Bømlo kommune budsjett 2016

BUDSJETT 2016 VELFERDSPLAN 2016-2019 Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2014 __________________________________________________________________ BĂ˜MLO KOMMUNE Leirdalen 1 - 5430 Bremnes Tel: 53 42 30 00 Epost: postmottak@bomlo.kommune.no

BUDSJETT 2016 Side 2 av 64 ___________________________________________________________________________

Innhald Kommunestyrevedtak 14.12.2015: ...................................................................................... 3 Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2016: Innleiing........................................................ 10 Økonomiplan 2016 – 2019 presentasjon av hovudområda/seksjonane ........................... 23 Hovudansvarsområde 1 - Sentrale styringsorgan .............................................................. 25 Hovudansvarsområde 2 – Oppvekst, kultur og idrett ........................................................ 29 Hovudansvarsområde 3 – Helse, sosial og omsorg............................................................ 35 Hovudansvarsområde 5 – Kyrkjelege føremål ................................................................... 43 Hovudansvarsområde 8 – Økonomiske føresetnader ...................................................... 47 Investeringar 2016 - 2019 .................................................................................................. 55 Budsjettabellar ................................................................................................................... 61

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 3 av 64 ___________________________________________________________________________

Kommunestyrevedtak 14.12.2015: Framlegget frå Torunn Laurhammer (AP) på vegne av Arbeiderpartiet, Kristeleg Folkeparti, Venstre og Senterpartiet vart mot sju røyster vedteke. (5 H, 2 FrP) Vedtak: Kommunestyret gjorde (mot sju røyster) slikt vedtak: 1. Kommunestyret vedtek årsbudsjett og verksemdplan for åra 2016 – 2019 slik det ligg føre/med desse endringane: 2. Kommunestyret vedtek følgjande budsjettramme for kontroll og tilsyn i kommunen til kr.

1.200.000,-.Dette er ein auke på kr. 172.343,- i høve til innstillinga frå formannskapet.

Rådmannen får fullmakt til å finne inndekning innanfor budsjettramma til sentraladministrasjonen 3. Skatteøre vert sett lik maksimal sats i samsvar med Stortinget sitt vedtak om kommunalt skatteøre 4. Kommunestyret vedtek følgjande eigedomsskattevedtak: a) I medhald av eigedomsskattelova §§2 og 3 bokstav a) skal følgjande utskrivingsalternativ for eigedomsskatt nyttast for skatteåret 2016: Eigedomsskatt på faste eigedomar i heile kommunen. b) Skattesatsen vert sett til 4 ‰ av takstverdet for bustader og fritidseigedomar.

Skattesatsen vert sett til 4 ‰ av takstverdet for verk og bruk, annan næringseigedom og ubebygd grunneigedom. c) I medhald av eigedomsskattelova § 7a og b gir kommunestyret fritak for eigedomsskatt for 2016 til eigedomar tilhøyrande stiftingar eller institusjonar som tek sikte på å gagne ein kommune, eit fylke eller Staten og eigedomar av historisk verde. Dei eigedommane som etter eigedomsskattelova § 7 har fått fritak i tidlegare år får fritak for eigedomsskatt i 2016.

Ved taksering og utskriving av eigedomsskatt nyttar kommunen tidlegare vedtekne skattevedtekter d) Eigedomsskatten skal betalast i 2 terminar.

5. Kommunestyret vedtek at kommunen forskotterer utbygging av nytt bufellesskap under føresetnad av at kommunen sine investeringsutgifter vert dekka fullt ut av tilskot frå Husbanken.

6. Kommunestyret vedtek å ta opp inntil kr 10 000 000 i startlån til vidare utlån.

Rådmannen får fullmakt til å ta opp lånet i Husbanken 7. Kommunestyret vedtek å ta opp kr 88 295 000 i lån til investeringar i bygg og anlegg.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 4 av 64 ___________________________________________________________________________ Lånet inngår i kommunen si samla låneportefølje Lånegjelda skal nedbetalast med minimumsavdrag Rådmannen får fullmakt til å ta opp lån, jfr. kommunen sitt finansreglementet Kommunestyret vedtek at låneporteføljen til kommunen, og alle lån i porteføljen, kan refinansierast i budsjettåret • Rådmannen står fritt til å betale budsjetterte avdrag på dei lån han finn føremålstenleg, uavhengig av opphavleg vedtak

• • • •

8. Kommunestyret vedtek å vidareføre trekkrett i Sparebanken1 SR-bank på 30 mill. kr.

Rådmannen får fullmakt til å disponere trekkretten 9. Kommunestyret aukar inntektsramma for mottak av vedlikehaldstilskot med kr 293 000 og aukar utgiftsramma til seksjon 4 tilsvarande 10. Kommunestyret gir rådmannen fullmakt til å disponere meirinntekter frå auka asyl – og flyktningmottak i 2016 til styrking av dei tenesteområda som arbeider med asyl – og flyktningmottak. Rådmannen melder tilbake disponeringa av eventuelle meirinntekter til kommunestyret i mars 2016 11. Styrka fokus på tidleg innsats i skulen: Det skal vera høve for skulane til å styrkja lese- og skriveopplæringa på barnesteget spesielt i store klassar. Rådmannen sitt budsjettframlegg legg opp til styrking av timetalet her med 200 000,-. Rådmannen må omprioritera innanfor rammene til Oppvekst slik at denne styrkinga vert på minimum ein halv million kroner.

12. Planarbeid: Me ber om at administrasjonen greier ut korleis det kan lagast rom for auka kompetanse på plansida i kommunen med mål om at det vert tilsett ein kommuneplanleggjar 1. jan. 2017 13. Reinhald: I løpet av 2016 vil me at administrasjonen greier ut korleis kommunen kan ta tilbake reinhald i eigenregi slik at dette ikkje lenger er konkurranseutsett. Utgreiinga må synleggjere korleis dette kan organiserast og økonomiske konsekvensar 14. Asylmottak: Me ber administrasjonen snarast råd lage ei sak der ein vurderer å oppretta kommunalt asylmottak. Saka må greie ut kva alternativ som finnest og økonomiske konsekvensar 15. Ufrivillig deltid: Me ynskjer ei sak der administrasjonen gjer greie kva som kan gjerast for å redusera omfanget av ufrivillig deltid blant kommunalt tilsette 16. Lærlingar: Det er viktig for kommunen at me kan tilby lærlingplassar til dei ungdommane som bur i kommunen og har teke vidaregåande opplæring her. Me ber administrasjonen greie ut Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 5 av 64 ___________________________________________________________________________ korleis me kan leggje til rette for at fleire kan få lærlingplass både i kommunen og i bedriftene som kommunen har avtalar/kontraktar med 17. Bibliotek: Me ber administrasjonen i løpet av 2016 greie ut ei eventuell flytting av biblioteket til kulturhuset. Saka må synleggjere om det er turvande areal og økonomiske konsekvensar av ei eventuell flytting 18. Kommunestyret ber administrasjonen å leggje fram ei sak der ein ser på bassengtilbodet og skulebading i Bømlo i ein heilskap, i god tid før det nye bassenget på Leite står klar til bruk.

Budsjettabellar BUDSJETTSKJEMA 1A DRIFT Regnskap

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019

Skatt på inntekt og formue

-283 646

-298 597

-315 520

-322 166

-328 921

-335 730

Ordinært rammetilskot

-325 157

-332 221

-335 088

-336 532

-338 542

-340 517

Skatt på eigendom

-28 380

-28 700

-29 500

-30 000

-30 500

-31 000

Andre generelle statstilskot

-22 199

-23 969

-30 443

-30 432

-29 954

-30 350

-659 383

-683 487

-710 551

-719 130

-727 917

-737 597

Renteinntekt og utbytte

-6 524

-4 040

-3 543

-3 450

-3 681

-3 883

Renteutgifter provisjonar og andre

19 358

18 802

18 065

19 283

20 887

21 607

Avdrag på lån

14 994

18 780

18 327

20 821

22 126

22 835

NETTO FINANSINNTEKTER/-UTGIFTER

27 828

33 542

32 849

36 654

39 332

40 559

0

3 458

0

0

0

0

2 913

20

0

0

0

0

123

0

10 114

4 144

5 348

7 803

Bruk av ubundne avsetningar

-1 724

0

0

0

0

0

Bruk av bundne avsetningar

-2 512

-43

-108

-108

-108

-108

NETTO AVSETNINGAR

-1 200

3 436

10 006

4 036

5 240

7 695

2 500

0

0

0

0

0

TIL FORDELING DRIFT

-630 254

-646 509

-667 696

-678 440

-683 345

-689 343

Sum fordelt til drift frå skjema 1B

628 861

646 509

667 696

678 440

683 345

689 343

-1 394

0

0

0

0

0

SUM FRIE DISPONIBLE INNTEKTER

Dekning av tidligare års rekneskapsmessig Til bundne avsetningar Til ubundne avsetningar

Overført til investeringsbudsjettet

REKNESKAPSMESSIG MEIR/MINDREFORBRUK

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 6 av 64 ___________________________________________________________________________ BUDSJETTSKJEMA 1B DRIFT Regnskap

Heile kommunen

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019

628 861

646 509

667 696

678 440

683 345

689 343

43 869

44 332

45 211

45 461

45 211

45 461

Oppvekst, kultur og idrett

313 972

321 607

318 068

316 668

317 218

316 468

Helse, sosial og omsorg

238 443

231 056

237 037

244 475

243 925

245 919

Tekniske tenester

41 105

39 791

41 285

41 285

41 285

41 285

Kyrkjelege føremål

7 795

8 061

8 286

8 286

8 286

8 286

-16 708

1 197

-579

3 877

9 032

13 536

384

465

18 387

18 387

18 387

18 387

Sentrale styringsorgan

Tilleggsløyving, ufordelt - Premieavvik Økonomiske føresetnader

HOVUDOVERSYN DRIFT Regnskap 2014

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

Brukarbetalingar

-21 438

-22 635

-20 880

-20 880

-20 880

-20 880

Andre sals- og leigeinntekter

-17 587

-18 828

-19 224

-19 224

-19 224

-19 224

Overføringar med krav til motytingar

-106 927

-56 045

-61 936

-65 936

-65 936

-65 936

Rammetilskot

-325 157

-332 221

-335 088

-336 532

-338 542

-340 517

Andre statlige overføringar

-22 199

-23 969

-30 443

-30 432

-29 954

-30 350

Skatt på inntekt og formue

-283 646

-298 597

-315 520

-322 166

-328 921

-335 730

-28 380

-28 700

-29 500

-30 000

-30 500

-31 000

SUM DRIFTSINNTEKTER (B)

-805 336

-780 995

-812 591

-825 170

-833 957

-843 637

Lønnsutgifter

399 860

387 973

406 178

417 578

415 778

416 978

Sosiale utgifter Kjøp av varer/tenester som inngår i kommunal tenesteproduksjon

109 540

115 439

115 738

120 194

125 349

129 853

80 435

78 718

83 106

83 106

84 356

84 356

148 794

146 835

150 935

149 823

150 123

150 417

Overføringar

49 848

27 148

25 238

25 238

25 238

25 238

Avskrivingar

0

24 500

25 700

25 700

25 700

25 700

Fordelte utgifter

-13 706

-12 135

-11 499

-11 499

-11 499

-11 499

SUM DRIFTSUTGIFTER (C)

774 771

768 477

795 396

810 140

815 045

821 043

BRUTTO DRIFTSRESULTAT (D = B-C)

-30 565

-12 518

-17 195

-15 030

-18 912

-22 594

-6 524

-4 040

-3 543

-3 450

-3 681

-3 883

-193

-12

-12

-12

-12

-12

SUM EKSTERNE FINANSINNTEKTER (E)

-6 716

-4 052

-3 555

-3 462

-3 693

-3 895

Renteutgifter, provisjonar og andre

19 358

18 802

18 065

19 283

20 887

21 607

Avdrag på lån

14 994

18 780

18 327

20 821

22 126

22 835

Eigedomsskatt

Kjøp av varer og tenester som erstattar kommunal tenesteproduksjon

Renteinntekter, utbytte og eigaruttak Mottatte avdrag på utlån

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 7 av 64 ___________________________________________________________________________ Regnskap 2014

Utlån

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

235

52

52

52

52

52

SUM EKSTERNE FINANSUTGIFTER (F)

34 587

37 634

36 444

40 156

43 065

44 494

RESULTAT EKSTERNE FINANSIERINGSTRANS.

27 871

33 582

32 889

36 694

39 372

40 599

0

-24 500

-25 700

-25 700

-25 700

-25 700

NETTO DRIFTSRESULTAT (I)

-2 694

-3 436

-10 006

-4 036

-5 240

-7 695

Bruk av disposisjonsfond

-1 724

0

0

0

0

0

Bruk av bundne fond

-2 512

-43

-108

-108

-108

-108

0

0

0

0

0

0

-4 236

-43

-108

-108

-108

-108

2 500

0

0

0

0

0

0

3 458

0

0

0

0

123

0

10 114

4 144

5 348

7 803

Avsetningar til bundne fond

2 913

20

0

0

0

0

SUM AVSETNINGER (K)

5 536

3 478

10 114

4 144

5 348

7 803

-1 394

0

0

0

0

0

Motpost avskrivingar

Bruk av likviditesreserve SUM BRUK AV AVSETNINGER (J) Overført til investeringsregnskapet Dekning av tidligare års meirforbruk Avsetningar til disposisjonsfond

REKNSKAPSMESSIG MEIR/MINDREFORBRUK (L

HOVUDOVERSIKT INVESTERING Regnskap

Sal av driftsmidlar og fast eigedom

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019

-4 789

0

0

0

0

0

-48

0

0

-8 250

0

0

Overføringar med krav til motyting

-55 608

0

0

-14 250

-8 500

0

Kompensasjon for meirverdiavgift

-19 549

-7 270

-21 440

-27 300

-16 100

-5 620

SUM INNTEKTER (L)

-79 994

-7 270

-21 440

-49 800

-24 600

-5 620

Lønnsutgifter

1

0

0

0

0

0

Sosiale utgifter

0

0

0

0

0

0

90 157

36 230

90 610

112 450

66 350

22 730

0

0

0

0

0

0

20 549

11 790

22 925

27 730

17 047

12 785

2 712

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

6 641

5 000

5 000

5 000

5 000

5 000

Utlån

13 688

10 000

10 000

10 000

10 000

10 000

Kjøp av aksjar og andelar

10 577

1 500

1 600

1 700

1 800

1 900

Andre salsinntekter

Kjøp av varer/tenester som inngår i komm. ten.prod.

Kjøp av tenester som erstattar kommunal ten.prod.

Overføringar Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Fordelte utgifter SUM UTIGFTER (M) Finanstransaksjoner Avdragsutgifter

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 8 av 64 ___________________________________________________________________________ Regnskap

Dekning av tidlegare års udekka

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 0

0

0

0

0

0

1 947

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

SUM FINANSIERINGSTRANSAKSJONAR (N)

32 854

16 500

16 600

16 700

16 800

16 900

FINANSIERINGSTRONG (L+M+N)

66 279

57 250

108 695

107 080

75 597

46 795

Bruk av lån

-49 739

-48 750

-98 295

-101 380

-69 797

-40 895

-552

0

0

0

0

0

Mottekne avdrag på utlån

-5 941

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

Overføringar fra driftsrekneskapen

-2 500

0

0

0

0

0

Bruk av ubundne investeringsfond

-3 547

-4 500

- 6 400

- 1 700

- 1 800

-1 900

Bruk av bundne investeringsfond

-4 000

0

0

0

0

0

-66 279

-57 250

-108 695

-107 080

-75 597

-46 795

0

0

0

0

0

0

Avsetningar til ubundne investeringsfond Avsetningar til bundne investeringsfond

Sal aksjer og andelar

SUM FINANISERING UDEKKA/ UDISPONERT

BUDSJETTSKJEMA 2A INVESTERING Rekneskap 2014

Investeringar i anleggsmidlar

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Utlån og forskotteringar

10577

10 000

10 000

10 000

10 000

10 000

Kjøp aksjar og andelar

13 688

1500

1600

1700

1800

1900

Avdrag på lån

6 641

5 000

5 000

5 000

5 000

5 000

Avsetningar

1947

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

ÅRETS FINANSIERINGSBEHOV

146 272

64 520

130 135

156 880

100 197

52 415

Bruk av lånemidlar

-49 739

-48 750

-98 295

-101 380

-69 797

-40 895

-5 389

0

0

-8 250

0

0

Tilskot til investeringar

-55 608

0

0

-14 250

-8 500

0

Kompensasjon for meirverdiavgift

-19 549

-7 270

-21 440

-27 300

-16 100

-5 620

-5941

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

0

0

0

0

0

0

-136 226

-60 020

-123 735

-155 180

-98 397

-50 515

Overført frå driftsrekneskapen

-2 500

0

0

0

0

0

Bruk av avsetningar

-7 547

-4 500

-6 400

-1 700

-1 800

-1 900

-146 273

-64 520

-130 135

-156 880

-100 197

-52 415

0

0

0

0

0

0

Dekning av tidlegare års udekka investeringar

Inntekter frå sal av anleggsmidlar

Mottatte avdrag på utlån og refusjonar Andre inntekter SUM EKSTERN FINANSIERING

Sum finansiering UDEKKA/ UDISPONERT

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 9 av 64 ___________________________________________________________________________ BUDSJETTSKJEMA 2B INVESTERING Rekneskap 2014

Til investering i anleggsmidlar

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Sentrale styringsorgan

8 720

5 700

5 000

2 000

2 000

2 000

Oppvekst, kultur og idrett

9 747

8 720

80 285

126 130

56 647

6 865

Helse, sosial og omsorg

77 256

18 500

15 500

500

500

500

Tekniske tenester og brann

13 906

14 100

11 750

11 550

24 250

20 150

3 790

1 000

1 000

0

0

6 000

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Fordelt slik:

Kyrkjelege føremål SUM INVESTERING I ANLEGGSMIDDLAR

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 10 av 64 ___________________________________________________________________________

Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2016: Innleiing Førebygging framfor «reparasjon»

Lagkjensle og meistring er viktig i det førebyggjande arbeidet. (Foto: Simon K. Sortland)

Dei siste åra har kommunen brukt langt meir enn det skatteinntekt og rammeoverføring skulle tilseie. Me har brukt det meste av eigedomsskatten på drift. I 2013 hadde me negativt resultat etter å ha inntektsført eigedomsskatten. Dette kan etter rådmannen sitt syn ikkje halde fram.

