Aiaraldeko Mugimendu Feministaren historia dosierra

AIARALDEKO MUGIMENDU FEMINISTAREN HISTORIA

AIARALDEKO MUGIMENDU FEMINISTAREN HISTORIA

BAGARA NOR, BAINA NOR GARA?

Mendez mende, emakumeok ere egin eta irauli dugu historia; ez, os tera, idatzi. Horregatik ez da iritsi amamen gerra edo borroka hotsik belaunaldi gazteen belarrietara. Ezpain asko itxi dira erasoen beldur; izara artean gorde dira amets eta maitasun adina malko, kezka eta ego nezin. Historiografiak orri asko galdu ditu bidetik: gureak, kasu.

AIARALDEA ETA MUNDUA “ANDREBES”

Bagara nor, eta bagara gai. Memoria kolektiboaren hutsuneez gaindi, lerro hauen bidez heldu nahi diogu Aiaraldeko mugimendu feminis taren kronikari. Lana osatzeko, bailarako 18 emakume elkarrizketatu ditugu.

Zabala da ibilbidearen argazki orokorra, 20 emakume talde aurki dai tezke gaur-gaurkoz eskualdean. Herri nagusia izaki, Laudiok ditu elkar te gehien, lau: Solastiar, Avillo (Alargunen elkartea), Jakaranda (Anda luziako Etxea) eta Bagara Nor. Hiru daude Urduñan: Adi Emakumeak, Sorgin Moreak eta Loraldi; bina Amurrion (Aurreraka eta Otsemeak), Artziniegan (Hiriska eta Otsati feminista) eta Arrankudiaga-Zollon (Ka llera eta Bilgune Feminista); eta bana Okondon, Aiaran eta Orozkon (Ametsuts, Menagaraiko Emakume Taldea eta Matxintxu, hurrenez hu rren). Haatik, eragileetako asko aisialdi jarduerak antolatzera mugatu dira. Hori dela eta, gure azterketatik kanpo geratu dira. Bestalde, aspal diko 8 talderen berri jaso dugu, dagoeneko desagertuta badaude ere. Horrez gain, eskualde mailako izaeradun beste zenbait eragile saretu dira: Aiaraldeko Mugimendu Feminista, Bor-bor femismo Faktoria, Nes ka* gazteak eta AiaraldeanHarro (LGTBI+ kolektiboa), besteak beste.

HERRIA TALDEA SORRERA

Iraultza* 1974

Laudioko 80ko hamarkada Emakume Asanblada*

LAUDIO (20.000 BIZTANLE)

AMURRIO (10.000 BIZTANLE)

URDUÑA (4.000 BIZTANLE)

AIARA (3.000 BIZTANLE)

ARRANKUDIAGA -ZOLLO (1.000 BIZTANLE)

Kas-Emakumeak* 1975 Egizan* 1989 Ninika* 1989 XX=XY* 2005 Emaion* 2013 Bagara nor* 2015 Aurreraka 1988 Pausoka* 1990 Otsemeak 2015 Adi Emakumeak 1994 Sorgin Moreak 2013 Menagaraiko Emakume 1985 Taldea

Kallera 2014 Arrankudiaga-Zollo 2016 eta Ugaoko Bilgune Feminista

Aiaraldeko Mugimendu 2018 Feminista

AIARALDEA

Aiaraldean Harro (LGTBI+) 2019 Neska* gazteak 2017 Bor-bor feminismo Faktoria 2018

Hiriska (Artziniega) Loraldi (Urduña)

GAINONTZEKOAK

Jakaranda (Laudio) Solastiar (Laudio) Avillo (Laudio) Ametsuts (Okondo) Matxintxu (Orozko)

Sorginak. Hala esan izan digute askori. Ez da kasualitatea ezizen hori jartzea, beti eduki ditugu sortzeko gaitasuna eta grina. Horren adibi de da Aiaraldeko mugimendu feminista ere, argitara eman gabeko kontakizuna.

FRANKISMOAREN ITZAL AMAIGABEA: 1939-1975

Luzea da Frankismoko debekuen zerrenda. Horregatik, ez da erraza izan zapalkuntzei aurre egiteko hautua, ezta bidea ere. Euskal hirietan ate joka zegoen modernizazioa. Apika, hori dela eta bildu ziren aurreneko Emakumeen Asanbladak bertan. Berdintasun eza agerian zegoen jendartean, ekonomian, kulturan, kirolean, poli tikan... Zigortu egiten zen nola abortatzea hala antisorgailuak erabil tzea. Ondorioz, haurdun askok babesa hartu zuten atzerrian. Beste batzuek ezkutuan eta etxean galdu zuten umekia, bizia jokoan jarrita; baita zenbaitetan zendu ere.

“IRAULTZA”, LEHEN TXINPARTA

1974 inguruan piztu zuen Iraultza taldea Laudio Institutuko ikasle mugimenduak. Ideologiaz troskistak ziren, LKIren adarra. Egoera ma txisten aurrean, elkartzeko eta antolatzeko beharrak bultzatuta osatu zuten erakundea 16 urteko nerabeek, Pili Elortegi izan zen horieta ko bat. Antisorgailuak eta abortua legeztatzea zuten aldarri nagusi. Ildo beretik, emaztegaien espetxeratzea ahalbidetzen zuen “Adulte rio Legea” ezagutarazi zuten, ezkonduek beste norbaitekin harreman sexualak edukitzea zehatzen zuen araua. Halaber, bestelako erasoei ere heldu zieten: “1976ko martxoaren 3an, poliziak 5 langile erail zi tuenean Gasteizen, gaitzespen mobilizazioak antolatu genituen Lau dioko ikastetxeetan”.

Herri mailako ekimenetan ere parte hartu zuten, Laudioko Familien Elkartean kasu. Horrela lortu zuten bozkatzeko adina 23 urtetik 18ra jaistea udal egitasmoetan, nahiz eta gazteek eskatu 16 urterekin era bakitzea. Iraultzako kide ohiaren aburuz, militantziak leiho asko ire ki zizkien: feminismoarena, besteak beste. Horren adibide da Pirula Irratian egiten zuten ordubeteko saioa: “Parekidetasuna hedatzeko helburuarekin, musika, liburu feministen azterketak edota informa zioa gerturatzen genizkien entzuleei”. Hala, parekidetasunaren beha rra eta kontzientzia areagotuz joan ziren belaunaldi berrien artean. Kideek 18 urte betetzean, ordea, eten egin zen proiektua, ikasketak amaitzean. Alta, neska batzuek bat egin zuten Bizkaiko Emakumeen Asanbladarekin.

LAUDIOKO EMAKUMEEN ASANBLADA

Hirietako Emakumeen Asanbladak martxan jartzearekin batera eratu ziren taldeak Euskal Herriko hamaika txokotan, Laudion esate batera ko. Elortegiren hitzetan, 70-80ko hamarkadetan 20 lagunekin jo zuen goia topaguneak. “Ideologia askotariko pertsonak elkartzen ginen”. Arantza Etxebarrik ere gogoan du 1978ko ekimenetako bat: ekintzaile andana bildu ziren epaitegian –tartean, aiaraldearrak– abortatu izana salatzen lege sistema aldatzeko asmoz.

Besteak beste, zineforumak, tailerrak, hitzaldiak... eskaini zituzten. Denbora igaro ahala, baina, sei lagunera murriztu zen sarea, Fran kismo ostea dela kausa, errepresioak ankertu baitzuen testuinguru soziala. Bidenabar, zenbait alderdi politikok barne prozesua abiatu zuten sexu zapalkuntzaren afera lehen lerrora ekartzeko. Modu horre tan abiatu zen Kas-Emakumeak, Ezker Abertzalearen baitan.

AIZAN ETA EGIZAN

Ipar Euskal Herriko Aizan erakundea erreferente hartuta gartu zen Kas-Emakumeak sortzeko grina, eztabaida sakonaren ondorio. Izen hori hartu zuen Egizan jaio arteko prozesuak. Urtebete geroago, 1989an aurkeztu zuten eragilea, Zestoako kongresuan.

Horrela ekin zioten Egizan antolatzeari Laudion. Etxebarrik azaldu duenez, harremana zuten bertako kideek Amurrioko eta Urduñako emakumeekin. Dena dela, trebakuntza eta transmisiora mugatu zen haien jarduna, ez baitzen iritsi eskualdeko herri gehiagotan egitura tzera. Orotara, bost urte iraun zuen bideak. 1989an hasi ziren batzar tzen 25-35 urte bitarteko 15 pertsona inguru. Barrurako lanari dedi katu zioten denbora gehiena: militantzia moduei eta parte hartzea areagotzeari. Ordura arte ez bezala, zapalkuntza hirukoitzaz mintzo ziren: sozialaz, nazionalaz eta generoarenaz. “Garai hartan txertatu zen lehendabizikoz Euskal Herriaren askapena diskurtsoan”, argitu du. Solasaldiak egiten zituzten, film emanaldiak, eztabaidak... “Gas teizeko eta Lautadako Egizanekin batera, Arabako mugimendu femi nistaren aitzindaritzat jo daiteke Laudioko kolektiboa”, dio. Soldata bidegabeak, indarkeria matxistak eta abortu legea mahaigaineratu zituzten, baita botere harremanak bukatzeko beharra ere.

INDUSTRIALIZAZIOAREN ERAGINA

Bien bitartean, industrializazioak irauli egin zuen Aiaraldea. Urte gutxian, nabarmen hazi zen populazioa; eta kontratazioak ugaritu zi ren Aceros de Llodio, Vidrala edota Guardian enpresak ireki ahala. Era horretan murgildu ziren bigarren sektorean emakumeak. Aitzitik, urteen poderioz, zenbaitek muzin egin zioten lan egiteari, etxeko eta familiako zaintzaren ardura hartzeko; izan ere, ordain saria eskaini zieten lantegietan (Envasesen, adibidez).

Oro har, 80ko hamarkadan, errazagoa zen eko nomian esku hartzea politikan baino, Pili Gar ciaren ustez. Oroitu duenez, indar armatuen erasoak eta jazarpenak jasan zituzten hainbat neskak, hala elkartu nola borrokatzeagatik: “Lan baldintzak eta egoerak gogortzearekin batera, gatazkak lehertu ziren hainbat lekutan, eta indartu egin zen langile kontzientzia”.

Nolabait esateko, antolakundeak bereizi ziren: “Alderdi politikoen baitan andreak batzeko guneak ugaritu arren, baziren politikoki lerro katu nahi ez zuten banakakoak”. Ninika, esate rako, 1994an osatu zuten 20-25 urteko 10 ki dek. “Egizanetik kanpo, feminismoa jorratzeko xedearekin”, adierazi du Ali Oruek. Batez ere, barne mailan egin zuten lan, nahiz eta perfor manceak ere gauzatu.

