BINKE 054 Azaroa 2020

Hasi da!

54. zenbakia • 2020ko azaroa

LUIS MARI BIZKARRA OKINA

«Ogia dendetan egiteko Estatuko lehenengo laba Usansolora ekarri neban»

LUIS MARI BIZKARRA OKINA

«Kontrakoa emoten badau be, inon baino ogi gutxiago kontsumitzen da gurean» TESTUA: JON GOMEZ GARAI ARGAZKIAK: AITZOL ZAMALLOA

A

urkezpen handirik behar ez duen horietarikoa da Bizkarra marka.

Baina marka guztien atzean pertsonak daude. Horregatik, Usansolon hasi, Galdakaon handitu eta Bizkaia osora arrakastaz eraman duen negozioaren atzeko pertsona ezagutu gura izan dugu. Luis Mari Bizkarraz ari gara, eta ondorengo lerroak ditugu Eduardo bere semearekin batera izandako solasaldiaren laburpena.

Ikusten denagatik, ogiaz aparte, sikiera eramateko kafea eta janaria zerbitzatzen ari zarete… Eta eskerrak horri, guk ez daukagulako langileak aldi baterako enplegu-erregulazioko espedientean —gaztelaniaz ERTEan— sartzeko aukerarik, ogia premiazko elikagai legez aitortuta dagoalako.

Nork esango zizun zuri, lehenengo okindegia zabaldu zenuenean, horrelakorik sufritu beharko zenuketenik…

Buf! Eta sufritu doguz garai gogorrak eh! Estaduak ogiaren prezioa jartzen ebanekoa, krisi orokorrak, domeketan okindegiak zarratzera derrigortu euskuenekoa,.. Baina holakorik ez dogu sufridu, ez, hau terriblea da; taberna, jatetxe eta hotel askoren hornitzaileak garalako geu, eta ezin saldu gabilzalako.

mugitzen nintzan batera eta bestera, eta mundu mailako azokatara joaten nintzan. Holako bidaia batean, 1979aren bueltan Alemanian, Euskal Herrian eta estatu osoan be ikusten ez zan labe bat ikusi neban, dendetan bertan jartzeko labea.

Eta zuk ekarri? Orduantxe pentsatu neban: «Holakorik ez dogu guk han ezagutzen, baina sistema barri hau gurera heltzen bada eta kontrako hankeagaz harrapatzen banau, akabo, nik eroango dot lehenengoa!». Eta holan, lehenengo labea Usansolora ekarri neban. Estatuko lehenengo labea izan zan Usansolokoa!

Produkzioan sartu beharreko orduak ere asko jaitsi ziren horrela? Ordu gutxiago sartzeak baino, labeak dendetan jartzeak produkzioa egiteko modua aldatu eban, modu horretan beharlekua edo obradorea Usansolon izaten jarraitzen gendualako ogi diferenteak egiteko, baina azken labekadea dendetan emoten geuntsielako.

Imajinatu ere ez dut egin nahi zenbat ordu sartzen zenituzten hasieran! Buf! Iluntzeko zortziretan ogia egitera sartu, goizeko zazpirak arte, eta ordutik aurrera dendaz denda banatzen hasten ginan, eguerdira arte!

Zer ikasi zenuten krisi horien eraginez? Krisi bakotxak pentsatzeko beste modu bat irakasten deutsu, aurrera egiteko beharrak konponbideak bilatzera daroatsulako.

Zelan iritsi zen Bizkarra Usansolora? Ni jaiotzez Abadiñoko Muntzarazekoa naz baina Usansolora 1956ko zezeilean heldu ginan, nik 16 urte neukazala, horregaitik usansolotarra be sentitzen naz. Estaziñoko auzora heldu ginan lehenengo, eta horregaitik hortik gertu be zabaldu genduan Bizkarra kateko lehenengo dendea.

Ikasteaz ari garela, Alemanian ikasi zenuen ba zerbait, Luis Mari! Bai! (irribarretsu) Orain dala berrogei urte be asko

Orduan txikia izango zen ba herria... Tren geltokiaren inguruan egozan hogei etxeak baino ez!

2 azaroa 2020 Binke!

Luis Mari Bizkarra Artetxe 1940, Usansolo Bere aita Estebanek transmititutako ogibide baten ostean, Bizkarra okindegi eta gozotegien kate ezagunaren aitzindaria da Luis Mari; Abadiùoko Muntzarazen jaioa baina gaztetxotatik Usansolon errotua —usansolotartzat ere badauka bere burua—. Bere ibilbideak eta ekinak hainbat sari eman dizkio Bizkarrari, besteak beste: 2007an Ibarretxe lehendakariak Euskal Merkataritzako Berrikuntza Saria eman zion, 2015ean Urkullu lehendakariak Ibilbide Profesionalaren Saria eta 2017an Bilbao Dendak elkarteak Denda Enblematikoaren Saria.

Binke! azaroa 2020 3

Burua, beharbada, gorputza baino gehiago entrenatu behar dena gorputza baino gorputza Burua, beharbada, gorputza baino gehiago entrenatu behar dena gorputza baino gorputza

Nondik datorkizue ogiarekiko maitasuna? Aitagandik.

Abenturero handia zan eta gaztetatik Ameriketako Estatu Batuetara joan zan. Han ibili zan beharrean bategaz eta besteagaz, Idahon, Chicagon... Al Capone ezagunarentzako be beharrean ibili zan alkohola banatzen!

Baina ogiarekin ez? 1930eko udan etxera bueltatu zan, baina diru barik! Traje bat baino ez eban ekarri, eta Ameriketara bueltatuko zala uste baeban be, azkenean familiak konbentzitu egin eban hemen geratzeko. Holan ba, bere anaiaren andreak okindegi bat eukanez, 32 urtegaz bertan hasi zan beharren.

Gure kulturan ogiak garrantzia handia dauka, baina beste herrialde askotan ez da ogirik apenas jaten bazkalorduan. Globalizazioak ogia jateko ohitura desagerrarazi dezake? Geldi geldi! Kontrakoa emoten badau be, gurean inon baino ogi gutxiago kontsumitzen da! Ez da hain kulturala ogia jatea. Ni hasi nintzanean 124 kilo inguru jaten ebazan hemen, bataz beste, pertsona bakotxak urtean, gaur laurden bat inguru!

Arrazoia eman didazu, beraz. Ez, horrekin esan gura dot Europan gurean baino gehiago kontsumitzen dala ogia, eta globalizazioagatik sikieran ez dala ohitura hori galduko. Italian jateko gehiena ogiagaz egiten da eta Alemanian, esaterako, 98 kilo ogi jaten dauz urtean pertsona bakotxak. Gurean, krisi honen aurretik 64 kilotan ibili ginan, eta orain 32 kilo kontsumitzen dogu bakotxak urtean, bataz beste.

Baina Europan ez da jatorduetan hainbeste ogirik ikusten mahaian, ezta? Ez, hori egia da. Baina gehiago kontsumitzen dabe ogia elikagai lez, eta ez hainbeste 4 azaroa 2020 Binke!

lagungarri legez. Gehiago jaten dabe bokatetan, armozuetan... gehiago oraindik, txorizo bati be zapore gehiago atarako deutsazu ogi artean, ogia zapore-indartzaile oso ona dalako!

Orduan zein da, globalizazioa ez bada, hainbeste ogi ez jatearen arrazoia? Hainbat arrazoi dagozala esango neuke: medikuek ogia ez jatea gomendatzea, gure sektorearen erruz ogi industrialak egitea, industrializazioa bera...