Me har i realiteten ikkje fondsmidlar og relativt høg lånegjeld. I tillegg står me framfor store og nødvendige investeringar.

I dette budsjettframlegget er netto driftsresultat 1,2%. Det er i utgangspunktet forsvarleg, men for Bømlo kjem dette resultatet fram etter at me har inntektsført i underkant av 29,5 millionar i eigedomsskatt. Denne skatten burde vore nytta til eigenfinansiering av investeringar.

Med det perspektivet skulle resultatet ha vore 30 mill. betre.

I Statsbudsjettet er det lagt opp til at Bømlo kommune får ein vekst i skatt og rammeoverføring på 3,2% mot 4,3% på landsbasis. Det er lagt til grunn at det vert ein generell kostnadsvekst på 2,7% og ein

realvekst på 1,6%, samla 4,3%. Årsaka til at Bømlo berre får ein realvekst på 0,5% er demografiendringar som gjer at me får færre over 90 år og færre under skulealder. Sjølv om me får meir til skule er det samla nedtrekket over 3 mill., kor endringa i den eldste del av innbyggarane gir størst negativ effekt.

Me legg opp til ein skattevekst på 5,65 % som er i samsvar med føresetnadene i Statsbudsjettet. Rådmannen er uroa over sysselsetjinga og fryktar at skatteanslaget kan vere høgt. Det er nesten ikkje vekst i rammetilskotet i 2016.

I 2015 tilsa kriteriedata i inntektssystemet at me skulle ha eit kostnadsnivå som var 8% høgare enn landssnittet. Endringar i demografi gjer at Bømlo for 2016 får kompensert som om vi skulle drive 7% høgare enn snittet for norske kommunar.

Rådmannen gjer trass svak vekst i inntektene ikkje framlegg om endring av eigedomsskatten. Denne vert derfor reelt sett redusert.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 11 av 64 ___________________________________________________________________________ Utfordringa er å klare å tilpassa oss slike endringar. Det prøver me etter beste evne og gjer mellom anna ikkje framlegg om å ta i bruk fleire sjukeheimsplassar. Me hadde ein topp når det gjeld dei eldste eldre i 2012 då vi gjorde investeringsgodkjenninga for auke i tal sjukeheimsplassar.

No er talet lågare, og veksten blant dei eldste eldre i Bømlo kjem langt ut på 20talet. No vil me ha endå større fokus på å møta den einskilde på det trinnet dei står på i «omsorgstrappa». Fokus framover vil difor vere at me utviklar fleire og meir fleksible tilbod.

Sidan me berre har private barnehagar vil kommunen i praksis berre kjøpa færre plassar når barnetalet går ned. Rådmannen vil likevel varsla at det kjem ei eiga sak med nye lokale retningslinjer for finansiering av barnehagane tilpassa ny nasjonal forskrift. Her vil me gjera framlegg om å redusere tal barnehageopptak til 3 eller 4. I praksis vil dette etter rådmannen sitt syn framleis vera ei fleksibel ordning som vil vera godt tenleg for brukarane.

Kort oppsummert brukte vår kommune i 2014 ca 23 mill. meir på drift enn det me fekk inn i inntektsskatt og rammeoverføring. Dette fordeler seg med 12 mill. på pleie og omsorg, 7 mill. på barnehage og 4 mill. på skule. På øvrige postar er kommunen sin ressursbruk om lag i samsvar med overføringar.

Me er mellom ein av dei kommunane i landet med lågast administrasjonskostnad (10.plass). Biletet er nok lite endra i 2015, tvert imot. Det er grunn til å tru at avviket for pleie og omsorg og barnehage er blitt større. Biletet for grunnskule er nok lite endra i 2015, men avviket vil mest sannsynleg bli lågare for grunnskule i 2016

fordi overføringane aukar meir enn planlagt kostnadsvekst.

Me endrar ikkje dette forholdet på kort sikt, men det er viktig å vere merksam på korleis vi nyttar midlane. Me må sjølvsagt analysere desse avvika nærare. Dei kan skuldast høg kvalitet, det kan skuldast våre vurderingar av kva som er forsvarleg tilbod, og det kan ha strukturelle årsaker.

Rådmannen meiner han har grunn til å hevde at denne seksjonen driv effektivt og at eventuell manglande effektivitet ikkje er ei sentral årsak.

I arbeidet med budsjettet for 2016 har rådmannen lagt vekt på at alle skal ha realistiske budsjett å arbeida ut frå.

Det er gledeleg at seksjonen for helse og omsorg ser ut til å gå tilnærma i balanse i år, og me har gjort nokre justeringar også i 2016 som sikrar at den drifta me har pr. i dag er fullfinansiert. Vidare har me justert opp budsjettet for barnevernet og slik sett teke inn over oss at dette er eit område som dei siste åra ikkje har vore fullfinansiert.

Rådmannen meiner likevel at me også framover skal utfordre kostnadsutviklinga i barnevernet ved å ha fokus på korleis betre førebyggande arbeid kan hindre dei mest kostnadskrevjande løysingane.

Det er elles teke omsyn til at det vert ny finansiering av barnehagane. Me må framleis nytta nasjonal sats, men me har lagt opp til litt lågare kostnader her enn i 2015. Dette skuldast lågare barnetal og ei vurdering av kva effekt nye retningslinjer og nasjonale satsar vil få. Ut over dette har me vidareført drifta som i 2015, samt fullfinansiert stillingar som me har hatt vakant som ein følgje av kostnadskutt i revidert budsjett. Dette gjeld mellom anna

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 12 av 64 ___________________________________________________________________________ stillinga som barnehagefagleg rådgjevar som det er viktig å få på plass igjen.

avdelinga sitt driftsbudsjett med denne summen.

For å starta ein prosess kor dei ulike resultatområda ikkje har høgare kostnadsnivå enn det skatt og rammeoverføring tilseier, har rådmannen funne det rett å bruke litt friske midlar med fokus på førebygging. Me veit at førebygging er langt billegare enn «reparasjon».

Prioriteringane våre når det gjeld førebygging kjem elles meir konkret fram i kommentarane frå kvar seksjon.

Nokre satsingar er knytt til nasjonale føringar, men som kommunen likevel kan prioritera ned, t.d. helsesøster og styrking av tilbodet til demente. Me har i tillegg funne det rett å styrka kultur og frivillig arbeid, og har t.d. auka tilskotet til Frivilligsentralen og auka ramma for aktivitetsmidlar til lag og organisasjonar innanfor kulturfeltet. Støtta her blir då lik det som blir gitt til idretten.

Me har også framlegg om å betre vilkåra litt for Kulturhuset, først og fremst gjennom større kjøp av tenester. Kulturhuset er ein god arena for debatt, foredrag og ulike elevframføringar.

Elles har me styrka investeringsbudsjettet til driftsavdelinga, både når det gjeld ordinære investeringar, men også gateljos og trafikksikring. Det er god førebygging å ha eit forsvarleg og godt vedlikehald.

Høgare prioritering av posten gateljos og trafikksikringsmidlar er ei god investering for å sikra liv og helse.

Regjeringa har i Statsbudsjettet lagt opp til ei generell vedlikehaldsløyving til kommunane på 0,5 mrd. Dette skal bidra til å auka sysselsetjinga i næringar som har ledig kapasitet. Av dette får Bømlo 1,13 mill. Det ligg elles ingen spesielle føringar på bruk av denne posten. Rådmannen gjer framlegg om å styrke vedlikehalds-

Kommunestyret har gjort vedtak om å ta imot 42 flyktningar i 2016. Det har i haust vore sterk vekst i talet på asylsøkjarar og dei fleste av desse vil få opphald. Det er varsla at kommunane vil få ny oppmoding om å ta imot fleire flyktningar.

Rådmannen varslar difor ei eiga sak om busetjing av flyktningar når vi har eit litt klårare bilete av behova i 2016. Målet er å få dette lagt fram som ein del av budsjetthandsaminga i desember.

Det er viktig for rådmannen å sikre eit tett og godt samarbeid med dei tilsette og deira organisasjonar. Eg vil difor vidareføre eit aktivt IA-arbeid og ser gjerne at me utviklar eit endå tettare trepartsamarbeid mellom politikarar, tilsette og kommunen si leiing. I 2016 skal me rullera HMS-planen. Her blir det viktig at me får aktivisert vernetenesta og elles synleggjer det viktige arbeidet dei gjer for eit godt og trygt arbeidsmiljø.

Arbeidet med å få etablert ei fiskerihamn i Langevåg vert vidareført i 2016. I 2016 må me arbeide aktivt, både administrativt og ikkje minst politisk, for å sikre at ei slik utbygging får prioritet når Norsk Transport Plan (NTP) skal rullerast med endeleg vedtak i Stortinget våren 2017. Arbeidet med å utvikla industriområdet i Rubbestadneset vil også bli vidareført.

Svortland 26.10.2015 Geir E. Aga Rådmann

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 13 av 64 ___________________________________________________________________________

Økonomiske utfordringar og rammevilkår i økonomiplanperioden 2016–2019

Prosjektleiar Kjell Steinar Knutsen under anbodssynfaringa ved ny Bremnes ungdomsskule 2015. (Foto: Simon K. Sortland)

Innleiing Rådmannen vil i dette kapitlet gjere greie for føresetnadane som ligg til grunn i økonomiplanen og dei økonomiske utfordringane som kommunen står framfor dei komande fire åra. Å budsjettera med ei 4-årig økonomiplan inneber ei stor grad av uvisse. Særleg utfordrande er det å fastsetja storleiken på skatt og rammetilskot.

Regjeringa har varsla ei omlegging av inntektssystemet frå 2017 og korleis dette vil påverka kommunen sine frie inntekter er uviss. I tillegg til dette vert det arbeida med ei kommunereform som tek sikte på å redusera talet på kommunar fram mot 2020. Dette gjer det krevjande å fastsetja inntektsrammene for kommunen framover.

Rådmannen har i økonomiplanperioden lagt til grunn at ny ungdomsskule skal byggjast og drift av denne er innarbeida i økonomiplanen. Økonomiplanen byggjer på endringar i folketal og samansetjinga av folkesetnaden dei næraste åra.

Demografi og kommuneøkonomi Ein viktig føresetnad for økonomiplanen er folketalsutviklinga i kommunen og samansetjinga av denne. Folketalet 1. januar 2015 var på 11 761. Fram til 01.07.2015 har dette auka med 42 til 11 803. Det er folketalet 01.07.2015 som vert lagt til grunn for utrekning av rammetilskotet i 2016.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 14 av 64 ___________________________________________________________________________ Folketalet har dei siste ti åra auka med i snitt 0,9 % i året, men veksten stoppa opp i 2014, då folketalet dette året berre auka med 12 personar eller 0,1%. Utviklinga frå 01.07.2014 til 01.07.2015 var ein vekst på berre 40 personar (0,3%). Det er særleg personar i aldersgruppa 19-66 år som det har blitt færre av, noko som heng saman med endringar i arbeidsinnvandring frå utlandet til kommunen.

Eit særtrekk ved folkesetnaden i kommunen er relativ sett mange unge under 15 år (17% fleire enn landsgjennomsnittet) og relativt sett mange eldre over 80 år (8% fleire enn landsgjennomsnittet). Eit spesielt særtrekk for Bømlo er den høge delen av innbyggjarane som er eldre enn 90 år. Kommunen har relativt sett 36% fleire i denne aldersgruppa i forhold til totalbefolkninga enn landet. Det er eit stort overskot av unge menn i kommunen, med 91 kvinner pr. 100 menn i aldersgruppa 19-39 år.

Frå 2015 til 2025 legg SSB til grunn ein årleg vekst i folkesetnaden for kommunen på 0,8%, eller 938 personar i heile perioden.

Tabellen nedanfor syner utviklinga i folketalet basert på SSB si siste framskriving alternativ låg vekst for kommunen: Aldersgruppe (folketal pr 01.01)

2015

2016

2017

2018

2019

2025

0-1 år

289

289

283

276

272

278

2-5 år

652

633

626

629

626

602

0-5 år

941

922

909

905

908

880

1774

1771

1753

555

565

561

7220

7262

7517 1503

6 -15 år

1726

16-18 år

543

19-66 år

6990

1791 531 7110

1790 536 7154

67-79 år

1021

1086

1162

1202

1244

80 - 89 år

393

379

358

366

411

411

90 år eller eldre

147

137

142

127

120

88

Sum befolkning

11761

11956

12051

12149

12223

12713

Dersom denne utviklinga slår til vil talet på barnehagebarn bli redusert med 32 i økonomiplanperioden. Talet på barn i skulepliktig alder syner berre ein liten moderat vekst på 29 barn, i hovudsak heng dette saman med eit stort 2009 kull (190 barn) som kjem inn i skulen hausten 2015.

Talet på eldre over 67 år aukar med 214 (14%). Det er aldersgruppa 67–79 år som veks (med 223), talet på 80-89 åringar går ned i starten av perioden men veks totalt med 18. Talet på 90 åringar og eldre får og ein reduksjon på 27 i perioden.

Den demografiske utviklinga har innverknad på nivået på dei statlege rammeoverføringane.

Utgiftsutjamninga i inntektssystemet syner at samansetninga og endringa i dei ulike aldersgruppene fører til endra inntektsramme. Sjå meir om dette under analyse av utgiftsnivået i kommunen.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 15 av 64 ___________________________________________________________________________ Tabellen under syner utrekna demografikostnader i åra 2016-19, basert på opplegget til Teknisk berekningsutval med utgangspunkt i 2014.

Meirutgift basert på endring i demografi basert på føregåande år (tal i heile 1000 kroner): 2016

2017

2018

2019

2-5 år

-5446

-1089

467

-467

6-15 år

6443

-140

-2241

-420

16-18 år

-198

99

375

198

19-22 år

188

0

-188

167

23-34 år

-47

405

-202

47

35-66 år

592

280

1370

483

67-74 år

3879

3879

1421

874

75-79 år

492

274

766

1422

80 - 89 år

-2097

-3388

1291

-484

90 år +

-4591

2087

-6260

-2921

SUM ENDRING I UTGIFTER

-689

1 837

-3 866

-1 481

Akkumulert endring frå 2015

-689

1 148

-2 718

-4 199

Utifrå dette så ser ein at kostnaden med endring i alderssamansetning og folketalsvekst vil gå noko ned frå 2015 til 2016. Det er likevel verdt å merka seg at når ein kjem fram til 2019 så vil kommunen etter denne utrekninga ha lågare utgifter enn i 2015, grunna nedgang i talet på eldre. I desse tala er det ikkje teke omsyn til kvalitetshevingar og/eller effektivitetsendringar. Heller ikkje skiftkostnadar som oppstår med jamne mellomrom grunna oppstart av tilbod utan at det kjem som ein direkte konsekvens av endring i demografi, til dømes oppstart av eit nytt bufellesskap i 2017. Endringar i demografikostnadane vert normalt kompensert gjennom utgiftsutjamninga i inntektssystemet. Dette har rådmannen lagt til grunn ved budsjetteringa.

Analyse av utgiftsnivået til kommunen Gjennom inntektssystemet får kommunen tildelt kompensasjon for demografiske særtrekk, slik som fleire barn enn gjennomsnittet, eller fleire eldre. Også sosiale særtrekk ved samfunnet gir omfordelingar i inntektssystemet. Døme her kan vere einslege eldre, arbeidsløyse, skilde, uføre, fattige osv.

For 2016 har kommunen slik kostnadsnøkkel på dei sentrale tenesteområda: Delkostnadsnøkkel Indeks Grunnskule

1,2388

Administrasjon, landbruk, miljø

1,0011

Pleie og omsorg

1,0382

Barnevern

0,9547

Sosialhjelp

0,6700

Kommunehelse

1,0498

Barnehagar

1,0360

Hovudkostnadsnøkkel

1,0722

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 16 av 64 ___________________________________________________________________________ Dette tyder at staten utifrå sine utrekningar føreset at kommunen skal ha 7,22% høgare utgifter enn gjennomsnittskommunen til desse sentrale tenesteområda. Dette er ein nedgang frå 2015 då utrekna utgiftstrong var 108,4%. Forskjellen mellom desse to åra utgjer 427 kr pr innbyggjar i rammetilskot eller 4,9 mill. kr mindre i 2016 enn i 2015.

Kommunen sitt utgiftsbehov for 2016 er rekna ut til kr 48 097 pr innbyggjar, noko som er kr 3 472 høgare enn gjennomsnittet.

I 2014 brukte kommunen når det blir korrigert for inntektsnivået samt ulikskapar i pensjon og arbeidsgjevaravgift 1 770 kr. meir til tenestene som er ein del av inntektssystemet enn landsgjennomsnittet, sjå figur A. Det er tenestene pleie og omsorg samt barnehage og grunnskule som har det største avviket. Dette går særleg utover dei tenestene som ikkje er ein del av inntektssystemet, sjå figur B. Figurane illustrerer avvika i forhold til landsgjennomsnittet og seier ikkje noko om tenestekvalitet.

Over tusen av Bømlo sine innbyggjarar var med på opninga av det nye handelssenteret HSD 8. oktober 2015.

