WEEKBLAD VOOR
DEURNE
3
19 december 2019 De Peel onder vuur
door: Hans van de Laarschot Op de elfde van de elfde 1950 kopte een journalist ‘Duitse dodenstad in de Peel. Het grootste en tevens somberste kerkhof op onze bodem’ boven zijn artikel over de nieuwe militaire begraafplaats voor Duitse gesneuvelden in Ysselsteyn. Ja, de necropool geeft een rustplaats aan meer mannen dan welk Peeldorp dan ook toen aan inwoners had. De aanleg was enkele jaren ervoor begonnen en in 1950 staken er 24.000 kruisen boven het gras uit. Nu zie je er meer dan 31.500 en niet enkel met de naam van een man. Elk bezoek aan de grootste begraafplaats van Nederland is een indrukwekkend moment en elke keer roept het nieuwe vragen op. Maar die ene komt steeds boven: Oorlog, waarom? Oorlog, waanzin! Een oorlog zonder doden is ondenkbaar. De meeste kruisen op Ysselsteyn tonen een sterfdatum in 1944 en 1945. Maar ook tijdens de Duitse inval op 10 mei 1940 en in de jaren erna vonden Duitsers in Nederland de dood. De zorg voor een graf lag bij de gemeente waar het graf zich bevond. Op 1 augustus 1941 laat het ministerie van Binnenlandse Zaken aan de Nederlandse gemeenten weten, dat het Oberkommando van de Wehrmacht besloten heeft, dat zij zijn ‘uitgeschakeld’ bij de verzorging van graven van gesneuvelde Duitse militairen. De gelden die zij hiervoor krijgen gaan vanaf half juli rechtstreeks naar de Rijkscommissaris. Dit blijft zeker zo tot 31 maart 1942; dan kunnen de gemeenten er weer verantwoordelijk voor worden gesteld. De verzorging komt in handen van de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge in Den Haag. Na Dolle Dinsdag in september 1944 slaan hun medewerkers op de vlucht en bekommert niemand zich om de graven. Al snel na de Duitse capitulatie wordt door het Nederlandse departement van Oorlog de verzorgingstaak weer bij de burgemeesters neergelegd. Een gemeente mag dan hoogstens vijf gulden per jaar per graf declareren. Dit zou in veel gevallen te weinig zijn, want ‘de versiering der Duitsche graven was, wat het onderhoud betreft, aanmerkelijk kostbaarder dan die der Nederlandsche en Geallieerde’. Als dit zo mocht zijn, dan moet de versiering en het onderhoud worden aangepast aan die van de Nederlandse en geallieerde graven.
11
13
51
Noodgraven in de Peel De Peelgemeenten krijgen vanwege de hevige strijd in de herfst van 1944 ook te maken met gesneuvelde Duitsers; de ene meer dan de andere. Op grond van de Conventie van Genève wordt dan de opdracht voor begraving en verzorging van de graven actueel. Jarenlang liggen verspreid over de gemeenten noodgraven van gesneuvelden; al dan niet voorzien van een kruis. Meestal krijgt de gesneuvelde zijn graf op de plaats waar hij de dood vond. Bij mensen op het erf, aan een landweg, in een weiland of in het Peelveen. Deze Duitse noodgraven blijven het langst bestaan. De gesneuvelde Britten, Amerikanen en andere geallieerden krijgen als eersten een laatste rustplaats op hun ere-begraafplaatsen, zoals in Nederweert, Mierlo, Venray en Margraten.
zal een einde komen, nadat alle lijken van Duitse militairen naar Venray zijn overgebracht. Midden september 1946 krijgt de burgemeester een brief van de minister van Oorlog op zijn bureau. Hem wordt verzocht om tijdelijk ongeveer 25 hectare woeste grond aan de oostrand van de Peel ‘nabij Aan de Paardekop’ gratis beschikbaar te stellen. De minister wijst erop dat het de bedoeling is ‘de lijken zoo mogelijk te zijner tijd naar Duitschland af te voeren’. Dat kan echter nog wel jaren duren en mocht de begraafplaats uiteindelijk toch blijven, dan kan het zijn dat het Rijk de grond alsnog betaalt. De gemeente Venray geeft het terrein zonder vergoeding in bruikleen tot
14 september 1949. de Dienst IdentiReden van toekomficatie en Berging De Tweede Wereldoorlog woedde in stige overbrenging (DIB) opdracht om de periode 1940-1944 ook in de Peel. naar Duitsland was met de aanleg van de Nu, 75 jaar later, staan we stil bij onze de vrees voor regelbegraafplaats en het bevrijding. Een jaar lang blikken matige moeilijkheden, overbrengen en herwe in deze rubriek terug op de omdat ‘de Duitschers begraven te beginnen. gebeurtenissen van toen. geneigd zullen zijn beMet het oog op de toeVan algemene verhalen tot devaarten te organiseren, komstige overbrenging persoonlijke herinneringen gedenkdagen, heldendanaar Duitsland draagt hij op uit Asten, Someren, gen e.d. demonstraties, waarde stoffelijke resten ‘kerkDeurne en tegenover ons volk zich niet hofs- en gemeentegewijze bijonverschillig zal betoonen’. een te houden, zo mogelijk in omgeving. dezelfde volgorde waarin zij lagen. Op dezelfde dag dat de minister aan Het terrein kan dan van Noord naar de burgemeester van Venray om de Zuid worden ingedeeld overeenkomstig grond verzoekt, geeft hij het hoofd van de ligging der provinciën’.