Gaia aldatuz, jaso dituzun sari guztietatik zein gogoratzen duzu maitasun handiagorekin? Sari guztiak dira ondo etorriak! (barreka) Asko emon deuskuez egia esan, dendengatik, barrikuntzagatik, urteurrenengaitik... Baina niretzako berezienak Ibarretxe eta Urkullu lehendakariek emon eustiezanak izan ziran, biak sari pertsonalak izan ziran —nire ibilbideagaitik jasotakoak—, eta horrek bihotza ikutzen dau... (irribarretsu) Hala ere, sari gehienak okintza mundura berrikuntzak ekartzeagatik jaso ditu Bizkarrak. Zenbateko garrantzia du horrek enpresa batean? Barrikuntzak beti dira inportanteak, beti aurrera begira egon behar dalako. Eta aurrera begira egon ahal izateko inportantea da ondo inguratuta egotea. Ni beti dedikatu izan naz lan egin eta denbora galdu barik ibiltzen. Gainetiko kontuei bueltak emon eta denbora gauzak zelan egin pentsatzera inbertitzeko izan dodaz beti aholkulari onak. Baina, dendetan gure izenean aurpegia emoten dabenetatik aparte, ekipoan nitzako pertsonarik garrantzitsuena nire emaztea izan da: Mari Angeles Azkueta.

Semeek hartu dute zure lekukoa. Zer transmititu diezu?

Heziketa aldetik ahal izan dodan dana, baina profesionalki ezebez. Eurengan konfiantza handia daukat. Baina ganera, eurek txiki-txikitatik barneratu izan dabe ogibidea. Txikitan

ELKARRIZKETA LUIS MARI BIZKARRA

Ekipoan nitzako pertsonarik inportanteena nire emaztea izan da

Arin-Arin!

Labeak dendetan jartzeak produkzioa egiteko modua aldatu eban Krisi bakotxak pentsatzeko beste modu bat emoten deutsu

ogia egiten laguntzen eustien bakotxean be emoten neutsien ogorlekoren bat, lana eta esfortzua zer dan jakin dagien.

Orain urte batzuk Bizkarrak asko laguntzen zituen Usansoloko eta Galdakaoko elkarte eta kirol jarduera asko. Zenbaterako garrantzia dute herri hauek zuentzat? Dana, gu bertako herritarrei esker gagoz hemen eta guretzako inportantzia daukielako jarraitzen dogu gure obradorea eta denda nagusiek hemen izaten; lehenengo denda be Usansolon jarri genduan horregaitik. Eta klubetan? Milioi batzuk itxi dodaz nik klub eta lasterketatan, hainbat urtetan herri bietako kirolaren %85 nik babestu izan dot. Beste urte batzuk ziran eta, horretarako aukera genduanez, egin genduan. Baina ez bakarrik Usansolon eta Galdakaon eh! (irribarretsu) Hemendik kanpo ere lagundu dituzu klubak ala? Klubak ez, baina ogia gura beste banatu dot krisi garaietan debalde.

Akorduan daukat 1983ko uriolak bizi izan genduzanean... Motor txiker bat neukan, eta haregaz ibiltzen nintzan gure inguruko herrietatik be ogia debalde banatzen. Basauriko alkate zanak be deitu eustan: «Bizkarra, banatu dozun ogiaren faktura bialdu behar deustazu», eta nik ezetz erantzun neutsan, diru hori bere herriko pobreen artean banatzeko eskatuz.

Galdakaon ere izan zenuen horrelako pasarterik... Bai, Gardeazabal alkateorde zanean bera etorri jatan, herrian hainbat etorkin egozala eta zer janik emoteko ez eukiela.

Ezin neban onartu herrian jendea gosea pasatzen ibiltzea, eta horregaitik eroan neutsiezan etorkin harei hainbat jaki eta ogi.

Norberak ahal dauanean ondokoari lagundu behar deutsala sinisten dot. •

Asteko egun gogokoa?

Danak! (barreka) Herriko txoko gustukoa?

Arteta.

Liburua ala tablet-a?

Tableta? Zer diñozu!

Pelikula bat?

Bakeroen edozein!

Ez duzu onartzen…

Errespetu faltea.

Zoriontsu egiten zaitu…

Etxekoek.

Plater bat?

Txipiak eta karakolak.

Deskribatzen zaituen berba?

Behargine.

Herrian zer kenduko zenuke?

Zaratea.

Eta zer berria jarri?

Metroa.

Euskarazko berbarik politena?

Ez dakit ba...

Zure ametsetako bidaia?

Ameriketara, aitaren ibilbidea egitera.

Berba egin ala entzun?

Berba egin.

Zure mesanotxean ezin da falta…

Nobelaren bat.

Abesti bat?

Ez neuke jakingo erantzuten...

Binke! azaroa 2020 5

Aginke!

Errealitatetik hurbilegi dauden albiste faltsuak

«Geldi egon daitezela Elexaldeko rallyak, ez ditugu-ta eurekko» inoiz aukeratu VIN EXTRA-DIESEL baino gogorragoa Arratiako zekorra

Sarean arrantzatua

Ba al zenekien?

Usansolok bere prozesua bertan behe ra utziko duela momentuz, Galdakaoren part e izanda herri mugakide gehiago dituelako ingu rutik mugitzeko?

46

Ostalaritza itxi du tenetik, poteoan aritzen zen jende a inguruko mendi eta basoetatik ibi ltzen hasi da. Ikerk eta batek adierazi du enaren arabera, ondorioz poteatza ileen giharreko minek 46 egun ira uten dute.

Kontuz ibili gero!

Txiste txarra — Hi, Trump hor zeok?

— Ez, Biden zetorrek!

Baratze Berriako alfonbra beti berde eta garbi-garbi

Black Friday eta Bono-denda apro betxatuz, Galdakaoko Udalak hiru Roomba xurgagailu berr i erostea erabaki du. Duela gutxi ireki den Baratze Berria eraik inaren bueltan hainbesteko glamour-ez jarritako alfonbra berd eak gauero garbituko dira horrela, pipa azal, gusanito edo best elakorik egon ez dadin.

Kale izendegia aldatuko da behingoz Galdakaon

Herritarren ohiturak aldatu ez direla ikusirik, Udalak kale izendegia eguneratzea erabaki du.

Behingoagatik ba, Agirre Lehendakari plaza, «Plaza Gorria» deituko da, Gipuzkoa kaleak ofizialki «Somera» izena hartuko du, Abusuko aldapa «Bonberoetako aldapa» izatera pasako da eta Sixta Barrenetxea «Sindikalak» izango dira datorren urte tik aurrera. Zer iruditzen?

Besteen mezuak partekatzea orain delitu bilakatu dute

Usansolon eta Galdakaon ospatu ohi diren bi lasterketa hauek bertan behera geratu ondoren, anto latzaileek modu birtualean ospatzeko erabakia hartu dute . Fiorek txapeldunari eman ohi dion saria ere birtualki emango duela konfirmatu dute. Saria jasotzeko webcam-a izatea beha rrezkoa izango da.

6 azaroa 2020 Binke!

Saioa Ibarretxe

Galdakoztar bat Bioteknologia Elkarteko lehendakari berria Saioa Ibarretxe galdakoztarra da, 2018tik, Euskal Herriko Bioteknologia Elkarteko —EusBIOTEKeko— lehendakari berria, eta hamaika dira esku artean bere kideekin batera dituen proiektuak.

BINKE

G

aztetatik biologiaren maitale izan da Saioa Ibarretxe (Galdakao, 1996) Euskal Bioteknologia Elkarteko —EusBIOTEKeko— lehendakaria.

Unibertsitatera salto egin baino lehen argi zuen zelula zein mikroorganismoekin lotura zuen zerbait ikasi nahi zuela, eta hala egin ere: Bioteknologiaren Gradua ikasten hasi eta ordutik bere pasio bilakatu zen. Gradua amaitu zuela, zientzia honen esparruan ohikoak diren graduondokoak zein doktoretza egiteko aukerak baztertu, eta ikerkuntzaren bidetik jarraitu beharrean ospitaleetan lan egiteko BAME —Barneko Mediku Egoiliar— azterketa prestatzen hasi zen, eta horretan dihardu egun.

Orain bi urtetik hona EusBIOTEKeko lehendakaria da Ibarretxe. Elkarte hau Euskal Herriko Unibertsitateko Bioteknologia Graduko hainbat ikasleren eskutik sortutako egitasmoa da, eta taldearen sorreratik «zientzia honen sektorearen egoera sozio-ekonomikoa sustatzea eta hobetzea» dute ipar, Ibarretxeren beraren esanetan. Honen ustez, hiru dira finean EusBIOTEKen oinarri nagusiak: «Prestakuntzaren hobekuntza, mundu profesionalean integrazioa eta gizarteari begira zientzia honen hedapena egitea».