(Foto: Simon K. Sortland)

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 17 av 64 ___________________________________________________________________________

Figur A

Figur B

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 18 av 64 ___________________________________________________________________________ Hovudtal drift i økonomiplanperioden 2016 – 2019 Regnskap 2014

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

Brukarbetalingar

-21 438

-22 635

-20 880

-20 880

-20 880

-20 880

Andre sals- og leigeinntekter

-17 587

-18 828

-19 224

-19 224

-19 224

-19 224

Overføringar med krav til motytingar

-106 927

-56 045

-61 936

-65 936

-65 936

-65 936

Rammetilskot

-325 157

-332 221

-335 088

-336 532

-338 542

-340 517

Andre statlege overføringar

-22 199

-23 969

-30 443

-30 432

-29 954

-30 350

Skatt på inntekt og formue

-283 646

-298 597

-315 520

-322 166

-328 921

-335 730

-28 380

-28 700

-29 500

-30 000

-30 500

-31 000

SUM DRIFTSINNTEKTER (B)

-805 336

-780 995

-812 591

-825 170

-833 957

-843 637

Lønsutgifter

399 860

387 973

406 178

417 578

415 778

416 978

Sosiale utgifter Kjøp av varer/tenester som inngår i kommunal tenesteproduksjon

109 540

115 439

115 738

120 194

125 349

129 853

80 435

78 718

83 279

83 279

84 529

84 529

148 794

146 835

150 763

149 651

149 951

150 245

Overføringar

49 848

27 148

25 238

25 238

25 238

25 238

Avskrivingar

0

24 500

25 700

25 700

25 700

25 700

Fordelte utgifter

-13 706

-12 135

-11 499

-11 499

-11 499

-11 499

SUM DRIFTSUTGIFTER (C)

774 771

768 477

795 396

810 140

815 045

821 043

BRUTTO DRIFTSRESULTAT (D = B-C)

-30 565

-12 518

-17 195

-15 030

-18 912

-22 594

-6 524

-4 040

-3 543

-3 450

-3 681

-3 883

-193

-12

-12

-12

-12

-12

SUM EKSTERNE FINANSINNTEKTER (E)

-6 716

-4 052

-3 555

-3 462

-3 693

-3 895

Renteutgifter, provisjonar og andre

19 358

18 802

18 065

19 283

20 887

21 607

Avdrag på lån

14 994

18 780

18 327

20 821

22 126

22 835

235

52

52

52

52

52

SUM EKSTERNE FINANSUTGIFTER (F)

34 587

37 634

36 444

40 156

43 065

44 494

RESULTAT EKSTERNE FINANSIERINGSTRANS.

27 871

33 582

32 889

36 694

39 372

40 599

0

-24 500

-25 700

-25 700

-25 700

-25 700

NETTO DRIFTSRESULTAT (I)

-2 694

-3 436

-10 006

-4 036

-5 240

-7 695

Bruk av disposisjonsfond

-1 724

0

0

0

0

0

Bruk av bundne fond

-2 512

-43

-108

-108

-108

-108

SUM BRUK AV AVSETNINGER (J)

-4 236

-43

-108

-108

-108

-108

2 500

0

0

0

0

0

0

3 458

0

0

0

0

123

0

10 114

4 144

5 348

7 803

Avsetningar til bundne fond

2 913

20

0

0

0

0

SUM AVSETNINGER (K)

5 536

3 478

10 114

4 144

5 348

7 803

-1 394

0

0

0

0

0

Eigedomsskatt

Kjøp av varer og tenester som erstattar kommunal tenesteproduksjon

Renteinntekter, utbytte og eigaruttak Mottatte avdrag på utlån

Utlån

Motpost avskrivingar

Overført til investeringsregnskapet Dekning av tidligare års meirforbruk Avsetningar til disposisjonsfond

REKNSKAPSMESSIG MEIR/MINDREFORBRUK

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 19 av 64 ___________________________________________________________________________ Netto driftsresultatet Det er lagt opp til eit positivt driftsresultat for 2016 på vel 10 mill. kr. Dette er likevel mindre enn premieavviksinntektene dette året som er på 12 mill. kr, sjå nærare under seksjon 7.

Utviklinga i netto driftsresultat går fram av tabellen under.

Netto driftsresultat i % av netto driftsinntekter 1,40 %

1,23 %

1,20 % 1,00 %

0,91 %

0,80 %

0,63 %

0,60 % 0,40 %

0,33 %

0,49 %

0,44 %

0,20 % 0,00 % Regns kap 2014 Buds jett 2015

Buds jett 2016

Buds jett 2017

Buds jett 2018

Buds jett 2019

I tilrådinga frå teknisk berekningsutval for kommunal økonomi er det sagt at for at ein kommune skal ha ein sunn økonomi så bør netto driftsresultat utgjere 1,75% av driftsinntektene. Kommunen når ikkje dette måltalet i denne perioden.

Rådmannen legg opp til at alle ikkje disponerte midlar skal setjast av til disposisjonsfond.

Kommunen hadde berre avsett 0,1 mill. kr pr årsskiftet 2014/2015. I tillegg var det eit netto udekka underskot frå 2013 på 3,5 mill kr. Kommunen har difor ikkje reservar til å møte endringar i driftsinntekter/utgifter som måtte oppstå i året.

Driftsinntektene Veksten i driftsinntektene frå opphavleg budsjett 2015 til 2016 er nominelt på 4%. Med ein forventa prisvekst på 2,7 % gir dette ein volum og realvekst på 1,3%.

Vidare i økonomiplanperioden vert det føresett ein realvekst på 1,5 % i 2017, 1,1% i 2018 og 1,2% i 2019.

Utvikling i frie inntekter (skatteinntekter og rammeoverføringar) Tabellen nedanfor syner utviklinga i dei frie inntektene. Alle tal for åra 2017–2019 er i faste 2016 kroner:

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 20 av 64 ___________________________________________________________________________ 2016

2017

2018

2019

Sum rammetilskot

-335 088

-336 532

-338 542

-340 517

Skatt på formue og inntekt

-315 520

-322 166

-328 921

-335 730

SUM frie inntekter

-650 608

-658 698

-667 463

-676 247

Endring i frie inntekter akkumulert i høve budsjett 2016

-8 090

-16 855

-25 639

Vekst i frie inntekter

1,24 %

2,56 %

3,84 %

Anslaget byggjer på ein utrekna realvekst i dei frie inntektene på 1,5 % i økonomiplanperioden. I rammetilskotet er det tatt omsyn til nedtrapping av skjønstilskotet frå Fylkesmannen og befolkningsvekst, noko som fører til lågare realvekst pr år enn 1,5%.

Driftsutgiftene Kommunen sine samla driftsutgifter veks med 3,5 % nominelt frå budsjett 2015 til budsjettframlegget for 2016. Dette svarar til ein real- og volumvekst på 0,8%. Vidare i perioden vert det føresett ein real – og volumvekst på 1,8 % i 2017, 0,6 % i 2018 og 0,7% i 2019.

Utvikling i netto finanskostnader Finanskostnadane utgjer ein stadig større del av kommunen sine utgifter. Fortsatt så nyt kommunen godt av låge renter på lån, men kommunen er svært sårbar for renteauke. For nærare om finanskostnadane og gjeldsgrad vert det vist til kapitlet som omhandlar økonomiske føresetnadar. Utviklinga i finanskostnadane går fram av figuren under:

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 21 av 64 ___________________________________________________________________________ Rente og avdragsutgiftene med fråtrekk for rentekompensasjonen er budsjettert slik i 2015: 2016 Netto rente- og avdragsutgift

33 132

Rente - og avdragskompensasjon

-3 350

Sum netto rente- og avdragskostnad

29 782

Finansiering av dei planlagde investeringane vil føre til slik endring i finanskostnadene i økonomiplanperioden i forhold til nivået i 2016. (tal i heile kr 1000): 2017 Endring netto rente- og avdragskostnad

2018 3 805

Endring rentekompensasjon Sum endring netto rentekostnad

2019 6 483

7 710

11

489

93

3 816

6 972

7 803

Den store endringa i rentekompensasjonen i 2018 skuldast at det er slutt på rente– og avdragskompensasjonen for reform 97 utbygginga av skulane. (6 åringane inn i skulen).

Rente og avdragsutgiftene er nærare omtalt i kap 8.

Endringar i økonomiplanen 2017 - 2019 Med utgangspunkt i årsbudsjettet 2016 så syner tabellen nedanfor endringane i driftsrammene i økonomiplanperioden 2017-2019. Endring i kostnadar og inntekter som heng saman med demografi er innarbeida. Endringar i finanskostnadar som har samanheng med investeringsrammene som ligg i investeringsplanen er innarbeidd. ØP 2017

ØP 2018

ØP 2019

Rammetilskot

-1 444

-3 454

-5 429

Skatteinntekt

-6 646

-13 401

-20 210

-500

-1 000

-1 500

11

489

93

Avdragsutgifter

2 494

3 799

4 508

Renteutgifter

1 180

2 553

3 120

38

269

422

Renteinntekter startlån

-38

-269

-422

Andre renteinntekter

131

131

82

-4 774

-10 883

-19 336

Premieavvik amortisering

1 438

3 424

4 601

Pensjonskostnad

3 018

6 187

9 514

SUM ENDRING PENSJON OG PREMIEAVVIK

4 456

9 611

14 114

Valutgifter

250

0

250

SUM SENTRALE STYRINGSORGAN

250

0

250

Ny ungdomsskule, endring drift

0

-700

-1450

Symjehall, netto utgift

0

1 250

1 250

-1 400

-1 400

-1 400

Eigedomsskatt Rentekompensasjon

Renteutgifter startlån

SUM SAMLA ENDRING OVERORDNA INNTEKTER OG FINANS

ENDRING DRIFTSUTGIFTER I SEKSJONANE:

Tilskot barnehagar

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 22 av 64 ___________________________________________________________________________ ØP 2017

ØP 2018

ØP 2019

OPPVEKST, KULTUR OG IDRETT

-1 400

-850

-1 600

Legetenesta, demografikostnad

288

588

882

-850

-1 700

0

Auka inntekt ressurskrevjande tenester nytt bufellesskap

-4 000

-4 000

-4 000

Nytt bufellesskap brutto kostnad

12 000

12 000

12 000

SUM HELSE, SOSIAL OG OMSORG

7 438

6 888

8 882

-5 969

-4 766

-2 310

0

0

0

Heimetenestene, demografiendring

ENDRING AVSETNING TIL DISPOSISJONSFOND SUM ENDRING I ØKONOMIPLAN

Det går fram av økonomiplanen at auken i rente- og avdragsutgiftene samt pensjonskostnadane tek størstedelen av realveksten i dei frie inntektene (skatt og rammeoverføring frå staten). Tabellen under illustrerar dette: 2017

2018

2019

Realvekst frie inntekter

-8 590

-17 855

-27 139

Renter og avdrag på lån

3 674

6 352

7 628

Pensjonskostnad

4 456

9 611

14 114

Sum finans og pensjonskostnad

8 130

15 963

21 742

94,6

89,4

80,1

Pensjon/finans i % av frie inntekter

Det er difor lite frie midlar til nye tiltak. I 2017 vil oppstart av nytt bufellesskap for psykisk utviklingshemma ta venta realvekst utanom pensjon og finanskostnadar. I 2018/2019 skal ny ungdomsskule og symjebasseng setjast i drift.

Utover dette er det ikkje funne rom for nye tiltak i perioden.

I 2019 skal ny taksering av eigedommane i kommunen gjennomførast. Dette vil gje kommunen høgare inntekter. Det er ikkje budsjettert med desse inntektene i økonomiplanen. Det er heller ikkje lagt inn venta auka tilskot til Bømlo kommunale eigedomsselskap AS med verknad frå same år. Det er venta at auka eigedomsskatteinntekter kan disponerast til dette.

Samandrag: Det vert krevjande for kommunen å opparbeide seg eit netto driftsresultat opp mot det tilrådde 1,75%. Kommunen har høg gjeld, noko som gjer at den er svært utsatt for auke i rentenivået. Kommunen må og dekke inn tidlegare inntektsføringar av premieavviket i åra framover, noko som vil auke pensjonskostnadane. Forventa realvekst i kommunen sine inntekter vil hovudsakleg gå med til å dekke dette i dei næraste åra.

Kommunen si likvide stode er fortsatt stram grunna eit høgt akkumulert premieavvik som har vore disponert til driftstiltak. Kommunen har ikkje disposisjonsfond. Dette gjer kommunen særleg utsatt for svingingar i økonomien. I økonomiplanen vert det lagt opp til å byggja opp disposisjonsfondet slik at dette utgjer 23 mill. kr ved utgangen av 2019.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 23 av 64 ___________________________________________________________________________

Økonomiplan 2016 – 2019 presentasjon av hovudområda/seksjonane

Bømlo brannvern har stadige øvingar for å styrka beredskapen. (Foto: Ove Halleraker)

Tenesteytinga i Bømlo kommune er organisert i 5 ulike seksjonar frå 1-5. I tillegg har me to hovudområder 7-8 der budsjetteringa skjer sentralt.

I seksjon 1 til 5 finn me dei tenestebaserte seksjonane. På hovudområde 7 vert ikkje fordelte utgifter, som avsetnad til lønsoppgjeret, premieavviket på pensjon og liknande budsjettert.

På hovudområde 8 vert dei økonomiske rammeføresetnadane budsjettert, dvs. netto finansutgifter, rammetilskotet, skatteinntekter og eigedomsskatt.

Rådmannen legg fram eit årsbudsjett i balanse, med eit netto driftsresultat på 10,006 mill. kr som vert avsett til disposisjonsfond. Økonomiplanen vert lagt fram i balanse etter at positive driftsresultat vert avsett til disposisjonsfond.

Kommunen budsjetterer ikkje med momskompensasjonsinntekter og utgifter. Verksemdene får behalda momskompensasjonsinntekta fullt ut, og følgjeleg så vert ikkje nettoramma påverka. Det same gjeld refusjonsinntektene for sjukefråvær og foreldrepermisjonar.

Verksemdene beheld desse og kan disponera dei til leige av vikarar.

Rådmannen fremjar følgjande forslag til rammer for dei 7 ulike seksjonane/hovudansvarsområda for 2016-2019.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 24 av 64 ___________________________________________________________________________ Budsjettskjema 1B Heile kommunen

Regnskap 2014 Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 628 861

646 509

667 696

678 440

683 345

689 343

43 869

44 332

45 211

45 461

45 211

45 461

Oppvekst, kultur og idrett

313 972

321 607

318 068

316 668

317 218

316 468

Helse, sosial og omsorg

238 443

231 056

237 037

244 475

243 925

245 919

Tekniske tenester

41 105

39 791

41 285

41 285

41 285

41 285

Kyrkjelege føremål

7 795

8 061

8 286

8 286

8 286

8 286

-16 708

1 197

-579

3 877

9 032

13 536

384

465

18 387

18 387

18 387

18 387

Sentrale styringsorgan

Tilleggsløyving, ufordelt - Premieavvik Økonomiske føresetnader

Tabellen under viser hovudoversyn fordelt på sentrale inntekter, nettorammene og netto finans. Linja til fordeling drift er fordelt på hovudansvarsområda/seksjonane i tabellen ovanfor. Avsetning til disposisjonsfondet går fram av linja til ubundne avsetningar.

Budsjettskjema 1 A

Regnskap 2014

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019

Skatt på inntekt og formue

-283 646

-298 597

-315 520

-322 166

-328 921

-335 730

Ordinært rammetilskot

-325 157

-332 221

-335 088

-336 532

-338 542

-340 517

Skatt på eigedom

-28 380

-28 700

-29 500

-30 000

-30 500

-31 000

Andre generelle statstilskot

-22 199

-23 969

-30 443

-30 432

-29 954

-30 350

-659 383

-683 487

-710 551

-719 130

-727 917

-737 597

Renteinntekt og utbytte

-6 524

-4 040

-3 543

-3 450

-3 681

-3 883

Renteutgifter og andre finansutgifter

19 358

18 802

18 065

19 283

20 887

21 607

Avdrag på lån

14 994

18 780

18 327

20 821

22 126

22 835

NETTO FINANSINNTEKTER/-UTGIFTER

27 828

33 542

32 849

36 654

39 332

40 559

0

3 458

0

0

0

0

2 913

20

0

0

0

0

123

0

10 114

4 144

5 348

7 803

Bruk av ubundne avsetningar

-1 724

0

0

0

0

0

Bruk av bundne avsetningar

-2 512

-43

-108

-108

-108

-108

NETTO AVSETNINGAR

-1 200

3 436

10 006

4 036

5 240

7 695

2 500

0

0

0

0

0

-630 254

-646 509

-667 696

-678 440

-683 345

-689 343

628 861

646 509

667 696

678 440

683 345

689 343

-1 394

0

0

0

0

0

SUM FRIE DISPONIBLE INNTEKTER

Dekning av tidlegare års meirforbruk Til bundne avsetningar Til ubundne avsetningar

Overført til investeringsbudsjettet TIL FORDELING DRIFT Sum fordelt til drift på hovudansvarsområda REKNESKAPSMESSIG MEIR/MINDREFORBRUK

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 25 av 64 ___________________________________________________________________________

Hovudansvarsområde 1 - Sentrale styringsorgan På hovudansvarsområde 1 er det budsjettert utgifter til dei politiske styringsorgana samt følgjande administrative funksjonar med tilsaman netto kr 45 211 000 i 2016:          

Rådmann, kommunalsjefar, utgifter til beredskap, utgifter til samarbeidsrådet Personalkontoret og alle lærlingutgiftene til kommunen IKT, forvaltningsteneste og kantinedrift rådhuset Økonomiavdelinga, interkommunal innkjøpsordning Kommunale fellesutgifter Fellessekretariatet, kundetorg og arkiv Informasjon og folkehelsekoordinator Utgifter til tillitsvalte og hovudverneombod Næring, under dette tilskot til kommunale aksjeselskap Ymse kommunale utgifter til leigebustader

Politiske styringsorgan Ansvarsområdet omfattar alle politiske utval og kostnadar til kontroll og revisjon. Kostnadar til drift av kontroll og revisjon er budsjettert i samsvar med 2015, justert for prisstigning.

