Architect Τεύχος 03

T IM H: 9€ | IS S N 2 7 32 - 87 32

TEYXOΣ # 03 | ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Daniel Frampton: Η PROLIGHT εγγυάται πλήρη εμπειρία φωτισμού

8

Ο ΦΩΤΙΣΜΌΣ ΣΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΆ ΚΤΊΡΙΑ

18

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΩΝ

24

ΠΏΣ ΤΟ «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΏ» ΑΝΑΒΑΘΜΊΖΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ;

44

LIGHTING AWARDS: ΤΑ PLATINUM ΚΑΙ GOLD ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΆ PROJECTS

Σύγχρονες κατασκευαστικές λύσεις για τον αρχιτέκτονα μελετητή

FIBRANgeo

FIBRANxps

FIBRANeps

FIBRANgyps

www.fibran.gr

FIBRANskin

CONTENTS

Αρχισυντάκτης

12 Daniel Frampton: Η Prolight εγγυάται πλήρη εμπειρία φωτισμού

6 NEWS

Γιάννης Πισπιρίγκος E: gpispirigos@boussias.com

MATERIALITY & DESIGN

Σύμβουλος Έκδοσης

8

Ο φωτισμός στα επαγγελματικά κτίρια Αρχιτεκτονική των ξενοδοχείων Θερμική άνεση: Ένα θέμα που πρέπει να το πάρουμε… ζεστά

18 32

12

COVER STORY

Daniel Frampton: Η Prolight εγγυάται πλήρη εμπειρία φωτισμού

Φωτεινή Δαϊλά, Γιώργος Κατσιμιλής, Βάιος Κρόκος

Υπεύθυνη Διαφήμισης

Κυριακή Μανθοπούλου E: kmanthopoulou@boussias.com

Γραφιστική Επιμέλεια Νίκος Γαζετάς

Φωτογράφος

Κορνήλιος Σαραντίογλου

Image Bank

Στέφανος Παλλαντζάς: Μείναμε στον… δρόμο για τον σωστό ενεργειακό σχεδιασμό κτιρίων

Υπεύθυνη Συνδρομών

16 36

Στέφανος Παλλαντζάς: Μείναμε στον… δρόμο για τον σωστό ενεργειακό σχεδιασμό κτιρίων

Συντακτική ομάδα

28 INTERVIEW

OPINIONS

28

Βασίλης Μπαρτζώκας (Design Ambassador)

Στυλιανός Ζερεφός: Φωτισμός επαγγελματικών χώρων Μιλτιάδης Κατσαρός: Firmitas, Utilitas, Venustas & η «ενεργειακή αύρα» των κτιρίων

EVENTS 38 44

Το ΒΙΜ μονόδρομος στις κατασκευές Lighting Awards: Τα Platinum και Gold αρχιτεκτονικά projects

CASE STUDIES

54

The Art Deco Apartment

by Taka+Partners Alcyone Residences

by Moustroufis Architects

56

58

ARCHITECT’S WORLD

Υβριδική αρχιτεκτονική: Είναι το μέλλον;

www.stock.adobe.com Βίκυ Θεοδωρίδου E: vtheodoridou@boussias.com

Υπεύθυνη Κυκλοφορίας Ρίτα Κανδάκη

Γραμματεία

Δήµητρα Σπανού

Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία

Pressious Arvanitidis

Συσκευασία/Ένθεση/Επικόλληση Presstime

Λογιστήριο

Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

Συνδρομές (Ετήσιες)

Εταιρειών: €99 Στελεχών/Ιδιωτών: €60 Φοιτητών: €50 Κύπρου-Εξωτερικού: €150

Εκδότης

Μιχάλης Κ. Μπούσιας

Διευθύντρια Περιοδικών Εκδόσεων Κατερίνα Πολυμερίδου

Διευθύντρια Πωλήσεων Νένα Γιαννακίδου

Creative Director

Γιώργος Τριχιάς

38

Επικοινωνία BOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. Τ: 210 6617777, F: 210 6617778, Κλεισθένους 338, 153 44 Γέρακας

www.boussias.com

Το ΒΙΜ μονόδρομος στις κατασκευές Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

ISSN: 2732- 8732 Κωδικός ΕΛΤΑ: 210188

www.architectmag.gr

3

EDITORIAL

Ξενοδοχεία, φωτισμός και εξοικονόμηση ενέργειας ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΙΓΚΟΥ Architect / Εditor in Chief

Α

υτοί είναι οι τρεις πυλώνες, ή αλλιώς οι θεματικές έννοιες, που διαπνέουν το νέο τεύχος του Architect που κρατάτε στα χέρια σας και το διαβάζετε. Κατ’ αρχάς, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των ξενοδοχείων έχει επαναπροσδιοριστεί λόγω της αλλαγής στο πνεύμα και το περιεχόμενο του hospitality. Μιλώντας με κορυφαίους επαγγελματίες του χώρου, αντιλαμβανόμαστε πως στη σημερινή εποχή ένα ξενοδοχείο δεν μπορεί να σχεδιάζεται γραμμικά ή μόνο με βάση τους κανόνες της αισθητικής και της λειτουργικότητας. Επιπλέον, ο σωστός σχεδιασμός συνυπολογίζει όλες τις πτυχές της διαμονής του επισκέπτη, όλη την εμπειρία της φιλοξενίας και, ασφαλώς, καταλήγει σε έναν βασικό στόχο: στη διαμόρφωση μοναδικών εμπειριών για τον επισκέπτη και χρήση του κτιρίου. Στο αφιέρωμα που φιλοξενούμε, λοιπόν, απευθυνθήκαμε σε αρχιτέκτονες που έχουν καταξιωθεί στον σχεδιασμό πρωτοπόρων και εμπνευσμένων ξενοδοχείων. Τους ζητήσαμε να τοποθετηθούν και να μοιραστούν τις απόψεις τους για κομβικά θέματα του σχεδιασμού των ξενοδοχειακών χώρων, ενώ μας παρουσίασαν τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα που έχουν υλοποιήσει. Στη συνέχεια, το Architect καταπιάνεται με το θέμα του φωτισμού στα αρχιτεκτονικά έργα. Οι επαγγελματίες με τους οποίους συνομιλήσαμε, σχολιάζουν τις τάσεις, τις δυσκολίες και τις λύσεις του αρχιτεκτονικού φωτισμού σε κάθε είδους έργα. Ένα τέτοιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα εταιρείας που έχει διακριθεί στον ποιοτικό φωτισμό είναι και η ProLight. Ο

lighting designer και Sales/Marketing Manager της εταιρείας, ο Daniel Frampton, περιγράφει την εξειδίκευση της ProLight τόσο στη μελέτη φωτισμού όσο και στα προϊόντα που εκπροσωπούν στην ελληνική αγορά. Ο αρχιτεκτονικός φωτισμός, αν και παραμελημένος στη δεκαετία του ’90, πλέον θεωρείται αναπόσπαστο τμήμα της αρχιτεκτονικής μελέτης, αποτελεί συνώνυμη έννοια με το αρχιτεκτονικό όραμα, ενώ ακολουθεί τις εξελίξεις σε θέματα τεχνολογίας και βιώσιμης ανάπτυξης. Από το περιοδικό δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το θέμα της εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια. Τόσο λόγω του προγράμματος «Εξοικονομώ» που αναμένει η αγορά και οι ιδιοκτήτες ακινήτων όσο και της γενικότερης τάσης για ενεργειακά αποδοτικά και βιώσιμα κτίρια. Για αυτόν τον λόγο άλλωστε συνομιλήσαμε με τον Στέφανο Παλλαντζά, Πιστοποιητή Παθητικών Κτιρίων για θέματα όπως παθητικό κτίριο, nZEB, ενεργειακός σχεδιασμός κτιρίων, προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης και βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει, μεταξύ άλλων, «υπάρχουν πολλές νέες προκλήσεις για την αρχιτεκτονική και τους αρχιτέκτονες, αλλά θεωρώ πως μπορούν μεθοδικά και αποτελεσματικά να αντεπεξέλθουν, αν βοηθήσουμε όλοι και μοιραστούμε γνώσεις και εμπειρία. Φυσικά οι αρχιτέκτονες πρωτίστως πρέπει να κατανοήσουν πως πρέπει να βάλουν στην ατζέντα τους το γεγονός ότι ή ενέργεια δεν είναι πλέον φθηνή, δεν θα ξαναείναι ποτέ και γι’ αυτό δεν θα πρέπει πλέον να καταναλώνεται ανεξέλεγκτα στα κτίρια».

Καταξιωμένοι αρχιτέκτονες μιλούν για τον σχεδιασμό των ξενοδοχείων και παρουσιάζουν αντιπροσωπευτικά έργα τους

4

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Το μοναδικό event για την Αρχιτεκτονική και την Διακόσμηση

11 12 Dec.21 Athens Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Σάβ.- Κυρ.

10πμ-8μμ 5

NEWS

Το The Architect Show 3 έρχεται τον Δεκέμβριο Το Architect Show (tAS) είναι μια 2ήμερη διοργάνωση (11-12 Δεκεμβρίου, στο Athens Metropolitan Expo), που απευθύνεται αποκλειστικά σε ένα ιδιαίτερο κοινό της Αρχιτεκτονικής και του design, αποσκοπώντας να αποτελέσει ένα δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στις εταιρείες που προάγουν την καινοτομία και τη σύγχρονη τεχνολογία στον χώρο των υλικών και της κατασκευής με Αρχιτέκτονες, Σχεδιαστές, Μηχανικούς και Επιχειρηματίες Real Estate. Το TAS3 επικεντρώνεται στην ανταλλαγή γνώσεων και καινοτόμων ιδεών, ενώ αποτελεί κανάλι διαλόγου μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών μέσω μιας σειράς επιμελημένων σεμιναρίων, συνεδρίων, εκθέσεων, εκπαιδευτικών και εμπνευσμένων διαλέξεων. Το archisearch.gr, σε συνεργασία με τον Βασίλη Μπαρτζώκα, ιδρυτή της Design Ambassador Communication, P.R. & Production Company εγγυάται τα υψηλότερα πρότυπα δημιουργικής επιμέλειας και σχεδιασμού παραγωγής. Η μοναδική διάταξη της έκθεσης, οι θεματικοί τομείς και η εμπειρία της tAS σχεδιάστηκε από την Ελένη Μπρασίνικα, Διευθύντρια Σχεδίασης & Έρευνας / Συνιδρυτής του BllendDesign & Research Office, ενώ όλη την επιμέλεια της διοργάνωσης έχεις αναλάβει η MEDEXPO. Το Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 6 ενότητες συγκεντρώνουν στη σκηνή του «Architects Talk» εκπροσώπους κορυφαίων αρχιτεκτονικών γραφείων. Η αυλαία ανοίγει με το πάνελ «Invisible architecture», στο οποίο θα συζητηθούν οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί αλλά και τα έργα που αν και δεν υλοποιούνται αφήνουν ως παρακαταθήκη καλές ιδέες. Ακολουθεί το πάνελ «Hotels and Resorts», ιδιαίτερα σημαντικό σε μια περίοδο που οι τουριστικές επενδύσεις κορυφώνονται. Αύξηση έχει παρατηρηθεί και στις ιδιωτικές κατοικίες, οι οποίες αλλάζουν λόγω των αναγκών της νέας phygital εποχής που διανύουμε, όπως θα συζητηθεί στο «Leisure Architecture». Την Κυριακή 12 Δεκεμβρίου πρώτος διεθνής προσκεκλημέ-

6

νος στο «Architects Talk» είναι ο θρυλικός αρχιτέκτονας Peter Murray, επιμελητής του φόρουμ New London Architecture, πρωτεργάτης του London Festival of Architecture που ξεκίνησε ως Clerkenwell Architecture Biennale το 2004 και επιμελητής ορισμένων από τις σημαντικότερες εκθέσεις των τελευταίων 40 ετών στη Βασιλική Ακαδημία. Μεταξύ άλλων, στο φετινό “Architects Talk”, μεγάλο μέρος της Κυριακής 12/12 είναι αφιερωμένο σε δύο υλικά στα οποία η Ελλάδα είναι εξαγωγική δύναμη: το μάρμαρο και το αλουμίνιο. Το περιοδικό Architect και το καθημερινό newsletter Build του ομίλου επικοινωνίας Boussias υποστηρίζουν ως χορηγοί επικοινωνίας το The Architect Show 3.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Ψηφιακό Αρχείο των Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων που άφησαν το αποτύπωμά τους

Ψηφιακό Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων, 1923-1981. Το αρχείο αυτό, που αναρτήθηκε πρόσφατα στο Διαδίκτυο, στη διεύθυνση www.femarch.gr, αποτελεί μια πολύτιμη συνεισφορά όχι μόνο στην ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής, αλλά και του αγώνα των Ελληνίδων επιστημόνων για επαγγελματική και κοινωνική χειραφέτηση. Περιλαμβάνονται, σε πρώτη δόση, οι (αυτο)βιογραφίες 76 Ελληνίδων αρχιτεκτόνων που σε χαλεπούς καιρούς σπούδασαν στο ανδροκρατούμενο Πολυτεχνείο και αργότερα

δημιούργησαν και άφησαν το αποτύπωμά τους στην ελληνική αρχιτεκτονική ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να ανταποκριθούν στον παραδοσιακό ρόλο της συζύγου και μητέρας. Να σταθούν στο σπίτι, στο γραφείο αλλά και στο εργοτάξιο. Το «Ψηφιακό Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων», αρχίζοντας από τις διπλωματούχους της περιόδου 1923-1981, συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία του Τμήματος Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών (ΣΑΔΑΣ).

ΑΝΑΚΑΙΝΊΣΕΙΣ: 5 ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΚΤΊΡΙΑ ΠΕΡΙΜΈΝΟΥΝ ΤΟ «ΠΡΆΣΙΝΟ» ΜΈΛΛΟΝ ΤΟΥΣ Πεδίο για αναπτύξεις νέων χρήσεων αλλά και για έργα στην αγορά των δομικών υλικών φέρεται να αποτελεί το κτιριακό απόθεμα της χώρας που χρήζει ανακαίνισης, καθώς αυτό ξεπερνά τα 5 εκατομμύρια ακίνητα που θα μπορούσαν εν δυνάμει να βελτιωθούν και να αναβαθμιστούν ενεργειακά. Πρόκειται για στοιχείο που παρέθεσε, βάσει της τελευταίας απογραφής, ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιος Μπακογιάννης, στην εκδήλωση του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου με τίτλο «Πράσινα Κτίρια: πολυτέλεια ή αναγκαιότητα;» προσθέτοντας επίσης πως τα δεδομένα δείχνουν ότι 4,12 εκατομμύρια κτίρια αφορούσαν σε κατοικίες, 8.300 σε ξενοδοχεία, 15.500 σε εκπαιδευτικές δομές, 152.000 σε γραφεία και εμπορικά, 1.742 σε υγειονομικά ακίνητα και 630.000 σε άλλα κτίρια. Το δεδομένο που δείχνει πως το μέλλον των πράσινων κτιρίων είναι εγγύς σχετίζεται με το 55% των κατοικιών που, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980. Επίσης, βήμα στο εθνικό σχέδιο αύξησης των κτιρίων που θα χαρακτηρίζονται ως ακίνητα μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας δίνει το γεγονός πως το 92% των κτιρίων είναι αποκλειστικής χρήσης, ενώ μόλις το 8% αφορά σε κτίρια μεικτής χρήσης. Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

7

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Ο φωτισμός στα επαγγελματικά κτίρια Η αξία της μελέτης φωτισμού στον ευρύτερο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό Ο προσεγμένος φωτισμός ενός επαγγελματικού κτιρίου, μπορεί να αναδείξει το εξωτερικό του περίβλημα και ταυτόχρονα να προσφέρει έναν ελκυστικό και ευχάριστο χώρο για τους χρήστες του. Η ποικιλομορφία των οικοδομημάτων μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην μελέτη σχεδιασμού, το οποίο παρακάμπτεται με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και την κατάρτιση των αρχιτεκτόνων. ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉ 8

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η

μελέτη φωτισμού είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ειδικά όταν πρόκειται για μεγάλου βεληνεκούς δημόσια και ιδιωτικά έργα. Ο τρόπος, με τον οποίο θα φωτιστούν κατά τη διάρκεια της νύχτας ορισμένα τμήματα του κτιρίου, μπορεί να αλλάξει πλήρως την αισθητική και το ύφος του, τόσο στην πρόσοψη του οικοδομήματος, όσο και στους εσωτερικούς του χώρους. Εκτός όμως από την εμφάνιση, ένα άρτια φωτισμένο περιβάλλον, συμβάλλει στην βέλτιστη λειτουργικότητα του κτιρίου και στην θετική ψυχολογία των εργαζομένων, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο αποδοτικοί σε έναν ευχάριστο για εκείνους εργασιακό τόπο. Με βάση τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε, ότι η μελέτη φωτός, δεν αποτελεί μία αμελητέα συνιστώσα, αλλά ένας παράγοντας, που συντελεί στον ιδιαίτερο χαρακτήρα και στην μοναδικότητα του κάθε κτιρίου.

ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ Κάθε επαγγελματικό κτίριο αντικατοπτρίζει μία συγκεκριμένη φιλοσοφία και θέτει προδιαγραφές ανάλογες των αναγκών του. Η εξασφάλιση ενός ελκυστικού χώρου για τους ενοίκους και τους εξωτερικούς παρατηρητές, που συνάμα θα ανταποκρίνεται στον λειτουργικό σκοπό του, είναι ο κυριότερος στόχος κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός έργου. Το ερώτημα, το οποίο δημιουργείται είναι: πώς μία άρτια μελέτη φωτισμού, μπορεί να επηρεάσει και να αναδείξει ένα επαγγελματικό κτίριο; Απάντηση σε αυτό το ερώτημα δίνει ο Γιάννης Τσερβαρτσίδης, Lighting Designer MA-Electrical Engineer, της F93 Ioannidis architectural lighting: «Μια άρτια μελέτη φωτισμού, πέραν της καλαίσθητης φωτορεαλιστικής απεικόνισης του αποτελέσματος, τεκμηριώνεται υπολογιστικα, σύμφωνα με τα νέα πρότυπα φωτισμού (EN, WELL Standard) για κατάλληλο ποσοτικό και ποιοτικό φωτισμό με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, προωθώντας την ευεξία, τη συναισθηματική επίδραση και τη ψυχική υγεία των ανθρώπων (Integrative lighting), λαμβάνοντας υπόψιν τις ενεργειακές απαιτήσεις πιστοποίησης του κτιρίου (LEED, K.Εν.Α.Κ)». Με τη σειρά του, ο Γιώργος Αναγνωστάκης, Managing director, head lighting designer της IFI architectural lighting works, δηλώνει: «Οι επαγγελματικοί χώροι έχουν εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε εργαλεία, που πέρα από το να φιλοξενούν την λειτουργία μίας εταιρίας, αντικατοπτρίζουν την φιλοσοφία της αναφοΝ Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

ρικά με τον κοινωνικο, αλλά και εργασιακό χαρακτήρα της. Ο φωτισμός έρχεται να λειτουργήσει σαν καταλύτης, αντικατοπτρίζοντας τα παραπάνω και ενεργοποιώντας τον αρχιτεκτονικό χώρο, μετασχηματίζοντας τον ανάλογα με τις ανάγκες των εργαζόμενων, ειδικά στα open space γραφεία, όπου δεν υπάρχουν σταθερές θέσεις εργασίας και η ροή στον χώρο έχει πρωτεύοντα ρόλο. Σαν αποτέλεσμα, ο χώρος ξεπερνά τον καθαρά φανξιοναλιστικό του χαρακτήρα και γίνεται το υπόβαθρο, που θα πυροδοτήσει την δημιουργικότητα των εργαζομένων». Το ρόλο που διαδραματίζει η αρχιτεκτονική μελέτη στην ταυτότητα ενός κτιρίου, υπογραμμίζει ο Νίκος Βασιλείου, Μηχανολόγος Μηχανικός από την εταιρεία BRIGHT ΕΙΔΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Α.Ε.: «Μια άρτια μελέτη φωτισμού συμβάλλει στην ανάδειξη ενός κτιρίου, όταν διέπεται από μια κεντρική ιδέα, που θα αποτελέσει οδηγό και κοινό λεξιλόγιο για όλους του εμπλεκόμενους του έργου, έτσι ώστε να αποδοθεί η επιθυμητή τελική εικόνα, διακριτική ή εντυπωσιακή, ανάλογα το ζητούμενο κάθε φορά. Η δημιουργία ταυτότητας και αναγνωρισιμότητας του κτιρίου, η χρήση των τεχνικών φωτισμού, των κανόνων αισθητικής και της τελευταίας τεχνολογίας, που οι ειδικοί γνωρίζουν, είναι μερικοί από τους τρόπους που συμβάλλουν στην ανάδειξη ενός επαγγελματικού κτιρίου». Στη συνέχεια ο Γιώργος Καράμπελας, Lighting Designer – Engineer, Systems Integrator της Pinax, κάνει λόγο για κάποια τεχνικά θέματα αναφορικά με τον φωτισμό. Πιο συγκεκριμένα: «Όλα τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά στοιχεία, όλες οι καλωδιώσεις και τα φωτιστικά συστήματα, πρέπει να είναι αόρατα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ώστε να μην επιδρούν αρνητικά στις όψεις του κτιρίου. Οι φωτεινές πηγές επίσης, δεν πρέπει να είναι ορατές κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα φωτιστικά σενάρια και οι σκηνές, πρέπει να είναι εναρμονισμένα με τη χρήση του κτιρίου και αυτοματοποιημένα, ώστε να μην απαιτείται ανθρώπινη παρέμβαση. Τέλος, το σύστημα φωτισμού, πρέπει να είναι δομημένο για να προσαρμόζεται σε κάθε αλλαγή χρήσης του κτιρίου».

Γιώργος Αναγνωστάκης Managing director, head lighting designer, IFI architectural lighting works

Νίκος Βασιλείου, Μηχανολόγος Μηχανικός, BRIGHT ΕΙΔΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Α.Ε

ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ

Για την επίτευξη του επιθυμητού αρχιτεκτονικού αποτελέσματος, εφαρμόζονται διάφορες τεχνικές στην μελέτη φωτισμού, ώστε να αναδεικνύονται οι ιδιαίτερες πτυχές της κάθε κατασκευής. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες σχεδιαστικές τάσεις, που φαίνεται να πρωταγωνιστούν και να επιλέγονται κατά κόρον στα μεγάλα έργα. Αρκετά συνηθισμένος, είναι ο συνδυασμός

Γιώργος Καράμπελας, Lighting Designer – Engineer, Systems Integrator, Pinax

9

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

πρακτικών και μεθόδων, που καλούνται να εφαρμόσουν οι μηχανικοί, προκειμένου να ξεπεραστούν δυσχέρειες, σχετικές με τον ποικιλόμορφο τύπο των κτιρίων. Επί του θέματος, μιλά ο Ν. Βασιλείου: «Μια κυρίαρχη και διαχρονική τάση στη μελέτη φωτισμού, είναι η ενσωμάτωση του τεχνητού φωτός στην αρχιτεκτονική του χώρου, με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να γίνεται αντιληπτό ως στοιχείο, που εξελίχθηκε παράλληλα με τη διαδικασία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Σαν συνέπεια, ακολουθεί η ανάγκη για εξατομικευμένες λύσεις φωτισμού, που ανταποκρίνονται στη μοναδικότητα κάθε κτιρίου, αλλά και κάθε αποδέκτη του. Τέλος, είναι πολύ επίκαιρη η τάση για τη δημιουργία σκηνικών φωτισμού, τα οποία προκύπτουν από το συνδυασμό της αυξομείωσης έντασης και επιλογής συγκεκριμένων ομάδων φωτιστικών». Ακολούθως, ο Γ. Τσερβαρτσίδης τονίζει: «Ο αρχιτεκτονικός φωτισμός ενός κτιρίου, κυρίως βασίζεται εργονομικά στις χρήσεις του, καθώς και στην ανάδειξη της επαγγελματικής ταυτότητας της εταιρείας, που θα στεγάσει. Λαμβάνοντας πάντα υπόψιν τη γνώμη, τις ιδέες και το επιθυμητό αποτέλεσμα, που θα ήθελε ο αρχιτέκτονας μηχανικός, επιλέγεται το ύφος της σχεδίασης του φωτισμού. Σχεδιαστικά η χρησιμοποίηση έμμεσου φωτισμού, πλέον χρησιμοποιείται ως συνήθης πρακτική σχεδιασμού, λόγω του ότι η χρήση κρυφών φωτισμών σε οριζόντια και κάθετα δομικά στοιχεία, γίνεται εργαλείο ανάδειξης ή απόκρυψης δομικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων του χώρου. Επίσης η παροχή φωτισμού στα κάθετα στοιχεία του περιβάλλοντος (π.χ. τοίχοι, χωρίσματα γραφείων) έχει μεγάλη σημασία, καθώς κρίνεται αναγκαία για την αντιληπτή λαμπρότητα του». Από την άλλη πλευρά, ο Γ. Καράμπελας υποστηρίζει, ότι δεν είναι εφικτό να εφαρμόζονται συγκεκριμένες τάσεις σε κάθε είδος κτιρίου, διότι το καθένα έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Πιο αναλυτικά: «Κάθε κτίριο είναι μοναδικό, όπως και κάθε χώρος που το απαρτίζει. Σκοπός και στόχος μας είναι να αναδείξουμε τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του κελύφους του κτιρίου, των εξωτερικών και εσωτερικών χώρων του, ώστε ο φωτισμός να επιδρά θετικά στη ψυχολογία του παρατηρητή και του ενοίκου. Οι προκλήσεις είναι πολλές, όταν μελετάμε διαφορετικούς τύπους κτιρίων, όπως νεοκλασικά, minimal κτλ. Είναι λοιπόν σαφές, πως οι τάσεις - μόδες δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε όλα τα έργα, αλλά ενδεχομένως σε κάποια από τα επιμέρους στοιχεία τους».

