HELENAVEEN TUSSEN MAASLINIE EN ZUID-WILLEMSVA
De Peel onder vuur
door: Hans van de Laarschot Voordat kapitein De Vries met zijn mannen vanuit de sterke, maar ‘ongebruikte’ Peel-Raamstelling is aangekomen in de ‘nieuwe stelling’ achter de Zuid-Willemsvaart bij Asten en Someren, gebeurde er in en om Helenaveen nog het een en ander. Eén is gericht op de landweg naar Sevenum, het andere op de kunstweg naar Grashoek.
3
De nu niet meer aanwezige kazemat nr. 205 aan de Helenastraat. (Foto: collectie Jan van Woezik).
De voorverdediging in Helenaveen Helenaveen was als onderdeel van de Peel-Raamstelling goed voorzien van verdedigingswerken. Allereerst zorgde het moeras van de Mariapeel samen met de Helenavaart voor een ondoordringbare strook voor de vijandelijke troepen. Zwakke punten vormden de toegangswegen vanuit Sevenum en Grashoek. Soldaten van het 30ste Regiment Infanterie bemanden de kazematten in Helenaveen. Drie daarvan staan aan de westelijke kant van de vaart tussen de protestantse kerk en de Geldersestraat (nrs. 204, 205 en 206 op kaartje). Kazemat 201 is geprojecteerd aan de oostkant aan de landweg naar Sevenum. Iets verderop is op de weg een vechtwagenhindernis (T9) in de vorm van een aspergeversperring aangebracht.
Con Amore neemt afscheid van Nel de Groot
Om de vijandelijke troepen de doorgang door de Peel te bemoeilijken, zullen op het juiste moment de vele bruggen opgeblazen worden. In 1935 is hiervoor een plan gemaakt, maar daarin zijn met name de bruggen bij de samenkomst van het Kanaal van Deurne en de Helenavaart aan de spoorlijn niet opgenomen. Daar zal het vernielen dan ook niet vlekkeloos verlopen.
7
Bomen vormen een andere, extra hindernis. De Maatschappij Helenaveen heeft als eigenaar van de wegen en lanen overal daarlangs bomen geplant. Bij kruisingen en splitsingen moeten die door de Nederlandse soldaten worden omgehakt of op een aantal punten neergehaald worden met dynamiet, zoals bij het begin van de weg naar Liessel. De bomen mogen niet op de Koolweg tussen de Sevenumseweg en de Geldersestraat neerkomen. Dat weggedeelte dient open te blijven voor het verkeer. Wachtmeester Van ’t Schip meldt voor het verdedigingsvak zuidelijk van Helenaveen: Om 9.00 uur zijn de asperges in den weg geplaatst en de boomen gesprongen. De takken werden echter niet voldoende verwijderd, wat later een groot nadeel bleek, omdat ’t zicht op den weg niet vrij was.
Lachen, gieren en brullen bij De Meerpoel
Bij de brug over de Helenavaart in de weg naar Grashoek en Beringe staat, ook aan de oostkant van de vaart, kazemat 202. Het geschut is gericht op de aangebrachte aspergeversperring (T8) op de weg. Vanuit kazemat 203, iets ten zuiden van die brug westelijk van het turfkanaal, kan ondersteuning verleend worden. Het zijn allemaal kazematten van het S-type oftewel stekelvarkens; de kleinste kazemat voorzien van licht geschut. Ze worden bijgestaan door de 6cm-kanonnen van de batterij van kapitein De Vries.
De hoofdverdediging achter het Kanaal van Deurne Mocht de vijand door de verdedigingslinie in Helenaveen breken, dan wacht hem even verder de hoofdverdedigingslinie van de Nederlanders achter het Kanaal van Deurne. Ook daar heeft De Vries twee kanonnen geplaatst en wel bij de Hogebrug en bij de Lagebrug. Bij de Hogebrug zijn tussen twee ‘stekelvarkens’ (nrs. 211 en 212) twee zwaardere kazematten van het type G gebouwd (nrs. 213 en 214). Deze hebben een gietstalen koepel met zwaar vuur. Zo’n G-kazemat staat ook zuidelijk van de Lagebrug en verdedigt vanaf het Kanaal van Deurne tevens de Helenavaart.
