Witold Saryusz ‘Tolo’ Makowski wordt in 1912 in Sint-Petersburg (Rusland) geboren. Tolo wil beroepsmilitair worden maar zijn vader verbiedt dat ten strengste. In 1932 volgt hij zijn dienstplichtige militaire officiersopleiding bij de cavalerie, waarna hij wordt ingedeeld bij het 22e Regiment der Ulanen in Brody (nu Oekraïne). Tijdens zijn dienstplicht raakt hij goed bevriend met een oudere officier, de latere generaal Wladyslaw Anders, een goede ruiter en met de taak belast om een groep jonge officieren klaar te stomen voor deelname aan de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn. Ook Tolo wordt geselecteerd en neemt deel als (reserve-)springruiter voor Polen. In 1938 - na afronding van zijn studie economie - verlaat Tolo de militaire dienst en gaat hij voor het Poolse Ministerie van Buitenlandse Zaken aan het werk als diplomaat in Leipzig.
3 Herbergier gezocht voor pastorie
5
9
Het dagboek van Jan Been
Nirwana Tuinfeest in beeld
Op 1 september 1939 valt Duitsland Polen binnen, weldra gevolgd door Rusland op 17 september. Het Poolse leger houdt ongeveer vijf weken stand, maar valt dan uiteen en zwermt uit over Europa. Tolo meldt zich in Frankrijk bij de in oprichting zijnde Cavalerie Motorisé van kolonel Maczek. Als verbindingsofficier bij de Poolse Inlichtingendienst krijgt hij opdracht in Den Haag Britse en Amerikaanse diplomaten in te lichten. Hij krijgt de status van viceconsul te Amsterdam.
door te reizen. Daar kan hij zich dan bij de Poolse troepen aansluiten.
Opblaasbare kajak
Begin februari 1941 wordt het ene na het andere lid van Vrij Nederland gearresteerd. Tolo vlucht naar Deurne en duikt onder bij baron Theodore de Smeth op het Groot Kasteel, en iets later bij dokter Wiegersma. In de nacht van 18 op 19 april onderneemt Tolo, samen met medelid van Vrij Nederland Pim van Doorn, een vluchtpoging per opblaasbare kajak vanuit Katwijk. Later in de nacht steekt er een verschrikkelijke
15 augustus 2019
We e k Jaargang 64
33
De Smeth in Deurn W W W . H E TC O N TA C T. N Lbaron Van advocaat Boelen uit A
Tolo dat het proces tege Vrij Nederland is begonne personen ter dood veroo anderen krijgen een jaren nisstraf. Omdat Boelen ee leden verdedigt, weet hij dat zijn naam door de ge personen niet is genoemd
18 en 19
17
Tijdens de zeven uur durende treinreis van Parijs naar Den Haag maakt hij kennis met een aardige dame, mevrouw Van der Straaten. Zij stelt voor hem via haar broer in het Haagse leven te introduceren. Zo ontmoet hij onder meer mevrouw Van den Bosch-de Jongh, een tante van Frits Philips, en de dochter des huizes, de jonge weduwe Mary-Ann Ellen van der Straaten.
Countryfestival op Sluis 13
Als Nederland op 10 mei 1940 met Duitsland in oorlog raakt, vlucht Tolo niet naar Engeland zoals andere diplomaten. Hij blijft in Nederland en meldt zich bij majoor Colbert van de Amerikaanse ambassade in Den Haag. Die neemt hem in bescherming, mochten de Duitsers voor problemen zorgen. Op 9 september 1940 ontvangt Tolo bericht dat hij Den Haag binnen 48 uur moet verlaten en verplicht 15 kilometer van de kust moet gaan wonen. Hij verhuist naar Amsterdam, waar hij in contact komt met de Nederlandse advocaat Boelen. Die blijkt getrouwd met een Poolse die voorzitter is van het comité Polen – Nederland. Van deze organisatie krijgt Tolo wekelijks een klein bedrag voor zijn levensonderhoud. Via mevrouw Wanda Boelen komt Tolo in contact met de verzetsorganisatie Vrij Nederland. Daar zijn mensen die hem inlichten over de voorbereidingen van de Duitsers op een invasie van Engeland. Deze inlichtingen worden vervolgens in Den Haag verzameld, met het doel ze naar Engeland door te sturen. Ook Tolo wil daarnaartoe om vervolgens naar Schotland
Tolo kan het niet laten en 30 november 1941 zijn tw ging naar Engeland, nu v rijk en Spanje. Hij bere onbezette deel van Frank in de trein door de Frans en in fort Chapoly gevang met enkele Polen, Nede gen. In de kerstnacht va lukt het hem om met vijf N denten uit deze gevange pen. Vanwege geldgebre nationaliteit kiest hij ervo naar Spanje te reizen. Hij Nederland en vindt op 29 in Den Haag onderdak bij Straaten, zijn latere schoo
De Peel onder vuur: Een Poolse Engelandvaarder aan de Lage Kerk S T I C H T I N G
pr e s e nte e r t: Een foto van Tolo gemaakt rond 1989.