10

ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι μελέτες φωτισμού πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον λειτουργικό σκοπό του κτιρίου και φυσικά τις ανάγκες των χρηστών τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προκύπτουν εκατοντάδες παράγοντες, οι οποίοι θα προβληματίσουν τον αρχιτέκτονα και θα δυσκολέψουν σε μεγάλο βαθμό το έργο του. Ο φωτισμός θα πρέπει να εναρμονίζεται με το σύνολο της κατασκευής και να τονίζει τα καλαίσθητα στοιχεία της, καλύπτοντας παράλληλα τις εκάστοτε επιθυμίες του πελάτη. Συνεπώς, το να βρεθεί η λεπτή ισορροπία ανάμεσα σε τόσα αντικρουόμενα δεδομένα, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Σχετικά με τις προκλήσεις, που μπορεί να παρουσιαστούν κατά την μελέτη φωτισμού, σχολιάζει ο Γ. Αναγνωστάκης: «Η σημαντικότερη ίσως πρόκληση, εάν πρέπει να ξεχωρίσω μία, είναι η πολυμορφία των χρηστών στους επαγγελματικούς χώρους. Η βασική συνιστώσα σε μία μελέτη φωτισμού, είναι ο άνθρωπος. Σε έναν επαγγελματικού χώρο, καλούμαστε να δημιουργήσουμε ένα φωτιστικό περιβάλλον, που να καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες φωτισμού, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να είναι ελκυστικός, σε έναν μεγάλο αριθμό χρηστών, που έχουν διαφορετικές προσλαμβάνουσες σε σχέση με τον φωτισμό. Συνεπώς, καλούμαστε να δώσουμε λύσεις, που είναι δυναμικές και έχουν δυνατότητα προσαρμογής και εξατομίκευσης».

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Οι νέες τεχνολογίες συνηθίζεται να δίνουν λύσεις σε προβλήματα, που απασχολούν κάθε κλάδο και φυσικά, η αρχιτεκτονική δεν αποτελεί εξαίρεση. Τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει σημαντικές εξελίξεις στην τεχνολογία φωτισμού, με τις οποίες μπορούν να ξεπεραστούν οι περισσότερες δυσκολίες, που προκύπτουν κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των κτιρίων. Επιπλέον με τη χρήση «έξυπνων» συσκευών, γίνεται ένα βήμα παραπέρα στο τομέα του smart building. Είναι πλέον εφικτός ο αυτοματοποιημένος φωτισμός, που θα υπολογίζει τις συνθήκες σκότους του δωματίου, με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση. Φυσικά ο ιδιοκτήτης, θα μπορεί να κάνει απομακρυσμένη χρήση των συστημάτων και θα μπορεί να διαμορφώσει πλήρως το περιβάλλον του, ώστε να ανταποκρίνεται στις ατομικές του ανάγκες και προτιμήσεις, περιορίζοντας ταυτόχρονα την δαπάνη ενέργειας. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η σημασία του «έξυπνου φωτισμού» και της εξατομίκευσης, διαφαίνεται μέσα από τα λεγόμενα του Γ. Αναγνωστάκη: «Οι δύο βασικοί πυλώνες, που οδηγούν τις εξελίξεις, είναι το διαδίκτυο των πραγμάτων (internet of things), αλλά και ο ανθρωποκεντρικός φωτισμός (human centric lighting). Η πρώτη τεχνολογία, επιτρέπει τη διασύνδεση των φωτιστικών σωμάτων με άλλα ψηφιακά συστήματα, με αποτέλεσμα την εξατομίκευση του φωτισμού στον χρήστη σε πραγματικό χρόνο, αλλά και την βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης. Στην περίπτωση του human centric lighting, η ένταση και η θερμοκρασία χρώματος (kelvin) του φωτισμού, διαφοροποιούνται στην διάρκεια της ημέρας ή ανάλογα με την φύση της εργασίας, υποστηρίζοντας τον κιρκάδιο ρυθμό και ως αποτέλεσμα έχει την οπτική άνεση, την ευεξία και την αύξηση της παραγωγικότητας». Έπειτα, την άποψη του παραθέτει ο Γ. Καράμπελας: «Η τεχνητή νοημοσύνη (AI), το internet των πραγμάτων (ΙοΤ), τα Art-Net, τα DMX πρωτόκολλα και τα συστήματα φωτισμού, όπως είναι το ΚΝΧ, συμβάλουν στον να έχουμε δυναμικό φωτιστικό αποτέλεσμα, με πολύπλοκα φωτιστικά σενάρια και λεπτομερείς φωτιστικές σκηνές, πλήρως αυτοματοποιημένα και ταυτόχρονα με πολύ εύκολο και απλό απομακρυσμένο χειρισμό. Επιπλέον, ο μεγαλύτερος βαθμός απόδοσης των LEDs σε σχέση με τεχνικές, όπως το Constant Lighting Control και εξελιγμένους ανιχνευτές παρουσίας, συμβάλλουν στη μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας, που αφορά τον φωτισμό». Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

«Η ήδη γνωστή σε όλους τεχνολογία LED, βελτιώνεται προκειμένου να επιτύχει στόχους, που θα συνδυάζουν μεγαλύτερες αποδόσεις, χρόνο ζωής και καλύτερη ποιότητα φωτός. Συγκεκριμένα, η τάση στη βιομηχανία LED, επικεντρώνεται στη βελτίωση των θερμών τους τόνων, μέσα από τον κατάλληλο συνδυασμό χρωματικής απόδοσης και θερμοκρασίας χρώματος» αναφέρει ο Ν. Βασιλείου και συμπληρώνει «Τέλος τα έξυπνα συστήματα, στα οποία μπορεί να ενταχθεί και μια εγκατάσταση φωτισμού, προσφέρουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, τα οποία μέσω της αξιολόγησής τους, μπορούν να προσφέρουν βελτιώσεις στην απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας». Παρόμοια γνώμη φαίνεται να έχει και ο Γ. Τσερβαρτσίδης, ο οποίος υπογραμμίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της LED τεχνολογίας στις μελέτες φωτισμού: «Τα τελευταία χρόνια η εξέλιξη της τεχνολογίας LED, μας παρέχει πολλές επιλογές στα φωτιστικά σώματα σε πολλούς τομείς. Αρχικά συμβάλλει στην κατανομή ροής εξόδου στις δέσμες φωτός (στενές, ελλειπτικές, ασύμμετρες και δυσυμμετρικές) και στην θερμοκρασία του χρώματος Tcp (Tunable White – RGBW Amber - 2200-6500K – Dim to Warm). Επιπρόσθετα, συντελεί στον δείκτη θάμβωσης UGR (κλίμακα από 13 έως 28) και στα συστήματα διαχείρισης φωτισμού, που αφορούν την αυξομείωση φωτισμού, την επιλογή σεναρίων, τον δυναμικό φωτισμό και τη μεταγωγή σε φωτισμό ασφαλείας».

11

COVER STORY

D. Frampton: Η PROLIGHT εγγυάται πλήρη εμπειρία φωτισμού Ολοκληρωμένο πακέτο μελέτης και προμήθειας προϊόντων ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΆΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟ

12

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η ποιότητα είναι το συνώνυμο των υπηρεσιών και των brands φωτισμού που προσφέρει και εκπροσωπεί αντίστοιχα η Prolight στην Ελλάδα. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά ο Lighting Designer και Sales & Marketing Manager της Prolight, Daniel Frampton, «έχουμε εμμονή με την υψηλή ποιότητα και οι πελάτες που μας επιλέγουν, έχουν τις ίδιες υψηλών προδιαγραφών απαιτήσεις για τα έργα τους». Μιλήστε μας για την εταιρεία σας, την Prolight. Πόσα χρόνια δραστηριοποιείστε στον επαγγελματικό φωτισμό, ποιες υπηρεσίες και ποια προϊόντα προσφέρετε και ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματά σας έναντι του ανταγωνισμού; Η Prolight ξεκίνησε το 1977 με την τότε επωνυμία Habitat και έδρα το Κολωνάκι στην Αθήνα, αντιπροσωπεύοντας επώνυμα ευρωπαϊκά brands, με πρώτη και κύρια την Artemide. Αμέσως εντοπίσαμε το κενό της αγοράς στον σωστά μελετημένο φωτισμό και δημιουργήσαμε το πρώτο Κέντρο Μελετών Φωτισμού στη χώρα, το οποίο έκτοτε αποτελεί την «καρδιά» της εταιρείας μας. Πλέον η ομάδα μελετών φωτισμού αποτελείται από πιστοποιημένους lighting designers από διάφορους επιστημονικούς κλάδους, όπως της αρχιτεκτονικής, του interior ή του product design, της μηχανικής, ή ακόμα της πληροφορικής και των τεχνών. Η σύνθεση αυτή προσφέρει μια πληθώρα απόψεων και προσεγγίσεων η οποία επιτυγχάνει εντυπωσιακά και πρωτότυπα αποτελέσματα στα έργα που αναλαμβάνουμε, που συχνά οδηγούν σε βραβεύσεις. Στον τομέα των προϊόντων, το portfolio των λύσεων που προσφέρουμε εμπλουτίζεται συνεχώς με παραγωγούς υψηλών προδιαγραφών και εξειδικευμένων εφαρμογών, ούτως ώστε να είμαστε σε θέση να προδιαγράφουμε τον φωτισμό σε ολόκληρη την έκταση ενός έργου, ανάλογα με τις λειτουργικές και αισθητικές απαιτήσεις και τους χρονικούς και οικονομικούς περιορισμούς. Τα είδη των έργων στα οποία εξειδικευόμαστε είναι οι πολυτελείς κατοικίες, οι τουριστικές επενδύσεις, οι γραφειακοί χώροι και τα κτίρια μικτής χρήσης απαιτήσεων LEED και WELL, ο φωτισμός yacht/ πλοίων και οι αναπλάσεις δημόσιων χώρων. Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο μας προτιμούν οι συνεργάτες αρχιτέκτονες και οι πελάτες μας είναι το πακέτο Μελέτη & Προμήθεια Φωτισμού. Λειτουργούμε δηλαδή ως ένα one-stop-shop, που αναλαμβάνει τη μελέτη φωτισμού ενός έργου και στη συνέχεια προμηθεύουμε τα φωτιστικά σώματα αναλαμβάνοντας έτσι πλήρως την ευθύνη του συνολικού αποτελέσματος. Η ύπαρξη ενός μοναδικού point of contact για ολόκληρο τον φωτισμό ενός έργου, από το φωτιστικό αποτέλεσμα ως τα φωτιστικά σώματα και οτιδήποτε συμβεί σε αυτά σε βάθος χρόνου, είναι αυτό ακριβώς που παρέχει προστιθέμενη αξία για τους πελάτες μας, αφού τους γλυτώνει από πολλούς πονοκεφάλους και κυρίως τους εξοικονομεί πολύτιμο χρόνο και χρήμα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ομίλου μας είναι ότι μένουμε πιστοί στις αξίες μας όλα αυτά τα χρόνια. Εδώ και 45 χρόνια έχουμε εμμονή με την ποιοτική εξυπηρέτηση του πελάτη, είτε για τις υπηρεσίες είτε για τα προϊόντα που προσφέρουμε. Σε αυτό το σημείο να αναφέρω ότι είμαστε από τις πρώτες εταιρείες φωτισμού που πιστοποιήθηκαν με σύστημα διασφάλισης ποιότητας ISO 9001, το οποίο βελτιώνουμε και εμπλουτίζομε συνεχώς. Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω χαρακτηριστικών είναι και το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα και ο λόγος που τα Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

αρχιτεκτονικά και άλλα μελετητικά γραφεία, όπως και οι εταιρικοί πελάτες που επενδύουν στην υψηλή ποιότητα μας προτιμούν. Πόσο διαδεδομένο θεωρείτε τον αρχιτεκτονικό φωτισμό στην Ελλάδα; Πιστεύετε ότι έχει τύχει της αναγνώρισης που του αξίζει ως μέρος της αρχιτεκτονικής μελέτης και, συνεπώς, του έργου; Σαφώς η αντιμετώπιση του αρχιτεκτονικού φωτισμού έχει βελτιωθεί πάρα πολύ. Στο ξεκίνημά μας ήταν αρκετά δύσκολο να πείσουμε την ελληνική αγορά για την ανάγκη του καλού φωτισμού. Στις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90 πολλοί εργοδότες δεν μπορούσαν να αντιληφθούν τον λόγο να προσλάβουν έναν αρχιτέκτονα, πόσο μάλλον να ζητήσουν συμβουλές από έναν μελετητή φωτισμού. Για αυτόν τον λόγο επενδύσαμε στην εκπαίδευση της αγοράς με τη διοργάνωση σεμιναρίων, επιμορφωτικών προγραμμάτων, ειδικών εκθέσεων και εκδηλώσεων με ομιλητές από το εξωτερικό, κάτι που εξακολουθούμε και κάνουμε, συνεισφέροντας ουσιαστικά στην ανάπτυξη του ποιοτικού φωτισμού στη χώρα. Έτσι, οι συνθήκες έχουν αλλάξει, η αγορά πλέον ζητάει ενεργά τις υπηρεσίες μελέτης φωτισμού, έχοντας αντιληφθεί τα πολλαπλά οφέλη της και βλέπουμε ότι έχει αρχίσει να δημιουργείται μια μικρή μεν, αλλά συνεχώς αναπτυσσόμενη αγορά ποιοτικού φωτισμού. Ο φωτισμός δημιουργεί συναισθήματα και αναδεικνύει τον χώρο. Τι συναισθήματα επιδιώκετε να δημιουργείτε στους ενοίκους ενός χώρου ανάλογα με το είδος του; Το θέμα που θίγετε είναι πολύ σημαντικό, καθώς αποτελεί τη βάση του σχεδιασμού μας. Για να κάνουμε μια μελέτη φωτισμού ξεκινάμε από το όραμα του αρχιτέκτονα, το οποίο περιλαμβάνει τις ανάγκες και επιθυμίες του πελάτη, το οποίο στη συνέχεια πρέπει να μεταφράσουμε σε πολλές εκφάνσεις. Μία από αυτές είναι και το συναίσθημα. Ο φωτισμός δεν είναι τα φωτιστικά, αλλά η αίσθηση που έχεις και τα συναισθήματα που δημιουργούνται όταν βρίσκεσαι μέσα σε έναν χώρο. Σε μια κατοικία πρέπει να αισθάνεσαι όμορφα και άνετα, ακόμα και υπερήφανα για αυτά που έχεις καταφέρει! Σε έναν εργασιακό χώρο ο φωτισμός πέρα από τον λειτουργικό του χαρακτήρα πρέπει να είναι ευχάριστος, ξεκούραστος και ευέλικτος και να δημιουργεί το συναίσθημα της φροντίδας από την πλευρά της επιχείρησης για τους ανθρώπους της. Σε ένα εστιατόριο ή ένα ξενοδοχείο ο φωτισμός δημιουργεί ατμόσφαιρα ή πολυτέλεια για παράδειγμα. Για μια εμπορική επιχείρηση αποτελεί μέρος της ταυτότητάς της, του branding δηλαδή. Για εμάς, επιτυχημένο lighting concept είναι συχνά αυτό που «αθόρυβα» δημιουργεί μια άνετη και φιλόξενη αίσθηση, χωρίς να γίνεται εύκολα αντιληπτή ή καθοριστική συμβολή του.

13

COVER STORY

Η οροφή με skylights του εμπορικού κέντρου Kings Avenue Mall στην Πάφο, Κύπρος

Πάντα υπάρχει αρμονία και συμφωνία με την αρχιτεκτονική μελέτη; Υπήρχαν περιπτώσεις που έπρεπε να αλλάξει η αρχιτεκτονική μελέτη για αναδειχθεί ο φωτισμός του έργου; Ναι, βεβαίως και ο φωτισμός πρέπει να συνυπάρχει αρμονικά με την αρχιτεκτονική, είναι αναπόσπαστο μέρος αυτής. Τα αρχιτεκτονικά γραφεία με τα οποία συνεργαζόμαστε το γνωρίζουν καλά αυτό και συχνά μας προσεγγίζουν από τα αρχικά στάδια του αρχιτεκτονικού concept ώστε φως και αρχιτεκτονική να αποτελέσουν ένα ενιαίο σύνολο. Όταν ο φωτισμός αποτελεί κεντρικό σχεδιαστικό άξονα, τότε επιτυγχάνονται τα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Έχουν όντως υπάρξει φορές κατά τις οποίες οι ιδέες μας για τον φωτισμό του έργου έχουν επαναπροσδιορίσει τον αρχικό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό ώστε το φως να αναλάβει έναν πιο κεντρικό ρόλο στο συνολικό project. Πώς αντιμετωπίζετε και χρησιμοποιείτε τον φυσικό φωτισμό της Ελλάδας στα έργα που αναλαμβάνετε; Το θέμα του φυσικού φωτισμού καθορίζεται από τα αρχικά στάδια της αρχιτεκτονικής μελέτης, όπως ο προσανατολισμός του κτιρίου, τα ανοίγματα, οι πρόβολοι κ.λπ. Ωστόσο, από την πλευρά μας μπορούμε να συμβουλεύσουμε το πώς θα διαχειριστούμε το φυσικό φως μέσω διαφόρων παρεμβάσεων (π.χ. skylights) αλλά και συστημάτων ελέγχου για την καλύτερη αξιοποίησή του. Για παράδειγμα, στο Kings Avenue Mall στην Πάφο, υπάρχουν περίπου 150 skylights, τα οποία αξιοποιήσαμε ως φωτιστικά σώματα και κατά τη διάρκεια της νύχτας με τρόπο όμως που να μη γίνεται αντιληπτό πότε γίνεται η αλλαγή από το φυσικό στο τεχνητό φως και οι πελάτες των καταστημάτων να περ14

νούν περισσότερο χρόνο στο εμπορικό κέντρο, που ήταν και το ζητούμενο του επενδυτή. Πώς εξασφαλίζετε από την πλευρά του φωτισμού πως ένα έργο θα ακολουθεί τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας; Αφενός, στο επίπεδο της μελέτης φωτισμού, μία από τις βασικές αρχές του σχεδιασμού είναι να πετυχαίνουμε τη χαμηλότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας. Δεν θέλουμε να προδιαγράφουμε ούτε ένα Watt επιπλέον κατανάλωσης, ούτε ένα φωτιστικό περισσότερο από όσα χρειάζεται ένα έργο. Για εμάς οι απαιτήσεις των πράσινων κτιρίων και της βιώσιμης ανάπτυξης των κατασκευών, δεν μας δυσκόλεψαν γιατί ποτέ οι μελέτες μας δεν ήταν overdesigned - το αντίθετο μάλιστα. Επίσης, θεωρούμε χρέος μας απέναντι στον πελάτη την εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων καθώς τα θεωρούμε από τα βασικά πλεονεκτήματα μιας μελέτης φωτισμού. Οπότε, η μελέτη φωτισμού από μόνη της προϋποθέτει την ενεργειακή αποδοτικότητα και, ταυτόχρονα, την ποιότητα φωτισμού, με την οποία συνδέονται οι πιστοποιήσεις LEED και WELL. Στο προϊοντικό επίπεδο, πάλι βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση όλες οι εταιρείες που αντιπροσωπεύουμε να έχουν προϊόντα εξαιρετικά υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Συνεπώς είναι εύκολο για εμάς να προδιαγράψουμε τα προϊόντα των εταιρειών που αντιπροσωπεύουμε και να είμαστε εντός των ορίων των απαιτήσεων LEED και WELL, ώστε τα έργα μας να επιτυγχάνουν πιστοποιήσεις της υψηλότερης βαθμίδας. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο φωτισμός της νέας μονάδας παραγωγής της εταιρείας STOP ΑΕΒΕ, στην οποία έχουμε αναΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

λάβει τη μελέτη και την προμήθεια του φωτισμού. Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον project στην ανερχόμενη γειτονιά του Πειραιά, με λύσεις φωτισμού που ικανοποιούν τις αυστηρότερες απαιτήσεις των πιστοποιήσεων LEED και WELL. Η συνεργασία με πρωτοποριακά αρχιτεκτονικά γραφεία που αναλαμβάνουν έργα υψηλών ενεργειακών απαιτήσεων, χρησιμοποιούν τεχνολογίες αιχμής, σε περιβάλλον ΒΙΜ και γενικά έχουν περιβαλλοντικές και σχεδιαστικές ευαισθησίες, όπως η ομάδα της R.C.Tech στην προκειμένη περίπτωση, εξασφαλίζει την επιτυχία του έργου στο οποίο φως και αρχιτεκτονική συγχωνεύονται με βιώσιμο και περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο. Αναφορικά με την τεχνολογία, πόσο προηγμένες είναι οι λύσεις που προσφέρετε στην αγορά; Σίγουρα στο προϊοντικό κομμάτι οι εταιρείες που αντιπροσωπεύουμε χρησιμοποιούν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, τόσο στα LED όσο και στους αυτοματισμούς. Bluetooth, APP, IoT, LiFi, επαυξημένη πραγματικότητα, 2D, 3D, ΒΙΜ και Revit είναι λίγα από τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας. Ένα πολύ εντυπωσιακό και επίκαιρο παράδειγμα είναι η πατενταρισμένη τεχνολογία Integralis της Artemide, μέσω της οποίας ειδικά LED που εκπέμπουν σε ένα συγκεκριμένο μήκος κύματος παρέχουν απολύμανση και προστασία από ιούς (Covid-19), βακτήρια και βλαβερούς μικροοργανισμούς. Το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι πως δεν πρόκειται για ένα επιπρόσθετο σύστημα, αλλά χρησιμοποιούνται τα φωτιστικά της υπάρχουσας γκάμας της εταιρείας με διπλό τρόπο λειτουργίας.

Ποιος θα έλεγε όχι σε ένα πανέμορφο φως που προστατεύει από τον κορονοϊό; Τι σημαίνουν για εσάς οι διακρίσεις της εταιρείας σας στα Lighting Awards της Boussias; Πιστεύετε ότι είναι χρήσιμος ένας θεσμός βραβείων που αναδεικνύει τις βέλτιστες πρακτικές στον αρχιτεκτονικό-επαγγελματικό φωτισμό; Εμείς κερδίσαμε τρία βραβεία φέτος και είμαστε εξαιρετικά χαρούμενοι για αυτό. Gold για τον φωτισμό μιας κατοικίας “Hausmann” στο Παρίσι, Silver για τον φωτισμό του εξωτερικού χώρου του Νέου Μουσείου Γουλανδρή στο Παγκράτι και Bronze για τον φωτισμό του εστιατορίου και του pool bar στο ξενοδοχείο Grand Hyatt («The Grand by Interni»). Πρόπερσι είχαμε πάρει άλλο ένα Gold για τον φωτισμό του 106m M/Y Yacht Dream. Είναι πολύ θετικό που υπάρχει αυτός ο νέος για τη Ελλάδα θεσμός. Θεωρούμε απαραίτητο για τον χώρο να αναγνωρίζονται οι καλύτερες πρακτικές και είναι σημαντικό αυτό να γίνεται από μια διοργάνωση στην οποία η κριτική επιτροπή και ο τρόπος βαθμολογίας να αποδεικνύουν ότι έχει την αξιοπιστία που ζητούν οι επαγγελματίες του χώρου. Ποιο είναι το προσωπικό σας στοίχημα για το μέλλον; Να αποκτήσει «κουλτούρα φωτισμού» η χώρα μας, όπως βλέπουμε σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Σουηδία, στις οποίες το δομημένο περιβάλλον χαρακτηρίζεται από ιεραρχία, τάξη και ομορφιά.

Ο εξωτερικός φωτισμός του Μουσείου του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

15

OPINION

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΖΕΡΕΦΟ

Φωτισμός επαγγελματικών χώρων Μία προσεγμένη μελέτη φωτισμού μπορεί να επηρεάσει το ύφος των επαγγελματικών χώρων, να συμβάλει στη βέλτιστη λειτουργικότητα τους και στην ευεξία των εργαζομένων ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Οι επαγγελματικοί χώροι αποτελούν μία ξεχωριστή κατηγορία χώρων, με πληθώρα λειτουργικών και αισθητικών απαιτήσεων. Ο συνδυασμός χώρων υποδοχής κοινού, χώρων εργασίας, αλλά και βοηθητικών χώρων, δημιουργεί συγκεκριμένες και ειδικές προϋποθέσεις για την εξυπηρέτηση των χρηστών και των εργαζόμενων, οι οποίες πρέπει να ικανοποιούνται σε συνδυασμό με τις ενεργειακές ανάγκες. Σε αυτή τη συνθήκη, ιδιαίτερα κρίσιμος είναι ο σχεδιασμός του φωτισμού. Μέσα από το σχεδιασμό και τη δημιουργία ειδικών φωτιστικών συνθηκών, ο σχεδιαστής καλείται να αξιοποιήσει τη θετική επίδραση του φωτισμού για να καλύψει τις ανάγκες των χρηστών και του χώρου με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια, βελτιώνοντας όχι μόνο τον χώρο και τις χρήσεις του, αλλά την καθημερινότητα και την υγεία των εργαζομένων. Παράλληλα, καθώς μεγάλο μέρος των ενεργειακών καταναλώσεων των κτιρίων αφορά στον τεχνητό φωτισμό, σε μία εποχή, όπου τα «πράσινα» κριτήρια είναι ψηλά στην ατζέντα όλων, σε διεθνές επίπεδο, η κατανάλωση και η ενεργειακή απόδοση των φωτιστικών λύσεων, με την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού στο έπακρο, είναι ουσιώδους σημασίας. Λύσεις αυτοματισμού, αλλά και σχεδιαστικές προτάσεις, που προωθούν τη χρήση φωτισμού εκεί που χρειάζεται, μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή κατανά-

λωση ενός κτιρίου και να μειώσουν το κόστος συντήρησής του σε μεγάλο βαθμό. Όσον αφορά τα επιμέρους τμήματα των επαγγελματικών χώρων, ο φωτισμός στους χώρους υποδοχής και συναντήσεων, κοινού και πελατών, μπορεί να αποτελέσει στοιχείο εταιρικής ταυτότητας και αισθητικής αξιολόγησης της εταιρείας. Αντίστοιχα, οι βοηθητικοί χώροι, είναι σημαντικό να προσφέρουν με λειτουργικά κριτήρια, ό,τι χρειάζονται οι χρήστες για να ολοκληρώνουν ικανοποιητικά τις δραστηριότητές τους.

