (συνεργάτης Novacon) υπογραμμίζει πως «οι σύγχρονες σχεδιαστικές τάσεις για την κουζίνα και το μπάνιο θέλουν τους χώρους αυτούς να αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της συνολικής αισθητικής κατεύθυνσης της κατοικίας. Δεν είναι απλά βοηθητικοί χώροι αλλά ζωτικά κέντρα λειτουργιών ενός συνολικού οργανισμού. Η κουζίνα σχεδιάζεται κατά κύριο λόγο ανοιχτή και ενσωματωμένη στους χώρους διημέρευσης, με τα υλικά και την αισθητική της να ακολουθούν το σύνολο.

16

Το μπάνιο αποκτά όλο και μεγαλύτερη πολυτέλεια στην εφαρμογή των υλικών κατασκευής του αλλά και πρόσθετες λειτουργίες, όπως jacuzzi και sauna. Και οι δυο χώροι μπορεί να είναι συνδεδεμένοι με αυτόματα συστήματα διαχείρισης ή απομακρυσμένης διαχείρισης των λειτουργιών τους». Από την πλευρά του, ο Δημήτριος Κέφαλος (S+K Architects & Partners) επισημαίνει πως «στα μπάνια, ο σύγχρονος φωτισμός από την οροφή προσδίδει νέα δεδομένα στην αρχιτεκτονική του χώρου. Ο κρυφός φωτισμός στις οροφές, τα χτιστά ράφια στους περιμετρικούς τοίχους, αλλά και γύρω και κάτω από τα έπιπλα του μπάνιου, αναδεικνύει τις υφές, τα χρώματα και τα υλικά που έχουμε επιλέξει με τον καλύτερο τρόπο. Ελαχιστοποιούνται οι αρμοί στις τοιχοποιίες και τα δάπεδα, είτε με τη χρήση μεγάλων πλακιδίων είτε με την εφαρμογή τεχνοτροπιών όπως η πατητή τσιμεντοκονία. Η κουζίνα είναι ένας χώρος συνύπαρξης της οικογένειας, των φίλων και της παρέας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής επιτάσσει την παρασκευή γρήγορων συνταγών. Ωθούμε τους χρήστες να συμμετέχουν περισσότερο βάζοντας στο επίκεντρο την παρασκευή πάνω σε έπιπλα “island”». Τέλος, ο Ανδρέας Μαρίνης ξεχωρίζει πως «στον χώρο της κουζίνας, ο φούρνος, ανεξάρτητα από τις εστίες, συνδυάζεται με φούρνο μικροκυμάτων σε ενιαία στήλη η οποία ενσωματώνεται μαζί με τροφοθήκη σε συστοιχία ντουλαπών. Πρόκειται για ενιαίο όγκο χωρίς πάγκο όπου μπορεί να βρει θέση και το ψυγείο. Ο νεροχύτης τοποθετείται κάτω από παράθυρο, αλλά επίσης βρίσκει θέση και σε νησίδα. Εναλλακτικά, στη νησίδα μπορεί να υπάρχουν οι εστίες και παράλληλα να υπάρχει χώρος για σκαμπό μεσαίου ύψους για καθημερινή χρήση. Στα κουτιά της κουζίνας χρησιμοποιούνται -για ευκολία στην πρόσβαση- συρόμενοι χειροκίνητοι ή μηχανοκίνητοι μηχανισμοί, ενώ στα άνω ντουλάπια τοποθετούνται και πορτάκια με κουμπάσο. Στο λουτρό, για οικονομία χώρου, προτιμάται η ντουζιέρα η οποία πλαισιώνεται από σταθερά και κινητά κρύσταλλα. Συχνή επιλογή είναι η τοποθέτηση κρεμαστής λεκάνης με εντοιχισμένο καζανάκι, αφήνοντας το δάπεδο ελεύθερο για τη καθαριότητα του χώρου. Εντοιχισμένες μπορεί να είναι επίσης και οι μπαταρίες, ενώ κρεμαστά τοποθετούνται το ντουλάπι νιπτήρα και η θερμαντική πετσετοκρεμάστρα. Στη σύνθεση των ντουλαπιών και επιφανειών η τάση είναι να δημιουργούνται ξεκάθαροι όγκοι με κοινά χαρακτηριστικά και ενιαίες ζώνες υλικών, με ένα ή δύο είδη πλακιδίων σε μεγάλες διαστάσεις», καταλήγει. ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Στην οδήγηση

όλα.

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α

Γ Ι Α

Τ Ο

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν

Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Η

Π Ο Ι Ο Τ Η Τ Α

ΕΛΕΥΘΕΡΗ

∆ΙΕΛΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ∆ΑΚΤΥΛΙΟ

Με Fisikon µπορείς και να τα όλα! Φυσική εξέλιξη Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Φθηνότερο έως και 65%

από τα άλλα συµβατικά καύσιµα

Πιο φιλικό στο περιβάλλον, καθώς περιορίζει δραστικά τους ρύπους Εγγυηµένη ποιότητα καυσίµου

www.fisikon.gr 17

INTERVIEW

Νικόλαος Αναστασόπουλος: «Οι νέες μέθοδοι σε διάλογο με τις πιο φυσικές τεχνικές» Ο Νικόλαος Αναστασόπουλος, επίκουρος καθηγητής του ΕΜΠ, μας μιλά για πρακτικές που θα οδηγήσουν στην βιωσιμότητα των κτιρίων και των πόλεων. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗ

18

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Πώς οι σύγχρονες πρακτικές αναδόμησης – ανακαίνισης συμβάλλουν στην βιωσιμότητα των κτιρίων και των πόλεων; Καταρχήν, είμαι σαφώς υπέρ της ανακαίνισης του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος, έναντι της αέναης επέκτασης των αστικών κέντρων. Καθώς το κτίριο είναι η κύρια μονάδα που συνθέτει την πόλη, η τελευταία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κτίριο. Η βιωσιμότητα είναι μία πολύπλευρη έννοια που αφορά ευρύτερα την κοινωνία, την οικονομία, την παραγωγή και πρωτίστως το περιβάλλον. Όλα τα παραπάνω συναποτελούν την γενικότερη εικόνα της βιωσιμότητας, στην οποία θα πρέπει να στοχεύουμε. Σε αυτήν την περίπλοκη εξίσωση εμπλέκονται και τα κτίρια, στα οποία εκτυλίσσονται όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Υπολογίζεται, ότι κάθε μισό αιώνα οι χώροι κατοικίας υπόκεινται σε μία σειρά από αλλαγές στο εσωτερικό, που αφορούν όχι μόνο την επίπλωση και τη διακόσμηση, αλλά και διάφορα δίκτυα όπως του δικτύου ηλεκτροδότησης, τηλεφωνίας, ύδρευσης, ανάμεσα σε άλλα. Πλέον όσοι προβαίνουν σε ανακαινίσεις κατοικιών, αντικαθιστούν τα κουφώματα με διπλά ενεργειακά υαλοπετάσματα, τοποθετούν θερμοπροσόψεις και εκσυγχρονίζουν τον εξοπλισμό τους, ώστε να είναι ενεργειακά πιο οικονομικός, ως μέρος ενός ευρύτερου βιοκλιματικού σχεδιασμού. Οι αρχιτέκτονες σε όλη αυτή τη διαδικασία έχουν ρόλο κλειδί, διότι μπορούν να μελετήσουν την επικαιροποίηση ενός χώρου, αναδεικνύοντας παράλληλα τις μνήμες και τα ίχνη από την προηγούμενη ζωή του κτιρίου ως στοιχεία της νέας του ταυτότητας.

Διαμέρισμα του αρχιτέκτονα στον Λόφο Στρέφη Γεωμετρία που οργανώνεται από ένα μέρος του φωταγωγού που αντικαθίσταται με υαλότουβλα

αυξομειώσεων της θερμοκρασίας, παρέχοντας φυσική μόνωση. Παράλληλα, συμβάλλουν σε ένα πιο καθαρό περιβάλλον, απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα και αυξάνουν την βιοποικιλότητα της πόλης. Εξίσου σημαντική είναι η συγκράτηση, αποθήκευση και επανάχρηση των ομβρίων υδάτων. Είναι μία δύσκολη εξίσωση σε μία ανακαίνιση, ωστόσο είναι σημαντικό στοιχείο, που θα πρέπει να εξετάζεται σε κάθε περίπτωση.

Γίνεται λόγος για ανακαίνιση και επανάχρηση κτιρίων. Ποιος είναι ο ρόλος, που θα μπορούσε να διαδραματίσει η τάση αυτή τα επόμενα χρόνια ; Ο ρόλος αυτών των δραστηριοτήτων είναι τεράστιος. Τα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Αθήνα, έχουν απλωθεί, έχοντας ενσωματώσει άλλους οικισμούς. Τελευταία παρατηρούμε κτίρια, που έχουν ανακαινιστεί εκ βάθρων και έχουν μετατραπεί σε χώρους φιλοξενίας, boutique hotels ή airbnb διαμερίσματα, γεγονός που μπορεί να ωφελήσει την οικονομία και με τη στενή έννοια το ίδιο το οικοδόμημα. Αυτό που διδασκόμαστε από τα τελευταία 15-20 χρόνια είναι, ότι κτίρια που είχαν βιομηχανική χρήση ή πολυκατοικίες της δεκαετίας του 70’ ή του 80’ ανακαινίζονται. Το ζήτημα είναι πώς να παρέμβει κανείς, ώστε η διαδικασία να κάνει πιο βιώσιμη την πόλη και όχι μόνο τον χώρο καθ’ αυτόν. Μπροστά μας υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή. Στις πόλεις και κυρίως στην Αθήνα, με τον τρόπο που είναι δομημένες, αν δεν ληφθούν συντονισμένα μέτρα και σε μεγάλη έκταση, ξεκινώντας από την μονάδα που είναι η πολυκατοικία, το μέλλον είναι δυσοίωνο.

Υπάρχουν εναλλακτικοί μέθοδοι αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, αναφορικά με τις πράσινες κατασκευές; Είναι μία κατηγορία στην οποία ακόμα δεν έχει δοθεί η απαιτούμενη προσοχή και δυστυχώς δεν διδάσκεται στον βαθμό που πρέπει. Ένας μέρος της πατά σε γνώσεις, τις οποίες έχουμε από αιώνες, που το μόνο που χρειάζεται είναι να επικαιροποιούνται και να προσαρμόζονται στις ανάγκες της πόλης ή του κτιρίου. Δεν θα πρέπει να προκρίνουμε υλικά και μεθόδους, μόνο και μόνο επειδή είναι high tech, διότι έτσι δεν εξασφαλίζεται απαραίτητα η βιωσιμότητα. Σήμερα μιλάμε για οικοσυστημικό σχεδιασμό, του οποίου ο βιοκλιματικός αποτελεί ένα μέρος. Εκτός των άλλων στον σχεδιασμό, πρέπει να συνυπολογίζονται οι πόροι που δαπανώνται και εκείνοι που ανακυκλώνονται. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, πώς μπορεί να μειωθεί το αποτύπωμα των κτιρίων και της ανακαίνισης τους, σε ότι αφορά την ενέργεια που καταναλώνουν και που ενσωματώνουν στα υλικά τους, στο πλαίσιο μιας κυκλικής οικονομίας. Είναι σημαντικό να έχουν προβλεφθεί στον σχεδιασμό λύσεις, που θα ελαχιστοποιήσουν την εισροή και την εκροή πόρων σε όλη τη διάρκεια ζωής του κτίσματος και όχι μόνο στην κατασκευή.

Ποια υλικά ενδείκνυνται για την μείωση των ενεργειακών δαπανών και του αποτυπώματος άνθρακα; Υπάρχουν πολλά υλικά και με την εξέλιξη της τεχνολογίας, συνεχώς θα αυξάνεται η γκάμα τους. Από πλευράς μου λόγω φιλοσοφίας, αλλά και του πεδίου εξειδίκευσης μου, αντιλαμβάνομαι ως πιο κατάλληλα, αυτά που βρίσκονται πιο κοντά στην φυσική κατάσταση. Πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη και χώρος για μία πιο κοντά στις φυσικές διαδικασίες μορφή ανακαίνισης. Για παράδειγμα, ένας καλός τρόπος μόνωσης για τις ταράτσες είναι η υιοθέτηση ενός φυτεμένου δώματος. Το χώμα και τα ίδια τα φυτά αποτελούν την πλέον βιώσιμη επιλογή για ελαχιστοποίηση των

Η Ελλάδα έχει κάνει αξιοσημείωτα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση; Η Ελλάδα έχει κάνει αξιοσημείωτα βήματα. Εντυπωσιακά όχι, αν και παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια ανακαινίσεις μικρής κλίμακας, αλλά και αρχιτέκτονες, που παράγουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Χρειάζεται ωστόσο να υπάρχουν συντονισμένες διαδικασίες, που δεν αφορούν μόνο τους αρχιτέκτονες, αλλά και το κράτος και τις στρατηγικές που χαράσσονται, οι οποίες θα πρέπει να έχουν έναν πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα. *Ο Νικόλαος Αναστασόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής στο τμήμα αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

19

COVER STORY

Ο Γιάννης Κατσαράς με τη Νανώ και την Κατερίνα Κατσαρά

ΙΚ Κατσαράς: Ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση Εδώ και έξι ολόκληρες δεκαετίες η ΙΚ Κατσαράς αποτελεί τον πλέον αξιόπιστο συνεργάτη του μελετητή και του κατασκευαστή, προσφέροντας υψηλής ποιότητας εξοπλισμό και υπηρεσίες για κάθε είδος έργου, οποιασδήποτε κλίμακας. Στόχος να παραμένουν πρωτοπόροι και να συμβαδίζουν με την εξέλιξη των υλικών. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΆΝΝΗΣ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟΣ

20

Στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού και της ψηφιοποίησης των εταιρειών πώς καταφέρνετε να επιβεβαιώσετε τον ρόλο σας ως συνδετικός κρίκος μεταξύ αρχιτεκτόνων-μελετητών και του παραγωγικού κλάδου; Η εναρμόνιση και ενσωμάτωση στην εποχή του digital communication είναι πλέον πρωταρχική ανάγκη στην εύρυθμη λειτουργία μιας επιχείρησης. Η εταιρεία μας επιδιώκει state of the art digital services, πιστεύει όμως ακράδαντα και στη φιλοσοφία ότι «Business is made by people for people». Επομένως, ο ανθρώπινος παράγοντας δεν υπολείπεται καθόλου των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Στο κομμάτι της ψηφιακής επικοινωνίας χρησιμοποιούμε όλα τα σύγχρονα εργαλεία (website, newsletter, Facebook, Instagram κ.λπ.) για να ενημερώνουμε άμεσα για τις συλλογές, τα νέα είδη, τις προδιαγραφές και εφαρμογές όλων των προϊόντων. Βασική μας στρατηγική στον τομέα αυτό είναι ο σκελετός των business units όπου ο κάθε μελετητής, αρχιτέκτονας, κατασκευαστής μπορεί να βρει όλα εκείνα τα υλικά και τις εφαρμογές τους ανάλογα με το έργο που μελετάει. Συγκεκριμένα, ο επισκέπτης της ανανεωμένης και εμπλουτισμένης ιστοσελίδας katsaras. gr μπορεί, ανάλογα με τις ανάγκες του, να βρει τις λύσεις που χρειάζεται στις εννιά Επιχειρηματικές Μονάδες που έχουν προΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

στεθεί. Τα κατάλληλα υλικά για τη σωστή εφαρμογή αναφορικά με τον εξοπλισμό Χώρων Υγείας, Ξενοδοχείων, Πλοίων, Χώρων Εκπαίδευσης, Καταστημάτων, Επαγγελματικών-Οικιακών Χώρων, καθώς και για Πόρτες και Επενδύσεις Κτιρίων-Εξωτερικές Κατασκευές, βρίσκονται μόνο ένα κλικ μακριά! Διαχρονικά, η μεγαλύτερη ανάγκη στην «επικοινωνία» στον χώρο μας ήταν, είναι και θα είναι ο φυσικός δειγματισμός. Πέραν λοιπόν από τα «ηλεκτρονικά» δειγματολόγια, η εταιρεία μας εφοδιάζει άμεσα τους αρχιτέκτονες - μελετητές - κατασκευαστές με φυσικά δείγματα σε διάφορες διαστάσεις και συλλογές ανάλογα με τις απαιτήσεις. Όλα τα στελέχη της εταιρείας είναι απόλυτα εξοικειωμένα με αυτό το σύστημα λειτουργίας και είναι στη διάθεση των ενδιαφερόμενων ανά πάσα στιγμή. Αποδίδετε πάρα πολύ μεγάλη σημασία στην ποιότητα των υλικών για τον αρχιτεκτονικό-κατασκευαστικό κλάδο. Τι νέο έχετε να προσφέρετε σε αυτήν την κατηγορία από άποψη καινοτομίας, αντοχής και ενδεχομένως βιωσιμότητας; Η πολιτική της εταιρείας μας τα τελευταία 60 χρόνια είναι στην κατεύθυνση καινοτόμων υλικών που πληρούν τις απαραίτητες διεθνείς προδιαγραφές και με σεβασμό πάντα στο περιβάλλον. Με το πέρασμα του χρόνου συναντάμε όλο και πιο απαιτητικά έργα σε τομείς όπως η πυραντοχή, η ηχομόνωση, το sustainability, η υγιεινή και η ασφάλεια, μεταξύ άλλων. Σε όλες αυτές τις απαιτήσεις πρέπει να προστεθεί και το κομμάτι του aesthetic portfolio, που είναι απόλυτα αναγκαίο στον κόσμο της δημιουργίας. Αυτές τις παραπάνω συνέργειες μεταξύ τεχνικών και αισθητικών απαιτήσεων προσπαθούμε καθημερινά να τις προτείνουμε στην αγορά με προϊόντα όπως τα εξής: ⊲ Homapal SRM (Scratch Resistant Matt) Ένα μακροχρόνιο πρόβλημα για αρχιτέκτονες και designers βρήκε τη λύση του με τη νέα σειρά HPL αλουμινίου super matt με βελούδινη υφή, antiscratch και antifingerprint κατάλληλα για οριζόντια χρήση. ⊲ Digital Print by Abet Laminati Σε μια εποχή που η προσωποποίηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην αρχιτεκτονική, η Abet Laminati πρωτοπορεί παράγοντας HPL εσωτερικού και εξωτερικού χώρου Digital Print. Οποιοδήποτε μοτίβο, σχέδιο ή φωτογραφία μπορεί να τυπωθεί. Όπως αναφέρει και η Paola Navonne, «το Digital Print δίνει τη δυνατότητα στους αρχιτέκτονες και designers να δημιουργήσουν χωρίς όρια και περιορισμούς».

Hotel Outfitting

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Πέρα από την πληθώρα των υλικών και την αρχιτεκτονική δημιουργία στην Ελλάδα, υπάρχει και η απαραίτητη τεχνογνωσία για την υλοποίησή τους; Η Ελλάδα έχει μια τεράστια παράδοση γύρω από την ποιότητα των ξυλουργικών εφαρμογών. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια ελληνικές ξυλουργικές επιχειρήσεις έχουν κάνει τεράστια άλματα εκσυγχρονισμού και πιστοποίησης με αποτέλεσμα σήμερα να είναι σε θέση να ικανοποιήσουν κάθε ποιοτική απαίτηση. Στον τομέα του Marine Outfitting, του Hotel Outfitting, του Health and Lab Οutfitting υπάρχουν αμιγώς ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε έργα εκτός Ελλάδος. Είναι μεγάλη η χαρά να έχεις τέτοιους συνεργάτες, κάτι που αναδεικνύει ότι το μέλλον του κλάδου είναι ευοίωνο. Η ελληνική αγορά δεν υπολείπεται καθόλου σε αρχιτέκτονες, μελετητές, designers, κατασκευαστές ούτε και σε υλικά υψηλών προδιαγραφών. Έχουμε όμως όμορφα κτίρια, ειδικά στις μεγάλες πόλεις; Σαφέστατα και έχουμε και με το πέρασμα του χρόνου γίνονται ακόμα και περισσότερα. Το επίπεδο των ελληνικών project δεν υστερεί σε τίποτα σε αντιστοιχία με αυτά του εξωτερικού, και αυτό έχει αποδειχθεί και από τις διακρίσεις και βραβεύσεις που έχουν γίνει. Σίγουρα στο μέλλον θα δούμε ακόμα πιο όμορφα κτίρια καθώς οι τάσεις και οι απαιτήσεις ολοένα και αλλάζουν, τα υλικά εξελίσσονται και ο στόχος μας είναι να παραμείνουμε ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον κόσμο της δημιουργίας και στον κόσμο της κατασκευής.