Kontrollutvalet innstiller sjølv på si budsjettramme ovanfor kommunestyret. Kostnadane med ordninga med utvalsmøte på dagtid som vart innført i 2015 er vidareført i budsjettet/økonomiplanen. Utgifter til val er lagt inn i valåra i økonomiplanen.

Tilsette i kommunen diskuterer kva verdiar som skal prega organisasjonen vår. (Foto: Simon K. Sortland)

Rådmann med stab og støttetenester I hovudsak er budsjettramma for 2015 vidareført med prisjustering innanfor dei sentrale administrative tenestene i kommunen. Budsjettposten kjøp av tenester frå YSST er styrka utover prisjustering grunna underbudsjettering i 2016 med kr 100 000. I tillegg har ein styrka Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 26 av 64 ___________________________________________________________________________ budsjettposten personalforsikringar med 90 000 kr utover prisjustering. KS-kontingenten er budsjettert i samsvar med rundskriv frå KS. Tilskot til samarbeidsrådet er budsjettert med kr 336 000.

Det er lagt inn heilårsverknaden av IKT-stillinga som vart oppretta 01.04.2015, i tillegg styrkar rådmannen personalavdelinga med 0,5 årsverk frå 01.01.2016. IA–rådgjevarstillinga vart inndrege i 2015. Bømlo kommune er ein stor arbeidsgjevar med over 1000 tilsette.

Likevel har kommunen berre to 100% stillingar knytt til personal og organisasjon. I tillegg har me ein overordna stilling på kommunalsjef nivå, som har ansvaret for kommunen sitt fellessekretariat, kundetorg, IKT og personal.

Til stillinga er det også knytt ei rad sakshandsamingsoppgåver/utgreiingsoppgåver med bakgrunn i at innehavar av stillinga har juridisk utdanning. Kommunen manglar også ein funksjon som kan ivareta dei utfordringar kommunen får i saker der kommunen også står som eigar av grunn og eigedomar. På bakgrunn av dette har rådmannen funne det naudsynt å styrkja bemanninga på personalsida med eit halvt årsverk.

Skatteoppkrevjarfunksjonen er i regjeringa sitt framlegg til statsbudsjett føreslått overført til staten med verknad frå 01.06.2016. Denne saka var oppe i Stortinget seinast i juni 2015. Då vedtok eit samrøystes Storting at funksjonen framleis skulle vera kommunal. Staten har trekt ut kr 1 496 000 frå rammetilskotet til kommunen, noko som tilseier eit heilårsuttrekk i 2017 på kr 2 586 000. Det er budsjettert med 2 årsverk til skatteoppkrevjarfunksjonen samt kjøp av kontrolltenester frå Bergen kommune for kr 175 000. Samla nyttar kommunen om lag 1,8 mill. kr pr. år inkl. estimert husleige for 2 kontor til skatteoppkrevjarfunksjonen.

I rådmannen sitt budsjettframlegg har ein ikkje redusert kostnadane til skatteoppkrevjarfunksjonen, det er heller ikkje føreteke nedjustering av rammetilskotet tilsvarande.

Deltaking i interkommunal innkjøpsordning er budsjettert med 336 000 kr Beredskap Rådmannen har budsjettert med kr 130 000 til opplæring, øving og andre beredskapstiltak for 2016.

Lærlingar I framlegget til budsjett er det budsjettert med utgifter slik at kommunen kan ha 15 lærlingar under opplæring. Lærlingane er ein viktig ressurs for verksemdene der dei har si opplæring.

Tariffmessige tillegg vert dekka av verksemda som brukar lærlingen.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 27 av 64 ___________________________________________________________________________

Nye IKT-lærlingar frå hausten 2015. (Foto: Simon K. Sortland)

Seniortiltak Retningslinjene for seniortiltak vart vedteke av kommunestyret i møte 17.12.01.

Tilretteleggingstilskotet til verksemdene som inngår senioravtale er framleis 18.000 kroner pr. årsverk pr. år. Behovet for tilretteleggingstilskot til verksemdene er avhengig av kor mange som inngår senioravtale med arbeidsgjevar i staden for å gå over på AFP. Me har av omsyn til seniorpolitikk og arbeidet med å få tilsette til å stå lenger i arbeid valt å oppretthalde ordninga. Ordninga vil bli evaluert i 2016.

Forvaltning, ikt Forvaltning omfattar tenestene administrasjon, IKT og administrasjonsbygg (inkl drift av kantina). Bømlo kommune har driftsansvar for sak– og arkivsystem og for andre kommunar.

Dette gir kommunen inntekter som delfinansierer ikt-stillingane.

Næring Tilskot til Bømlo kommunale eigedomsselskap AS er budsjettert med kr 500 000 som er på same nivå som vedtatt tilskot for 2015.

Det er budsjettert med følgjande tilskot til lag og organisasjonar.

Marknadsføra Bømlo som bustadkommune Tilskot til grendeutval Reiseliv Sunnhordland Ungt entreprenørskap

SUM

20 000 65 000 142 000 35 000 262 000

Dette er på same nivå som i 2015.

Stillinga nærings- og utviklingssjefs vart avvikla i 2015. Det er ikkje budsjettert med dette i 2016. Det er sett av kr 590 000 til kjøp av næringstenester og næringsarbeid i 2016.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 28 av 64 ___________________________________________________________________________ Kommunen har ein avtale om kjøp av næringstenester med Atheno As som går fram til 01.04.2016.

Det er lagt inn løyving til leige av areal i KS Autogården i Rubbestadneset. Delar av arealet vert vidareutleigd. Leigeforholdet opphøyrer 30.03 2017. Vurdering av leigeforholdet vil bli gjennomført i 2016.

Kulturhuset Det er trong for å styrka kulturhuset sin økonomi. Dette har hatt særs stramme rammer over fleire år, og me slit med gamle underskot. Finansiering av oppgradering av kafélokalet vert difor gjort av kommunen. Aktivitet i dette kafélokalet gir inntekter for kulturhuset og er eit bidrag til å betra økonomien.

Vidare er rådmannen i dialog med Kulturhuset om auka kommunal aktivitet ved at dei kommunale einingane i større grad skal nytta kulturhuset til ulike arrangement som foredrag, samlingar av tilsette og ikkje minst ulike førestillingar som skulane står for. Me ser for oss ein rammeavtale slik ein del andre kommunar nyttar seg av.

Det er sett av 200 000 kr. på oppvekst sitt budsjett for å finansiere ein slik avtale. Dette gir auka aktivitet og auka inntekter for Kulturhuset. Bruken av Kulturhuset aukar, men ikkje minst får skular og andre kommunale einingar særs godt eigna lokale for ein del av sin aktivitet. Rådmannen ser for seg å gjere ein avtale mellom kommunen og Kulturhuset innanfor ei slik budsjettramme.

Trivselsprisen 2015 gjekk til Gilje skule her representert ved f.v Lilliann Sortland Kallevåg, rektor Liv Marit Notland og Anders Stavland. (Foto: Simon K. Sortland)

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 29 av 64 ___________________________________________________________________________

Hovudansvarsområde 2 – Oppvekst, kultur og idrett

Friminutt ved Svortland skule. (Foto: Simon K. Sortland)

Generelt Dei siste åra har det vore politisk semje, både lokalt og nasjonalt, om at førebygging av vanskar og problemområde relatert til barn og unge sin oppvekstsituasjon er ei rett prioritering. I rådmannen sitt budsjettframlegg for 2016 vert dette vidareført.

Heilårsverknad av stillingar som har stått delvis vakante i Barne- og familietenesta i 2015 sikrar kompetanse og vidareføring av allereie påbyrja satsingar. Stillinga som barnehagefagleg rådgjevar har også stått vakant over lengre tid. Rådmannen legg inn 50% stilling med full årseffekt for å mogleggjere ei vidareutvikling av barnehageområdet.

Innanfor grunnskule vert driftsnivået vidareført, og midlar til deltaking i utviklingsprosjekt og nasjonale satsingar som lesing, læringsmiljø og Ungdomstrinn i Utvikling vert sikra. I tillegg er det lagt inn noko ekstra midlar til materiell i praktisk-estetiske fag, valfag på ungdomstrinnet og til turar/ekskursjonar.

Regjeringa har i framlegget til statsbudsjett lagt inn ei utviding av timetalet på barnesteget med ein ekstra veketime i faget naturfag på 5.-7. trinn. Rådmannen legg denne inn med effekt frå skulestart hausten 2016.

Rådmannen legg opp til å auka eigenbetalinga i SFO frå 01. august 2016 med 1% ut over vanleg prisstigning.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 30 av 64 ___________________________________________________________________________ Prosjektet med etablering av eit «modellbibliotek» ved filialen på Hillestveit skule/Langevåg vert sluttført i 2016. I tillegg til å leggja tilhøva til rette for å oppfylla ny nasjonal bibliotekstrategi med m.a. endra arealdisponering og nytt interiør, vert det satsa på utvida opningstid gjennom sjølvbetjening i delar av opningstida. Det fordrar ei omlegging med ein «chip» i alle bøker.

Kulturskulen vert tilført eigne kompetanseutviklingsmidlar knytt til arbeidet med ny rammeplan.

Bømlo Vaksenopplæring har ein stor auke i tal personar med rett og plikt til deltaking i Introduksjonsprogrammet og løn til desse er budsjettert på eit realistisk nivå. Ut over dette blir det gjort ei rad små justeringar i verksemdene sine budsjett utan at dette skal få direkte konsekvensar for driftsnivået.

Bømlo kommune har svært mange aktive, frivillige lag og organisasjonar, som representerer ein viktig ressurs i folkehelsearbeidet. Rådmannen ønskjer å forsterka samarbeidet mellom organisasjonslivet og kommunen og legg difor for inn ein auke i aktivitetsmidlar frå 60 000 til 150 000 årleg. Desse midlane vert fordelt etter politisk vedtak. Rådmannen har også avsett midlar til oppstart av eit prosjekt knytt til utvikling av Sokkamyro i Langevåg.

Grunnskule Dette ansvaret dekker ein del fellesavtalar for skulane, mellom anna knytt til: • Etter- og vidareutdanning • Kjøp av tenester i andre kommunar (Barn i fosterheim i andre kommunar) • Læringsplattform og skuleadministrativt system • Felles avtalar knytt til kopiering, samt bruk av audio- og audiovisuelle produksjonar • Ulike IKT–program og lisensavtalar • Samarbeidsavtale med Syns- og audiopedagogisk senter • Det regionale samarbeidet innafor barnehage, skule og PPT (Forum for Oppvekst i Sunnhordland) • Andre mindre fellesoppgåver for grunnskulane Skulane har svært knappe driftsbudsjett og difor lite handlingsrom til å kjøpe materiell til praktisk-estetiske fag og valfag, samt lita evne til å dekke transportkostnadar ved ulike ekskursjonar. Rådmannen har styrka skulane sine driftsbudsjett med 400 000 kr.

Bømlo brukar mindre enn kommunegruppa me samanliknar oss med på skuleinnhald. I tillegg har me store skilnadar i kostnad pr. elev mellom dei minste skulane og t.d. den største barneskulen. Me har difor store klassar på dei største skulane. Ein tilstrekkeleg friressurs er viktig for å kunne gje god tilpassa opplæring og motverke trongen for auke i spesialundervisninga.

Det er lagt opp til å vidareføra SFO-tilbodet. Det er ikkje krav om at det skal vera slikt tilbod på alle skular, men i praksis er det vanskeleg for foreldre å nytta seg av eit slikt tilbod dersom Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 31 av 64 ___________________________________________________________________________ det ikkje vert gitt på eleven sin heimeskule. På elevfrie dagar vert likevel tilbodet berre gitt på Svortland skule, men då er det tilbod heile dagen.

Barnehage

Bømlo kommune har åtte private barnehagar. (Foto: Simon K. Sortland)

Frå 01. januar 2016 trer ny forskrift og finansieringsordning i kraft. Regjeringa legg opp til å nytta ein modell med kommunal sats, som i hovudsak betyr at dagens system vert vidareført. Tilskotet til private barnehagar vert auka frå 98 til 100 prosent av det kommunale barnehagar får.

Me får full årseffekt av nye reglar om gratis kjernetid/redusert foreldrebetaling som vart innført 01. august 2015.

Kombinasjonen av ein nedgong i barnetalet og prognosar med basis i nye reglar vil kunne redusere tilskotet til ikkje-private barnehagar med om lag 1-2 million årleg samanlikna med tidlegare regelverk.

Rådmannen vil fremje ei eiga sak om ny lokal forskrift om tildeling av tilskot til ikkjekommunale barnehagar for 2016 i tråd med ny sentral forskrift og finansieringsordning.

50% stilling som barnehagefagleg rådgjevar er lagt inn med heilsårsverknad.

Bømlo vaksenopplæring I tråd med vedteken auke i busetjing av flyktningar vil det i 2016 vera enno fleire med rett og plikt til deltaking introduksjonsprogrammet, og som dermed skal ha løn. Denne posten har ikkje vore realistisk budsjettert tidlegare og medfører med rådmannen sitt forslag ein auke på 2,9 mill. samanlikna med 2015.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 32 av 64 ___________________________________________________________________________ Samstundes vil den nyleg varsla auken i mottak av asylsøkjarar også auka kommunen sine inntekter noko.

Drifta vert elles vidareført i høve til 2015, med til saman 13,4 stillingsheimlar. Dette ansvaret vert finansiert gjennom vanleg rammetilskot og ulike integreringstilskot. Midlane frå rammetilskotet skal sikra vaksne sin rett til grunnskuleopplæring. Integreringstilskota skal mellom anna finansiera introduksjonsprogrammet, kor brukaren får løn.

I 2015 vart den kommunale ramma for grunnskuleopplæring for vaksne redusert. Skuleåret 2015/2016 opplever tenesta ein auke i tal elevar – mange av desse med svært liten skulebakgrunn frå før. Det er behov for å styrkje grunnskuleopplæring for vaksne med ein 50% stilling, men rådmannen har ikkje funne rom for dette i budsjettet.

Kulturskulen Rådmannen vidarefører tilbodet i kulturskulen. Over tid har elevtalet vore stabilt på litt over 500, med ein topp våren 2014 på 560 elevar. Denne hausten har me 520 elevar.

I samband med ny rammeplan for kulturskulane har rådmannen funne det naudsynt å styrkje kulturskulen sitt budsjett med 100 000 kr. til kompetanseutvikling. Rådmannen prisjusterer brukarbetalinga i samsvar med føringane i økonomiplanen, dvs. 3%.

Barne- og familietenesta Dette omfattar tenestene PPT, helsestasjon, skulehelseteneste, sosialkontortenester (barn og unge), avlastningsbustad og førebyggande barne- og ungdomsarbeid.

Me har 4,2 heile stillingar knytt til skulehelsetenesta. Dersom me hadde lagt på normen skulle me hatt 5 stillingar. Når det gjeld vidaregåande skule ligg me om lag på normen som tilseier at me skal ha ein halv stilling for å dekke elevtalet for denne aldersgruppa. Elevtalet ved dei to skulane er ca 450 elevar.

Det er varsla at kommunen får dekka inn 0,8 årsverk i Statsbudsjettet for2016.

PPT og førebyggjande tiltaksteam har vore styrka dei siste åra. Her er det ein tverrfagleg stab med god kompetanse. Me legg i 2016 opp til å bli meir sjølvhjulpne med testkompetanse gjennom at me får eigen psykolog, samt vidareutdanning på 2 PPT rådgjevarar via SEVUsatsinga. Dette er finansiert med prosjektmidlar. Kommunen sin eigendel vert dekka ved at me ikkje treng kjøpe testkompetanse på dette feltet.

Elles er det stort fokus på at brukarar i Bømlo skal ha eit lågterskeltilbod gjennom tiltaksteamet som er etablert ved denne tenesta. Ut over dette har tenesta kapasitet til å drive foreldrerettleiing og rettleiing av tilsette i barnehage og skule. Bømlo er ein TIBIRkommune (Tidleg innsats for barn i risikosone) og ein har siste året utdanna ny PMTOterapeut (foreldrerettleiing). Det vil seie at kommunen òg har eigne tiltak i tenesta, og ikkje er avhengig av det interkommunale barnevernet som låg i den opprinnelege avtalen.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 33 av 64 ___________________________________________________________________________

Karateundervisning på Gøydagen 2015. (Foto: Simon K. Sortland)

Ordninga med SLT-koordinator knytt til rus- og kriminalitetsførebyggjande arbeid held fram.

Til stillinga ligg også ansvar for MOT-programmet som me har etablert på ungdomsskulane.

Ramma til sosiale tenester for barn og unge vert vidareført. Dette er tenester som blir vurdert ut frå rettar i helse- og omsorgslova som støttekontakt, avlastning og omsorgsløn for barn og unge under 18 år. Ein vil komande året saman med tenestekontoret vidareutvikle støttekontaktordninga.

Tilbodet ved avlastningsbustaden vert vidareført på same nivå som i 2015, men må tilpassast kor mykje tenester me sel til andre kommunar. Dette kan variere frå år til år og gjennom året.

Barnevern På grunna av aukande tal fosterheimsplasseringar og fleire born i institusjon vil meirforbruket på barnevern i 2015 truleg ligge på om lag 4,25 mill. Rådmannen har styrka overføringane til barnevernet tilsvarande for 2016.

Dei siste åra har staten styrka barnevernet gjennom direkte tilskot til fleire stillingar. SIB har fått auka tal stillingar kvart år dei siste 3 åra. Målet har vore å unngå fristbrot. Kommunen betalar ca. 36% av driftskostnadene i barnevernet. Me legg ikkje opp til å styrka drifta ut over det som ligg i den statlege satsinga.