Bi urte hauetan bai Ibarretxe eta bai EusBIOTEKeko lankideak ohartu dira gizarteak bioteknologiaren inguruan duen ezagutza hutsala dela, «orokorrean ez dugu uste jendeak zientzia honen berri duenik, izenetik salbu». Honen inguruan hausnarrean aritu, eta jendeak haien alde egin zezan, zientzia honen ezagutza minimo batzuk gizarteari ezagutaraztea beharrezkoa dela ondorioztatu zuten.

Elkarteko kideek argi dute epe laburrean zein luzean ezinbestekoa izango

dela bioteknologiaren erabilera, gizarteko hainbat sektoretan gainera: «Batzuk aipatzekotan: medikuntzan, ingurugiroa zaintzeko eta lantzeko ikerketetan edota energia iturri berriak garatzeko orduan egin beharreko azterketetan».

Hala ere, itzaletatik argitara pasa, bere bilakaerak aurrera egin eta bioteknologiaren helburu nagusiena lortu nahi bada, hots, zerbitzuak naturatik modu jasangarri batean lortu nahi badira, galdakoztarrak uste du «nahitaezkoa dela etorkizun handiko zientzia honetan diru publiko gehiago jartzea eta ikusgarritasuna ematea».

Bioteknologia hedatzearen bidean hainbat izan dira elkartetik sortutako programak. Besteak beste, azaroaren lehen astean ospatu berri den zientzia astean parte hartu zuten EHUrekin

elkarlanean. Aurten modu presentzialean aurkezteko aukerarik izan ez badute ere, institutuetan eta ikastetxeetan erakusteko landare bioteknologiaren inguruko bideo bat prestatu dute. Bestetik, Espainiar estatu osoan antolatzen den Biotechnofarm proiektua martxan jarri dute. Egitasmo honen bitartez ikastetxeetara hurbildu eta zientzia honen zutarri nagusiak zeintzuk diren azaltzeko aukera izango dute. Gainera, bigarren saio baten bitartez, ikastetxe hauetako ikasleak unibertsitateko laborategietara joan eta bioteknologia hurbiletik bizitzeko aukera izango dute.

Honetaz guztiaz gain, formakuntza saio, jardunaldi edota orientazio programa bezala egitasmoak dituzte esku artean, eta denaren lehenadakari da Saioa Ibarretxe galdakoztarra.

Binke! azaroa 2020 7

Hilabete honetako sarituak Alaitz Uribarri Gezuraga Matxalen Hernaez Barrenetxea

Urriko irabazleak Gorane Euba (ezker, alabekin) eta Silvia Arnaiz (eskuin) Binkekideak Izaroren kontzerturako gonbidapenak Oiana Telleria Andra Mariko kidearen eskutik jasotzen.

Xabier harategiak oparitutako produktu-sorta bana irabazi dute!

Erraza da, zelan egin Binkekide izateko?

Eman zure babesa urteko

36 â‚Ź

ordainduta

Oraindik Binkekide ez bazara, eta neurri honetako lehenengo komunikabide euskalduna babestu eta sustatu gura badozu, hauek dozuz horretarako bideak:

1. Bete beheko formulario hau, eskaneatu edo atera argazki bat eta bidali e-postaz: info@binke.eus

2. Bete formularioa, moztu, eta utzi gutunazal baten, Binke izenarekin Torrezabal Kultur Etxeko atezainaren leihatilan.

3. Eskaneatu zure

IZEN-ABIZENAK:

mugikorraren QR irakurgailuarekin beheko kodea eta bete formularioa!

HELBIDEA:

TELEFONOA:

NORTASUN AGIRIA:

E-POSTA: IBAN

KONTU KORRONTEA:

8 azaroa 2020 Binke!

ENTITATEA

BULEGOA

K.Z.

KONTU ZENBAKIA

Binke TV Hauek dira grabatu eta argitaratu ditugun azken hiru bideoak Binke telebistan!

Usansoloren segregazioaren egoera Azaroaren 11n Usansoloren segregazio prozesurako Batzorde Mistoaren lehenengo bilera egin zen Galdakaoko udaletxean. Horren aurrean, Usansolo Herriako Monika Mena kidearekin berba egin gura izan genuen, prozesua zein egoeratan dagoen eta aurrera begirako epeak zeintzuk izango diren jakiteko.

Ostalarien egoera eta 14ko manifestazioa Kalitatezko lan baldintza, osasungintza eta pentsioak aldarrikatzeko deia egin zen azaroaren 14rako Galdakaon, eta tartean ostalariei babesa ematekoa ere.

Horregatik, oraingoan Binkek ostalarietan jarri gura izan zuen begirada eta horretarako hainbat tabernarirekin batu zen, euren egoera gertutik ezagutzeko.

AEBetako Iratxe eta Mirenekin konexioa Ameriketako Estatu Batuetako hauteskundeek beti sortzen dute zalaparta nazioartean. Baina aurtengoak are iskanbilatsuagoak bilakatu ditu Donald Trumpek.

Han gertatzen direnen berri izateko eta Trump vs. Biden lehia hobeto ulertzeko konexioa egin zuen Binkek AEBetan bizi diren Iratxe eta Miren galdakoztarrekin.

Bideo guztiak gure sareetan ikusgai!

10 azaroa 2020 Binke!

Ostike!

ERDU MIZKATAN kuadrila @erduhona

«Orokorrean Somerazale gehiegi daude gure kuadrilan» GALDERAK: TRABUS KUADRILA @TRABUSSS

Noiz sortu zen zuen kuadrila? Eta nondik datorkizue izen hori? Betidanik elkar ezagutu izan dugu, baina hasiera batean neskak eta mutilak banatuta geunden. Egun batean, buruak klik egin zigun eta ordutik «tandem» perfektua gara; The Dream team. Bigarren galderari dagokionez, gure izenak ez dauka misterio handirik, kuadrila bakoitzaren izenaren nahasketa baita: Erdu hona eta Zizka-mizkatan.

Zuen kuadrila esaldi batean deskribatu beharko bazenute, zein erabiliko zenukete? Esaldi batekin baino, gure burua hainbat ezaugarrirekin deskribatuko genuke. Gutariko bakoitza oso xelebrea da bere baitan, eta guztiak elkartzen garenean oso talde «random»-a sortzen dugu.

Bidaiak egitea gustatzen zaizuela ikusi dugu. Bidaiaren bat egiteko Galdakaoko kuadrilaren bat aukeratu beharko bazenute, norekin joango zinatekete? Galdera hau oso zaila iruditu zaigu, Galdakaon hainbat kuadrila daudelako eta askoren artean zalantzak sortu zaizkigulako. Baina guztien artean kuadrila bat aukeratu beharko bagenu, kuadrilarik maitagarriena aukeratuko genuke: Pochetas.

Arau berriak direla eta tabernak itxita daudenez, nork botako du gehien faltan Somerako giroa? Orokorrean Somerazale gehiegi daude gure kuadrilan, beraz, ezinezkoa da pertsona bakar bat aukeratzea.

Nola ospatu zenituzten Galdakaoko jaiak? Datorren urteari begira nola uste duzue ospatuko ditugula? Kuadrila

askok bezala, bazkari bat egin genuen. Eta bai, ostean Somerara joan ginen. Datorren urteari begira espero dugun gauza bakarra Santakurtzak askatasun osoz bizi ahal izatea da.

Zer falta izan zitzaizuen pasadan urteko kuadrila txapelketan Patxikuri irabazteko? Argi daukagu galdera honen erantzuna: azpikontratazioak edo fitxaketak egiteko diru gehiago. Horrela, gozo frijituen erregearen laguntza izango genuke, eta jaietako podiumean agian aldaketaren bat egongo litzateke.

Kuadrilako nori gustatzen zaio ligoteoa gehien? Gure kuadrilan jaiak eta saltseoak eskutik doazen bi kontzeptu dira.

Gainera, Somera eta «La isla de las tentaciones» telesaila parekoak direla esan genezake.