We e k J a a r g a n g 1 16 Aan de Paardekop Wat moet Nederland met die tienduizenden Duitse gesneuvelden? De regering gaat uit van overbrenging naar Duitsland. Dat kan echter nog jaren duren, gezien de internationale regelingen die met de verliezer getroffen moeten worden. Alle graven zo laten kan ook niet. De aanwezigheid van Duitse graven en de Duitse kruisen met opschriften op lokale kerkhoven wekken grote ergernis op. En hoe zal het de tienduizenden noodgraven vergaan? Gedacht wordt aan drie verzamelkerkhoven, maar het wordt er toch maar één. De keuze valt op een terrein in Venray. Aan de ergernis
De dodenakker wordt voller en voller De overbrenging is gestart in 1946 met de begravenen van de Amerikaanse begraafplaats in Margraten. Op 5 oktober 1946, slechts enkele weken na het verzoek aan Venray om de Peelgrond ter beschikking te stellen, is de eerste gesneuvelde (vak A, nr. 1) begraven. Dagblad De Tijd bericht: ‘De eerste 50 van de 23.000 ‘ongewenste dooden’ zijn dinsdag te ruste gelegd op het grootste en eenzaamste kerkhof van Nederland’. Amerikaanse vrachtwagens rijden af en aan met lijkkisten, 400 tot 500 per week. Ze komen gevuld aan en gaan leeg terug voor het komende transport. De eerste fase met overbrengingen vanaf de Amerikaanse militaire begraafplaatsen duurde tot begin september 1947. De operatie is ook de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge, nu opererend vanuit het Duitse Oldenburg, ter ore gekomen. Op 26 juli 1947 vraagt die aan Den Haag of het juist is ‘dat alle gesneuvelden van de vroegere duitsche Wehrmacht, die op hollandsch gebied begraven zijn, op een gezamenlijk kerkhof te Wehraij (Venray, r e d . ) ter aarde besteld werden’. De bond
WWW.WEEKBLADVOORDEURNE.NL De begraafplaats nu. (Foto: Hein van Bakel)
Ömer Kaya nog een seizoen bij ZSV
Kersthartjesverkoop voor Kika
Gedwongen grafdelvers in de verlaten woestenij van de Peel, Aan de Paardekop in Ysselsteyn.
doet dat voor de nabestaanden, die ervan verzekerd willen zijn dat de graven van hun dierbaren goed onderhouden worden en voor hen bereikbaar zijn. Met het bezoeken van het graf van hun dierbare moet nog tot 1952 worden gewacht. De begraafplaats sloot dagelijks stipt om 16.00 uur. Dit leidde regelmatig tot teleurstellingen. Menig nabestaande had
24
17
een lange reis uit Duitsland moest nog vier uur lopen van en trof dan een gesloten hek
De Paardekop wordt grasgr Op 3 februari 1947 wordt P wezen als beheerder van kerkhof te Ysselsteyn, naast beheerder van de militaire op de Grebbeberg. Hij laat z vertegenwoordigen door een de dagelijkse leiding over ee se werklieden heeft. Die we graving door de DIB de vak verder af. Na effening van krijgt elk graf een kruis. So lang op kruisen en naamp gewacht. Er wordt beproefd gras of hei op de graven ka wordt gras. Het terrein is ve met prikkeldraad en houte Staatsbosbeheer wordt ove met beplanting aan het oog Deze kan dan tevens zand heidebranden tegengaan.
en
25
Deurnese oudejaarsconference in een nieuw jasje
De op Nederlandse kerkho gesneuvelden hoefden eer overgebracht te worden. Enk tegebrek veroorzaakten die ving te worden overgegaa is Ysselsteyn toch de rustpl gesneuvelde Duitsers in Ned den. Meer nog, ook voor niet rusten ook baby’s – en voor len militairen uit de Eerste W
Herzien vakkenplan met de bestaande vijver als oplossing voor het waterprobleem.