Cinema+
storm op. Als door een wonder ontkomen ze aan verdrinking en worden ze de volgende ochtend door de Katwijkse logger KW32 ‘Sakina’ gered. Die brengt hen naar de haven van IJmuiden. Net aangemeerd glippen ze langs de Duitse wachtposten en stappen ze op de trein naar Haarlem. Maar de schipper en stuurman van de logger worden door de Duitsers gearresteerd. Tolo duikt weer augustus onder bij
Musique
en Plein Public
In de nacht van 8 april 19 Amsterdam door twee G gearresteerd en vastgeze nis van Scheveningen. Ti nig zachtzinnige – verhore dat de Nederlander Piet v vluchtpoging naar Fran raden. Na enkele maan wordt Tolo op 14 augustus steld naar Duitsland. Op verblijft hij enige tijd in K Daar wordt hij bij toeval h Duitse officier, die net als was aan de Olympische S Deze komt een dag later was machst du hier?’ - e met daarbij de waarschu in de buurt van de Noordz
23-24+25
Den Haag wordt te gevaa len belandt Tolo eind au Deurne. Hij logeert eer Sm gratis openluchtfilm + popmuziek
www.lambertushofhelmond.nl
ECCO RESTANTEN
Onderaan links de zoon v Jan, Mia en Gerard van O
NU HALVE PRIJS Van Best Schoenen Officieel Ecco, Rieker, Ara en Mephisto-dealer voor Deurne e.o. Stationsstraat 3, Deurne, 0493-320712
www.vanbestschoenen.nl
Worstenbroodjes
Tolo tijdens zijn periode in Hameln, Duitsland.
30 stuks - Beckers Normaal 12,49
8,99 www.diepvriesspecialist.nl Aanbieding geldig t/m dinsdag 20 augustus 2019
De begeleiders en Daan zijn er klaar voor. Vlnr. Begeleider Marcel van den Berkmortel, Daan Hooglugt en begeleider Ton Borrenbergs.
Lieroppenaar Daan Hooglugt naar Worldskills 2019 LIEROP/MIERLO – Daan Hooglugt (18) uit Lierop zal Nederland vanaf volgende week donderdag vertegenwoordigen op de Worldskills in Kazan, Rusland. De talentvolle leerling van het ROC Ter AA/Bouw Infra wil tijdens het wereldkampioenschap voor beroepen hoge ogen proberen te gooien.
door Jordy van de Brug Vanaf het eerste moment dat eerstejaarsstudent Daan Hooglugt binnenloopt op het ROC Ter AA/Bouw Infra valt hij op. Begeleiders Marcel van den Berkmortel en Ton Borrenbergs herkennen het talent van Daan. Het tegelzetten lijkt de Lieroppenaar in het bloed te zitten. Al ziet hij dat zelf in het begin nog niet. “Ik had geen idee wat ik wilde. Ik probeerde een financiële opleiding te volgen. Dat was ik na een week beu. Toen hebben mijn ouders gezegd: ‘Daan, je moet eens wat in de bouw gaan doen.’ Dat
zit wel in de familie, eigenlijk. Mijn opa was namelijk een hele goede schilder. Een echte vakman. Zodoende kwam ik hier terecht”, zegt Daan. Van den Berkmortel en Borrenbergs gaan steeds een stapje verder met de dan 17-jarige Daan. Begeleider Ton Borrenbregs: “We gaven hem steeds zwaardere opdrachten, maar hij pikte alles ongelofelijk snel op. Toen hebben we samen overlegd met elkaar en gevraagd of hij een kwalificatiewerkstuk wilde maken voor het NK in Hengelo.” En zo geschiedde. Daan bereikt het Nederlands kampioenschap en wordt in zijn eerste
Daan in actie tijdens het Nederlands kampioenschap in Hengelo.
wedstrijd ooit ‘Nederlands kampioen Tegelzetten’. “Dat was een verrassing voor mij. Toen kreeg ik wel door dat ik talent voor het vak had”, zegt de Lieroppenaar.