Jaietako esperientziarik onena kontatu. Ezinezkoa litzateke bakarra aukeratzea, baina hurrengo istorioak duda barik onenetarikoak dira: gure Imanolen azken kontzertua, hagin hegalariak, txupinazoaren osteko parkineoa gure karrozarekin, txosnetako barraren gaineko azken dantzak...

Ba al duzue TikTokerrik kuadrilan? Bakarra, gure Nerecu maitia. Konfinamenduak kalte larregi egin diola uste dugu.

Egun batez kuadrila bat izan ahalko bazinate, zein aukeratuko zenukete? Dekantuz aukeratuko genuke oso kuadrila jatorra eta aktiboa delako, eta gainera, saltsetan ibiltzea guri bezain beste gustatzen zaielako.

Binke! azaroa 2020 11

MANU ETXEBARRIA AYESTA

Hitano

E

uskeraz hiru aditz tratamentu daukaguz: hitano, zuka eta berorika. Goazen hitanora: hi+to+no > hitano. Hi, bigarren pertsona, to/toka, maskulinoa eta no/noka, femeninoa.

Erabilera: toka, gizonezkoak gizonezkoagaz eta andrazkoak gizonezkoagaz, eta, noka, gizonezkoak andrazkoagaz eta andrazkoak andrazkoagaz.

Hitanoa, altxor bat dogu baina zoritxarrez galtzen dabil, batez be, noka. Arrazoietariko bat, errespetuarena. Euskerazko, hi, gazteleraz, «tu», litzateke eta euskerazko, zu, gazteleraz, «vos». Gure, berori, gazteleraz, «usted». Jakina, gure hitanoa eta gaztelerazko, tuteoa, lagun arteko erregistrotzat euki dira eta nagusiagoei-eta egitea errespeto faltatzat. Horrexegaitik baztertu da. Baina, hitanoa, aditz erregistro zaharrena izateaz gain, sano inportantea da. Aikor, aditzean, noka, generoa, —egin dok/dona—, esaldi nagusiak hitanoz eta menpekoak, zuka —joan dala esan dok/ dona—. Beraz, benetan daukan garrantziagaitik, berreskuratu daigun hitanoaren erabilera, belu izan baino lehen. Zelan?

Ba, osoan ez bada be, aditz forma arruntenak ikasi eta erabiliz adin guztikoen artean, Euskaraldia bitarteko, ezpabere: «Mihin bako arrana ugerrak jan».

12 azaroa 2020 Binke!

Kontsumitzaile eta erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak

G

ogoratu ditzagun zeintzuk diren kontsumitzaile eta erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak: ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioa euskaraz eta gaztelaniaz jasotzea batetik; eta EAEn kokatzen diren enpresa eta establezimenduekin dituzten harremanetan, euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eskubidea.

Enpresen idatzizko hizkuntza-betebeharrak: Oro har, jendearentzat irekita dauden establezimenduetako idatzizko komunikazioen hizkuntza-betebeharrak ezartzen dira: seinaleak, kartelak, errotuluak, katalogoak, inprimakiak, kontratuak eta horiei lotutako dokumentuak, komunikazioak eta jakinarazpenak, fakturak, aurrekontuak, gordailu-frogagiriak, etab.

Enpresen ahozko hizkuntza-betebeharrak: Pertsona-talde zehaztugabeari zuzendutako ahozko informazioaren hizkuntza betebeharrak: oro har, euskaraz eta gaztelaniaz eman behar da Euskadin jendearentzat irekita dauden establezimenduetan.

• Bezeroarentzako arreta: bezeroarentzako ematen den arreta ez da kaltetuko, atzeratuko, ezta eragotziko ere, kontsumitzaile eta erabiltzaileak bi hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzen duelako.

• Bezeroarentzako arreta bide elektronikoz edo telefonoz ematen denean: oro har, kontsumitzaileen hizkuntza-eskubideei erantzun egokia emateko prest egongo dira enpresak.

Informazio gehiago: 6/2003 Legea, abenduaren 22koa eta 123/2008 Dekretua, uztailaren 1ekoa.

Informazio gehiago: hezkuntza-euskara@galdakao.net • 944010540

Berton inde!

«Trantsizio urtea da hau, eta horrela ulertu behar dugu» Hainbat saltsetan eta tabernetan aritu diren zerbitzariak dira Unai Gorrotxategi (Galdakao, 1992) eta Edgar Suarez «Tito» (Galdakao, 1992).

Duela urtebete ireki zuten Ganbara taberna, eta egun bizi duten egoera ezagutzeko gerturatu da Binke eurengana.

Noiz hartu zenuten Ganbararen kudeaketa? Ganbara 2019an ireki genuen.

Egia da ordurako beste hainbat tabernetan lanean ibiliak ginela, eta ogibide honek eskatzen duen lan karga zein den ezagutzen genuela daborduko. Betidanik izan dugu argi ostalaritza dela benetan betetzen gaituena, eta pandemiak estutu bagaitu ere, ez gara duela urtebete hartutako erabakiaz damutzen.

Zein adin tarte gerturatu ohi da zuen tabernara? Iturrondon estrategikoki ireki genuen, plaza horretan adin tarte desberdineko jendea batu ohi delako. Ez genuen adin tarte konkretu bat erakarri nahi, ideologia konkretu bateko jendea ezta. Errespetua, lasaitasuna eta inor kanpoan ez uztea helburu dituen taberna bat eraiki nahi genuen, eta horretan dihardugu egun.

Garai ilunak ostalaritzarentzat. Zein da egun bizi duzuen egoera? Autoritate papera egitea egokitu zaigu gainera, eta ez da erraza zerbitzari izatearekin batera polizia lanetan aritu behar izatea, bezeroek ez dute hau ulertzen. Trantsizio urtea izango da hau, eta hala ulertu behar dugu, ahal den heinean, positiboki.

Zein eskaera egiten diozue instituzioei? Udalari dagokionez, guri laguntzeko prestutasuna badagoela ikusi dugu. Dirulaguntza zuzenekin beti egongo gara eskerturik, baina hori baino, normaltasuna da behar duguna. Osasungintza publikoan, hezkuntzan edota garraio publikoan dirua jarriz uste dugu lortuko dela normaltasun horretara lehenago iristea.

Eta herritarrei? Tira, eskatu baino, haiekin eskertuta egotea dagokigu. Zerbait eskatzekotan, guganako konfiantza eta guztion arteko elkarlana da. Ezarri diren neurriak ahal diren heinean betetzea ere bai, noski, eta gure aldetik zerbait aldatzea nahi badute, esan dezatela lasai asko. Uneoro bezeroen atzetik neurriak betetzen eskatzen aritzea eta haiek lasai egotea bateragarriak ez direnez, ezinbestekoa da bion arteko elkarlana.

Zer uste duzue desberdintzen zaituztela gainontzeko tabernetatik? Taberna guztiak gara elkarrekiko desberdinak, eta bezeroak erosoen sentitzen diren horietara joango dira. Produktuei dagokienez baditugu gainontzeko tabernek eskaintzen ez dituzten ardo, jaki edota kafeak, baina honek ez du horrenbesteko garrantziarik. Hori baino, gure izaera da besteengatik bereizten gaituena, eta hau tabernan islatzen saiatzen gara!

ANE AGIRRE CRESPO

Orain, Bide(a)n?

A

skok, luzeegia egin den legegintzaldiaren ondoren, lasai arnastu dezakete.

Alderdi demokratak irabazi du, bai, baina edozein aukera litzateke Trump-en Amerika baino hobea. Hala ere, alderdi demokratak irabazteak ez du automatikoki herriaren eskubideen aldeko panazearik lortuko.

Izan ere, alderdiak berak badu bere banaketa propioa. Batetik, alderdi aurrerakoia, ideal sozialistek bultzatuta. Bestetik, alderdi korporatibista; azkenengo honek babesten ditu Biden eta sozial-demokraziaren estalkia.

Alderdi-bitasunak automatikoki ezker-eskuin dikotomiara eramaten gaituen arren, herrialde bakoitzak bere testuingurua dauka, eta tamalez, AEBetako errealitateak ez dauka «benetako» sozialismorako lekurik.

