Valkenswaard honderd jaar geleden,

Deel 2

Honderd jaar geleden staat De Valk aan het begin van een heel goed kampioensseizoen 1923-1924. Maar ook buiten dat is er nog volop nieuws dat in Valkenswaard in 1923 de ronde doet.

Het begint in 1923 voor De Valk allemaal wat minder. Het gaat in de tweede klasse van de NVB dan tussen VVV Venlo, HVV Helmond en De Valk.

Maar een wedstrijd begin januari 1923 tussen de laatste twee was – volgens De Valk – zo partijdig geleid dat de spelers van De Valk uit protest voortijdig het veld verlaten en daarmee reglementair een nederlaag lijden. Er waren op dat moment nog 16 minuten te spelen en De Valkspeler Mollen was net daarvoor van het veld gestuurd. Een commissie komt later tot de conclusie dat er in de beschuldigingen van De Valk een zekere kern van waarheid zit. Maar na vijf maanden onderzoek krijgt De Valk desondanks toch een geldboete van één gulden en worden er twee winstpunten in mindering gebracht; weg kampioenschap. Toch valt er wel iets te vieren want in maart 1923 speelt Piet Verhappen zijn 300ste wedstrijd voor De Valk en viert hij zijn ‘koperen voetbal-bruiloft’.

Huisbranden

Opvallend zijn de vele huisbranden. Zo brandt het te laag verzekerde huis van Stunnebrink aan de Eindhovenseweg in maart 1923 geheel af. In oktober vallen twee woningen van Jan van Gerwen ten prooi aan de vlammen. Slechts twee geiten kunnen daar worden gered. Eind december is het voor de derde keer raak als twee huizen aan de Brakenstraat getroffen worden door brand. In dezelfde maand was ook al de sigarenfabriek van Helling en Co – waarin de Eindhovense sigarenfabrikant Scheffer produceert – aan de Bunderstraat door brand verwoest. In de krant komt dan ook kritiek naar voren op de ‘primitieve brandblusmiddelen’ van de Valkenswaardse brandweer.

Wat er nog meer de kolommen van het Eindhovens Dagblad haalt is bijvoorbeeld de oprichting van een missienaaikring in februari van dat jaar, het uiteindelijk niet doorgegane voorstel voor een gemeentelijke fusie met Dommelen (april), bekeuringen wegens snelheidsovertredingen in het dorp en het fietsen in de Kerkweg (mei). In juli blijkt door het warme weer het ontbreken van een zwembad een groot gemis. Dit niet alleen vanwege de hygiëne maar ook ‘de algemeene zedelijkheidsbegrippen’. De oevers van de Dommel en Tongelreep worden namelijk elke dag bevolkt door honderden badgasten ‘zoowel in Adam’s als in badcostuums’.

Smokkelen

Door het grote prijsverschil van suiker in België en Nederland wordt er veel gesmokkeld. Elk pond levert ongeveer vijftien cent winst op. Sommige smokkelaars weten zo per dag tussen de zes en zeven gulden bij te verdienen. Ook harmonie UNA doet goede zaken en keert met Pinksteren met een eerste prijs met dubbele lof der jury huiswaarts. Op het einde van het jaar moet Boerenleenbankvoorzitter Thiele Smets de vele aanwezige spaarder geruststellen dat de bank geen gevaar loopt om in het faillissement van de Hanzebank te worden meegesleept.

Veel gebeurtenissen uit 1923 zijn daarmee honderd jaar later nog steeds actueel.

Henk van Mierlo

Heemkundekring Weerderheem, Oranje Nassaustraat 8F, 5554 AG Valkenswaard

VALKENSWAARD - Na allerlei andere initiatieven, zoals het schrijven van een kinderboek en een luchtige gedichtenbundel, gaat Toos van Riet weer eens het theater in. Onder regie van Kim Don speelt de Valkenswaardse een monoloog met een ‘politiek filosofisch perspectief’. Plaats van handeling is het Freedom Theatre aan de Zevenaarlaan 9a in Eindhoven.

Door Willem-Jan Schampers

“Het is een pleidooi van een gedoemde moeder”, zet Toos meteen de toon. “Na een afschuwelijke aanslag in het hart van Europa, neemt zij als moeder van de gedode terrorist het woord. Heeft zij schuld aan wat er is gebeurd? Heeft het met haar opvoeding te maken? Had zij het kunnen voorkomen? Hoe zouden de mensen hebben gereageerd als haar zoon zijn daden had gepleegd in oorlogstijd, in het uniform van ‘ons’ leger? Was hij dan nog steeds een terrorist of een held?”

Tegelijkertijd kruipt de moeder als het ware ook in de huid van de moeders van de slachtoffers en vraagt zich af of ze niet allemaal ‘slachtoffer’ zijn. Ze zijn immers allemaal hun kind verloren.

Toos: “Langzaam transformeren haar gevoelens van onmacht en verdriet tot een genuanceerde maatschappelijke aanklacht. In al een monoloog met een ‘politiek, filosofisch perspectief’. haar ontreddering vraagt de moeder zich af hoe ze nu verder moet leven. Maar ook maakt ze duidelijk dat dit iedereen had kunnen overkomen. Het publiek wordt zo ook ‘meegenomen’ in de schuldvraag. Immers, heldendom is een kwestie van timing en context.”

Diepgang

‘GAZ’, zoals de voorstelling heet, is een bewerking van een stuk van de Vlaamse schrijver Tom de Lanoye. “Kim en ik hebben er onze eigen invulling aan gegeven en ook bepaalde zinnen en scènes veranderd of weggelaten. Het is een indringend en overweldigend portret van een moeder die in totale ontreddering zichzelf heel kwetsbaar opstelt. Ik heb wel vaker een monoloog gespeeld, onder meer bij het Eindhovens Genootschap, maar dit vind ik wel een van de meest indrukwekkende. Het repetitieproces was intens. De diepgang heeft ons geïnspireerd om uitgebreid te discussiëren en na te denken over hoe we het stuk moeten brengen.”

Meer informatie

De voorstellingen vinden plaats op vrijdag 10 en zaterdag 11 februari, om 20.15 uur, en zondag 12 februari, om 15.00 uur. Kaarten zijn te bestellen via onderstaande website en kosten 15 euro. www.freedomtheatre.nl