LANDA EREMUAN, BORROKA BIZIA Bailararen ezaugarrien ondorioz, nekazaritzak mantendu ditu bizi herri txikiak. Udalerri handietan, aldiz, bigarren edo hirugarren sek toreak gailendu dira.

1985eko herriko festetan adostu zuten Menagaraiko Emakume Taldea (Aiara) martxan jartzea, bolo txapelketan. Ana Ugarte sortzailearen iduriko, garai hartan naturaltasun osoz jazotzen ziren genero zapal keta kasuak. Hamarkada gehiegitan sentitu dira andreak etxeko edo zaintza lanetarako esklabo: pertsona nagusien zein haurren beharrei erantzuteko ardura zuten, baserriaren ustiapena barne. “Betebehar ugari eta soldatarik ez, lanaren aitortza pribatua bakarrik”, azpima rratu du Ugartek. Mugatuak ziren aisialdi aukerak ere: igandeetako meza nagusia, seme-alaben eskolako bilerak edo erosketak. Dena dela, egoera hobetu da egun, haren iritziz, lortu baitute erakunde pu blikoen laguntza jasotzea: “Hirigintza egituragatik urria da ekintzen irismena –24 herri txikik osatzen dute Aiara– eta horrek zaildu digu jarduerak diruz babesteko eskaera”. Sekulakoak dira baserri eremu ko lorpenak menagaraitarraren esanetan, nahiz eta baden zer egin etorkizuneko alaben bizitzak hobetzeko: “Kostata eskuratu ditugu es kubideak. Gutxi behar da guztia galtzeko, ordea. Denona da aurrera pausoak emateko zeregina”. Hori dela eta, lanean dihardute oraindik.

90EKO HAMARKADA, GARAI ILUNA

90eko hamarkadaren amaieran, indarkeria matxistaren bi kasu egon ziren Laudion. Aurrenekoa egun argitan gertatu zen: gizon batek nes ka bati eraso zion, liburutegitik gertu, labana eskuan. Ninikakoek lagundu zioten erasoa jasan zuen emakumeari salaketa jartzen er tzain-etxean. Handik gutxira, hauteskunde egunean, antzeko gertaka ria errepikatu zen: herriko tren geltokiaren parean, bikotekidea jipoitu zuen mutil batek. Lekukoen hitzetan, herria astindu zuen oldarral diak. Pili Garciak erantsi duenez, sare eta dinamika bat sortu zuten emakumeen defentsarako: erasotzailearen aurpegiarekin josi zituz ten herriko paretak. Horrez gain, auzitara eraman zuten afera, Amu rrioko epaitegira. Indarkeria matxistaren aurkako protesta eta babes ekimen gisa, jendez mukuru egon zen justizia eraikina egun hartan. Telebistan ere azaldu zen albistea. Mugarritzat dute orduko aktibistek gertaera hura: “Geroztik, salaketa gehiago atera ziren argitara”. Egoera baretu ahala, desagertu egin zen taldea.

Zernahi gisaz, sasoi zaila izan zen herritarrentzat, ez mugimendu femi nistarentzat bakarrik. Puri-purian jarraitzen zuten jazarpenek, zeharo

hedatua zegoen izua; horregatik, errepresioa dela kausa, borroka alboratzeko hautua egin zuten hainbatek. Halaber, garrantzi handia hartu zuen euskarak identitate kolektiboaren baitan, eta auzolanean eraiki zituzten ikastolak. Beraz, bestelako toki eta dinamiketara bide ratu ziren militante emeen indarrak. Egizanek ere ebatzi zuen testuin guru politiko eta sozialari erantzutea, 1995 aldera amaitutzat eman zuen bere ibilbidea, eskualdean feminismoa umezurtz utzita.

AMURRIOKO HISTORIA: 1988-2021

Laudioko Ninika bezala, baziren alderdiekin identifikatzen ez ziren kolektibo batzuk. ‘Aurreraka’ da horietako bat, Amurrioko emaku meen lehen taldea, 1988an jaioa. Toñi Bordagarayk hartu zuen parte bertan: “80ko hamarkada bitarte ez zen deus egon, 1985ean osatu zen arte Menagaraiko Emakume Taldea (Aiara)”. Aurrerakak ikasta roak antolatzen zituen Arabako Foru Aldundiarekin elkarlanean; dena den, ahalduntze saioetara ere joaten ziren, Gasteizera. Bordagarayk iltzatua du gatazkari buruzko tailer bat antolatzearren Amurrion edu ki zuten tirabira: “Desadostasunak piztu zituen ekintzak, batzuen us tez gauza gehiago bultzatu behar ziren eta”. Autoestimuari buruzko saioa ere presente du, prestaketan aritu ziren bi lagunak bakarrik bertaratu baitziren jarduerara: “Artean norberaren errealitatea pri batuan gordetzen zen”. Geroztik, sukaldaritza ikastaroak, zaintzari lotutakoak... gauzatu ditu Aurrerakak. Eskakizun nagusiak azaroaren 25ean eta martxoaren 8an azaleratzen zituzten, batik bat. Horrega tik, zenbait partaidek Aurreraka utzi eta Pausoka eragileari bide eman zioten 90eko hamarkadaren erdialdean: “Ezberdin ulertzen genuen emakumeen promozioaren esanahia. Hots, guretzat ez zen eskulan edo aisialdi eskaintza”.

Adin guztietako pertsonak biltzen ziren Pausokan, 16 urtekoak barne. Batez ere, asteburuetan elkartzen ziren; hasieran, 20 lagun inguru. Eki menen artean zeuden kontzentrazioak, sexu askatasuna eta aniztasu na aldarrikatzeko ekintzak... Horren adierazle da Amurrioko parkea ren aldamenean egin zuten asteburuko kanpaldia, gay eta lesbianen alde. Maiteder Aramendiren arabera, erdigunean jarri zituzten genero zapalkuntzaren zantzuak; ondorioz, talkak izan zituzten Amurrioko Udalarekin: “Aurrerakoiak ginen. Indarkeria matxistak neska bat erail tzen zuen aldiro, eskelak jartzen genituen herrian. Denek irakurtzen zuten, hunkigarria zen”. Lau urteren buruan desagertu zen kolektiboa, hala ikasketek nola lanak eskualdetik kanpo eraman baitzituzten kide gehienak.

URDUÑA, OASI EGONKORRENA: 1994-2017

Feminismoak ez du geldialdirik izan, hamarkadaz hamarkada, Ur duñan. 1994an eratu zen Adi Emakumeak elkartea. Hastapenetan 20 lagun zeuden arren, 50 bazkidetik gora ageri dira sorrera zerrendan; Idoia Aginako, besteak beste. Lan ildoen artean hasieratik bertatik eman zioten garrantzia kulturartekotasunari; ‘Munduko janak’ dira horren etsenplu, beste herrialdeetako bizi ohiturak ezagutzeko dina mikak. 23 urteko ibilbidean, hitzaldi asko egin dituzte, eta babes han dia pilatu dute: “Urtero antolatzen dugun herri bazkarian, adibidez, herritar andana elkartzen gara”. Beranduagokoa da Loraldi, eragilea aisialdira mugatu bada ere.

2015ean berreskuratu zuen “atsolorra” Adi Emakumeak-ek; alegia, jaioberrien festa. Usadioei so, umeei ongietorria emateko Euskal He rriko hainbat txokotan prestatzen zuten urtero ospakizuna. Era horre tan uzten zuten haurrak hezteko ardura komunitate osoaren gain, eta herritarrengan familia izaera sustatu.

Emakumeen parte hartzea, ordea, murritza da gaur-gaurkoz hainbat eremutan. Horregatik elkartu ziren ‘Sorgin Morea’ 2013ko amaieran, neskatilen aktibazioa sustatzeko. Gaztetxeko ikurra sorgina delako hautatu zuten izena. Gaurdaino jarraitu du taldeak aktibo, aldika ekin tzak prestatzen bederen. Herriko Parekidetasun Batzordeko kide ere badira, Saioa Porresek aipatu duenez: “Elkarlanean atontzen ditugu azaroaren 25a eta martxoaren 8a”. Horrez gain, zineforumak eta hitzal diak antolatzen dituzte. Besteak beste, transexualitatea, abortua eta bestelako gaiak jorratu izan dituzte hitzaldien bidez.

15 URTEKO ETENALDIA

2000tik 2014ra ia 15 urteko etenaldia jasan du haranak, nahiz eta saiakeraren bat edo beste aurrera atera. Horren adierazle da Laudion 2005ean sortu zuten XX=XY taldea; 10 pertsona inguru batu ziren ur tebetez. Besteak beste, Laudioko jaietako txosna gunean lanean ari tu ziren, eta material propioa kaleratu zuten, kamisetak kasu, “XX=XY ezberdintasunaren berdintasuna” aldarrikatzeko. Ahalegin hura sal bu, Urduñako Adi Emakumeak eta Amurrioko Aurrerakak soilik eutsi zioten jarduerari 2005 eta 2015 artean. Hala ere, ez ziren ekimenak eten. 2010ean, Emakumeen Mundu Martxako lehen edizioak zehar katu zuen Aiaraldea. Toñi Bordagarayk nekez ahaztuko du Lailakoen –emakume sahararrak– babes keinua: “Amurriotik igaro zenean, ban derekin egin zioten harrera jendeari. Polita eta berezia izan zen”.

Hain zuzen, 2000tik aurrera hasi zen mamitzen kultur aniztasuna es kualdean. Hamar urte geroago ekin zioten herritarrek kulturartekotasu na jorratzeko espazioak diseinatzeari eragile desberdinen bidez. Horren adierazle dira Laudioko Kulturarteko Zubiak eta Etawasol elkartea, edo ta Zaskaleari ekimenak. Urduñan ere abiarazi dituzte dinamikak, kultu ra ezberdinetako andreen mundu ikuskera elkarbanatzeko.

UHOLDE BERRIA

2015az geroztik, nesken* bilgune ugari jarri dira martxan: Amurrion, Otsemeak; Arrankudiaga-Zollon, Kallera zein Bilgune Feminista; eta Laudion, Bagara Nor. Arestian aipatu legez, gazteek berpiztu dute mu gimendu feminista.

OTSEMEAK

Amurrion, 2015eko udan hasi zituzten bilkurak, espazio publikoetako eta antolakundeetako parekidetasun ezaz jabetuta. Gazte Asanblada ko irudia otsoa izaki, Otsemeak izena ipini zioten egitasmoari, hitz jo koa ardatz hartuta, emeen hotsa indartzeko. Ordutik astero elkartzen dira 20 bat neska. Bi multzotan egituratuta daude: alde batetik, taldea (koordinaziorako); eta, bestetik, sarea (ekintzetarako). Maddi Isasi ki dearen aburuz, gazteria dute eragite esparru; eta, horretarako, hainbat proiektu mamitu dituzte. 2015eko martxoan egin zuten lehen tailerra, feminismoa kalean presente egotea helburu, elkartea irun gabe zegoe la: “Ideiei bide ematen jarraitu genuen, eta horrela jaio zen Otsemeak”.