«Benetako», gizartean ere kontzeptu horren muina polikipoliki lausotuz doalako. AEBen ideia neoliberalak eta kapitalismoa oso errotuta daude, eta ezinezkoa da jabetza pribatuan oinarrituta dagoen estatu batek herriaren askatasuna eta eskubideak bermatzea. Garaipentzat har dezakeguna Kamala Harris da: AEBetako lehenengo emakume presidenteordea. Espero dezagun, bere hitzak batuz, lehenengoa bai baina azkena ez izatea.

Binke! azaroa 2020 13

Raperoak gurean

Rapa, doinu berrien xerkan TESTUA: BEÑAT ARMENTIA ARRIANDIAGA ARGAZKIA: BINKE

Azken urte hauetan indarra hartu duen musika generoa da rapa. Datu bat ematearren: dozena bat dira dagoeneko Galdakaon musika mota honen baitan dabiltzan gazteak. Hau gertutik jasotzeko, rapean diharduten lau galdakoztarrekin batu, genero honen ezaugarriak ezagutu eta rapak ondotik dakartzan hainbat gai ekarri dira lerroarte honetara.

M

usikarekin lotura estua duen herria da Galdakao. Denboraren makina hartu eta atzera eginez gero, hor dugu Maximo Moreno. Bera izan zen askoren ustez gure herriko musikagintzaren aitzindari, gazte zela Zaletasuna koroa sortzearekin batera, Dinamitaren bandako oboe jolea zen, adibidez. Beranduago albokarien alardea antolatu eta parrokiako organo jotzaile izendatu zuten eta, 1940az geroztik, musikaren irakaskuntzara bideratu zuen bere bidea musikari galdakoztarrak.

Badira 40 urte Maximo Moreno zendu zela. Urte hauetan guztietan hainbat izan dira sortu diren taldeak, estilo desberdinetakoak gainera. Baina, beste guztien gainetik, batez ere azken urte hauetan rapa izan da gainontzeko generoekin alderatuz pisurik handiena hartu duena. Zer esango luke ba, Maximo Morenok, une batez jaiki eta Galdakaon dozena bat rapero daudela ohartzean?

Zaharrenetik gazteenera, Mikel Sanchez —M.Sanchez—,

14 azaroa 2020 Binke!

Peru Del Hoyo —Raperu—, Adrian Da Silva —ADR—, eta Garikoitz Robles —MinRobles— dira hurrengo lerroi ahotsa emango dieten galdakoztar raperoak.

Zergatik hasi rapeatzen. «Ez da ba erraza azaltzen zaletasun honen jatorria» izan da erreportaje honen protagonisten ahotatik besteak beste gehien errepikatu den esaldia. Hauetako gehienen aburuz, jatorri ludikoa du normalean rapeatzearen lehen pausuak egitearen arrazoiak. Batez ere Galdakaon duela sei urte hasi eta egun oraindik ospatzen diren «freestyle» txapelketak izan ziren hauetako biren mugarri, ondo pasatzea xede zuen denbora pasa honek denboraren poderioz bai Adrianen eta bai Garikoitzen bizitzetan pisua hartu eta gehiago sakontzea erabaki zuten arte.

Mikelek aldiz bere inguruak raparekiko zuen lotura falta uste du izan zela musika genero honen munduan horren berandu hastearen arrazoietako bat. Txikitatik raparen zale amorratua izan arren, aurretik aipatutako arrazoi horrekin batera lotsarengatik ez zen duela bost urtera arte ausartu. Rap kontzertu batetik etxera itzuli eta antzeko zerbait egiteko ahalmena zuela ohartu ostean erabaki zuen lehen aldiz rapeatzea.

Rapak badu ere Euskal Herrian horren erroturik dugun bertsolaritzatik asko. Peruk horretan ziharduen txikia zela, baina ez zen arrazoi honegatik rapeatzen hasi. Nerabezaroan rocka edo punka bezalako generoak entzun arren, lagun batek rapeatzera animatu eta ordutik aurrera aise murgildu zen.

Zeri idatzi? Batik bat «Sentimenduak kanporatzeko tresna gisa» erabiltzen dutela diote lau protagonistek. Eguneroko baten gisara ulertu eta egunean zehar bizi dituzten pasarteak, sentitzen dituzten egonezinak, maitasun kontuekin dituzten gora-beherak edota epe labur zein luzera izan ditzaketen ametsak azaleratzeko erraminta bezala ulertzen dute musika

Rapero protagonistak Ezkerretik eskuinera: M. Sanchez (@mikelsnchz), Raperu (@pderaperu), MiniRobles (@minirobles_enm) eta ADR (@adriidslv) rapero galdakoztarrak.

estilo hau, «sentitzen duten hori, inguratzen dieten haiei adieraztea ezinezkoa dena azaleratzeko lanabesa da rapa».

Kontuak kontu, norberaren sentimenduetatik harago eta raparen historiari gainbegiratu bat emanez, gizarteko sektore eta arraza desberdinek pairatu izan dituzten bidegabekeriak salatzeko zutarria izan da azken hamarkadetan rapa. Gai honi helduz, askotarikoak izan dira lau hauen ahotatik jasotako erantzunak. Batzuen ustez, genero honek izan dezakeen aniztasunak aberasten du rapa, hots, «genero honen funtsa ez da zerbait salatzera mugatzen». Hau da hain zuzen Mikelek, Peruk edota Garikoitzek ezeren gainetik defendatzen dutena.

Hiru hauen aburuz, «garrantzia bera dute atzetik mezu politikoa duten edo ez duten rapek, mezuak hor dirauen heinean». Egia da, atzeko lerroetan aipatutakoa esanda ere, gai zehatz batzuen inguruan aritzen diren kantak eta hauen letrak gaitzetsi egiten dituztela. Aurretik izendatutako horien adibide dira haien ustez drogen apologia egiten duten, edota letra matxistak zein arrazistak dituzten kantak, beste biek Mikelekin bat egin eta «kultura honek bere orubeetan dituen balio historikoak errespetatzea ezinbestekoa dela» gehituz.

Hau dena esanda ere, ez dute baztertzen rapa aisialdirako ez denik, kanta baten letra mespretxatu arren sortzailearen rapa egiteko modua, «flowa», gustatu ezin zaienik ezta.

Aldiz, Adrianen ustez oso bestelakoa da genero honekiko izan behar den jarrera. Berak esandakoaren arabera, gainontzeko musika generoekin alderatuz gero, «errebindikazio-generora» mugatzen du rapa, «bide honetatik jarraitu ez, eta koherentea ez izatekotan, neurri batean rapa izateari uzten diola» gaineratuz. Aurretik esandakoari heldu eta horrekin batera «beste gai batzuei buruz hitz egiten duten musika-genero ugari daudela» eta «genero honek atzetik mezu politiko bat izatea ukaezina dela» eransten du galdakoztar gazteak.

Rapa, moda bat? Izan edo ez, datuak hor daude. Hamabi dira dagoeneko musika genero honen baitan murgildurik dauden gazteak Galdakaon, hamabi. Datu honi heldu eta honekin batera zera galdetu dio Binkek laukoteari: ez duzue uste rapa — eta honen adaxketatik sortutako trapa— moda bat denik? Oso bestelakoak diren erantzunak jaso dira euren ahoetatik.

«Moda bat den arren, bere sorreratik gaur arte egiteari

Binke! azaroa 2020 15

utzi ez dela» dio Mikelek. 24 urteko galdakoztarrak dionez «hedabideak dira azken urte hauetan rapak halako pisua hartzearen arrazoi nagusia, orain arte itzalean zegoen generoa argitara eraman eta gazteek hau kontsumitzera ekin dioten arte». Mikelek ere badio: «Azken urteetan rapak izan duen bilakaera, eta hein batean honen aldaera batzuek hartu duten «mainstream» kutsua direla medio, bere entzuleen kopuruak itzelezko gorakada izan du».

Hala ere, Adrianek ez du Mikelekin bat egiten. Honen iritziz, gaurko gazteek musika honekin identifikatzeko duten erraztasunak lagundu du genero hau modakoa bihurtzen, baina zerbait «likidoa» dela uste du, «gutxi izango baitira olatu hau pasata rapa entzuten eta sortzen jarraituko dutenak».