Μία μελέτη φωτισμού, που μεριμνά για την ισορροπία μεταξύ φυσικού και τεχνητού φωτός σε επαγγελματικούς χώρους, μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ψυχολογία και την αποδοτικότητα των εργαζομένων

16

ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Αναμφισβήτητα, το πιο σημαντικό κομμάτι στο φωτισμό των επαγγελματικών χώρων αποτελεί ο φωτισμός των χώρων εργασίας. Στον χώρο αυτό, οι εργαζόμενοι περνούν το ένα τρίτο της ημέρας τους και γι’ αυτό ο σχεδιαστής θα πρέπει να συνδυάζει πολλαπλά ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια, εκμεταλλευόμενος τα οφέλη της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης και της προσφοράς πολλαπλών σεναρίων φωτισμού, για να καλύψουν κάθε περίπτωση. Ο σχεδιασμός του φωτισμού, δεν αφορά όμως μόνο τον τεχνητό φωτισμό. Η έκθεση σε φυσικό φως έχει ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία και την ευεξία κάθε ανθρώπου και η ορθή διαχείρισή του, μειώνοντας τυχόν προβλήματα υπερθέρμανσης και θάμβωσης, είναι κρίσιμη για τη δημιουργία εργασιακών χώρων. Εάν η παρουσία του φυσικού φωτός δεν επαρκεί, τότε η έλλειψή του ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

μπορεί να υποκατασταθεί με την παροχή τεχνητού φωτισμού σε ποσότητες και ποιότητες, που θα ακολουθούν τους ημερήσιους ρυθμούς, για παράδειγμα εντάσεις φωτισμού (ποσοτικό κριτήριο) και χρώμα φωτισμού (ποιοτικό κριτήριο), που θα ενισχύει τους βιορυθμούς των εργαζομένων. Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση στο φωτισμό επαγγελματικών χώρων είναι μία εξαιρετικά σημαντική και χρήσιμη διάσταση. Η δυναμική μεταβολή των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών του τεχνητού φωτισμού, έχει αποδειχθεί, ότι μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον κιρκάδιο ρυθμό των ανθρώπων. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο σχεδιασμός του φωτισμού έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τη φυσιολογία, την υγεία, την ψυχολογία, την ευεξία και κατ’ επέκταση και την επίδοση και παραγωγικότητα των εργαζομένων, βελτιώνοντας όχι μόνο την απόδοσή τους, αλλά την ποιότητα του ύπνου τους και της γενικότερης ευεξίας τους.

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Σημαντικό ρόλο στο φωτισμό των επαγγελματικών χώρων, έχουν τα πρότυπα και οι προδιαγραφές υλικών, φωτιστικών και λαμπτήρων. Ενώ μπορεί να φαίνεται εύκολη λύση, η απλή αντικατάσταση τεχνολογίας λαμπτήρων, σε φωτιστικά σώματα επαγγελματικών χώρων για παράδειγμα, δεν αποτελεί ενδεδειγμένη λύση, διότι χάνεται η πιστοποίηση των σωμάτων αυτών. Έτσι, η ολοκληρωμένη μελέτη με την προσομοίωση των επιπέδων φωτισμού, μπορεί να επαναφέρει ένα κτίριο στις απαιτούμενες προδιαγραφές. Επίσης, η τελευταία έκδοση του Κ.Εν.Α.Κ. περιλαμβάνει συγκεκριμένες προδιαγραφές για επαγγελματικούς χώρους, που θα πρέπει να τηρούνται, ενώ ταυτόχρονα καθιστά τη μελέτη φωτισμού υποχρεωτική. Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Επιπλέον, οι σύγχρονες τεχνολογίες έρχονται να δώσουν νέα ώθηση στον τεχνητό φωτισμό, τις λειτουργίες και τις επιλογές χρήσης, μέσα από τα έξυπνα συστήματα, τη χρήση αισθητήρων και ευρύτερα τον κεντρικό ή και ατομικό έλεγχο τεχνητού και φυσικού (μέσω της ελεγχόμενης σκίασης) φωτισμού για τη βελτιστοποίηση του φωτιστικού αποτελέσματος, αλλά και τη διασύνδεση των χώρων με την ενσωμάτωση ΙoT και LiFi. Όπως και οι περισσότερες σύγχρονες τεχνολογίες, έτσι και ο φωτισμός, είναι πλέον προϊόν ηλεκτρονικής. Η τεχνολογία του φωτισμού την τελευταία δεκαετία ακολουθεί σε ανάπτυξη την τεχνολογία των μικροηλεκτρονικών, προσφέροντας νέες δυνατότητες ποιότητας, ποσότητας, συνδεσιμότητας και απομακρυσμένου ελέγχου, σε σύντομα χρονικά διαστήματα. Επειδή το κόστος του εξοπλισμού φωτισμού μπορεί να μεταβληθεί αρκετά, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του, τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί συνδρομητικές υπηρεσίες «lighting as a service», που προσφέρουν την συντήρηση και την αντικατάσταση του εξοπλισμού, παρέχοντας έτσι πάντοτε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και την βέλτιστη ποιότητα φωτισμού σε εταιρικούς χώρους. Ο σχεδιασμός του φωτισμού, αποτελεί μια ολιστική και απαραίτητη προσέγγιση όλων των παραπάνω, δίνοντας στους επαγγελματικούς χώρους προστιθέμενη αξία, αλλά και αναβάθμιση της αισθητικής ποιότητας, αλλά και της ποιότητας ζωής των χρηστών και των εργαζομένων. * Ο Στυλιανός Ζερεφός είναι καθηγητής της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Βιώσιμου Σχεδιασμού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Σχεδιασμός Φωτισμού» και του Εργαστηρίου Σχεδιασμού Φωτισμού 17

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ξενοδοχείων Όσα έχει τον νου του ο αρχιτέκτονας, από το concept έως την εμπειρία Τρεις αναγνωρισμένοι επαγγελματίες, με πολύχρονη εμπειρία και εξειδίκευση στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ξενοδοχειακών χώρων, μιλούν στο Architect για τα κριτήρια και τις τάσεις που μπορούν να εξασφαλίσουν ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο αποτέλεσμα. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΆΝΝΗΣ ΠΙΣΠΡΊΓΚΟΣ 18

Ο

σχεδιασμός και η κατασκευή ενός ξενοδοχείου δεν είναι κάτι εύκολο και αυτοματοποιημένο. Πρόκειται για έναν χώρο που οφείλει να πραγματοποιεί το όραμα του ιδιοκτήτη, αλλά και να συνυπολογίζει όλες τις πτυχές της διαμονής του επισκέπτη, τόσο τις απτές όσο και τις συναισθηματικές. Ο κύριος στόχος είναι καταφέρει ο αρχιτέκτονας να παραδώσει ένα έργο που να προσφέρει μοναδικές εμπειρίες και πρωτόγνωρα συναισθήματα στον επισκέπτη και στον χρήση του ξενοδοχείου, με σεβασμό στο περιβάλλον και στην κουλτούρα του τοπίου. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η σημασία του story telling

Ο αρχιτέκτονας πλέον μελετά και σχεδιάζει έχοντας στο μυαλό του την ιστορία που θέλει να πει το ξενοδοχείο στους επισκέπτες του, μια έννοια που έχει γίνει γνωστή ως story telling και είναι άμεσα συνυφασμένη με την ταυτότητα του ξενοδοχείου και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του. Πώς λοιπόν ο σχεδιασμός εκφράζει και υλοποιεί το branding και storytelling του ξενοδοχείου; Η Νίκη Ανδρεάδη, από το γραφείο Nimand Architects, σημειώνει: «O αρχιτεκτονικός σχεδιασμός είναι καθοριστικός στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ξενοδοχείου καθώς ιδανικά πρέπει να προκαλεί τον επισκέπτη σε έναν διάλογο με τις αισθητικές και λειτουργικές αρετές του. Η αντίληψη του χώρου πρέπει να γίνεται άμεσα και με απόλυτα φυσικό τρόπο. O χώρος οφείλει να τον υποδέχεται, να τον αγκαλιάζει αλλά και να τον ηρεμεί, μετατρέποντάς τον από επισκέπτη σε φιλοξενούμενο με τους πιο οικείους προς αυτόν όρους. Η επικοινωνία είναι το κλειδί. Το κατάλληλο και σωστό design εκφράζει την αντίληψη των αναγκών του φιλοξενούμενου και παράλληλα υποστηρίζει όλες τις λειτουργίες που του προσφέρει με έξυπνο τρόπο. Στόχος της αρχιτεκτονικής πρότασης για κάθε ξενοδοχείο είναι ένα σωστά σχεδιασμένο και ολοκληρωμένο οργανικά σύνολο, με πολλές αναγνώσεις που εκφράζει το branding και ικανοποιεί τις απαιτήσεις - επιθυμίες του ιδιοκτήτη. Όλοι οι αρχιτεκτονικοί χειρισμοί αντικατοπτρίζουν τις σύγχρονες τάσεις σύνθεσης και σχεδιασμού διατηρώντας τη σύνδεση με το χαρακτήρα του ξενοδοχείου μέσα από τα συναισθήματα που δημιουργεί, διεγείροντας τις αισθήσεις». Ο Στάμος Χονδροδήμος, από το γραφείο Interior Design Laboratorium, επισημαίνει: «Το branding ενός ξενοδοχείου αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εφόδιο στα χέρια του σχεδιαστή, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα στάδια της μελέτης του. Στη συνέχεια δημιουργείται το design concept όπου οφείλει να είναι απόλυτα επηρεασμένο από το branding. Μέσα από αυτό μεταφράζεται η φιλοσοφία του branding σε χώρο, ορίζοντας την κατεύθυνση του σχεδιασμού και τις επιλογές όλων των στοιχείων της μελέτης, με σκοπό την απόδοση μιας μοναδικής αισθητικής ταυτότητας. Η επιλογή των υλικών και των γραμμών σχεδίασης δημιουργούν συγκεκριμένες αναφορές, οι οποίες προκύπτουν από την αίσθηση των υλικών, των συνδυασμών τους αλλά και όχι μόνο. Όλα τα παραπάνω, μαζί με το αρχικό branding, συναποτελούν τη βάση για το τελικό storytelling του ξενοδοχείου το οποίο έχει σκοπό να δώσει μια ξεχωριστή εμπειρία κατοίκισης στον επισκέπτη». Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Η Βάσια Στυλιανίδη, εκ μέρους του 3SK Stylianidis Architects, υποστηρίζει: «Όλοι έχουν να πουν κάποια ιστορία, είτε είναι αντικείμενα, έργα τέχνης, πόλεις ή κτίρια. Ο δημιουργός λοιπόν κάθε έργου αναλαμβάνει να διηγηθεί την ιστορία, είτε μέσα από τα υλικά που χρησιμοποιεί, το σχήμα ή την αναφορά στην ιστορία και τον τόπο. Κατά τον σχεδιασμό έχοντας κατά νου και μια ιστορία – ένα concept (architectural narrative) βοηθάει στο να υπάρχει μια κοινή γραμμή για το επιθυμητό αποτέλεσμα, είναι ένα κίνητρο το οποίο μας υπενθυμίζει γιατί κάνουμε κάτι και κυρίως δουλεύει ως παράγοντας για να υπάρξει αισθητική αρμονία σε όλους τους χώρους του κτιρίου. Έτσι ο πελάτης διαβάζει ή αισθάνεται τα στοιχεία μέσα από τον σχεδιασμό, μέσα από τα οποία ενδυναμώνεται το branding και story telling του κάθε ξενοδοχείου».

Νίκη Ανδρεάδη, Nimand Architects

Το περιβάλλον και τα υλικά

Ένας άλλος σημαντικός πυλώνας του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού ενός ξενοδοχείου είναι η διασύνδεση του design με την τοποθεσία, τα ντόπια υλικά αλλά και τις παραδοσιακές τεχνικές του τόπου στον οποίο θα κατασκευαστεί. Ο κ. Χονδροδήμος επ’ αυτού πιστεύει πως «για το Interior Design Laboratorium η τοποθεσία του κάθε έργου είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία που λαμβάνετε υπόψιν για τον σχεδιασμό. Επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το design concept και κατά συνέπεια την επιλογή των υλικών, μιας που μέρος της φιλοσοφίας μας είναι η εναρμόνιση του έργου με το τοπίο και η αποφυγή στοιχείων που κάνουν το έργο ξένο σε αυτό. Το τοπικά υλικά βοηθάνε στην επίτευξη αυτού του στόχου και κάνουν την αρχιτεκτονική να ‘‘μαλακώσει’’ και να πατήσει καλύτερα πάνω στην τοπική γη. Θεωρούμε πως ιδιαίτερα το άμεσο περιβάλλον με το οποίο συνορεύει το κάθε έργο πρέπει να ληφθεί έντονα υπόψιν στον σχεδιασμό. Με την προσθήκη στοιχείων του στο έργο επιτυγχάνεται μια φυσική συνέχεια στην σχέση τοπίου-αρχιτεκτονικής. Αντίστοιχα οι ντόπιες τεχνικές δίνουν στον χώρο στοιχεία εντοποιότητας και αναδεικνύουν τις πιο αληθινές πλευρές του κάθε τόπου και της παράδοσής του». Η κυρία Στυλιανίδη, από την πλευρά της, τονίζει την εναρμόνιση του design με την ντόπια παράδοση και δηλώνει: «Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα του γραφείου μας (Blue Palace a Luxury Collection Resort & Spa, Daios Cove Luxury Resort & Villas, Village Heights Resort, Ionian Blue Hotel) τα οποία έχουν αναδείξει πως ο σωστός σχεδιασμός πραγματικά βοηθάει μια ξενοδοχειακή μονάδα να δέσει με το περιβάλ-

Στάμος Χονδροδήμος, Interior Design Laboratorium

Βάσια Στυλιανίδη, 3SK Stylianidis Architects

19

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

λον που βρίσκεται. Όταν το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται βασίζεται σε τοπικές τυπολογίες και δανείζεται τοπικά στοιχεία από το άμεσο περιβάλλον, τότε το έργο εναρμονίζεται σε αυτό. Όταν για παράδειγμα έχουμε έγχρωμο επίχρισμα παραδοσιακής οικοδομής, τοίχους από ντόπια λιθοδομή, φυτεμένα δώματα, πέτρινα μονοπάτια, δηλαδή υλικά που οικοδομούν ένα αδρό περιβάλλον, όλα αυτά μαζί συνθέτουν ένα σύνολο που αν ίσως δεν ικανοποιεί όλους αισθητικά δεν ενοχλεί οπτικά και δεν προκαλεί». Για την κυρία Ανδρεάδη, δεν μπορεί να υπάρχει σχεδιασμός χωρίς να συνυπολογίζει και να σέβεται την παράδοση του τόπου. «Κάθε αρχιτεκτονική επέμβαση προϋποθέτει την επέμβαση στο φυσικό τοπίο. Σκεφτόμαστε πάντα το αποτύπωμα των κτιρίων, των υλικών που χρησιμοποιούνται και των τεχνολογιών που εφαρμόζονται, σε βάθος χρόνου. Είναι ευθύνη του αρχιτέκτονα, τα έργα του να έχουν νόημα για τον τόπο τους και τους χρήστες τους. Να μη ξεχνάμε ότι η επιθυμία του αρχιτέκτονα είναι να “ακουμπάει” πάντα στο δίκαιο του τόπου. Είναι σημαντικό οι άνθρωποι να ξέρουν από πού προέρχονται τα πράγματα που φτιάχτηκαν και ποιος τα έφτιαξε. Οι ιστορίες που λέμε για τη δουλειά μας έχουν τεράστια επίδραση στο πώς τη νιώθουν οι άνθρωποι, τι καταλαβαίνουν γι’ αυτήν, πώς τους επηρεάζει και πόσο την εκτιμούν. Πιστεύω στην ευφυία της αρχικής ιδέας, αυτής που μετασχηματίζεται μέσα από τη διαδικασία του σχεδιασμού οργανώνοντας το κτίριο σε ένα σύνολο χώρων και λειτουργιών μέσω της επιλογής των υλικών, της διαχείρισης του φωτισμού και της ένταξης στο τοπίο. Η αρχιτεκτονική είναι και πρέπει να είναι πάντοτε συνδεδεμένη με το “πνεύμα” του τόπου», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Οι σωστές συνεργασίες φέρνουν το σωστό αποτέλεσμα Σε όλη αυτήν όμως τη διαδικασία σύλληψης της ιδέας, της μελέτης-σχεδιασμού και στην υλοποίηση του ξενοδοχειακού έργου, ο αρχιτέκτονας δεν είναι μόνος. Η συνεργασία με καταρτισμένους και έμπειρους μηχανικούς και τεχνίτες είναι θεμελιώδης για να επιτευχθεί ένα άρτιο αποτέλεσμα που να εκπληρώνει τους στόχους που έχει θέσει η αρχιτεκτονική ομάδα. Για την κυρία Στυλιανίδη, η εκπαίδευση ενδυναμώνει την ομαδικότητα και εξασφαλίζει την παραγωγικότητα. «Ως αρχιτεκτονική ομάδα είναι σημαντικό ο ένας να συμπληρώνει τον άλλον. Πιστεύουμε στην ομαδική εργασία και θέλουμε να έχουμε ευχαριστημένο προσωπικό. Πλέον η 20

εκπαίδευση/ενημέρωση του προσωπικού είναι αναγκαία ανά διαστήματα καθώς έτσι ενισχύεται η παραγωγικότητα και τα standards της δουλειάς. Είναι απαραίτητη η ενημέρωση σε προγράμματα ή εκμάθηση νέων και ειδικότερα το τελευταίο διάστημα που διανύουμε, όπου η τεχνολογία αλλάζει συνεχώς, ο ανταγωνισμός μεγαλώνει και οι απαιτήσεις του πελάτη αυξάνονται», όπως δηλώνει. Το σωστό αποτέλεσμα και κυρίως οι λεπτομέρειές του αποδεικνύουν στην πράξη τόσο την ικανότητα του σχεδιαστή όσο και την τεχνική κατάρτιση του συνεργαζόμενου προσωπικού, σύμφωνα με την κυρία Ανδρεάδη. «Η άρτια προσέγγιση της μελέτης, η οποία λαμβάνει πάντοτε υπόψιν της τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες της σύνθεσης, επιτρέπει την υλοποίηση του έργου με ελεγχόμενη την ποιότητα. Η καλή κατασκευή και η ακριβής εφαρμογή των μελετών παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα του έργου. Στις λεπτομέρειες και στο καλό φινίρισμα των τελειωμάτων κρίνεται ο σωστός μελετητής και επιβλέπων του έργου. Στα έργα που έχουμε υλοποιήσει συνεργαστήκαμε με ομάδες έμπειρων μηχανικών, με γνώση των αναγκών που θέτουν οι σύγχρονες μελέτες υψηλών απαιτήσεων. Οι απαιτήσεις της υλοποίησης ήταν τόσο υψηλές που δεν θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν εάν δεν υπήρχε από την πλευρά των κατασκευαστών έναν αξιόμαχο και υψηλά καταρτισμένο προσωπικό. Τα έργα υψηλών προδιαγραφών στηρίζονται στη στενή συνεργασία έμπειρων μηχανικών εργοταξίου, με το εξειδικευμένο προσωπικό που απαιτείται για κάθε ειδική εργασία. Η γνώση του αντικειμένου και η ακρίβεια της εφαρμογής καθορίζουν και την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος. Ο βαθμός εκπαίδευσης του προσωπικού στις σύγχρονες τεχνικές εφαρμογής που απαιτούν σε βάθος γνώση των προβλημάτων και των αναγκών των έργων, έχει βελτιωθεί σημαντικά. Σε αυτό έχουν συμβάλει και οι εταιρείες παραγωγής δομικών υλικών και προϊόντων, που εκπαιδεύουν και προωθούν την έννοια της πιστοποίησης του προσωπικού εφαρμογής». Για τον κ. Χονδροδήμο μια σύνθεση εξειδικευμένων τεχνιτών σε σύγχρονες μεθόδους και τεχνιτών με πολύχρονη εμπειρία σε παραδοσιακές μεθόδους είναι πολλές φορές απαραίτητη για την υλοποίηση του σχεδιασμού. «Με αυτό τον τρόπο το έργο θα μπορεί να ακολουθεί τις σύγχρονες απαιτήσεις σχεδιασμού, αλλά ταυτόχρονα θα μπορεί να αποδώσει την παραδοσιακή τεχνογνωσία στην καλύτερη εικόνα της μέσα πάντα από ουσιαστική συνεργασία», υπογραμμίζει. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Ξενοδοχεία που ξεχωρίζουν Sani Dunes, από το Nimand Architects

To Sani Dunes είναι ένα Design Hotel που ο σχεδιασμός του βασίζεται σε μια κεντρική ιδέα την οποία η αρχιτεκτονική σύνθεση υπηρετεί με συνέπεια. Το Sani Dunes, βραβεύτηκε διεθνώς ως «Best Design Hotel 2019» στα Connoisseur Circle Hospitality Awards στην κορυφαία για τον τουρισμό έκθεση ITB στο Βερολίνο. Design Hotel σημαίνει επίσης, να εξερευνάς τον χώρο, την φόρμα, τα υλικά, το φως, ώστε να προτείνεις νέες βέλτιστες λύσεις για τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς χώρους και να προσπαθείς να υπηρετήσεις την βασική σχεδιαστική πρόταση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι απλές γεωμετρίες και οι επιλογές των υλικών δημιουργούν ένα σύνολο που εντάσσεται πλήρως στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής του Sani Resort. Η φιλική αντιμετώπιση του περιβάλλοντος ενισχύεται με τα εκτεταμένα φυτεμένα δώματα ενώ οι μεγάλες υδάτινες επιφάνειες προσδίδουν αίσθηση δροσιάς και ευεξίας.

Blue Palace, από το 3SK Stylianidis Architects Στη μοναδική τοποθεσία της Ελούντας ακριβώς απέναντι από τη νήσο Σπιναλόγκα, κατασκευάστηκε το 2003 μια υπερσύγχρονη μονάδα 5 αστέρων. Το χαρακτηριστικό του οικοπέδου είναι ότι χωρίζεται από τον δρόμο σε δυο τμήματα: στο επάνω τμήμα ευρίσκεται αμφιθεατρικά χωροθετημένος ο κύριος όγκος των κτιρίων με ορισμένα κτίρια υπόσκαφα με φυτεύσεις στη στέγη τους. Οι κοινόχρηστοι χώροι έχουν τοποθετηθεί στο υψηλότερο σημείο και συνδέονται με κεκλιμένο ανελκυστήρα μέσω υπόγειας διάβασης κάτω από την επαρχιακή οδό Πλάκα-Ελούντα με το τμήμα του οικοπέδου που ευρίσκεται στη θάλασσα. Μεταξύ άλλων, το συγκρότημα διαθέτει συνεδριακό κέντρο, εστιατόρια και bar, ενώ τα δωμάτια και οι βίλες “καδράρουν” τη θέα της Σπιναλόγκας. Για το lobby το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο δανείζεται στοιχεία από τα Νεώρια του Ηρακλείου.

Parīlio, a Member of Design Hotels, από το Interior Design Laboratorium Ένα έργο εμπνευσμένο από το απογυμνωμένο μεγαλείο της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, την αγνή γη της Πάρου και το μοναδικό φως του ήλιου. Η αρχιτεκτονική του Parīlio στοχεύει σε μία θεμελιώδη σχεδιαστική πραγματικότητα και τονίζει πια την ανάγκη της επιστροφής στις παραδοσιακές αρχές της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με απόλυτο πρωταγωνιστή τη μελετημένη απλότητα. Η αρχιτεκτονική επηρεάζεται από τα παραδοσιακά λαϊκά σπίτια της Πάρου και εμπνέεται από τα οχυρωματικά μοναστήρια που υπάρχουν διάσπαρτα στο νησί. Η κυρίαρχη θέα του ξενοδοχείου, ο γειτονικός λόφος των Κουκουναριών, αποτέλεσε και το εφαλτήριο για την παλέτα χρωμάτων του ξενοδοχείου, τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί στους εσωτερικούς χώρους των δωματίων δημιουργώντας ένα άρτιο αποτέλεσμα, απόλυτα συνυφασμένο με τη φύση που περιβάλλει το ξενοδοχείο. Τα credit της φωτογραφίας ανήκουν στον Giorgos Sfakianakis. Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

21

ADVERTORIAL

FORMA: ΠΡΩΤΟΠΟΡΊΑ ΣΤΑ ΞΎΛΙΝΑ ΚΟΥΦΏΜΑΤΑ Δημιουργίες υψηλής αισθητικής και αντοχής Το ξύλο έχει αναδειχθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια ως ένα από τα πιο ενδεδειγμένα δομικά υλικά για κουφώματα, που ξεχωρίζει για την ομορφιά και την ανθεκτικότητά του. Οι εφαρμογές των ξύλινων κουφωμάτων, μάλιστα, τόσο σε οικίες όσο και σε ξενοδοχειακές μονάδες ή παραδοσιακά κτίρια, δημιουργούν μια διαφορετική αισθητική αποπνέοντας ζεστασιά και θαλπωρή.

Ε

άν και εσείς λοιπόν ενδιαφέρεστε για υψηλής ποιότητας ξύλινα κουφώματα από μια εταιρεία που έχει αποδείξει την ικανότητά της να ανταποκρίνεται στις υψηλότερες κατασκευαστικές απαιτήσεις και σε έργα εμπορικής και παραδοσιακής φυσιογνωμίας, δεν έχετε παρά να εμπιστευτείτε τη Forma Vogiatzis c.o.

Λύσεις για έργα κάθε κλίμακας

Η εταιρεία Forma ιδρύθηκε το 1974 από τον Βογιατζή Μανώλη έχοντας ως κύριο αντικείμενο εργασιών την κατασκευή ξύλινων κουφωμάτων ξενοδοχειακού εξοπλισμού. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 η εξειδίκευση της εταιρείας αποκλειστικά στην κατασκευή ξύλινων θερμο-ηχομονωτικών κουφωμάτων και πορτών εισόδου ασφαλείας την καθιέρωσε ως μία από τις πρωτοπόρες μονάδες παραγωγής κουφωμάτων στην Ελλάδα. Σήμερα με την είσοδο της δεύτερης γενιάς στον χώρο και έπειτα από τρεις και πλέον δεκαετίες εμπειρίας, συνεχούς ανάπτυξης και παρουσίας στον τομέα των ξύλινων κατασκευών, η εταιρεία συνεχίζει την ανοδική της πορεία. Η εταιρεία Forma Vogiatzis c.o., με γνώμονα την άριστη ποιότητα κατασκευής και υλικών, σε έναν χώρο 3.000 m2 και με επενδύσεις σε υψηλής τεχνολογίας μηχανολογικό εξοπλισμό, βρίσκεται σε θέση να προτείνει ολοκληρωμένες λύσεις για την ξενοδοχειακή σας μονάδα αλλά και την κατοικία σας, σε συστήματα ξύλινων εξωτερικών κουφωμάτων, πορτών εισόδου, ανοιγόμενων - ανακλινόμενων παραθύρων και εσωτερικών πορτών υψηλής αισθητικής και διαχρονικής αξίας.