2016an eraso matxistei aurre egiteko protokoloa garatu zuten: “Euskal Herrian emakume bat erailtzen duten bakoitzean, elkarretaratzea egi

ten dugu Amurrioko plazan”. Jaien alorrean, berriz, eraso eta jarrera matxistak ekiditeko jarraibideak kaleratu zituzten iaz: “Udalak eta Jai Batzordeak ez zuten lanketarik eginda. Oraino, ez daude bateratuta irizpideak, Udalak ez ditu bere egin; Jai Herrikoien Aldeko Batzordeak, bai”. Proposamenak bi ardatz ditu: prebentzioa eta erasoen aurrean eman beharreko pausoak. “Prozesua Amurrioko Jai Kuadrilekin par tekatu genuen, herritar gehienak baitaude bertan”, azaldu du Isasik. Horrela lortu zuten haien inplikazioa, nahiz eta uzta gazi-gozoa jaso, “oraindik musika sexista entzuten baita”. Alabaina, ekimen berriak ate ra ziren hortik: festetako salaketa telefonoa, horien artean.

Ildo berari jarraiki burutu zuten gune arriskutsuen identifikazioa, 2016ko udazkenean: “Horretarako, inkesta bat zabaldu genuen, kalee tan barrena panelak jarrita eta Internet bidez. Orotara, 200 ekarpene tik gora jaso genituen; arrakastatsua izan zen, beraz”. Horrekin osatu dute diagnostikoa, eta gauzatu beharreko aldaketak aurkeztu dizkiete Udaleko Hirigintza Sailari: “Lehentasunezko zereginak zehaztu ditu gu proiektuan: ispiluak jartzea, argiztapena hobetzea...”. Puntu arris kutsuak more bilakatzeko, bi eginbide doitu dituzte; lehendabizikoak Udalak bideratu behar ditu, eta gainontzekoak herritarrek. Halaber, margolanak egitea proposatu dute “espazio arriskutsuen” izaeran eta konnotazioan eragiteko, karrikei kolorea emateko.

Azken bost urteetan (2017-2021) ere ekimen ugari garatu izan dituzte. 2017an, Arabako neska* gazteen I. Topaketa jaso zuen Amurriok, ge rora udalerri desberdinetara errotu den ekimena. Udako solstizioaren testuinguruan -ekainak 24- Sorginaren bahiketa izan zen ekintza his torikoetako bat. Izan ere, kiskalita bukatu behar zuen sorgina lapurtu zuen talde feministak, eta sekulako kalapita sortu zen herrian bahike tagatik. Biharamunean, agerraldia egin zuten taldeko kideek ekintza azalduz, eta sorgina itzuli zuten. Urte hori izan zen emakume bat erre zen azkena, ohitura eta tradizioa iraultzea lortu baitzuten (Egun, sua baino ez da egiten). Ildo beretik, azpimarratzekoa da Otsemeak tal deak urtero egiten duen Akelarrea, ikuspegi feminista ardatz.

Indarkeria matxistaren aurkako lanketan, mugarri asko jarri ditu Amu rrioko taldeak. Adibidez, 2017ko Amurrioko jaietan, erasoen aurkako telefono zenbakia jarri zuen martxan; hurrengo edizioetan Urduñako, Aiarako, Orozkoko zein Laudioko festetan hedatuko zen ekimena.

2018.urteak ere, makina bat ekimen utzi zituen Amurrion: jaietako kanpaina, manada auziaren aurkako mobilizazioak…

2019. urtean, berriz, neska* gazteen topaketek eta Jardunaldi feminis tek hartu zuten gaina. Dena den, azaroaren 25ean -Emakumeen Aur kako Genero Indarkeriaren Kontrako Nazioarteko Eguna- epaitegian eta elizan egindako protestek ere utzi zuten irudi ikusgarririk.

2020an pandemiak eten zuen Otsemeaken kale jarduna, baina digi talki martxan jarraitu zuten. Horren adierazle da ‘Ez-Akelarrea’ spota. 2021. urtean, ordea, zaintza grebek eta emakumeen borrokek (Tuba cexekoak kasu) hartu zuten protagonismoa Amurrion. Gogora ekartze ko modukoa da, halaber, Amurrioko jaien datetan jazotako LGTBQ`e rasoa, eta indarkeria matxista salatzeko erantzun dinamikak.

2021. urtekoa da, ildo beretik, ‘Entzun gaitzatela’ tresna. Internet bi dezko online galdetegiaren bidez, eraso matxista ugariren berri jaso izan dituzte.

EMAION ETA BAGARA NOR

Amurrion eta Urduñan moduan, 2014an egin zuten jauzi Laudioko neskek, Emaion taldearen bidez. Orotara, hamabost gaztek hauspotu zuten proiektua. Besteak beste, eraso eta jarrera matxisten salaketa, emakumeen ahalduntzea... zituzten mintzagai. ‘Abortobusa’ moduko ekimenak antolatu zituzten. Eskualdeko beste herrietan ere aritu ziren abortuaren inguruko hitzaldiak eskaintzen.

Laudioko festetan, eremu publikoetan zein eskaintza kulturalean, siste ma patriarkatua gailentzen zela-eta, “jaietan emakumeoi bizkarrik ez” protesta burutu zuten. Irati Mendigurenek parte hartu zuen, besteak beste: “Baserritar jantziak soinean, bizkarra bistan, argazki sinboliko bat egin genuen 'Emakumeoi bizkarrik ez' lemarekin. Zapiekin feminis moaren ikurra osatuta, aldarrikapenerako tresna bihurtu genuen sor mena”. Ez hori bakarrik, indartzeko mezuekin bete zituzten taberneta ko ispiluak, baita herriko beste hamaika gune ere: “Emaion balioa hire buruari, ederra haiz eta!”... Dena dela, bi urteren bueltan desagertu zen taldea, koordinazioaz arduratzeko boluntario faltagatik.

2016an hartu zion lekukoa boluntario uholde berri batek Emaion ze nari. Laudioko jaietako txupinean Txilardiak jai kuadrilak egin zuen ekimena izan zen abiapuntua. Uda hartan, Euskal Herriko hamaika txokotan salatu zituzten eraso matxistak. Hori dela eta, begi estalki moreekin igo ziren udaletxeko balkoira pregoilariak, festaz gozatze ko modu sanoak aldarrikatzera. Ekintzarekin bat egin zuen laudioar

andana batek, herriko plazako oholtza okupatuta, eta prenda ubelak jantzita. Judit Gonzalezek dioenez, hala hasi zuten bidea, eta horre la sortu zen Bagara Nor. Trebakuntza falta zuten kezka nagusi, eta konfiantza edota babesa areagotuz, sarea elkar ezagutzeko tresna bilakatu zuten, arazo pertsonalei irtenbide kolektiboa bilatzeko. Aldi berean, kalera begirako dinamikak gorpuztu zituzten. Horien artean daude festetako gabarra jaitsiera, edo gauez lagunduta etxeratzeko ‘Brigada moreak’. 20 lagun inguru bildu ziren, adin tarte zabalarekin: gazteenak 14 urte zituen, eta helduenak 28. Neska* gazteen saretu zein ahalduntzeko behar hurak segida izan zuen hurrengo urteetan ere. 2017ko urtarrilean, esate baterako, eskualdeko emakume eta trans gazteen topaketak egin zituzten.

2018. urtean, baina, Greba Feministaren planteamendua errotu zen Euskal Herrian, eta horrek bestelako antolakuntza beharrak eragin zi tuen. Zentzu horretan, Laudioko Mugimendu Feminista biltzen hasi zen eragile gisa, eta Bagara Norreko kideek bertara bideratu zituzten indarrak. Horrenbestez, denborarekin, Laudioko Mugimendu Femi nistak hartu zuen indarra, eta Bagara Nor taldearen ekarpena bertan -zein bestelako ekimen batzuetan- sustraitu zen. Esaterako, Laudioko Neska* Gazteak izenpean, asanblada eta ekimen desberdinak egin izan dituzte azken urteetan, Euskal Herriko Neska* Gazteen jarraipen modura. Egun, beraz, Bagara Norrek ez du kolektibo bezala jardunik, bere esentzia, aldarri eta borrokei beste bide eta modu batzuetatik eman baitzaie segida (Laudioko Mugimendu Feminista zein Laudioko Neska* Gazteak, alegia).

Bestelakoa da Arrankudiaga-Zolloko errealitatea. Garazi Abrisketaren iritziz, oraintsu arte ez dute ezagutu emakume edo talde erreferente rik. Horregatik sentitzen ziren “pixka bat umezurtz” Kallerako kideak. Herri txikia izateak ere badu eragina, batzeko toki edo proiektu antola tu gutxi dituzte-eta. Ernaiko bi partaidek eman zituzten lehen urratsak 2014an: “Bilera edo ekimenetan rol maskulinoak eta botere harrema nak antzeman genituen, zokoratuta sentitzen ginen”. Apika, horregatik zen urria emakumeen parte hartzea.

Izena kalera ateratzeko helburuarekin jarri zioten, “amamak omentze ko asmoz”. Hain zuzen, hala esaten zitzaion Ugaora joateari Zollon, Arrankudiagan edo Zeberion; inguruko herri nagusia zen eta. Abris ketaren hitzetan, argi zuten borroka molde ezberdinekin jardun nahi zutela: artearekin eta irudiarekin. Hori dela eta landu dituzte gaiak argazki, performance edo bestelako formatuen bitartez. Hiruzpalau lagunek jarri zuten martxan egitasmoa; gerora, bi kide gehiago batu ziren.

Hiru fase bereizten ditu Abrisketak. Lehenengoan, teorizazioetan sa kondu zuten, irakurgai eta hitzaldiekin: “Era horretan, jabetuago ikusi genuen geure burua; eta Kallera kalera atera genuen”. 2015eko jaietan egin zuten lehen agerraldia, sekulako arrakastaz, gainera; adin guztie tako neskek klarionaz margotu zituzten kantoi zein plazetako lurrak: “Ugao herri atzerakoia denez, erreakzioen beldur ginen; hala ere, begi onez ikusi zuen jendeak”. Indartsu eta ausart agertu ziren: “Jarrera ohi koa zen; adierazteko modua, ez. Horrek eragin zuen herritar gehiago erakartzea”.