Toch zie ik mogelijkheden.
Russische vlag
De opdracht die Daan in Kazan krijgt is al bekend. “Het is tegelwerk met in een inwendige hoek met de RusTrainen sische vlag die er in een golf doorVanaf dat moment staat alles in het heen loopt. Verder komt er een trap teken van de Worldskills. Trainen, in het wedstrijdstuk met aansluitend trainen en nog eens trainen. Van den een vloer die onder afschot afloopt. Berkmortel: “Uren maken is het alAansluitend werk ik aan een schuin lerbelangrijkst. We zitten nu op bijna muurtje met nis die betegeld moet 400 uur training. En dat is ook echt worden. Dus al met al toch een pitnodig. We proberen met Daan ook tig werkstuk.” “Daan moet ook echt zoveel mogelijk de situatie van een zijn rust pakken in Kazan, want het wedstrijd na te bootsen. Vooral de kan slopend zijn om vier dagen lang tijdsdruk kun je goed oefenen.” Wat zo geconcentreerd te werken”, vult niet te oefenen is, is het verwachtte Marcel van den Berkmortel aan. In tomassaal toegestroomde publiek in taliteit krijgt de Lieroppenaar 22 uur Rusland. De organisatie in Kazan om zijn werkstuk af te ronden. Zonverwacht 400.000 bezoekers tijdens dagavond vertrekt het 18-jarige talent de vier wedstrijdnaar Rusland. Een dagen. Een on- 'Laat het maar snel beginnen, plek waar hij angekend aantal. ders nooit zou koik ben er klaar voor' “Het zijn echt de men. “Ik denk dat Olympische speniemand in mijn len onder de beroepen. Zo groot is het omgeving ooit in Kazan, laat staan opgezet in Kazan”, zegt Borrenbergs. Rusland is geweest. Het is een hele Naast Daan strijden er nog 1600 anaparte plek, maar we gaan met een dere deelnemers uit ruim 60 landen in fijn team daarheen. Ik kijk echt uit 56 beroepen voor een plek op het erenaar de openingsceremonie van de podium. Nederland wordt vertegenWorldskills. Laat het maar snel bewoordigd door 30 jongeren, waaronginnen”, zegt Daan. Het Nederlands der Daan. Het Nederlands team doet team heeft inmiddels al verschillende mee in 27 vakrichtingen (beroepen), bijeenkomsten gehouden om kennis waaronder patissier, metselaar, stumet elkaar te maken. Van den Berkkadoor, bloembinder, meubelmaker mortel: “Dat is fijn voor iedereen. en lasser. Experts, afkomstig uit het Anders kom je iedereen ineens in bedrijfsleven en van scholen, trainen Rusland tegen zonder dat je weet wie en begeleiden de deelnemers. In de het zijn.” “De Nederlandse organisacategorie ‘Tegelzetten’ doen 25 lantie zorgt ervoor dat er een hecht team den mee. Daan: “Natuurlijk ga ik staat. Medailles halen doe je met z’n voor het podium of een top-5 plek allen”, vult Borrenbergs aan. De (Medal of Excellence), maar ik ben 18-jarige tegelzetter vertegenwoorook al tevreden als ik mijn opdracht digt Nederland tijdens de Worldskills binnen de tijd af krijg. Hoe hoger de van donderdag 22 augustus tot dinsverwachtingen, hoe hoger de druk. dag 27 augustus in Kazan, Rusland.
www.plattevonder.nl programma zie pagina Alle tandartsbehandelingen en het tandtechnische laboratorium onder één dak! Uw klinisch tandtechnicus: Bart Hermans
Implantaten Klikgebit Klaar terwijl Kunstgebit u wacht! Reparaties Vertrouwd & Vakkundig
JIJ BENT DE BEZORGER DIE WIJ ZOEKEN! Hét weekblad voor Someren
Vanaf 13 jaar, dus óók 55-plussers. Een lekker gezonde bijverdienste! Meer informatie? Bel (0493) 473 578 of meld je aan via www.hetcontact.nl
ZIE PAGINA 4 EN 5