Healthcare Outfitting - Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς», Θεσσαλονίκη

Digital Print

21

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Σχεδιάζοντας τους εργασιακούς χώρους του μέλλοντος Πανδημία, τεχνολογία και design

Οι νέες συνθήκες, οι τάσεις που επικρατούν και οι επιλογές των αρχιτεκτόνων αναφορικά με τον σχεδιασμό των γραφείων. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΆΝΝΗΣ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟΣ

22

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Ο

εργασιακός χώρος είναι, μετά την οικία, το σημαντικότερο σημείο συνάντησης των ανθρώπων. Οι νέες συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία όμως, με κύριο στόχο τη διαφύλαξη της υγείας, και οι ψηφιακές μέθοδοι εργασίας ήταν αναμενόμενο να επηρεάσουν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Το πώς μας το εξηγούν καταξιωμένοι αρχιτέκτονες και το αποδεικνύουν με τα έργα τους.

Ο αντίκτυπος της πανδημίας Όπως σε όλους τους τομείς, έτσι και στην εργασία η πανδημία ενέσκηψε ραγδαία επιβάλλοντας αλλαγή των όρων και όσων θεωρούσαμε δεδομένα. Η αρχιτεκτονική δεν άργησε να ανταποκριθεί στο κάλεσμα και στις προκλήσεις των καιρών. Το μέλλον των γραφείων βρίσκεται πλέον κάτω από το μικροσκόπιο, σύμφωνα με την αρχιτέκτονα Μαρίκα Μαυρολέων του γραφείου A&M Architects, και αναζητά τη νέα σχεδιαστική του μορφή. «Η τηλεργασία ή αλλιώς “Work from Ηome”, έγινε ο νέος καθημερινός κανόνας, το νέο περιβάλλον. Πολλοί είναι αυτοί που μετατρέπουν χώρους της κατοικίας σε γραφείο καταφέρνοντας να βρουν την ίδια παραγωγικότητα, ενώ άλλοι αναγνωρίζουν την ανάγκη συνύπαρξης σε έναν κοινό συνεργατικό χώρο που προσφέρει, πέρα από τις εγκαταστάσεις, ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση, innovation και ανταλλαγή ιδεών. Με τα νέα δεδομένα, ένας νέος σχεδιασμός έρχεται να εστιάσει στην ποιότητα των γραφειακών χώρων, αλλά και στη δημιουργία ενός υβριδικού περιβάλλοντος που προσαρμόζεται γρήγορα στις αλλαγές. Έτσι, τα γραφεία θα γίνονται όλο και πιο ελκυστικά για να μπορούν να υποδέχονται τους εργαζόμενους, προσφέροντας υποδομές που δεν μπορούν να βρεθούν στο σπίτι. Προβλέπεται μία ενδιαφέρουσα ανάπτυξη των γραφειακών χώρων, που θα είναι ικανή να αλλάζει μορφή ‘‘συν τω χρόνω’’ και ίσως και κατά τη διάρκεια της ημέρας», δηλώνει στο Architect. Για τον Δημήτρη Ποτηρόπουλο, αρχιτέκτονα και επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείου Potiropoulos+Partners, εξαιτίας της πανδημίας ο εργασιακός χώρος έχει αποκτήσει ρευστά και ευμετάβλητα χαρακτηριστικά. «Στις ημέρες μας η σχέση κτιρίων/χώρων γραφείων Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

και τρόπου εργασίας βρίσκεται σε επαναδιαπραγμάτευση, καθώς η πανδημία άλλαξε τα δεδομένα μεταβάλλοντας τα μέσα και τη φύση του. Με την ψηφιακή διασύνδεση ο τυπικός χώρος εργασίας, όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, εγκαταλείπεται προσωρινά και μεταφέρεται στο σπίτι, τα όρια του προσωπικού χρόνου είναι πλέον ασαφή, μπορεί κανείς να δουλέψει όπου και αν βρίσκεται. Η προσαρμογή μας σε αλλαγές -όπως συνέβη με την τηλεργασία- φαίνεται ότι θα υπάρχει στο μέλλον ακόμη συχνότερα λόγω των συνεχώς μεταβαλλόμενων συνθηκών που θα προκαλέσει η 4η βιομηχανική επανάσταση. Όλα αυτά μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη για χώρους με δυνατότητα μετατρεψιμότητας, αντί για ένα στατικό γραφειακό περιβάλλον οδηγούμαστε σε ένα ρευστό πλαίσιο που θα μπορεί να ενσωματώνει πολλαπλές αλλαγές. Με την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και τη σύγκλιση του ψηφιακού με το φυσικό περιβάλλον, οι έννοιες του χώρου και της “φυσικής” παρουσίας είναι πολύ πιθανό να τεθούν σε νέα βάση», σημειώνει χαρακτηριστικά. Ο Τάσος Γεωργαντζής, αρχιτέκτων και επικεφαλής του γραφείου Urban Soul Project, περιγράφει τις τεχνικές δυσκολίες που προέκυψαν αλλά και την ανάγκη δημιουργίας ελκυστικότερων – λιγότερο «σκληρών»- χώρων. Όπως υπογραμμίζει: «Η πανδημία ως υγειονομική συνθήκη και η καραντίνα που ήρθε ως συνέπεια, δημιούργησαν την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των αναγκών και των απαιτήσεων που έχουμε από τους χώρους, κλειστούς και ανοιχτούς, προσωπικούς και συλλογικούς. Στους γραφειακούς χώρους, λόγω των αλλαγών που εφαρμόστηκαν στον τρόπο εργασίας, οι αλλαγές επηρέασαν όλα τα στάδια σχεδιασμού: από τη χωροθέτηση και τη διαρρύθμιση, μέχρι την επιλογή υλικών. Οι πρώτες ανάγκες που αναδείχθηκαν είναι τεχνικές: ελεγχόμενη είσοδο στα κτίρια, ευελιξία και αποστάσεις ανάμεσα στα γραφεία, εξελιγμένα συστήματα καθαρισμού επιφανειών και αέρα, χρήση αυτοματισμών για την αποφυγή επαφών. Επιπλέον, λόγω της καθιέρωσης της τηλεργασίας χρειάστηκε να βρεθούν τρόποι ώστε να εξισωθεί η ψηφιακή με τη φυσική παρουσία. Δημιουργήθηκε έτσι η ανάγκη πολυλειτουργικών χώρων που διευκολύνουν το υβριδικό μοντέλο. Τέλος, με τη σταδιακή επιστροφή των εργαζό-

μενων που δούλευαν από το σπίτι τους, στους γραφειακούς χώρους, δημιουργήθηκε η ανάγκη για λιγότερο “σκληρούς” χώρους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις δηλαδή όπου οι εργαζόμενοι προτιμούν να εξακολουθήσουν να εργάζονται από το σπίτι τους και οι εταιρείες επιχειρούν, σχεδιάζοντας νέους, ελκυστικότερους χώρους να τους επαναφέρουν».

Το «αποτύπωμα» του co-working Πώς επιτυγχάνεται όμως σχεδιαστικά το co-working, η τάση που έχει γίνει γνωστή διεθνώς και στη χώρα μας ως η προσπάθεια συνύπαρξης, συνεργασίας και παράλληλης διαφύλαξης της ιδιωτικότητας μεταξύ διαφορών επαγγελματικών ειδικοτήτων; «Ο σχεδιασμός co-working χώρων είναι ανθρωποκεντρικός. Σκοπός είναι να δημιουργείται ένα ελκυστικό περιβάλλον εργασίας, το οποίο θα φιλοξενεί αρκετούς ανθρώπους, ακόμη και διαφορετικών ειδικοτήτων, που μπορούν να δουλέψουν παράλληλα, απομονωμένοι ή σε ομάδες. Το βασικό ζήτημα λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι η ευελιξία», επισημαίνει ο κ. Γεωργαντζής, συμπληρώνοντας: «Οι κατασκευές πρέπει να είναι πολυμορφικές, κινητές και ελαφριές ώστε ο καθένας να έχει τη δυνατότητα να οργανώσει τον χώρο του, ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες του με τον βέλτιστο τρόπο. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η πρόβλεψη συστημάτων και η επιλογή υλικών που περιορίζουν τα μειονεκτήματα της επαγγελματικής συμβίωσης, όπως για παράδειγμα ο θόρυβος. Η ανάπτυξη ηχοαπορροφητικών υλικών και κατασκευών είναι σε διαρκή εξέλιξη. Οι co-working χώροι είναι συλλογικοί και εν δυνάμει ατομικοί, αυτό είναι το στοίχημα». Από την πλευρά του, ο κ. Ποτηρόπουλος, σχολιάζοντας την επιλογή μικρών νεοσύστατων επιχειρήσεων, ελεύθερων επαγγελματιών, ή ψηφιακών νομάδων να εργάζονται σε μεγαλύτερους open plan χώρους και να επωφελούνται ο ένας από τον άλλο αναπτύσσοντας έργα από κοινού, εκτιμά: «Στο πλαίσιο αυτό διατίθενται σε κοινή χρήση χώροι εργασίας και υποδομές -όπως: αίθουσες συσκέψεων, δίκτυα, εκτυπωτές, τηλέφωνα, κ.λπ.- για ορισμένο χρονικό διάστημα, σε συνδυασμό διαφορετικών επαγγελμάτων/ειδικοτήτων, και 23

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

με ελαστικότερο επίπεδο δέσμευσης. Η λογική της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας αποτελεί εδώ τη βάση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού αναδεικνύοντας την τόσο πολύτιμη για τη δημιουργικότητα έννοια της ομάδας -δηλαδή της ανταλλαγής ιδεών- και της ‘‘απρογραμμάτιστης επαφής’’. Η χωρική εμπειρία ολοκληρώνεται μέσα από τη δυναμική διαδραστική σχέση που αναπτύσσουν οι χρήστες με το χαλαρό κτιριακό περιβάλλον αλλά και μεταξύ τους, είτε κατά την εργασία τους, είτε συζητώντας τις προτάσεις και σκέψεις τους σε κάποιο αναπαυτικό καθιστικό, είτε πίνοντας απλά ένα φλιτζάνι καφέ σε ένα διάλειμμα». Η κυρία Μαυρολέων εστιάζει στη διασυνδεσιμότητα που θα προκύψει από το co-working, αλλά και σε εκείνα τα χαρακτηριστικά που ενισχύουν μια σωστή γραφειακή κουλτούρα και ένα ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον. Ή αλλιώς με δικά της λόγια: «Ενώ η ευελιξία επιτρέπει στον χρήστη να είναι πιο παραγωγικός και να συνεργάζεται πιο ομαλά, η παρουσία της τεχνολογίας θα επηρεάσει θετικά την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας. Νέα συστήματα που εξυπηρετούν το υβριδικό μοντέλο, έχουν κάνει ήδη την εμφάνισή τους προσφέροντας αισθητή βελτίωση στην ημερήσια οργάνωση ενός εργαζομένου στο γραφείο. Λογισμικό που δίνει τη δυνατότητα booking σε workstations, meeting rooms και άλλους κοινόχρηστους χώρους, θα επιτρέψει ευελιξία στην διαχείριση του εμβαδού των γραφείων και στη συνύπαρξη πολλών ανθρώπων κάτω από την ίδια στέγη χωρίς τους κινδύνους του υπερπληθυσμού σε έναν χώρο. Οι εργαζόμενοι θα είναι ευτυχείς και πιο αποτελεσματικοί έχοντας τον έλεγχο του πότε, πού και πώς θα λειτουργούν, ακόμη και με το πόσο συνεργατικά, ή απομονωμένα, θα δουλέψουν μέσα στην ημέρα. Από την άλλη, όσο η εργασία από το σπίτι και οι εξωτερικές συνεργασίες γίνονται πιο δημοφιλείς, η τεχνολογία θα είναι ο κινητήρας που θα προωθήσει αυτές τις τάσεις στο μέλλον κάνοντας το γραφείο έναν ελκυστικό προορισμό. Smart συσκευές, οπτικοακουστικά συστήματα, cloud computing, συνεργατικές εφαρμογές και άλλες τεχνολογίες θα βελτιώσουν την ευελιξία εντός και εκτός του φυσικού χώρου εργασίας ενώ οι τεχνολογικές υποδομές δεν θα χρειάζεται να αλλάζουν για κανένα από τα σενάρια εργασίας».

24

«Τα υλικά που προσφέρουν αντιμικροβιακή προστασία δίνουν λείες επιφάνειες, χωρίς πόρους, και συνήθως πρόκειται για τεχνητά υλικά όπως ο τεχνογρανίτης, το τεχνομάρμαρο και το laminate. Ακόμη, φυσικά υλικά που έχουν αντιμικροβιακή προστασία είναι τα κεραμικά και πορσελάνινα πλακάκια, ενώ ιδιαίτερα διαδεδομένος είναι και ο χαλκός. Ένα άγνωστο υλικό, που έχει σχετική αντιμικροβιακή δράση είναι το χαρτόνι, ενώ τέλος υπάρχουν (και κατασκευάζονται περισσότερα) υφάσματα με αντιμικροβιακή δράση που αποτρέπουν την ανάπτυξη βακτηρίων και ιών στην ύφανσή τους». Τάσος Γεωργαντζής, Urban Soul Project «Με περισσότερο από το 50% του προσωπικού εταιρειών να ακολουθεί το υβριδικό μοντέλο και της εργασίας από το σπίτι, οι χώροι των γραφείων στρέφονται όλο και πιο πολύ στον όρο Resimercial, συνδυασμός των λέξεων residential και commercial. Χώροι προσαρμοσμένοι να φιλοξενήσουν πολλές διαφορετικές δραστηριότητες σε home comfort περιβάλλον, θα μοιάζουν όλο και περισσότερο με οικιακούς χώρους που εναρμονίζονται με βάση τις ανάγκες του εργαζομένου, δίνοντας κίνητρο για επιστροφή στο φυσικό εργασιακό περιβάλλον». Μαρίκα Μαυρολέων, A&M Architects «Κάθε προϊόν που φέρει το οικολογικό σήμα πληροί αυστηρές προδιαγραφές που ελέγχονται και πιστοποιούνται από επίσημους φορείς. Αντίστοιχα, αντιμικροβιακά είναι τα υλικά που λόγω της σύστασής τους αποτρέπουν τα μικρόβια να αναπτυχθούν στην επιφάνειά τους. Συμβάλλοντας στην επίτευξη καλύτερων συνθηκών υγιεινής σε χώρους παροχής υγειονομικών υπηρεσιών, σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, σχολεία, παιδικούς σταθμούς, γυμναστήρια, και γενικά όπου απαιτούνται περισσότερο ασηπτικές επιφάνειες. Τα αντιμικροβιακά προϊόντα πιστοποιούνται από ανάλογους φορείς. Τέτοια φυσικά δομικά υλικά μεταξύ άλλων είναι το μπαμπού, το ξύλο, το δέρμα, το μαλλί, το σιζάλ, η γιούτα και ο χαλκός, ενώ υπάρχουν και ορισμένα τεχνητά, όπως μη πορώδεις πέτρες, υφάσματα, κ.ά., με αντιμικροβιακές ιδιότητες». Δημήτρης Ποτηρόπουλος, Potiropoulos+Partners

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ADVERTORIAL

Η Τεχνολογία Integralis της Artemide καταπολεμά βακτήρια και ιούς Η πρωτοποριακή τεχνολογία της Artemide, χωρίς να κάνει κανέναν συμβιβασμό στη φωτεινότητα ή τη σχεδιαστική ομορφιά του φωτιστικού, έχει έναν μοναδικό σκοπό: την προστασία της ανθρώπινης υγείας.

Η

φημισμένη ιταλική μάρκα φωτιστικών Artemide έχει αναπτύξει έναν καινοτόμο τρόπο να μετατρέπει τα φωτιστικά σώματα σε συσκευές απολύμανσης χάρη σε ειδικά LED που εκπέμπουν σε συγκεκριμένα μήκη κύματος. Ο λόγος για την πατενταρισμένη τεχνολογία Integralis, που προσαρμόζεται σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων της Artemide, έτσι ώστε να προσφέρει την ιδανική λύση όχι μόνο για την απολύμανση ενός χώρου αλλά και για υψηλή απόδοση φωτισμού σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Τα φωτιστικά στα οποία έχει ενσωματωθεί η τεχνολογία της Artemide μπορούν να ελεγχθούν μέσω της εφαρμογής Artemide

App, επιτρέποντας στα φωτιστικά δωματίων που χρησιμοποιούνται συχνά να εκπέμπουν συνεχώς φως που καταστέλλει τα βακτήρια. Τα φωτιστικά σε ακόμη πιο πολυσύχναστα δωμάτια, όπως οι γραφειακοί χώροι, μπορούν να προγραμματιστούν ώστε να εκπέμπουν σύντομης διάρκειας ισχυρότερο UV φως όταν δεν υπάρχει κανένας.

Το οικοσύστημα της Integralis

Η πρωτοπορία της συγκεκριμένης τεχνολογίας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι περιλαμβάνει τέσσερις προηγμένες τεχνολογικές λύσεις-υπηρεσίες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτόνομα ή συνδυαστικά. Η Pure Integralis είναι η πιο ολοκληρωμένη λύση που επιτρέπει υψηλό δείκτη απόδοσης χρωμάτων και επομένως υψηλής ποιότητας φωτεινότητα. Η White-Violet Integralis είναι ο συνδυασμός λευκού και βιολετί φωτός που μπορεί να ενεργοποιήσει τον έλεγχο για μικροβιακή ανάπτυξη ή και την αντιμικροβιακή δράση. Η White Integralis εκπέμπει λευκό φως και περιορίζει τη βακτηριδιακή ανάπτυξη. Η Violet Integralis δημιουργήθηκε για να εντείνει την αποτελεσματικότητα έναντι παθογόνων μικροοργανισμών σε χώρους όπου απαιτείται ταχύτερη απολυμαντική παρέμβαση. Τέλος, η Integralis μπορεί να εκπέμψει υπεριώδες ακτίνες UVC, που ενεργοποιούνται μόνο εν τη απουσία των ανθρώπων.

Artemide Ελλάς Α.Ε. Α: Σόλωνος 34, Αθήνα 106 73 & Γεωργίου Παπανδρέου 92, Θεσσαλονίκη 546 55 Τ: 2103646770 (Αθήνα) & 2310403934 (Θεσσαλονίκη) info@artemide.gr www.artemide.com

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

25

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Γραφειακοί χώροι που ξεχωρίζουν Project “X”

by Potiropoulos+Partners Μείξη και διάδραση λειτουργιών και χώρων

3D Visualization: Batis Studio.