2016ko hasieran, ahalduntzeko saio ireki mistoak prestatu zituzten, inguruko gizonak aldenduta eta atezu sumatzen zituztelako, “lekuz kanpo”. Horrela askatu zituen nork bere kezka eta beldurrak, “30 la gunek parte hartu zuten eztabaidan”. Abenduan, aldiz, “zapalkuntza hirukoitza” azaleratzeko jardunaldiak proposatu zituzten. Bertan, emakume errefuxiatuen egoera eta espetxearen ondorioak jorratu zi tuzten, beste gai batzuen artean.

Egun, 12-13 lagun dira sarearen parte. Hasiera batean, Zollokoak eta Ugaokoak soilik zeuden; haatik, Arrankudiagarrak ere batu zaizkie. Gauzak horrela, Kallerakoek berriki egin dute jauzia: Bilgune Femi nista eratu dute. Ondorioz, elkarlanean aritu arren, bi egitura bereizi dituzte: batetik, Kallera; eta, bestetik, Arrankudiaga-Zollo eta Ugaoko Bilgune Feminista. Abrisketaren aburuz, bien lana uztartzea izango dute erronka.

BOR-BOR FEMINISMO FAKTORIA

2018. urtean sortu zen feminismo ildoko lantaldea, 10 bat lagunen eskutik, Aaraldea Ekintzen Faktoriaren baitan. Hastapenetatik, eskual dean feminismoa euskaraz saretzea izan du xede boluntarioz osatu riko taldeak, norbanakoak zein eragileak ahalduntzeko eta saretzeko ekimenak sustatuz. 2018an “Feminismoa Aiaraldean” jardunaldiak antolatu zituzten, eta horren uzta izan zen hurrengo hilabete zein ur teetan gauzatutako ekintza sorta. Esanguratsuenak, urtero eginiko Aiaraldeko emakume* feministen topaketak dira (2018an Laudion egin zuten, eta 2019an Orozkon. 2020an koronabirusak eragindako pandemia medio, ez zen topaketa ez mokadurik antolatu. 2021 .ur tean, aldiz, Faktoriaren irekiera baliatu zuten saretze eguna ospatzeko. Horrez gain, bestelako ekimen edo proiektuak burutu dituzte azken urteetan: greba feministari buruzko unitate didaktikoaren ekoizpena, zaintza erdigunera ekartzeko dosierra, ‘Nola eragin du pandemiak Aia raldeko emakumeen* bizitzetan?’ ikerketa, hitzaldi zikloak, emakume sortzaileen azoka… Ildo beretik, Aiaraldeko emakume elkarteak sa retzeko eskualdeko intranet feminista ekoitzi zuten 2019. urtean. Ko munikazio tresnei jarraiki, 2021ean, Bor-bor aldizkari feminista sortu zuten, hiruhilabetekari izateko helburuarekin.

NESKA* GAZTEAK

2015. urtean ekin zion Otsemeak taldeak Aiaraldeko Neska* Gazteen asanbladak antolatzeari. Handik sortu zen eskualdeko Neska* Gaz teen sarea. Euskal Herri mailan ariketa kolektibo bera egin zen, 2016. urtean ‘Gazteraiki’ jardunaldien ondorioetatik. Hala, Euskal Herriko Neska* Gazteak mugimendua eratu zen, eta eskualdean ere isla izan zuen. Horren adierazle dira bailara mailan antolatutako topaketa, asanblada eta jardunaldi andana. 2017. urtean, adibidez, Aiaralde ko neska*/trans gazteen topaketa egin zuten Urduñako gaztetxean. Horrez gain, 2018.urtean gogoeta saioak antolatu zituzten, eta Arbi zun egin zuten Euskal Herriko lehenbiziko Neska* Gazteen Topaketa gerora. 2019. urtean ere bildu ziren, Lizarran hain zuzen, eta ekimena errepikatu dute geroztik urtero. 2021. urtean, berriz, Elizondon 3.000 neska* gazte elkartu ziren. Aurrez, baina, Agurainen egin zituzten Ara bako Neska* Gazteen topaketak.

Topaketa ziklo ugari burutu dituzte Euskal Herriko Neska* Gazteek, baina baita ekimen bereziak ere: 2018an Euskal Herriko Neska* Gaz teen Udalekuak antolatu zituzten Garaionen. Bidenabar, Euskal Herri ko zenbait tokitan, baterajotzeak deitu izan dituzte; eta #SanValentHil gisako kanpainak burutu.

AIARALDEKO MUGIMENDU FEMINISTA SARETUZ

2018. urtean ekin zion Aiaraldeko Mugimendu Feministak eragile sozial gisa gorpuzteari, Greba Feministaren antolaketak eskualde mailako markoaren premia azaleratu baitzuen. Hala, bertan bildu ziren norba nako eta kolektibo feminista ugari; eta aliantza horietatik jarraitu zu ten hurrengo urteetan kanpaina eta ekimen bateratuak egiten. Horien adierazle dira eraso eta jarrera matxistak salatzeko ekimenak, kanpai nak edota emakumeak* ardatz dituzten beste zenbait borroketan par te hartzea. Esaterako, 2018an eskualdeko jaietako kanpaina aurkeztu zuten, eraso matxisten aurkako jaietako protokoloak abiatzearekin bat. ‘Jaiak, plazak eta gauak gureak dira’ lemapean hartu zituzten kaleak fe ministek; kalejirak, manifestazioak eta muralak lau haizetara zabalduz. Horrela planteatu zituzten ere jaietako egun feministak, tokian toki.

2018an urtean, Iruñeko sanferminetan izandako talde bortxaketak oihartzun zabala izan zuen nola Euskal Herrian, hala Aiaraldean. Hain zuzen, herri gehienetan atera ziren kalera ehunka herritar, eraso ma txista eta erasotzaileen inpunitatea salatzeko. Urte hartakoak dira Etxe Feministak eratzeko proiektu eta asanbladak (Laudion eta Amurrion batik bat).

Ezin da aipatu gabe utzi, bestalde, 2019an Euskal Herriko Mugimendu Feministak antolatutako V. Jardunaldi feministak (3.000 emakume* el kartu ziren Durangoko Landako gunean).

2020. urtea pandemiak eten zuen, koronabirusaren bilakaera medio etxealdia jarri baitzen indarrean, konfinamendu neurriekin batera. Mar txotik maiatzera, etxeetan zaintza lanak eta indarkeria matxista nabar men areagotu ziren. Eraso matxistak ere salatu ziren tarte horretan, eta lapikokaden bidez zein balkoiak aldarrikapen leku bilakatuta erantzun zitzaien Aiaraldeko Mugimendu Feministatik gertaera horiei.

2021. urtean zaintza sektoreko grebek hartu zuten indarra, zentzu ho rretan. Nagusien egoitzetako langileekin zein etxeetako langileekin mobilizazio zein hitzaldiak antolatu zituzten, problematika azaltzeko. Aiaraldeko Greba Batzordearen babesean makina bat ekimen artikula tu ziren, Amurrioko elizako itxialdia kasu. Bertan izan ziren Aiaraldeko Mugimendu Feministako kideak ere.

Greba feministen arrakasta eta ahizpatasun uholdeak (2018-2019) Greba feministen urteak izan ziren 2018a eta 2019a. 2018an bi ordu ko lanuztea egin zen, eta 2019an 24 orduko greba eguna deitu zuten.

Bi urteetan milaka emakume* atera ziren kalera, eta zaintza zein bizi beharrak erdigunera ekarri zituzten.

2018ko Greba Feministari dagokionez, esanguratsuak izan ziren mo bilizazioak antolatzeko deitutako emakumeen asanbladak. Izan ere, Amurrion, Urduñan zein Laudion 50 andre baino gehiagodun bilkurak egin baitziren; inoizko jendetsuenak alegia. Gauzak hala, emakumeen ahalduntze eta saretze kolektiboa eman zen, bai herri zein eskualde mailan (Laudioko Kasinoko agerraldia da horren adierazle, besteak beste). ‘Emakumeok* planto’ izan zen orduko lema. Ildo beretik, ikus garriak izan ziren Amurrioko supermerkatu zein kaleetako emakumeen okupazioak, edota Laudioko Eroski zein Batzalarrinako bide mozketak. Dena den, bailarako herri gehienetan egin ziren mobilizazioak, eskual deko manifestazioa Laudion burutu bazen ere.

2018-2019 urteetako greba feministek irudi eta saretze historikoak utzi zituzten nola Aiaraldean hala Euskal Herrian. Milaka emakume* atera ziren kalera, eta mota guztietako aldarriek jo zuten goia: zaintzaren aferak, egoera sozioekonomikoak, kapazitismoak, arrazakeriaren kon trako mezuek… Baterajotze nazional horrek feminismoaren olatua uholde bilakatu zuen, ‘Kapitalismo heteropatriarkatuari planto! Zain tza erdigunera!’ lemapean. Zentzu horretan, 24 orduko greba egunak herritar gehienengan utzi zuen eragina: emakumezkoek -zaintzako lan gileek salbu, salbuespenak salbuespen- kaleak hartu ziutzten, merkatu eta lantoki bizitzak eten ziren egun batez, eta emakumezkoek planto egitekotan mundua geratuko litzatekeela irudikatu zuten herri gehie netan. Eskualdeko manifestazioa Urduñan egin zen urte hartan.

2020.urtean, berriz, Greba Orokorra deitu zuten Hego Euskal Herrian, urtarrilaren 30ean. Aiaraldeko Mugimendu Feminista ere kalera atera zen egun hartan, herrikako mobilizazioetan parte hartuz. Martxoaren 8an, berriz, herrika antolatu ziren ekimenak, eta Amurrion egin zuen Mugimendu Feministak eskualdeko manifestazioa. Segidan iritsiko zen koronabirusa mundu mailara eta Aiaraldera, eta horrek eragile eta norbanako ororen bizitza pribatu zein soziala baldintzatu zituen. Dena den, ‘Aiaraldea zainduz, indarkeria matxista salatu dezagun’ kan paina sareratu zuen testuinguru hartan Aiaraldeko Mugimendu Femi nistak, genero indarkeria etxealdiaren baitan areagotu zitekeela iritzita (2020ko maiatzean, esaterako, eraso matxista salatu zuten Laudioko Alberto Acero plazan).

2021. urteak, berriz, SOS AIARALDEA mobilizazioetan inplikatzea eka rri zuen (martxoaren 5ean, hain zuzen, Aiaraldeko Greba Batzordearen

ekimenari jarraiki). Martxoaren 8ko kanpainak, ostera, “Dena aldatu, sistema arrakalatu” izan zuen lematzat. Tubacexen bertako emakume grebalariekin batera eginiko Pikete Feministak ezaugarritu zuen egun ura, lantegira sartzea galarazi baitzioten autobusari lehenbiziko aldiz). Aurreko urteetan ez bezala, goizean egin zuten eskualdeko manifesta zioa, eta arratsaldean bailarako herrietara mugitu zuten Mugimendu Feministaren aldarri oro. Ikamako kideek, ikasle blokearekin egin zu ten bat ordukoan.