22

Εξειδίκευση

Η Forma αναλαμβάνει την κατασκευή πάσης φύσεως ξύλινων κουφωμάτων και ξενοδοχειακού εξοπλισμού, πόρτες δωματίων, πόρτες εισόδου ασφαλείας, ανακλινόμενα ενεργειακά κουφώματα, συρόμενες μπαλκονόπορτες Lift & Slide HS, ξύλινα παντζούρια, ειδικές κατασκευές κουφωμάτων και εσωτερικές πόρτες. Ορισμένα από τα έργα τα οποία έχει προμηθεύσει η εταιρεία με ξύλινα κουφώματα είναι το ξενοδοχείο Blue Palace Resort & Spa κατηγορίας 5 αστέρων στην Πλάκα Eλούντας, το ξενοδοχείο Casa Cook 5 αστέρων στη Νέα Χώρα Χανίων, η Ιερά Μονή Παλλιανής, η αποκατάσταση διατηρητέου κτιρίου Χρυσόγελου στο Μεσολόγγι, εξοχικές κατοικίες και πολλά άλλα έργα σε όλη την Ελλάδα. Στην εταιρεία της οικογένειας Βογιατζή, πιστεύουν με στοιχεία… ότι τα ξύλινα κουφώματα διαρκούν για μια ζωή. Γι’ αυτό σας προτείνουν να μυηθείτε και εσείς στα οφέλη που θα σας παρέχουν διαχρονικά.

Forma Vogiatzis c.o. Α: ΒΙ.ΠΕ. Φοινικιάς Ηράκλειο Κρήτης, 71500 Τ: 2810 881 518 Ε: info@forma.com.gr www.forma.com.gr/el ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Πώς το «Εξοικονομώ» αναβαθμίζει την αρχιτεκτονική; Ένα εθνικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης θέτει νέα δεδομένα για την εγχώρια αρχιτεκτονική, φέρνοντας αλλαγές στον κλάδο της ανακαίνισης - και όχι μόνο. Τι λένε, όμως, οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες γι’ αυτό; ΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΔΑΪΛΑ

24

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Τα

τελευταία χρόνια, η αρχιτεκτονική πηγαίνει σε…άλλο επίπεδο, μιας και πειραματίζεται με νέα υλικά και συστήματα ενώ νέες τάσεις και καινούριες σχεδιαστικές προσεγγίσεις κάνουν την εμφάνισή τους. Ταυτόχρονα, προσπαθεί να βάλει και αυτή το λιθαράκι της στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, προωθώντας μία πιο περιβαλλοντική και ανθρωποκεντρική αρχιτεκτονική κουλτούρα. Μαζί με αυτές τις τάσεις, και έχοντας -μεταξύ άλλων- ως στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών CO2 στο περιβάλλον, έχει αναπτυχθεί και το εθνικό πρόγραμμα «Εξοικονομώ», το οποίο αναβαθμίζει ενεργειακά τόσο τμήμα του κτιριακού μας αποθέματος όσο και την ποιότητα ζωής των ωφελούμενων. Ποια η σχέση του όμως με την αρχιτεκτονική;

Η ανακαίνιση βγαίνει κερδισμένη Η Μαρίνα Ματιάτου, Αρχιτέκτων Μηχανικός Π.Π. και Αναστηλώτρια Ε.Μ.Π. από το γραφείο B&M Architecture and Design, σχολιάζει τη σχέση των προγραμμάτων τύπου «Εξοικονομώ - Αυτονομώ» με την ανακαίνιση κατοικιών λέγοντας πως «το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» ως εργαλείο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, προβλέπει την ανακαίνιση τουλάχιστον 600.000 κατοικιών έως το 2030. Η επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου συμβάλλει σημαντικά στη ριζική αναβάθμιση του γηρασμένου κτιριακού αποθέματος της χώρας, δίνοντας ταυτόχρονα μία ώθηση στον κατασκευαστικό τομέα ο οποίος παρουσίασε ύφεση την περασμένη δεκαετία. Μέσω του προγράμματος εξοικονομούνται πόροι οι οποίοι στη συνέχεια, πολλές φορές, διατίθενται για την υλοποίηση άλλων εργασιών -στα πλαίσια μιας μερικής ή και ολικής ανακαίνισης». Ο Πέτρος Βερικούκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου Very Design, τονίζει ότι το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην τόνωση του κλάδου της ανακαίνισης. «Ο κλάδος των ανακαινίσεων καταγράφει ισχυρές επιδόσεις τα τελευταία χρόνια, ειδικά με την άνοδο των βραχυχρόνιων μισθώσεων αλλά και σε όλη τη διάρκεια του 2020, παρά την κρίση της πανδημίας και τα δύο lockdown. Το διευρυμένο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» λειτουργεί ως καταλύτης και δημιουργεί νέα ζήτηση για κατασκευαστικές – επισκευαστικές εργασίες. Είναι πολλές οι περιπτώσεις που ιδιοκτήτες οι οποίοι έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα αποφασίζουν «με την ευκαιρία» να ανανεώσουν ριζικά την ιδιοκτησία τους. Σε αυτό το γεγονός συμβάλλει ιδιαίτερα το αυξημένο ποσοστό επιχορήγησης που φτάνει μέχρι και το 95%», υπογραμμίζει. Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Της ίδιας απόψης είναι και ο Ιωάννης Χωματάς, Αρχιτέκτων Μηχανικός της τεχνικής εταιρείας μελετών και κατασκευών HOMEATUS. «Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» επηρεάζει σημαντικά τον κλάδο των ανακαινίσεων, καθώς χρηματοδοτεί μια σειρά εργασιών και προϊόντων που συμβάλλουν τόσο στην ενεργειακή όσο και στην αρχιτεκτονική αναβάθμιση της κατοικίας. Ποια είναι η συμβολή του προγράμματος; Δίνει ένα σημαντικό οικονομικό κίνητρο στον ιδιοκτήτη να προχωρήσει σε μερική ή ολική ανακαίνιση της κατοικίας του, χρηματοδοτώντας επιπλέον εργασίες. Οι σημαντικότερες εργασίες που καλύπτονται από το πρόγραμμα είναι η τοποθέτηση του συστήματος εξωτερικής θερμομόνωσης, που συμβάλλει στη σωστή θερμομόνωση και υγρομόνωση του ακινήτου, η αντικατάσταση των κουφωμάτων με νέα κουφώματα που διαθέτουν ενεργειακά τζάμια, υψηλής ηχομόνωσης και θερμομόνωσης, καθώς και η τοποθέτηση σύγχρονων συστημάτων ψύξης-θέρμανσης, όπως είναι οι αντλίες θερμότητας και οι λέβητες αερίου συμπύκνωσης, που έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και προσφέρουν καλύτερη απόδοση στη θέρμανση και την ψύξη της κατοικίας.», δηλώνει χαρακτηριστικά.

Μαρίνα Ματιάτου, Αρχιτέκτων Μηχανικός-Αναστηλώτρια, B&M Architecture and Design

Ποιοτική αναβάθμιση και βιωσιμότητα των κτιρίων Τα προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ - Αυτονομώ» αναβαθμίζουν -μεταξύ άλλων- ποιοτικά το κτιριακό απόθεμα της χώρας, ενώ συμβάλλουν και στη βιωσιμότητά του. «Δεδομένου ότι οι κατοικίες αποτελούν έναν από τους πιο σημαντικούς καταναλωτές ενέργειας στην χώρα, καθώς αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος του κτιριακού αποθέματος, μέσω του «Εξοικονομώ» ενισχύονται με παροχή κινήτρων για αντικατάσταση μη αποδοτικών ενεργειακά συστημάτων θέρμανσης, ψύξης κλπ. με νέα πιστοποιημένα συστήματα -καθώς επίσης και για χρήση τεχνολογιών ΑΠΕ. Έτσι, το κόστος θέρμανσης και ψύξης μειώνεται ενώ ταυτόχρονα αναβαθμίζεται ενεργειακά το κτιριακό απόθεμα. Η θερμομόνωση, η αντικατάσταση κουφωμάτων και οι άλλες παρεμβάσεις που προβλέπονται, εξοικονομούν ενέργεια και μειώνουν τις εκπομπές ρύπων γενικά, βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ποιότητα και την βιωσιμότητα του εγχώριου κτιριακού αποθέματος», δηλώνει χαρακτηριστικά η Μαρίνα Ματιάτου (B&M Architecture and Design). Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο Πέτρος Βερικούκης (Very Design). Όπως τονίζει, «είναι γνωστό ότι το κτιριακό απόθεμα στην Ελλάδα είναι ενεργειακά γερασμένο. Η πλειονότητα των

Πέτρος Βερικούκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Very Design

25

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Ιωάννης Χωματάς, Αρχιτέκτων Μηχανικός HOMEATUS

Ηλίας Ψαθάς, Μηχανολόγος Μηχανικός/Founder Green ECDC Innovation

26

κατοικιών έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980, όταν οι απαιτήσεις για μέτρα θερμομόνωσης ήταν ανύπαρκτες. Ακόμα και σε μεταγενέστερες οικοδομές, η μελέτη θερμομόνωσης δεν εφαρμόστηκε, ή ήταν ανεπαρκής με συμβατικά υλικά παρωχημένης τεχνολογίας. Αυτό σημαίνει ότι παραπάνω από τις μισές κατοικίες δεν διαθέτουν απολύτως κανένα μέσο θερμομόνωσης. Με την υλοποίηση στοχευμένων ενεργειακών παρεμβάσεων (θερμομόνωση κελύφους, ενεργειακά κουφώματα, αντλία θερμότητας, ηλιακός θερμοσίφωνας κλπ.), το ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας ξεπερνάει το 50%. Γίνεται κατανοητό ότι τέτοιου είδους προγράμματα είναι αναγκαία και μάλιστα απαιτείται γενναία αύξηση του προϋπολογισμού τα επόμενα χρόνια, ώστε να μπορέσουμε να καλύψουμε ένα αξιοπρεπές ποσοστό του κτιριακού αποθέματος». Από την πλευρά του, ο Ιωάννης Χωματάς (HOMEATUS) προκρίνει (και) τη διατήρηση μέρους της εγχώριας αρχιτεκτονικής κληρονομιάς -ως αποτέλεσμα της ανακαίνισης και της αναβάθμισης των κτιρίων. «Η ανακαίνιση που επιτυγχάνεται συμβάλλει και στην αρχιτεκτονική αναβάθμιση του ακινήτου, καθώς τα υλικά που διατίθενται στην αγορά προσφέρουν απεριόριστες αρχιτεκτονικές δυνατότητες και επιλογές και το ακίνητο αποκτά υπεραξία. Έτσι, παλιές και αξιόλογες, αρχιτεκτονικά, κατοικίες ανακαινίζονται και αναβαθμίζονται, διατηρώντας ένα μέρος της αρχιτεκτονικής κληρονομίας της χώρας μας. Τέλος, σημαντικό όφελος της ανακαίνισης που επιτυγχάνεται μέσω του προγράμματος είναι η αύξηση της εμπορικής αξίας του ακινήτου και η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας της αγοράς», υπογραμμίζει. Για τον Ηλία Α. Ψαθά, Διπλ. Μηχανολόγο Μηχανικό, ΜSc Παραγωγή και Διαχείριση Ενέργεια, Founder Green ECDC Innovation, «την τελευταία εικοσαετία, η οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα μας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λόγω των οικονομικών προβλημάτων στα οποία έχει οδηγήσει μια γενικότερη πορεία άγνοιας του ενεργειακού αποτυπώματος στο περιβάλλον, ανορθολογικής διάθεσης ευρωπαϊκών και εθνικών κονδυλίων και γενικότερων κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων. Τα προβλήματα αυτά μετέτρεψαν την Ελλάδα σε παράδειγμα ενεργειακά φτωχής χώρας, βασισμένης σε έντονα ρυπογόνες πηγές ενέργειας, μιας χώρας όπου μια βόλτα στους δρόμους της φανερώνουν την παλαιότητα του κτιριακού δυναμικού. Παλαιότητα η οποία γίνεται αισθητικά ενοχλητική λόγω της πλήρους έλλειψης συντήρησης, θέρμανσης η οποία καταστρέφει τα δομικά στοιχεία ενός τοπίου

βασισμένο στην εποχή της ανεξέλεγκτης ανοικοδόμησης σε πόλεις όπου η πολεοδομία ήταν απλά θεατής. Το φαινόμενο αυτό έχει αρχίσει να αντιστρέφεται. Νέα εργοτάξια εμφανίζονται παντού. Βλέπουμε ιδέες νέων φιλόδοξων αλλά και παλαιότερων έμπειρων αρχιτεκτόνων οι οποίοι εστιάζουν σε ένα νέο μοντέλο σύγχρονης αισθητικής που αγκαλιάζει την επιστήμη των ΑΠΕ και των συστημάτων ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» φιλοδοξεί να αντιστρέψει το κλίμα στις παλαιότερες κατασκευές. Οι παλαιότερες κατασκευές ομορφαίνουν εξωτερικά με σύγχρονα συστήματα θερμοπρόσοψης, θωρακίζονται με νέα κουφώματα και επιτέλους κλιματίζονται με ενεργειακά αποδοτικά συστήματα».

Τι υλικά και συστήματα προτιμούν οι αρχιτέκτονες; Η Μαρίνα Ματιάτου (B&M Architecture and Design) προκρίνει διάφορα συστήματα, όπως: ⊲ Σύγχρονα κουφώματα αλουμινίου και συστήματα σκίασης και αερισμού, με τα οποία μειώνουμε σημαντικά τις ενεργειακές απώλειες. ⊲ Συστήματα θέρμανσης (Αντλίες Θερμότητας, Λέβητες Φ.Α.), ψύξης και παροχής ζεστού νερού χρήσης με υψηλούς δείκτες απόδοσης, μειώνοντας έτσι τις ενεργειακές καταναλώσεις των κτιρίων ⊲ Συστήματα θερμομόνωσης, επενδύοντας σε χαμηλότερους συντελεστές θερμοπερατότηΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

τας πρωτίστως στην οροφή και ακολούθως στους τοίχους αποτελούν τον βέλτιστο τρόπο για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ⊲ Ψηφιακά συστήματα και τεχνολογίες που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας: έξυπνου φωτισμού, έξυπνης διαχείρισης του συστήματος θέρμανσης/ψύξης και απομακρυσμένου ελέγχου (π.χ. έξυπνοι αισθητήρες διαρροής, υγρασίας). Ο Πέτρος Βερικούκης (Very Design) ξεχωρίζει και αυτός υλικά και συστήματα. «Η κατάλληλη επιλογή των δομικών υλικών προϋποθέτει καλή γνώση των ιδιοτήτων και της συμπεριφοράς τους καθώς και του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται η κατασκευή. Για την εξωτερική θερμομόνωση επιλέγουμε εξηλασμένη/διογκωμένη γραφιτούχα πολυστερίνη, ή πετροβάμβακα ο οποίος προσφέρει επιπλέον ηχομόνωση και πυραντίσταση. Ο τελικός σοβάς αποτελείται από οργανικά επιχρίσματα, ακρυλικά – σιλικονούχα, κοκκομετρίας 1.00 με 1.50 ανάλογα με το αισθητικό αποτέλεσμα που επιθυμούμε. Όλα τα υλικά (κόλλα, θερμομονωτικές πλάκες, ενισχυτικός σοβάς, πλέγμα, τελικός σοβάς) θα πρέπει να αποτελούν μέρος ενός συστήματος το οποίο είναι πιστοποιημένο σύμφωνα με τα καθορισμένα ευρωπαϊκά πρότυπα. Όσον αφορά τα ενεργειακά κουφώματα, τα αρχιτεκτονικά συστήματα αλουμινίου με τριπλή υάλωση συνδυάζουν εξαιρετικούς συντελεστές θερμομόνωσης (Uw<1.5 W/m2K) με minimal αισθητική. Τέλος, για το σύστημα θέρμανσης προτείνουμε αντλία Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

θερμότητας αέρα - νερού χαμηλών θερμοκρασιών σε συνδυασμό με ενδοδαπέδια θέρμανση και έξυπνα συστήματα διαχείρισης, επιτυγχάνοντας εξαιρετική εξοικονόμηση ενέργειας», καταλήγει. Από την πλευρά του, ο Ιωάννης Χωματάς (HOMEATUS) στέκεται στα υλικά δηλώνοντας πως «χρησιμοποιούνται πιστοποιημένα και ποιοτικά υλικά επώνυμων εταιρειών, με μεγάλη αντοχή στον χρόνο, τα οποία, εκτός από την εξοικονόμηση %ενέργειας σε μεγάλα ποσοστά (έως 60% - 70%), εξασφαλίζουν αντοχή της κατοικίας στις καιρικές συνθήκες και έχουν χαμηλό κόστος συντήρησης. Αυτό βοηθά τον ιδιοκτήτη του ακινήτου να έχει άμεσο οικονομικό όφελος και να επιτυγχάνεται γρήγορα η απόσβεση της επένδυσης». Τέλος, ο Ηλίας Ψαθάς (Green ECDC Innovation) ξεχωρίζει τα θερμομονωτικά υλικά και συστήματα που βασίζονται στις ΑΠΕ. «Σε αυτό το δύσκολο έργο, πρέπει όλος ο κατασκευαστικός κόσμος να αναλάβει τις ευθύνες του. Η Green ECDC Innovation αναλαμβάνει τη μελέτη και κατασκευή έργων από το πρώτο πρόγραμμα Εξοικονομώ. Εξασφαλίζουμε την ουσιαστική αναβάθμιση κατοικιών βασισμένη σε νέα υλικά θερμομόνωσης και Η/Μ συστήματα βασισμένα κυρίως στις ΑΠΕ όπως αντλίες θερμότητας και ηλιακά συστήματα, αλλά και καθαρές μορφές ενέργειας όπως το φυσικό αέριο. Έτσι μπορούμε να εγγυηθούμε ένα αισθητικά και λειτουργικά άρτιο αποτέλεσμα», δηλώνει χαρακτηριστικά.

27

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Στ. Παλλαντζάς: Μείναμε στον… δρόμο για τον σωστό ενεργειακό σχεδιασμό κτιρίων Παθητικό κτίριο, nZEB, ενεργειακός σχεδιασμός κτιρίων, ενεργειακή αναβάθμιση και βιοκλιματική αρχιτεκτονική είναι κάποιες από τις ορολογίες που ακούμε έντονα τα τελευταία από αρχιτέκτονες και μη. Δικαιολογημένα, λοιπόν, αποτέλεσαν και τη βάση της συζήτησής μας με τον Στέφανο Παλλαντζά, Πολιτικό Μηχανικό ΕΜΠ και Πιστοποιητή Παθητικών Κτιρίων. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΦΩΤΕΙΝΗ ΔΑΪΛΑ 28

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό: Τι είναι παθητικό κτίριο και γιατί γίνεται τόση κουβέντα γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια; Παθητικό κτίριο είναι το κτίριο στο οποίο θα έπρεπε να ζουν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη. Ένα κτίριο με ευχάριστη ατμόσφαιρα και απόλυτη θερμική άνεση χειμώνα καλοκαίρι, ένα κτίριο με υψηλού επιπέδου μόνωση και κορυφαίας απόδοσης κουφώματα, ένα κτίριο που δεν… μπάζει από παντού, ένα κτίριο που έχει πάντοτε στο εσωτερικό του κορυφαία ποιότητα αέρα -ακόμη και με κλειστά παράθυρα. Ένα κτίριο που απαιτεί ελάχιστη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές για να λειτουργήσει. Ένα κτίριο που για όλους τους παραπάνω λόγους έχει πάντοτε ευτυχισμένους χρήστες. Τώρα βέβαια θα μου πείτε «και γιατί δεν ζουν όλοι αυτονόητα σε παθητικό κτίριο;». Η ερώτηση είναι προφανής, η απάντηση καθόλου. Είναι παράξενο που η ανθρωπότητα προοδεύει με τόσο γρήγορους ρυθμούς, ο άνθρωπος πάτησε εδώ και χρόνια στο φεγγάρι και ετοιμάζεται για τον Άρη, τα αυτοκίνητα μας εξηλεκτρίζονται ραγδαία πια, και όμως στο σπίτι μας εξακολουθούμε να ζεσταινόμαστε (έμμεσα ή άμεσα) ακόμη με τον ίδιο τρόπο που το κάναμε πριν από 20.000 χρόνια! Με κάρβουνο! Και δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα αν αυτό δεν ήταν τόσο επιβλαβές (πια) για τον πλανήτη. Αυτό το γεγονός και ακόμη το ότι ζούμε σχεδόν το 80% της ζωής μας μέσα στα κτίρια, άνοιξε δραματικά την κουβέντα για τα παθητικά κτίρια. Τα κτίρια αυτά είναι γνωστά στην Ευρώπη εδώ και τριάντα χρόνια, την τελευταία δεκαετία όμως η εξάπλωση τους είναι εκρηκτική σε όλο τον κόσμο και στην χώρα μας. Τα παθητικά κτίρια, μέσα από μια πλήρη πλατφόρμα ενημέρωσης, κατάρτισης, σχεδιασμού και πιστοποίησης είναι ο ασφαλής οδικός χάρτης προς την αειφορία στον κτιριακό τομέα. Ενέργειες και προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, όπως το Εξοικονομώ – Αυτονομώ, «ανοίγουν» τον δρόμο για τα παθητικά κτίρια; Υπό προϋποθέσεις, ναι! Π.χ. με αφορμή το περυσινό πρόγραμμα κάναμε αρκετές δεκάδες παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια με λογικές και σε επίπεδα παθητικού κτιρίου. Μας βοήθησαν σε αυτό το ύψος του επιλέξιμου προϋπολογισμού, τα κίνητρα για μεγαλύτερη εξοικονόμηση, το ότι έγινε με δική μας πρωτοβουλία επιλέξιμη δαπάνη ο μηχανικός αερισμός με ανάκτηση θερμότητας. Από την άλλη δυστυχώς πολεοδομικά και νομικά εμπόδια σε συνδυασμό με την πολυιδιοκτησία δεν βοήθησαν στο να μπουν στο πρόγραμμα ικανός αριθμός πολυκατοικιών, αν και ο επιλέξιμος προϋπολογισμός και το ύψος της επιδότησης ήταν εξαιρετικά ευνοϊκά. Φέτος εκτιμώ πως δεν θα γίνει το ίδιο. Ο ανελέητος κόφτης των 200 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο αποκλείει κάθε πιθανότητα ολοκληρωμένης παρέμβασης σε ένα κτίριο. Έτσι, θεωρώ πως φέτος λίγοι θα επωφεληθούν πραγματικά από το πρόγραμμα και κανείς δεν θα μπορέσει να κάνει σοβαρές ενεργειακές παρεμβάσεις, πόσο μάλλον σε επίπεδο παθητικού κτιρίου, παρά μόνο αν διαθέσει σημαντικά ίδια κεφάλαια.

Ο Στέφανος Παλλαντζάς

Θα πρέπει βέβαια να θυμίσουμε πως το πρόγραμμα δεν μπορεί να καλύψει το σύνολο του κτιριακού αποθέματος και αποτελεί απλά ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης, με κάλυψη μόλις του 10% του κτιριακού αποθέματος μέχρι το 2030. Υπό αυτό το πρίσμα θα έπρεπε να το βλέπει και το Υπουργείο, ώστε να δίνει τη δυνατότητα για καλά παραδείγματα ανά την Ελλάδα. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας του παθητικού κτιρίου στην ανακαίνιση εγγυάται το βέλτιστο αποτέλεσμα και την κατά 10 φορές τουλάχιστον μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.