26

Η αφετηρία του σχεδιασμού που αφορά το ερευνητικό, εκπαιδευτικό, συνεδριακό και αθλητικό κέντρο της Elpen Α.Ε. στο Επιχειρηματικό Πάρκο Σπάτων βασίζεται στην εισαγωγή αναφορών, σε σχέση με την ερμηνευτική τους μεταφορά, που προκύπτουν από την ανάλυση των συνδυασμένων λειτουργιών και του Τόπου. Βασική συνθετική επιλογή αποτέλεσε η επινόηση χειρονομιών που αντιμετωπίζουν το κτίριο όχι στενά ως λειτουργία, αλλά σαν ένα σύνολο πολλαπλών διαδραστικών εμπειριών. Στο πλαίσιο αυτό, η έννοια του «χρωμοσώματος» (“Χ”), και αντίστοιχα του «εγκεφάλου», ως πρωταρχικών μερών κάθε ζώντος οργανισμού, ενσωματώνεται αλληγορικά στην επεξεργασία της «ιδέας» μέσα από την ρευστότητα/διάδραση των διαφορετικών χώρων-ενοτήτων. Προσέγγιση, η οποία παραπέμπει στην θέση ότι ο αρχιτεκτονικός χώρος –καθώς ανανεώνεται, επαναχρησιμοποιείται, μετασχηματίζεται– δεν είναι «ουδέτερος», ούτε «αδρανής», αλλά σε δυναμική κατάσταση. Σε μία δεύτερη ανάγνωση, η κλιμακωτή απόληξη της τραπεζοειδούς στέψης/ορόφου του κτιριακού όγκου θυμίζει εδώλια αρχαίου θεάτρου και ταυτόχρονα κερκίδα γηπέδου, θεματοποιώντας τις δράσεις που σχετίζονται με τον πολιτισμό και την άθληση. Η διάσταση αυτή, του πολιτιστικού και αθλητικού ιδεώδους –πάντα παρούσα στην δημόσια συζήτηση, αλλά όχι και στον υλικό χώρο– όφειλε να είναι πρόδηλη στον συνθετικό χειρισμό. Σε τρίτη ανάγνωση, οι δύο οφιοειδείς υποκείμενοι όγκοι, με τα φυτεμένα δώματα, παραπέμπουν σε εδαφικές εξάρσεις, τις οποίες διαχωρίζει ένα «φαράγγι-επίμηκες αίθριο» που έλκει την φύση βαθιά στο εσωτερικό του κτιρίου. Το έργο έχει βραβευτεί με το διεθνές βραβείο αρχιτεκτονικής «Iconic Award Winner 2021» του German Design Council.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Prodea Headquarters

by Urban Soul Project Σύγχρονος τεχνολογικά χώρος που σέβεται την ιστορικότητά του Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του νέου κτιρίου γραφείων της PRODEA, έκτασης 3500 τετραγωνικών στο κέντρο της Αθήνας, είχε δύο βασικούς στόχους: την επέμβαση σε ένα προπολεμικό κτίριο, με διατηρητέα όψη αλλά και έντονα διακοσμητικά στοιχεία που αποφασίστηκε να αποκατασταθούν ώστε να διατηρηθούν και δεύτερον, την μετατροπή του ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των σύγχρονων γραφειακών χώρων και δεύτερον την συμβατότητα του κτιρίου με δύο ισχυρά, πρότυπα προδιαγραφών LEED και WELL.Συνολικά, η σχεδιαστική προσέγγιση χαρακτηρίζεται από την ισορροπία συγχρονικότητας και διαχρονικότητας, στον προγραμματισμό, την χωροθέτηση, την υλικότητα, την παρουσία εξελιγμένων τεχνολογικών εφαρμογών, και τέλος την ανάγκη συμβατότητας ενός αισθητικά προηγμένου περιβάλλοντος, με την λειτουργία ενός σύγχρονου τεχνολογικά χώρου.

Booking.com new offices

by A&M Architects Ευελιξία και ευεξία στο γραφείο

Τα νέα γραφεία της Booking.com αντικατοπτρίζουν τον προορισμό μιας μοναδικής εμπειρίας για τους εργαζόμενους και τους επισκέπτες τους. Μια μικρογραφία της πόλης. Όλος ο σχεδιασμός βασίστηκε στον τοπικό χαρακτήρα και ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην οπτική ταυτότητα με αφετηρία την είσοδο των χώρων γραφείων της Booking.com όπου η illustrator “natasouko” δημιούργησε murals, ενώ η σήμανση και οι γραφιστικές εφαρμογές σχεδιάστηκαν από το τμήμα A&M Graphics ενισχύοντας την κεντρική ιδέα. Ο σχεδιασμός των γραφείων έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός playful και ευέλικτου χώρου εργασίας, ο οποίος ακολουθεί τις σύγχρονες προδιαγραφές, συμβάλλει στο “wellbeing” του χρήστη με την τοποθέτηση πρασίνου και ελαχιστοποιεί το ενεργειακό αποτύπωμα στον πλανήτη μας μέσω των βιώσιμων υλικών κατασκευής (ανακυκλωμένα - ανακυκλώσιμα) και την εφαρμογή της προσαρμοστικής τεχνολογίας.

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

27

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Ανοίγοντας τη… βεντάλια των χειμερινών χρωματικών αποχρώσεων Διαχρονικότητα, ουδέτερες αποχρώσεις, «ζεστά» χρώματα και φυσικά υλικά βρίσκονται ψηλά στις επιλογές αρχιτεκτόνων και designers. ΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΔΑΪΛΑ

28

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Ε

ίτε είναι χειμώνας είτε καλοκαίρι, το χρώμα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στους εσωτερικούς χώρους, καθώς δίνει χαρακτήρα στον εκάστοτε χώρο, ρυθμίζει τη διάθεση των χρηστών και δημιουργεί συναισθήματα. Ειδικά τον χειμώνα, θέλοντας και μη, είναι πιο έντονη η ανάγκη για «ζεστά» χρώματα που δημιουργούν μια αίσθηση θαλπωρής, την οποία την έχουμε κάπως παραπάνω ανάγκη. Τι πρέπει, όμως, να λαμβάνουμε υπόψη και ποιες τεχνοτροπίες και χρωματικές επιλογές ξεχωρίζουν οι αρχιτέκτονες και οι designers ως οι πλέον ειδικοί;

Dos και Don’ts

Αν και δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι για οτιδήποτε, σε ό,τι αφορά το θέμα μας υπάρχουν στοιχεία και παράγοντες που λαμβάνουμε υπόψη πριν προτιμήσουμε, ή απορρίψουμε, ένα χρώμα. Όπως τονίζει η Σοφία Τσουκαλά, Creative director των 360creative, «η επιλογή χρωμάτων είναι μία πραγματικά ιδιαίτερη διαδικασία σε κάθε project. Ως υπέρμαχος του branding-first design, προσεγγίζω αυτό το κομμάτι έχοντας κατά νου δύο βασικά ερωτήματα -ανεξάρτητα αν πρόκειται για επαγγελματικούς ή ιδιωτικούς χώρους: α) τι συμβολίζει το brand και β)τι αισθήματα θέλουμε να προκαλέσουμε. Κατά συνέπεια, στην λίστα των Dos θα έβαζα οποιαδήποτε πρόταση απαντά με ακρίβεια στα παραπάνω ερωτήματα, ενώ ως προς τα Don’ts θα πρότεινα να αποφύγει κάποιος την «παγίδα» της υπερβολής και της τάσης του “go with the flow”». Για την Ειρήνη Φιλιπποπούλου, αρχιτέκτονα των Cadu Architects, «χειμερινό ή όχι, η επιλογή του χρώματος είναι πάντα μια υποκειμενική υπόθεση. Γι’ αυτό χρειάζεται το χρώμα που επιλέγουμε για τους χώρους μας να είναι ένα από τα αγαπημένα μας. Ένα χρώμα που να μας δημιουργεί αίσθηση ηρεμίας και θαλπωρής, πράγματα που έχουμε περισσότερο ανάγκη κατά τους χειμερινούς/γκρίζους μήνες, ή ένα χρώμα που να καλύπτει την ανάγκη μας σε φως. Όταν όμως επιλέγουμε ένα έντονο και ζωηρό χρώμα, καλό είναι να μην το χρησιμοποιούμε σε μεγάλες επιφάνειες καθώς κινδυνεύει να μας κουράσει εύκολα. Επίσης, σίγουρα όποιο χρώμα επιλέξουμε θα πρέπει να έρχεται σε αρμονία με όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα του εκάστοτε χώρου». Οι αρχιτέκτονες Δανάη Αθανασοπούλου και Γιώργος Μπουσές του γραφείου Archstudio, δίνουν έμφαση στη διαχρονικότητα. Όπως υπογραμμίζουν, «κατά τη μελέτη ενός εσωτερικού χώρου, από τη σκοπιά του αρχιτέκτονα πάντα, θα διαχωρίζαμε δύο ευρύτερες κατηγορίες επιλογών, όσον αφορά υλικά και αποχρώσεις. Τις Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

βασικές και καθοριστικές πρωταρχικές επιλογές, όπως τα δάπεδα, οι επικαλύψεις τοίχων, οι custom κατασκευές, που δίνουν το γενικότερο ύφος του χώρου, και οι δευτερογενείς επιλογές που άπτονται της εσωτερικής διακόσμησης, όπως τα έπιπλα, τα χαλιά, τα σκίαστρα κλπ. Για εμάς, οι πρώτες επιλογές θα πρέπει να είναι κατά το δυνατόν διαχρονικές, ώστε να αποτελέσουν έναν ουδέτερο καμβά που θα εμπλουτιστεί βάσει του προσωπικού ύφους του ενοίκου, τα trends, την εποχικότητα κλπ., στην επιλογή των αποχρώσεων και των υλικών του interior design. Στα Dos, επομένως, οι διαχρονικές επιλογές και στα Don’t’s το να ακολουθούμε πιστά τις εκάστοτε τάσεις. Το μυστικό και η μαεστρία του αρχιτέκτονα είναι στην ισορροπία που θα καταφέρει να επιτύχει μεταξύ αυτών των δύο». Η Χαρά Ορφανουδάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, MSc και Ιδρύτρια του γραφείου Labarch, υπογραμμίζει πως «όσον αφορά τα Dos, το βασικότερο για την επιλογή του κατάλληλου χειμερινού χρώματος είναι να εκφράζει απόλυτα την αισθητική του ενοίκου του χώρου και να εκπληρώνει τους στόχους που εξαρχής έχουν τεθεί. Σε αυτό μπορεί να βοηθήσει τον πελάτη ένας έμπειρος Αρχιτέκτονας που θα ερμηνεύσει τις βαθύτερες ανάγκες του πελάτη. Σχετικά με τα Don’ts, ενσωματώνουμε τις «τάσεις» της εκάστοτε εποχής, αλλά δεν επιλέγουμε κάποια λύση που δεν μας ταιριάζει και δεν μπορούμε να φανταστούμε τον εαυτό μας να ζει σε αυτόν τον χώρο».

Σοφία Τσουκαλά, Creative director, 360creative

Ειρήνη Φιλιπποπούλου, αρχιτέκτονας, Cadu Architects

Τεχνοτροπίες που ξεχωρίζουν

Σε ένα ποιο πρακτικό ζήτημα, αυτό της επιλογής τεχνοτροπίας, η Σοφία Τσουκαλά (360creative) προκρίνει το two-tone, το ombre, τα graffitis και τα stencils. «Η έκπληξη είναι αρκετά συχνά κάτι το οποίο επιζητά κανείς όταν σχεδιάζει και οραματίζεται έναν χώρο. Όταν συνδυάζεται, όμως, και με την διαχρονικότητα, το αποτέλεσμα είναι πραγματικά μοναδικό. Υπάρχουν πολλά είδη τεχνοτροπιών που μπορούν να «υπηρετήσουν» αυτόν τον σκοπό, όπως ασφαλώς και στην επιλογή χρωμάτων έτσι κι εδώ κρίνονται πολλά από το brand του χώρου ή του ατόμου. Παρόλα αυτά ξεχωρίζω τις τεχνοτροπίες two-tone και ombre, την πρώτη διότι επιτρέπει την χρήση αντίθετων χρωμάτων δημιουργώντας ένα εξαιρετικό contrast ενώ η δεύτερη συνηγορεί υπέρ της αρμονικής μίξης των χρωμάτων. Ασφαλώς στηρίζω ένθερμα τα graffitis καθώς και τα stencils μιας και αποτελούν ένα εξαιρετικό “εργαλείο” στα χέρια των σχεδιαστών ώστε να επικοινωνήσουν το μήνυμα που επιθυμούν», εξηγεί. Από την πλευρά της, η Ειρήνη Φιλιπποπούλου (Cadu Architects) δηλώνει πως «οι τεχνοτροπίες 29

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

που ξεχωρίζουμε είναι πάντα αυτές που προέρχονται από φυσικά υλικά, όπως οι φυσικές βαφές και οι πατητές τσιμεντοκονίες. Οι γήινοι τόνοι τους, σε συνδυασμό με την ελαφριά ανομοιογένεια του χρώματος και της υφής τους, έχουν πάντα ένα πολύ ενδιαφέρον διαχρονικό αποτέλεσμα για την αισθητική των χώρων μας». Οι Δανάη Αθανασοπούλου και Γιώργος Μπουσές (Archstudio), επισημαίνουν πως «όσον αφορά τις τεχνικές, μία πρακτική συμβουλή αποτελεί ο κανόνας 60-30-10 για την τριχρωμία σε έναν χώρο. Αυτό σημαίνει ότι στο 60% θα επικρατεί το βασικό χρώμα, στο 30% το υποστηρικτικό χρώμα, και σε ένα 10% μία πιο έντονη απόχρωση. Σκεφτείτε για παράδειγμα ένα μπλε μαλακό χαλί πάνω στο οποίο βρίσκεται μία πράσινη πολυθρόνα με ένα μικρό μαξιλάρι πάνω της σε έντονο κίτρινο χρώμα. Όσον αφορά τα υλικά και τις υφές που προστίθενται σε έναν χώρο ώστε να δώσει μία ζεστή, χειμερινή αίσθηση, μας αρέσουν τα μαλακά χαλιά από φυσικά υλικά, είτε στο δάπεδο είτε στον τοίχο, ένα κομμάτι από βελούδο σε ενδιαφέρουσα απόχρωση, όπως μία πολυθρόνα ή ένα ανάκλιντρο, καθώς επίσης αντικείμενα design σε χάλκινες αποχρώσεις».

30

Η Χαρά Ορφανουδάκη (Labarch) παρατηρεί πως «αυτόν τον χειμώνα υπάρχει η τάση για έντονα και «ζεστά» χρώματα, floral και ριγωτές ταπετσαρίες σε συνδυασμό με φυσικά υλικά ή/ και αποχρώσεις φυσικών υλικών, πχ. ξύλο, φυτά εσωτερικού χώρου. Έχοντας τους περιορισμούς της πανδημίας και της τηλεργασίας, σημαντικό ρόλο παίζει να ενσωματωθούν γήινες-ζεστές αποχρώσεις όπως τερακότα, ζεστά πράσινα χρώματα και καφέ, και κάποιες φορές ταπετσαρίες με έντονο βάθος που αναπαριστούν αστικά τοπία και δάση. Αν είμαστε λάτρεις της απλότητας, οι τεχνοτροπίες που ξεχωρίζουν αυτό το χειμώνα είναι ταπετσαρίες με ανάγλυφη υφή σε μονόχρωμους ή ουδέτερους χρωματισμούς».

Επιλέγοντας το κατάλληλο χρώμα Καθώς υπάρχει πληθώρα χρωματικών επιλογών, κάτι που διευκολύνει και δυσκολεύει την τελική επιλογή, η κουβέντα φτάνει στο τι ξεχωρίζουν οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες και οι designers. Όπως επισημαίνει η Σοφία Τσουκαλά (360creative), «τα δεδομένα έχουν αλλάξει τα τελευταία δύο χρόνια. Ομολογουμένως η πανδημία έχει επηΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Όσον αφορά τις τεχνικές, μία πρακτική συμβουλή αποτελεί ο κανόνας 60-30-10 για την τριχρωμία σε έναν χώρο ρεάσει βαθύτατα το interior design. H ανάγκη να είμαστε σε επαφή με τον έξω κόσμο είναι πλέον μεγαλύτερη από ποτέ. Στα πλαίσια αυτών των αλλαγών στηρίζω την λογική του “bring the outdoors in”, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα χρώματα και μάλιστα σε ιδιωτικούς χώρους, αφού πλέον μεγάλο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού εργάζεται από το σπίτι. Ασφαλώς το “έξω” είναι διαφορετικό για τον καθέναν, κατά συνέπεια οι χρωματικές επιλογές είναι άπειρες. Ένας κλασικός τρόπος για την αντιστοίχιση χώρου-χρώματος είναι να ξεκινούν οι επιλογές από το έντονο -συνήθως στον χώρο του καθιστικού-, και σταδιακά να “πέφτουν οι τόνοι” στους υπόλοιπους. Παρόλα αυτά, όμως, στηρίζω και προτείνω ανεπιφύλακτα τις χρωματικές εκπλήξεις και αντισυμβατικές επιλογές!». Η Ειρήνη Φιλιπποπούλου (Cadu Architects) παρουσιάζει χρωματικές επιλογές ανάλογα τον χώρο. «Στον χώρο του καθιστικού όπου συνήθως έχουμε αρκετά διαφορετικά έπιπλα, υλικά και επομένως αρκετές χρωματικές διαβαθμίσεις, προτιμάμε τα ουδέτερα και απαλά χρώματα, ενώ την ανάγκη μας σε ένταση/φως μπορούμε να την βρούμε σε μικρά αντικείμενα ή υφάσματα. Στα υπνοδωμάτια, όπου η αίσθηση της ζεστασιάς και της ηρεμίας είναι σημαντική, χρησιμοποιούμε χρώματα σε γήινες αποχρώσεις, ανάλογα πάντα και με το υλικό του δαπέδου. Πιο ζωηρά χρώματα (αλλά και πιο σκούρα) μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε χώρους κίνησης όπως διάδρομοι και χωλ, όπου με τον κατάλληλο φωτισμό θα πετύχουμε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα σε χώρους που συχνά δεν δίνουμε πολλή σημασία», αναλύει. Αντίστοιχες προτάσεις δίνουν και η Δανάη Αθανασοπούλου με τον Γιώργο Μπουσέ Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

(Archstudio). «Σχετικά με τις χρωματικές επιλογές ανά χώρο, θα λέγαμε ότι σε γενικές γραμμές αντιμετωπίζουμε τον κάθε εσωτερικό χώρο που σχεδιάζουμε ως μία ενιαία σύνθεση και οι επιλογές μας υπηρετούν το γενικότερο ύφος που επιθυμούμε να προσδώσουμε. Αν θα επιλέγαμε να δώσουμε όμως μία πιο συγκεκριμένη αίσθηση σε κάθε επιμέρους χώρο, θα επιθυμούσαμε για το καθιστικό, που αποτελεί τον ζωτικό χώρο διημέρευσης κατά τους χειμερινούς μήνες, να φέρουμε την χρωματική παλέτα της φθινοπωρινής φύσης και τοπίου στο εσωτερικό. Πρακτικά αυτό σημαίνει ζεστοί φθινοπωρινοί τόνοι ως βασικοί χρωματισμοί, βαθύ μπλε, πράσινο, πλούσια χρυσή ώχρα. Οι τόνοι αυτοί, τόσο σε αρμονία με τη μεσογειακή φύση, τον χειμώνα βαθαίνουν και γίνονται πιο σκουρόχρωμοι, διατηρώντας ωστόσο το “φως” τους. Για το υπνοδωμάτιο, τον απόλυτο χώρο χαλάρωσης, θα προτείναμε ζεστές γήινες, σχεδόν nude κοντινές μεταξύ τους αποχρώσεις, και πλούσιες υφές, πλεκτά, μακραμέ, απαλά ριχτάρια που συμβάλλουν στην απόλυτη χαλάρωση με τη συμμετοχή της αφής όχι μόνο της όρασης. Τέλος, o χώρος εργασίας μας, εκεί σκεπτόμαστε, ενθουσιαζόμαστε, επικοινωνούμε και γενικά είναι ένας χώρος που δεν πρέπει να είναι «φορτωμένος». Ένας λευκός καμβάς με φυσικά υλικά, όπως ξύλο σε φωτεινές αποχρώσεις, πάνω στον οποίο το χρώμα το δίνουν οι μεταλλικές λεπτομέρειες στα έπιπλα και τα εξώφυλλα των βιβλίων μας», σχολιάζουν. Τέλος, η Χαρά Ορφανουδάκη (Labarch) διαλέγει «ζεστές» αποχρώσεις που παραπέμπουν στη φύση για το υπνοδωμάτιο και ουδέτερες αποχρώσεις για το καθιστικό και τον χώρο εργασίας. «Ο εκάστοτε χώρος μιας κατοικίας πρέπει να διαμορφώνεται ανάλογα με τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει και τα συναισθήματα που έχει σχεδιαστεί να προκαλεί στους ενοίκους του. Τα υπνοδωμάτια είναι χώροι που αφενός πρέπει να εκφράζουν απόλυτα το «γούστο» των ενοίκων τους και αφετέρου να προκαλούν μία αίσθηση χαλάρωσης. Τα χρώματα που συνήθως συμβουλεύω τους πελάτες μου να επιλέγουν είναι «ζεστές» αποχρώσεις που παραπέμπουν σε στοιχεία της φύσης, όπως για παράδειγμα το πράσινο της ελιάς, το καφέ, το μπεζ. Στο καθιστικό και το χώρο εργασίας συνήθως επιλέγουμε πιο ουδέτερες αποχρώσεις με στόχο να μην κουράσουν τον ένοικο κατά την καθημερινή διαβίωση και δημιουργούμε «σκηνικά» και γωνιές με διαφορετικά υλικά και αποχρώσεις. Ιδανικά χρώματα για καθιστικό είναι το λευκό, το γκρι και το μπεζ με χρυσές και rose gold λεπτομέρειες», καταλήγει.