2021eko martxoaren 27an, ostera, Aiaraldeko Greba Batzordeak ‘Aia raldeak urrats bat aurrera’ mobilizazio eguna deitu zuen. Hala, manifestazio jendetsua egin zuten Amurrion, eta elizan itxialdia an tolatu zuten gero. Bertan, mugimendu Feministak mahai-ingurua antolatu zuen zaintza sektoreko emakume enplegatuekin. Beste lako ekimenek ere markatu zuten urtea, esaterako, Laudioko Mu gimendu Feministak ‘Ez gaituzue geldituko’ agerraldia egin zuen, Laudioko Udalak 3.000 euroko isuna jarri baitzien herriko 2 eragileri (tartean Mugimendu Feministako 5 kide, Martxoak 8ko kartelak ka lean itsasteagatik). Horrez gain, Berriak/BM supermerkatuko ema kumeek lanuzteak egiteari ekin zioten (gerora lan hitzarmena hobe tzea lortuko zuten).

ETXE FEMINISTAK ALDARRI

Nola Amurrion hala Laudion, etxe feministen beharra mahaigaineratu du sarri tokian tokiko Mugimendu Feminsitak. Amurrion, 2018an sortu zuten proiektu proposamena Otsemeak taldekoek, baita Laudiokoek ere. Laudion, gainera, Etxe Feministaren karietara zenbait jardunaldi antolatu zituzten 2018an. Dena den, bi udalerri horietan ez da gaur -gaurkoz Etxe Feministarik zabaldu, egitasmoak esku artean baldin ba dituzte ere.

EMAKUME LANGILEEN BORROKAK: BERRIAK ETA TUBA CEXEKO EMAKUMEEN GREBAK

Emakumeen egoera sozioekonomikoak pisua hartu du, era berean, azken urteetan. Emakumeen enplegu eta hitzarmen falta kaleratu izan dute azken urteetan zenbait tokitan. Berriak supermerkatuetan, adibi dez, 2019an lanuzteak eta mobilizazioak deitu zituzten, gizonezkoek baino eskubide gutxiago zituztela-eta. Borrokatzeak merezi izan zuen, hitzarmena berritzea eta duintzea lortu baitzuten bailarako supermer katuetako andre langileek. Aiaraldeko Mugimendu Feministak ekimen horiek babestu zituen, lanuzteekin bat egiteko deialdia luzatuta jen darteari.

2021eko martxoaren 8an, berriz, Tubacexeko greba mugagabearen baitan lehenbiziko aldiz pikete feminista antolatu zuten fabrikaren au rrean (Tubacexeko langileen -hots, eskirolen- autobusak atzera egin zuen egun bakarra izan zen, Laudioko lantegi aurrean emakumeek egin zuten eserialdiari esker). Era berean, hilabete luzeetan (236 egun iraun zuten beharginek greban) emakume izatea Tubacexen zigortua izan zela salatu zuten nola langileek hala Mugimendu Feministak. Izan ere, kaleratze arriskuan zegoen gehiengoa emakumezkoa zen. Elkartasun ekimen ugari egon zitizten denbora tarte horretan: elkartasun kutxa ren aktibazioa, mendi martxak, greban zeuden lantegietara elkartasun ekimenak, manifestazio jendetsuak… Edozelan ere, azpimarratzekoa da greba mugagabe hartan irudimenak betetako funtzioa: umeen mo bilizazo ekimenak, San Celestin (San Ferminen parodia), Aste Santua eta abar antolatu baitzituzten grebalariek euren egoera sozializatu eta enpresa zuzendaritzari planto egiteko.

2022an, ordea, Artiach eta Madres Mercedariasen borrokek hartu zu ten indarra. Orozkoko bi lantegietan, greba egunak antolatu zituzten urtearen hasieran, lan hitzarmena berritzeko eskatuz. Bi sektore femi nizatuetan mobilizazio ugari egin ziren (2022ko martxoaren 8an, Aia raldeko Mugimendu Feministak beste 5 eragilerekin batera elkartasun ekimenak deitu zituen lantoki horietan).

EKIMEN IRUDIMENTSUAK JAIETAN

Zernahi gisaz, irudimenak eta umoreak ere utzi du marka eskualdeko borroka feministan. 2017. urtean, esaterako, sekulako arrabotsa sortu zuten pintaketek Laudioko jaietan zezen-plazan agertutako pintake tak: “Ante corridas taurinas corridas clitorianas”. Ekimenak udal osoko bilkuran ere izan zuen presentzia, eta birala bilakatu zen eskualde, na zio (Euskal Herria) zein nazioarte mailan gertaera (Espainiar estatuko zenbait mediotan ere zabaldu zuten, umore programetan batik bat).

Artziniegan, berriz, festetako playback lehiaketan ‘Ez naiz horrela janz ten probokatzeko, nahi dudalako baizik’ lemadun pankarta atera zu ten, eta kritika ugari entzun behar izan zituzten ekintzaileek. Eztabaida erdigunera ekartze hutsak, garaipen bikoitza eman zion lehiaketako talde ekintzaileari.

Amurrioko Otsemeak taldeak, bere aldetik, akelarrea antolatzen eta sare tzen eginiko lana goraipatzekoa da. Historian zehar emakumeak erretzea ren errelatotik, herriko ohiturak (Udako solstizioan sorgina erretzea, kasu) iraultzea lortu dute. Sorginaren bahiketa (2017) izan zen hor mugarri.

Okondon, Amurrion zein Laudion, bestalde, margolan -edo mural- des berdinak egin izan dira ikuspegi feminista batetik aniztasuna aldarrika tzeko.

ERASO

MATXISTEN SALAKETA UGARI

Indarkeria matxistaren historia, tamalez, ez da bukatu. Eskualdeko Mu gimendu Feministaren historian, ziurrenik, mobilizazio gehien pilatu dituen sistema heteropatriakalaren ondorioa izan da: azken urteetan askotan atera behar izan dira Aiaraldeko emakumeak kalera eraso ma txistak salatzera. Zorionez, geroz eta emakume gehiago daude ahal dunduta eta saretuta, eta horrek, erantzun -zein erantzukizun- sozial eta politikoa areagotu ditu. Hargatik, bailaran eraso matxistaren bat publi koki salatu den aldiro kaleak hartu izan dituzte feministek.

Jaien testuinguruan kontzientziazio kanpaina ugari burutu izan dira, salaketarako bideak eta telefonoa eskura jarrita. Era berean, autodefen tsa feminista aldarrikatzeko makina bat ekimen burutu dira. Unean une salatutako eraso matxistei aurre egiteko mobilizazioak deitzeaz gain, indarkeria matxistak eralidako Amagoia Elezkano orozkoarra (2014) omentzeko urtero antolatzen da omenaldi -edo aitortza- ekimena zen dutako emakumearen bizitokian.

Azkenik, nabarmentzekoa da Otsemeak talde feministaren ‘Entzun gai tzatela’ tresna eta proiektua. Interneteko galdetegi bidez bailaran jazo tako eraso matxisten kasuak pilatzen dituzte, emakume erasotuak hala nahi izanez gero, publikoki salatzeko. 2021eko irailean jarri zuten mar txan tresna digitala, eta 6 hilabeteren buruan 10 eraso baino gehiago zabaldu dituzte.

HARIA EZ DA ETEN

Beraz, Frankismoaren itzala luzea den arren, azken 50 urteetan argi izpi ugari zabaldu ditu feminismoak eskualdean. Debekuen sasoia atzean utzita, aukeren garaian murgildu da bailara. Emakume askok egin dute lan Aiaraldea “andrebes” jartzeko. Ikerketa lan honen bidez jaso dute ai tortza. Historia aldatu dugu, oraina. Gaurdanik marraz dezakegu, ordea, geroa. Bagarelako nor, eta bagarelako gai.

PROIEKTUAREN GIDARITZA

Bor-bor Aiaraldeko Feminismo Elkartea

TESTIGANTZAK

Pili Elortegi Ainhoa Barbara Toñi Bordagaray Pili Garcia Arantza Etxebarri Maiteder Aramendi Ali Orue Judit Gonzalez Iratxe Letona Maddi Isasi Azkarraga Saioa Porres Lezameta Idoia Aginako Arbaiza Irati Mendiguren Cosgaya Garazi Abrisketa Ana Ugarte

Izaskun Garcia Bordagaray Julene Onaindia Garcia Maria Sanchez

BABESLEAK

Aiaraldeko Mugimendu Feminista

Laudioko Udala

Amurrioko Udala Urduñako Udala

Artziniegako Udala Aiarako Udala Okondoko Udala

Arakaldoko Udala Orozkoko Udala Arrankudiaga eta Zolloko Udala

BIBLIOGRAFIA

ELKARRIZKETA, MARI GARAMENDI, EMAION, (2013)

https://aiaraldea.eus/laudio/1481119428473-argi-dago-aiaraldean-le ku-guztietan-bezala-patriarkatuak-indar-handia-duela

ELKARRIZKETA, MADDI ISASI, OTSEMEAK SORRERA (2015)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1481073775774-otsemeak-aldarrikapen-fe minista-eta-feminismoaren-apologia-egingo-duen-taldea-da

ELKARRIZKETA: I.ZAPATU MOREA (2016)

https://aiaraldea.eus/orozko/1481052348883-hamaika-aldarri-feminista-to patu-ahalko-dira-zapatu-morean

IRITZIA, AMAIA GARCIA ALBIZUA (2016)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/IritziGutunak/1481211540897-feminis moa-norbaiti-axola

IRITZIA, IZAR MENDIGUREN (HERRIGINTZA FEMINISMOTIK) (2016)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/izar%20mendigu ren/1482256215113-herrigintza-feminismotik

ERREPORTAJEA, FEMINISMOAREN UDA BEROA AIARALDEAN (2017)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1504774838492-feminismoaren-uda-be ro-gatazkatsu-eta-dibertigarria-aiaraldean

ELKARRIZKETA, EIDER GARCIA, GAZTE UDALEKU FEMINISTAK (2017) https://aiaraldea.eus/amurrio/1504194441175-tresnak-eta-kezkak-konpar titzea-da-gazte-udaleku-feministen-helburua-batuta-ez-dago-gu-gelditzerik

BIDEOA, BELDURRA ALDEZ ALDATZEKO MANIFESTAZIOA LAUDIOKO JAIETAN (2017)

https://aiaraldea.eus/laudio/1502978734141-beldurra-aldez-aldatze ko-deia-plazaratu-dute-eraso-sexisten-aurkako-mobilizazioan