Το παθητικό κτίριο είναι ενεργειακά 2-4 φορές καλύτερο από ένα κτίριο Α κατά ΚΕΝΑΚ

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί και το concept του nZEB, το οποίο πολύς κόσμος, ακόμα και μηχανικοί, το συνδέουν αυτόματα με το παθητικό κτίριο. Είναι δικαιολογημένη αυτή η σύνδεση ή υπάρχουν κάποιες διαφορές; Το κτίριο nΖΕΒ είναι ο ορισμός στην ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία για το πώς σχεδιάζουμε ενεργειακά και υλοποιούμε νέα κτίρια, αλλά και το πώς ανακαινίζουμε ριζικά υφιστάμενα κτίρια από εδώ και πέρα. Είναι κάτι που η ΕΕ το δημοσιοποίησε από το 2008 και από το 29

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Παθητικό κτίριο (πολυκατοικία) στο Μόναχο

2010 ζήτησε από τα κράτη μέλη να προετοιμαστούν για εφαρμογή από το 2021. Σήμερα δεν βγάζεις άδεια οικοδομής αν δεν προτείνεις nΖΕΒ κτίριο. Το παθητικό κτίριο είναι ο ασφαλής και αξιόπιστος δρόμος υπολογιστικά για να φτάσεις στο κτίριο nΖΕΒ. Σήμερα, οι ελάχιστες απαιτήσεις nΖΕΒ στη χώρα μας είναι το κτίριο Α κατά ΚΕΝΑΚ. Το παθητικό κτίριο είναι ενεργειακά 2-4 φορές καλύτερο από ένα κτίριο Α κατά ΚΕΝΑΚ, με όλη την αβεβαιότητα του μυστήριου «κτιρίου αναφοράς». Αυτό σημαίνει ότι μπορεί με ασφάλεια και αξιοπιστία να εγγυηθεί και το πολεοδομικό κίνητρο του 10% που δίνει ο ΝΟΚ σε κτίρια κατοικίας υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Όλα αυτά έχουν ανεβάσει κατακόρυφα το ενδιαφέρον για τα παθητικά κτίρια και στη χώρα μας. Σε αυτό φυσικά συνετέλεσε καθοριστικά και η παρουσία για πάνω από δέκα χρόνια πια του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου και ενός δικτύου άριστα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων μηχανικών σε όλη την Ελλάδα. Και πλέον το ενδιαφέρον δεν περιορίζεται σε κτίρια κατοικίας, αλλά σύντομα θα δούμε και κτίρια του τριτογενή τομέα και εκπαιδευτικά δημόσια κτίρια. Από την εμπειρία σας, πώς κρίνετε το επίπεδο εφαρμογής των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού στην ελληνική αρχιτεκτονική; Οι αρχιτέκτονες τις λαμβάνουν υπόψη, ή…ο δρόμος μακρύς; Θα μου επιτρέψετε κατ’ αρχήν να πω, με όλο τον σεβασμό προς τους συναδέλφους αρχιτέκτονες μηχανικούς, πως δεν είμαι οπαδός του όρου «βιοκλιματικός σχεδιασμός». Θεωρώ πως ο όρος αυτός, που συναντάται περιέργως κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα, δεν προσφέρει τίποτα περισσότερο στην αρχιτεκτονική από 30

το να χωρίζει τους αρχιτέκτονες σε… καλούς και κακούς. Είναι δηλαδή ένα έξυπνο branding και τίποτα παραπάνω. Αλήθεια, ποιος αρχιτέκτονας δεν γνωρίζει να προσανατολίζει σωστά ένα κτίριο; Ποιος αρχιτέκτονας δεν ξέρει τη σωστή αναλογία διαφανών και μη διαφανών στοιχείων στο κέλυφος ενός κτιρίου; Ποιος αρχιτέκτονας δεν διδάχτηκε ότι ένα κτίριο πρέπει να αερίζεται πλήρως τουλάχιστον μια φορά κάθε τρεις ώρες; Όλοι φυσικά! Επομένως τι νόημα έχει να λέμε ότι κάποιος αρχιτέκτονας ξέρει βιοκλιματικό σχεδιασμό, ενώ κάποιος άλλος εξ ορισμού δεν ξέρει; Δεν έχει. Όλοι οι μηχανικοί και ιδιαίτερα οι αρχιτέκτονες έχουν διδαχθεί και γνωρίζουν την φυσική του κτιρίου και την φυσική των υλικών και οφείλουν να σχεδιάζουν ενεργειακά σωστά κτίρια. Προσωπικά, σέβομαι απόλυτα τον κυρίαρχο ρόλο του αρχιτέκτονα στον ολιστικό και επομένως και ενεργειακά ορθό σχεδιασμό ενός κτιρίου. Θα επανέλθω όμως στο ερώτημα σας για το αν ο δρόμος είναι τελικά μακρύς. Δυστυχώς στην Ελλάδα μείναμε πίσω στα χρόνια της κρίσης. Και ενώ οι μηχανικοί είχαν τον άπλετο χρόνο, αφού ο οικοδομικός κλάδος κατέρρευσε ολοσχερώς, να επενδύσουν στη γνώση για τον ενεργειακό σχεδιασμό, δεν το έκαναν. Το ΤΕΕ εγκατέλειψε το ρόλο της κατάρτισης που όφειλε να παίζει στην κοινότητα των μηχανικών, ενώ παράλληλα δεν ανανέωσε τον ΚΕΝΑΚ ως όφειλε. Τα πανεπιστήμια, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν έχουν σοβαρά μαθήματα ενεργειακού σχεδιασμού κτιρίων στα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών τους και έτσι ούτε νέοι επιστήμονες με καλή γνώση ενεργειακού σχεδιασμού βγαίνουν στην αγορά. Όλα αυτά μας έφεραν στο 2021 να είμαστε παντελώς ανέτοιμοι στο να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις των κτιρίων nΖΕΒ -τόσο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

στα νέα όσο και στα υφιστάμενα κτίρια. Επομένως, ο δρόμος δεν είναι απλά μακρύς αλλά πρέπει να τρέξουμε και γρήγορα για να προλάβουμε το τρένο της κλιματικής αλλαγής. Τέλος, πιστεύετε πως ο βιοκλιματικός σχεδιασμός και η ενεργειακή αναβάθμιση θέτουν νέες προκλήσεις για τους αρχιτέκτονες; Αποτελούν ευκαιρία για νa ανανεωθεί η αρχιτεκτονική; Πιστεύω πως η πρόκληση για καλύτερα ενεργειακά και πιο αειφόρα κτίρια είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να γυρίσει ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Να πάψουμε εμείς όλοι οι μηχανικοί να κάνουμε «απ’ όλα», να ειδικευθεί ο καθένας στο αντικείμενο του και να αρχίσουμε πάλι να δουλεύουμε ομαδικά και παραγωγικά όπως σωστά διδαχτήκαμε στο Πολυτεχνείο. Και φυσικά ο αρχιτέκτονας Μηχανικός (δεν το γράφω τυχαία με κεφαλαίο Μ) να επανέλθει στον ρόλο που του ανήκει και στον ενεργειακό σχεδιασμό, αυτόν του επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού. Ξέρετε, στο ΕΙΠΑΚ διοργανώσαμε τα δύο τελευταία χρόνια δύο αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς φοιτητών για τον σχεδιασμό παθητικών κτιρίων σε δήμους της χώρας. Την πρώτη φορά 250 παιδιά χωρισμένα σε 30 ομάδες των 4-8 ατόμων με υποχρεωτικά όλες τις ειδικότητες μηχανικού σε κάθε ομάδα, σχεδίασαν ένα παθητικό νηπιαγωγείο στο Μοσχάτο. Τώρα, άλλα 150 παιδιά μάς παρέδωσαν προτάσεις για την ανακαίνιση μιας παλιάς αγροτικής αποθήκης στα Τρίκαλα. Μέσα από την διαγωνιστική διαδικασία προσφέραμε στους φοιτητές πάνω από 200 ώρες εντατικής εκπαίδευσης στον ενεργειακό σχεδιασμό

που περιελάμβαναν διαλέξεις κορυφαίων αρχιτεκτόνων που ασχολούνται με παθητικά κτίρια σε όλο τον κόσμο. Τα παιδιά διδάχτηκαν πράγματα που δεν θα είχαν καμιά τύχη αλλιώς να τα διδαχτούν. Είμαστε ευτυχείς που αυτοί οι 400 νέοι θα μπουν με νέα εφόδια και διαφορετική νοοτροπία στην αγορά εργασίας. Ναι, λοιπόν, υπάρχουν πολλές νέες προκλήσεις για την αρχιτεκτονική και τους αρχιτέκτονες, αλλά θεωρώ πως μπορούν μεθοδικά και αποτελεσματικά να αντεπεξέλθουν, αν βοηθήσουμε όλοι και μοιραστούμε γνώσεις και εμπειρία. Φυσικά, οι αρχιτέκτονες πρωτίστως πρέπει να κατανοήσουν πως πρέπει να βάλουν στην ατζέντα τους το γεγονός ότι ή ενέργεια δεν είναι πλέον φθηνή, δεν θα ξαναείναι ποτέ, και γι’ αυτό δεν θα πρέπει πλέον να καταναλώνεται ανεξέλεγκτα στα κτίρια. Αυτό κατά τη γνώμη μου δεν θα το χαρακτήριζα «ανανέωση» της αρχιτεκτονικής αλλά απλά ένα reset, ώστε να κοπούν «κακές συνήθειες» και να γίνει ξανά αντιληπτό το προφανές: ότι «σχεδιάζω ένα κτίριο για να κάνω ευτυχισμένο τον χρήστη του, χωρίς ταυτόχρονα να επιβαρύνω το περιβάλλον». Σήμερα, αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για όλους όσους ασχολούμαστε με το κτίριο, -και θυμίζω πως τα κτίρια ευθύνονται παγκοσμίως για το 40% της ζημιάς στο περιβάλλον-, αν δεν θέλουμε να γίνουμε η πρώτη γενιά που θα αφήσει στην επόμενη ένα χειρότερο μέρος να ζει. Περισσότερες πληροφορίες για το παθητικό κτίριο και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου θα βρείτε στο www.eipak. org και στα social media.

Παθητικό κτίριο στο Βελανίδι (Κέρκυρα)

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

31

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Θερμική άνεση: Ένα θέμα που πρέπει να το πάρουμε… ζεστά Οι απαιτήσεις για βιωσιμότητα θέτουν νέες προκλήσεις για την αρχιτεκτονική, ενισχύοντας την κουβέντα περί βιοκλιματικού σχεδιασμού των κτιρίων. Σε όλα αυτά, οι ανάγκες για θέρμανση, ψύξη και κλιματισμό έχουν κεντρικό -αν όχι κατευθυντήριο- ρόλο. ΤΩΝ ΦΩΤΕΙΝΗ ΔΑΪΛΑ ΚΑΙ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗ 32

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Έ

νας χώρος, είτε είναι οικιστικός είτε επαγγελματικός, οφείλει να είναι άνετος, λαμβάνοντας υπόψη την υγεία και την ευημερία του εκάστοτε χρήστη. Αυτό μοιάζει αυτονόητο, αλλά κάποτε δεν ήταν. Πλέον, είναι επιτακτική ανάγκη εξαιτίας του βαθμού αστικοποίησης και του ότι ο χρήστης περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σε κλειστούς χώρους -ανεξάρτητα πανδημίας. Έτσι, κατά τον σχεδιασμό ενός χώρου, οι αρχιτέκτονες (και γενικά οι μηχανικοί που εμπλέκονται) δεν λαμβάνουν υπόψη μόνο τις αισθητικές και λειτουργικές παραμέτρους αλλά και τις συνθήκες που προσφέρουν θερμική, οπτική και ακουστική άνεση. Ειδικά η θέρμανση αποτελεί κρίσιμο πυλώνα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού ώστε να εξασφαλίζεται η θερμική και οπτική άνεση, αξιοποιώντας τόσο την ηλιακή ενέργεια και άλλες περιβαλλοντικές πηγές όσο και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος. Έτσι, τα συστήματα θέρμανσης – ψύξης – κλιματισμού που ενσωματώνονται στα κτίρια και τους χώρους αποτελούν απαραίτητα στοιχεία για τη βιωσιμότητα των κατασκευών και την ανθρώπινη υγεία και ευημερία.

Θερμική άνεση με τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο H Ζωή Αντωνιάδη, Αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. και ιδρύτρια του γραφείου ARCHZONE, στέκεται στη σχέση ανάμεσα στην αίσθηση ευεξίας και τον βιοκλιματικό σχεδιασμό. Όπως αναλύει, «η αίσθηση ευεξίας επιτυγχάνεται μέσω του κατάλληλου βιοκλιματικού σχεδιασμού. Ο τρόπος για την επίτευξη της θερμικής άνεσης μεταβάλλεται με τα χρόνια μέσω της τεχνολογικής εξέλιξης. Συνδυάζοντας, για παράδειγμα, υλικά συμβατά με την περιοχή και τις καιρικές συνθήκες, αυξάνεται σημαντικά η βιωσιμότητα των κατασκευών. Συγχρόνως, τη διαφοροποίηση των αναγκών του κάθε χρήστη έρχεται να καλύψει η προσαρμοστικότητα των συστημάτων -λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες του κτιρίου τη δεδομένη στιγμή». Ο Στέφανος Βασδέκης, Αρχιτέκτων του γραφείου Stefanos Vasdekis & Architects κινείται στο ίδιο μήκος κύματος, μιλώντας για τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική. «Η θερμική άνεση των χρηστών των εσωτερικών χώρων συνδέεται απόλυτα με την αναβάθμιση και τη βιωσιμότητα των κατασκευών και συχνά αναφέρεται ως «πράσινη» ή και «βιοκλιματική κατασκευή». Η ιδανική θερμική άνεση επιτυγχάνεται τηρώντας τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, εφαρμόζοντας τα κατάλληλα συστήματα Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

θέρμανσης, αερισμού και κλιματισμού αλλά και με την θερμομόνωση του κελύφους που ελαχιστοποιεί τις απώλειες θερμότητας. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των κατασκευών χωρίς να οδηγούμαστε σε ανώφελη υπερκατανάλωση ενέργειας και λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος», δηλώνει χαρακτηριστικά. Οι Ζωή Σπηλιοπούλου, Senior Architect PEOPLE, Ε.Μ.Π., MArch Urban Design The Bartlett – UCL), Μαρία Καλογεροπούλου (Partner/Senior Architect PEOPLE, Ε.Μ.Π., MSc Environmental Design – HOU), Βασίλης Θεοδωρόπουλος, Senior MEP Engineer/Partner PEOPLE, Ε.Μ.Π., και Ιωάννης Μπογέας, Senior MEP Engineer PEOPLE, Ε.Μ.Π., επισημαίνουν πως «στην PEOPLE πιστεύουμε πως η εμπειρία που έχει ο τελικός χρήστης του κτιρίου επηρεάζεται σημαντικά και από το επίπεδο θερμικής άνεσης που θα βιώσει. Έτσι, σε μια εποχή που η έννοια της βιωσιμότητας (sustainability) είναι μείζονος σημασίας, δεν θα μπορούσε να εξαιρείται η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων από τους στόχους του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Η μέριμνα για τον ECO χαρακτήρα, αλλά και την συνολική εμπειρία τόσο στο επίπεδο άνεσης όσο και αισθητικής, αποτελεί πλέον πάγια απαίτηση αλλά και παρακαταθήκη για τους μελλοντικούς χρήστες». Για τη Ζέτα Σταθουλοπούλου, Αρχιτέκτων Μηχανικό Ε.Μ.Π – Πολιτικό Μηχανικό Ε.Μ.Π. από το γραφείο ASPECT architects, η βιωσιμότητα και η αυτάρκεια των σύγχρονων κατασκευών είναι μονόδρομος. Όπως τονίζει, «η ενεργειακή κρίση που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία έχει θέσει νέες απαιτήσεις και στις σύγχρονες κατασκευές. Αποτελεί μονόδρομο πια η βιωσιμότητα και η αυτάρκεια αυτών, και ο ρόλος του αρχιτέκτονα μηχανικού αναθεωρείται εκ νέου και καλείται να εξασφαλίσει τη θερμική άνεση των χρηστών του κτιρίου που θα καλύπτει τόσο τις ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής όσο και τις απαιτήσεις που τίθενται από τα ενεργειακά αποθέματα». Η Μιμή Ασκούνη, Αρχιτέκτων Μηχανικός MSc από το γραφείο POINT architects, σχολιάζει σχετικά πως «η επίτευξη θερμικής ευεξίας, υψηλής ποιότητας διαβίωσης και θερμικής άνεσης καθορίζουν -μεταξύ άλλων- τη Η ομάδα των PEOPLE

Ζωή Αντωνιάδη, Αρχιτέκτων, ARCHZONE

Στέφανος Βασδέκης, Αρχιτέκτων, Stefanos Vasdekis & Architects

33

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

βιωσιμότητα των κατασκευών. Η βιωσιμότητα στον τομέα των κατασκευών μπορεί να επιτευχθεί με την υιοθέτηση των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού σε υφιστάμενες και νέες κατασκευές. Οι αρχές της βιώσιμης κατασκευής πρέπει να αντιστοιχούν σε όλον τον κύκλο ζωής και να αποσκοπούν στα εξής: μείωση κατανάλωσης ενέργειας, χρήση ανανεώσιμων πηγών, προστασία της φύσης, περιορισμό τοξικών υλικών, εφαρμογή της μελέτης κόστους του κύκλου ζωής και έμφαση στην ποιότητα».

Ζέτα Σταθουλοπούλου, Αρχιτέκτων Μηχανικός - Πολιτικός Μηχανικός, ASPECT architects

Μιμή Ασκούνη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, POINT architects

34

Η σημασία της εξοικονόμηση ενέργειας κατά τον σχεδιασμό Η εξοικονόμηση ενέργειας, που συνδέεται με τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, φαίνεται να είναι κομβικής σημασίας για τους αρχιτέκτονες. Για τη Ζωή Αντωνιάδη (ARCHZONE), «στη διαδικασία του σχεδιασμού είναι ιδιαίτερα καθοριστικός ο ρόλος του αρχιτέκτονα ως αναφορά την εξοικονόμηση ενέργειας. Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός ενός κτιρίου, με τη χρήση παθητικών και ενεργητικών συστημάτων, λαμβάνεται υπόψη ήδη στον αρχικό σχεδιασμό. Η ισχύουσα νομοθεσία ΚΕΝΑΚ, που υποχρεώνει τα νέα κτίρια να καταταγούν στην ενεργειακή κλάση Β+, συμβάλει στην εξασφάλιση standards στα κτιριακά έργα. Η δημιουργική διαδικασία της «σύλληψης της ιδέας» επιτυγχάνει τον στόχο της ενσωματώνοντας ή ακόμα και τονίζοντας ενδεχομένως τα συστήματα στην αρχιτεκτονική του κτιρίου. Η αξιοποίηση του προσανατολισμού του κτιρίου αλλά και η χρήση των κατάλληλων υλικών κατασκευής λειτουργούν καταλυτικά στη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας. Αντίστοιχα, ο φυσικός αερισμός/δροσισμός και η σκίαση ενισχύουν σημαντικά την εξοικονόμηση ενέργειας». Σύμφωνα με τον Στέφανο Βασδέκη (Stefanos Vasdekis & Architects), «η μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα είναι βασική προϋπόθεση των σύγχρονων κατασκευών και απαιτεί τον απόλυτο συντονισμό αρχιτεκτονικού και ηλεκτρομηχανολογικού σχεδιασμού από την αρχή έως την αποπεράτωση κάθε έργου. Από τα πρώτα αρχιτεκτονικά προσχέδια πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού, ο σωστός προσανατολισμός και η κατάλληλη χωροθέτηση του κτιρίου. Στη συνέχεια, οι κατάλληλες ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες επιτυγχάνουν εξοικονόμηση ενέργειας ελαττώνοντας τις απαιτήσεις σε θέρμανση και ψύξη ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζουν συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης». Για τους PEOPLE, οι νέες απαιτήσεις ως προς τη βιωσιμότητα αποτελούν πρόκληση από τη φάση του σχεδιασμού. Όπως δηλώνουν οι

ίδιες, «σύμφωνα με έρευνα της Ε.Ε, το 50% της συνολικής καταναλισκόμενης ενέργειας των κτιρίων προέρχεται από την κάλυψη των αναγκών σε θέρμανση - ψύξη. Οι νέες απαιτήσεις βιωσιμότητας θέτουν ερωτήματα και προκλήσεις από την αρχική φάση σχεδιασμού. Στην PEOPLE είμαστε μια multidisciplinary ομάδα αρχιτεκτόνων και engineering και πιστεύουμε στη συνεργασία των διαφορετικών ιδιοτήτων για τον επιτυχή σχεδιασμό βιώσιμων κτιρίων. Έτσι, αντιμετωπίζουμε εξ’ αρχής όλα τα έργα με μια πολύπλευρη ματιά στοχεύοντας στην εξοικονόμηση ενέργειας από το σχεδιασμό του κελύφους (παθητικά συστήματα) μέχρι και το Interior Design (θερμική άνεση και υψηλή αισθητικό αποτέλεσμα μέσω συστημάτων HVAC)». Η Ζέτα Σταθουλοπούλου (ASPECT architects) αντιμετωπίζει επίσης τον βιοκλιματικό σχεδιασμό, που οδηγεί σε μειωμένη κατανάλωση ενέργειας, ως πρόκληση και κάτι που αποτελεί πηγή έμπνευσης. «Η αναζήτηση των κατάλληλων μέσων για την εξασφάλιση της θερμικής άνεσης του κτίσματος δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη με την πορεία του σχεδιασμού. Για εμάς, αποτελεί προτεραιότητα και σχεδιαστική αρχή η παθητική θέρμανση και ψύξη του χώρου, έτσι ώστε η ενεργητική να λειτουργεί συμπληρωματικά. Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός αποτελεί πρόκληση και έμπνευση, παρά περιορισμό για τα κτίριά μας. Το αίθριο αποτελεί χώρο συγκέντρωσης, η μάζα των τοίχων αίσθημα ασφάλειας και ο αέρας, ο ήλιος και το νερό αισθητηριακές εμπειρίες», σημειώνει. Για τη Μιμή Ασκούνη (POINT architects), «η εξοικονόμηση ενέργειας είναι βασικό κριτήριο κατά τον σχεδιασμό του κτιρίου. Δηλαδή, η εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια προκύπτει από τον προσανατολισμό και τη χωροθέτηση του κτιρίου, το μέγεθος, τη θέση και τον προσανατολισμό και των ανοιγμάτων, την προστασία του κελύφους (θερμομόνωση, ανεμοπροστασία, ηλιοπροστασία) και από τη σωστή λειτουργία των συστημάτων. Η εξοικονόμηση ενέργειας με τον βιοκλιματικό σχεδιασμό ποικίλει ανάλογα με το κλίμα της περιοχής, τον τύπο του κτιρίου, και από τις επιμέρους τεχνολογίες».

Ποια συστήματα θέρμανσης και υλικά είναι ψηλά στις προτιμήσεις; Σε ό,τι αφορά ένα πιο τεχνικό ζήτημα, αυτό των συστημάτων θέρμανσης – ψύξης – κλιματισμού και των υλικών που επιλέγουν οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες, η Ζωή Αντωνιάδη (ARCHZONE) δηλώνει πως «ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες μιας τοποθεσίας επιλέγεται το κατάλΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ληλο σύστημα θέρμανσης. Συγχρόνως, η χρήση και οι ανάγκες ενός κτιρίου, π.χ. κατοικίας, γραφείου ή ξενοδοχειακής μονάδας, συμβάλλουν στην τελική επιλογή. Σε μία κατοικία, ένα σύστημα ενδοδαπέδιας θέρμανσης με αντλία θερμότητας θα μπορούσε να λειτουργήσει συνδυαστικά με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η γεωθερμία και η ηλιακή ενέργεια. Οι επιλογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σε συνδυασμό με την κατάλληλη θερμομόνωση του κτηρίου, συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας ενώ παράλληλα αυξάνεται η βιωσιμότητα του κτιρίου». Ο Στέφανος Βασδέκης (Stefanos Vasdekis & Architects) προκρίνει τις αντλίες θερμότητας και την εξωτερική θερμοπρόσοψη. «Το γραφείο μας εξειδικεύεται στο σχεδιασμό κατοικιών και το βασικό σύστημα που χρησιμοποιούμε είναι οι αντλίες θερμότητας με ενδοδαπέδια για θέρμανση άλλα και δροσισμό. Οι αντλίες θερμότητας υψηλής ενεργειακής κλάσης χρησιμοποιούν εξωτερικό αέρα για τη θέρμανση του χώρου αλλά και του ζεστού νερού χρήσης με δυνατότητα σύνδεσης με ηλιακούς συλλέκτες επιτυγχάνοντας μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας. Τέλος, εξασφαλίζουμε το κέλυφος του κτιρίου με εξωτερική θερμοπρόσοψη που αποτελεί και έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες του βιοκλιματικού σχεδιασμού», δηλώνει σχετικά. Η ομάδα των PEOPLE τονίζει πως «στην PEOPLE, αντιμετωπίζουμε κάθε έργο με σεβασμό στον μοναδικό του χαρακτήρα. Το σύστημα θέρμανσης αποκτά το δικό του ξεχωριστό ρόλο σε κάθε κτίριο -άλλοτε γίνεται εμφανές στοιχείο, συμμετέχοντάς ακόμα και στον σχεδιασμό, άλλοτε κρύβεται για την ελαχιστοποίηση της οπτικής όχλησης. Σε κτίρια κατοικίας, κατά κύριο λόγο, επιλέγεται η τοποθέτηση ενδοδαπέδιας θέρμανσης που προσφέρει εξαιρετική ομοιομορφία θέρμανσης. Σε επίπεδο ξενοδοχείου, επειδή η λειτουργία του χώρου δεν είναι συνεχής, επιλέγεται η τοποθέτηση εσωτερικών μονάδων κλιματισμού κρυφής τοποθέτησης (τύπου ψευδοροφής)». Για τη Ζέτα Σταθουλοπούλου (ASPECT architects), «αγαπημένα μας είναι τα φυσικά υλικά που προσαρμόζονται καλύτερα στη θερμοκρασία του περιβάλλοντός τους όπως ξύλο, μάρμαρο, πέτρα κλπ. Εφαρμόζουμε συστήματα και τεχνικές παθητικού δροσισμού και θέρμανσης, προσφέροντας επαρκή θερμοχωρητικότητα στο κέλυφος (πχ πέτρα), επαρκή εξωτερική θερμομόνωση και συχνή χρήση του διπλού κελύφους. Δίνουμε έμφαση στο διαμπερή αερισμό και ηλιασμό με ηλιοπροστασία το καλοκαίρι και στη βελτίωση των συνοριακών συνθηκών των δομικών στοιχείων του Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

κτιρίου (πχ. έδαφος σε υπόσκαφα κτίρια και φυτεμένα δώματα). Προτιμάμε μη διακοπτόμενα συστήματα θέρμανσης και συστήματα ψύξης, τέτοια που να εντάσσονται καλύτερα στα δομικά στοιχεία του κτιρίου (δάπεδο/τοίχοι/ ψευδοροφή). Επιλέγουμε κυρίως αντλίες θερμότητας με υψηλούς συντελεστές απόδοσης τόσο για την θέρμανση όσο και για την ψύξη, ενώ σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας το φυσικό αέριο. Τέλος, χρησιμοποιούμε ηλιακούς συλλέκτες, φωτοβολταϊκά πανέλα και σπανιότερα γεωθερμικές μεθόδους μειωμένες απαιτήσεις ενέργειας των κτιρίων, με ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία στην ένταξή τους στο περιβάλλον. Τέλος, για τη Μιμή Ασκούνη (POINT architects) επισημαίνει πως, για την τελική επιλογή ενός συστήματος ή υλικού, σημασία έχουν διάφοροι παράγοντες (π.χ. γεωγραφική περιοχή). «Για την επιλογή ενός συστήματος θέρμανσης προτείνεται να εξετάζονται παράγοντες όπως η γεωγραφική περιοχή, το αρχικό κόστος εγκατάστασης, η περίοδος απόσβεσης και ο τύπος, τα χαρακτηριστικά του κτηρίου, όπως η θερμομόνωση του χώρου αλλά ακόμα και τα υλικά επικάλυψης του πατώματος. Για παράδειγμα, στη Νότια Ελλάδα μια inverter αντλία θερμότητας, σε συνδυασμό με ενδοδαπέδια θέρμανση και επικάλυψη δαπέδου με ξύλο, μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες για παράδειγμα μίας κατοικίας, γιατί εκεί το πρόβλημα δεν είναι τόσο το κρύο αλλά η υγρασία», καταλήγει.