Ut over dette har me kostnadane med tiltak i og utanfor heimen. Dei siste åra har me hatt nedgang i kostnadar knytt til hjelpetiltak i heimen. Dette har truleg samanheng med styrkinga av barne- og familietenesta. Dei andre kommunane har sterk vekst i kostnadane på denne posten.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 34 av 64 ___________________________________________________________________________ Når det gjeld tiltak utanfor heimen, barn som er i fosterheimar m.m., har me ein sterk vekst.

Det er ikkje nokon markert auke i tal barn, men det statlege barnevernet, BUF-etat, dekkjer i dag langt mindre av desse kostnadene enn tidlegare.

Laurhammer bufellesskap Me er i ferd med å redusera driftskostnadane, men sidan kommunen betalar ein del av drifta vil innsparinga for kommunen vera liten. I 2016 er det lagt opp til 8 brukarar fordelt på eit felleshus og to hyblar. Framlegget til finansiering av tiltaket frå regjeringa si side er det same i 2016 som i 2015, med 80% refusjon.

Kultur/idrett/barne- og ungdomsarbeid Frå og med 2016 vert ulike overføringar/tilskot til lag og organisasjonar samla under denne seksjonen, likeså kommunal eigendel til Den Kulturelle Skulesekken. Dette vert gjort for i større grad å synleggjere kommunen sine prioriteringar på feltet.

Budsjettet finansierer mellom anna rådgjevarstillinga på kultur og idrett. I samband med søknad om prosjektmidlar til Riksantikvaren for å utvikle kulturminnet Sokkamyra i Langevåg, er budsjettet styrka med 200 000 kr for å sikre prosjektet sin eigendel.

Kommunen har framleis ungdomsklubb i Bygdatunet på Langevåg, med samla 0,32 årsverk.

Dette er eit tiltak som fungerer godt med høgt belegg.

Rådmannen har ikkje lagt inn midlar til oppretting av fritidsklubb på Moster, men vil leggje til rette for ein dialog med lokalmiljøet i løpet av året.

Overføringane til Bømlo idrettsråd vert vidareført på same nivå som i 2015.

Bømlo folkebibliotek Drifta vert vidareført i forhold til 2015. Det er ein føresetnad for å vidareføre driftsnivået at ramma til investering av bøker/utstyr vert vidareført.

Bømlo kommune fekk i 2015 eit tilskot frå fylkeskommunen for å etablera eit «modellbibliotek» på filialen i Langevåg. Prosjektet vert ferdigstilt i 2016 og kostnadar skal her løysast innanfor den investeringsramma det er lagt opp til at biblioteket skal få i 2016.

Ut over dette legg rådmannen opp til å vidareføre bibliotekdrifta, med hovudbibliotek på Svortland og filialar på Langevåg, Våge og Moster. Alle desse filialane er knytt til skulane.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 35 av 64 ___________________________________________________________________________

Hovudansvarsområde 3 – Helse, sosial og omsorg

Vaktskifte ved Bømlo heimetenester. (Foto: Simon K. Sortland)

Målsetjing - Helse, sosial og omsorg: «Bømlo kommune skal stimulera og leggja til rette for at innbyggjarane tek ansvar for eiga helse, tek sunne val og på eigne premissar meistrar eige liv. Bømlo kommune skal tilby innbyggjarane som har behov for hjelp og bistand individuelt tilpassa og koordinerte tenester med høg kvalitet og brukarmedverknad». (jf. kommuneplan for Bømlo kommune 2012-24, samfunnsdelen) HSO har sidan 2012 laga årlege handlingsplanar som blir politisk vedteke. Planane er laga med utgangspunkt i nasjonale føringar og Bømlo kommune sin kommunedelplan. Til grunn for prioriteringar har ein lagt nasjonale føringar som m.a. omhandlar: • Ei målretta satsing på helsefremjande og førebyggjande tiltak • Overføring av større deler av oppgåvene til kommunane • Fokus på meir heilskaplege og koordinerte tenester.

Budsjettframlegget er laga med utgangspunkt i ovannemde handlingsplan.

Vidareføring drift Bømlo kommune vidarefører drifta frå 2015 til 2016 innan HSO. Dette inneber at me i all hovudsak opprettheld det tenestenivå og tilbod som me har hatt i 2015. HSO har med basis i handlingsplan sett i gang ei rekke utviklingstiltak. Det har dei siste åra vore jobba målretta med å vurdera kva føringar og utfordringsbilde på nasjonalt nivå har å seie for framtidige helse, velferds- og omsorgstilbod i Bømlo. Nedanfor følgjer utdrag av utviklingstiltak som pågår og vil bli vidareført i 2016. Store deler av utviklingsarbeidet er finansiert med eksterne prosjektmidlar.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 36 av 64 ___________________________________________________________________________ Utviklingstiltak utover ordinær drift 2016 (utdrag): • Tildeling av tenester og samhandling: Gjennom omstilling og prosjekt er det etablert tenestekontor sett saman av personar med høg tverrfagleg kompetanse. Tenesta har førebyggjande og direkte brukarfokusert føremål i tillegg til forvaltningsoppgåver. Dette skal vidareutviklast også i 2016.

• Demensomsorg: Viktige førebyggjande tiltak som demenskoordinator og demensteam er etablert.

Dagtilbod for personar med demens er starta, og vil bli utvida til tre dagar pr. veke i 2016.

• Lindrande behandling: Bømlo kommune prøver no ut meir fleksibel samhandling mellom tenestene for pasientar med behov for lindrande behandling. Målet er å gje eit styrka og meir «saumlaust» tilbod til pasient og sikra kompetansebygging/-overføring • Tenester til personar med trong for omfattande og langvarige tenester: Det skal satsast på å vidareutvikla samarbeid med brukarar, pårørande og verjer.

Bustadstruktur skal evaluerast og planleggjast framover.

• Helseteam for eldre: Det blir etablert tilbod om målretta besøk hjå innbyggjarar fylt 77 år i Bømlo for å skapa ein førebyggjande effekt. Ein vil òg kunne få oversikt over helsetilstand, følgja endringar i populasjon over tid, og vurdera effekt at tiltak som vert sett i verk. Det er eit mål å knyte forsking til prosjektet.

• Rehabilitering: Bømlo kommune har innført heimerehabilitering i drift. Tiltaket skal vidareutviklast i 2016 med målsetjing om at rehabiliteringsfokus, meistringsfokus og brukarmedverknad skal leggjast til grunn for all tenesteyting.

• Psykisk helse og rus: Bømlo kommune følgjer aktivt opp plan for rus og psykisk helse 2014-2016.

Prosjekt «Saumlaus samhandling» for unge og vaksne med samansette hjelpebehov innan rus og psykisk helse er etablert og vil bli vidareført i 2016.

• Kommunale tenester i NAV: Ressurskoordinator-funksjon er etablert (prosjektmidlar), og har målretta fokus og tiltak retta mot unge i alderen 17-25 år. Jobbsjansen er etablert for å auke sysselsetjing blant innvandrarar som står langt frå abeidsmarknaden, som har trong for kvalifisering og ikkje er omfatta av andre ordningar. Det blir i 2016 viktig å jobba mot å setje tiltaka i drift.

• Samlokalisering tenester: Det er vedtatt å samlokalisera fleire kommunale tenester til Bømlo bu- og helsesenter. Dette gjeld: Bremnes legesenter, Bømlo heimetenester, Tenestekontoret, Fysio-/ergoterapi tenesta og Hjelpemiddellager. Det ligg då fysisk til rette for å styrka samhandling mellom ulike tenester i Bømlo kommune og etablering av eit breitt samansett kompetansesenter.

• Læring og meistring (LMS ) må få auka fokus i Bømlo kommune i 2016. Det skal lagast ein handlingsplan og i tillegg prøvast ut nokre tiltak.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 37 av 64 ___________________________________________________________________________ Institusjonsplassar Bømlo kommune har god kapasitet når det gjeld samla institusjonsplassar som er bygd. Ein har valt å ikkje ta alle i bruk. Dette ut frå vurdert behov og økonomi. Det er pr. 01.09. 2015 i drift 101 plassar i kommunen fordelt på Bømlo bu- og helsesenter (73), Teiglandshagen (16) og Bømlo omsorgstun (12). Rådmannen ser ikkje at det i budsjett 2016 skal aukast plassar i bruk utover plassar som er i drift i 2015.

Røynsle frå 2015 syner at det periodevis har vore press på faste plassar, men at dette har variert vesentleg gjennom året. Utvikling i alderssamansetjing framover indikerer ikkje behov for å ta i bruk fleire plassar på kort sikt. Det vil derimot kunna vere viktig å iverksetje tiltak utanfor institusjon, som auke i dagtilbod for eldre, helseteam for eldre, heimerehabilitering m.v.

Det skal i 2016 også utgreiast nærare behov for omsorgsbustad med heildøgnsbemanning i Bømlo kommune. Dette for at flest mogleg av innbyggjarane i framtida skal kunna meistra eige liv i eigen heim eller tilrettelagt bustad, samt at me skal ha kapasitet til å møte framtida sitt behov for institusjonsplassar. I 2016 ser me behov for å ha auka fokus på korttidsplassar, blant anna ved å styrkja legeressursen.

Nye tiltak som krev auka ressursar innarbeidd i budsjett 2016 Rådmannen har i budsjett 2016 lagt inn følgjande tiltak som inneber auke i ramma for HSO: • Kommunale akutte døgnsenger er ikkje forventa sett i drift 2016, men det er sett av kr. 314.000 i oppstartskostnadar. Bømlo kommune har i ramme fått kr. 2,7 mill. for tiltaket som må reserverast føremålet.

• Styrka lege i institusjon med 30%, særskilt retta mot korttidsplassar og brukarar som blir utskrive frå sjukehus med omfattande helseproblem og funksjonssvikt.

• Dagtilbod til personar med demens er styrka med kr. 271.000 for å opne for tilbod 3 dagar pr. veke. Me mottar også statleg tilskot for tiltaket.

• Legevakt vert styrka med kr. 274.000 knytt til auka kostnadar etter sentrale lønsoppgjer for legar.

• Nav er styrka med kr. 300.000 knytt til forpliktande avtale med NAV stat om betaling for leiarressurs.

• Nytt bufellesskap for 5 nye brukarar er under planlegging. Rådmannen forventar ikkje oppstart av dette i 2016, men finn det rett å nemna dette tiltaket som vil gje vesentlege økonomiske konsekvensar frå 2017.

Generelt om budsjett 2016 Budsjett HSO 2016 legg opp til vidareføring av drift 2015, og inkluderar utviklingstiltak med førebyggjande perspektiv på mange område. Budsjettet legg opp til at det skal gis gode helse og omsorgstenester også i 2016. Dette gjennom dyktige og utviklingsorienterte medarbeidarar og leiarar. Budsjettet er stramt, og økonomisk risikoområde er særleg innan utgifter til vikarar og variable lønskostnadar.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 38 av 64 ___________________________________________________________________________

Hovudansvarsområde 4 – Tekniske tenester

Arbeid med mobilmaster på Hidlesneset. (Foto: Simon K. Sortland)

Teknisk drift, Arealbruk, Landbruk og miljø Reinhald Området blir i dag styrt i høve kontrakt med Elite Service Partner AS. Budsjetterte utgifter til reinhald er redusert med 0,6 mill. kr. til 6,78 mill. kr.

Reinhald på institusjonar inngår ikkje i denne kontrakten.

Forsikring Alle forsikringar har vore ute på anbod i regi av Waco forsikringsmekling. Det er venta auke i forsikringane og budsjettsummen er auka for å ta høgde for dette.

Energi Bømlo har gått saman med andre kommunar om kjøp av straum i regi av Bergen Energi som meklaraktør. Effektiv styring av varme- og ventilasjonsanlegg har medført mindre straumforbruk dei seinare åra. I 2015 har likevel den kalde våren og sommaren samt auka bygningsmasse i kommunen påverka straumforbruket i negativ retning. Det er avsett 7,0 mill. kr til straumkjøp i 2016.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 39 av 64 ___________________________________________________________________________ Bygningsvedlikehald Kommunen driftar no ein bygningsmasse på totalt 53 263 m2, ein auke frå 2014 på over 1.800 m2 i samband med mellom anna nytt tilbygg til Bømlo bu- og helsesenter og Bømlo omsorgstun. Det er utarbeidd ein overordna drifts- og vedlikehaldsstrategi for kommunale bygg. Målet med dette er førebygging.

Driftsavdelinga har utvikla gode samarbeidsrutinar og fått utført mykje godt vedlikehald på dei kommunale bygga og institusjonane. Mange eldre anlegg treng sørvis og utskifting grunna alder. Nokre skular har ikkje tilstrekkeleg gode ventilasjonsanlegg. Utfordringa er å gjennomføra naudsynt vedlikehald med dei midlane som vert stilt til rådvelde.

Avtale med BKE om leige av driftspersonell vert oppretthalden, men i langt mindre omfang enn tidlegare.

I statsbudsjettet for 2016 er det føreslått lagt inn vel 1,1 mill. kr. til bygningsvedlikehald.

Dette er innarbeidd i budsjettet og vil vera med å gje den kommunale bygningsmassen eit lite løft.

Grønt og samferdsel Område grønt og samferdsel fungerer godt og effektivt. Kommunen får utført mykje godt arbeid både med rutineoppgåver og prosjekt. Avdelinga har ei effektiv og rasjonell drift og eit godt arbeidsmiljø. Vedlikehaldet som blir utført langs vegnettet er omfattande og stort.

Kommunen vil på sikt bli tilført mange kilometer veg til vedlikehald som følgje av at fylkesvegar vert erstatta av nye vegar i «Bømlopakken», samt overtaking av vegar i private bustadfelt.

Dette tilseier at driftsavdelinga etter kvart må bli tilført meir ressursar for vedlikehald av det veksande vegnettet. Ikkje minst vert behovet for meir moderne utstyr aktualisert.

Auka nedbør gjev nye utfordringar i høve problem med overvatn og vatn frå takrenner som kjem frå dei kommunale bygga. Avdelinga slit etter kvart med eldre utstyr og trongen for nytt er stort.

Det er ei utfordring å få på plass nok maskinar og utstyr når vinteren kjem. Færre bønder ynskjer å binda seg til beredskap med vintervedlikehaldet.

Dei kommunale kaiane er i dårleg forfatning. Nyleg utført tilstandskontroll har avdekka store manglar og behovet for vedlikehald er stort. Det er sett av 1 mill. kr. komande år. I 2016 skal kommunen ha ein full gjennomgang av kva kaianlegg kommunen har bruk for framover.

Heile driftsavdelinga har flytta inn i nye og meir tenlege lokale i Hollundsdalen. At alle i driftsavdelinga er samla i eitt og same bygget, er med på å gjera avdelinga meir effektiv.

Trafikksikring er viktig førebygging av ulukker. I budsjettet for 2016 vert det lagt opp til auke både for trafikksikringstiltak og meir midlar til vegljos.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 40 av 64 ___________________________________________________________________________ Arealbruk Området arealbruk omhandlar følgjande tenesteområde: * plansaksbehandling * bygg- og delingsbehandling * kart og oppmåling * kommuneplan * eigedomsskatt Sjølvkostområda skal etter lova gå i balanse innanfor ein tidsperiode på 2-5 år. Det vil sei at kommunen har lov til å subsidiere områda, men ikkje lov til å ha høgare gebyrinntekter enn dei faktiske kostnadane. I praksis betyr det at eventuelt overskot ved sjølvkostområda som har underskot frå tidlegare år, ikkje vil bli sett av på fond, men inngå i kommunen sitt samla resultat.

Tenestene skal finansierast 100% gjennom sjølvkostprinsippet. Plansaksbehandling har eit akkumulert underskot frå tidlegare år (pr. utgangen av 2014) pålydande 2 328 000 kr. Byggog delingsbehandling har eit akkumulert underskot frå tidlegare år pålydande 502 000 kr.

Kart og oppmåling har eit akkumulert underskot frå tidlegare år på 2 194 000 kr.

Avdelinga har eit stort aktivitetsnivå og press på å få unna sakene grunna innførte tidsfristar i saksbehandlinga. Det medfører bortfall av gebyr og tap av gebyrinntekter dersom tidsfristane ikkje vert haldne. Nivået på gebyra ligg på gjennomsnittsnivå i høve andre kommunar og i budsjettet vert det ikkje lagt inn noko auke av gebyra utover den ordinære prisjusteringa på om lag 3,0%. Oppmåling og plansak har over tid opparbeida underskot og desse vert auka opp mot om lag 5,0% i samsvar med budsjettbehandlinga for 2016.

Kommuneplan er ikkje ein del av sjølvkostområdet og vert finansiert via det ordinære budsjettet. Regjeringa har fastsett nasjonale forventningar til kommunal og regional planlegging. Målet er å gjera planlegginga meir målretta og sikra at viktige nasjonale interesser blir ivareteke. Dette er område som spenner frå klima og natur til samferdsel, næringsliv og oppvekstvilkår.

Dei nasjonale forventningane skal følgjast opp i regionale og kommunale planstrategiar.

Kommunen har utarbeidd slik planstrategi. I løpet av 2016 skal kommunen revidera planstrategien, noko som er eit krav i plan- og bygningslova. Kommunen kjøper tenester i høve overordna samfunnsplanlegging og i budsjettet er det sett av lite midlar til revisjon av gjeldande kommuneplan og ny strandsoneplan.