BIDEOA, OTSEMEAKEN SORGIN BAHIKETAREN OSTEKO AGERRALDIA (2017)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1498513436750-jende-ugariren-babesa-ja so-du-otsemeakek-sorginaren-panpinarekin-eginiko-ekintzak

ALBISTEA, LAUDIOKO ETXE FEMINSTA SORTZEKO PAUSOAK (2017)

https://aiaraldea.eus/laudio/1495306946182-emakumeen-etxea-sortzekopausoak-egitea-adostu-dute-aho-batez

BIDEOA, ARABAKO GAZTE FEMINISTEN I.TOPAKETAK (2017)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1494758572340-arabako-gazte-feminis ten-topaketak-egin-dituzte-lehenbizikoz

ERREPORTAJEA: EUSKALGINTZA ETA FEMINISMOA, BATERATZETIK BOTERETZERA (2017)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1493716696602-euskalgintza-eta-feminis moa-bateratzetik-boteretzera

ERREPORTAJEA: AIARALDEKO MUGIMENDU FEMINISTA, ISILPEAN GOR DETAKO HISTORIA (2017)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1488986718655-aiaraldeko-mugimendu-fe minista-isilpean-gordetako-historia

ALBISTEA, OROZKOKO TARTEKARI SAREEN SORRERA (2017): https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1509917121323-adi-emakumeak-eta-matxin txu-prest-indarkeria-matxistaren-aurka

ALBISTEA, HIRUHILEKO FEMINISTA ARRANKUDIAGA-ZOLLON (2017)

https://aiaraldea.eus/arrankudiaga-zollo/1508927332373-hiruhileko-feminis ta-antolatu-dute-aurrenekoz

BIDEOA, ARABAKO I.EMAKUME GELAREN IREKIERA ARESPALDITZAN (2017)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1507199133256-emakumeen-gela-ireki-du te-arespalditzan-arabako-lehena

ALBISTEA, 2017-04-10 ERASO MATXISTAREN SALAKETA AMURRION

https://aiaraldea.eus/amurrio/1507146728210-dozenaka-herritar-batu-di ra-eraso-sexista-salatzeko-mobilizaziora

ERREPORTAJEA, EMAKUMEEN ZAPALKUNTZAK ZINEMAGINTZA (2017) https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1517574516462-emakumeen-zinemagint zan-bizi-dituzten-zapalkuntzak-lehen-planora

ERREPORTAJEA: TARTEKARIEN SAREAK (2017)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1510751072074-tartekariak-genero-indarke ria-salatzeko-deia

ARGAZKI ERREPORTAJEA, OTSATI FEMINISTAREN ARGAZKI ERAKUSKE TA (2017)

https://aiaraldea.eus/artziniega/1511528486564-indarkeria-matxistaren-aur kako-argazki-erakusketa-osatu-du-otsati-elkarteak

ARGAZKI ERREPORTAJEA, AIARALDEKO IKASLE EGUN FEMINISTA (201712)

https://aiaraldea.eus/laudio/1511894250938-ikasle-egun-feminista-arkat zak-zorroztuz

ALBISTEA, ERASO MATXISTAREN SALAKETA OROZKON (2017-12-18)

https://aiaraldea.eus/orozko/1513616084621-f-ez-dut-beldurrik-erasotua-iza teak-indartsuago-egin-nau

ALBISTEA, 2018KO GREBA FEMINISTAREN KOKAPENA

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1517384237523-emakumeok-planto-lema pean-emakumeak-deituko-ditugu-grebara

BIDEOA, ARABAKO NESKA GAZTEEN II. TOPAKETA AMURRION (2018)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1516210695082-arabako-gazte-feminis ton-ii-topaketak-elkarrekin-korapiloak-askatuz

BIDEOA, ERASOTZAILEAK HERRITIK BOTATZEKO DETERMINAZIOA OROZKON (2018)

https://aiaraldea.eus/orozko/1515018760463-erasotzaileak-herritik-botatze ko-determinazioa-erakutsi-dute-ehunka-lagunek-orozkon

IRITZIA, ALBERTO FERNANDEZ (2018)

https://aiaraldea.eus/laudio/1514891946556-konturatu-gabe-eraso-sexis ta-baten-partaide-pasiboa-bihurtu-nintzen

WEBGUNE BEREZIA, GREBA FEMINISTA (2018-2019) https://aiaraldea.eus/bereziak/greba-feminista

BIDEOA, 2018KO GREBA FEMINISTAREN AURKEZPENA

https://aiaraldea.eus/laudio/1549281579710-herrietan-zentratuko-du te-martxoaren-8ko-greba-feminista-eskualdeko-mobilizazioa-urdunan-izan go-bada-ere

BIDEOA, GREBA FEMINISTA IRAGARTZEKO KASINOKO AGERRALDIA (2018)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1519342348063-kasinoa-bete-dute-aiaralde ko-emakumeek-greba-feministaren-deialdia-zabaltzeko

ARGAZKI ERREPORTAJEA, KALEEN IZENAK ALDATU DITU OTSEMEAKEK

https://aiaraldea.eus/komunitatea/Otsemeak/1519974869165-kaleen-ize nak-aldatuta-agertu-dira-eta-eskulturak-amantalekin

BIDEOA, DOSIER DIDAKTIKOA AURKEZTU DU M8KO GREBA FEMINIS TAREN HARIRA FAKTORIAKO FEMINISMO ILDOAK: https://aiaraldea.eus/ aiaraldea/1551175123088-greba-feministari-begirako-dosier-didaktikoa-osa tu-du-aiaraldea-ekintzen-faktoriak

ALBISTEA, EMAKUME PENTSIONISTEN EGOERA (2018), GREBA FEMI NISTAREN ATARIAN

https://aiaraldea.eus/laudio/1550746203080-emakume-pentsionistak-za hartzaro-duin-baten-alde-borrokatzeko-batu-gara

BIDEOA, OTSATI FEMINISTA TALDEAREN DEIALDIA M8KO GREBARA BATZEKO (2018)

https://aiaraldea.eus/artziniega/1550912903344-artziniegan-greba-feminis taren-alde

ERREPORTAJEA, 2018KO GREBA FEMINISTA, ASKATU DITUZTE ERRAT ZAK

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1550768188050-erreportajea-askatu-dituz te-erratzak

ALBISTEA, 2018KO MARTXOAK 8KO GREBA, 40 EKITALDITIK GORA ANTOLATU DITUZTE

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1551641902081-40-ekintzatik-gora-egon go-dira-aiaraldeko-greba-feministan

BIDEOA, 2018KO GREBA FEMINISTA LAUDION, ZUMALAKARREGI ETA BATZALARRIN KALEEN MOZKETAK

https://aiaraldea.eus/laudio/1520517725576-batzalarrin-kalea-bete-eta-zu malakarregi-moztu-dute-emakumeek-laudion

BIDEOA, 2018KO GREBA FEMINISTA AMURRION, SALTOKI ETA SUPER MERKATUEN BLOKEOA AMURRION

https://aiaraldea.eus/amurrio/1520527018534-errepide-nagusia-moz tu-eta-saltokiak-okupatu-dituzte-amurrion-ehunka-emakumek

BIDEOA, 2018KO GREBA FEMINISTA URDUÑAN, MOBILIZAZIO HISTORIKOA HIRI BIZKAITARREAN

https://aiaraldea.eus/urduna/1520532320204-mobilizazio-historikoa-egin-du te-urdunan-emakume-grebalariek

BIDEO ERREPORTAJEA 1, 2018KO GREBA FEMINISTA M8 EMAKUMEOK PLANTO

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1520566731935-bideo-erreportajea-mi laka-emakumek-egin-dute-planto-aiaraldean-greba-egun-historiko-batean

BIDEO ERREPORTAJEA 2, 2018KO GREBA FEMINISTA , EMAKUMEOK PLAN TO (LAUDIO)

https://aiaraldea.eus/laudio/1520547036106-mila-emakume-baino-gehia gok-eman-diote-amaiera-greba-egun-historikoari

ARGAZKI ERREPORTAJEA, 2018KO GREBA FEMINISTA IRUDITAN https:// aiaraldea.eus/aiaraldea/1520506039264-greba-feministaren-goizeko-txanpa-ar gazkitan

ARGAZKI ERREPORTAJEA, 2018KO GREBA FEMINISTAREN IRUDI GUZTIAK

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1520506039264-greba-feministaren-goize ko-txanpa-argazkitan

ALBISTEA, 2018KO GREBA FEMINISTA ANTOLATZEKO ASANBLADAK

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1546196590143-greba-feminista-antolatze ko-asanblada-deitu-du-mugimendu-feministak

ERREPORTAJEA, ZER ETA NOLA ALDARRIKATUKO DU MARTXOAK 8KO GRE BA FEMINISTAK

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1547637248457-zer-eta-nola-aldarrika tuko-du-martxoaren-8ko-greba-feministak

ALBISTEA, EMAKUMEEN MUNDU MARTXA ETA AIARALDEKO I.TOPAKETA

FEMINISTAN PARTE HARTZEKO DEIA

https://aiaraldea.eus/amurrio/1527582072693-euskal-herriko-emaku meon-mundu-martxa-bidea-partekatuz

BIDEOA, 2018-05, AIARALDEKO MUGIMENDU FEMINISTAREN KANPAINA HASIERA, JAIETAN MATXISMOA SALATZEKO

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1525630694730-aiaraldeako-mugimendu-femi nista-ez-dugu-inolako-erasorik-onartuko

ALBISTEA, ERASO MATXISTAREN AURKAKO ELKARRETARATZEA URDUÑAN

(2018-05-02)

https://aiaraldea.eus/urduna/1525285307428-dozenaka-herritar-bildu-dira-era so-matxista-salatzeko-elkarretaratzean

ARGAZKI ERREPORTAJEA, MANADA EPAIAREN SALAKETA AMURRIOKO EPAITEGIAN (218-04-27)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1524827834727-epaitegi-aurrean-salatu-dute-iru neko-bortxaketa-epaia

ERREPORTAJEA (2018-04-28) FEMINISMOA AIARALDEAN JARDUNALDIA

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1524572748005-feminismoa-aiaraldean-helmu ga-baino-bidea-egiteko-modu

BIDEOA, 2018-04-12 ERASO MATXISTAREN SALAKETA AMURRION

https://aiaraldea.eus/amurrio/1523558018851-elkarretaratze-bidez-sala tu-du-eraso-matxista-otsemeakek

BIDEOA, 2018-04-04, BAGARA NOR EKIMENA MUNILLAREN ADIERAZPENEN HARIRA

https://aiaraldea.eus/laudio/1522833671701-munilla-gotzainak-feminis moaren-inguruan-eginiko-adierazpenei-erantzun-die-bagara-nor-taldeak