Δανάη Αθανασοπούλου, αρχιτέκτονας, Archstudio

Γιώργος Μπουσές, αρχιτέκτονας, Archstudio

Χαρά Ορφανουδάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, Ιδρύτρια Labarch

31

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Οι προκατασκευές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των προκατασκευών και πώς πρόκειται στο εγγύς μέλλον να επηρεάσουν τον κατασκευαστικό κλάδο ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗ

32

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Οι

προκατασκευές είναι μία παλαιά πρακτική, που εμφανίστηκε στο προσκήνιο λίγο μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, όπου λόγω των καταστροφών, που προκλήθηκαν από τις εχθροπραξίες, υπήρχε άμεση ανάγκη για στέγαση του πληθυσμού. Αν και στη χώρα μας, οι προκατασκευασμένες κατοικίες δεν έγιναν ποτέ τόσο διαδεδομένες, όπως στο εξωτερικό, αρχίζουν και κυριαρχούν στην αγορά και φαίνεται να είναι μία από τις επιλογές, που ασπάζονται οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί. Πρόκειται για μία αξιόπιστη επιλογή, στην οποία φαίνεται να στρέφεται η αγορά με γοργούς ρυθμούς. Συνεπώς γεννάται το ακόλουθο ερώτημα: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα, που κάνουν τις προκατασκευές μία τόσο διαδεδομένη λύση και ποιος είναι ο ρόλος, που θα διαδραματίσουν τα επόμενα χρόνια;

Πλεονεκτήματα προκατασκευών Τα πλεονεκτήματα των προκατασκευών κατά κύριο λόγο, εντοπίζονται στο μειωμένο κόστος παραγωγής και στον χρόνο παράδοσης. Οι περισσότερες εταιρείες εγγυόνται, πως μέσα σε λίγους μήνες μπορεί να ολοκληρωθεί μία προκατασκευή σε τιμή, που πολλές φορές είναι τρεις φορές χαμηλότερη από την αντίστοιχη μίας συμβατικής κατοικίας. Επιπλέον, οι προκατασκευές είναι φιλικές προς το περιβάλλον, καθώς κατά τη συναρμολόγηση τους, περιορίζεται η απώλεια υλικών, διότι αυτή λαμβάνει χώρα σε ελεγχόμενο εργοστασιακό περιβάλλον. Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται, έχουν πράσινες πιστοποιήσεις σύμφωνες με τα διεθνή πρότυπα, με αποτέλεσμα οι προκατασκευές να αποτελούν μία αξιόπιστη επιλογή, που συμβάλλει στην βιωσιμότητα των πόλεων. Την σημασία που έχουν οι προκατασκευές στον σύγχρονο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, υπογραμμίζει η Δέσποινα Σωτηρίου, αρχιτέκτονας μηχανικός του ΕΜΠ. Πιο συγκεκριμένα αναφέρει: «Η προκατασκευή, είτε αναφερόμαστε σε ολόκληρο κτίριο, είτε σε τμήματα – επιμέρους κατασκευές, που ενσωματώνονται στο σύνολο ενός κτιρίου, αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ειδικά όσο απομακρυνόμαστε από την εποχή της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των τεχνιτών. Ήδη μπορούμε να θεωρήσουμε, ότι σε όλες τις κτιριακές κατασκευές, ακόμη και στην Ελλάδα, υπάρχουν προκατασκευασμένα τμήματα, όπως τα εξωτερικά κουφώματα αλουμινίου. Τα βασικά πλεονεκτήματα της προκατασκευής συνδέονται άμεσα με την οικονομία σε διαφορετικά επίπεδα (οικονομία Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

χρόνου κατασκευής, οικονομία πρωτογενούς υλικού και παραγόμενων αποβλήτων), αλλά και με την ποιότητα της κατασκευής, η οποία έχει πλέον τη δυνατότητα να είναι πιστοποιημένη, εφόσον η προκατασκευή γίνεται σε ελεγχόμενο εργοστασιακό περιβάλλον». Με τη σειρά της η Κατερίνα Βαλσαμάκη, αρχιτέκτονας στο γραφείο Katerina Valsamaki Architects, παρουσιάζει τα πλεονεκτήματα των προκατασκευών: «Από τους ορισμούς της προκατασκευής, θα αρκεστώ σε αυτόν, που την ορίζει ως βιομηχανικό τρόπο δημιουργίας κτισμένου χώρου, μέσα ή έξω από το εργοτάξιο. Οι εναλλακτικές μέθοδοι υλοποίησης προκατασκευασμένων κτιρίων, χαρακτηρίζονται από μεγάλη προβλεψιμότητα στη διαδικασία παραγωγής. Αυτό έχει σαν επακόλουθο την μείωση του χρόνου κατασκευής στο εργοτάξιο, αλλά και συνολικά, περιορισμό των αποβλήτων και των περιττών δαπανών, καθώς και τον διαστατικό συντονισμό των δευτερευόντων στοιχείων, που συγκροτούν ένα έργο. Το ελεγχόμενο περιβάλλον παραγωγής εκτός εργοταξίου, παρέχει τα απαιτούμενα εχέγγυα για τα καινοτόμα υλικά και νέες μεθόδους κατασκευής, που επιτάσσει η αυξημένη ανάγκη για ευαίσθητα οικολογικά κτίρια, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής».

Δέσποινα Σωτηρίου, αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ

Αρθρωτός σχεδιασμός και βιωσιμότητα Εξαιτίας της εντεινόμενης περιβαλλοντικής κρίσης, το αίτημα για την ύπαρξη κτιρίων με μηδενικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, γίνεται ολοένα και πιο επιτακτικό, με συνέπεια να κυριαρχούν τεχνοτροπίες, που οδηγούν προς αυτή την κατεύθυνση. Όπως προαναφέραμε, οι προκατασκευές αποτελούν μία από τις πιο οικολογικές πρακτικές στον κόσμο των κατασκευών και για αυτό η χρήση τους διαδίδεται συνεχώς, τόσο στην χώρα μας, όσο και στο εξωτερικό. Ο αρθρωτός σχεδιασμός, ως μία από τις κυριότερες μεθόδους προκατασκευής, χαίρει των ίδιων πλεονεκτημάτων και επιλύει αρκετά προβλήματα, που προκύπτουν από τη δόμηση στα μεγάλα αστικά κέντρα. Για τον αρθρωτό σχεδιασμό, δίνοντας βάση στα οφέλη που προσφέρει, μιλά η Κ. Βαλσαμάκη: «Ο αρθρωτός σχεδιασμός απολαμβάνει όλων των πλεονεκτημάτων της προκατασκευής, με βασική συνισταμένη την οικονομία, οικονομία με όλες τις έννοιες. Η συνακόλουθη απαίτηση για ακρίβεια, ωθεί τον σχεδιασμό σε αναζήτηση του απόλυτα αναγκαίου και ουσιαστικού. Επιπλέον όμως, έχοντας ως ιδίωμα κατασκευαστικό την συναρμολόγηση διαφορετικών εναλλακτικών 33

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Κατερίνα Βαλσαμάκη, αρχιτέκτων, Katerina Valsamaki Architects

στοιχείων, που δεν είναι αναγκαστικά πανομοιότυπα, δίνει την δυνατότητα στους μελετητές να ασκήσουν την δημιουργικότητά τους και στους εργοδότες μια αυξημένη ελευθερία, ως προς τις οικονομικές και αισθητικές τους επιλογές. Αυτή η αμφίπλευρη ευελιξία, που συμπληρώνει η οικονομικότερη διαχείριση ενός έργου, δεν μπορεί παρά να συμβάλλει θετικά σε μία βιώσιμη ανάκαμψη». Ακολούθως, εκφράζει την άποψη της η Δ. Σωτηρίου, τονίζοντας τις πτυχές της βιώσιμης ανάπτυξης: «Ο αρθρωτός σχεδιασμός, ως είδος της προκατασκευής, με αντίστοιχα οφέλη στην οικονομία και την ποιότητα, δίνει μια ακόμη μεγαλύτερη δυνατότητα, όσον αφορά τις μεγαλύτερες σε έκταση και ύψος κτιριακές εγκαταστάσεις, λύνοντας αρκετά ζητήματα, που προκύπτουν από τη δόμηση στις αστικές περιοχές. Καταρχήν ο χρόνος της συναρμολόγησης είναι σαφώς μικρότερος από τη συμβατική κατασκευή, εξυπηρετώντας με αυτό τον τρόπο γρηγορότερα ανάγκες, που μπορεί να προκύψουν (οικιστικές, στέγαση υπηρεσιών, κ.λπ), μειώνοντας παράλληλα διάφορες συνέπειες, που μπορεί να προκαλέσει η κατασκευή ενός συμβατικού κτιρίου στην πόλη, όπως η μείωση της ρύπανσης (ρύπανση από απόβλητα και ηχορύπανση). Επιπλέον τμήματα των αρθρωτών κατασκευών είναι δυνατόν να επαναχρησιμοποιηθούν σε νέες κατασκευές, αλλά και να ανακυκλωθούν με μικρότερο κόστος και συντομότερες διαδικασίες».

Τάσεις και προοπτικές για το μέλλον Η προκατασκευή είναι μία εναλλακτική πρακτική δόμησης, που σίγουρα θα επιφέρει αλλαγές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Το ζητούμενο σε κάθε κατοικία, είναι η εξασφάλιση ενός άνετου περιβάλλοντος, που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του εκάστοτε ιδιοκτήτη. Συνεπώς τα επόμενα χρόνια, όσο αυξάνεται η ζήτηση, αναμένουμε να δούμε λύσεις, οι οποίες θα επιτρέπουν μεγαλύτερη ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των προκατασκευών, που παράλληλα θα βελτιώσουν τον λειτουργικό τους ρόλο. Βέβαια, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, απαιτούν τη συνεχή κατάρτιση των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Δ. Σωτηρίου, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός προβλέπεται να στραφεί προς δυο κατευθύνσεις. Πιο αναλυτικά δηλώνει: «Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός προκατασκευασμένων 34

κτιρίων, ο οποίος κινείται προς δυο κατευθύνσεις. Η πρώτη αφορά την προσαρμογή ενός προκατασκευασμένου συστήματος, με τέτοιο τρόπο, ώστε το τελικό κτίριο ταυτόχρονα να ικανοποιεί τις ανάγκες του εκάστοτε πελάτη και τις λειτουργικές ανάγκες της χρήσης, που θα στεγάσει και παράλληλα να εντάσσεται αρμονικά στο περιβάλλον, στο οποίο θα τοποθετηθεί. Η δεύτερη κατεύθυνση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, αφορά τον πρωτογενή σχεδιασμό του συστήματος δόμησης, δηλαδή τα μέρη που το αποτελούν, δίνοντας με αυτό τον τρόπο τη δυνατότητα στον σχεδιαστή, να δημιουργεί ένα κτίριο, όπως ένα βιομηχανικά παραγόμενο προϊόν, η τελική μορφή του οποίου εξαρτάται, όχι μόνο από τα εξαρτήματα που το αποτελούν, αλλά και από τη διάταξη τους. Η προοπτική αυτή δημιουργεί ένα ενδιαφέρον παιχνίδι συνεχούς εναλλαγής από την μικρή στη μεγάλη κλίμακα». Για πλήθος αλλαγών στον κατασκευαστικό κλάδο κάνει λόγο η Κ. Βαλσαμάκη: «Η κατασκευή ενός κτιρίου, δεν είναι μόνο οικονομικό ή αισθητικό θέμα. Είναι πολιτισμικό φαινόμενο. Η πρακτική του οικοδομείν, καθορίζεται από και συμπαρασύρει το σύνολο της συμπεριφοράς μιας κοινωνίας. Έχει επιπτώσεις στην κατασκευαστική βιομηχανία και συνδυάζεται με την προϊούσα έμφαση στη ταχύτητα κατασκευής, μέσω της βιομηχανικής τυποποίησης. Το ζητούμενο της ποιότητας στη κατασκευή, ακολουθείται από μια αυστηροποίηση των ποιοτικών ελέγχων. Αναπόφευκτα θα απαιτηθεί η χρήση ειδικευμένου τεχνικού εξοπλισμού, που όμως συνεπάγεται και μείωση του εργατικού δυναμικού σε παλιές πρακτικές και εξοικείωση του με νέες σύγχρονες τεχνολογίες. Όμως, οι δυνατότητες του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού θα είναι πεπερασμένες, καθορισμένες πλέον από τους συνδυασμούς των τύπων». Συμπερασματικά, οι προκατασκευές πρόκειται να πρωταγωνιστήσουν και να επηρεάσουν καταλυτικά την κατασκευαστική αγορά. Τα διόλου ευκαταφρόνητα πλεονεκτήματα τους σε σύγκριση με τις συμβατικές οικοδομές, αναφορικά με το κόστος και την ταχύτητα κατασκευής, τις καθιστούν μία από τις πιο δημοφιλείς επιλογές. Βέβαια ο θετικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος των προκατασκευασμένων κτιρίων, που συνάδει με την πολιτική της βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων, είναι ο κυριότερος παράγοντας, που θα εδραιώσει τη συγκεκριμένη πρακτική στον κατασκευαστικό κλάδο. Οι εξελίξεις αναμένονται να είναι καταιγιστικές και οι εμπλεκόμενοι επαγγελματίες καλούνται να προσαρμοστούν άμεσα στις νέες τάσεις. ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΓΝΩΡIΣΤΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ

Το μηνιαίο περιοδικό της BOUSSIAS είναι ένα πολύτιμο στρατηγικό εργαλείο για τους επαγγελματίες του κλάδου των Υποδομών και των Μεγάλων Τεχνικών Έργων. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις και παρουσιάσεις καινοτόμων projects δίνουν ένα μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους key stakeholders της αγοράς. ΞΕΦΥΛΛΙΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Eπικοινωνήστε με την Βίκυ Θεοδωρίδου Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 101) E: vtheodoridou@boussias.com

Εγγραφείτε δοκιμαστικά για 2 μήνες:

www.constructionmag.gr/trial

OPINION

ΤΟΥ ΚΏΣΤΑ ΑΔΑΜΆΚΗ

Τα γνωρίσματα των μεταλλικών κατασκευών Οι μεταλλικές κατασκευές αποτελούν μία από τις πρώτες μορφές προκατασκευής, με εντυπωσιακές φυσικές και μηχανικές ιδιότητες και πολλαπλές εφαρμογές

Μ

ετά την βιομηχανική επανάσταση, κατά την οποία εφευρέθηκαν νέες μέθοδοι κατεργασίας των μετάλλων, επήλθε και επανάσταση στους τρόπους ανοικοδόμησης των κτιρίων. Η δυνατότητα κατασκευής με βιομηχανικές μεθόδους (μαζική παραγωγή και παράλληλη μείωση των κοστολογίων) και μορφοποίησης μεταλλικών ράβδων ποικίλων διατομών (στρόγγυλα, τετράγωνα, μασίφ), αλλά και δημιουργίας ελασμάτων (λαμαρίνες) με μεγάλα μήκη και εμβαδά, έδωσαν τρομερές δυνατότητες στην μόρφωση μεταλλικών σκελετών για την δημιουργία της φέρουσας κατασκευής κτιρίων, μεγάλου όγκου και πολλών ορόφων. Παράλληλα δόθηκε ώθηση και σε πολλές άλλες κατασκευές, όπως γεφυρών μεγάλου ανοίγματος, αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου, πλατφορμών άντλησης πετρελαίου κλπ. Οι παραδοσιακές μέθοδοι μορφοποίησης των μετάλλων (χυτές και σφυρήλατοι), έδωσαν τη θέση τους σε νέες προηγμένες τεχνολογικά μεθόδους, όπως η έλαση, η έλκυση και η εφέλκυση, με επιτάχυνση του χρόνου κατασκευής, του κόστους, αλλά και της ποιότητας του τελικού προϊόντος. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι μια από τις πρώτες μορφές προκατασκευής είναι οι μεταλλικές κατασκευές, οι οποίες αντικατέστησαν τις παραδοσιακές βαριές κατασκευές από λιθοδομή, δίνοντας νέες δυνατότητες δημιουργίας χώρων με ελάχιστα φέροντα στοιχεία και όψεις, στις οποίες κυριαρχεί η διαμπερότητα και διαπερατότητα με μεγάλα γυάλινα ανοίγματα. Η μεταλλική κατασκευή θα μπορούσε να ονομασθεί ως ελαφρά προκατασκευή σε σχέση με την βαριά προκατασκευή, η οποία αφορά φέροντα στοιχεία από οπλισμένο σκυρόδεμα (κολώνες, δοκοί, πλάκες, διαδοκίδες). Και στις δύο περιπτώσεις η θεμελίωση και οι υπόγειοι όροφοι κατασκευάζονται από οπλισμένο σκυρόδεμα κατά την κλασσική μέθοδο (χύτευση επί τόπου στο εργοτάξιο).

36

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Τα μέταλλα με βασικό μειονέκτημα τον υψηλό συντελεστή θερμικής διαστολής και με κύρια πλεονεκτήματα την μεγάλη αντοχή σε θλίψη - εφελκυσμό και το μεγάλο μέτρο ελαστικότητας, έδωσαν διέξοδο για την μελέτη και κατασκευή χώρων μεγάλου εμβαδού με ελάχιστα υποστυλώματα και μεγάλα ύψη, κυρίως για επαγγελματική χρήση (βιομηχανικά – βιοτεχνικά κτίρια, εμπορικά κέντρα, μάρκετ, χώρους πολλαπλών χρήσεων, θέατρα, χώρους αθλητικών δραστηριοτήτων κλπ).

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ- ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Ο χάλυβας (λευκός αργός σίδηρος περιεκτικότητας 3- 3,4 % σε άνθρακα ) εκτόπισε σε μεγάλο βαθμό τα υπόλοιπα μέταλλα, αλλά και τις παραδοσιακές μεθόδους (λίθινη κατασκευή και ξύλινη κατασκευή) για την δημιουργία φερόντων οργανισμών, λόγω των εξαιρετικών πλεονεκτημάτων, όπως: ⊲ Ταχύτητα και ακρίβεια στην κατασκευή ⊲ Μεγάλες αντοχές ⊲ Μικρό βάρος ⊲ Ποικιλία μορφολογικών και αισθητικών αναζητήσεων ⊲ Ελεγμένη ποιότητα της κατασκευής (ετοιμασία των συναρμολογούμενων μερών σε εργοστασιακό περιβάλλον) ⊲ Δυνατότητα μελλοντικών επεκτάσεων, αλλαγών και τροποποιήσεων ⊲ Δυνατότητα αποσυναρμολόγησης και αξιοποίησης εκ νέου σε διαφορετικό χώρο και πιθανά με διαφορετική χρήση κτιρίου Βέβαια θα πρέπει να αναφέρουμε και τα βασικά του μειονεκτήματα όπως: ⊲ Την μικρή αντοχή στην φωτιά ⊲ Την ευαισθησία στις καιρικές συνθήκες, κυρίως στην υγρασία ⊲ Το υψηλότερο κόστος σχετικά με τις συμβατικές κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ

Η προστασία των φερόντων μεταλλικών κατασκευών από την φωτιά επιτυγχάνεται με τρεις βασικούς τρόπους: ⊲ τον εγκιβωτισμό του Φ.Ο (κυρίως με χυτό ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα) ⊲ την επικάλυψη του Φ.Ο (με πυράντοχα υλικά, όπως τσιμεντοσανίδες, γυψοσανίδες ειδικών προδιαγραφών αντοχής στην φωτιά) ⊲ την επάλειψη με ειδικές πυράντοχες βαφές (χρώματα με αντίσταση στην φωτιά τουλάχιστον 60 λεπτά) Η προστασία της φέρουσας μεταλλικής κατασκευής από την υγρασία και την διάβρωση επιτυγχάνεται με ειδικές επιφανειακές επαλείψεις.

ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η προκατασκευή προϋποθέτει την ετοιμασία των επί μέρους μερών στο εργοστάσιο, σε απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες. Η σύνδεση των μερών μεταξύ τους γίνεται επί τόπου στο εργοτάξιο, επί τη βάσει των αναλυτικών κατασκευαστικών σχεδίων της μελέτης. Τα μεγέθη και το βάρος των συναρμολογούμενων τεμαχίων απαιτούν την χρήση ειδικών ανυψωτικών μηχανημάτων, των γερανών, οι οποίοι έχουν δυνατότητες μετακίνησης οριζόντια, κάθετα και υπό γωνία. Οι τρεις βασικοί τρόποι συναρμολόγησης των επί μέρους μερών της μεταλλικής κατασκευής μεταξύ τους είναι: ⊲ η ήλωση ⊲ η κοχλίωση ⊲ η συγκόλληση.

ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Οι πλέον βασικοί τρόποι κατασκευής - επικάλυψης ενιαίου χώρου με φέρουσα μεταλλική κατασκευή είναι οι παρακάτω: ⊲ Πλαισιωτή κατασκευή ⊲ Κατασκευή με ζευκτά - γραμμικά δικτυώματα ⊲ Κατασκευή με χωροδικτύωμα. Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Στην περίπτωση πολυωρόφων κτιρίων, τα επίπεδα των ορόφων δημιουργούνται από την ονομαζόμενη σύμμικτη κατασκευή, η οποία περιλαμβάνει κολώνες, δοκάρια, διαδοκίδες από μέταλλο και πλάκες από παραμένοντα ξυλότυπο (λαμαρίνα κυματοειδή) και έκχυτο σκυρόδεμα, ελαφρά οπλισμένο, με την προσθήκη διατμητικών ήλων για το ασφαλές δέσιμο της κατασκευής και την σωστή συνεργασία των δύο υλικών (σκυρόδεμα και χάλυβας). Βέβαια, η ολοένα αυξανόμενη χρήση της μεταλλικής προκατασκευής για την φέρουσα κατασκευή μεγάλου εμβαδού και όγκου ειδικών, αλλά και πολυώροφων κτιρίων, μικτών χρήσεων (κατοικιών, γραφείων, ξενοδοχείων, εμπορικών και αθλητικών κέντρων κλπ), έδωσε ώθηση στην ανακάλυψη νέων υλικών και τεχνοτροπιών, που δεν χρησιμοποιούνταν παρά ελάχιστα στους συμβατικούς τρόπους κατασκευής.

ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΕΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ

Για την ολοκλήρωση έργων με φέρουσα μεταλλική κατασκευή χρησιμοποιούνται συνήθως συστήματα ξηράς δόμησης, όπως εσωτερικές τοιχοποιίες από πολλών ειδών γυψοσανίδες (πυράντοχη, άνθυγρη κλπ), εξωτερικές τοιχοποιίες από τσιμεντοσανίδες ή ινοσανίδες με πολύ καλή συμπεριφορά απέναντι στην υγρασία και την φωτιά. Οι κατασκευές αυτές στηρίζονται επίσης σε προκατασκευασμένα στοιχεία, τα οποία στερεώνονται σε δευτερεύοντα μεταλλικό σκελετό από γαλβανισμένες διατομές με ενδιάμεση τοποθέτηση υλικών, τα οποία εξασφαλίζουν την απαιτούμενη θερμομόνωση και ηχομόνωση, με βάση τους ισχύοντες κανονισμούς. Η εξασφάλιση οπτικής διαπερατότητας εξασφαλίζεται με υαλοπετάσματα, τα οποία στηρίζονται απευθείας στον πρωτεύοντα μεταλλικό σκελετό του κτιρίου ή σε δευτερεύοντα, ο οποίος δημιουργείται για αυτόν ειδικά τον λόγο. * Ο Κώστας Αδαμάκης είναι PhD αρχιτέκτων μηχανικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 37

EVENTS

Τα καλύτερα έργα ξενοδοχειακού σχεδιασμού Οι νικητές των 100% Hotel Design Awards Οι αρχιτέκτονες και σχεδιαστές είχαν την ευκαιρία να προβάλουν το έργο τους στους πιο δυναμικούς επαγγελματίες από τον τομέα του τουρισμού: Hoteliers, Travel Agents, Tour Operators, Media, Construction Companies, Financial Consultants, Marketing Managers και άλλες ειδικότητες του χώρου. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΆΝΝΗΣ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟΣ

Μετά από δύο χρόνια αναγκαστικής απουσίας, εξαιτίας των συνθηκών που διαμόρφωσε η πανδημία, η premium έκθεση για ξενοδόχους και villa owners, το 100% Hotel Show, επέστρεψε σηματοδοτώντας την επαναφορά των ξενοδοχειακών εκθέσεων. Στο πλαίσιο της έκθεσης, λοιπόν, διεξήχθησαν και τα 100% Hotel Design Awards που ανέδειξαν τις νέες τάσεις στον ξενοδοχειακό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και επιβράβευσαν τις πρακτικές που δημιουργούν ανταγωνιστικά ξενοδοχεία, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού.

38

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Οι νικητές Καλύτερο Resort: The Olivar Suites Με κεντρικό υπόβαθρο έναν ελαιώνα αιώνων και μια εντυπωσιακή παραλία στην περιοχή «Μεσογγή» του δήμου Κέρκυρας, διαμορφώθηκε η ξενοδοχειακή μονάδα Olivar Suites 120 σουιτών και κοινόχρηστων κτιρίων –κτίριο υποδοχής, εστιατόριο, χώροι Spa, αναψυκτήριο και κατάστημα-, συνολικής δόμησης 7.350 τ.μ. σε έκταση συνολικού εμβαδού 26.500 τ.μ., ήπιας κλίσης, έντονης βλάστησης και άμεσης πρόσβασης στη θάλασσα. Η μοντερνιστική αρχιτεκτονική γλώσσα συνδιαλέγεται με στοιχεία τοπικής μορφολογίας. Ξύλινες πέργκολες και έντονη φύτευση προσφέρουν σκίαση στους εξωτερικούς χώρους. Οι χρωματισμοί των υλικών είναι γαιώδεις. Διατηρείται μια απλή, καθαρή παλέτα που απαρτίζεται από λιθοδομές, εμφανές σκυρόδεμα, φυσικά επιχρίσματα, ξύλα και μέταλλα, ώστε να αφομοιωθεί περαιτέρω η επέμβαση στο φυσικό τοπίο. Εταιρεία: Audo | Κ. Σκρουμπέλος - Φ. Σκρουμπέλος και Συνεργάτες Ο.Ε. Φωτογράφος: Χρήστος Δράζος

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

39

EVENTS

Καλύτερο City Style Hotel: The Modernist, Athens Το The Modernist Athens στεγάζεται σε ένα κτίριο της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής και της μαζικής ανοικοδόμησης της δεκαετίας του 1950, που αποτελεί ένα αστικό κτίριο με καθαρή γεωμετρία και αυστηρό κάνναβο στις όψεις, ενώ χωρίζεται σε Υπόγειο, Ισόγειο, έξι Ορόφους και Roof Garden. Ο λιτός διάκοσμος στις όψεις με σοβά και σκοτίες αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής της εποχής. Στο Modernist Athens υπάρχει σχεδιαστική ελευθερία ως προς τις εσωτερικές διαρρυθμίσεις, έτσι υπάρχει η δυνατότητα για περισσότερους κοινόχρηστους χώρους, όπως π.χ. γυμναστήριο. Όλα τα facilities ακολουθούν το ύφος και των υπόλοιπων χώρων, ώστε να αποτελούν ένα σύνολο. Εταιρεία: Formrelated Architecture Studio Φωτογράφος: Ιωάννα Ρουφοπούλου

40

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Καλύτερη Villa: Herbs Villa (in Ekies All Senses Resort) Η Herbs Villa βρίσκεται στο περιβάλλον του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Ekies All Senses Resort στη Χαλκιδική και αποτελεί έναν ξεχωριστό χώρο κατοίκισης μέσα σε έναν κήπο με βότανα και μεγάλες αυλές. Η συνολική φιλοσοφία βασίζεται στην επαφή του χρήστη με τη φύση και στην ενσωμάτωση των υπαιθρίων χώρων στην καθημερινότητά του. Τα ανοίγματα στις όψεις με τα εσωτερικά ξύλινα παντζούρια αφήνουν το φως να μπει στον χώρο, δημιουργώντας ένα παιχνίδι με επιλεγμένα κάδρα και θεάσεις προς τους κήπους. Το δάπεδο που έχει επιλεγεί στο ισόγειο είναι η ντόπια πέτρα Λακκώματος στη φυσική της απόχρωση με πατίνα παλαίωσης, ενώ στον όροφο έχουν τοποθετηθεί μεγάλα ξύλινα πάνελ. Οι υφές ακολουθούν μια γήινη χρωματική παλέτα σε συνέχεια με τις αποχρώσεις της πέτρας. Εταιρεία: Agarch+ Architects Φωτογράφος: Anima Vision / Νίκος Κοντοσταυλάκης

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

41

EVENTS

Καλύτερο Boutique Style Hotel: Monsieur Didot Το Babatchas Design Studio παρουσίασε την αναγέννηση του Monsieur Didot, ενός Boutique Hotel που χαρίζει στον επισκέπτη ένα μυστικιστικό ταξίδι στη διαχρονική γοητεία της τέχνης και τη μοναδική αίσθηση της παλιάς Αθήνας. Οι εσωτερικοί χώροι σχεδιάστηκαν από το Babatchas Design Studio, έχοντας κατά νου να γίνουν οι λιγότερες δυνατές επεμβάσεις στους αρχικούς χώρους του κτιρίου. Σκοπός ήταν να επιτευχθεί η νέα λειτουργία του ως Boutique ξενοδοχειακής μονάδας, διατηρώντας στο επίκεντρο το κύριο χαρακτηριστικό των νεοκλασικών κτιρίων: Την κλιμάκωση της διαδρομής του επισκέπτη μέσα από μια αλληλουχία εντυπωσιακών, εναλλασσόμενων, ψηλοτάβανων χώρων, που αποκαλύπτουν ακόμα και παλιές, διακοσμημένες οροφές, τις οποίες ανακάλυψαν οι συντηρητές του ξενοδοχείου στον χώρο της εισόδου. Εταιρεία: Babatchas Design Studio Φωτογράφος: Ιωάννα Ρουφοπούλου

Καλύτερο Luxury Apartment: Santorini Sky Το Santorini Sky βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του Προφήτη Ηλία στη νοτιοδυτική πλαγιά του βουνού, 550 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, με πανοραμική θέα σε όλο το νότιο τμήμα του νησιού και το Αιγαίο πέλαγος. Η σύνθεση αποτελείται από τρεις υπόσκαφες κτιριακές οντότητες, που φιλοξενούν στο σύνολό τους 6 αυτόνομα πολυτελή διαμερίσματα. Το Santorini Sky σχεδιάστηκε σε μια γραμμική διάταξη παράλληλα με το φυσικό ανάγλυφο του εδάφους. Σκοπός του σχεδιασμού ήταν η μείωση του μεγέθους της παρέμβασης και η βέλτιστη δυνατή ένταξη των υπόσκαφων κτηρίων στην τοπογραφία της πλαγιάς. Σχεδόν έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση του έργου, η βλάστηση γίνεται σταδιακά μέρος του τοπικού οικοσυστήματος γεμάτου από λεβάντες, θυμάρι και δενδρολίβανο, επιτρέποντας στο κτίριο να γίνει μέρος του τοπίου. Εταιρεία: Βασίλης Ζώρζος Φωτογράφος: Γιώργος Φάκαρος, Θεμιστοκλής Καλτσίδης, Νίκος Κορακάκης

42

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Καλύτερο Δωμάτιο / Μπάνιο & Καλύτερο Lobby/Foyer/ Reception: Kalesma Το Κάλεσμα είναι καρπός της στενής συνεργασίας μεταξύ K-Studio, Studio Bonarchi και των ιδιοκτητών του ξενοδοχείου, που συγκεράζει τον μοντερνισμό με την τοπική παράδοση, σε μια πρόταση που επανακαθορίζει τη μυκονιάτικη φιλοξενία, προσφέροντας μια χαλαρή εμπειρία της ζωής στο νησί. Αγκαλιάζοντας την ωμή ομορφιά του ξερού βραχώδους τοπίου και του χαρακτηριστικού μπλε της θάλασσας, και με έμπνευση την απλή ειλικρίνεια της παράδοσης του νησιού, σχεδιάστηκε ένα «χωριό» από λευκά σοβατισμένα κτίσματα, αραδιασμένα σαν να σκαρφαλώνουν στην πλαγιά, γύρω από μια κεντρική πλατεία από κοινόχρηστους χώρους. Η παράδοση, η ιστορία και το αλώνι στάθηκαν αφετηρίες που υπαγόρευσαν την ανάγκη ενός στοιχειώδους διαλόγου μεταξύ του μοναδικού περιβάλλοντος και των εσωτερικών χώρων, ώστε αυτά να συνδεθούν άρρηκτα. Εταιρεία: K-Studio, Δημήτρης & Κωνσταντίνος Καραμπατάκης + Studio Bonarchi, Βαγγέλης Μπόνιος Φωτογράφος: Γιώργος Κορδάκης, Βαγγέλης Πατεράκης

Καλύτερος Περιβάλλων Χώρος: Native Beach Villa by Elafonissi Villas Μια μικρή κατοικία πάνω σχεδόν στη θάλασσα, ενταγμένη στο τοπίο σε «συνομιλία» με τη φύση. Η μελέτη της κατοικίας ξεκίνησε το 2017 και τελείωσε το 2018, ενώ η κατασκευή διήρκεσε δύο χρόνια, από το 2019 έως το 2020. Χρησιμοποιήθηκαν φυσικά υλικά από την περιοχή, τοπική πέτρα, μέταλλα σε χρώμα της σκουριάς, ξύλα-κλαδιά καστανιάς, κουρασανίτ σε χρώμα του εδάφους εξωτερικά και γκρίζο εσωτερικά, πλάκες τύπου πέτρας στα δάπεδα, βουρτσισμένο ιρόκο στα κουφώματα. Το εξωτερικό δάπεδο είναι από «πατημένο» χώμα και πελεκητή πέτρα της περιοχής. Ένα καθαρό ορθογώνιο deck ορίζει το εξωτερικό καθιστικό και καταλήγει σε εξέδρα πάνω από τη θάλασσα. Εταιρεία: Paly Architects Φωτογράφος: Γιώργος Αναστασάκης

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

43

EVENTS

Καλύτερο All Day Restaurant: Pallas Philocaly (Restaurant) Το κτίριο βρίσκεται στην Ακτή Τομπάζη, στο παραλιακό μέτωπο της Παλιάς Πόλης των Χανίων. Η πρόσοψη του κτιρίου είναι σε επαφή με τη λιμενική ζώνη και η νότια πλευρά του με τον λόφο Καστέλι. Ζητούμενο της αρχιτεκτονικής μελέτης και της μελέτης διακόσμησης ήταν να μετατραπεί ο χώρος σε επιχείρηση μαζικής εστίασης πλήρους γεύματος και πώλησης αγαθών. Η μελέτη διακόσμησης σκοπό έχει την ανάδειξη των δομικών στοιχείων του κτιρίου, διαμέσου ενός αρμονικού συνδυασμού, παλαιών και νέων υλικών και τεχνικών. Τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι κυρίως το μωσαϊκό, το μάρμαρο και το μασίφ ξύλο με μπρούτζινες λεπτομέρειες. Εταιρεία: Δημιουργική ΕΠΕ Φωτογράφος: Νίκος Ιγγλεζάκης

Καλύτερο Κέντρο Ευεξίας: Aeonic Suites and Spa Χωροθετημένο στον Κόλπο του Κόρφου, στη δυτική πλευρά του νησιού της Μυκόνου, το Aeonic Suites and Spa αποτελεί μια νέα ξενοδοχειακή πρόταση πολυτέλειας, που ανταλλάσσει την υπερβολή για αυθεντικότητα με την ελκυστικότητα για εκλεπτυσμό. Η σχεδιαστική φιλοσοφία ξεχωρίζει σε καθαρούς μοντέρνους χώρους, με χωρικές «στιγμές», οι οποίες εξαίρουν την ομορφιά του ατελούς. Αφιερωμένο στην έννοια του σύγχρονου μινιμαλισμού, τα χρώματα, τα σχήματα και οι υφές αποφεύγουν την υπερβολή και την ποσότητα, συνθέτοντας ισορροπημένους χώρους οι οποίοι αποπνέουν μια αίσθηση ηρεμίας και γαλήνης μέσω της απλότητας. Εξωστρεφείς και κοινωνικοί, τόσο ο χώρος εστίασης όσο και η διαμόρφωση του καθιστικού στρέφονται προς τον περιβάλλοντα χώρο, απολαμβάνοντας τη θέα του πλούσιου κήπου και της θάλασσας. Εταιρεία: Stones and Walls Φωτογράφος: Μυρτώ Ιατροπούλου

44

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Ειδικό Βραβείο Μη Υλοποιημένου Έργου: The Green Luxury Villas Το συγκρότημα κατοικιών The green luxury villas επιχειρεί να προτείνει μια εμπειρία διαμονής που συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του πολιτισμικού και φυσικού τοπίου της Μυκόνου με ένα σύνολο πολυτελών παροχών και ανέσεων. Το συγκρότημα αποτελείται συνολικά από οκτώ ανεξάρτητα κτίρια -επτά κτίρια κατοικίας (βίλες) δύο έως πέντε δωματίων, και ένα κτίριο υποδοχής και εστιατορίου. Τα κτίρια αναπτύσσονται στο ανάγλυφο του οικοπέδου, έτσι ώστε ο κάθε χώρος να απολαμβάνει τη μέγιστη δυνατή θέα προς τη θάλασσα. Κάθε κτίριο αποτελείται από συνθέσεις δύο ή τεσσάρων λευκών όγκων, μία ορθογωνικού σχήματος, πλάκα από θραπιναριστό σκυρόδεμα και φυτεμένο δώμα, η οποία εδράζεται πάνω στους λευκούς όγκους και σε κάποιες περιπτώσεις από έναν όροφο σε χαμηλότερο επίπεδο από εμφανή λιθοδομή. Εταιρεία: Χωρογράφοι Φωτογράφος: 500s studio

Ειδικό βραβείο καλύτερης φωτογράφισης: Olea All Suite Hotel Το Olea All Suite Hotel, σκαρφαλωμένο στην πλαγιά ενός καταπράσινου λόφου με θέα το απέραντο μπλε του Ιονίου, είναι ένα σύνολο από σουίτες όπου συνδυάζονται με μοναδικό τρόπο οι βασικές αρχές της μεσογειακής αρχιτεκτονικής με επιλεγμένα στοιχεία τροπικού μοντερνισμού. Ένα σύνολο που έχει αποσπάσει βράβευση για το design του, αποπνέοντας σύγχρονη κομψότητα και λιτή πολυτέλεια. Φωτογραφικά εμπνευστήκαμε ένα φανταστικό σενάριο όπου το όριο ανάμεσα στη φύση και την ανθρώπινη παρουσία είναι ελεύθερο και η φιλοξενία με το φυσικό τοπίο συμβιώνουν με απροσδόκητους τρόπους. Εταιρεία: Νίκος Κοντοσταυλάκης Φωτογράφος: Anima Vision / Νίκος Κοντοσταυλάκης

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

45

CASE STUDY

Επαναπροσδιορίζοντας την Αθηναϊκή πολυκατοικία Ο Παναγιώτης Παπανικολάου, Architectural Designer, καταθέτει μία ερευνητική σχεδιαστική πρόταση για το μέλλον της πολυκατοικίας της πρωτεύουσας, κλείνοντας… το μάτι στις λαϊκές κατοικίες και τις μοντέρνες πολυκατοικίες του παρελθόντος. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΩΤΕΙΝΗ ΔΑΪΛΑ 46

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Έ

να γεγονός που δεν χωράει αμφισβήτηση είναι πως η ραγδαία ανοικοδόμηση της Αθήνας, η οποία εκφράστηκε κυρίως μέσα από την τυπολογία της Αθηναϊκής πολυκατοικίας, συνέβη εξαιτίας των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που επικρατούσαν τις περασμένες δεκαετίες. Χάρη στην τυπολογία της πολυκατοικίας, βρέθηκαν λύσεις σε αρκετά από τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της εποχής -κάτι που, προφανώς, είναι θετικό. Όμως, αυτή η τυπολογία της πολυκατοικίας, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στο μεσογειακό κλίμα και τον μεσογειακό τρόπο ζωής, αγνοώντας συχνά παλαιότερες τυπολογίες που ήταν καλύτερα προσαρμοσμένες, όπως οι λαϊκές αθηναϊκές κατοικίες οι οποίες αναπτύσσονταν γύρω από τον χώρο της αυλής. Ο χώρος της αυλής αποτελούσε τον πυρήνα της αθηναϊκής κατοικίας ανά τους αιώνες. Αυτό άλλαξε κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, όποτε και επικράτησε η πολυκατοικία ως κυρίαρχη τυπολογία του αθηναϊκού αστικού τοπίου. Η αλλαγή αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι άλλαξε η κλίμακα της πόλης και μετατοπίστηκε το κέντρο βάρους της κατοίκησης, με στόχο κυρίως να παρέχει ανέσεις οι οποίες ήταν «άγνωστες» στις παλαιότερες μορφές κατοικίας, ξεχνώντας τον τρόπο ζωής που αυτές μπορούσαν να προσφέρουν. Το παρόν έργο λαμβάνει υπόψιν του την υφιστάμενη κλίμακα της πόλης και την ανάγκη για καθ’ ύψος δόμηση και επαναπροσδιορίζει την αθηναϊκή πολυκατοικία, με την αυλή και την απόλαυση

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

του μεσογειακού κλίματος να αναδεικνύονται σε πυρήνα της κατοίκησης.