I tidlegare budsjett har det vore lagt til grunn 60% stillingsheimel for handsaming av eigedomsskatten. I budsjettet for 2016 er stillingsheimelen auka til 100%. I løpet av 2016 vil rådmannen vurdera om kommunen skal gå over frå dagens ordning med eigedomsskattetaksering til å nytta skatteetaten sine formuesverdiar som grunnlag for eigedomsskattlegginga.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 41 av 64 ___________________________________________________________________________ Brann og Beredskap

Open dag 2015 på Bremnes brannstasjon. (Foto: Bjørn Kjetil Ljosdal)

På området Brann og Beredskap er det for tida 5 heile stillingar, samt at det er 44 deltidsstillingar knytt til beredskapen. På området feiing er det ikkje lagt opp til endringar, og avgifta vil bli uendra frå 2015.

På området brannvern er det nokre områder der det har vore auke i utgiftene. Dei siste åra har det vore auke i teknisk utstyr og køyrety. Dette gjer at utgiftene til vedlikehald og drift av både køyrety og utstyr kan bli større enn budsjettert.

Nye HMS-tiltak gjer at beredskapen må auka mengda verneklede. Dette vil halde fram i nokre år. Det har og vore auke i talet på utrykkingar. Noko av dette kjem av nye og fleire helseoppdrag, men og av enkeltståande utrykkingar samt ei generell auke i oppdrag. For 2016 er ramma auka med 175.000 kroner.

Innføring av nytt naudnett medfører ekstra utgifter, og det er uklart kor store driftsutgifter det medfører. Faste driftsutgifter kom i 2015, og vil liggje på omlag 350.000 kroner pr. år.

Dette har no vore budsjettert med 62.000 kr og rammene aukast med 300.000 kroner.

Landbruks- og miljøavdelinga For landbruks- og miljøavdelinga er det ikkje store endringar i høve til i 2015. Ein del av lønnsutgiftene er ført på arealbruk. Dette er gjort for at sjølvkostrekneskapet skal verta så rett som mogleg. Vidare er lønsutgifter til handsaming av startlån ført ut av landbruksavdelinga sitt budsjett. Elles er det sett av kr. 40 000 til miljøtiltak. Vassprøvetaking på badeplassane vil bli prioritert.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 42 av 64 ___________________________________________________________________________ Tilskot til bønder som kjøper mjølkekvotar er lagt inn med kr. 10 600. Ordninga med kr. 1 pr. liter kan difor vidareførast i 2016. I 2015 vart det ikkje kjøpt mjølkekvote i Bømlo.

Det er kommunen som har ansvar for veterinærvaktene. Staten refunderer kommunane sine utgifter fullt ut. I budsjettet har me ført opp kr. 722 000 i utgifter. Bømlo administrerer ordninga som ei felles vaktordning for kommunane Bømlo, Austevoll, Stord og Fitjar. Denne vaktordninga har fungert bra fram til no. For å sikra nok veterinærar som er viljug til å delta i vaktordninga på kveldstid og i helgane er det avgjerande med ei stabil bemanning på dagtid.

Me har difor teke kontakt med Stord, Austevoll og Fitjar og bedt om at dei innfører kommunalt tilskot til veterinærtenesta på dagtid på same måte som Bømlo har gjennom kommuneveterinærordninga.

Kontingenten til Friluftsrådet Vest er i 2016 på kr. 197 373 - dvs. kr. 16,46 pr. innbyggjar.

Frå 1.07.2013 har Fylkesmannen overteke ansvaret for overformynderiet. Dette er ein reform som treng noko tid før alle utgifter er teke over av Fylkesmannen. Kommunen sine utgifter er difor redusert til null i 2016.

Skotpremien på mink er uendra på 150 kr. i budsjettframlegget for 2016. Budsjettsummen er på kr. 22 000.

Det er ikkje sett av midlar til ny viltkartlegging i 2016. Det er heller ikkje ført opp klimatiltak under investeringar i 2016.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 43 av 64 ___________________________________________________________________________

Hovudansvarsområde 5 – Kyrkjelege føremål Budsjettet på dette rammeområdet omfattar overføring til kyrkjeleg fellesråd med 7 768 826 kroner inkl. verdsetting av tenestekjøp og husleige frå kommunen med kr 254 826. Direkte overføring utgjer 7 514 000 kroner (auke på 3%). Tilskot til andre trudomssamfunn er budsjettert med 517 000 kroner, same sum som i 2015.

Undervisning i kyrkja. (Foto: Kyrkjekontoret)

Rådmannen har motteke budsjettframlegg frå Kyrkjeleg fellesråd. Fellesrådet ber om ei rammeoverføring på 7 717 000, noko som er 203 000 kroner høgare enn rådmannen sitt framlegg. Dette inneber ein vekst i overføringa på heile 5,8%. Dette har ikkje rådmannen funne rom for med kommunen sin vanskelege økonomi. Det er likevel ein liten realauke i overføringa då den kommunale prisjusteringa i Statsbudsjettet er rekna til 2,7%.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 44 av 64 ___________________________________________________________________________

Hovudansvarsområde 7 – Ikkje fordelt/tilleggsløyving/premieavvik Pensjon, premieavvik

Bømlo kommune har følgjande kollektiv tenestepensjonsordning for sine tilsette: • KLP for sjukepleiarar (Kommunal landspensjonskasse) • KLP for andre kommunalt tilsette • KLP for folkevalde • SPK for lærarar (Statens Pensjonskasse)

Det er budsjettert med følgjande pensjonspremiesatsar for 2016 (eksklusiv arbeidstakar sin del).

B2016

B2015

KLP fellesordninga

19,00

19,00

KLP sjukepleiarar

19,00

19,17

SPK

11,15

11,55

Pensjonspremie (det kommunen faktisk betalar og som dermed reduserer kommunen sin likviditet) er dei innbetalingane som er naudsynte for at dei til ei kvar tid påløpne pensjonsrettar skal vere fullfinansiert. Pensjonspremien er budsjettert på verksemdene.

Pensjonskostnad (rekneskapsført kostnad) er noverdien av berekna samla framtidig pensjonsopptening. Denne berekninga byggjer på økonomiske og aktuarmessige føresetnader der det mellom anna er teke omsyn til venta avkastning på pensjonsmidlar, lønsutvikling og demografiske endringar.

Dersom pensjonspremien er høgare enn pensjonspremien oppstår eit positivt premieavvik som blir budsjettert under dette ansvarsområdet. Eit positivt premieavvik påverkar budsjettet med ei inntekt som ikkje inneber pengeoverføring, og som følgjeleg vil belasta kommunen sin likviditet. Premieavviket skal etter gjeldande reglar utgiftsførast (amortiserast) over dei neste 7 åra.

Premieavvik og utgiftsføring av amortisert premieavvik

For 2016 er premieavviket positivt og berekna til kr 16 554 000 inkl arbeidsgjevaravgift.

Etter gjeldande reglar skal dette premieavviket utgiftsførast over dei neste 7 åra (amortisering) med kr 2 364 000 med verknad frå 2017.

Det er venta stabil premie i åra som kjem (2017 – 2019), men det er venta ein auke i pensjonskostnaden framover på 5% årleg desse tre åra. Dette gir følgjande utvikling i premieavviket inkl. arbeidsgjevaravgift: 2017 Premieavvik inkl. a.avgift

2018 13 537

2019 10 368

7 041

Det positive premieavviket vert redusert (redusert budsjettert inntekt) i økonomiplanperioden.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 45 av 64 ___________________________________________________________________________

Amortisering av premieavvik

Ordninga med premieavvik vart innført i 2002, og fram til og med 2010 vart premieavviket fordelt over 15 år. Frå 2011 skal dette fordelast over 10 år. Frå og med premieavvik 2014 er amortiseringstida ytterlegare redusert til 7 år.

Ved utgangen av 2015 vil kommunen ha eit premieavvik på 32,2 mill. kr. Denne summen har redusert kommunen sin likviditet med tilsvarande sum og denne summen skal budsjetterast som utgift i dei komande 15/10/7 åra. I tabellen under går det fram kor stor den årlege utgiftsføringa av tidlegare års premieavvik vert:

Amortisering premieavvik

2016

2017

2018

2019

4 545

5 982

7 969

9 145

Oppsummering Pensjonskostnadane sin innverknad på likviditeten går fram av tabellen under der ein samanstillar netto premieavvik minus amortisering av tidlegare års premieavvik mot fondavsetning. Ideelt sett meiner rådmannen at budsjettert nettoinntekter frå premieavviket skulle vore sett av på fond, for slik å ha midlar til å dekka utgifta som positivt premieavvik genererer i åra framover. Dette har ein ikkje klart fullt ut i 2016 og 2017.

2016

2017

2018

2019

Premieavvik inntekt

16 554

13 537

10 368

7 041

Amortisering utgift

4 545

5 982

7 969

9 145

Netto

12 010

7 554

2 399

-2 105

Budsjettert fondsavsetning

10 114

4 144

5 348

7 803

Endring i likviditet

-1 896

- 3 410

2 949

9 908

I budsjettframlegget har ein ikkje budsjettert med stort nok netto driftsresultat, dermed vert likviditeten noko svekka dei første åra. Først i 2018 vert likviditeten styrka.

Ideelt sett meiner rådmannen at heile premieavviket skulle vore sett av på fond for slik å ha midlar til å dekka utgifta som positivt premieavvik genererer i åra framover.

Avsetjing lønsauke

Lønsavsetjing vedkomande lønsforhandlingar i 2015 – lønsoverheng Dei lokale lønsforhandlingane i 2015 vert gjennomført hausten 2015 for tilsette som får løna si fastsett lokalt. Verksemdene/ansvarsområda sine lønsbudsjett er difor ikkje kompensert for denne auka lønskostnaden i rådmannen sitt budsjettframlegg. Heilårsverknad av forventa resultat av dei lokale forhandlingane hausten 2015 er rekna ut til å utgjere 1,6 mill. kroner inkl. pensjon og arbeidsgjevaravgift for 2016. Denne summen må fordelast på dei aktuelle verksemdene/ansvarsområda.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 46 av 64 ___________________________________________________________________________ Lønsavsetjing vedkomande lønsforhandlingar i 2016 I budsjettet er det teke høgde for og avsett midlar tilsvarande ein årslønsvekst på 2,7%.

Dette er i samsvar med statsbudsjettet sine føresetnader ved fastsetting av den økonomiske ramma for kommunane. Lønsoverhenget er av KS rekna til å utgjere 0,6% samt lønnsgliding på 0,2%. Me har lagt dette til grunn i utrekninga av lønsavsetjingspotten. Totalt utgjer denne omlag 9,5 mill. kroner inkl. pensjon og arbeidsgjevaravgift.

Tilleggsavsetjing Det er under posten tilleggsavsetjing sett av 0,3 mill. kr til dekning av husleige i legebygget/brannstasjon på Moster. Fordeling av posten på aktuelle verksemder vert gjennomført når arealtrongen er vurdert.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 47 av 64 ___________________________________________________________________________

Hovudansvarsområde 8 – Økonomiske føresetnader Under dette ansvarsområdet vert skatteinntekter, statleg rammetilskot, andre statlege overføringar samt finansutgifter og inntekter budsjettert. Introduksjonsinntektene for flyktningar vert budsjettert her frå og med 2016.

Innleiing

Økonomien til kommunen har blitt strammare dei siste åra. Kommunen si likvide stode har gjennom dei siste åra blitt forverra grunna høge premieavvik på pensjon som har blitt inntektsført og i hovudsak disponert til driftsføremål, sjå nærare om dette under hovudansvarsområde 7.

Følgjande oversikt viser veksten i frie inntekter frå 2014 til 2016. I vekstanslaget frå 2015 til 2016 er anslag på rekneskap 2015 lagt til grunn.

R2014

Anslag rekneskap 2015

B2016

Avvik

Inntekter (seksjon 8) Skatt inntekt og eige Rammetilskot: Innt.utjamning Rammetilskot: Innb.tilskot Rammetilskot: Skjønn Rammetilskot: Tapskompensasjon SUM rammetilskot og skatt Endring i % frå året før

-283 646

-294 141

-315 520

21 379

-3 691

-3 596

-4 160

564

-305 956

-315 735

-315 807

72

-11 200

-10 400

-10 000

-400

-3 700

-3 700

-3 700

0

-608 193

-627 572

-649 187

21 615

3,2

3,4

Realvekst i kommunen sine frie inntekter frå 2015 til 2016 er på 0,7% eller knappe 5 mill. kr.

Av denne realveksten i dei frie inntektene er den reelle veksten berre 2,2 mill. kr. Sjå nærare om dette under rammetilskotet. Realveksten skal mellom anna dekke statleg satsing på rus og helsesøster-ordninga.

Rammetilskot og skatteinntekter for Bømlo kommune i 2016 Rammetilskotet for Bømlo kommune er på bakgrunn av statsbudsjettet anslått til å bli 315,8 mill. kroner. I tillegg kjem skjønsmidlar frå Fylkesmannen og tapskompensasjon som er budsjettert uendra. Dette er ein auke på 14,7 mill. kroner. Det er lagt til grunn ei prisjustering på 2,7%. Årsaka til den svake realveksten i rammetilskotet er at denne er redusert med 2 mrd kr på landsbasis. Denne summen er overført til realvekst i skatteinntektene slik at skatteinntektene sin del av dei frie inntekter skal liggje på 40%.

I rammetilskotet som vart lagt fram i statsbudsjettet ligg det inne eit inntrekk på kr 1 496 000. Dette inntrekket er knytt til at skatteoppkrevjarfunksjonen skal overførast til Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 48 av 64 ___________________________________________________________________________ statleg forvaltning med verknad frå 01.06.2016. Rådmannen har ikkje innarbeidd dette trekket i sitt anslag på rammetilskotet. Uttrekket overstig langt dei kostnadane som kommunen har til oppgåva.

I praksis er det ein nominell nedgang i rammetilskotet, noko som heng saman med endringar i befolkningssamansetning og andre sosio/demografiske forhold. I tillegg er befolkningsveksten i kommunen lågare enn i landet, noko som gir utslag i eit lågare rammetilskot. Det er budsjettert med skjønsmidlar i samsvar med vedtak frå Fylkesmannen i Hordaland.

Fylkesmannen har lagt inn ein reduksjon av skjønsmidlane med 660.000 kr som del av nedtrapping av skjønstilskotet som kompenserer for høgare arbeidsgjevarsats. Fylkesmannen varslar at denne nedtrappinga vil fortsetje over 5 år frå og med 2016. Kommunen vil motta 10 mill kr i skjønstilskot for 2016, av dette utgjer kompensasjon for arbeidsgjevaravgifta 8,2 mill.kr.

Tabellen under viser endringar i rammetilskotet knytt til oppgåveendringar/nye tiltak.

Tal i heile 1000 kr Øyeblikkeleg hjelp, døgnopphald

2 685

Brukarstyrt personleg assistent

488

Ny naturfagtime

184

Ymse endringar i barnehagefinansieringa Skatteoppkrevjar Auke i elevtal private skular Diverse mindre justeringar Sum korrigering av inntektsramma

-290 -1 496 -259 14 1 326

Dette inneber at 1,3 mill kr samt 1,5 mill kr til skatteoppkrevjarfunksjonen, til saman 2,8 mill kr, skal dekkje nye oppgåver/endringar i oppgåver.

Skatteinntektene for Bømlo kommune er anslått til å bli 315,52 mill. kroner i 2016. Dette er ein vekst på 7,3%. Som nemnt ovanfor er delar av realveksten knytt til rammetilskotet overført til skatteinntektene. For Bømlo utgjer dette 4,7 mill. kr av berekna vekst på 21,4 mill. kr.

Eigedomsskatt Rådmannen viser til vedtak om eigedomsskatt i budsjett for 2009. Eigedomsskatten vart auka med 2 promille i 2014 slik at den no er på 4 promille. Det er ikkje gjort framlegg om endring av satsen i økonomiplanperioden, men i 2019 skal eigedommane verdsetjast på nytt.

Det er budsjettert med 29,5 mill. kr i eigedomsskatt i 2016, denne vert justert for venta volumauke i økonomiplanperioden med 0,5 mill. kr kvart år framover.

Andre inntekter Ressurskrevjande tenester: Kommunen hadde pr. 31.12.2014 21 brukarar som kom under ordninga med statleg refusjon av utgifter til ressurskrevjande tenester. Samla hadde kommunen utgifter til desse tenestene Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 49 av 64 ___________________________________________________________________________ på 55,5 mill. kr, av dette fekk kommunen refundert 18,4 mill. kr eller vel 33%. Det er venta ein auke i talet på personar som mottek desse tenestene i 2016.

Anslaget på inntekter til desse tenestene er sett til 20 mill. kr. basert på utgiftsnivået i 2015 og prisjustert dette, korrigert for endring i tal brukarar. I samband med oppstart av nytt bufellesskap i 2017 er det venta ytterlegare auke i desse tenestene. Dette er innarbeida i rammene i økonomiplanen.

Busetjing av flyktningar Statstilskotet som kommunen mottek frå staten for å busetje flyktningar er budsjettert i samsvar med statsbudsjettet sitt framlegg til satsar for 2016. Det er lagt til grunn mottak av flyktningar i samsvar med kommunestyret sitt vedtak i juni 2016 (34 i 2015 og 42 i 2016), samla gir dette kommunen ei bruttoinntekt på 26 mill. kr.

Utgiftene som kommunen har til introduksjonsordning, helsetenester, mottak oa er budsjettert på verksemdene. Det er asylmottak i kommunen og kommunen mottek difor statstilskot for dette. Dette er budsjettert med 2,0 mill. kr for 2016.

Finanspostane

Gjeldsutviklinga i økonomiplanen går fram av tabellen under: 2014

2015

2016

2017

2018

2019

Lånesaldo 31.12

603 731

645 668

720 636

784 195

826 865

839 926

Startlån

-68 145

-74 145

-80 145

-86 145

-92 145

-98 145

Netto lånegjeld

535 586

571 523

640 491

698 050

734 720

741 781

i % av driftsinntektene

66,5

73,2

78,8

84,6

88,1

87,9

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 50 av 64 ___________________________________________________________________________ Den kommunale lånegjelda vil utgjere ein større del av driftsinntektene, noko som heng saman med høgt investeringsnivå i 2016 til 2019.