11
SV Someren wil goede reeks voortzetten
Restant van de aspergeversperring voor de Hogebrug. (Foto: Ad Kersten)
Tussen de Lagebrug en de Hogebrug zijn nog vier S-kazematten in de Peel-Raamstelling opgenomen. Voordat de vijand de bruggen zal bereiken, komt hij eerst aspergeversperringen tegen. Duitse bommenwerpers boven de Peel Op 10 mei 1940 was in de Peel-Raamstelling de alarmtoestand al enkele dagen van kracht. De stellingen zijn volledig bezet. Een derde van de manschappen mag rusten of slapen. De rest moet waakzaam zijn. Door de sterkte van de stelling is het moreel van de Nederlandse soldaten groot en de troepen gaan voor ‘standhouden tot het uiterste’. Vaak is te horen: laat ze maar komen. En ze kwamen. Kapitein De Vries meldt in zijn verslag: Juist was in den nacht van 9 op 10 mei 1940 een proefalarm gelast, naar ik meen om 3.00 uur. Nauwelijks had dit zijn beslag gekregen, of de lucht werd overstelpt met motorgeronk. Toen het licht werd, kon ik door mijn kijker duidelijk Duitsche vliegtuigen v.n.l. bommenwerpers onderscheiden. Ze kwamen bij tientallen over ons heen op een hoogte van naar schatting 2000 m. We beseften, dat dit grensoverschrijding was en de oorlog was uitgebroken. Even later kwam dan ook de telefoon melden dat Duitsche troepen de grens hadden overschreden en zich gereedmaakten de Maas over te trekken. Van de kant van de Maas werd dof gedreun vernomen. Behoudens het geronk der ontelbare in westelijke richting vliegende vliegtuigen, bleef verder
Hindernissen in en om Helenaveen.
Voor de rechter voert hij aan dat hij vaste klant was bij Van Horen en dat gaf hem ‘eerste rechten’. Had hij het niet gedaan, dan hadden anderen dat wel gedaan. En ook een boer uit Deurne had een en ander bij Van Horen gestolen. Uit angst had hij een deel van de spullen niet teruggebracht.
7
We e k van Grashoek maakt het nog J a a r g a n g 6Een 4 inwoner bonter. Het was hem gelukt om één van de bij de Helenavaart gestrande legervoertuigen van het Maasbataljon buit te maken
verdwijnen. W W W . H E TC en O teNlaten TA C T. N L Het ging om een vrachtwagen, niet het kleinste voertuig.
12 en
13
De Peel onder vuur: Helenaveen Majoor De Kloet (III 30 RI), verantwoorde-
De Witte brug (B23) over de Helenavaart bij de Geldersestraat intact in 1935 (links) en gesprongen op 10 mei 1940 (rechts). (Foto’s: l. collectie Nationaal Archief en r. collectie Jan van Woezik)
Prikkeldraadafrasteringen en twee mijnenvelden completeren de voorverdediging in Helenaveen. Het ene mijnenveld (M9) met 130 mijnen is aangelegd op Limburgs grondgebied tegen de weg naar Sevenum bij kazemat 201 . Het andere (M8) telt 70 mijnen op de drietip aan de Helenavaart bij de weg naar Grashoek.
14 februari 2019
alles kalm en rusOm 11.30 uur stonDe Tweede Wereldoorlog woedde in tig. Ik maakte een den op den weg de periode 1940-1944 ook in de Peel. ronde langs alle Beringe-Helenaveen stukken, teneinde de 11 automobielen van Nu, 75 jaar later, staan we stil bij onze gevechtsvaardigheid Maasbataljons, die bevrijding. Een jaar lang blikken nogmaals grondig te niet verder konden door we in deze rubriek terug op de toetsen. Inmiddels had het afsluiten van den gebeurtenissen toen. de Genie in Helenaveen weg met asperges en het Van algemene verhalen tot haar vernielingsopdrachvernielen van bruggen. persoonlijke anekdotes, die ten uitgevoerd. De verbinBij Griendtsveen was het zich afspeelden in Asten, ding over Hooge- en Lage tegenovergestelde gebeurd. Someren, Deurne en Brug met Helenaveen bleef De Wolf schrijft: De brug over het omgeving. voorlopig wel bestaan. De Vries kanaal van Deurne bij Griendtshad al wel vanuit Helenaveen alle veen is door de Politietroepen gepaarden en wagens achter het Kanaal heel onvoldoende vernield, zoodat op van Deurne laten brengen. 11 mei een vijandelijke colonne zonder bezwaar over den brug kon trekken. De slechte vernieling kan een gevolg zijn van het niet aangeven van de wijze van vernieling in het bruggenrapport van 1935, alhoewel dat ook gold voor de ernaast liggende spoorbrug. De Wolf hierover: De spoorbrug over het noordelijk uiteinde van het kanaal van Deurne, eveneens te Griendtsveen, welke brug niet op het vernielingsprogramma stond, is op verzoek der infanterie door pioniers alsnog volledig vernield. Legervoertuig gaat ondergronds De inwoners van Helenaveen zijn geëvacueerd en dat brengt enkelen op snode plannen. De winkel van Van Horen wordt zowat leeggeroofd. De spullen die een jeugdige Helenavener steelt, worden door zijn vader op een kruiwagen weggevoerd en verstopt. De vader is een bekende van de politie en had net twee weken vastgezeten voor een diefstal. Als de politie achter de bij Van Horen gestolen spullen komt, gooit de vader ze in het water. Hij probeert tevergeefs een nieuwe gevangenisstraf te ontlopen door de goederen te willen betalen. Ook een derde Helenavener was op hetzelfde idee gekomen.