Το παρελθόν δείχνει τον δρόμο στο μέλλον

Η πολυκατοικία που προτείνει ο Παναγιώτης Παπανικολάου αναπτύσσεται σε μικρό κενό εντός του αστικού χώρου, επί της οδού Δημοφώντος στα Άνω Πετράλωνα, και έχει ως στόχο να ερμηνεύσει εκ νέου την αθηναϊκή πολυκατοικία, χωρίς να παραλείπει να αναφερθεί τόσο στις λαϊκές αθηναϊκές κατοικίες όσο και στις πολυκατοικίες που ανήκουν στο μοντέρνο κίνημα. Όσον αφορά γιατί επιλέχθηκε το συγκεκριμένο αστικό κενό, δύο είναι οι λόγοι. Όπως τονίζει ο ίδιος ο εμπνευστής της πρότασης, το μικρό μέγεθος και οι έντονες υψομετρικές διαφορές των γειτονικών κτιρίων, οι οποίες καλούνται να γεφυρωθούν από την πρόταση, συνιστούν μια αρχιτεκτονική πρόκληση. Βασική σχεδιαστική παράμετρος της πρότασης είναι η αυτονομία κάθε κατοικίας και η ανάπτυξή της γύρω από τον υπαίθριο χώρο, γεγονός που παραπέμπει στις λαϊκές αθηναϊκές κατοικίες που μπορούσε να συναντήσει κανείς κατά τους προηγούμενους αιώνες. Τέλος, τα επίπεδα εναλλάσσονται και δίνεται η αίσθηση της αιώρησης, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την οπτική αυτονομία της κάθε κατοικίας, ενώ οι μορφολογικές και χρωματικές αναφορές της πρότασης αποτελούν τον συνδετικό κρίκο με το μοντέρνο παρελθόν της Αθήνας.

47

CASE STUDY

Mayia Exclusive Resort & Spa Κλασική αισθητική με οργανικές φόρμες Ο συνδυασμός του πρασίνου, των υγρών στοιχείων και της πέτρας κυριαρχεί στο ξενοδοχειακό συγκρότημα που σχεδίασε το αρχιτεκτονικό γραφείο Delta Architects. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΆΝΝΗΣ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟΣ 48

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Ο

σχεδιασμός μιας ξενοδοχειακής μονάδας δεν μπορεί να βασίζεται σε μια μονοδιάστατη οπτική, καθώς οφείλει να υπηρετήσει το όραμα και την έμπνευση, την ταυτότητα που θα εκφράσει η νέα δημιουργία, με στόχο να ικανοποιήσει τον επισκέπτη. Ή, όπως λένε στο Architect η Τατιάνα Κούππα και ο Νίκος Παπαπανούσης, «κάθε έργο έχει να διηγηθεί στους χρήστες του τη δική του, πάντα ενδιαφέρουσα, ιστορία. Η αρχιτεκτονική μας όσον αφορά το hoteling είναι πάντα διηγηματική και επιδιώκει να παραθέτει “εμπειρία” στον χρήστη, δυνατές αναμνήσεις. Έτσι, ο χρήστης ανακαλώντας μετά από καιρό την εμπειρία και μέσα από την ανάδειξη των συστατικών και στοιχείων του εκάστοτε φυσικού και της κατασκευασμένης σύνθεσης να αποζητά να επιστρέψει, να επιθυμεί να ξαναβιώσει τον χώρο, τον τόπο, τον χρόνο εκεί». Με αυτήν ακριβώς την αρχιτεκτονική φιλοσοφία εμφορείται το Mayia Exclusive Resort & Spa, το οποίο σχεδίασαν οι Delta Architects.

Τα στοιχεία των όψεων ακολουθούν την αισθητική και υιοθετούν τα στοιχεία της κεντρικής πύλης. Οι όγκοι των πτερύγων τονίζονται με γωνιακές ορθογώνιες πύλες, οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με μια λευκή κορδέλα που δένει όλο το κτίριο. Τα διάτρητα στοιχεία σπάνε τους όγκους παίζουν με το μεσογειακό φως, το κενό και το πλήρες, συνοδεύουν τις όψεις και τα ανοικτά κλιμακοστάσια και δημιουργούν θέματα και εκπλήξεις. Τα συναντάμε και στις πέργκολες των δυο εστιατορίων της πισίνας και της πλάζας με τα καταστήματα, σαν μοντέρνα εκδοχή της ψάθας. Τις βραδινές ώρες μεταμορφώνονται σε φωτιστικά στοιχεία στον περιβάλλοντα χώρο. Η χάραξη σχεδιαστικών σχισμών που συναντά κανείς στα σχέδια της πισίνας, στις δαπεδοστρώσεις, και στα τοιχία δίνει την αίσθηση της προοπτικής δημιουργώντας οπτικές φυγές. Στην περιοχή του μπαρ που πλαισιώνεται με ένα υδάτινο στοιχείο και του εστιατορίου πλησίον της θάλασσας δεσπόζουν δυο κελυφωτές πέργκολες.

Ένας χώρος γαλήνης και υψηλής αισθητικής

Εκεί που το φως συναντά τη θάλασσα

Το Mayia Resort & Spa είναι μια νέα ξενοδοχειακή μονάδα, κατηγορίας 5 αστέρων, 500 κλινών, 250 δωματίων, εμβαδού 12.496 τ.μ. επί συνολικής έκτασης 62.480 τ.μ., η οποία βρίσκεται στην περιοχή Κιοτάρι του Δήμου Ασκληπιείου Ρόδου. Το κύριο στοιχείο της σύνθεσης είναι ο κεντρικός άξονας που συνδέει το κτίριο κεντρικών λειτουργιών του ξενοδοχείου με τον χώρο της κεντρικής πισίνας, τα εστιατόρια, μπαρ, πλάζα και την έξοδο προς την θάλασσα. Η πορεία αυτή σηματοδοτείται με τις ορθογωνικές πύλες που καταλήγουν, μέσω μια κεντρικής σκάλας με υδάτινα στοιχεία και καταρράκτες, σε μια κεντρική πύλη στο κτίριο κεντρικών λειτουργιών στο επίπεδο του λόμπι. Όλα τα κτίσματα αναπτύσσονται κατά τέτοιο τρόπο στο επικλινές οικόπεδο ούτως ώστε να εκμεταλλεύονται όλη τη μαγευτική θέα προς τη θάλασσα, ενώ σε όλες τις πτέρυγες των δωματίων πρωταγωνιστεί το νερό με την ύπαρξη πισινών (swim-up) και υδάτινων στοιχείων παίζοντας με τον αντικατοπτρισμό των όγκων και τον ήχο του νερού.

Εσωτερικά στο λόμπι θα βιώσει κανείς το παιχνίδι του φωτός και της σκιάς των διάτρητων στοιχείων, τις αυτοφερόμενες αψίδες που είναι η εξέλιξη των πυλών, των τοίχων από χαλίκι και την έκρηξη φωτός στην οροφή, ένας χώρος μαγευτικός σε συνδυασμό με τη θέα του γαλάζιου. Η αρχιτεκτονική διήγηση συνεχίζεται στον χώρο του εστιατορίου όπου διέπει η έννοια της φύσης και του νερού. Ο χώρος εξωτερικά πλαισιώνεται εκατέρωθεν από καταρράκτες και από το υδάτινο στοιχείο της κεντρικής σκάλας που συνδέεται με τις πύλες. Εσωτερικά δημιουργείται ένα οργανικό περιβάλλον που παραπέμπει σε στοιχεία της φύσης, όπως οι κελυφωτές πέργκολες που μεταλλάσσονται σε ξύλινα γλυπτικά στοιχεία, τα οποία σε συνδυασμό με τις φωτιστικές μεμβράνες δημιουργούν φωτιστικές πηγές.

Tα δωμάτια και οι σουίτες συνεχίζουν το διήγημα των σχημάτων στην επίπλωση, στις οροφές και τον φωτισμό, με τις σχεδιαστικές σχισμές και τα σχήματα των φύλλων της πισίνας να πρωταγωνιστούν στο χώρο. Γήιινα υλικά συνθέτουν την ατμόσφαιρα της καθαρότητας και της άνεσης.

«Επιδιώκουμε την μοναδικότητα της σύνθεσης, που συνήθως οδηγεί και σε γνήσιο αποτέλεσμα. Αυτό πιστεύουμε πως προσφέρει και την υπεραξία στο κάθε έργο και αυτό, έτσι κι αλλιώς, ανέκαθεν διαχώριζε την ουσία της αρχιτεκτονικής. H κάθε ανάθεση, η κάθε απάντηση στο αρχιτεκτονικό ερώτημα ξεκινάει με την προϋπόθεση και καταλήγει στην πράξη να είναι όχι μόνο ένα αρχιτεκτονικό προϊόν αλλά κυρίως ένα χωροχρονικό αποτύπωμα με σύγχρονη (contemporary) οπτική». Τατιάνα Κούππα και Νίκος Παπαπανούσης, Delta Architects

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

49

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

CLT: Ένα πολλά υποσχόμενο προϊόν ξύλου Η Συνώνυμο της βιώσιμης ανάπτυξης το ξύλο ως δομικό υλικό

Τα πλεονεκτήματα της πρώτης σημαντικής δομικής καινοτομίας από την εφεύρεση του οπλισμένου σκυροδέματος. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΆΝΝΗΣ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟΣ

50

σημαντικότερη νέα ιδέα στη βιώσιμη-αειφορική δόμηση είναι ένα από τα παλαιότερα και γνωστότερα δομικά υλικά: το ξύλο. Ο λόγος για την επικολλητή ξυλεία, δηλαδή τη συμπαγή ξυλεία συγκολλημένη πλευρικά, που είναι γνωστή διεθνώς ως Cross Laminated Timber, ή CLT. Το ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο υλικό αυξάνεται μαζί με την ανησυχία για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με το σκυρόδεμα και τον χάλυβα. Σύμφωνα μάλιστα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, η παραγωγή δομικών υλικών όπως ο χάλυβας, το τσιμέντο και το γυαλί ευθύνεται για το 10% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 που σχετίζονται με την ενέργεια.

Οφέλη της πράσινης δόμησης

Αντίθετα, η ξυλεία CLT και άλλα επεξεργασμένα προϊόντα ξύλου μπορούν να ωφελήσουν το κλίμα με πολλούς τρόπους καθώς αυτά τα προϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντί για υλικά υψηλών εκπομπών ρύπων όπως το σκυρόδεμα σε πολλές περιπτώσεις. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ότι αυτά τα προϊόντα είναι αρκετά ισχυρά για να αντικαταστήσουν το σκυρόδεμα και τον χάλυβα σε πολλά από τα ψηλότερα κτίρια που κατασκευάζονται σε πόλεις σε όλο τον κόσμο, ενώ διαθέτουν εγγενείς πυρίμαχες ιδιότητες που επιτρέπουν τη χρήση τους σε εμπορική κλίμακα, σύμφωνα με τη Lisa Podesto, Senior Business Development Manager της Lendlease, που έχει επενδύσει σε περισσότερα από 20 κτίρια με CLT διεθνώς. «Η ομορφιά αυτού του νέου τύπου προϊόντος είναι ότι ανταγωνίζεται σε μια αγορά με υλικά τα ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

οργάνωση The Nature Conservancy, κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Ωστόσο, ενώ η χρήση προϊόντων ξυλείας μπορεί να συμβάλει σε λύσεις για το κλίμα σε ορισμένα μέρη, δεν υπάρχει μια ενιαία προσέγγιση που να μπορεί να εφαρμοστεί σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με την Clarke.

Μακροπρόθεσμη επένδυση

Το κτίριο Mjøstårnet, στην πόλη Brumunddal της Νορβηγίας, είναι το πιο ψηλό ξύλινο κτίριο του κόσμου.

οποία η ξυλεία δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί σε προηγούμενες γενιές κτιρίων». «Η χρήση του ξύλου ως δομικού υλικού είναι πιθανό να απογειωθεί σε κλίμακα την επόμενη δεκαετία», δήλωσε η Caitlin Clarke, Senior Conservation Fellow, Supply Chains στη μη κερδοσκοπική

Η παραγωγή ξύλινων πάνελ CLT είναι μια εύκολη διαδικασία, αλλά η παραγωγή αυτών των προϊόντων θα αυξήσει τη ζήτηση για μεγαλύτερα κομμάτια ξύλου - και μεγαλύτερα δέντρα. Συνεπώς, αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστούμε διαφορετικές τεχνικές βιώσιμης διαχείρισης των δασών που έχουν σχεδιαστεί για να παράγουν προϊόντα που θα χρησιμοποιούνται και θα αποθηκεύουν άνθρακα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η πρόκληση για τις εταιρείες που κατέχουν και διαχειρίζονται εκτάσεις και παράγουν ξυλεία είναι ότι τα μεγαλύτερα δέντρα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αναπτυχθούν, που σημαίνει ότι θα πρέπει να περιμένουν 40, 60, ακόμη και 80 χρόνια μετά τη φύτευση για να αποδώσει η επένδυσή τους, σύμφωνα με τον Ara Erickson, αντιπρόεδρο για την εταιρική βιωσιμότητα της Weyerhaeuser. Η εταιρεία βιώσιμων δασικών προϊόντων διαθέτει περίπου 11 εκατομμύρια στρέμματα ξυλείας στις ΗΠΑ και άλλα τόσα περίπου στον Καναδά. Η χρήση του ξύλου ως δομικού προϊόντος υπάρχει εδώ και δεκαετίες και έχει γίνει πολλή δουλειά για να αποδειχθεί η χρησιμότητά της. Πολλά από τα τεχνικά εμπόδια έχουν αρθεί και τα ζητήματα πυρασφάλειας έχουν επιλυθεί, σύμφωνα με τον Vincent Martinez, πρόεδρο της Architecture 2030, μιας μη κερδοσκοπικής δεξαμενής σκέψης (think tank) που δημιουργήθηκε για να βοηθήσει στη μείωση των κλιματικών επιπτώσεων του δομημένου περιβάλλοντος.

Π. Τουλιάτος: Κάθε κυβικό μέτρο ξύλου που υποκαθιστά αντίστοιχη ποσότητα σκυροδέματος σώζει την ατμόσφαιρα Το δέντρο και, κατ’ επέκταση, η ξυλεία απορροφούν από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύουν CO2, ιδίως κατά το στάδιο της ανάπτυξης, ενώ εμπλουτίζουν την ατμόσφαιρα με οξυγόνο. Ένα κοινό δέντρο απορροφά και αποθηκεύει έναν τόνο CO2 και απελευθερώνει 727 kgs O2 για κάθε κυβικό μέτρο της ανάπτυξής του. Για παράδειγμα μία πολυκατοικία κατασκευασμένη με ξύλινο σκελετό δεσμεύει 150 τόνους CO2, ενώ με σκελετό οπλισμένου σκυροδέματος εκπέμπει 96 τόνους CO2 στην ατμόσφαιρα. Είναι γεγονός ότι επιτέλους η ανθρωπότητα συνειδητοποιεί σοβαρά τον ρόλο του δάσους ως δεξαμενής κατακράτησης και αποθήκευσης τεραστίων ποσοτήτων CO2 και του άνθρακα. Αλλά και τον αντίστοιχο ρόλο των προϊόντων ξύλου και των ξύλινων κατασκευών. Κάθε κυβικό μέτρο ξύλου που υποκαθιστά αντίστοιχη ποσότητα σκυροδέματος, τούβλου ή χάλυβα σώζει την ατμόσφαιρα από 0,7 έως και 1,1 τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Είναι χαρακτηριστική η οδηγία της Ε.Ε. το 2002-2003: «European Commission’s DG Enterprise – Unit 4, Comprehensive Report 2002-2003 regarding the role of forest products in climate change mitigation». Η οδηγία αυτή αναφέρει: «Από τη στιγμή που τα προϊόντα ξύλου διατηρούν αποθηκευμένο τον άνθρακα που αρχικά εγκλωβίστηκε στα δέντρα, ο άνθρακας αυτός

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

απουσιάζει από την ατμόσφαιρα για όσο διάστημα το προϊόν του ξύλου μένει σε χρήση, και πέρα απ’ αυτό, όσο το προϊόν επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται για δευτερεύουσα, υλική ή ενεργειακή, ανάκτηση». Παράλληλα, το ξύλο είναι θερμικά αποτελεσματικό. Για παράδειγμα, παρουσιάζει θερμική αγωγιμότητα έξι φορές χαμηλότερη από την οπτόπλινθο, οκτώ φορές χαμηλότερη από το σκυρόδεμα και τετρακόσιες φορές χαμηλότερη από τον χάλυβα. Τα πιο πάνω σημαίνουν ότι ένα κτίσμα από ξύλο έχει πολύ λιγότερη ανάγκη ενέργειας για θέρμανση και ψύξη και, επομένως, λιγότερες βλαβερές εκπομπές στην ατμόσφαιρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει, δυστυχώς σχεδόν μόνη, τον αγώνα κατά της αλλαγής του κλίματος και της καταστροφής του πλανήτη. Και το ισχυρότερό της όπλο είναι η ικανότητα του δέντρου να απορροφά το CO2 από την ατμόσφαιρα και να το συγκρατεί σαν ξυλεία. *Ο κ. Παναγιώτης Τουλιάτος είναι Ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Frederic, και Πρόεδρος της Επιτροπής Αξιολόγησης των Wood Awards 2022 της BOUSSIAS.

51

ARCHITECT’S WORLD

Αρχιτεκτονικά projects για τη ζωή στο Διάστημα Τζεφ Μπέζος, Έλον Μασκ αναζητούν αρχιτέκτονες για… διαστημικές συνεργασίες Όταν η αποστολή-θρύλος Apollo 11 απογειωνόταν από τη Γη για να φτάσει 4 μέρες αργότερα στη Σελήνη το ημερολόγιο έγραφε 16 Ιουλίου 1969. Μια ημερομηνία-σταθμός για την ανθρωπότητα, η οποία αντανακλά από τότε το γεγονός ότι η ανάπτυξη της τεχνολογίας μάς φέρνει ίσως ένα βήμα πιο κοντά στη ζωή πέρα από τον πλανήτη μας. ΤΟΥ ΒΆΙΟΥ ΚΡΌΚΟΥ 52

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Σ

τις μέρες μας, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονται γνωστοί μεγιστάνες οι οποίοι διαγκωνίζονται σ’ έναν άτυπο διαγωνισμό για μια μεγάλη αναδυόμενη αγορά ίσως και για τη ζωή του μέλλοντος: τον διαστημικό τουρισμό ή ακόμα και την εγκατάσταση των ανθρώπων στο φεγγάρι ή άλλους πλανήτες. Πώς όμως θα μπορέσουν οι άνθρωποι να εξασφαλίσουν τη διαμονή τους εκεί; Όπως αναδεικνύει δημοσίευμα του archdaily.com, η σύγχρονη αρχιτεκτονική πειραματίζεται και έχει πολλές ενδιαφέρουσες προτάσεις. Παρακάτω, παρουσιάζουμε μερικά αρχιτεκτονικά έργα που με τη βοήθεια 3D εκτυπωτών και ανεπτυγμένης τεχνολογίας είναι ήδη από άλλον πλανήτη. Ίσως η ζωή στο φεγγάρι και ακόμη πιο πέρα είναι τελικά πιο κοντά από ό,τι είχαμε ποτέ φανταστεί.

Αρχιτεκτονική για τη ζωή στη Σελήνη

Lunar Living από τη Foster + Partners Η γνώριμη και σε εμάς λόγω του mega project του Ελληνικού Foster + Partners έχει λύση και για τη ζωή στη Σελήνη. Σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), το 2012 παρουσίασε ένα έργο με τίτλο «Lunar Habitation», μια διαστημική κατοικία που θα μπορούσε να φιλοξενήσει έως και τέσσερα άτομα. Με την πρότασή τους, οι αρχιτέκτονες πίσω από το έργο διερευνούν τη δυνατότητα χρήσης τρισδιάστατης εκτύπωσης για την κατασκευή κατοικιών στον νότιο πόλο της Σελήνης, όπου το φως του ήλιου λάμπει μόνιμα. Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Moon Village: Ανθεκτικότητα και αυτάρκεια Πρόκειται για το έργο Moon Village, μια πρόταση που έλαβε «σάρκα και οστά» μέσω της συνεργασίας του ESA και του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT). Το Moon Village παρουσιάστηκε, αναπτύχθηκε και σχεδιάστηκε από την SOM και θα μπορούσε να ήταν ο πρώτος μόνιμος οικισμός των ανθρώπων στο φεγγάρι. Βασικά χαρακτηριστικά που έδωσαν έμφαση οι δημιουργοί ήταν η ανθεκτικότητα και η αυτάρκεια.