35

OPINION ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΚΑΤΣΑΡΟ

Firmitas, Utilitas, Venustas και η «ενεργειακή αύρα» των κτιρίων Ο ρόλος του εξωτερικού περιβλήματος του κτιρίου και οι προϋποθέσεις για την επίτευξη συνθηκών άνεσης στους εσωτερικούς χώρους

Α

πό την απαρχή της συζήτησης περί της καλής αρχιτεκτονικής των κτιρίων, δεχόμαστε ως θεμελιακή αφετηρία, το τρίπτυχο του Βιτρούβιου για τις βασικές αρετές, που πρέπει να χαρακτηρίζουν όλα τα κτίρια, δηλαδή τη δομική σταθερότητα, τη λειτουργικότητα και την αισθητική απόλαυση, όπως αυτές, σε κάθε ιστορική περίοδο, επανερμηνεύονται, εμπλουτίζονται και επαναδιατυπώνονται. Διανύουμε μια εποχή, κατά την οποία διαμορφώνεται μια «νέα κατάσταση», όπου πολλές από τις προηγούμενες βεβαιότητες και τους πειραματισμούς στην αρχιτεκτονική, λιγότερο ή περισσότερο έξαλλους, φαίνεται να υποχωρούν, έναντι μιας αναδυόμενης κοινής συνειδητοποίησης και ανησυχίας για την διαφαινόμενη κλιματική αλλαγή και τους κινδύνους, που αρχίζουν να προβάλλουν.

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Την ίδια στιγμή, σειρά από τεχνολογικά «θαύματα» και επιλογές, διαμορφώνουν επιτελεστικά την «νέα κατάσταση» σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. Στο κτιριακό περιβάλλον, η τάση είναι διττή: αφενός η διασφάλιση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας έναντι των μεταβολών, που ήρθαν, ή θα έρθουν, αφετέρου η τεχνολογική αναδόμηση και η σύμπτυξη των διαδικασιών σε ένα ψηφιακό ενιαίο και ολιστικό κατά βάση σύστημα σχεδιασμού, παραγωγής, διαχείρισης και ελέγχου. Κρίσιμες τεχνολογίες καθορίζουν στρατηγικά την «νέα κατάσταση», όπως είναι η ενσωμάτωση συστημάτων και διεργασιών, η απρόσμενη ανάμιξη διαφορετικών επιστημονικών πεδίων και η δημιουργία νέων υβριδίων τεχνογνωσίας, η παραγωγή προηγμένων αισθητήρων -καταγραφέων δεδομένων με τεράστια επεξεργαστική ισχύ, μέσω των οποίων η επαυξημένη πραγματικότητα αντικαθιστά την φυσική και «εμπλουτίζει» τις αισθητηριακές ικανότητες του κοινού ανθρώπου- οι νέοι τρόποι επιλεκτικής και εξειδικευμένης παραγωγής (τρισδιάστατη εκτύπωση, industry 4, machine learning, κτλ.), η τεχνητή νοημοσύνη και οι υπερυψηλές ταχύτητες δικτύωσης και ίσως αρκετές ακόμη, που όλες μαζί συνθέτουν έναν κόσμο αρκετά διαφορετικό, σχεδόν υπερβατικό και σίγουρα λιγότερο υλικό-κεντρικό.

36

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΝΕΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Ωστόσο, η υπαρξιακή σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον και η εξάρτηση του από αυτό, παραμένει μια σταθερά του κόσμου μας, όσο και αν όλα τα προηγούμενα την προκαλούν. Το δομημένο περιβάλλον (τα κτίρια και η πόλη), νοουμένου είτε ως σύνολο από διακριτές χωρικές οντότητες, είτε ως συγκροτημένος αστικός χώρος, εξακολουθεί να παρέχει τις βασικές συνθήκες διαβίωσης με όρους και προϋποθέσεις ασφάλειας, υγείας και κοινωνικής και ατομικής ευημερίας, μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον (τη Γη), που μας υπενθυμίζει, ότι μπορεί να ξαναγίνει εχθρικό και αφιλόξενο. Εξειδικεύοντας το θέμα, θα πρέπει να συμφωνήσουμε, ότι οι συνθήκες διαβίωσης, καλούμενες και ως «συνθήκες άνεσης», είναι μια επιθυμητή απαίτηση (κυρίως για το εσωτερικό των κτιρίων) που δεν προκύπτει αυτόματα, αλλά ορίζεται με ακρίβεια από τα καθιερωμένα ή τα επιδιωκόμενα μοντέλα διαβίωσης. Επειδή δε, επιδρά ριζικά και σε διάρκεια στην φυσιολογία και στη βιολογική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και παρά τις όποιες τεχνολογικές εξελίξεις, επηρεάζει και επηρεάζεται άμεσα από την απευθείας διεπαφή και διάδραση του δομημένου περιβάλλοντος με το φυσικό. Ο τρόπος με τον οποίο κυρίως συμβαίνει, ρυθμίζεται και αποτιμάται η διάδραση, είναι μέσω της ανταλλαγής ενέργειας.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Όπως και ο άνθρωπος, έτσι και ένα κτίριο συνιστά έναν οργανισμό συντιθέμενο από επιμέρους ζωτικά συστήματα, τα οποία υποστηρίζουν την λειτουργία του στη διάρκεια της ζωής του με τρόπο, ώστε αφενός να ικανοποιούνται οι επιθυμητές απαιτήσεις (= συνθήκες άνετης διαβίωσης), αφετέρου να αντιμετωπίζονται με επάρκεια οι έως και ακραίες μεταβολές, οι οποίες συμβαίνουν στο φυσικό περιβάλλον. Το πλέον κρίσιμο σύστημα ενός κτιρίου για την ρύθμιση του εσωτερικού περιβάλλοντος και την διαχείριση της σχέσης του με το εξωτερικό, είναι αυτό ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Αίθριο, Κτίριο Βιολογικών Επιστημών, Παν. Κύπρου, 2019, Αρχιτέκτονες KTPCG CA – Κατσαρός & Παπαγιαννόπουλος

που ονομάζουμε κέλυφος ή επιδερμίδα ή εξωτερικό περίβλημα. Η σημασία του όμως είναι ευρύτερη από αυτή του ρυθμιστή, αφού αποτελεί πεδίο για την οπτική επικοινωνία και διεπαφή του κτιρίου με τον αστικό περίγυρο, αν και πλέον στον κόσμο της «νέας κατάστασης», ο οποίος γοργά μεταφέρεται στην ψηφιακή του «μετα-διάσταση», τείνει να ατονήσει, αντικαθιστώντας την επικοινωνία με την «αυτο-αναφορικότητα». Προς απόδειξη του τελευταίου, παρατηρούμε στην σύγχρονη αρχιτεκτονική παραγωγή, να δίνεται περισσότερη έμφαση στα στοιχεία, που ενισχύουν τον ρυθμιστικό ρόλο του περιβλήματος στη σχέση του με το εξωτερικό περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες και λιγότερο σε στοιχεία τα οποία επικοινωνούν με τον αστικό περίγυρο μέσα από την νοηματοδότηση και τον συμβολισμό των επιμέρους χαρακτηριστικών τους. Όλο και περισσότερο, σε αντίθεση με την πριν από 20 χρόνια αρχιτεκτονική συζήτηση, το περίβλημα των κτιρίων κυρίως συνομολογεί προς μια κατεύθυνση - τάση αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων αυτής, όπως είναι η υπερθέρμανση, η επικινδυνότητα από την ηλιακή ακτινοβολία, η ρύπανση του περιβάλλοντος (ατμόσφαιρα, έδαφος νερά), καθώς όμως και των οικονομικών επιπτώσεων αυτής, αναζητώντας τρόπους εξοικονόμησης πόρων και κόστους (μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας, βελτίωση της οικονομικής αποτελεσματικότητας, βελτίωση της απόδοσης, αποθήκευσης της ενέργειας, έξυπνης διαχείρισης των ροών και βελτιστοποίησης της κατανομής των διαθέσιμων κάθε φορά πόρων, κτλ.).

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Η τελευταία εξέλιξη φαίνεται ότι μας ωθεί, για άλλη μια φορά στην ιστορία της αρχιτεκτονικής, να επαναξιολογήσουμε τις 3 αρετές του Βιτρούβιου και το εάν είναι ακόμη επαρκής θεμελιακή βάση για την ανα-θεώρηση της αρχιτεκτονικής και μας γεννά την ιδέα μίας 4ης αρετής, συμπληρωματικής, που θα καλούσαμε ως «η ενεργειακή και περιβαλλοντική αύρα», που όλα τα κτίρια πρέπει να ανακαλύψουν. Επιπλέον είναι «μελλοντολογικά» πιθανό, το κέλυφος των κτιρίων να απεξαρτηθεί ως σύστημα από τον υπόλοιπο κτιριακό οργανισμό και με την πρόοδο της τεχνολογίας, ο τρόπος κατασκευής του, η ύφανση και η σύσταση του, να έχει περισσότερο να κάνει με τις επαυξημένες ιδιότητες, που θα παρέχει, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, ακόμη και σ’ ένα εξω-γήινο περιβάλλον και λιγότερο με τα χαρακτηριστικά του κάθε τόπου ή του κάθε μικροκλίματος. Πιθανόν, έτσι να προκύψει μία νέα τεχνητή & νοήμων επιδερμίδα, η οποία δεν θα είναι στατική, αλλά δυναμικά συμπεριφορική, μεταμορφούμενη και προσαρμοζόμενη στις εκάστοτε εξωτερικές συνθήκες, αλλά και στις ιδιοσυγκρασίες του κοινωνικού περίγυρου. Ίσως ακόμη να αποτελέσει μέρος ενός συστήματος ανταλλαγής δεδομένων και πόρων, ένα υπερ-παγκόσμιο ματριξ, το οποίο θα μεσολαβεί ανάμεσα στο μέσα και το έξω και ίσως σε μια ακραία περίπτωση, ρυθμίζοντας όχι μόνο τις συνθήκες άνεσης, αλλά ως ένα μοναδικά ικανό και αποτελεσματικό μέσο, να διαχειρίζεται την αισθητηριακή μας λειτουργία και την ίδια την αντίληψη μας για τον κόσμο. *Μ. Κατσαρός, Αρχιτέκτονας, March, UDes, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ 37

EVENTS

ΤΟ ΒΙΜ ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΒΙΜ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΕΛΗΝΕΚΟΥΣ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Τα πλεονεκτήματα, που προσφέρει το ΒΙΜ στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, όπως αυτά αναδεικνύονται από σπουδαία παραδείγματα έργων ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ ΓΙΏΡΓΟΣ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉΣ

38

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος σε συνεργασία με τον όμιλο BOUSSIAS, διοργάνωσε στις 12 Οκτωβρίου στην Αθήνα, το πρώτο συνέδριο ΒΙΜ, υπό την αιγίδα της EU BIM Task Group. Οι ομιλητές παρουσίασαν ορισμένα σπουδαία έργα, που υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα και το εξωτερικό με τη τεχνολογία ΒΙΜ, υπογραμμίζοντας τα πολλαπλά οφέλη, που προσφέρει. Το εν λόγω λογισμικό δεν είναι απλώς ένα εργαλείο, αλλά μία διαδικασία, που διέπει την κατασκευή σε όλα της τα στάδια, από τον πρώιμο σχεδιασμό μέχρι και την κατεδάφιση της. Το ΒΙΜ έχει έρθει ήδη στη χώρα μας, καθώς χρησιμοποιείται από τα περισσότερα μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία και πρόκειται να κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια. Μάλιστα με ευρωπαϊκή οδηγία, αναμένεται να γίνει απαραίτητα προϋπόθεση για την ανάληψη δημοσίων έργων. Συνεπώς, όλοι οι επαγγελματίες της βιομηχανίας κατασκευών, πρέπει να αφουγκραστούν τις εξελίξεις και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

ΤΟ ΒΙΜ ΔΙΝΕΙ ΤΟ ΠΑΡΩΝ ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΡΓΑ Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν ορισμένα έργα υψηλής αρχιτεκτονικής σύλληψης, τα οποία υλοποιήθηκαν με ΒΙΜ. Το λογισμικό βοήθησε στο συντονισμό των διαφόρων ειδικοτήτων, στον ακριβή προγραμματισμό και στην αποφυγή σχεδιαστικών λαθών, εξασφαλίζοντας ένα αποτέλεσμα υψηλών προδιαγραφών. Πρώτος τον λόγο έλαβε ο Johan Annerhed, αρχιτέκτονας του γραφείου OOAK Architects, ο οποίος μας παρουσίασε το Tetris. Πρόκειται για ένα συγκρότημα υπερπολυτελών κατοικιών στην μαρίνα Albany, του νησιού New Providence στις Μπαχάμες. Η ιδιαιτερότητα του κτιρίου έγκειται στο γεγονός, ότι κάθε διαμέρισμα είναι μορφολογικά διαφορετικό, δίνοντας την αίσθηση της μοναδικότητας. Υπάρχει ποικιλία μικρών, μεσαίων, μεγάλων και διώροφων διαμερισμάτων, ενώ στην κορυφή του κτιρίου δεσπόζει μία εντυπωσιακή βίλα. Το καθένα από

αυτά διακρίνεται για τις πολυτελείς παροχές και ανέσεις, που προσφέρει στους ένοικους του. Ενδεικτικό παράδειγμα, είναι η εσωτερική πισίνα στον χώρο του σαλονιού, με πανοραμική θέα τη θάλασσα. Η ευρύτερη περιοχή διαθέτει ποικίλες υποδομές, όπως γήπεδο τένις και γκολφ, παραλία και μουσικό στούντιο. Για την υλοποίηση ενός τόσο περίπλοκου έργου, χρησιμοποιήθηκε από τα πρώτα στάδια σχεδιασμού το λογισμικό ΒΙΜ. Κατά αυτόν τον τρόπο, τα αρχιτεκτονικά σχέδια ενσωματώθηκαν αρμονικά στο γενικότερο κατασκευαστικό μοντέλο, μελετήθηκαν οι επιμέρους δυσκολίες και αποφεύχθηκαν κοστοβόρα και λειτουργικά λάθη. Το ΒΙΜ ενσωματώθηκε νωρίς σε όλες τις διαδικασίες από ολόκληρη την ομάδας κατασκευής. Στην πορεία αντιμετωπίστηκαν αρκετές κατασκευαστικές δυσκολίες. Η σημαντικότερη από αυτές ήταν οι τοπικές καιρικές συνθήκες, που χαρακτηρίζονται από ισχυρούς τυφώνες και σφοδρές βροχοπτώσεις. Το τροπικό κλίμα, που επικρατεί στις Μπαχάμες, απαιτεί οικοδομήματα

Johan Annerhed, αρχιτέκτονας, OOAK Architects

Βασίλειος Αλέξανδρος Πουτέτσης, ιδρυτής VAP ARCHITECTS

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

39

EVENTS

σχεδιασμένα κατάλληλα, ώστε να είναι ανθεκτικά σε τέτοια φυσικά φαινόμενα. Επιπλέον, τα διαμερίσματα διαθέτουν ξεχωριστά μηχανολογικά συστήματα και διπλό ύψος οροφής, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο περίπλοκος ο σχεδιασμός. Τέλος, έπρεπε να υλοποιηθούν κατοικίες υψηλότατων προδιαγραφών, διατηρώντας παράλληλα σε χαμηλό επίπεδο το κόστος. Οι παραπάνω προκλήσεις ξεπεράστηκαν εν πολλοίς με το λογισμικό ΒΙΜ. Στη συνέχεια, στο βήμα ανέβηκαν η Σιλένα Πατσαλίδου και η Ιακωβίνα Κοντιζά της PILLA STUDIO. Κατά την παρουσίαση τους, ανέφεραν ότι ο Πύργος του Πειραιά, που τοποθετείται στην καρδιά του λιμανιού της πόλης, αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο έργο σε ύψος της χώρας μας. Για παραπάνω από 44 χρόνια, το οικοδόμημα είχε παραμείνει εντελώς ανεκμετάλλευτο. Η PILLA STYDIO σε συνεργασία με τους Eckersley o’ Challaghan, ανέλαβε τον επανασχεδιασμό της πρόσοψης του κτιρίου. Για την πραγματοποίηση του εγχειρήματος χρησιμοποίησαν ένα υβριδικό μοντέλο βασισμένο στο ΒΙΜ. Επισήμαναν, ότι με το μοντέλο αυτό, επιλύονται οι δυσχέρειες στον συντονισμό μεταξύ μελετητών και κατασκευαστών, μειώνονται τα λάθη και ο χρόνος σχεδιασμού και διευκολύνεται η κατασκευασιμότητα του έργου. Για την αποτελεσματικότερη σκίαση του κτιρίου και την βέλτιστη θερμική άνεση των εσωτερικών χώρων, χρησιμοποιήθηκε ένα σύστημα από πανέλα και περσίδες. Μάλιστα δημιουργήθηκε ένα ψηφιακό παραμετρικό μοντέλο, που βοήθησε σημαντικά στον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης του κάθε ορόφου ξεχωριστά. Απώτερος στόχος,

Εμμανουήλ Μπόγρης, Γενικός Διευθυντής, EB/ARCHITECTS

40

βασισμένος στο πλαίσιο αειφορίας των σύγχρονων κτιρίων, είναι ο Πύργος του Πειραιά να πάρει πιστοποίηση GOLD κατά LEAD. Με το λογισμικό ΒΙΜ δεκάδες διαδικασίες αυτοματοποιήθηκαν, βελτιστοποιήθηκε το design και έγινε εφικτή η διαχείριση τεράστιου όγκου δεδομένων. Συνδυάζοντας τις ψηφιακά καταγεγραμμένες πληροφορίες των πανέλων, μπορούν να γίνουν έγκυρες προβλέψεις κόστους και χρόνου, επιτυγχάνοντας το μέγιστο αποτέλεσμα. Η χαρτογράφηση όλων των επιμέρους κομματιών της πρόσοψης, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τους κατασκευαστές του έργου. Είναι γεγονός, ότι το ΒΙΜ μπορεί να ενταχθεί από νωρίς στο σχεδιασμό και να συντελέσει στην περάτωση ενός άρτιου, από αρχιτεκτονικής άποψης, κτιρίου. Ακολούθως, ο Βασίλειος Αλέξανδρος Πουτέτσης, ιδρυτής των VAP ARCHITECTS, επισήμανε ότι μαζί με τους συνεργάτες του, έχει εφαρμόσει το ΒΙΜ σε αρκετά έργα, όπως είναι το Κέντρο Σταύρος Νιάρχος, ο διεθνής αερολιμένας Αθηνών και το νεοσύστατο Κυπριακό Μουσείο Αρχαιοτήτων. Εκτενέστερα αναφέρθηκε, στην ανάπλαση της μαρίνας στην περιοχή της Αγίας Νάπας, έναν χώρο που θα φιλοξενεί αρκετά εμπορικά καταστήματα και κέντρα αναψυχής. Επιπλέον, στην μαρίνα θα υπάρχουν και 29 βίλες χωρισμένες σε τρεις κατηγορίες. Κάποιες από αυτές θα είναι χτισμένες στη μία μεριά της προβλήτας, άλλες θα βρίσκονται δίπλα σε μία τεχνητή παραλία, ενώ οι υπόλοιπες πάνω σε ένα τεχνητό νησί. Αναμφίβολα το πιο εμβληματικό στοιχείο του έργου, θα είναι οι δύο πανύψηλοι πύργοι, όπου ο καθένας θα διαθέτει 27 ορόφους. Ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιηθεί χωρίς τη βοήθεια του ΒΙΜ. Στα πρώτα βήματα της μελέτης, έγινε παραλαβή πλήθους δισδιάστατων σχεδίων, τα οποία έπρεπε να μοντελοποιηθούν από το μηδέν. Δημιουργήθηκε μία πλήρης ψηφιακή βιβλιοθήκη υλικών, που το καθένα είχε έναν μοναδικό κωδικό και εντάχθηκε σε ομάδες, βάσει των χαρακτηριστικών του. Έτσι υπήρξε ένας ενημερωμένος κατάλογος ποσοτήτων των υλικών και ένα ακριβές κοστολόγιο. Με την εφαρμογή του ΒΙΜ ήταν εφικτός ο ακριβής παραμετρικός σχεδιασμός, καθώς όλα τα επιμέρους σχέδια προσαρμοζόντουσαν αυτόματα στις αλλαγές που προέκυπταν. Για να εντοπιστούν άμεσα οι τεχνικές αδυναμίες, αρχικά το έργο απεικονίστηκε, πιλοτικά, σε ψηφιακό περιβάλλον. Αυτού του είδους η προσομοίωση περιόρισε τα λάθη και τέθηκαν προδιαγραφές, που θα ανταποκρίνονταν καλύτερα στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε κτιρίου. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΠΙΛΥΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ Ο Εμμανουήλ Μπόγρης, Γενικός Διευθυντής των EB/ARCHITECTS, μας παρουσίασε μερικά έργα, που υλοποίησε το αρχιτεκτονικό του γραφείο με τη χρήση του ΒΙΜ. Ένα από τα σπουδαιότερα έργα στον ελλαδικό χώρο, που εφαρμόστηκε το ΒΙΜ από το πρώτο στάδιο της μελέτης έως και την τελική κατασκευή, είναι το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Καινοτομία ήταν, ότι η αρχιτεκτονική ομάδα είχε αναλάβει την μοντελοποίηση των ηλεκτρομηχανικών εγκαταστάσεων, διότι δεν υπήρχαν τη δεδομένη στιγμή καταρτισμένοι μηχανικοί, να φέρουν εις πέρας τον στόχο αυτό. Ακόμη ένα σπουδαίο έργο, είναι το DEWA headquarter, του κέντρου ύδρευσης στο Ντουμπάι. Πρόκειται για ένα οικοδόμημα έκτασης άνω των 200.000 τ.μ. με μηδενικό ενεργειακό αντίκτυπο. Το ΒΙΜ χρησιμοποιήθηκε από την αρχή της μελέτης και με την εφαρμογή clash detection, εντοπίστηκε πλήθος συγκρουόμενων δεδομένων. Συνεπώς έγινε μία ιεράρχηση των αποτελεσμάτων με δενδροειδές σύστημα και σταδιακά επιτεύχθηκε ο βέλτιστος συντονισμός των επιμέρους σχεδίων. Το clash detection χρησιμοποιήθηκε και σε συγκρότημα διαμερισμάτων, πάλι στο Ντουμπάι. Για τον σχεδιασμό της πρόσοψης των κατοικιών, ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στο σκληρό κλίμα της περιοχής. Με χρήση της ενεργειακής ανάλυσης, Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

βρέθηκαν αποτελεσματικές λύσεις για την μείωση της θέρμανσης από το περιβάλλον, ενώ μελετήθηκε η ροή του αέρα για φυσικό δροσισμό των εσωτερικών χώρων. Παρόμοια μελέτη, έγινε και στην πρόταση για τα κεντρικά της ΔΕΗ. Πρόκειται για ένα οικοδόμημα 4 προσανατολισμών, με απαιτητικό σχεδιασμό στην πρόσοψη. Με τη χρήση του ΒΙΜ αξιοποιήθηκαν τεχνικές, ώστε να υπολογιστεί η σωστή ποσότητα φωτός και θερμότητας σε κάθε όψη.

Δημήτριος Βωβός, Πολιτικός Μηχανικός & BIM Manager, ADT OMEGA

41

EVENTS

Επίσης σημαντικό έργο, αποτελεί το κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης, του οποίου όλες οι εγκαταστάσεις μοντελοποιήθηκαν. Μάλιστα σε κάθε τεχνικό σχέδιο υπήρχε QR code, με το οποίο ήταν εφικτή η ψηφιακή περιήγηση στον αντίστοιχο χώρο. Η δυνατότητα αυτή ήταν εξαιρετικά χρήσιμή στους κατασκευαστές και στους υπεργολάβους. Αξιοποιώντας παρόμοια τεχνολογία, ο αερολιμένας της Πάρου αποτέλεσε το πρώτο project, που παρουσιάστηκε σε δημόσιους φορείς σε εικονική πραγματικότητα.

ΒΙΜ ΣΤΟ PROJECT MANAGEMENT O Θεοφάνης Φανουράκης, Project Leader for BIM Implementation Programme in Public Works Authority στο Κατάρ, μίλησε για την γεφύρωση μεταξύ της κατασκευής και του facility management. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα κοινό περιβάλλον, στο οποίο όλοι οι συντελεστές του έργου, μελετητές, εργολάβοι και επαγγελματίες, που θα αναλάβουν την διαχείριση των οικοδομημάτων, να μοιράζονται τις ίδιες πληροφορίες. Έχουμε δει και στο παρελθόν, ότι εξαιτίας της κακής πληροφόρησης, οι ομάδες facility management, ξεκινούν όλη την οργάνωση από το μηδέν, διαδικασία ιδιαίτερα χρονοβόρα και κοστοβόρα. Μέσω του ΒΙΜ, οι πληροφορίες οργανώνονται καλύτερα και μπορούν να εξαχθούν για διάφορες μελέτες, όπως οικονομικές, ενεργειακές και συναφείς με τη διαχείριση κτιρίων. To BIM δεν είναι απλώς ένα εργαλείο, αλλά μία διαδικασία που θα πρέπει να διέπει το έργο σε όλα στα στάδια υλοποίησης του.