BIDEOA, 2018-03-09 LAUDIO ETA URDUÑAKO MOBILIZAZIOAK, URDUÑAKO ERASO MATXISTA SALATZEKO

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1520632994551-ehunka-lagunek-salatu-du te-iragan-asteburuko-eraso-matxista

BIDEO ERREPORTAJEA, AIARALDEKO EMAKUMEAK GREBARAKO PREST (2018)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1520422831220-bideo-erreportajea-aiaralde ko-emakumeak-greba-feministarako-prest

ALBISTEA, GREBA FEMINISTARA BATZEKO OTSEMEAKEN MEZUA (2018)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/Otsemeak/1519343049879-greba-feminista ra-batzeko-deia-luzatu-du-otsemeak-taldeak

ALBISTEA, AIARALDEKO MUGIMENDU FEMINISTAREN ERRONKAK IKASTUR TE BERRIAN (2018)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1540984707002-erronka-berri-askorekin-ha si-du-ikasturtea-aiaraldeko-mugimendu-feministak

IRITZIA, SHEILA MOYA, INTERSEXUALITATEAZ

https://aiaraldea.eus/laudio/1540287860385-iritzia-intersexualitatea-ikuspe gi-mediku-soziala

BIDEOKLIPA, ZAPATU MOREA (100 EMAKUME)

https://aiaraldea.eus/orozko/1535908314098-gure-aldaketa-garaian-katerik-ezbideoklipa-osatu-dute-100-emakumek

ARGAZKI ERREPORTAJEA, OTSEMEAKEN MANIFESTAZIOA JAIETAN (2018)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1534140350499-jaiak-kaleak-eta-plaza-feminis moz-jantzi-ditu-otsemeakek

BIDEOA, ERASO MATXISTEN AURKAKO PROTOKOLO AURKEZPENA, BAGARA NOR (2018)

https://aiaraldea.eus/laudio/1530731744567-eraso-matxisten-aurkako-protoko loa-plazaratu-du-bagara-nor-talde-feministak

BIDEO ERREPORTAJEA, MANADA EPAIAREN MOBILIZAZIOAK AIARALDEAN

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1529701161357-mila-herritar-baino-gehia go-mobilizatu-dira-aiaraldean-la-manada-ren-behin-behineko-askatasuna ren-aurka

BIDEO ELKARRIZKETA, EUSKAL HERRIKO NESKA* GAZTEEN TOPAKETAK ARBIZUN (2018)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1528998025864-arbizuko-neska-gazteen-to paketetan-aurkeztuko-dugu-aingura-talde-osasun-gida

BIDEOA, AIARALDEKO EMAKUMEEN I. TOPAKETA FEMINISTA, FAKTORIAN (2018)

https://aiaraldea.eus/laudio/1528827749828-aiaraldeko-emakumeen-topake ta-feminista-sarearen-lehen-punta

ARGAZKI ERREPORTAJEA, AIARALDEKO EMAKUMEEN* I. TOPAKETA FEMINSITA

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1528740027510-aiaraldeko-emakume-feminis ten-topaketa-argazkitan

ALBISTEA, MANADA EPAIAREN AURKAKO KAZEROLADA OROZKON

https://aiaraldea.eus/orozko/1544039637923-la-manada-ren-ebazpen-judi zialaren-aurkako-kazerolada-egin-dute-orozkon

DOKUMENTALA, HORMA IKUSEZINAK (2018)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/AiaraldeaEkintzenFakto ria/1543230542902-dokumentala-horma-ikusezinak-matxismoaren-arrakalak

BIDEO ERREPORTAJEA, 2018KO AZAROAK 25EKO MOBILIZAZIOAK AIA RALDEAN

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1543174362739-ehunka-aiaraldear-mobiliza tu-dira-indarkeria-matxistaren-aurka

ARGAZKI ERREPORTAJEA, 2018KO AZAROAK 25 AIARALDEAN

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1543158732721-indarkeria-matxistaren-aur ka-mobilizatu-dira-eskualde-osoan BIDEOA, ARETAKO ELKARRETARATZEA, GIZON BAT EMAKUMEEN AU RREAN MASTURBATZEAGATIK (2018)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1543004521469-dozenaka-bizilagunek-sala tu-dituzte-aretako-haur-parkeko-eraso-matxistak

ERREPORTAJEA, INDARKERIA MATXISTA KAZETARITZAN, KAITIN ALLENDE (2018)

https://aiaraldea.eus/okondo/1542813720063-emakumeak-eskela-dire nean-soilik-doaz-lerroburuetara

ERREPORTAJEA, INDARKERIA MATXISTA ESKOLAKO PATIOETAN, ARGIÑE RODRIGEZ RIVAS (2018)

https://aiaraldea.eus/orozko/1542703650544-argine-rodrigez-rivas-zeint zuk-dira-nesken-jolasak-eta-mutilenak

ARGAZKI ERREPORTAJEA, BERDINTASUN MURALA, IRANTZU LEKUE (2019)

https://aiaraldea.eus/laudio/1558174441697-irantzu-lekue-emakumeen-ahiz patasuna-eta-indarra-irudikatu-ditugu-muralean

ARGAZKI ERREPORTAJEA, AUTODEFENTSA FEMINISTARI BURUZKO JAR DUNALDIAK LAUDIOKO KASINOAN (2019)

https://aiaraldea.eus/laudio/1557588096855-autodefentsa-feminista ri-buruz-hausnartu-zuten-atzo-kasinoan ALBISTEA, FESTETAN ERE ERASO MATXISTAK SALATZEKO KANPAINA HA SIERA URDUÑAN (2019)

https://aiaraldea.eus/urduna/1556869435388-festetan-ere-eraso-matxistak-sa latzeko-deia-zabaldu-du-mugimendu-feministak

ALBISTEA, MEMORIA HISTORIKO FEMINISTA ERAIKIZ LAN SAIOA AIARAN (FAKTORIA, 2019)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1556091017951-memoria-historiko-femi nista-eraikiz-lan-saioa-antolatu-du-faktoriak

ALBISTEA, 2019, OROZKOKO EMAKUME BAT BILBOKO ERIETXE BA TEAN ERASOTUA

https://aiaraldea.eus/orozko/1553174499327-emakume-erasotuak-se xu-erasoak-salatzea-elkar-babestea-da

BIDEO ERREPORTAJEA, 2019KO GREBA FEMINISTA (M) AIARALDEAN

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1552133362532-bideo-erreportajea-bizit zak-erdigunera-eraman-dituzte-milaka-emakumek-aiaraldean

IRITZIA, IZAR MENDIGUREN, SISTEMA EUSTETIK HAUSTERA (2019)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1552146037881-iritzia-sistema-euste tik-haustera

ALBISTEA, EZ DUTE LEZIAGAKO SORGINA ERREKO LAUDIOKO INAU TERIETAN (2019)

https://aiaraldea.eus/laudio/1549634380562-ez-dute-leziagako-sorgina ren-panpina-erreko-inauterietan BIDEOA, 2019-01-23 URDUÑAKO ERASO MATXISTA SALATZEKO

ELKARRETARATZEA

https://aiaraldea.eus/urduna/1548277930077-ehundik-gora-herrita rrek-salatu-dute-urdunan-jazotako-eraso-matxista

BIDEO ALBISTEA: AIARALDEKO INTRANET FEMINISTAREN AURKE ZPENA (2019)

https://aiaraldea.eus/urduna/1547909779847-aiaraldeko-intranet-femi nista-eta-webgunea-aurkeztu-ditu-faktoriak

ALBISTEA, LAUDIOKO ETXE FEMINISTAREN PROIEKTU AURKEZPENA (2019-12-31)

https://aiaraldea.eus/laudio/1546195013902-laudioko-etxe-feminista ren-proiektuaren-oinarria-aurkeztu-dute

ERREPORTAJEA, 2018ARI SO, FEMINISMOA ALDARRIA BAINO GEHIA GO

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1545814036632-urteari-so-feminis moa-aldarria-baino-gehiago

IRITZIA, IRATXE LETONA, LIZARRATIK DURANGORA (2019)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/iratxe.letona/1570413375543-iritzia-li zarratik-durangora

ALBISTEA, OROZKOKO TXOSNAGUNEKO ERASO MATXISTEN SALAKE TA (2019)

https://aiaraldea.eus/orozko/1568708424620-orozkoko-txosnagu nean-emandako-erasoak-salatu-nahi-ditugu

ALBISTEA, ARTZINIEGAKO EMAKUMEEN 2 ERASO LESBOFOBO SA LAKETA

https://aiaraldea.eus/artziniega/1567406063384-artziniegako-emaku meek-bi-eraso-lesbofobo-salatu-dituzte

ARGAZKI ERREPORTAJEA, ZAPATU MOREA 2019

https://aiaraldea.eus/orozko/1567338043500-aldarria-eta-orotariko-ekintzak-ba tu-zituen-zapatu-moreak

ALBISTEA, SUGARRAK SASKIBALOI KLUBEKO ERASO MATXISTAK (2019) https://aiaraldea.eus/laudio/1565858972441-saskibaloi-klubean-jasandako-era so-matxistak-salatu-dituzte-zenbait-emakumek

ARGAZKI ERREPORTAJEA, 2019KO AMURRIOKO JAIETAKO EGUN FEMINISTA

https://aiaraldea.eus/amurrio/1565723952901-saretzeko-ekintzak-eta-espa zioak-uztartu-zituen-atzo-egun-feministak

ALBISTEA, IZORIAKO JAIETAKO ERASO MATXISTAREN TESTIGANTZAK (2019)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1563363439280-eskuak-nola-sartu-zizkidan-go goratzen-dut-gertatutakoa-larria-da-sexu-erasoa-da ALBISTEA, AMF-REN UDAKO KANPAINA ETA ERASO MATXISTEN AURKAKO PROTOKOLOAREN AURKEZPENA ARETAN (2019)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1564068857054-eraso-matxisten-aurkako-pro tokoloa-eta-udako-ekimenak-aurkeztu-ditu-aiaraldeko-mugimendu-feministak ANALISIA, JOERA MATXISTAK JAIEN APARREAN (2019, I.M.C)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1562928417568-analisia-matxismoa-festen-aparran ALBISTEA, MANRESAKO BORTXAKETAREN SALAKETA ARESPALDITZAN (2019)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1562616137111-manresako-bortxaketa-kasua-sa latzeko-elkarretaratzea-egin-dute-arespalditzan

ELKARRIZKETA, JOANA MUÑOZ, ETXEKO LANGILEA (2019)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1562512125018-etxeko-langile-gisa-nituen-eskubi deez-jabetzen-lagundu-dit-feminismoak