Test Lab: Μια βραβευμένη πρόταση στον διαγωνισμό «Moontopia» Αρχιτέκτονες, ακαδημαϊκοί, και ειδικοί από τη NASA κατέταξαν στην 1η θέση τη δημιουργία Test Lab, των Monika Lipinska, Laura Nadine Olivier and Inci Lize Ogun στον διεθνή διαγωνισμό «Moontopia». Το Test Lab είναι επίσης ένας οικισμός για διαμονή, εργασία και έρευνα ο οποίος μπορεί να «αυτοσυντηρηθεί». Και όχι μόνο... Ο σχεδιασμός του επιτρέπει την επέκτασή του ο οποίος μπορεί να γίνει με αυτόματη συναρμολόγηση μέσω 3D εκτύπωσης, διευρύνοντας έτσι σταδιακά την αποικία πάνω στο φεγγάρι.

Momentum Virium: Με πρώτη θέα το φεγγάρι Διαφορετική είναι η προσέγγιση και η πρόταση του project Momentum Virium. Ειδικότερα, το έργο έχει ως στόχο τη δημιουργία οικισμού στην τροχιά, πρακτικά, της Σελήνης και όχι στην επιφάνειά της. Ειδικοί ανελκυστήρες συνδέουν τη διαστημική αυτή πολή με τη σεληνιακή επιφάνεια, δημιουργώντας ένα σκηνικό επιστημονικής φαντασίας πραγματικά.

53

ARCHITECT’S WORLD

Modulpia: Αποικία με φτηνά και βιώσιμα υλικά Μια επιπλέον πτυχή σε όλα αυτά δίνει και το έργο Modulpia, το οποίο δεν περιορίζεται στη δημιουργία μιας δομής φιλοξενίας, αλλά στη δημιουργία και την επέκταση της ζωής. Πρόκειται για μα αρθρωτή κατασκευή η οποία με την πάροδο του χρόνου μπορεί να επεκταθεί οργανικά: παρέχοντας μάλιστα τροφή χρησιμοποιώντας φυτά που θα παρέχουν οξυγόνο και θα αποβάλουν διοξείδιο του άνθρακα, πόσιμο νερό μέσω καθαρισμού του γκρίζου νερού, στο πλαίσιο ενός είδους βιο-αναγέννησης. Χρησιμοποιώντας το δομικό σύστημα Weair-Phelan, στόχος του εν λόγω project είναι η δημιουργία ενός οικισμού που θα μας επέτρεπε να κατοικήσουμε στη Σελήνη χρησιμοποιώντας σχετικά οικονομικά, βιώσιμα και απλά μέσα.

Lunar Oasis: Βλάστηση στη Σελήνη Η δημιουργία βλάστησης είναι στο επίκεντρο του έργου Lunar Oasis, που αυτοπροσδιορίζεται ως «βιοφιλικό καταφύγιο» και στοχεύει να φέρει τα χαρακτηριστικά της φύσης της Γης στους μελλοντικούς κατοίκους της Σελήνης. Διαστημικός τουρισμός με το «The Aerosphere» Από τις προτάσεις με τη μικρότερη «έκταση χώρου», καθώς εστιάζει κυρίως στις ανάγκες ενός χρήστη και στη δυνατότητα κανείς να μπορεί να κάνει «διαστημικό τουρισμό. Ο λόγος για το «The Aerosphere» της Stephan Stiers. Πρόκειται για μια φορητή στολή-καταφύγιο που χρησιμεύει ώστε να μείνει

54

κανείς στο φεγγάρι προσωρινά ή να περιηγηθεί στην επιφάνειά του σε συγκεκριμένες τουριστικές διαδρομές.

Αρχιτεκτονική για τη ζωή στον πλανήτη Άρη Mars Science City: Μια προσομοίωση του πλανήτη Άρη Όπως φαντάζεται κανείς από το τίτλο του έργου αυτού, στόχος είναι η δημιουργία μιας πόλης που προσομοιώνει τις συνθήκες ζωής στον Άρη. Μέσω αυτής, οι ερευνητές θα έχουν τη δυνατότητα για δοκιμές, πειράματα, στρατηγικές κατασκευής ικανές να αντέξουν τις «καυτές» συνθήκες στον πλανήτη Άρη. Θα κατασκευαστεί χρησιμοποιώντας τρισδιάστατη εκτύπωση που θα χρησιμοποιεί άμμο από την έρημο των Εμιράτων, δημιουργώντας έναν πειραματικό χώρο διαβίωσης στον οποίο η ομάδα θα κατοικήσει για έναν χρόνο. Πρόκειται για μια πρόταση που παρουσιάστηκε το 2017 και είναι δημιουργία πολλών μηχανικών, επιστημόνων και σχεδιαστών από το Διαστημικό Κέντρο Mohammed bin Rashid σε συνεργασία με την BIG. Marsha: 3D εκτύπωση, πετρώματα και βιοπλαστικό Το AI Space Factory έχει διαφορετική άποψη από όσα φουτουριστικά παρουσιάζονται ως προτάσεις για την εικόνα της αρχιτεκτονικής στο Διάστημα. Επιμένει σε χαρακτηριστικά και στοιχεία

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

βιώσιμα που παραπέμπουν σε συνθήκες που γνωρίζουμε εδώ στη Γη. Η πρόταση ακούσει στο όνομα Marsha, η οποία βρέθηκε στη πρώτη θέση στο πλαίσιο του «NASA Centennial Challenge». Κατασκευασμένο με τεχνολογία τρισδιάστατης εκτύπωσης και ενσωματωμένα ρομποτικά εγκατεστημένα παράθυρα, το έργο πειραματίζεται με διαφορετικά δομικά υλικά όπως ίνες βασάλτη που εξάγονται από πετρώματα του Άρη και βιοπλαστικό.

Mars Case: Για όσους θέλουν μια minimal κατοικία Μήπως χρειάζεστε minimal στοιχεία και υψηλού επιπέδου design και αρχιτεκτονικής; To 2018 η OPEN Architecture και η Xiaomi παρουσίασαν το Mars Case, ένα οίκημα στο οποίο ενσωματώνονται ηλεκτρονικές συσκευές του κινέζικου κολοσσού τεχνολογίας. Μέσω αυτών η θερμότητα μπορεί να ανανεωθεί στο χώρο, ενώ συνολικά το σπίτι μπορεί να ανακυκλώνει ενέργεια, νερό και αέρα μέσω ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος, ελαχιστοποιώντας την κατανάλωση πόρων.

Mars Colonization: Η δημιουργία αποικίας Τους τρόπους για τη δημιουργία μιας πραγματικής αποικίας είχε κατά νου η γερμανική ZA Architects, μέσω του έργου Mars Colonization. Η πρόταση αφορά τη κατασκευή ενός τεράστιου υπόγειου δικτύου σηράγγων για να εγκατασταθεί ο πρώτος πληθυσμός στον κόκκινο πλανήτη. Μέσω της τεχνολογίας και της ρομποτικής, οι εμπνευστές του εν λόγω project θα σκάλιζαν πρώτα μεγάλα σπήλαια στα βασαλτικά πετρώματα του πλανήτη για να εξασφαλίσουν αργότερα την παροχή οξυγόνου και νερού μέσω της παραγωγής ενός υπόγειου παγετώνα σε μια μονάδα επεξεργασίας βασάλτη. Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Ice House: Με φίλτρο για τον ήλιο τον πάγο Το έργο Ice House ξεχωρίζει ως ο νικητής του «3D Printed Habitat Challenge» που υποστηρίζει η NASA. Αξιοποιώντας εγγενή υλικά του Άρη και τρισδιάστατη εκτύπωση, το SEArch (Space Exploration Architecture) και το Clouds AO (Clouds Architecture Office) χρησιμοποιούν το παγωμένο νερό ως κρίσιμο στοιχείο για την προστασία των υποθετικών κατοίκων από την ακτινοβολία. Χρησιμοποιώντας την ικανότητα του πάγου να φιλτράρει τις ακτίνες του ήλιου, το Ice House δίνει προτεραιότητα στη ζωή στον Άρη.

Analemma Tower: Αιωρούμενα κτίρια Οι αρχιτέκτονες της Clouds AO, επιπλέον, δεν έχουν πρόταση μόνο για τις συνθήκες που επικρατούν στον πλανήτη Άρη. Προτείνουν τη δημιουργία αιωρούμενων κτιρίων 5.000 χλμ. πάνω από το έδαφος, σε μια γεωσυγχρονισμένη τροχιά με την περιστροφή της Γης.

Mars Utopia: Δημιουργώντας ατμόσφαιρα στον Άρη Σε παρόμοιο μοτίβο ο Ισπανός αρχιτέκτονας Alberto Villanueva από το IDEA Architecture Office, με το έργο του Mars Utopia, προτείνει τη χρήση υλικών από την επιφάνεια του Άρη και μυκήλιου από μύκητες, ένα στοιχείο γνωστό για τις δομικές του ιδιότητες που το κάνουν να αντέχει σε ακραίες – για εμάς – συνθήκες. Στόχος, η δημιουργία ενός στρώματος ατμόσφαιρας που θα βοηθήσει ώστε ο πλανήτης να είναι εν τέλει κατοικίσιμος. Μεταξύ άλλων προτείνει τη χρήση οργανισμών (βακτήρια) που έχουν την ικανότητα βιοφωταύγειας ως μια οργανική λύση για την παραγωγή φωτός στον πλανήτη. *Πηγή πληροφοριών και φωτογραφιών: archdaily.com 55

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

Καινοτόμα υλικά που θα αλλάξουν το αρχιτεκτονικό τοπίο Τα δομικά υλικά που εμφανίζονται στο αρχιτεκτονικό προσκήνιο και οι κτιριακές τους εφαρμογές. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, νέα δομικά υλικά εμφανίζονται στην παλέτα των μηχανικών, δίνοντας μεγαλύτερη ευελιξία στο δύσκολο κατασκευαστικό τους έργο. Στόχος είναι η ύπαρξη υπερσύγχρονων κτιρίων, που θα διακρίνονται για το άνετο και φιλόξενο περιβάλλον τους και ταυτόχρονα θα ανταποκρίνονται στα κριτήρια βιωσιμότητας. ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉ

56

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Χ

ρόνο με τον χρόνο, κάνουν την εμφάνιση τους καινοτόμα δομικά υλικά, τα οποία ανοίγουν νέες προοπτικές στις αρχιτεκτονικές δημιουργίες. Η ραγδαία αυτή ανάπτυξη, όχι μόνο προσφέρει στα κτίρια αυξημένη αντοχή και ευελιξία, αλλά επιτρέπει στους αρχιτέκτονες να εκφράσουν το καλλιτεχνικό τους όραμα. Είναι γεγονός ότι τα νεόδμητα κτίρια, εν συγκρίσει με τα παλαιότερα, διακρίνονται για την ανθεκτικότητα και την υψηλή τους αισθητική, με συνέπεια να είναι πιο λειτουργικά και να προσφέρουν ένα ευχάριστο περιβάλλον. Παρακάτω θα αναφερθούμε σε ορισμένα πρωτοποριακά δομικά υλικά, τα οποία θα αλλάξουν οριστικά τον κόσμο των κατασκευών.

Αυτοθεραπευόμενο σκυρόδεμα

Το σκυρόδεμα, το οποίο είναι ίσως και το πιο διαδεδομένο υλικό στις κατασκευές, με το πέρασμα των χρόνων και την επίδραση της υγρασίας, αποκτά αναπόφευκτες ρωγμές στην επιφάνεια του, θέτοντας μακροπρόθεσμα σε κίνδυνο την ακεραιότητα του κτιρίου. Το πρόβλημα αυτό πλέον μπορεί να ξεπεραστεί χάρις στο βακτήριο Bacillus, το οποίο αναδεύεται στο σκυρόδεμα, προτού αυτό χρησιμοποιηθεί. Όταν υπάρξει κάποιο ρήγμα, τα βακτήρια φτιάχνουν μία στρώση από ασβεστόλιθο, η οποία μπορεί να καλύψει το κενό που προκαλείται. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι τα συγκεκριμένα βακτήρια μπορούν να παραμείνουν σε αδρανή κατάσταση έως και 200 χρόνια, γεγονός που τα καθιστά μία αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη λύση για την αυτοθεραπεία του τσιμέντου.

Aerogel

Λαμβάνοντας υπόψη τις επικείμενες κλιματικές αλλαγές, το αίτημα της ανέγερσης πράσινων κτιρίων, τα οποία θα είναι φιλικά προς το περιβάλλον, θεωρείται στις μέρες μας επιτακτικό. Με γνώμονα την ενεργειακή αυτονομία, το aerogel θεωρείται δικαίως ως ένα από τα πιο αποδοτικά θερμομονωτικά υλικά προς κατασκευαστική χρήση. Με αγωγιμότητα κάτω από 13mW, παρουσιάζει εντυπωσιακές επιδόσεις σε σχέση με τα παραδοσιακά είδη μονώσεων. To aerogel είναι ένα εξαιρετικά ελαφρύ και πορώδες υλικό βασισμένο στη σιλικόνη, στο οποίο τα υγρά συστατικά του gel έχουν αντικατασταθεί από αέρα. Οι μικροσκοπικοί πόροι που διαθέτει, εγκλωβίζουν τα μόρια του αέρα, παρεμποδίζοντας τη ροή της θερμότητας, ενώ η μακροσκελής δομή του πυριτίου περιορίζει την αγωγιμότητα. Μάλιστα το aerogel, έχει λάβει πολλαπλές διακρίσεις στα ρεκόρ Guinness, ως υλικό μηδαμινής πυκνότητας και αποτελεσματικότερης θερμομόνωσης.

Οροφές εφίδρωσης

Οι οροφές εφίδρωσης είναι μια καινοτόμος πρακτική, που αξιοποιώντας αποκλειστικά φυσικές μεθόδους, επιτυγχάνει εντυπωσιακές επιδόσεις στην μείωση της θερμοκρασίας των κτιρίων. Οι εν λόγω οροφές, απορροφούν το νερό της βροχής και στη συνέχεια το απελευθερώνουν με τη μορφή σταγονιδίων, όταν ο δείκτης της θερμοκρασίας ξεπεράσει ένα προκαθορισμένο όριο. Έπειτα το νερό καθώς εξατμίζεται, απορροφά σημαντική ποσότητα θερμότητας, με αποτέλεσμα το κτίριο να δροσίζεται, χωρίς να δαπανείται μεγάλος όγκος ενέργειας. Το όνομα των οροφών αυτών είναι εμπνευσμένο από τον ομοιοστατικό μηχανισμό εφίδρωσης του ανθρώπου, που στοχεύει, κατά αντιστοιχία, στην σταθεροποίηση της θερμοκρασίας του. Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Ολισθηρές επιφάνειες

Η δημιουργία ενός οικιακού ή επαγγελματικού περιβάλλοντος, που θα χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα υγιεινής και περιορισμένη διασπορά ασθενειών, είναι ένα διαχρονικό ζήτημα, το οποίο εμφανίστηκε εντόνως στο προσκήνιο με την ραγδαία εξάπλωση της πανδημίας. Η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος αποτελεί στην πράξη ένα δύσκολο έργο και ταλανίζει για χρόνια τους μηχανικούς. Την απάντηση έρχονται να δώσουν οι ολισθηρές επιφάνειες, οι οποίες λόγω της υγρής φύσης των πόρων τους, δεν επιτρέπουν σε βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς να κατακαθίσουν και να αναπτυχθούν. Με εξίσου αποτελεσματικό τρόπο απομακρύνουν τη σκόνη, τον πάγο και την μπογιά από τα σπρέι των γκράφιτι, αποτελώντας δελεαστική επιλογή τόσο για τα βιομηχανικά κτίρια, όσο και για τα νοσοκομεία και τους λοιπούς χώρους υγείας.

Spider silk

Το τεχνητό μετάξι (Artificial spider silk) είναι ένα υλικό που για πολλές δεκαετίες βρισκόταν στο μικροσκόπιο των επιστημονικών εργαστηρίων, χωρίς να έχει γίνει καμία αξιοσημείωτη πρόοδος. Έπειτα από μεγάλο διάστημα φημολογίας και αυστηρής κριτικής, η ιδέα τελεσφόρησε εξαιτίας των ερευνών της ιαπωνικής Spiber Inc. Η προαναφερόμενη εταιρεία ισχυρίζεται, ότι το τεχνητό μετάξι είναι 340 φορές πιο ισχυρό από το ατσάλι και αναμένεται να γίνει το πιο αξιόπιστο δομικό υλικό της επόμενης γενιάς. Προς ώρας, παρά τις δοκιμές που έχουν γίνει, το υλικό είναι επιρρεπές στις καιρικές συνθήκες, γεγονός που το καθιστά σε πειραματικό στάδιο. Αναμφίβολα, η ύπαρξη ενός εξαιρετικά ανθεκτικού υλικού με ελάχιστο βάρος και υπερβολικά μεγάλη ευελιξία είναι άκρως δελεαστική. Εκτιμώντας πως το συνθετικό μετάξι δεν πρόκειται να τελειοποιηθεί σύντομα, μία ομάδα από το MIT Media Lab, ανακάλυψε τρόπο να ελέγχει πλήθος από μεταξοσκώληκες, αναγκάζοντας το να φτιάχνει προκαθορισμένες δομές. Με άλλα λόγια, κατόρθωσαν να εφεύρουν μία μορφή εκτύπωσης, χρησιμοποιώντας φυσικό μετάξι.

Κόντρα πλακέ από μπαμπού

Η υλοτομία είναι μία αρκετά δαπανηρή διαδικασία και έχει αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Ενδεικτικά, πολλά είδη δέντρων χρειάζονται πάνω από μία δεκαετία για να ωριμάσουν και να 57

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

γίνουν εκμεταλλεύσιμα ως προς το ξύλο τους, με αποτέλεσμα τεράστιες εκτάσεις γης να κινδυνεύουν να αποψιλωθούν. Εξαιτίας της αλλοίωσης του φυσικού περιβάλλοντος, πληθώρα φυτικών και ζωικών οργανισμών τείνουν να εξαφανιστούν. Βάσει των παραπάνω, ένα προϊόν το οποίο θα μπορούσε να αντικαταστήσει αποτελεσματικά το ξύλο είναι το μπαμπού. Αν και το μπαμπού εκ πρώτης μοιάζει να έχει ξύλινη υφή, κατατάσσεται στις χλόες, με κύκλο συγκομιδής λιγότερο από πέντε χρόνια. Τα μπαμπού έχουν το πλεονέκτημα, ότι αναπτύσσονται σε μεγαλύτερη πυκνότητα συγκριτικά με τα δέντρα, αποδίδοντας πιο πλούσια παραγωγή ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Το μπαμπού ως υλικό έχει ποίκιλλες χρήσεις, καθώς μπορεί εύκολα να αποτελέσει εναλλακτική επιλογή για δάπεδα, πάγκους και έπιπλα.

Διαφανές ξύλο

Το διαφανές ξύλο, που αποτελεί σύλληψη των επιστημόνων του KTH Royal Institute of Technology της Στοκχόλμης, είναι ένα πρωτοποριακό δομικό υλικό, το οποίο αφού υποστεί κατάλληλη επεξεργασία, μπορεί να αποκτήσει διαφάνεια παρόμοια με εκείνη

58

του γυαλιού. Περιληπτικά, η διαδικασία ξεκινά αφαιρώντας την λιγίνη -ουσία υπεύθυνη για το καφέ χρώμα του ξύλου- από λεπτά φύλλα δέντρου μπάλσα, τα οποία διακρίνονται για τη μικρή τους πυκνότητα. Έπειτα αφού εισαχθεί σε αυτά ένα συνθετικό πολυμερές, το οποίο ονομάζεται πολυβινυλική αλκοόλη, δημιουργείται ένα υλικό με διαφάνεια που μπορεί να φτάσει έως και το 85%. Η ομάδα του ινστιτούτου της Στοκχόλμης ισχυρίζεται ότι το ποσοστό αυτό αναμένεται να φτάσει σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα. Το διαφανές ξύλο θα μπορούσε να αντικαταστήσει το τζάμι από τις μπαλκονόπορτες και τα παράθυρα, διότι προφέρει καλύτερη θερμομόνωση και φυσικά μεγαλύτερη αντοχή. Επιπλέον, επιτρέπει τον φυσικό φωτισμό κλειστών χώρων και την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας ως πηγή θέρμανσης. Το επόμενο βήμα το οποίο αναμένουμε εναγωνίως, είναι το διαφανές ξύλο να προβεί στην μαζική παραγωγή.