Maar de politie krijgt ook hier lucht van en gaat bij de verdachte op zoek naar de vrachtauto. Na lang zoeken in mestvaalten, in den grond, in haver en maïs, kwamen motor, chassis, wielen met banden en nog enkele onderdeelen tevoorschijn. Als verdacht van diefstal heeft de politie aangehouden den zoon des huizes. Vermoedelijk is de geheele vrachtauto gedemonteerd. Niemand wist hoe de goederen in den grond en op het eigendom terecht waren gekomen. Een andere Grashoeker had de pech dat ook hij gepakt werd voor het verduisteren van twee buiten- en binnenbanden van een auto.
19
worden gehoord bij de weg van Sevenum, gaat De Vries poolshoogte nemen. Een Duitsche verkenningspatrouille (wielrijders) ter sterkte van ongeveer 20 man, waarbij een motor met zijspan, was aldaar onze stelling (een infanterie-kazemat, een 6 Veld opstelling en een groepsloopgraaf) tot op 400-500 m genaderd. Door onze menschen was toen het vuur geopend, in hun zenuwachtigheid natuurlijk veel te vroeg, want men had hem dichter moeten laten naderen en dan de mitrailleur, eventueel kartetsvuur van de 6 Veld, er op moeten zetten. Twee Duitschers moeSomeren • www.koppens.keurslager.nl ten aldaar zijn neergeschoten. Verdere gevechtshandelingen hebben zich hier niet voorgedaan. De sergeant Schipper, GroepscommanAsten • www.louwers.keurslager.nl dant, bleek een zeer vastberaden man te De achtergelaten en uitgebrande wagens zijn, die zijn hoofd koel hield. Ook de solin Helenaveen bij de gesprongen brug over daten Suivrewaardt en Van Steen van het de Helenavaart in de weg naar Grashoek en stuk Veld behielden volledig hun kalmte. Beringe. (Foto: collectie Huub Kluytmans)
Auto’s in brand De Vries beschrijft de terugtocht van de soldaten van de Maaslinie. Op dien dag heb ik geen begrip van den tijd gehad. Naar ik meen was het ± 12.00 uur, dat de resten van 2 G.B. [Grens-Bataljon] welk Bataljon vóór ons aan de Maas lag, in wanorde in Helenaveen aankwamen. Van de 1100 man zijn er ongeveer 100 in Helenaveen aangekomen. Hun auto’s moesten zij aan den overkant der Helenavaart in de steek laten. Een deel ervan, onder andere een wagen met munitie werd in brand gestoken, wat tot voortdurende explosies leidde. Granaten van het pantserafweergeschut ontploften met luiden knal en vlogen over onze dekkingen heen.
Onfortuinlijke sergeant-majoor van Kalken
CARPACCIO SPIES ELKE 4DE GRATIS
100 GRAM GEGRILD GEHAKT EN 100 GRAM KATENSPEK VOOR E 3.50 GELDIG VANKoppens, DONDERDAGkeurslager 14 Thomas FEBRUARI T/M 20 FEBRUARI
Thomas keurslager MarcelKoppens, Louwers, keurslager Someren • www.koppens.keurslager.nl
Marcel Louwers, keurslager Asten • www.louwers.keurslager.nl
www.waalstaal.nl
belang en ’t Contact. Complimenten, suggesties voor verhalen, informatie, vragen en documenten. Verzamelaar Theo Nouwen uit Griendtsveen stuurde enkele foto’s in van de erewacht en de begrafenis van een Nederlandse soldaat in Deurne. Hij vroeg zich af of dit Bastiaan Vermaas betrof, over wie in aflevering 2 verhaald is dat hij is overleden vanwege een mijnontploffing. Maar dat zou niet overeenkomen met de vermelding op de achterkant van één van de foto’s: Begrafenis Majoor van Kalken gedood door een mijn waarschijnlijk bij de Kraaijehut te Deurne. En Vermaas is niet in Deurne begraven.