ALBISTEA, ERASO MATXISTA SALATU DU GENTZANE ALDAI PILOTARIAK (2019)

https://aiaraldea.eus/orozko/1558958775252-olgetan-eta-gentzane-aldai-emaku meen-gutxiespenaren-bi-aurpegi

IRITZIA, MARIA SANCHEZ, OROZKOKO GERTAERA MATXISTEZ (2019)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/MariaSanchezMadoz/1559760050158-irit zia-plazak-eta-frontoiak-gureak-dira

ARGAZKI ERREPORTAJEA, AIARALDEKO EMAKUMEEN* II. TOPAKETA FEMI NISTAK OROZKON (2019)

https://aiaraldea.eus/orozko/1559462412070-feminismoz-busti-dute-orozko-es kualdeko-emakumeen-topaketan

ALBISTEA, ERASO MATXISTA LAUDIOKO FISIOTERAOPEUTA BATEAN (2019)

https://aiaraldea.eus/laudio/1558710292027-fisioterapeutak-barruko-arropa-ken du-zidan-eta-bagina-ukitu

BIDEO ERREPORTAJEA, BERRIAK SUPERMERKATUKO BORROKA (2019-11)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1573045454821-berriak-supermerkatuak-gre ba-feministak-piztutako-langile-borroka

ERREPORTAJEA, MIKROMATXISMOEI BURUZKO DOSIERRA AURKEZTU DU FAKTORIAK (2019)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1573034913192-matxismo-ezkutua-egunerokota

sunean-agerian-ikasleekin-lantzeko-dosierra-sortu-du-faktoriak

BIDEO ERREPORTAJEA, GREBA FEMINISTARI BURUZKO GOGOETAK (2019) https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1551944987866-bideoa-biharko-gre ba-feministari-begirako-hausnarketak-urtebete-aiaraldeko-mugimendu-fe ministaren-historian

BIDEOA, 2019KO GREBA FEMINISTAREN AURKEZPENA

https://aiaraldea.eus/laudio/1549281579710-herrietan-zentratuko-du te-martxoaren-8ko-greba-feminista-eskualdeko-mobilizazioa-urdunan-izan go-bada-ere

ALBISTEA, GREBA FEMINISTARA BATU DIRA ARESKETAKO EMAKUME IRAKASLEAK (2019)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1551996357959-grebara-batu-dira-areske ta-ikastolako-emakume-langileak

BIDEO ERREPORTAJEA, 2019, SUZIRIAK BOTATA PIZTU DA GREBA FEMINISTA AIARALDEAN

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1552008238534-bideoa-suziriak-jaurtita-pi ztu-dute-greba-feminista-aiaraldean

ZUZENEKO KONTAKETA, 2019KO GREBA FEMINISTAREN TXIO KRONIKA

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1552053168140-zuzeneko-kontaketa-bizit zak-erdigunera-ekartzeko-greba-feminista

ARGAZKI ERREPORTAJEA (2019), EHUNKA EMAKUME* GREBALARIK

HARTU DTIUZTE AIARALDEKO KALEAK ETA PLAZAK: https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1552051766016-ehunka-emakumek-har tu-dituzte-aiaraldeko-kale-eta-plazak

ARGAZKI ERREPORTAJEA (2019), OTSATI FEMINISTA TALDEAREN GREBA EGUNA (M8)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/OtsatiElkartea/1552303770293-otsa ti-emakumeaken-greba-feminista-argazkitan

ARGAZKI ERREPORTAJEA (2020), M8 ARETAN

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1583698244595-hainbat-egunez-luzatu-du te-martxoaren-8a-aretan

ARGAZKI ERREPORTAJEA, M8 URDUÑAN (2020)

https://aiaraldea.eus/urduna/1583696687394-goizetik-ekin-diote-urdu nan-aldarri-feministak-zabaltzeari

ARGAZKI ERREPORTAJEA, M8 AMURRION (2020)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1583694819867-ehundik-gora-emakume-ba tu-dira-amurrioko-goizeko-ekintzetara

ARGAZKI ERREPORTAJEA, M8 (2020) ARTZINIEGAN

https://aiaraldea.eus/artziniega/1583693805941-dantza-eta-musika-balia tu-dituzte-artziniegan-emakumeek-aldarriak-zabaltzeko

ARGAZKI ERREPORTAJEA, M8 LAUDION (2020)

https://aiaraldea.eus/laudio/1583686234483-emakumeen-arteko-babe sak-eta-ahalduntzeak-jantzi-du-martxoaren-8a

BIDEO ERREPORTAJEA, M8 AIARALDEAN (2020)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1583728881234-martxoaren-8a-bo rroka-egun-bihurtu-dute-ehunka-emakumek-aiaraldean

ARGAZKI ERREPORTAJEA, M8 AIARALDEKO MUGIMENDU FEMINISTAREN MANIFESTAZIOA (2020)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1583700010679-aiaraldeko-mugimendu-feminis ta-borroka-egun-izugarria-lortu-dugu

ANALISIA, SALDA EGON DA (2020, I.MC)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1577453177811-hamar-urteko-analisia-sal da-egon-da

IRITZIA, 10 URTE, ARANTZA ANCIZAR PERIAÑEZ (2020)

https://aiaraldea.eus/komunitatea/ARANTZAANCIZARPERIA nEZ/1577453899003-iritzia-hamar-urte

BIDEOA, AMF-REN 2020KO GABONETAKO KANPAINA, SEXISMOAREN KONTRA

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1577181168624-aiaraldeko-mugimendu-feminis tak-gabonetako-kanpaina-abiatu-du

ERREPORTAJEA, GAZTEEN ARTEKO INDARKERIA MATXISTA IKERKETA (2020)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1605802992896-zer-nolako-indarkeria-matxis tak-bizi-dituzte-aiaraldeko-gazteek

BIDEOA, OTSEMEAK 5.URTEMUGA, AKELARREA (2020)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1603134842493-akelarrearekin-ekin-dio-otse meak-taldeak-bere-5-urteurrena-ospatzeari

ARGAZKI ERREPORTAJEA, OTSEMEAKEN AKELARREA (2020)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1603008461203-otsemeak-talde-feministaren-akela rreak-jarri-zuen-sutan-gau-hotza

ELKARRIZKETA, MUGIMENDU FEMINISTAREN IRUDITEGI AZTERKETA, EIDER GARCIA (2020)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1595887675642-emakumeak-beti-egon-dira-ilustra zioak-sortzen-baina-espazioa-hartzen-ez

ARGAZKI ERREPORTAJEA (2020-0515) ERASO MATXISTAREN SALAKETA LAU DION

https://aiaraldea.eus/laudio/1589707542357-atzoko-eraso-matxista-elkarretarat ze-bidez-salatu-du-mugimendu-feministak

ARGAZKI ERREPORTAJEA, ERASO MATXISTAK SALATZEKO ELTZEKADA BALKOIETAN (2020)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1586102998983-eraso-matxista-salatzeko-lapi koak-eta-sormena-kalera

ERREPORTAJEA, ETXEKO ETA ZAINKETAKO NAZIOARTEKO EGUNA (2020)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1585561995909-sistema-arazoak-mahaigai nean-etxeko-eta-zainketako-langileen-nazioarteko-egunean

BIDEOA, EMAKUMEEN SORKUNTZARI BURUZKO MAHAINGURUA, ARABA EUS KARAZ (2020)

https://aiaraldea.eus/amurrio/1584545258775-mahaingurua-emakume-sorkunt za-unibertso-poliedrikoan

BIDEOA, SORALUZEKO ERAILKETA MATXISTA SALATZEKO PROTESTAK

BALKOIETAN (2020/03/17)

https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1584487727728-soraluzeko-erailketa-matxista-sa latu-dute-dozenaka-emakumek-aiaraldean

ELKARRIZKETA, MACARENA LEON, ERASOA JASAN DUEN EMAKUME GAZTE ETA AHALDUNDUA (2020)

https://aiaraldea.eus/orozko/1583968729444-beldurragatik-erabaki-nuen-bere-on doan-geratzea-baina-salaketa-prozesua-abiatzeak-askoz-indartsuago-egin-nau

ERREPORTAJEA (2020)

Zer nolako indarkeria matxistak bizi dituzte Aiaraldeko gazteek? Zer nolako indar keria matxistak bizi dituzte Aiaraldeko gazteek? - Aiaraldea - Aiaraldea.eus

ARGAZKI ERREPORTAJEA (2020)

Aiarako emakumeen zapaten ekimena, indarkeria matxista salatzeko Zapatekin sa latu dute Aiarako emakumeek bizi duten indarkeria matxista - Aiara - Aiaraldea.eus

DOKUMENTALA: SASIAK ETA HAZIAK (2020)

“Sasiak eta haziak” dokumentala, hemen ikusgai - Aiaraldea - Aiaraldea.eus

BIDEOA, LAUDIOKO NESKA* GAZTEEN EKIMENA, A25 HARIRA (2020)

“Normaltasun heteropatriarkatuaren aurrean kaleak hartuko ditugu!” lemapean ekimena egin du Neska* Gazteeak taldeak - Laudio - Aiaraldea.eus

AGERRALDIA: LAUDIOKO MUGIMENDU FEMINISTA, UDAL ESPAZIORIK GABE (2020)

“Udalak ez du Laudioko Mugimendu Feministari espaziorik uzteko asmorik” - Lau dio - Aiaraldea.eus

BIDEO ERREPOTAJEA: AZAROAK 25 AIARALDEAN (2020)

Indarkeria matxista salatzeko mobilizazioak egin dituzte Aiaraldeko herri gehiene tan - Aiaraldea - Aiaraldea.eus

ERREPORTAJEA (2021): PANDEMIAREN ERAGINA AIARALDEKO EMAKUMEEN* BIZITZETAN

“Nola eragin du pandemiak Aiaraldeko emakumeon* bizitzetan?” ikerketa abiatu dute - Aiaraldea - Aiaraldea.eus

ERREPORTAJEA (2021): MARTXOAK 8 AIARALDEAN

Martxoak 8: ekintza “gutxi”, erronka asko - Aiaraldea - Aiaraldea.eus

ALBISTEA: EMAKUMEEN MUNDU MARTXARI EKARPENA, LAUDIOKO MUGI MENDU FEMINISTA (2021)

Emakumeen Mundu Martxa, Aiaraldea zapi bidez lotzetik zubiak eraikitzera - Lau dio - Aiaraldea.eus

ARGAZKI ERREPORTAJEA: ZAINTZA SISTEMA PUBLIKOA ALDARRIKATZEKO EKIMENA AMURRION (2021)

Zaintza sistema publikoa aldarrikatu dute Amurrion - Amurrio - Aiaraldea.eus