42

To COBie είναι το διεθνώς πρότυπο ανταλλαγής πληροφοριών, το οποίο συντάσσεται από πληροφορίες από τα μοντέλα ΒΙΜ και τα εγχειρίδια κατασκευής. Τα δεδομένα που συλλέγονται είναι μείζονος σημασίας για τη συντήρηση και τη λειτουργικότητα του κάθε κτιρίου. Εν όψη του παγκοσμίου κυπέλλου στο Κατάρ, δημιουργήθηκε το Live Command Center, ένα σύστημα με το οποίο ο διαχειριστής έχει πρόσβαση στο facility management, το security operation και στα events, που λαμβάνουν χώρα στα γήπεδα με συρροή κόσμου. Οι εκατοντάδες πληροφορίες που υπάρχουν στο Live Command Center, προήλθαν από το ΒΙΜ. Αντίστοιχη προσπάθεια έγινε και από τον Οργανισμό Δημόσιων Έργων του Κατάρ, με το modeling and data management guide. Ανάμεσα στις ζωτικής σημασίας πληροφορίες, που αναγράφει για το εκάστοτε έργο, διαθέτει βιβλιοθήκη των υλικών και δεδομένα για τα smart objects, ενώ έχει γίνει προσπάθεια για αυτοματοποίηση του ελέγχου ποιότητας.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Ο Δημήτριος Βωβός, Πολιτικός Μηχανικός και BIM Manager στην ADT OMEGA, μίλησε για ένα μεγάλο σιδηροδρομικό έργο, σε γραμμή της Rail Baltica, το οποίο θα συνδέσει την Φιλανδία με τα τρία βαλτικά κράτη και στη συνέχεια με την Πολωνία. Πρόκειται για ένα μεγάλο έργο, μήκους 93,5 χιλιομέτρων, το οποίο θα ξεκινά από την επαρχεία Πάρνου στην Εσθονία και θα καταλήγει στα σύνορα με τη Λετονία. Φυσικά, το project περιλαμβάνει γέφυρες, υπόγειες διαβάΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

σεις οχημάτων και πεζών, υπέργειες διαβάσεις πανίδας, στάσεις, οχετούς, δρόμους και αποκατάσταση υπαρχόντων υποδομών. Το έργο τρέχει εξολοκλήρου σε ΒΙΜ. Το ακρωνύμιο building information modeling, αναφέρεται κατά κύριο λόγο στα κτίρια και για αυτό έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται ο όρος better information management. Μεγάλη σημασία για την περάτωση μίας υποδομής, είναι η διαχείριση των πληροφοριών και η επικερδής συνεργασία των εμπλεκομένων. Το ΒΙΜ είναι μια διαδικασία, που πρέπει να ξεκινά από την φάση της προμελέτης και να καταλήγει στο τέλος της ζωής ενός κτίσματος, που είναι η κατεδάφιση. Τα πλεονεκτήματα του ΒΙΜ στη διαχείριση δεδομένων, ήταν καθοριστικά για την εκτέλεση του έργου, καθώς αυτό εκτείνεται σε τρεις χώρες. Οι πληροφορίες αποθηκευόταν στο cloud με γνώμονα την ασφάλεια των αρχείων και τα πνευματικά δικαιώματα των μελετητών. Βάσει των δεδομένων ενημερωνόταν το κοινό κατασκευαστικό μοντέλο σε πραγματικό χρόνο. Επιπλέον, υπήρχαν ψηφιακοί κατάλογοι των υλικών, που χρησιμοποιούνταν στην κοστολόγηση και στο σχηματισμό χρονοδιαγραμμάτων. Παράλληλα είχαν συσταθεί και πίνακες παραδοτέων, με τα αντίστοιχα ονόματα των μηχανικών και τις καταλυτικές διορίες, που είχαν οριστεί. Με τη συγκέντρωση και την σωστή επεξεργασία των πληροφοριών, μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα, που θα οδηγήσουν στη σωστή λήψη αποφάσεων. Ο Δρ Γιώργος Καπoγιάννης, Head of Thought Leadership, Glodon Company Limited, Shanghai, μας έδειξε κάποια παραδείγματα έργων στην Κίνα, που πραγματοποιήθηκαν με τη βοήθεια του ΒΙΜ. Στον σύγχρονο κατασκευαστικό κλάδο, υπάρχουν πολλές νέες τεχνολογίες, οι οποίες Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

πρέπει να συνδυαστούν σε μία κοινή πλατφόρμα. Στόχος είναι η υλοποίηση εξελιγμένων και πιο πράσινων κτιρίων, για ένα καλύτερο αύριο. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν αποτελεί το μέλλον, διότι ήδη είναι παρόν. Από αυτόν δεν επωφελούνται μόνο οι συντελεστές των έργων, αλλά και ο πελάτης, ο οποίος αποκτά πιο εμπεριστατωμένη εικόνα της κατασκευής. Η τεχνολογία ΒΙΜ συμβάλει στην ταχύτητα παράδοσης, στην εξασφάλιση της ποιότητας, στην αποφυγή περιττών δαπανών, στη βιωσιμότητα των κτιρίων και στη λήψη ορθών αποφάσεων με ελάχιστο επιχειρηματικό ρίσκο. Συνεπώς, ένα απλό ψηφιακό 3D μοντέλο δεν είναι αρκετό, αλλά χρειάζεται και η κατάλληλη διαχείριση πληροφοριών. Σε αστικές κατασκευές, που υλοποιήθηκαν στο δέλτα του Pearl ποταμού, το λογισμικό ΒΙΜ συντέλεσε στον σχεδιασμό, υπολογίζοντας τη στατικότητα του κτιρίου, 40 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού. Αποκτήθηκε μία ρεαλιστική εικόνα των συνθηκών που επικρατούν και αποκτήθηκαν δεδομένα χρήσιμα για την μετέπειτα συντήρηση των οικοδομημάτων. Επιπρόσθετα, στο χειμερινό ολυμπιακό χωριό της Κίνας, έγινε εφικτός ο ακριβής προγραμματισμός με τη χρήση του ΒΙΜ και συλλέχθηκαν πολύτιμα δεδομένα, τα οποία αξιοποιήθηκαν στη λήψη κατασκευαστικών στρατηγικών, με μικρά περιθώρια λάθους. Μεγάλη πρωτοτυπία είναι η χρήση του virtual reality για την απόδοση της τελικής μορφής του έργου. Ένα ακόμη παράδειγμα αποτελεί ο διεθνής αερολιμένας του Πεκίνο, όπου το κόστος κατασκευής περιορίστηκε σε μεγάλο ποσοστό. Με την ψηφιακή απεικόνιση, έγινε εκτίμηση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου του έργου.

43

EVENTS

ΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΣΑΝ Κορυφαίες μελέτες φωτισμού σε υπερσύγχρονα έργα ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗΣ

Για μία ακόμη χρονιά, τα Lighting Awards 2022 του Ομίλου BOUSSIAS, βράβευσαν τα αρχιτεκτονικά γραφεία και τις εταιρείες που διακρίθηκαν για τις εντυπωσιακές τους μελέτες φωτισμού, τόσο στο εσωτερικό των κτιρίων, όσο και σε εξωτερικούς χώρους. Ομολογουμένως, υπήρχε μεγάλος αριθμός υποψηφίων, που διεκδικούσαν επάξια τις πρώτες θέσεις, καθιστώντας το έργο της κριτικής επιτροπής εξαιρετικά δύσκολο. Μέσα από την αξιολόγηση των έργων, που συμμετείχαν στον διαγωνισμό, διαφάνηκαν καινοτόμες τεχνοτροπίες και τάσεις στον τομέα του φωτισμού, που θα αποτελέσουν ορόσημο για τον σχεδιασμό των κτιρίων του αύριο. Από το πλήθος των υποψηφιοτήτων θα επικεντρωθούμε στον πρώτο πυλώνα των βραβείων, ο οποίος αφορά τα αρχιτεκτονικά έργα.

44

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

PLATINUM PROJECT Η STUDIO 2PI ARCHITECTURE Τη μερίδα του λέοντος πήρε η Studio 2Pi Architecture, η οποία έλαβε το βραβείο Platinum Project και διάκριση gold στις κατηγορίες interior και exterior hospitality για το έργο Kosmos – Coffee & Bakery. Πρόκειται για ένα υπερσύγχρονο πρατήριο άρτου, τροφίμων και καφέ στην περιοχή του Ναυπλίου, που ξεχωρίζει για τη μοναδική του αισθητική. Ιδιαίτερο στοιχείο αποτελούν «οι φολίδες» στην όψη, που δίνουν την εντύπωση ενός δέρματος που αγκαλιάζει το κτίριο. Κεντρική ιδέα ήταν μέσω του φωτισμού να αποτυπώνεται η διακύμανση των συναισθημάτων από τις εναλλαγές ημέρας και νύχτας. Ο εξωτερικός φωτισμός προσαρμόζεται στις επιθυμίες και τις ανάγκες των χρηστών, ώστε να αποτελεί ένα ενιαίο κομμάτι του σχεδιασμού, αδιαίρετο από το εξωτερικό κέλυφος. Ο εσωτερικός φωτισμός του κτιρίου επικεντρώνεται στην ανάδειξη των προϊόντων, αλλά και στη δημιουργία ενός δυναμικού αρχιτεκτονικού στοιχείου, που χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το πρώτο είναι το οριζόντιο τμήμα φωτισμού, το οποίο οδηγεί τους επισκέπτες στους διάφορους χώρους της έκθεσης. Αποτελείται από γραμμικά φωτιστικά πάνω από τις βιτρίνες των προϊόντων και περιμετρικά του χώρου αυτού, ως κρυφός φωτισμός στις εσοχές τις γυψοσανίδας. Το δεύτερο είναι το κάθετο τμήμα, που εμφανίζεται ως στατικός φωτισμός με μια πιο γλυπτική διάθεση, οδηγώντας τον επισκέπτη στη θέαση από το δάπεδο μέχρι και τη στέγη, ακολουθώντας τις ακτίνες φωτός, που ενώνονται μέσα από τα μεταλλικά στεφάνια.

Kosmos – Coffee & Bakery, Studio 2Pi Architecture

ΤΡΙΠΛΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ PROLIGHT Σημαντικές διακρίσεις έλαβε και η Prolight, σε τρεις κατηγορίες. Πήρε βραβείο gold στην κατηγορία interior residential για το διαμέρισμα στο Neuilly-sur- Seine στο Παρίσι. Είναι ένα ανακαινισμένο ιστορικό κτίριο, στο οποίο ο φωτισμός έχει καίριο ρόλο στην ανάδειξη των έργων τέχνης που φιλοξενεί. Ο φυσικός φωτισμός αξιοποιείται με ράγες και περιστρεφόμενα σποτ, ενώ υπάρχει κρυφός φωτισμός LED στις προθήκες, προσδίδοντας ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Το the Grand by Interni, Grand Hyatt, είναι ένα εστιατόριο στην περιοχή της Αθήνας, το οποίο κέρδισε bronze διάκριση στην κατηγορία interior hospitality. H πλεκτή αιωρούμενη οροφή του κτιρίου, συνδυαστικά με τον κατάλληλο φωτισμό, συνθέτουν μία μοναδική τροπική ατμόσφαιρα. Εξίσου σημαντική διάκριση ήταν Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Διαμέρισμα Neuilly-sur-Seine, ProLight

45

EVENTS

και το silver βραβείο στην κατηγορία exterior cultural, για τη μελέτη φωτισμού στο Μουσείο Γουλανδρή. Η λύση που προτάθηκε για τον φωτισμό της πλατείας αποτελείται από γραμμικά led strips, ενσωματωμένα σε corten εσοχές στους αναβαθμούς της πλατείας, χωνευτά φωτιστικά στα πλαϊνά της κεντρικής σκάλας, που οδηγεί στην εκκλησία, και χωνευτά σποτ για τις περιμετρικές φυτεύσεις. Επιπρόσθετα, χρησιμοποιήθηκαν οι ελάχιστοι δυνατοί ιστοί φωτισμού 6 μέτρων για να σηματοδοτήσουν την είσοδο στο μουσείο και το πλάτωμα μπροστά από την εκκλησία.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

St. Catherines school, IFI architectural lighting works

Το γραφείο IFI architectural lighting works έλαβε silver βραβείο στη κατηγορία interior leisure, για το έργο Fuel House, που στεγάζεται στη Λευκωσία της Κύπρου. Αποτελεί ένα γυμναστήριο του οποίου οι δύο χώροι προπόνησης έχουν κυρίως φωτισμό RGBW, με σκοπό την εξυπηρέτηση των μαθημάτων και την εναρμόνισή του με τη φιλοσοφία του συστήματος (red room) που εφαρμόζουν οι γυμναστές, ενώ παρέχουν και τη δυνατότητα να καλυφθούν διαφορετικά χαλαρωτικά ή power sesions. Gold διάκριση στα exterior education πήρε το έργο St. Catherines school, ένα campus που στεγάζεται σε πρώην βιομηχανικό κτίριο. Η μελέτη φωτισμού των χώρων και κυρίως της όψης ακροβατεί ανάμεσα στα απαραίτητα για τη λειτουργία του χώρου, αλλά και σε μία προσέγγιση που δίνει έμφαση στα νεότευκτα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής των όψεων.

«ΧΡΥΣΟ» ΜΠΑΡΜΠΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ GK SKIADOPOULOS

Mr Barberos, GK Skiadopoulos

46

Το gold βραβείο στην κατηγορία interior leisure απονεμήθηκε στο γραφείο GK Skiadopoulos για το Mr Barberos, ένα μπαρμπέρικο που ξεκίνησε να λειτουργεί στο νησί της Ρόδου. Η μελέτη φωτισμού αποτέλεσε μοναδικό στοιχείο του ιδιαίτερου χαρακτήρα του καταστήματος. Οι καμάρες, που αποτελούν κυρίαρχο στοιχείο στο κεντρικό concept του καταστήματος, τονίζονται μέσα από εύκαμπτες led-ταινίες, οι οποίες ακολουθούν τις καμπύλες επιφάνειές τους. Η κεντρική καμάρα, διπλού ύψους (8 μέτρων), ακολουθείται από led-ταινία, η οποία τοποθετείται πάνω στο σόκορο της γύψινης κατασκευής. Οι επιμέρους καμάρες εμπεριέχουν χωνευτές led-ταινίες, οι οποίες μέσω της αντανάκλασής τους στον καθρέφτη, υπερτονίζουν το καμπύλο πλαίσιο του χώρου εργασίας.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η Β. ΚΑΥΚΑΣ Α.Ε. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Πολλαπλές διακρίσεις για τα εντυπωσιακά έργα στα οποία συνέβαλε, πήρε η Β. Καυκάς Α.Ε. Το ΜΕΤ Cosmetic είναι ένα πολυιατρείο στο κέντρο της Πάτρας, το οποίο κέρδισε silver στην κατηγορία public interior. Στην ίδια κατηγορία η Β. Καυκάς Α.Ε. πήρε και το gold interior public για τις νέες εγκαταστάσεις του βρετανικού σχολείου St. Catherine’s στην Λυκόβρυση. Η ομάδα του HUB εκπόνησε την μελέτη φωτισμού του μεγαλύτερου μέρους των εσωτερικών χώρων, ενώ ταυτόχρονα αποτέλεσε τον βασικό προμηθευτή του έργου σε εσωτερικό και εξωτερικό φωτισμό. Το HUB Lighting & Innovation by Kafkas είναι ένα project σε χώρο γραφείου, το οποίο έλαβε gold στις κατηγορίες interior office και Enhancing Experience through lighting. Το κτίριο που στεγάζει τις εγκαταστάσεις της Unipharma, στην βιομηχανική περιοχή της Κηφισιάς, κέρδισε gold στο exterior industrial. Τέλος bronze βραβείο απονεμήθηκε στην Olive Sun Villa, η οποία τοποθετείται στην καρδιά ενός ελαιώνα 4,5 στρεμμάτων.

Εγκαταστάσεις Uni-pharma, Β. Καυκάς Α.Ε.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΣΤΟ RETAIL H ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΑΒΕΕ Στην κατηγορία retail ξεχώρισε η Γερμανός ΑΒΕΕ, καθώς κέρδισε silver και gold βραβείο για τα καταστήματα στο The Mall Athens και στη Νέα Σμύρνη. Στο πρώτο κατάστημα, ο σχεδιασμός του φωτισμού ξεκινάει από την όψη του καταστήματος, με τη διάτρητη μεταλλική επένδυση με κυκλικά μοτίβα, που φωτίζεται εσωτερικά και με την ανοικτή είσοδο, χωρίς βιτρίνες, που παρέχει ορατότητα στον ενδότερο χώρο του καταστήματος. Εντός, ο φωτισμός πραγματοποιείται με κυκλικές led lines στην οροφή, μαύρα μινιμαλιστικά spot και κρεμαστά design μαύρα φωτιστικά, που αναδεικνύουν τα προϊόντα. Αντίστοιχα καλαίσθητο και προσεγμένο είναι και το κατάστημα της Νέας Σμύρνης. Ο φωτισμός δίνει το μινιμαλιστικό στίγμα στο χώρο και τη λεπτομέρεια. Με αριστοτεχνικές λεπτομέρειες και σύγχρονη προσέγγιση, το νέο open-space μινιμαλιστικό κατάστημα, δίνει έμφαση στον led φωτισμό, τόσο εξωτερικά στην επιγραφή του καταστήματος, όσο και εσωτερικά.

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Κατάστημα Νέας Σμύρνης, Γερμανός ΑΒΕΕ

47

EVENTS

5 ΒΡΑΒΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ L+DG LIGHTING ARCHITECTS Το γραφείο L+DG lighting architects κέρδισε silver interior hospitality για το Athens Marriott hotel, το νέο ξενοδοχείο της Marriott International στην Ελλάδα. Η κεντρική ιδέα της ανακαίνισης του κτιρίου βασίστηκε στην αρχαία Ελλάδα, προσαρμοσμένη στα μοντέρνα δεδομένα της εποχής μας. Ο φωτισμός ακολούθως, εστίασε στα σημεία που αναδεικνύουν αυτή την αίσθηση, παραμένοντας διακριτικός, αλλά όχι επίπεδος. Το Four Seasons Astir Hotel Athens έλαβε silver βραβείο στις κατηγορίες exterior hospitality και landscape. Η μελέτη φωτισμού περιλάμβανε την ανάδειξη των χώρων εστίασης και της πισίνας, δημιουργώντας μία ελκυστική ατμόσφαιρα για τους πελάτες του ξενοδοχείου. Ακόμη ένα βραβείο, gold στην προκειμένη περίπτωση, στην κατηγόρια exterior office, δόθηκε στην L+DG lighting architects για το κτίριο γραφείων Torre Europa στην Μαδρίτη. Πέρα από τον άρτιο φωτισμό των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, μεγάλη βαρύτητα δόθηκε στην εξοικονόμηση ενέργειας, που αγγίζει το 50% και στην μείωση της φωτορύπανσης. Τέλος έλαβε bronze στη κατηγορία industrial για τον φωτισμό της παραγωγικής μονάδας MELISSA Γραφεία Torre Europa, L+DG lighting architects

ΜΕΛΕΤΗ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ Διάκριση gold στο interior cultural, έλαβε και η Δέκτης Σύμβουλοι Μηχανικοί A.Ε. για τον φωτισμό των Σχολών Αγιογραφίας, Συντήρησης & Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασιάς & Σπάρτης. Η κεντρική ιδέα του φωτισμού, έχει στόχο την ελαχιστοποίηση της διατάραξης του κιρκάδιου ρυθμού του χρήστη, την αύξηση της παραγωγικότητας, την υποστήριξη της καλής ποιότητας ύπνου και την παροχή της κατάλληλης οπτικής οξύτητας. Επιπλέον στο πλαίσιο της αειφορίας των κτιρίων, εφαρμόστηκαν τεχνικές στην μελέτη φωτισμού, ώστε να εξασφαλίζεται εξοικονόμηση ενέργειας, που θα ξεπερνά το 50%.

GOLD ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΙΑ ΥΠΟΣΚΑΦΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΙΟ Σχολή Αγιογραφίας, Συντήρησης & Βυζαντινής Μουσικής, ΔΕΚΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε.

48

Το γραφείο Evrykleia Tzimou Interior Architecture +Lighting Design, έλαβε gold στο exterior residential για υπόσκαφη κατοικία στην περιοχή της Ίου. Η πρόκληση ήταν, ότι η εγκατάσταση φωτισμού έπρεπε, να εξυπηρετεί τις βασικές ανάγκες των ενοίκων και να παραμένει φιλική προς το περιβάλλον, με χαμηλά επίπεδα φωτειΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

νότητας, ώστε να μη διαταράσσεται η ισορροπία του οικοσυστήματος. Η κατεύθυνση του φωτός έπρεπε να είναι προς το έδαφος, για να μην εκπέμπεται φως προς τον ουρανό και να διατηρείται σκοτεινό το περιβάλλον. Επιπλέον ο φωτισμός έπρεπε να είναι προσαρμοσμένος, ώστε το κτίριο να διατηρεί τον υπόσκαφο χαρακτήρα του, ενώ ταυτόχρονα να αναδεικνύει τις βασικές γραμμές του κτιρίου.

ΚΑΛΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ Για τον εξωτερικό φωτισμό του κτήματος Μελισσουργού στο Λαγονήσι, πήρε gold landscape η ALlight. Ο σχεδιασμός φωτισμού σεβόμενος την αρχιτεκτονική μελέτη, κράτησε στο ακέραιο τον χαρακτήρα κάθε μιας από τις διαφορετικές χρήσεις του χώρου, ικανοποιώντας τις ποικίλες φωτιστικές απαιτήσεις και παράλληλα δημιούργησε συνεκτικότητα, όπως ορίζεται από τις ανάγκες ενός πολυχώρου. Τα φωτιστικά σώματα επιλέχθηκαν κατάλληλα, έτσι ώστε να δημιουργούν τη μικρότερη δυνατή ενόχληση στο γειτονικό περιβάλλον, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τη θάμβωση στους χρήστες. Με κατάλληλη χρήση τεχνικών φωτισμού, επιτεύχθηκε περιορισμός της φωτορύπανσης και βέλτιστη ενεργειακή απόδοση.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ MULTITRAB PRODUCTIONS ATHENS DIGITAL ARTS FESTIVAL Η Multitrab Productions Athens Digital Arts Festival, έλαβε bronze στην κατηγορία interior public για την τρισδιάστατη πινακίδα «LOVE PIRAEUS» του δήμου Πειραιά. Το έργο αποτελεί έναν σύγχρονο ψηφιακό οδηγό για την προσέλευση περισσότερων επισκεπτών στα σημεία ενδιαφέροντος και παράλληλα μια γέφυρα μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος της πόλης, μέσω της σύνδεσης των ψηφιακών τεχνολογιών με την ανάδειξη του πολιτιστικού αποτυπώματος και του αρχαιολογικού πλούτου του Πειραιά. Βραβείο gold exterior cultural κέρδισε η Multitrab Productions Athens Digital Arts Festival για το 16ο Διεθνές Φεστιβάλ Ψηφιακών Τεχνών στην Αθήνα. Στο Athens Digital Arts Festival (ADAF), διοργανώθηκε η πρώτη διαδραστική phygital έκθεση με φωτεινές εγκαταστάσεις, αναδεικνύοντας το φυσικό τοπίο μέσα από ψηφιακά φωτεινά γλυπτά. Το ADAF επιδιώκοντας πάντα την φυσική επαφή με το κοινό, βρήκε τον τρόπο, με οδηγό την τεχνολογία αιχμής, με ασφάλεια να ενώσει το ψηφιακό με τον φυσικό χώρο. Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Υπόσκαφη Βίλα, Evrykleia Tzimou Interior Architecture +Lighting Design

Κτήμα Μελισσουργός, ALlight

16th Athens Digital Arts Festival, Multitrab Productions Athens Digital Arts Festival

49

EVENTS

ΒΡΑΒΕΊΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΆΣ

Lighting Designer of the Year

STUDIO 2Pi ARCHITECTURE

Lighting Manufacturer / Product Designer of the Year

Bright Ειδικός Φωτισμός ΑΕ

Supplier of the Year

Kafkas

Client of the Year

Kosmos – Coffee & Bakery

ΠΥΛΩΝΑΣ 1. Έργα (Projects) Platinum Project

Studio 2Pi Architects - Πάνος Παπασώτηριου | Kosmos – Coffee & Bakery Interior Residential

GOLD

PROLIGHT | Διαμέρισμα στο NEUILLY Leisure

GOLD

GK Skiadopoulos | Mr Barberos

SILVER

IFI architectural lighting works | Fuel House Public

GOLD

HUB lighting & innovation by Kafkas | eDje Architects | St.Catherine’s British School

SILVER

HUB Lighting & Innovation by Kafkas | MET Cosmetic (Πάτρας)

BRONZE

50

Διεθνές Φεστιβάλ Ψηφιακών Τεχνών της Ελλάδας | Athens Digital Arts Festival | Δήμος Πειραιά | Διαδραστική Φωτεινή Επιγραφή “I LOVE PIRAEUS”

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Retail GOLD

ΓΕΡΜΑΝΟΣ | Κατάστημα CS ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

SILVER

ΓΕΡΜΑΝΟΣ | Κατάστημα ΓΕΡΜΑΝΟΣ THE MALL ATHENS Hospitality

GOLD

Studio 2Pi Architects - Πάνος Παπασώτηριου | Kosmos – Coffee & Bakery

SILVER

L+DG Lighting Architects | Φωτισμός Ξενοδοχείου Athens Marriott Hotel

BRONZE

PROLIGHT | The Grand by Interni | Grand Hyatt Athens Office

GOLD

HUB Lighting & Innovation by Kafkas

SILVER

LUUN | AGET Office Building in Attica

BRONZE

Evangelos Valtikos Architecture Practice - Βαγγέλης Βαλτικός, MSc Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ | Οδοντιατρείο στο Κολωνάκι

BRONZE

Μιχαέλα Γκαβριλίου - Λία Αλμαλιώτου | Crisis Control Center in Attica Cultural

GOLD

ΔΕΚΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε. | Κιρκαδικός Φωτισμός των Σχολών Αγιογραφίας, Συντήρησης και Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητρόπολις Μονεμβασιάς και Σπάρτης

SILVER

Interactive Light Designs | Το ταξίδι του Schwarz στην Ευρώπη Enhancing Experience through lighting

GOLD

HUB Lighting & Innovation by Kafkas | Experience Room

SILVER

Αρχιτεκτονικό Γραφείο Παιδοκεντρικού Σχεδιασμού BabyEcoDesign | Η σημασία του φωτός στους παιδικούς χώρους: Παιδοκεντρικός Σχεδιασμός Μελέτης Φωτισμού στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (K.Δ.Α.Π.) ‘Δεντρόσπιτο’, Αριδαία, Πέλλα Exterior Residential

GOLD

Evrykleia Tzimou, Interior Architect & Lighting Designer | ‘’Retaining the dark’’, Σχεδιασμός φωτισμού εξωτερικού χώρου υπόσκαφης κατοικίας στις Κυκλάδες Education

GOLD

IFI architectural lighting works | St. Catherines school

SILVER

Αρχιτεκτονικό Γραφείο Παιδοκεντρικού Σχεδιασμού BabyEcoDesign | Μελέτη Εξωτερικού Φωτισμού ‘Ωδείο Μελωδία Καλαμαριάς’, Θεσσαλονίκη Industrial

GOLD

HUB lighting & innovation by KAFKAS | Uni-Pharma

SILVER

L+DG Lighting Architects | Φωτισμός Παραγωγικής Μονάδας ΜΕLISSA

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

51

EVENTS

Hospitality GOLD

Studio 2Pi Architects - Πάνος Παπασώτηριου | Kosmos – Coffee & Bakery

SILVER

L+DG Lighting Architects | Four Seasons Astir Palace Hotel Athens

BRONZE

HUB Lighting & Innovation by Kafkas | A2G ARCHITECTS | Olive Sun Villa (Crete) Office

GOLD

L+DG Lighting Architects | Κτίριο Γραφείων TORRE EUROPA ΣΤΗ Μαδρίτη Landscape

GOLD

Allight | Σχεδιασμός εξωτερικού φωτισμού κεντρικού χώρου του Κτήματος Μελισσουργού στο Λαγονήσι

SILVER

L+DG Lighting Architects Four Seasons | Astir Palace Hotel Athens

BRONZE

ARCLIGHT | Nisos Cultural

GOLD

Athens Digital Arts Festival - Δήμος Αθηναίων - Οργανισμός Πολιτισμού και Αθλητισμού της Αθήνας (ΟΠΑΝΔΑ) - “Τεχνόπολις” του Δήμου Αθηναίων | 16th Athens Digital Arts Festival | Let’s Get Phygital | Light Festival | Historical Center of Athens

SILVER

PROLIGHT | Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, Αθήνα

ΠΥΛΩΝΑΣ 2. Προϊόντα (Products) Luminaires (Φωτιστικά) Εσωτερική Αρχιτεκτονική GOLD

Bright Ειδικός Φωτισμός ΑΕ | VATES Εξωτερική Αρχιτεκτονική

SILVER BRONZE

Bright Ειδικός Φωτισμός ΑΕ | VISO Monolith lighting | ORI Διακοσμητικά

GOLD

Monolith lighting | OORT Φωτισμός Έκτακτης Ανάγκης (Emergency lighting)

GOLD

52

Υδάτωρ Α.Ε. | Φορητός Πύργος Φωτισμού - Baselight

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Φωτισμός χώρων αθλητισμού και ψυχαγωγίας GOLD

Bright Ειδικός Φωτισμός ΑΕ | SENEX SPORT

SILVER

Υδάτωρ Α.Ε | Φορητός Πύργος Φωτισμού - Baselight Light Sources (Πηγές Φωτισμού) Φορητές Συσκευές/Πηγές Φωτισμού

GOLD

BLK Οπτικοακουστικά μέσα ΕΠΕ | MZ-Lighting SMD LED lights for Video, Photo and Cine productions.