De golvende ‘Duitse dodenstad in de Peel’ in aanleg.
CDA stapt uit provinciale coalitie
Vandaag
DUITSE DODENSTAD IN DE PEEL
Duits beheer Het beheer van de begraaf Nederlandse handen. En d duidelijk is geworden dat karakter van de begraafpl derd in een definitieve statu derneemt Nederland een p
Duitse dodenstad in de Peel Aanbiedingen geldig t/m 31 december 2019
KERSTHAASJES
varkenshaasjes in bladerdeeg
1,99
100 GRAM
GOURMETTEN vanaf
6,00 P.P.
Slagerij van Goch Martinetplein 72 Deurne Tel.: 0493-312385 www.slagerijvangoch.nl
start
SALE SALE Asten - Beek en Donk www.vanmierloschoenen.nl
Zie onze aanbiedingen op pagina 15 Nu goedkoop. Altijd goedkoop!
* s i t Gra0.
Dat zijn de Laagblijvers van PLUS!
PLUS Witlof los
PLUS Cherrytomaten
ING
rod . ORG se p0. p BEZ an diver LUS ap
79
Per 500 gram
P v oop met de ank f Bij a lus.nl o 85 op p PLUS Rucola Naturel
0.
Bak 250 gram
PLUS Roerbakgroenten Italiaans
2.54
Zak 600 gram
Kijk voor het complete assortiment en de actuele prijzen op
* uitgezonderd
Spectaculaire acts trappen ijspret af bij IJsfestijn opspattend water. Een mooi spektakel schoolschaatsen. Alle scholen uit de om te aanschouwen. Ook een trapegemeente Deurne mogen een dagdeel ze-act waarmee een dame met haar op het ijs doorbrengen om aan deze danspartner stunts deed in doeken die winterse sport te proeven. “Leerlingen op grote hoogte aan een kraan hingen, uit de dorpen verder weg, zoals Neerdoor Kristie Raaijmakers er een drietal acts te zien. Onder meer zorgde voor vele gespannen blikken. kant, Helenaveen en Liessel worden met de bus opgehaald en kunnen zo de splashing drums, waarbij vier heHet stuntschaatsteam wist het publiek Openingstijden: maslot7:30 - 21:00 | di 7:30 - 18:00 | wo - do 10:00 - 17:00 ren een verlichte drumact gaven met Bij de opening op vrijdagavond was tot ook goed toch gemakkelijk te vermaken. Zanaar het IJsfestijn terdag was het komen”, aldus 'Het viel ons op dat ook aardig druk, Martens. In het ondanks het minWintercafé waren de kwaliteit van het ijs der mooie weer. de hoogtepunten Maar zondag deze week de erg goed was' stond de baan pubquiz en het echt vol, tijdens ondernemerscafé. de kindermiddag. De reacties van Er waren spellen de bezoekers zijn te doen en de Golden Monkeys traden zoals elk jaar weer enthousiast. Ook de op in het Wintercafé. “Het was droog nieuwe roetsjbaan is met veel enthousien niet zo koud, dus dan is het voor de asme verwelkomd. “Met name de kinderen in de basisschoolleeftijd hebben bezoekers fijn weer om te schaatsen”, laat voorzitter Hans Martens weten. er veel plezier van”, vertelt Martens. “’s Avonds als de pubers op het ijs staan, Goed ijs is er minder interesse. Maar de baan is een mooie toevoeging en het kleedt de Die hoge temperaturen vormen overigens geen enkel probleem voor de markt nog eens extra mooi aan, dus ook kwaliteit van het ijs. “We hebben dit wij zijn enthousiast.” jaar relatief zware machine omdat ook de roetsjbaan continu voorzien moet Programma zijn van ijs. En het viel ons op dat de Komend weekend draait het met name kwaliteit van het ijs juist erg goed om de Santa Walk waarbij geld wordt is. In de nachten is er behoorlijk wat ingezameld voor stichting Vier het Lewater gevallen, maar daar merk je ’s ven. Zaterdagavond zorgt 3Cover voor ochtends helemaal niets van”, vertelt de muzikale aankleding in het WinMartens. “Dat was overigens ook een tercafé. Verder is er een optreden van Burgemeesters Hilko Mak en Dilia Blok met de boekenreeks De Peel onder vuur. van de redenen