Alle tandartsbehandelingen en het tandtechnische laboratorium
onder één dak! Uw klinisch tandtechnicus: Bart Hermans
De foto’s hadden inderdaad betrekking kunnen hebben op het overlijden van soldaat Bastiaan
Implantaten Klikgebit Klaar terwijl Kunstgebit u wacht! Reparaties
Begrafenis sergeant-majoor van Kalken in Deurne.
Geldig tot 31 maart
Aan de Witvrouwenbergweg barst het volgende week zaterdag weer los. Keiharde rock en metal komen uit de gitaren van de tien bands. Vijf bands spelen in Comeet een ‘thuiswedstrijd’. Deur Open (Someren/ Asten), Switched Off (Asten), Red Hippo (Someren), Beton (Someren/ Asten) en Distraction (Asten/Deurne) willen de andere bands graag laten zien dat zij niks te zoeken hebben in ‘hun’ regio. Gitarist Ronald Tielen van de band Deur Open kijkt uit naar de zaterdag, maar is
Distraction.
Stemmen
De tien bands strijden uiteindelijk om een publieksprijs, juryprijs en podiumplaatsen op de Walhalla Zomerfeesten en Comeet Outdoor 2019. Distraction bassist Jordi Rijnders maakt het niet uit wat voor prijzen er zijn, als ze er maar een winnen. “Super om mee te mogen doen. We grijpen deze kans aan om onze jaren ’80 rock eens goed te laten horen. Het wordt een half uur knallen en dan maar hopen dat onze muziek gewaardeerd wordt. Eigenlijk halen we uit mooie reacties van het publiek de meeste voldoening.” Ook leadzanger van de band Beton, Walter Dirkx wil zijn muziek graag laten horen. “Een tijd geleden hebben we in de Comeet gespeeld en dat beviel ons zeer goed. Nu komen we terug en willen we zeker de eer van de regio hoog houden.” Beton speelt flinke heavy metal covers van bands als, Judas Priest en Iron Maiden. “We zijn benieuwd wat de jury ervan vindt”, lacht Dirkx. Leden van de band Switched Off vinden het ook fijn om bij de Comeet hun opwachting te maken. “Het is altijd fijn om in de buurt te spelen. Helemaal
in wedstrijdvorm. Al denk ik niet dat wij meedoen om de winst. Er is net een nieuw bandlid bijgekomen en we zijn hard aan het repeteren. Rock en grunge muziek moet je toch veel oefenen, vooral de gitaarriffs. Al kunnen we daardoor ook ineens verrassen, want we spelen allemaal eigen materiaal.”
✁
‘Meedoen is leuk, maar winnen is nog leuker’
✁
Bands gaan de strijd aan op het Battle For Bands festival
wat voorzichtiger in zijn uitspraken. “Wij komen vooral voor het plezier. We bestaan nog niet heel lang in deze samenstelling, al hebben we wel allemaal ervaring, het is toch altijd even wennen hoe je samenspeelt. Daarom repeteren we nu vaak om tijdens het festival te knallen.” Een half uur krijgen de bands om te laten zien wat ze kunnen. De een omschrijft zijn muziek als jaren ’80 rock, de ander als behoorlijke herrie die zijn weerga niet kent. Een divers programma waar het publiek zijn ogen uitkijkt en vooral de oren goed moet beschermen. Wouter van
O in To D W
E de
Vanaf de eerste aflevering van De Peel Zie onze advertentie onder vuur stromen de reacties van lezers binnen bij de auteurs en de redacop de vacature-pagina tie van Weekblad voor Deurne, Peel-
De band Beton is een van de acts tijdens het festival.
door Jordy van de Brug
D en
Op zoek naar een baan?
2e 15 cm sub voor €1, -
den Eijnde is lid van de band Red Hippo, een naam die door de bandleden per toeval in boeken over de Griekse mythologie werd ontdekt. Hij is blij met het festival. “Dat zijn toch de optredens waarvoor je het doet. Het is pas de vierde keer dat we optreden en gaan dus vooral genieten. Andere bands bekijken is ook heel tof. Alle ervaring is meegenomen. ‘De battle’ winnen is nu nog niet reëel, al gaan we er natuurlijk wel voor. Zo lang de winnaar maar uit onze regio komt”, lacht Van den Eijnde.
De in ge po wo
Lezers reageren op De Peel onder vuur
Vertrouwd & Vakkundig
SOMEREN – Liefst tien bands nemen het zaterdag 23 februari tegen elkaar op tijdens het jaarlijkse Battle For Bands festival van OJC Comeet. Vijf van de bands komen uit de regio en willen graag deze ‘thuiswedstrijd’ winnen. Al staat het plezier voorop.