Peruk, berriz, hizkuntzaren sokatik tira egin eta «gazte erdaldunen artean modan dagoela uste du, ez aldiz gazte euskaldunen artean». Bere hitzei heldu eta gazte erdaldunen artean egun asko entzuten den genero bat dela uste duen arren, adin guztiei gainbegiratu bat emanez gero ez du uste hein batean modan dagoenik, hau da, bere ustez, «egun rapa entzuten duen horrek hemendik eta urte askotara rapa entzuten jarraituko du». Azken horrekin egiten du bat Garikoitzek, lauetatik gazteenak: «Ez du inolaz ere uste moda bat denik, gogokoa duzun zerbait dela baizik».

Generoen arteko arrakala. Binkek ez ditu ba apropos aukeratu erreportaje honetako lau kideak gizonezkoak izatea.

Aurretik aipatutako dozena rapero horien artean ez dago emakumezko aurpegirik, eta hau zer esan handiko gaia dirudienez, erantzunen xerka ibili da haiekin.

Peruk esandakoaren arabera, «rapa ez kontsumitzearen kalte ordaina da honen entzuleen gehiengoa gizonezkoak izatea». Bere ustez, zeharo «maskulinizatuta» dagoen generoa da rapa, eta «komertzialak ez diren kontzertuetara joanez gero bertaratutakoen hiru laurdenak gizonezkoak izatea oso ohikoa da», nabarmentzen du, «askotan kantek izan ditzaketen letrek emakumeak zapaldu ditzaketela» gaineratuz. Hala ere, denbora kontua dela, eta urte gutxiren bueltan emakumezkoen aurpegiak rap eszenan ikustea ohikoa bihurtuko dela azpimarratzen du Peruk. Ziztada edo La Basu Euskal Herrian, edota Sara Socas espainiar estatuan adibide jartzen baditu ere, emakumezkoei dagokienez rap eszenan erreferente falta nabarmena dagoela uste du.

Denbora kontua, hori da gainontzeko hirurek uste dutena.

Garikoitzek Binkeri helarazi dionez, baditu emakumeak diren eta rapean diharduten pare bat lagun: «Baina hauek ez dira

16 azaroa 2020 Binke!

sortzen duten hori argitara eramatera ausartzen, lotsarengatik askaso». Hala ere, errealitate hau hemendik eta bi urtera aldatuko denaren esperantza du. Berdin Adrianek, Euskal Herrian gertatzen ari den loraldia Galdakaon ere gertatuko dela uste du, baina ezinbestekoa deritzo hau gerta dadin baten batek lehen pausua ematea: «Behin lehen harria jarri eta gero ondotik etorriko baitira beste asko gure herrian».

Bi mundu desberdin. Hip hop mugimendutik sortu ez arren, termino honek bere baitan biltzen dituen lau zutabe garrantzitsuenetako bat da rapa. Hala ere, azken hamarkadetan genero honek izan duen bilakaera medio, ezbaian egon den gaia izan da hau: rapak hip hopari estuki loturik jarraitzen duen edota eszena propioa duen dilema, alegia.

Garikoitz eta Adrian bat datoz gai honen inguruan iritzia ematerako orduan, hain ustez, «rapak ez du hip hopetik ihes egin, hor dihardu egun, tinko». Bi hauen esanetan, «egia da ezin dela egun genero hau aspaldikoaren parean jarri, batez ere azken urteetan aldaketa ugari izan dituelako, baina hau hala izanda ere hip hoparen barnean kokatzen dugu rapa».

Peruk eta Mikelek berriz ez dute aurreko biekin bat egiten.

Lehenengoaren ustez, «gutxi gorabehera 30 urtetik gorako haiek lotuko dute musika genero hau hip hop kulturarekin, ez ordea adin horretatik beherakoek, egun rapean zein trapean aritzen diren gazteen gehiengoak ez baitu kultura horren berri». Aldiz, Mikelek aurretik aipatutako hiru iritzien beste irakurketa bat egiten du. Hip hoparekin lotura izan arren, rapak azken urteetan sortu dituen errama berriengatik egungo musikan pop abestietan aurkitu daitekela ere badio, eta ez du uste kasu hau hip hoparen parte denik.

Hizkuntzaren hautua. Euskaraz aritu gara solasean, euskaraz egin dizkiegu galderak, eta modu berean jaso ditugu erantzunak. Baina, lau hauetatik bakarra da bere kantak euskaraz egiten dituena, are gehiago, Galdakaokoak diren eta rapean aritzen diren hauetatik guztietatik soilik Peruk erabiltzen du hizkuntza hau kantak egiterako orduan.

Gainontzekoei dagokienez, haien egunerokotasunean erabiltzen duten hizkuntza gaztelera den arrazoi soilarengatik eta honi esker duten hiztegiaren aberastasunarengatik egiten dituzte kantak gazteleraz. Hala eta guztiz ere, ez dute euskararen aurkako jarrerarik. Are gehiago, hauetako bik ez dute etorkizun batean haien kantak euskaraz egitea baztertzen.

Euskaraz ala ez, etorkizun oparoa du rapak aurretik Galdakaon. Urte askotarako!

Binke TikTok Challenge

Bertan Behera kuadrilak irabazi du Binkeren TikTok lehiaketa!

Hilabete iraun duen epean, Binke TikTok Challenge erronkara hemeretzi bideo aurkeztu dira, TikTok guztiek jaso dituzte 1.000 bisitatik gora eta Bertan Behera nesken kuadrilak irabazi du Dog&Fox jatetxeko saria, 510 atseginak gaindituta. Zorionak!

L

ehiaketa desberdina eta gaztea antolatzea zen Binkeren helburua eta 8 urtetik gorako gazteek hartu dute parte Binke TikTok Challenge lehiaketan. Guztira 19 bideo jaso dira —denak Instagrameko @binke_aldizkaria kontuan ikusgai daudenak— eta dozenaka lagun inplikatu dira bideoetan parte hartzen. Irabazlea baina, TikTok-bideo bakarra izan zitekeen, eta azaroaren 17an 13:30ean atsegin gehien zituena izan da garaile: Bertan Behera kuadrilak komuneko paperarekin egindako bideo-muntaia. Dog&Fox jatetxean askari zoragarria irabazi dute, baina saria egoerak bere onera egiten duenean jaso ahal izango dute. Zorionak eta on egin, neskak!

Binke TikTok Challenge

Top 4, onenen zerrenda!

1

Bertan Behera, 512 boto eta 3.899 ikustaldi.

2

Miracle dantza eskola, 463 boto eta 4.422 ikustaldi.

3

Dekantuz, 297 boto eta 6.512 ikustaldi.

4

Igor IpiĂąa, 250 boto eta 5.911 ikustaldi

Binke! azaroa 2020 17

Enbaxadoreak

Markel Ealo eta Aitor Llamazares Frantziako galdakoztarrak

Zabalgane ingurukoak.

Sortzez: Galdakao, Urki eta n.

Loire, Frantziako herritxoa Gaur egun: Cosne Cours sur Jaiotza urtea: 1996. n ikasitakoak.

Ikasketak: Biak fisioterapia reziketa funtzionaleko ber n egu r Zertan dabiltza: gau peuta lanean. era zentro batean ari dira fisiot

ÂŤGuganako daukiezan iritziak desmitifikatzen saiatzen garaÂť Zerk eraman zintuen herritik alde egitera? Arrazoi pertsonalek nahiz profesionalek bultzatu gintuela esan ahal dogu: alde batetik, gaztaroa mundua ezagutzeko aukera itzela dalako, eta honegaz hizkuntza barri bat ikasteko eta hobetzeko aukera daukagulako; eta beste alde batetik, Frantzian dagoan fisioterapiaren inguruko kulturaz ikasteko. Dagoaneko egindako lanagaz alderatuta ez dauka zerikusirik; bai baliabideen eta inbertsio aldetik, eta bai lan-baldintzen aldetik be.