SILVER

Υδάτωρ Α.Ε. | Φορητός Πύργος Φωτισμούς - Baselight

ΠΥΛΩΝΑΣ 3. Καλλιτεχνική Δημιουργία (Art & Entertainment) Platinum Project

BEFORELIGHT | Φωτεινά Ξυστά - Light Sgraffito Art & Entertainment Καλλιτεχνικός φωτισμός

GOLD

BEFORELIGHT | Φωτεινά Ξυστά - Light Sgraffito Θεατρικός φωτισμός

GOLD

ΕΛΙΖΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ - Σχεδιάστρια θεατρικών φωτισμών | ELENIT Φωτισμός εκδηλώσεων / events

GOLD

Athens Digital Arts Festival | Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών “Ελευθέριος Βενιζέλος” | Light installations | Athens International Airport “Eleftherios Venizelos”

SILVER

Allight | Cats, το χρονικό μιας νέας ζωής. Παρουσιάστηκε 26/05/2019 στο Κέντρο Πολιτισμού “Ελληνικός Κόσμος”.

Projection mapping

GOLD

Interactive Light Designs | Water Projection Mapping “Ανάδυση”

SILVER

Athens Digital Arts Festival - Βουλή των Ελλήνων - Δήμος Αθηναίων | 3D Projection Mapping | 18212021 | 200 Χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση | Βουλή των Ελλήνων Φωτογραφικά πρότζεκτ

GOLD

Πάνος Ζουλάκης | Dancing Flour

SILVER

AGGELIKI PALAMIDI - ARCHITECT | Αλκμήνη, η Ακτινοβολούσα, Σειρά φωτογραφιών που ξεδιπλώνει το παιχνίδι μιας έφηβης με μια φωτεινή γραμμή.

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

53

CASE STUDY

The Art Deco Apartment Το Art Deco είναι ακόμα εδώ, λένε οι TAKA+PARTNERS και το αποδεικνύουν έμπρακτα με την ανακατασκευή διαμερίσματος σε διατηρητέο κτίριο στη Θεσσαλονίκη. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΩΤΕΙΝΗ ΔΑΪΛΑ 54

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Χ

ωρίς αμφιβολία, μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες σχεδιαστικά εποχές είναι αυτή του Art Deco. Το αρχιτεκτονικό γραφείο TAKA+PARTNERS είχε την ευκαιρία να διερευνήσει αυτή την εποχή μέσω της ανακατασκευής ενός διαμερίσματος 90 τ.μ. σε διατηρητέο κτίριο στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Η αφετηρία του σχεδιασμού Βάση της ανακατασκευής αποτέλεσαν οι ανάγκες προσωρινής διαμονής μιας 4μελούς οικογένειας. Οι χώροι που περιλαμβάνει είναι οι εξής: χωλ εισόδου, σαλόνι, τραπεζαρία, κουζίνα, master bedroom, guestroom και μπάνιο. Κύρια αφετηρία του σχεδιασμού αποτέλεσαν τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του εσωτερικού χώρου -και ειδικά η διατήρηση και ανάδειξή τους, όπως η ιδιαίτερη τυπολογία του διαμερίσματος, το μεγάλο εσωτερικό ύψος, τα

ξύλινα εσωτερικά κουφώματα, καθώς και ο υπάρχων γύψινος διάκοσμος.

Η αρχιτεκτονική ταυτότητα του χώρου Η προσθήκη γύψινων περιμετρικών ταμπλάδων στις τοιχοποιίες ενισχύει την αρχιτεκτονική ταυτότητα του χώρου, αποδίδοντας εσωτερικό ρυθμό και κλίμακα στους αυτόνομους χώρους. Ο νέος αυτός διάκοσμος, τα υπάρχοντα στοιχεία και οι λευκές αποχρώσεις διαμορφώνουν ένα ενιαίο γλυπτικό σύνολο που αναδεικνύεται με την πρόσπτωση του φωτός. Η χωρική σύνθεση εμπλουτίζεται -από άποψη χρωμάτων και υφών- χάρη στις τμηματικές ξύλινες επενδύσεις και την επιλογή των επιφανειών επίπλωσης και υφασμάτων. Τέλος, ο εσωτερικός χώρος «ζωντανεύει» και χαρακτηρίζεται από μεταβαλλόμενη ατμόσφαιρα, χάρη στην πρόβλεψη εναλλακτικών σεναρίων φωτισμού μέσω της χρήσης διαφορετικών φωτιστικών σωμάτων.

Τίτλος έργου: The Art Deco Apartment

Κατηγορία: Κατοικία Τοποθεσία: Θεσσαλονίκη, Ελλάδα Πελάτης: Ιδιωτικό Επιφάνεια: 90 τ.μ. Χρόνος μελέτης & υλοποίησης: 2019-2021 Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός & αρχιτεκτονική μελέτη εσωτερικού χώρου: TAKA+PARTNERS Επικεφαλής αρχιτέκτων: Ασπασία Τάκα Ομάδα μελέτης: Νατάσα Καντιδάκη, Άννα Καρατζοβάλη, Μαρία Σολιδάκη Φωτογραφίες: Kim Powell Photography

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

55

CASE STUDY

Alcyone Residences Δύο κατοικίες στη Νέα Μάκρη, που νομίζεις ότι είναι μία, με θέα το Αιγαίο Πέλαγος και σεβασμό στα φυσικά στοιχεία, από τον Δημήτρη Μουστρούφη και τους Moustroufis Architects. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΩΤΕΙΝΗ ΔΑΪΛΑ 56

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Έ

να ενδιαφέρον project βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα… σκαριά, καθώς έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του και αναμένει την έκδοση οικοδομικής άδειας. Ο Δημήτρης Μουστρούφης και οι Moustroufis Architects βρίσκονται πίσω από τις Alcyone Residences, δύο κατοικίες στη Νέα Μάκρη οι οποίες βρίσκονται σε μια ιδανική τοποθεσία, λίγα μέτρα από τη θάλασσα, και «βλέπουν» προς τον Πεταλιό Κόλπο -έναν κόλπο του Αιγαίου Πελάγους. Το project αποτελείται από δύο πανομοιότυπες εξοχικές κατοικίες, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο ώστε να μοιάζουν με μια ενοποιημένη δομή. Ουσιαστικά, όμως, πρόκειται για δύο κατοικίες οι οποίες είναι εντελώς ανεξάρτητες η μία από την άλλη, με την κύρια είσοδο από τον δρόμο να αποτελεί το μοναδικό στοιχείο που τις ενώνει.

Τα βασικά στοιχεία του σχεδιασμού

Για ένα επιτυχημένο εξοχικό, τρία είναι τα στοιχεία που έχουν ρόλο-κλειδί: το φυσικό φως, το νερό και τα φυτά. Έτσι, η αρχιτεκτονική προσέγγιση των κατοικιών έλαβε υπόψη της αυτά τα στοιχεία και έβαλε ως στόχο να τα ενισχύσει. Επίσης, χάρη στην προσέγγιση που ακολούθησε ο Δημήτρης Μουστρούφης, τα όρια ανάμεσα στον εσωτερικό και τον εξωτερικό χώρο έγιναν πιο θολά και γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκαν μεγάλες συρόμενες πόρτες, οι οποίες ξεκινούν από το δάπεδο και φτάνουν μέχρι την οροφή, προς την πισίνα και τον κήπο.

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Η κύρια είσοδος από τον δρόμο γίνεται από την πίσω πλευρά του οικοπέδου, κάτι που επιτρέπει την ανάπτυξη των κατοικιών με τέτοιο τρόπο ώστε οι περισσότεροι χώροι να «κοιτάνε» τον κόλπο. Κάθε κατοικία διαθέτει τις δικές της θέσεις στάθμευσης εντός των ορίων του οικοπέδου. Στο ισόγειο κάθε κατοικίας βρίσκονται η είσοδος και όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι, όπως το σαλόνι, η τραπεζαρία, η κουζίνα και το μπάνιο των επισκεπτών. Στον δε πρώτο όροφο βρίσκονται όλα τα υπνοδωμάτια, ενώ κάθε κατοικία διαθέτει roof garden με μπαρ και υπαίθριο καθιστικό με θέα τον κόλπο.

Τα υλικά των κατοικιών

Για τις Alcyone Residences έγινε η επιλογή μιας παλέτας υλικών με στόχο την ενίσχυση της αίσθησης γαλήνης και ηρεμίας, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, και της καλοκαιρινής ατμόσφαιρας που προβάλλει ο σχεδιασμός. Για τη βάση του κτιρίου, καθώς και τους μεγάλους συμπαγείς όγκους που βρίσκονται στην πίσω πλευρά της κατασκευής, έχει προβλεφθεί να χρησιμοποιηθεί πέτρα τραβερτίνο, η οποία ενισχύει την αίσθηση στερεότητας. Ένας πιο ρευστός όγκος λευκού σοβά, ο οποίος αποτελεί το περίβλημα ουσιαστικά του πρώτου ορόφου, διακόπτει αυτή τη στερεότητα. Τέλος, όλα τα χαλύβδινα στοιχεία, όπως οι πέργκολες και το σύστημα σκίασης των προσόψεων, προσθέτουν κάποιες πιο σκούρες πινελιές -σε γήινους τόνους, πάντα.

57

ARCHITECT’S WORLD

Η Υβριδική Αρχιτεκτονική είναι το μέλλον; Συνδυάζοντας τις σύγχρονες τεχνολογίες με την παράδοση Ποια είναι η πρόκληση που θέτουν οι νέες τεχνολογίες στη φυσιογνωμία της αρχιτεκτονικής και πώς η παράδοση επιβιώνει στο νέο ψηφιακό περιβάλλον; ΤΟΥ ΒΆΙΟΥ ΚΡΌΚΟΥ 58

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

τες, τα χαρακτηριστικά και την συμπεριφορά των υλικών, ενσωματώνοντας άμεσα όλα τα τελευταία δεδομένα για τις ανάγκες της σχεδίασης.

Drones, 3D laser και printers έρχονται να προστεθούν στην «εργαλειοθήκη» ενός επαγγελματία. Η έννοια της «εικονική πραγματικότητας» εδραιώνεται στις εργασίες τα τελευταία χρόνια, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ ιδέας, απεικόνισης και υλοποίησης. Την ίδια ώρα, ρομποτική και τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να αποτελέσουν την επόμενη τεχνολογία αιχμής στον κλάδο της αρχιτεκτονικής.

Ερωτήματα

credits Barak Pelman

Ί

σως είναι πολύ νωρίς για να γίνει ένας απολογισμός για το ποιες είναι οι αισθητικές επιπτώσεις της συνεχιζόμενης υιοθέτησης της ρομποτικής, όσον αφορά την αυτόματη συναρμολόγηση αρχιτεκτονικών μερών ή εξαρτημάτων ή το τοπίο που διαμορφώνεται στην Αρχιτεκτονική ως τέχνη και επιστήμη, σύμφωνα με τους ειδικούς του χώρου. Για την ακρίβεια, η αρχιτεκτονική συνθέτει επιμέρους γνωσιακά πεδία από τις καλές τέχνες, τις ανθρωπιστικές επιστήμες ή τις γνώσεις ενός πολιτικού μηχανικού η οποία δίνει έμφαση στις τεχνικές όψεις της κατασκευαστικής δραστηριότητας κλπ Πάνε αρκετά χρόνια που οι αρχιτέκτονες σχεδίαζαν ακόμη με το χέρι σε ρυζόχαρτα. Τα σύγχρονα υπολογιστικά συστήματα αποτελούν πλέον το βασικό εργαλείο για τη σύλληψη και αποτύπωση των αρχιτεκτονικών έργων. Στις μέρες μας υπάρχουν σχεδιαστικά προγράμματα με τεράστιες δυνατότητες, σε σχέση με το παρελθόν, που ανοίγουν νέους ορίζοντες στην Αρχιτεκτονική και το σχέδιο με σύγχρονα αποτελέσματα, που αρκετές φορές δεν μπορούσαν να αποδοθούν με τα παραδοσιακά μέσα σχεδίασης. Η επιρροή της ψηφιακής τεχνολογίας είναι ορατή σε όλα τα στάδια της αρχιτεκτονικής διαδικασίας. Είτε αναφερόμαστε σε μεθόδους σχεδίασης, στη δημιουργία και επεξεργασία ενός έργου και καταλήγοντας στο στάδιο της κατασκευής τους. Ειδικότερα, πλέον ένας αρχιτέκτονας δεν σχεδιάζει γραμμές σε Autocad αρχεία, αλλά χρησιμοποιεί BIM πλατφόρμες έχοντας τη δυνατότητα να ενσωματώσει credits Yifat Zailer πολύπλοκες πληροφορίες για τις ιδιότηΝ Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Κατά τις εκτιμήσεις ειδικών του χώρου, τα σύγχρονα σχεδιαστικά μέσα υπόκεινται συχνά σε επαναπροσδιορισμό και γενικότερα «κατευθύνουν» τη δημιουργική πράξη. Άραγε οι νέες τεχνολογίες έχουν διαβρώσει τις δομικές πτυχές και το νόημα της ίδιας της Αρχιτεκτονικής; Αρκετοί ισχυρίζονται πως όταν εφαρμόζονται οι ψηφιακές κατασκευές στην αρχιτεκτονική δίνεται περισσότερο έμφαση στα υλικά και τις εκάστοτε τεχνικές, παρά στην ουσία: τη διανοητική γνώση. Μάλιστα, σε Σχολές και τα Πανεπιστήμια είναι όλο και περισσότερα πλέον τα διαθέσιμα αυτά μηχανήματα. Ωστόσο, οι νέες ψηφιακές δυνατότητες δεν αποτελούν απλώς ένα εργαλείο ή μια τεχνολογική αναβάθμιση στον κλάδο. Είναι μια σημαντική ευκαιρία να επανεξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο ασχολούμαστε με την αρχιτεκτονική και να ενσωματώσουμε αρχές περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας.

59

ARCHITECT’S WORLD

Μπορεί όμως να συνδυαστεί η λαϊκή αρχιτεκτονική, η λαϊκή κουλτούρα και οι παραδόσεις μιας κοινωνίας με τις σύγχρονες – ψηφιακές – τάσεις στην Αρχιτεκτονική και τις κατασκευές; Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Απαιτούνται όμως ακόμη αρκετά βήματα. Για την ώρα, οι πρωτοβουλίες επικεντρώνονται σε έργα μικρής κλίμακας, τα οποία όμως εκτιμάται πως θα «ανοίξουν το δρόμο» για πιο εξελιγμένες σύνθετες λύσεις που θα μπορούν να διατηρήσουν τη ταυτότητα και τη παράδοση τοπικών κοινωνιών στην Αρχιτεκτονική και τις κατασκευές χρησιμοποιούνται σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες.

Η «ψηφιακή παραδοσιακή αρχιτεκτονική» στο επίκεντρο…. Σε αυτό το πλαίσιο, αναδύεται μια στρατηγική που ονομάζεται «ψηφιακή παραδοσιακή αρχιτεκτονική», η οποία συνδυάζει τις αρχές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και της τρέχουσας ψηφιακής τεχνολογίας, σε μια προσπάθεια να γίνει ο σύγχρονος σχεδιασμός πιο προσιτός και καινοτόμος. Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς του βιβλίου Digital Vernacular: Architectural Principles, Tools, and Processes, Ραλφ Νέλσον και Τζέιμς Στίβενς, η συνεχής «επιστροφή στις ρίζες» είναι ένας τρόπος να παραμένει κανείς συνδεδεμένος με θεμελιώδεις πτυχές της αρχιτεκτονικής και να τις αντιμετωπίζει με φρέσκες ιδέες και νέες προοπτικές.

Παραδείγματα απ’ όλο τον κόσμο

Στην πόλη Μεντόζα της Αργεντινής ένα ερευνητές κατασκεύασαν έναν αργαλειό με «ψηφιακά κομμένο ξύλο» ώστε ιθαγενείς να δημιουργούν τα παραδοσιακά τους υφαντά.

Στη βορειοανατολική Βραζιλία, μια μελέτη με τίτλο «Artífices Digitais» από το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της πολιτείας Ceará χρησιμοποίησαν επίσης ψηφιακά εργαλεία. Για ποιο λόγο; Με τη δυνατότητα που δίνει η 3D εκτύπωση, δημιούργησαν κομμάτια ώστε να αποκαταστήσουν καταστραμμένα τμήματα ενός ναού μιας εκκλησίας. Οι παραπάνω ιστορίες είναι κάποια από τη πληθώρα λύσεων που μπορεί να παρέχει ο συνδυασμός της ψηφιακής τεχνολογίας με πατροπαράδοτες τεχνικές. Είναι γεγονός πως οι σύγχρονες τεχνολογίες κάνουν τα πάντα να φαίνονται όλα όμοια, χωρίς καμιά διαφορετικότητα, γεγονός που δημιουργεί την ανάγκη να εκφραστεί με κάποιο τρόπο η μοναδικότητα ενός τόπου, μιας κοινότητας ή το έργο ενός αρχιτέκτονα. Υπό αυτή την έννοια, η σύνδεση μεταξύ αυτών των «δύο κόσμων», του ψηφιακού και της παράδοσης, είναι μια εναλλακτική λύση μεταξύ της συστηματικής αντιγραφής και της μοναδικής «χειροτεχνίας». Μια από τις πιο συνηθισμένες πρώτες ύλες στη Παραγουάη είναι το τούβλο, το οποίο μπορεί εύκολα να προμηθευτεί κανείς. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο FabLab στην Ασουνσιόν της Παραγουάης δημιούργησαν ψηφιακά μια συσκευή η οποία βοηθά στα διαφορετικά μοτίβα και τεχνοτροπίες στην τοιχοποιία. Το παράδειγμα αυτό κατά τους ίδιους εντάσσεται στη κατηγορία «υβριδική χειροτεχνία» Ένα άλλο παράδειγμα όπου συνδυάζονται ψηφιακά εργαλεία με τη παράδοση συναντάμε στην Ινδία στο τομέα της πλινθοκεραμοποιίας (κατασκευή τούβλων και κεραμιδιών). Συστήματα laser «κόβουν» καλούπια από πηλό της περιοχής. Με ειδικό λογισμικό δημιουργούνται οι κατάλληλες «στροφές»

credits Christian J. Lange

60

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

presents

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ. ΑΣΦΑΛΕΙΑ. ΕΜΠΕΙΡΙΑ.

Creating INner Experience Ε Ρ Χ Ε Τ Α Ι !

www.interiorsawards.gr

Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Υποψηφιότητες - Χορηγίες: Χάρης Πορέτσης, Τ: 210 661 7777 (εσωτ. 139), Ε: poretsis@boussias.com

Official Publications Official Publications 61

ARCHITECT’S WORLD

credits Christian J. Lange

για την δημιουργία καμινάδων που συναντάμε στην Αγγλία του 17ου αιώνα.

Θα κατασκευάζονται μεγάλα κτίρια… με έναν εκτυπωτή; Από την άλλη πλευρά, ο Γερμανός σχεδιαστής Markus Kayser κατασκεύασε μια μηχανή τρισδιάστατης εκτύπωσης που χρησιμοποιεί το φως του ήλιου και την άμμο για να κατασκευάσει γυάλινα αντικείμενα στην έρημο. Στο εν λόγω project (Solar Sinter) που έλαβε χώρα στις ερήμους της Αιγύπτου χρησιμοποιήθηκε ένας μεγάλος ειδικός φακός για να εστιάσει μια δέσμη ηλιακού φωτός, δημιουργώντας θερμοκρασίες μεταξύ 1400 και 1600 βαθμών Κελσίου. Αυτή η θερμοκρασία είναι αρκετά υψηλή ώστε να λιώσει η πυριτική άμμος και να δημιουργηθούν γυάλινα σχήματα, στρώμα προς στρώμα, μέσα σε ένα κουτί άμμου που ήταν τοποθετημένο κάτω από το φακό. Κινητήρες που λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια μετακινούν το κουτί στον οριζόντιο και κάθετο άξονα κατά μήκος μιας ελεγχόμενης από υπολογιστή διαδρομής και ένα νέο στρώμα άμμου πασπαλίζεται από πάνω μετά από κάθε πέρασμα της δέσμης φωτός. Αισθητήρες φωτός παρακολουθούν τον ήλιο καθώς κινείται στον ουρανό και ολόκληρο το μηχάνημα περιστρέφεται στη 62

βάση του για να διασφαλίζεται ότι ο φακός παράγει πάντα το βέλτιστο επίπεδο θερμότητας. Μόλις όλα τα στρώματα λιώσουν στη θέση τους, το κομμάτι αφήνεται να κρυώσει και ανασύρεται από το κουτί με την άμμο. Το πείραμα αυτό λειτούργησε τελικά ως βάση για μια εντελώς νέα μέθοδο κατασκευής και τρισδιάστατης εκτύπωσης, τόσο πολύ ώστε, χρόνια αργότερα, ονομάστηκε διαδικασία D-Shape. Η άμμος αντιδρά χημικά με ένα συνδετικό υλικό για να σχηματίσει ένα υλικό από ψαμμίτη. Τα εξαρτήματα D-Shape είναι πολύ ανθεκτικά και συγκρίνονται με οπλισμένο σκυρόδεμα. Ο εκτυπωτής βρίσκεται σε ένα πλαίσιο 6m επί 6m και στόχος είναι να δημιουργηθούν στο μέλλον κτίρια πλήρους κλίμακας! Όπως προαναφέρθηκε σήμερα λαμβάνουν χώρα πολλές πρωτοβουλίες ώστε να συνδυαστούν με επιτυχία οι ψηφιακές τεχνολογίες με τη λαϊκή αρχιτεκτονική τις ανάγκες μιας κοινωνίας. Ότι έχει επιτευχθεί είναι ακόμη σε μικρή κλίμακα, ωστόσο τα παραπάνω παραδείγματα δείχνουν ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε χώμα, άμμο ή οποιοδήποτε άλλο φυσικό υλικό για να συνδέσουμε τις νέες τεχνολογίες με τις «τοπικές τεχνικές». Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι δεν χρειάζεται τελικά να «θυσιάσουμε» τίποτα από τα δυο στο μέλλον για τις ανάγκες της Αρχιτεκτονικής. Ίσως μάλιστα να είναι και ο ενδεδειγμένος δρόμος για μια βιώσιμη ανάπτυξη στις κατασκευές! ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

berker Q.7 illuminated ΚΝΧ

Η καινοτομία συναντά το design Η σειρά berker Q.7 illuminated ξεχωρίζει ανάμεσα στις 17 σειρές διακοπτών της berker, για τα ιδιαίτερα υλικά της και τον περιμετρικό ή downlight φωτισμό της. Συνδυάζοντας λειτουργικότητα με άψογη αισθητική, οι διακόπτες KNX της berker, διαθέτουν σε κάθε πλήκτρο RGB LED κατάστασης σε 6 χρώματα, για την ένδειξη μιας λειτουργίας ή την ειδοποίηση του χρήστη, ενώ εκτελούν από απλές έως σύνθετες εντολές αποσκοπώντας στην αναβάθμιση της καθημερινότητάς του.

O καινοτόμος φωτισμός του πλαισίου του berker Q.7 illuminated μπορεί να ρυθμιστεί στο 50 ή το 100% της έντασης, κάνοντας τον διακόπτη ακόμη πιο εντυπωσιακό. Περισσότερες πληροφορίες στο hager.gr