Νανοτεχνολογία

Η νανοτεχνολογία είναι ένας ανερχόμενος και πολλά υποσχόμενος κλάδος, στον οποίο φαίνεται να επενδύονται μεγάλα χρηματικά ποσά από όλους τους επιχειρηματικούς φορείς. Κατά τα επόμενα χρόνια, οι χημικές και φυσικές ιδιότητες των νανοϋλικων πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ευρέως στην κατασκευαστική βιομηχανία, εξαιτίας της ευελιξίας και των πολλαπλών εφαρμογών που προσφέρουν. Με τον όρο νανοϋλικά, ορίζουμε τα υλικά εκείνα που τουλάχιστον μία διάσταση τους είναι μικρότερη από 100 νανόμετρα. Το μικροσκοπικό τους μέγεθος αποτελεί καταλυτικό παράγοντα, διότι τα υλικά όταν βρίσκονται σε νανοκλίμακα έχουν διαφορετικές ιδιότητες, αναφορικά με τα αντίστοιχα υλικά συμβατικού μεγέθους. Αλλάζοντας τη δομή ενός φυσικού σώματος σε ατομικό επίπεδο, διαμορφώνουμε τη συμπεριφορά του, κατασκευάζοντας επί της ουσίας ένα καινούριο, πιο ενισχυμένο υλικό. Ιδιαίτερα δημοφιλείς, με προοπτική πολλαπλών εφαρμογών στον κατασκευαστικό κλάδο, είναι οι νανοσωλήνες άνθρακα

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

(carbon nanotubes), οι οποίοι ονομάζονται έτσι εξαιτίας του κυλινδρικού τους σχήματος, που παρουσιάζουν σε νανοκλίμακα. Οι νανοσωλήνες διαθέτουν μεγαλύτερη αντοχή από το ατσάλι, ενώ διαθέτουν μόλις το 1/6 της πυκνότητας του. Ο συνδυασμός τους με το κοινό σκυρόδεμα, χαρίζει στο τελευταίο μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, αποτρέποντας πιθανές ρωγμές και αλλοιώσεις στην επιφάνεια του. Επιπρόσθετα οι νανοσωλήνες μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά τις μηχανικές και θερμικές ιδιότητες των κεραμικών και επιτρέπουν τον έλεγχο της δομικής υγείας του κτιρίου. Τα νανοσωματίδια διοξειδίου του τιτανίου (Titanium dioxide nanoparticles) έχουν μοναδική δράση, όταν συνδυαστούν με άλλα υλικά. Χαρακτηριστικά, μπορούν να εισαχθούν στο σκυρόδεμα ή να προστεθούν σε μπογιές και παράθυρα, εξαιτίας της αντιμικροβιακής τους ιδιότητας. Το διοξείδιο του τιτανίου εμποδίζει την κατακάθιση των οργανικών ρύπων και των βακτηριακών μεμβρανών μέσω ισχυρών σωματιδιακών διεργασιών, περιορίζοντας τους ρύπους του αέρα στις επιφάνειες. Όντας υδρόφιλο, προσδίδει λειτουργία αυτό-καθαρισμού στα υλικά, αξιοποιώντας την βροχή. Το νερό που πέφτει ορμητικά στις ολισθηρές εξωτερικές επιφάνειες, ξεπλένει όλες τις βρωμιές και τους μικροοργανισμούς, διατηρώντας το λευκό χρώμα της επίστρωσης. Ένα ακόμη επίτευγμα της νανοτεχνολογίας, το οποίο αναμένεται να κυριαρχήσει στο βραχυπρόθεσμο μέλλον, είναι τα νανοσωματίδια του διοξειδίου του πυριτίου (Silicon dioxide nanoparticles). Μία από τις κύριες εφαρμογές των σωματιδίων γίνεται στο σκυρόδεμα, στο οποίο προσδίδει αυξημένη μηχανική αντοχή. Εξίσου αποτελεσματικά εισάγονται και στα κεραμικά, στα οποία προσφέρουν ανθεκτικότητα στην φωτιά, ψυκτική δράση και βελτιώνουν την διάχυση του φωτός. Ανάλογες χρήσεις υπάρχουν και στα παράθυρα, τα οποία με τη προσθήκη του διοξειδίου του πυριτίου αποκτούν πυρίμαχες ιδιότητες και μειωμένη αντανάκλαση. Επιπλέον, η νανατεχνολογία μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην εξοικονόμηση ενέργειας, γεγονός που θέτει ένα βήμα παραπέρα την υπόθεση υλοποίησης βιώσιμων κτιρίων. Γίνεται λόγος για βελτίωση της απόδοσης των ηλιακών συλλεκτών, καθιστώντας δυνατή την ενσωμάτωση ενός μόνο πίνακα με μια τεράστια ποικιλία μεμονωμένων ηλιακών κυψελών. Η ύπαρξη μίας τέτοιας τεχνολογίας, θα μείωνε σημαντικά το κόστος, ενώ παράλληλά θα καθιστούσε την ηλιακή ενέργεια ρεαλιστική οικολογική λύση, η οποία θα μπορούσε σταδιακά να αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα.

Υποδαπέδια Θέρμανση

Ένα από τα πρωταρχικά ζητήματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής είναι ο σχεδιασμός κατασκευών, με κριτήριο των περιορισμών των ενεργειακών δαπανών. Στους επαγγελματικούς χώρους, όπως είναι τα εμπορικά καταστήματα και οι δομές φιλοξενίας, πάνω από το 40% της συνολικής τους ενεργειακής κατανάλωσης, αποδίδεται στα απαιτητικά συστήματα ψύξης και θέρμανσης των κτιρίων. Το πρόβλημα λύνεται εν πολλοίς με τη χρήση υποδαπέδιων μονάδων θέρμανσης. Χάρις στο σύστημα αυτό, το πάτωμα ακτινοβολεί θερμότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ακόμα και όταν είναι ανενεργό. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τη λειτουργία του με εκείνη μίας σόμπας, που παρέχει ζέστη στον χώρο για αρκετό διάστημα μετά το σβήσιμο. Η υποδαπέδια Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

θέρμανση είναι αποτελεσματική σε επιφάνειες με πλακάκια ή τσιμέντο, οι οποίες ψύχονται εύκολα κατά τις νυχτερινές ώρες.

Τούβλα απορρόφησης ρύπων

Ένα πρωτοποριακό και άκρως φιλικό με το περιβάλλον εγχείρημα, αναπτύχθηκε από την επίκουρο καθηγήτρια Carmen Trudell, του κολεγίου αρχιτεκτονικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού, στο Cal Poly. Πρόκειται για ένα νέο είδος τούβλου, το οποίο έχει την ικανότητα να απορροφά τους ρύπους του ατμοσφαιρικού αέρα και έπειτα να τον απελευθερώνει φιλτραρισμένο. Το υλικό αυτό μπορεί εύκολα να ενταχθεί στην κατασκευαστική διαδικασία, χωρίς επιπλοκές, καθώς είναι εντελώς συμβατό με το τυπικό σύστημα εξαερισμού ενός κτιρίου. Η λειτουργία του βασίζεται σε σύστημα πρόσοψης δύο στρωμάτων, με τα εξειδικευμένα τούβλα στο εξωτερικό και τυπική μόνωση στο εσωτερικό. Στο κέντρο του βρίσκεται ένα σύστημα φιλτραρίσματος, το οποίο διαχωρίζει τα ρυπογόνα σωματίδια του αέρα και τα αποθηκεύει σε μία αποσπώμενη χοάνη. Με πιο απλά λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι λειτουργεί σαν τον απορροφητήρα της κουζίνας ή σαν μία κοινή ηλεκτρική σκούπα. Μετά από μετρήσεις, διαπιστώθηκε ότι τα συγκεκριμένα τούβλα μπορούν να φιλτράρουν έως το 30% των λεπτών και το 100% των χονδρών σωματιδίων, όπως είναι η σκόνη. Η προοπτική μαζικής κατασκευής κτιρίων, τα οποία όχι μόνο δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, αλλά θα μπορούν να μειώνουν τους ρυπογόνους παράγοντες του ατμοσφαιρικού αέρα, είναι ένας στόχος που λαμβάνει στα σοβαρά ο κατασκευαστικός κλάδος. Η ύπαρξη ενός υγιεινού ιδιωτικού και δημόσιου χώρου, εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα ζωής και εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον. Συμπερασματικά, διαπιστώνουμε ότι η τεχνολογία καλπάζει και συνεχώς προσφέρει καινούριες δυνατότητες εξέλιξης στον τομέα των κατασκευών. Σε λίγα μόλις χρόνια, αναμένεται σχεδόν όλα τα παραδοσιακά δομικά υλικά να αντικατασταθούν με άλλα, πιο πρωτοποριακά, που θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κατασκευαστικές απαιτήσεις. Ήδη έχουν υλοποιηθεί κτίρια, με γνώμονα τις τρέχουσες τεχνολογικές τάσεις, τα οποία βασίζονται στην αειφόρο ανάπτυξη και χαρακτηρίζονται από απαράμιλλη αισθητική και άκρως φιλόξενο περιβάλλον. Αναμφίβολα, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και όλοι ανυπομονούμε να γίνουμε θεατές των επόμενων αρχιτεκτονικών θαυμάτων.

59

HISTORY REPORT

Η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου στην Αθήνα Από τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα το 1834, μέχρι και σήμερα, παρατηρούνται ενδιαφέρουσες αλλαγές στο ρυμοτομικό σχέδιο και τον δημόσιο χώρο της πρωτεύουσας. Ποια είναι τα ιστορικά σημεία - σταθμοί και πού βρισκόμαστε σήμερα; ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉ

60

Π

αρακολουθώντας λεπτομερώς την ιστορική πορεία της Αθήνας, μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως τις ιδιόμορφες πολιτικές και χωροταξικές συνθήκες, που διαμόρφωσαν καθοριστικά το σύγχρονο ρυμοτομικό σχέδιο και τον δημόσιο χώρο της ελληνικής πρωτεύουσας. Είναι δόκιμο να επισημάνουμε τρεις χρονικές περιόδους, ως σημεία κομβικής σημασίας για την αρχιτεκτονική της Αθήνας: α) Η μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο στην Αθήνα το 1834. β) Η μικρασιατική καταστροφή και τα κατά συρροή κύματα προσφύγων μετά το 1922. γ) Η μεταπολεμική περίοδος έως σήμερα.

Αθήνα η νέα πρωτεύουσα

Μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Οθωμανούς Τούρκους, η Αθήνα ήταν μία μικρή και ασήμαντη πόλη, μόλις των 9.000 κατοίκων. Η δομή της ήταν καθαρά φεουδαρχική και αρκετά ξεπερασμένη, συγκριτικά με τα ευρωπαϊκά πρότυπα της εποχής. Ωστόσο, μετά τον ορισμό της ως πρωτεύουσας του ελληνικού βασιλείου, άρχισαν να γίνονται τα πρώτα σπουδαία βήματα αστι-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

presents

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ. ΑΣΦΑΛΕΙΑ. ΕΜΠΕΙΡΙΑ.

Creating INner Experience Ε Ρ Χ Ε Τ Α Ι !

www.interiorsawards.gr

Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Υποψηφιότητες - Χορηγίες: Χάρης Πορέτσης, Τ: 210 661 7777 (εσωτ. 139), Ε: poretsis@boussias.com

Official Publications Official Publications 61

HISTORY REPORT

κοποίησης. Συγκεκριμένα, καθώς αυξήθηκε ραγδαία η ζήτηση ακίνητης περιουσίας εντός των ορίων της πόλεως, σταδιακά ξεκίνησε η κατάτμηση της αστική γης σε επιμέρους οικόπεδα. Οι αγοροπωλησίες πολλαπλασιάστηκαν και παράλληλα θεσπίστηκαν αυστηροί νόμοι για την προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας, ενώ πάρα πολλές εκτάσεις μεγαλοκαλλιεργητών και κτηνοτρόφων απαλλοτριώθηκαν, αλλάζοντας ριζικά το πρόσωπο της τότε Αθήνας. Το πρωτοποριακό ρυμοτομικό σχέδιο των Κλεάνθη και Σάουμπερτ, είχε λάβει μέριμνα για τους αρχαιολογικούς χώρους και περιλάμβανε πλατείες, ευρύχωρους δρόμους και επαρκείς αποστάσεις μεταξύ των κτιρίων. Εν τούτοις κατά την εφαρμογή του, υπήρξαν αλλεπάλληλες αντιδράσεις και συγκρούσεις συμφερόντων, με αποτέλεσμα ο πατέρας του βασιλιά Όθωνα, Λουδοβίκος, να στείλει τον αρχιτέκτονα Κλέντσε, ώστε να ρυθμίσει την οξυμένη κατάσταση. Εκείνος, όμως, αγνόησε το αρχικό σχέδιο πόλεως, με συνέπεια η δόμηση της Αθήνας να γίνει αρκετά ασφυκτική, χωρίς σαφή μέριμνα για μελλοντικές προεκτάσεις. Παρά τις αντιξοότητες, μέχρι το 1900 η Αθήνα, είχε μεταμορφωθεί σε μία αξιόλογη πρωτεύουσα με νέα κτίρια και υποδομές. Σε σύντομο χρονικό διάστημα ανεγέρθηκαν το βασιλικό παλάτι, ο νέος καθεδρικός ναός, το πανεπιστήμιο της Αθήνας, το κοινοβούλιο και η εθνική βιβλιοθήκη, ενώ ταυτόχρονα αναδιαμορφώθηκαν πολλοί κεντρικοί δρόμοι, πλατείες και ιδιωτικές κατοικίες. Σημειώνεται τέλος, ότι ο πληθυσμός της πόλης αυτή την περίοδο, είχε ανέλθει στους 125.000 κατοίκους.

που ζούσαν στις επαρχίες μετακινούνται μαζικά στην Αθήνα, ελπίζοντας να βρουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Κατά τα μεταπολεμικά χρόνια ξεκινά μία γενικευμένη οικοδομική δραστηριότητα, με τις μικρές κατοικίες να γκρεμίζονται και στην θέση τους να ανεγείρονται ψηλές πολυκατοικίες. Με τον τρόπο αυτό, η Αθήνα αποκτά μέσα σε μερικές δεκαετίες την εικόνα μίας μεγαλούπολης, γεμάτη από άχαρα κτίρια, το ένα κολλητά δίπλα στο άλλο, ενώ στο κέντρο επικρατεί κυκλοφοριακή συμφόρηση, ανυπόφορη φασαρία και εκτεταμένη μόλυνση της ατμόσφαιρας. Οι συνθήκες αυτές οδήγησαν ορισμένες ομάδες ατόμων να απομακρυνθούν από τον αστικό πυρήνα σε πιο απομακρυσμένα προάστια, που ήταν ακόμη ανεκμετάλλευτα. Αναπόφευκτα ο μη επαρκής έλεγχος στη δόμηση, είχε ως αποτέλεσμα να εξαφανιστούν όλοι οι διαθέσιμοι χώροι γύρω από την πρωτεύουσα και η συμφόρηση του κέντρου να επεκταθεί προς τα έξω. Πλησιάζοντας στο σήμερα, κατασκευάζονται τεράστια οδικά δίκτυα, προκειμένου να διευκολύνεται η επικοινωνία μεταξύ των προαστίων και της μητρόπολης. Ταυτόχρονα δημιουργούνται σιδηρόδρομοι, μετρό και τραμ κάνοντας προσιτή τη μετακίνηση, χωρίς τη χρήση ιδιωτικού οχήματος. Τα εν λόγω έργα, αν και βοήθησαν άρδην την καθημερινή ζωή των πολιτών και την τοπική οικονομία, είχαν φοβερό αντίκτυπο στη διαμόρφωση του δημόσιου χώρου.

Η Μικρασιατική καταστροφή

Τα τελευταία 200 περίπου χρόνια, το περιβάλλον της Αθήνα έχει μεταλλαχθεί ολοκληρωτικά. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις γύρω από το ιστορικό κέντρο της πόλης και οι εγκαταστάσεις των κτηνοτρόφων έχουν αντικατασταθεί από εκτενή οδικά δίκτυα και συγκροτήματα πολυκατοικιών , αφήνοντας ελάχιστους ελεύθερους χώρους πρασίνου. Επιπλέον, το κλίμα της Αθήνας έχει γίνει εντελώς αποπνικτικό και αφιλόξενο, ειδικά κατά τις εργασιακές ώρες, όπου επικρατεί μόνιμη κυκλοφοριακή συμφόρηση και ηχορύπανση. Πέρα από την ύπαρξη ελαχίστων πάρκων και δασικών εκτάσεων, ενδεικτικό παράδειγμα αλλοίωσης του φυσικού περιβάλλοντος είναι τα ποτάμια και οι χείμαρροι. Στα τέλη του 19ου αιώνα υπολογίζεται ότι υπήρχαν στην Αττική πάνω από 700 υδάτινα ρεύματα, ενώ σήμερα δεν ξεπερνούν τα 50. Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, πάνω από 550 χιλιόμετρα έχουν μπαζωθεί προκειμένου να υλοποιηθεί η αστική και βιομηχανική επέκταση της πρωτεύουσας. Όπως είναι επόμενο η τσιμεντοποίηση των υδάτινων αρτηριών, προκαλεί ολοένα πιο συχνά φαινόμενα πλημμύρας και επικείμενων καταστροφών. Τέλος αξίζει να σημειωθεί, ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται κάποιες αξιόλογες προσπάθειες για την βελτίωση της εικόνας της Αθήνας μέσω κοινωφελών έργων, όπως το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και η επικείμενη ανάπλαση στο Ελληνικό, τα οποία δίνουν πνοή φρεσκάδας στο γκρίζο τοπίο της σύγχρονης αθηναϊκής τσιμεντούπολης.

Το ασφυκτικό κλίμα της Αθήνας και η αλλοίωση του φυσικού χώρου

Μετά το θλιβερό γεγονός της Μικρασιατικής καταστροφής, εκατομμύρια πρόσφυγες κατέφτασαν στην Ελλάδα. Πάρα τις προσπάθειες της κυβέρνησης να εγκατασταθούν οι νέοι πληθυσμοί σε αγροτικές περιοχές, το μεγαλύτερο ποσοστό προτίμησε τα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η αναπάντεχη προσέλευση τόσων προσφύγων, διπλασίασε τον πληθυσμό της πρωτεύουσας και δημιούργησε την επιτακτική ανάγκη εύρεσης νέων καταλυμάτων . Ως εκ τούτου, το προσεχές διάστημα χαρακτηρίζεται από έντονη αστική ανάπτυξη. Σε όλα τα προάστεια της Αθήνας συσπειρώθηκαν, με ταχύτατους ρυθμούς, εκατοντάδες προσφυγικοί συνοικισμοί, χωρίς να υπάρχει σοβαρός κρατικός σχεδιασμός. Αυθαίρετες κατοικίες ξεκίνησαν να ξεπηδούν στον περιφερειακό δακτύλιο και οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να τις νομιμοποιήσουν. Φυσικά, σε αυτή την τεταμένη κατάσταση, δεν υπήρχε καμία απολύτως έγνοια για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση του φυσικού στοιχείου μέσα στην πόλη. Από το 1923 και εξής, μάλιστα, το ρυμοτομικό σχέδιο έγινε ακόμα πιο άναρχο , με συνέπεια οι μετέπειτα σποραδικές προσπάθειες αναδιαμόρφωσης της πρωτεύουσας να μην τελεσφορήσουν.

Από τη μεταπολεμική περίοδο έως σήμερα

Μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο που ακολούθησε, παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της αστικοποίησης. Πολίτες

62

Αλλαγές στον δημόσιο χώρο

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

artemide.com

Eggboard

Giacobeone&RoJ - Progetto CMR

Athens 34 Solonos Str. 106 73 Kolonaki Tel. (+30) 210 3646770 info@artemide.gr

Thessaloniki 92 G. Papandreou Str. 546 55 Thessaloniki Tel. (+30) 2310 403934 thessaloniki@artemide.gr