Zer du zuen oraingo herriak, Galdakaok ez duena? Eta alderantziz? Parisek era askotako ekintza desbardinak eskaintzen deutsuz: kulturalak, sozialak, gastronomikoak, etab.

Hemen Cosne Cours sur Loiren barriz, giroa askoz lasaiagoa da eta herritik ez oso urrun erdi-aroko hainbat gaztelu topatu ahal dozuz. Galdakok barriz, berotasun eta hurbiltasuna eskaintzen deutsuz hiri handien estresetik kanpo. Horrez gain, ezin dogu ahaztu etxeko mendiez eta kostaldeaz asko gozatzen doguna urtean zehar, eta orain arte lan egindako lekuetan ez da egon horrelakorik.

Zeren falta sumatzen duzue han? Topikoa emoten dauan arren, familia ta lagunak faltan doguz, ta eurekaz daukaguzan ohiturak ez partekatzea be faltan daukagu. Etxekoakaz jan-orduek partekatzea, lagunekaz aste bukaeran garagardoren bat hartzea eta alkarregaz kirola egitea aipatuko genduzan. Ganera, herrian zauzenean beti izango dozu planen bat edo beste, eta horren falta badago hemen.

18 azaroa 2020 Binke!

Zer gomendatuko zenieke zuen herritar bati, han bisitatzeko? Egia esan, konfinamendu barri honek ez deusku inguruko bazter asko ezagutzen utzi, hala ere, inguruetako landa-herriak, gazteluak, Loira ibaiaren ibilbidea eta bertako ardoa dastatzeko upeltegiak gomendatuko geunkez. Parisen, haatik, txoko eta ekintza ezagunenak ez errepikatzearren: Saint Martin kanaleko gaueko giroa, Sena ibai ertzean ilunabarraz gozatzea eta Tuillerieseko lorategietako jarlekuetan lo-kuluxka bat egitea. Kontuan hartzeko gomendio bezala: Parisek eskaintzen dituen ekintza asko doanik dira 26 urte baino gazteagoak diranentzako!

Zer dakite gure herriaz? Gure lanaren ondorioz, egunean jende askogaz egiten dogu berba eta egia da askok hizkuntzaz eta gure nortasunaz badakiela, baita Frantziar estatuko hego-mendebaldean euskeraz be berba egiten dala. Halanda be, gure iritziz Euskal Herriaz asko jakin ez arren, orain dala gutxiko historiari buruzko ezagutzak badekiez. Guganako daukiezan aurre-iritziak be entzun doguz, baina horreek desmitifikatzen saiatzen gara...

Zeintzuk dira zure etorkizunerako asmoak? Birusak uzten badeusku Frantziak Hego Ameriketan eta Afrikan sakabanaturik daukazan koloniak ezagutzeko asmoa daukagu; bertan lan egiteko eta aldi berean uharte horiek eta inguruek ezagutzeko gogo itzelak daukaguz. Nork daki zer etorriko dan ostean, baina biharko egonkortasuna Galdakon izatea espero dogu!

Erretratuak

JOSE INAZIO BASTERRETXEA POLO

Eguzki-izpi bat, mesedez

Z

eure burua ere ikusiko zenduan inoiz honetan: tapaki bat jaso, eta haren azpian zedozer gordetzen. Inoiz, jolas hutsagatik egin dogu hori. Inoiz, beste batek horretara estututa, eta gaiztakeria eskasa izan da gerizpetara sartzea agirian beharko leukena. Zaharrak, gure etxeko zaharrak, ostonduta dagoz ilunpetan, alfonbra azpietan... eta ez eurek berenberegi erabagita.

Aspalditxoan, normal-normal ikusi eitekeazan edadez aurrera joandakoak han-hemen, tirriki-tarraka, edo gurpilgurditxoan. Hurrean zaintzaile profesionala, edo etxekoa, edo laguna. Baina, gaur...

Latza da 2020. urtea egoitzetan. Ondo asko azaleratu ditu izurriteak gure erkidegoaren hainbat kontraesan: ezbaian jarri da gizarte-ongizatearen ituna, eta ahosabaia sikatu deuskue hainbat zentrotako estatistikek.

Neuretik

Orain, bigarren olatuaren erdian, aizaroetan gordetzeko manamendua etorri da barriro. Hara hor zaharrak, ostera ere, kaleko erreferente normalizatu barik, lau horma artean gordeta... ez umerik, ez autorik, ez orbelik, ez haizerik, ezta eguzki-izpirik ere.

Gero eta gehiago bizi garela esaten da. Zientziak eta teknologiak ahalbidetu deuskue urratsa luzatzea.

Danok egiten dogu adinez aurrera: bizitzaren legea da gazte izatea moduan, bihar-etzi... gaur... edadekoa izatea. Edozelan ere, iraute hutsa ez da bizitzea.

Ez da erreza definitzeko osasunaren eta bizitzaren arteko lehentasunen lerroa, ez. Baina, lau horma itxi eta alfonbra azpia ez dira zaharren zainketarako baliabide, ez mediku, ez gizalegezko.

Hamarretan etxean egon behar bada ere, eguzkierrainu bat, mesedez.

IRATI BEDIAGA REMENTERIA

Birusetik harago, hezkuntzan kateak

K

oronabirusaren beldurra dela eta, hezkuntzan inoiz baino arau gehiago agertzen ari dira. Baina kontziente garen heinean hauek gainditzeko baliabideak ere bilatzen ditugu. Zer gertatzen da ordea urteetan zehar inkontzienteki edo itsututa agian eskoletan sortu ditugun arrakalekin?

Arrakalak psikomotrizitatea, norbera bere gorputzaren eta mugimenduen ezagutzan, haur hezkuntzara mugatzen dugunean. Sei urterekin nagusiegiak gara antza gorputz atalak sentitzeko eta sentitu gabe, hauek ikasten hasten gara.

Arrakalak, Gorputz Hezkuntzari, «gimnasia» deitzen diogunean eta astean bi ordutara mugatzen dugunean.

Onenean eta oraindik ume bagara bi ordu jolasten —eta jolasarekin ikasten—. Txarrenean, nerabezarora heldu garenez, gure gorputzaren balioa potroa saltatzearen

bidez edo pistari hamar buelta ematearen bidez neurtzen.

Arrakalak, Arte Hezkuntzaren mundu zabala «plastika»-ra txikitzen dugunean, astean pare bat ordutara.

Eta tenperak eta buztina egun berezietarako bakarrik, ez dadila gela lar zikindu. Paraleloak egiten eta konpasaren erabileran bikain, baina Frida Kahlo nor izan zen jakin gabe.

Arrakalak, antzerkigintza eskolaz kanpoko ekintza soila izatera kondenatzen dugunean. Dramatizazioaren bidez mozorroak jantzi norbere barne mundua eransteko.

Baina gizarte honek mozorroak bakarrik maite ditu, barne munduak erakustearen beldur da.

Beraz, garai hauetan agian kateak inoiz baino pisutsuagoak badira ere, hezkuntza arautuan — arautuegian— betidanik egon gara kateatuta. Hasiko ahal gara noizbait arrakaletan jolasari, mugimenduari, sormenari, emozioei…hegalak emango dizkien haziak ereiten?

Binke! azaroa 2020 19

Abenduaren 4ra arte

Hasi da Euskar TESTUA: IÑIGO LARREA LABARRIETA ARGAZKIAK: JON GOMEZ GARAI

Pandemiak baldintzatuta baina hemen da Euskaraldia, iritsi berri den azaroaren 20tik abenduaren 4ra bitarte, munduan inoiz egin den ariketa sozialik handiena! Jantzi txapa, eta eman txapa euskaraz!

H

ainbat hilabete igaro dira Galdakaoko eta Usansoloko herri batzordeak osatu zirenetik. Geroztik, eragileak, udal ordezkariak, boluntarioak… elkarlanean aritu dira azaroaren 20tik abenduaren 4ra bitartean burutuko den ekimena aurrea eraman ahal izateko. Aurtengo edizioak dituen helburuen artean, entitateen parte hartzea sustatzea eta ariketa modu kolektiboan jorratzea daude.