Dersom ein ser på konsernet Bømlo kommune (tek med selskapa BKE AS og BVA AS) så utgjorde bruttogjelda pr. 31.12.2014: 603 mill. kr for kommunen og 351 mill. kr for selskapa , tilsaman 954 mill. kr. Korrigerer ein for startlåna der andre betalar renta så får kommunekonsernet ei netto lånegjeld på 886 mill. kr. Sett i forhold til totalomsetninga i selskapa og kommunen gir dette ein netto gjeldsgrad på 103% av inntektene. Dette er svært høgt i kommunesamanheng.

Kommunen har lagt delar av gjelda si i to kommunale aksjeselskap. Dette fører til at kommunen kjem betre ut i kommunesamanliknar når det gjeld gjeldsnivå enn kva som er den reelle situasjonen kommunen er i. Fram til i dag har begge selskapa betjent gjelda si, men det er verdt å merka seg at BKE AS har avdragsfridom på eit stort lån fram til 2019. Frå og med dette året aukar avdraga med 4,8 mill. kr. Dette kan føra til at kommunen må styrka eigenkapitalen/drifta til selskapet. Det er ikkje budsjettert med dette i økonomiplanen.

Det høge gjeldsnivået inneber ein stor grad av risiko for kommunen sin økonomi. Dersom renta skulle auka frå det låge nivået som me har i dag så vil kommunen få vesentleg høgare renteutgifter enn kva tilfellet er framover. Tabellen nedanfor viser konsekvensane ved ein renteauke på 2% i perioden.

Stresstest renteutgifter renten stiger med 2 prosentpoeng renteutgift (brto.) i millioner

40 35

prognose ved 2 %-poeng renteøkning

30

Risikoen kan dempast ved å binde renta.

Dette er aktuelt i 2017-2019 då fleire fastrenteavtalar går ut.

prognose renteutgift

25 20 15 2015

2016

2017

2018

2019

Renteføresetnadar: Ved årsskiftet 2015/2016 er det venta at kommunen si samla brutto lånegjeld (utanom gjelda i dotterselskap) vil utgjere 645,7 mill. kroner. Delen lån med flytande rente vil liggja under 50% neste år. Frå 2017 vil delen fastrentelån falle kraftig utover i perioden dersom ikkje nye rentebindingar vert gjennomført. (sjå fig. nedanfor).

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 51 av 64 ___________________________________________________________________________

Andel lån med fast- og flytende rente 1,00 andel av flytende lån som er sikret med FRA (h. akse)

90

0,90

andel portefølje m fast rente (v.akse)

0,80

andel portefølje m flytende rente (v. akse)

0

0,00 mar.18

des.17

des.19

0,10

sep.19

10

jun.19

0,20

mar.19

20

des.18

0,30

sep.18

30

jun.18

0,40

sep.17

40

jun.17

0,50

mar.17

50

des.16

0,60

sep.16

60

jun.16

0,70

mar.16

70

des.15

andel av låneporteføljen

80

andel flytende lån som er sikret med FRA (mill.)

100

tidspunkt

I økonomiplanperioden er det lagt til grunn ei flytande rente i samsvar med 3 mnd. forwardrente med eit margintillegg på 0,55 %. (figuren nedanfor viser forventa utvikling i denne renta framover) Fast rente vert budsjettert utifrå gjeldande avtalar.

3M nibor forward 2,00 1,75 1,50 1,25

3M nibor forward

1,00

des.19

aug.19

apr.19

des.18

aug.18

apr.18

des.17

aug.17

apr.17

des.16

aug.16

apr.16

des.15

0,75

Avdrag: Kommunestyret har vedteke at avdrag skal nedbetalast i samsvar med minimumsavdrag.

Gjennomsnittleg avdragstid i perioden er 33 år. Kommunen sitt låneopptak er i perioden i hovudsak knytt til bygging av ny ungdomsskule innan ei samla økonomisk ramme på vel 175 mill. kr.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 52 av 64 ___________________________________________________________________________ Renteinntekter For berekning av renteinntekter er det lagt til grunn eit snitt inneståande på 30 mill. kroner og 2% rente. Dette gjev ei årleg renteinntekt på 1 mill. kroner. Renta på startlån er stipulert til om lag 2,1 mill. kroner i 2015.

Likviditetsreserve/kassakreditt: Kommunen sin likviditet er i periodar svært stram. Dette skuldast i hovudsak at kommunen har inntektsført og disponert premieavviket på pensjon som belastar drifta. Kommunen har avtale med banken om trekk i konsernkontosystemet på inntil 30 mill. kroner. Denne vil bli nytta i året som kjem.

Kommunen sine netto finanskostnader går fram av tabellen nedanfor: Netto finanskostnader

B2015

B2016

B2017

B2018

B2019

645 668

720 636

784 195

826 865

Nye låneopptak i året:

98 295

101 380

69 797

40 895

Låneavdrag i driftsbudsjettet

18 327

20 821

22 126

22 835

5 000

17 000

5 000

5 000

23 327

37 821

27 126

27 835

UTGÅANDE LÅNEGJELD

720 636

784 195

826 865

839 926

SUM RENTEKOSTNADER

18 065

19 283

20 887

21 606

Renteinntekter

1 332

1 201

1 201

1 250

Renteinntekter startlån

1 928

1 966

2 197

2 350

SUM RENTEINNTEKTER

3 260

3 167

3 398

3 600

Inngåande lånegjeld

Avdrag i investeringsbudsjettet SUM AVDRAG

SUM NETTO FINANSKOSTNADER

32 608

33 133

36 937

39 615

40 842

Føresetnad om at gjennomsn.rente på lån i planperioden er:

2,89 %

2,60 %

2,50 %

2,55 %

2,55 %

33

33

33

33

33

Nedbetalingstid på langsiktig gjeld

Føresetnad om at låneopptaket i året vert teke opp pr. 30.06, dvs rentebelastning på nye låneopptak 1/2 år i opptaksåret. Avdrag betalast i desember.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 53 av 64 ___________________________________________________________________________ Rente- og avdragskompensasjon: Kommunen får rentekompensasjon for skuleanlegg som vart utbygd som del av Reform 97, rente- og avdragskompensasjon for omsorgsbustader og institusjonsplassar, rentekompensasjon for skule- og symjeanlegg og rentekompensasjon for investeringar i kyrkjebygg. Det er budsjettert med totalt 3,3 mill. kr kroner i 2016. I 2017 vert ordninga med rente– og avdragskompensasjon reform 97 avslutta. År

Grunnlag

Rentekompensasjon

2015

75 618

3 766

2016

71 976

3 349

2017

68 334

3 338

2018

76 243

2 849

72 040

2 756

2019 (Tal i heile 1000 kr.)

Prisjustering Inntektene til kommunen er jamt over auka opp med 3,0%, men er også justert på kvart einskild verksemd/ansvarsområde i høve reell forventning om inntekter i 2016 (opp eller ned). Det er teke høgde for ein prisauke på 2,7 % på driftskostnadane. Også her er det gjort enkelte rokeringar, slik at nokre verksemder/ansvarsområder har fått meir realistiske rammer. Auken i inntektsgrunnlaget har blitt brukt til å auke opp driftspostar som det har vore behov for å styrka for å få meir realisme i rammene. Når det gjeld løn er det avsett midlar tilsvarande ein årslønsvekst på 2,7% i 2016.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 54 av 64 ___________________________________________________________________________

Brukarbetalingar

Det er lagt opp til ein auke i prisane på kommunale tenester som samsvarar med forventa generell prisstigning: Område

Endring 2015-2016 i %

Kommunale husleiger

3,0

Skulefritidsordninga

4,0

Frå 1.aug.

Kulturskulen elevprisar

3,0

Frå 1.aug.

Kulturskulen sal til private lag og organisasjonar

3,0

Heimehjelp m/inntekt 2G

3,0

Heimehjelp m/inntekt over 2G

3,0

Heimehjelp einskilde oppdrag

3,0

Leige ambulerande vaktmeister

3,0

Leige av tryggleiksalarmar

3,0

Korttids-/dagplass institusjon Mat/middagsservering

3,0

Reguleringsplanar opp til 10 daa

Sjølvkost - eiga sak

Reguleringsplanar over 10 daa

Sjølvkost - eiga sak

Reguleringsendring

Sjølvkost - eiga sak

Delingsgebyr

Sjølvkost - eiga sak

Byggesaksgebyr

Sjølvkost - eiga sak

Oppmålingsgebyr

Sjølvkost - eiga sak

Feiing

Sjølvkost - eiga sak

Vassavgift

Viser til budsjett BVA AS

Årsgebyr for avløp etter areal

Viser til budsjett BVA AS

Årsgebyr for avløp målt kvantum

Viser til budsjett BVA AS

Årsgebyr for vatn målt kvantum

Viser til budsjett BVA AS

Tilknytingsavgift vatn

Viser til budsjett BVA AS

Tilknytningsavgift kloakk

Viser til budsjett SIM IKS

Slamtøming

Viser til budsjett SIM IKS

Renovasjon husstander

Viser til budsjett SIM IKS

Satsane vert fastsett i statsbudsjettet Sjå tekstdel

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 55 av 64 ___________________________________________________________________________

Investeringar 2016 - 2019 Rådmannen sitt framlegg til investeringsramme og finansiering av denne går fram av tabellen under Budsjettskjema 2A Investeringar i anleggsmidlar Utlån Kjøp aksjar og andelar Avdrag på lån Dekning av tidlegare års udekka inv.

Avsetningar Årets finansieringsbehov Bruk av lånemidlar Inntekter frå sal av anleggsmidlar Tilskot til investeringar Kompensasjon for meirverdiavgift Mottatte avdrag på utlån og refusjonar Andre inntekter Sum ekstern finansiering Overført frå driftsrekneskapen Bruk av avsetningar Sum finansiering Udekka/ikkje disponert

Rekneskap 2014 113 419 13 688 10 578 6 641

Budsjett 2015 48 020 10 000 1 500 5 000

Budsjett 2016 113 535 10 000 1 600 5 000

Budsjett 2017 140 180 10 000 1 700 5 000

Budsjett 2018 83 397 10 000 1 800 5 000

Budsjett 2019 35 515 10 000 1 900 5 000

0

0

0

0

0

0

1 947 146 273 -49 739 -5 389 -55 608 -19 549

0 64 520 -48 750 0 0 -7 270

0 130 135 -98 295 0 0 -21 440

0 156 880 -101 380 -8 250 -14 250 -27 300

0 100 197 -69 797 0 -8 500 -16 100

0 52 415 -40 895 0 0 -5 620

-5 941

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

0 -136 226 -2 500 -7 547 -146 273 0

0 -60 020 0 -4 500 -64 520 0

0 -123 735 0 -6 400 -130 135 0

0 -155 180 0 -1 700 -156 880 0

0 -98 397 0 -1 800 -100 197 0

0 -50 515 0 -1 900 -52 415 0

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Investeringsramma går til følgjande hovudområder: Budsjettskjema 2 B Til investering i anleggsmidlar

Rekneskap 2014

Budsjett 2015

Budsjett 2019

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Sentrale styringsorgan

8 720

5 700

5 000

2 000

2 000

2 000

Oppvekst, kultur og idrett

9 747

8 720

80 285

126 130

56 647

6 865

Helse, sosial og omsorg

77 256

18 500

15 500

500

500

500

Tekniske tenester og brann

13 906

14 100

11 750

11 550

24 250

20 150

3 790

1 000

1 000

0

0

6 000

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Fordelt slik:

Kyrkjelege føremål SUM INVESTERING I ANLEGGSMIDLAR

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 56 av 64 ___________________________________________________________________________ SPESIFIKASJON INVESTERINGAR 2016-2019 Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

SENTRALE STYRINGSORGAN/ FELLESPOSTAR: IKT investeringar Oppgradering økonomisystem

2 000

2 000

2 000

2 000

500

0

0

0

Oppgradering møtelokale politisk verksemd

2 500

0

0

0

SUM

5 000

2 000

2 000

2 000

0

0

0

1 900

1 900

1 900

1 900

400

400

400

400

60 000

85 000

30 000

0

500

0

0

0

10 500

0

0

0

OPPVEKST: Læremateriell Leikeapparat barneskular Ny Bremnes Ungdomsskule Adm program oppvekst Hillestveit skule, oppgradering Rehabilitering skular SUM

1 500

3 000

3 000

3 000

74 800

90 300

35 300

5 300

0

0

0

300

300

300

300

KULTUR OG IDRETT: Bibliotek Gilje skytebane – klubbhus

0

530

0

0

Moster Idrettsplass – klubbhus/garderobar

0

0

752

1 265

Moster Idrettsplass – lager

0

0

295

0

Sentralanlegg - klatrevegg

185

0

0

0

Basseng v/ny ungdomsskule

5 000

35 000

20 000

0

SUM

5 485

35 830

21 347

1 565

0

0

0

HELSE, SOSIAL OG OMSORG: Utstyr

500

500

500

500

Nytt bufellesskap

15 000

0

0

0

SUM

15 500

500

500

500

0

0

0

TEKNISKE FØREMÅL: Oppgradering kommunale bygg

3 000

3 000

3 000

3 000

Oppgradering kommunale vegar

2 000

2 000

2 000

2 000

Kommunale kaier

1 000

1 000

1 000

0

Bømlopakken

3 000

3 000

1 700

0

500

300

300

300

0

0

2 000

0

250

250

250

250

Vegljos Utskifting lastebil/gravemaskin Geovekst Gatenamn - skilting Trafikksikringsplan/tiltak SUM

100

100

100

100

1 500

1 500

1 500

1 500

11 350

11 150

11 850

7 150

0

0

0

BRANN/BEREDSKAP: Rehabilitering/nytt utstyr brann Brannstasjon SUM

400

400

400

0

0

0

12 000

13 000

400

400

12 400

13 000

1 000

0

0

6 000

KYRKJELEGE FØREMÅL: Investeringsføremål - uspesifisert SUM SUM INVESTERING I ANLEGGSMIDDLAR

1 000

0

0

6 000

113 535

140 180

86 397

35 515

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 57 av 64 ___________________________________________________________________________

Kommentarar: Sentrale styringsorgan IKT-investeringane har stått uendra over tid, og er minimumsinvesteringar. Økonomisystemet er innkjøpt og drifta i samarbeid med kommunane Stord og Fitjar. Dette vart innkjøpt i 2003. Systemet står no føre ei større oppgradering, til ein brutto kostnad på 1,9 mill. kr, der Bømlo sin del av investeringane utgjer 500 000 kr.

Opprusting av rådhuset Dette har vore tema over tid, og har blitt utsett. Møtefasilitetane i rådhuset og arbeidsvilkåra for våre politiske valde representantar er langt frå gode. Rådmannen ser ingen grunn til å utsetje dette lenger. Avsetningane kan fort syne seg å vera i minste laget. Det må i så fall korrigerast opp enten i revidert budsjett for 2016 eller i samband med investeringsbudsjettet for 2017. Unytta løyving frå 2015 3 mill kr kjem i tillegg til 2016-løyvinga.

Oppvekst, kultur og idrett Avsetning til læremateriell inkl. ikt-investeringar er ei årviss avsetning. Kommunestyret har tidlegare prioritert ei gradvis oppgradering av skulane i Bømlo kommune. Me har kome godt i gang med denne oppgraderinga, og Hillestveit skule er ein prioritert skule. Løyvinga til andre skular vert redusert til 1,5 mill kr i 2016 og 3 mill kr årleg resten av økonomiplanperioden. Kommunen har fått inn anbod på oppgraderinga av Hillestveit skule. Utifrå anbod må investeringa setjast til 10,5 mill. kr.

Nye Bremnes ungdomsskule.

Nye Bremnes ungdomsskule og planlagt basseng kjem på tomta her mellom Bømlohallen og Bømlo vidaregåande skule.

(Foto: Simon K. Sortland).

Utbygging av ny Bremnes ungdomsskule har i fleire år vore utsatt. Ein grunn har vore stram kommunal økonomi, den andre grunnen var at Hordaland Fylkeskommune ville slå saman dei vidaregåande skulane på Bømlo. Dermed var det muleg for kommunen å kunne forhandla om å overta bygget som vidaregåande skule held til i på Leite. Fylkeskommunal utbygging ser ut til å liggja langt fram i tid. Kommunen har difor bestemt seg for å realisera ny ungdomsskule på Leite.

Utbygginga er på anbod og anbod ventast inn før kommunestyret skal vedta budsjettet. Det er lagt til grunn oppstart av ny ungdomsskule i 2018. Kostnadane er prisjustert til 2016kroner, samla ramme er no på kr 175 000 000. I tillegg er det budsjettert med 2,9 mill kr i 2014/2015 som er nytta i planlegginga. Når anbodet er klart vil utbygginga bli fremja som eiga sak parallelt med rådmannen sitt budsjettframlegg.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 58 av 64 ___________________________________________________________________________ Symjebasseng I samband med utbygginga av ungdomsskulen har kommunen lagt ut anbod på bygging av nytt svømmeanlegg på Leite. I tidlegare budsjett og utgreiingar var det lagt inn ein kommunal del på 10 mill. kr til dette anlegget. Dette vurderar rådmannen til å vere heilt urealistisk. I dette budsjettframlegget er det lagt til grunn ein totalkostnad på 60 mill. kr.

Dette skal finansierast med refundert meirverdiavgift kr 12 mill. og venta tippemidlar med 17 mill. kr. Kommunal eigendel som må finansierast ved lån vert 31 mill. kr.

Eit vilkår for utbygginga er at dette prosjektet vert prioritert som nr. 1 i kommunen i forhold til tippemiddelsøknadar. Dette av di kommunen sin svake økonomi ikkje tillet forskottering av tippemidlane over lengre tid.