D oo ’s kr co ru Z D in ni de ve en de w de br w
Duitsers bereiken Alleenlopen in de optocht: Helenaveen Als op 10 mei ’s middags een vak apart omstreeks 4 uur schoten
lijk voor de verdediging van Helenaveen en Griendtsveen, heeft zijn commandopost in een boomgaard van een boerderij in Liessel. Omdat het ’s morgens op de grond rustig bleef, gaat de majoor om 11.00 uur op inspectie uit. Met de fiets eerst naar Griendtsveen. Hij bemerkt, dat meerdere soldaten de situatie niet ernstig nemen. Ze staan voor hun kazemat naar de overvliegende Duitsers te kijken. De Kloet laat zijn autoriteit gelden door de bemanning van de kazemat op zo’n anderhalve kilometer noordelijk van het Kanaal van Deurne op te dragen te schieten op de eigen mensen als die voor hun kazematten staan. Eerst in het kanaalwater en een halve minuut later op de kanaaldijk. Korte tijd later laat hij nog eens zien dat hij kordaat en recht in de leer is. Hij treft in Griendtsveen twee militaire artsen die zonder andere manschappen het door de Duitsers bereikte Horst waren ontvlucht. De Kloet vindt dat ze hun troepen niet hadden mogen achterlaten en dat ze terug moeten om gewonden te verzorgen. Hij dreigt hen zelfs met de kogel. ’s Avonds trekt de majoor nog per auto naar Helenaveen. Hij geeft opdracht om op de weg naar Grashoek een post te plaatsen. Die moet de zich terugtrekkende soldaten van de Maaslinie opvangen en indelen bij de verdediging van Helenaveen. Op de weg terug naar zijn commandopost gaat hij via de Hogebrug en hoort daar dat alles nog rustig is.
Ja, er was iets misgegaan. De genie had de bruggen in Helenaveen pas moeten laten springen, als de zich terugtrekkende soldaten van de Maaslinie de vaart waren gepasseerd. Hun wagens, wapens en munitie hadden nog van dienst kunnen zijn bij de stelling achter de Zuid-Willemsvaart en een eventuele verdere terugtocht. Genie-commandant De Wolf legt hierover in zijn dagboek vast, dat de opdracht voor de vernielingen pas gegeven is na overleg met de commandanten van het 27e en 30e Regiment Infanterie. Niettemin zijn de vernielingen te Helenaveen te vroeg uitgevoerd.
Su de de kl ei ie ku
Bamischijf of nasischijf 12 stuks - Welten Normaal 7,79
5,29
Gezelligheid
Bij de vijf bands speelt vooral de gezelligheid een grote rol. “Lekker spelen, biertje drinken, inspiratie opdoen, wat wil je nog meer?”, zegt Deur Open gitarist Tielen. De band opent het festival om 15.50 uur. “Dat is onze eis. Vanwege onze naam willen wij elk festival openen, vandaar de naam Deur Open, zie het als iets ludieks. Ook willen we altijd graag een fles ‘Hela Curry’ en een blik ‘Unox Smac’. De grote popsterren zijn er qua eisen niks bij, lacht Tielen. Zanger van Beton Dirkx heeft voorlopig geen eisen. “Ja, veel drukte, maar dat is geen eis. Het is tof om voor veel mensen te spelen. Daar doen wij het, net als de andere bands, ook voor. Het festival duurt van 15.50 uur tot maar liefst 02.00 uur. Distraction sluit om 23.40 uur de dag af. Het stemmen tellen begint vlak daarna en om 00.30 uur is de prijsuitreiking. “De wedstrijd afsluiten is toch altijd moeilijk, maar we blijven dan wel hangen bij het publiek”, zegt bassist Jordi Rijnders. Op de site van OJC Comeet staat het volledige tijdschema en worden de andere vijf regionale bands benoemd. De vijf lokale bands repeteren nog even flink door en gaan zaterdag 23 februari de strijd aan met elkaar. Kaarten zijn verkrijgbaar aan de kassa bij de Comeet en kosten vijf euro.
www.diepvriesspecialist.nl
FESTIVAL CARNAVAL Zaterdag 02 maart
Dj’s & Party Station / Grolsch Feestcafé
Zie
BESTEL NU UW TICKETS pagina
18
BEZORGERS GEZOCHT Voor het bezorgen van ’t Contact op donderdag in Someren, Someren-Eind, Someren-Heide en Lierop.
0493-473578 Hét weekblad voor Someren
Hét weekblad voor Someren
Er in
V kl ne re in