om niet voor een overZanggroep Pabo-Junior in Dickensstijl, (Foto: Marius van Deursen) dekte schaatsbaan te kiezen. Veel menop zondag. De schaatsbaan is dagelijks sen denken dat regen een probleem geopend in drie dagdelen; van 9.00 tot is, maar dat is niet het geval. Juist de 12.00, van 13.00 tot 18.00 en van 19.00 DEURNE - Burgemeesters Hilko Mak (Deurne) en Dilia Blok (Someren) condens die gevormd wordt in zo’n namen vorige week woensdag de boekenreeks De Peel onder vuur in tot 22.30 uur. Per dagdeel betaal je 3,50 ontvangst. De exemplaren werden overhandigd tijdens de boekpresentatie tent zorgt voor hobbelig ijs, omdat dat euro om te gaan schaatsen. Voor een in de voormalige bierbrouwerij aan de Lagekerk in Deurne. water naar beneden komt, het ijs zacht tienrittenkaart ben je 27,50 euro kwijt. maakt en dan weer moet bevriezen.” Roetsjen kost 3,50 euro voor vijf keer Temperaturen tot 15 graden vormen van De Peel onder vuur, Hans van Daar sprak onder meer Peter van Kinen 5,00 euro voor tien keer. De schaatsvolgens de voorzitter geen probleem deren, op de locatie woonachtig, die Toer, in op het verloop van het probaan is nog geopend tot en met zondag vertelde over de oorlogsavonturen ject. Tot slot gaf Paula Mutsers-van voor de ijsmachine, dus ook deze week 5 januari. van Tolo Makowski, een Pool die in Tilburg een indrukwekkende inkijk moet het goed komen met de Deurnese Het complete programma vindt je op www.ijsfestijn.nl. Ook kun je via de de Tweede Wereldoorlog een tijdje in haar eigen ervaringen, zoals het schaatsbaan. tegenover de bierbrouwerij verbleef. overlijden van haar vader nadat die website van deze krant live meekijken Daarnaast ging een van de auteurs op een tankmijn was gereden. Schoolschaatsen op de schaatsbaan, via www.weekbladDeze week staat in het teken van voordeurne.nl/ijsfestijn-deurne.
Zie pagina 8 + 9
PLUS Express plus.nl/laagblijvers PLUS Bouwmans Bouwmans St. Jozef & Bouwmans Zeilberg zoekt…
Het IJsfestijn werd afgelopen vrijdag feestelijk geopend. (Foto: Marius van Deursen)
Openingstijden: ma - za 7.30 - 21.00 | zo 8.00 - 19.00
plus.nl
Openingstijden: ma t/m do 8.00 - 20.00 | vrij. 8.00 - 21.00 | za. 8.00 - 20.00 | zo. 8.00 - 20.00
plus.nl
Van Hiermoetdenaam / Plusweg 1 // Plusstad // T: 0523 65 63 |93| Deurne |
Wij zijn op zoek naar
bezorgers
voor ons
ewerker Vulploegmed
NIEUWE COLLEGA!
plus.nl/gratis-bezorging in de Deurne rker plaatsen: Kassamedewe wijk Koolhof tsveen werker Vers Griend Verkoopmede Helmo n Iets voor jou? Vulploegmedewerker,d Kassamedewerker en
DEURNE – Na een spectaculaire opening is het IJsfestijn weer goed van start gegaan afgelopen weekend. Vele bezoekers hebben de schaatsen aangetrokken zich op het ijs begeven. Ook de roetsjbaan is een groot succes, met name onder de jonge kinderen.
Verkoopmedewerker Vers
Meld je dan aan op onze site: Interesse? www.weekbladvoordeurne.nl Informeer bij Plus Bouwmans Deurne of mail naar: info.890@plus.nl. of bel even naar vr - za 7:30 - 21:00 | Bouwmans zo 8:00 - 21:00 Werken bij PLUS 0493-352600 is werken met plezier! Heb jij naast jouw studie tijd om een extra centje bij te verdienen, of wil jij een BBL opleiding volgen? dat kan! De werktijden zijn voornamelijk doordeweeks in de avonden en op zaterdag en zondag.
|
De Peel onder vuur
Bouwmans St. Jozef & Bouwmans Het tweede boek Zeil
75 JAAR VRIJHEID
Presentatie boekenreeks
Zak 75 gram
n 89 ucte
is binnen!
Komt u uw gekochte boek ophalen?
Beste lezers/ winkelend publiek Doe volgende week mee met onze
Kerst
puzzel