Endelege kostnadar vil liggja føre når anbodet kjem inn. Kommunestyret vil få eiga sak til handsaming parallelt med budsjettet der ein tek avgjerd om endeleg utbygging.

Det er rekna med ei årleg netto auka drift på 1,3 mill. kr til bassengdrifta under føresetnad av nedlegging av bassenga på Moster, Rubbestadneset og Svortland. I tillegg kjem kapitalkostnadane av låneopptaket.

Spelemidlar – kommunale kroner I samsvar med kommunale retningslinjer for tilskot til anlegg som for spelemidlar, har rådmannen prioritert dette i samsvar med prioriteringar for spelemidlar, og sendt inn til Hordaland Fylkeskommune. Dersom bassenget på Leite vert realisert vil dette kunna få konsekvensar for dei prosjekta som er oppført i slutten av perioden.

Helse og sosial Me har årvisst sett av 500 000 kroner til rehabilitering av utstyr som vert nytta på ulike område innafor tenesteområde. Dette er nyttige midlar som også har direkte innverknad på arbeidsmiljø for tilsette i ansvarsområdet.

Nytt bufellesskap Det er planlagt å byggje eit nytt bufellesskap for psykisk utviklingshemma. Ei gruppe på 5 foreldre har tatt kontakt med kommunen for å få realisert dette prosjektet. Bufellesskapet vil bli bygd med tilhøyrande personalbase og fellesrom. I sak PS 36/15 vedtok formannskapet å stille naudsynt areal av eigedommen Askebærhaugen (gnr 109/214) til rådvelde for dette prosjektet. I tillegg vedtok Formannskapet at «Bømlo kommune kan legge til rette for at kommunen står som utbyggjar og søkjer om investeringstilskot gjennom statens Husbank.

Kommunen sel bustadane/andelane vidare til dei som skal bu der.»

For å få utløyst tilskot med inntil 45% av prosjektet sin kostnad stiller Husbanken eit ufråvikeleg krav om at det er kommunen som må stå som utbyggjar av bufellesskapet.

Tilskotet tilfell kommunen. Det vert lagt opp til ein avtale med foreldra (verje) til bebuarane der ein vert samde om ein salspris av den enkelte bustadeining. Bustadane vert overdregne til den einskilde bebuar, og det vert danna eit eige burettslag. Kommunen vil stå igjen som eigar av personalbasen og felles opphaldsrom som vert finansiert av tilskot frå Husbanken.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 59 av 64 ___________________________________________________________________________ I budsjettet er det lagt til grunn ein maksimal kostnad på 15 mill. kr som kommunen finansierer i 2016. Denne summen får kommunen tilbake gjennom sal til burettslaget/tilskot frå husbanken i 2017. På tomta er det plass til ytterlegare 3 einingar for framtidige brukarar.

Utbygging av desse bustadene vil ikkje skje i denne økonomiplanperioden.

Tekniske tenester Kommunale kaier: Kommunen har stengt tre kaier, og fleire vert truleg stengd for ålmenta, fordi kaiene er i for dårleg stand til at det er forsvarleg å vera i offentleg bruk. Her treng me truleg 3-4 millionar kroner for å rusta kaiene opp i forsvarleg stand. Rådmannen gjer framlegg om å bruke 1 millionar kroner kvart av åra i dei komande 4 åra.

Rådmannen har sett av ein sekkepost på to millionar kroner til reasfaltering av kommunale vegar/rehabilitering av kommunale vegar. Teknisk drift må sjølve vurdera kva som gjev best resultat i bruk av desse midlane og leggja dette fram for utval for areal og samferdsel.

Avsetninga på 1,5 millionar kroner til trafikksikringstiltak er relatert til at trafikksikringsplanen vert vidareført.

Til nye vegljos er det sett av 0,5 mill. kr i 2016, og deretter 0,3 mill .kr kvart år resten av perioden. Kommunen sin medverknad til Bømlopakken er ferdig i 2017. Samla har kommunen bidratt med 51 mill kr.

Teknisk har spesifisert trong for utskifting av ein del utstyr. Det gjeld lastebil (16 år) og gravemaskin (20 år). Kommunen kan lett koma i ein situasjon der behovet for reparasjon er større enn verdien på bil og gravemaskin. Begge maskinane er viktige for både vedlikehald av vegar og anlegg, til transport av oljelenser og strakstiltak ved flaum og bergingstiltak. Ved å kjøpe brukt utstyr kan ein klare seg med om lag 2 millionar kroner.

Rådmannen har ikkje funne rom til å prioritera dette før i 2018. Må det gjerast før meiner rådmannen at ein kan vurdera å utsetja reasfaltering og oppgradering av kommunale vegar, og eventuelt omprioritera bruken av desse midlane til å skifte utstyr. Ei slik avgjerd bør delegerast til Teknisk drift og utval for areal og samferdsel. Det er sett av ein årleg sekkepost til rehabilitering/oppgradering kommunale bygg utanom skulebygg med 3 mill kr årleg i økonomiplanperioden.

Brann Brann har dei siste åra fått gjort store investeringar i nye brannbilar og tankvogn. Brann har derfor ikkje trong for ekstra midlar ut over naudsynte midlar til driftsutstyr. Trongen for ny brannstasjon er aukande. Dagens fasilitetar er tronge og lite brukareffektive. Me har i det siste sett auka fokus på kreftfare for brannpersonell. Det heng også saman med oppbevaring og reingjering av utstyr (klesdrakt osb) for sløkking av farefulle brannar.

Bømlo kommune har ferdig utarbeidd prosjekt for lokalisering av ny brannstasjon på tre alternative tomter som alle er sentrumsnære. Dagens brannstasjon kan seljast og vil gje inntekt som vil redusera lånebehovet.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 60 av 64 ___________________________________________________________________________ Ny brannstasjon er kostnadsrekna til 25 millionar kroner, og kan tidlegast påbyrjast i 2018 med ferdigstilling i 2019.

Kyrkjeleg Fellesråd Kyrkjeleg Fellesråd har sendt over sitt vedtak for budsjett 2016 og økonomiplan fram til 2019 med ei totalramme på 3,5 millionar kroner for 2016 og ei investeringsramme på 17,5 mill. kr i heile økonomiplanperioden:

Rådmannen finn ikkje å kunne møtekoma dette behovet, og har gjort framlegg om å setje av 1 million kroner til investeringsmidlar til Kyrkjeleg Fellesråd i 2016. Grunna store kommunale investeringar i 2017 og 2018 har ein ikkje funne plass til å avsetje 6 mill. kr. før i 2019.

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 61 av 64 ___________________________________________________________________________

Budsjettabellar BUDSJETTSKJEMA 1A DRIFT Regnskap

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019

Skatt på inntekt og formue

-283 646

-298 597

-315 520

-322 166

-328 921

-335 730

Ordinært rammetilskot

-325 157

-332 221

-335 088

-336 532

-338 542

-340 517

Skatt på eigendom

-28 380

-28 700

-29 500

-30 000

-30 500

-31 000

Andre generelle statstilskot

-22 199

-23 969

-30 443

-30 432

-29 954

-30 350

-659 383

-683 487

-710 551

-719 130

-727 917

-737 597

Renteinntekt og utbytte

-6 524

-4 040

-3 543

-3 450

-3 681

-3 883

Renteutgifter provisjonar og andre

19 358

18 802

18 065

19 283

20 887

21 607

Avdrag på lån

14 994

18 780

18 327

20 821

22 126

22 835

NETTO FINANSINNTEKTER/-UTGIFTER

27 828

33 542

32 849

36 654

39 332

40 559

0

3 458

0

0

0

0

2 913

20

0

0

0

0

123

0

10 114

4 144

5 348

7 803

Bruk av ubundne avsetningar

-1 724

0

0

0

0

0

Bruk av bundne avsetningar

-2 512

-43

-108

-108

-108

-108

NETTO AVSETNINGAR

-1 200

3 436

10 006

4 036

5 240

7 695

2 500

0

0

0

0

0

TIL FORDELING DRIFT

-630 254

-646 509

-667 696

-678 440

-683 345

-689 343

Sum fordelt til drift frå skjema 1B

628 861

646 509

667 696

678 440

683 345

689 343

-1 394

0

0

0

0

0

SUM FRIE DISPONIBLE INNTEKTER

Dekning av tidligare års rekneskapsmessig Til bundne avsetningar Til ubundne avsetningar

Overført til investeringsbudsjettet

REKNESKAPSMESSIG MEIR/MINDREFORBRUK

BUDSJETTSKJEMA 1B DRIFT Regnskap

Heile kommunen

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019

628 861

646 509

667 696

678 440

683 345

689 343

43 869

44 332

45 211

45 461

45 211

45 461

Oppvekst, kultur og idrett

313 972

321 607

318 068

316 668

317 218

316 468

Helse, sosial og omsorg

238 443

231 056

237 037

244 475

243 925

245 919

Tekniske tenester

41 105

39 791

41 285

41 285

41 285

41 285

Kyrkjelege føremål

7 795

8 061

8 286

8 286

8 286

8 286

-16 708

1 197

-579

3 877

9 032

13 536

384

465

18 387

18 387

18 387

18 387

Sentrale styringsorgan

Tilleggsløyving, ufordelt - Premieavvik Økonomiske føresetnader

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 62 av 64 ___________________________________________________________________________ HOVUDOVERSYN DRIFT Regnskap 2014

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

Brukarbetalingar

-21 438

-22 635

-20 880

-20 880

-20 880

-20 880

Andre sals- og leigeinntekter

-17 587

-18 828

-19 224

-19 224

-19 224

-19 224

Overføringar med krav til motytingar

-106 927

-56 045

-61 936

-65 936

-65 936

-65 936

Rammetilskot

-325 157

-332 221

-335 088

-336 532

-338 542

-340 517

Andre statlige overføringar

-22 199

-23 969

-30 443

-30 432

-29 954

-30 350

Skatt på inntekt og formue

-283 646

-298 597

-315 520

-322 166

-328 921

-335 730

-28 380

-28 700

-29 500

-30 000

-30 500

-31 000

SUM DRIFTSINNTEKTER (B)

-805 336

-780 995

-812 591

-825 170

-833 957

-843 637

Lønnsutgifter

399 860

387 973

406 178

417 578

415 778

416 978

Sosiale utgifter Kjøp av varer/tenester som inngår i kommunal tenesteproduksjon Kjøp av varer og tenester som erstattar kommunal tenesteproduksjon

109 540

115 439

115 738

120 194

125 349

129 853

80 435

78 718

83 279

83 279

84 529

84 529

148 794

146 835

150 763

149 651

149 951

150 245

Overføringar

49 848

27 148

25 238

25 238

25 238

25 238

Avskrivingar

0

24 500

25 700

25 700

25 700

25 700

Fordelte utgifter

-13 706

-12 135

-11 499

-11 499

-11 499

-11 499

SUM DRIFTSUTGIFTER (C)

774 771

768 477

795 396

810 140

815 045

821 043

BRUTTO DRIFTSRESULTAT (D = B-C)

-30 565

-12 518

-17 195

-15 030

-18 912

-22 594

-6 524

-4 040

-3 543

-3 450

-3 681

-3 883

-193

-12

-12

-12

-12

-12

SUM EKSTERNE FINANSINNTEKTER (E)

-6 716

-4 052

-3 555

-3 462

-3 693

-3 895

Renteutgifter, provisjonar og andre

19 358

18 802

18 065

19 283

20 887

21 607

Avdrag på lån

14 994

18 780

18 327

20 821

22 126

22 835

235

52

52

52

52

52

SUM EKSTERNE FINANSUTGIFTER (F)

34 587

37 634

36 444

40 156

43 065

44 494

RESULTAT EKSTERNE FINANSIERINGSTRANS.

27 871

33 582

32 889

36 694

39 372

40 599

0

-24 500

-25 700

-25 700

-25 700

-25 700

NETTO DRIFTSRESULTAT (I)

-2 694

-3 436

-10 006

-4 036

-5 240

-7 695

Bruk av disposisjonsfond

-1 724

0

0

0

0

0

Bruk av bundne fond

-2 512

-43

-108

-108

-108

-108

0

0

0

0

0

0

-4 236

-43

-108

-108

-108

-108

2 500

0

0

0

0

0

0

3 458

0

0

0

0

123

0

10 114

4 144

5 348

7 803

Avsetningar til bundne fond

2 913

20

0

0

0

0

SUM AVSETNINGER (K)

5 536

3 478

10 114

4 144

5 348

7 803

Eigedomsskatt

Renteinntekter, utbytte og eigaruttak Mottatte avdrag på utlån

Utlån

Motpost avskrivingar

Bruk av likviditesreserve SUM BRUK AV AVSETNINGER (J) Overført til investeringsregnskapet Dekning av tidligare års meirforbruk Avsetningar til disposisjonsfond

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 63 av 64 ___________________________________________________________________________ Regnskap 2014

REKNSKAPSMESSIG MEIR/MINDREFORBRUK (L

Budsjett 2015

Budsjett 2016

-1 394

0

Budsjett 2017

Budsjett 2018

0

0

Budsjett 2019 0

0

HOVUDOVERSIKT INVESTERING Regnskap

Sal av driftsmidlar og fast eigedom

Budsjett 2015 Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019

-4 789

0

0

0

0

0

-48

0

0

-8 250

0

0

Overføringar med krav til motyting

-55 608

0

0

-14 250

-8 500

0

Kompensasjon for meirverdiavgift

-19 549

-7 270

-21 440

-27 300

-16 100

-5 620

SUM INNTEKTER (L)

-79 994

-7 270

-21 440

-49 800

-24 600

-5 620

Lønnsutgifter

1

0

0

0

0

0

Sosiale utgifter

0

0

0

0

0

0

90 157

36 230

90 610

112 450

66 350

22 730

0

0

0

0

0

0

20 549

11 790

22 925

27 730

17 047

12 785

2 712

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

6 641

5 000

5 000

5 000

5 000

5 000

Utlån

13 688

10 000

10 000

10 000

10 000

10 000

Kjøp av aksjar og andelar

10 577

1 500

1 600

1 700

1 800

1 900

0

0

0

0

0

0

1 947

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

SUM FINANSIERINGSTRANSAKSJONAR (N)

32 854

16 500

16 600

16 700

16 800

16 900

FINANSIERINGSTRONG (L+M+N)

66 279

57 250

108 695

107 080

75 597

46 795

Bruk av lån

-49 739

-48 750

-98 295

-101 380

-69 797

-40 895

-552

0

0

0

0

0

Mottekne avdrag på utlån

-5 941

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

Overføringar fra driftsrekneskapen

-2 500

0

0

0

0

0

Bruk av ubundne investeringsfond

-3 547

-4 500

- 6 400

- 1 700

- 1 800

-1 900

Bruk av bundne investeringsfond

-4 000

0

0

0

0

0

-66 279

-57 250

-108 695

-107 080

-75 597

-46 795

0

0

0

0

0

0

Andre salsinntekter

Kjøp av varer/tenester som inngår i komm. ten.prod.

Kjøp av tenester som erstattar kommunal ten.prod.

Overføringar Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Fordelte utgifter SUM UTIGFTER (M) Finanstransaksjoner Avdragsutgifter

Dekning av tidlegare års udekka Avsetningar til ubundne investeringsfond Avsetningar til bundne investeringsfond

Sal aksjer og andelar

SUM FINANISERING UDEKKA/ UDISPONERT

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015

BUDSJETT 2016 Side 64 av 64 ___________________________________________________________________________ BUDSJETTSKJEMA 2A INVESTERING Rekneskap 2014

Investeringar i anleggsmidlar

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Utlån og forskotteringar

10577

10 000

10 000

10 000

10 000

10 000

Kjøp aksjar og andelar

13 688

1500

1600

1700

1800

1900

Avdrag på lån

6 641

5 000

5 000

5 000

5 000

5 000

Avsetningar

1947

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

ÅRETS FINANSIERINGSBEHOV

146 272

64 520

130 135

156 880

100 197

52 415

Bruk av lånemidlar

-49 739

-48 750

-98 295

-101 380

-69 797

-40 895

-5 389

0

0

-8 250

0

0

Tilskot til investeringar

-55 608

0

0

-14 250

-8 500

0

Kompensasjon for meirverdiavgift

-19 549

-7 270

-21 440

-27 300

-16 100

-5 620

-5941

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

-4 000

0

0

0

0

0

0

-136 226

-60 020

-123 735

-155 180

-98 397

-50 515

Overført frå driftsrekneskapen

-2 500

0

0

0

0

0

Bruk av avsetningar

-7 547

-4 500

-6 400

-1 700

-1 800

-1 900

-146 273

-64 520

-130 135

-156 880

-100 197

-52 415

0

0

0

0

0

0

Dekning av tidlegare års udekka investeringar

Inntekter frå sal av anleggsmidlar

Mottatte avdrag på utlån og refusjonar Andre inntekter SUM EKSTERN FINANSIERING

Sum finansiering UDEKKA/ UDISPONERT

BUDSJETTSKJEMA 2B INVESTERING Rekneskap 2014

Til investering i anleggsmidlar

Budsjett 2015

Budsjett 2016

Budsjett 2017

Budsjett 2018

Budsjett 2019

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Sentrale styringsorgan

8 720

5 700

5 000

2 000

2 000

2 000

Oppvekst, kultur og idrett

9 747

8 720

80 285

126 130

56 647

6 865

Helse, sosial og omsorg

77 256

18 500

15 500

500

500

500

Tekniske tenester og brann

13 906

14 100

11 750

11 550

24 250

20 150

3 790

1 000

1 000

0

0

6 000

113 419

48 020

113 535

140 180

83 397

35 515

Fordelt slik:

Kyrkjelege føremål SUM INVESTERING I ANLEGGSMIDDLAR

Vedteke i Kommunestyret 14.12.2015 - Sak PS 117/2015