Hori dela eta, herritarren laguntzaren bitartez euskaraz aritzeko leku sinbolikoak sortu dira: Ariguneak. Modu orokor batean azaltzeko, gune horien bitartez gizarte aktibazioa aldarrikatu nahi da eta bi motatakoak izan daitezke: barne-ariguneak eta kanpo-ariguneak.

Era berean, bai Usansolon eta bai Galdakaon harrera oso ona izan du Ariguneen ideiak, Galdakaon 300 Arigune baino

gehiago sortu direlako, eta Usansolon 40 baino gehiago. Boluntario sareak egindako lana ere azpimarratzekoa da; Euskaraldiko materiala erosteko, izena emateko eta informazioa eskaintzeko astero mahaiak jarri baitituzte Usansolotik eta Galdakaotik zehar. Euskaraldiko lokalean ere hainbat egunetan zehar boluntarioak aritu dira ekimenean bertan erabiliko diren txapak banatzen. Horren harira, ezin daiteke ahaztu aurten ere norbanakoak bere betebeharra izango duela, alegia, Ahobizi eta Belarriprest rolek martxan jarraituko dutela.

Bestalde, ekimenak herritarren hizkuntza ohiturak aldatu eta euskararen erabilera handitu nahi du. Hizkuntza ohitura horiek aldatzen hasteko aurreko edizioan 11 egun erabili ziren, baina aurten aldiz, 15 eguneko Euskaraldia izango dugu. Azken datu hori kontuan harturik, aurten hamabostekoa aurkeztu da; hau da, hamabost ordezkarik osatutako taldea. Datozen orrialdeetan hamabost herritar horiek elkarrizketatu ditugu, ekimenak ekar ditzaken onura, eztabaida edota iritziak jasotzeko. Hemen da Euskaraldia! Eta zuk, parte hartuko duzu?

«Betidanik animatu izan ditugu ikasleak euskaraz egin dezaten, areago orain»

JANIRE EGAÑA AEK-ko zuzendaria 20 azaroa 2020 Binke!

AEK-ko ikasleek badute Euskaraldiaren berririk? Bai, barrutik bizi dugu guk Euskaraldia. Betidanik animatu izan ditugu ikasleak euskaraz egin dezaten, eta are gehiago horrelako ekimen baten aurrean.

Gehienbat haien inguru gertutik hasi daitezen animatzen ditugu; hau da, askotan auzoko okindegira joaten garenean ez gara konturatzen bertakoek euskaraz dakitela eta gure lehen hitza gaztelaniaz izan ohi da.

Egoera horren aurrean, ikasleak gehienbat lehenengo hitza euskaraz egin dezaten animatzen ditugu.

Zerbait prestatu al duzue AEKtik? Unitate didaktiko bat sortu dugu euskaltegietan lantzeko. Unitate hori mailakatuta dago; A1, A2, B1… eta bertan ataza batzuk planteatzen dira. Bertan hainbat testu, bideo edota ariketa daude eta horien helburu nagusia euskara praktikatzea da, betiere Euskaraldiarekin lotura zuzena izango dutela ahaztu barik.

Era berean, AEK-k unitate didaktiko horiek Euskaraldiari berari eta euskaltegi guztiei eskaini zaizkie. Baina gainera, gu ere ekimenaren batzordean ari gara lanean.

raldia!

PAR TE H ART EGIT U ARA UAN Hain ! ba te anto latu d kitaldi Agen ira, ikus i d 28. o a atala! rriald ea n

«Euskaraldia moduko ariketen bitartez gazteok ere ohiturak aldatzen goaz» Gazteek zelan ikusten duzue zuen burua ekimenean? Oso zaila izaten da gazteentzat Euskaraldia moduko ekimen handietan gure burua ordezkatuta ikustea. Askotan, esperientzia faltagatik gazteak baztertzeko joera egoten da, baina kasu honetan, ekimenaren parte sentitu gara. Ekimenaren antolakuntzan lagundu izan dugu, eta nire ustez, horrek gazteongan eragin positiboa izango du.

IÑIGO LARREA Bagabiz Euskara Elkartea

Zelakoa da gazteek duten euskararekiko joera? Salbuespenak salbuespen,

gazteek erabiltzen duten hizkuntza gaztelania da. Bestalde, ausartuko nintzateke esatera gai honen inguruan gazteen artean geroz eta kontzientzia gehiago dagoela. Txikitatik erakutsi digute eta aztertu izan dugu euskararen egoera oso kaskarra dela, eta horregatik, nahiko hausnarketa sendoa egin dugula uste dut.

Hala ere, hiztunen hizkuntza ohiturak ez dira egun batetik bestera aldatzen, esfortzu handia egin behar baita; baina Euskaraldia moduko ariketen bitartez pixkanaka-pixkanaka ohiturak aldatzen goaz!

«Pertsona berriak ezagutzen ditugunean askotan gaztelaniara jotzen dugu» Alderdietatik ere euskararen alde asko egin daitekeela uste duzu? Bai, nire ustez ekimen hau bultzatu behar duten erakunde guztietatik eragin gehien izan ditzaketenak alderdi politikoak direlako. Alderdiek beste erakunde batzuk mugitzen dituzte, eta horregatik, eurek izan beharko lukete erantzukizun gehien.

Hori horrela izanik, lehen bultzada haien ardurapean egon beharko litzateke.

AITZIBER BILBAO Euzko Alderdi Jeltzalea

Ahobizi edo Belarriprest txapa eramateak norberari laguntzen diola

uste duzu? Askotan pertsona berriak ezagutzen ditugunean gaztelaniara jotzen dugu besteak euskaraz ez ote dakien beldurrarekin hurbiltzen garelako. Ahobizi eta Belarriprest rolen bitartez sorpresaren bat har dezakegu, eta horregatik, bananduko diren txapak oso baliagarriak direla uste dut. Aurten jende askok eman du izena Euskaraldian, eta pandemia egoerak ekarriko dituen oztopo edo trabak kenduta, ekimenak eragin positiboa izango duelakoan nago. Ia ba horrela den eta euskara asko entzuten dugun kalean!

Binke! azaroa 2020 21

«Bulegora hurbilduz gero, gure lehen hitza euskaraz izango da beti»

PEDRO AIZARNA Ganguren Mendi Taldea

Arigune bi osatu ditu Gangurenek.

Beraz, Gangurenera lasai joan gaitezke euskaraz? Gurera euskaraz hitz egiten duda barik lasai-lasai hurbil daiteke edonor; are gehiago, bulegora hurbilduz gero, gure lehen hitza euskaraz izango da.

Gangureneko partaide guztiek gutxienez euskaraz ulertzen dute, eta zailtasunak izan arren, euskaraz oso ondo moldatzen ez direnak ere haien lehen hitza euskaraz izango da. Guri oso aberasgarria iruditzen zaigu ekimen hau, eta oso modu baikorrean sustatuko ditugu tankera honetako

ariketak. Euskaraldi honetan ere, Ganguren fin ari da parte hartzen!

Zuk Pedro, zein rol aukeratuko duzu?

Ni txiki-txikitatik euskaraz bizi izan naiz, eta horregatik, rola aukeratzerakoan ez zait inolako zalantzarik sortu: Ahobizi izango naiz. Aipatu nahiko nuke oso baliagarria iruditzen zaizkidala bi rolak, euskara egunerokotasunean erabiltzen ez dutenek ere ahalegina egingo dutelako eta hizkuntza ohiturak aldatzeko saiakerak egingo dituztelako.

«Txapa jantzita ikustean jende askok euskaraz hitz egiten dizula aztertu dugu»

MARTA URIARTE Ukabilka gimnasioa

Gimnasioen munduan zelan ikusten duzu euskararen egoera? Nahiko ondo, egia esan, oso jarrera baikorra ikusten dugu.

Hala ere, guk egiten ditugun formazio eta programak atzerritik datoz, erderaz daude guztiak eta itzulpen lanak egiten ditugu.

Hori dela eta, ematen ditugun klaseei begira apur bat zaila egiten zaigu euskara hutsean aritzea, baina gure ustez, euskara oso aberasgarria da eta guk argi daukagu horren alde egiteko prest gaudela. Pixkanaka-pixkanaka ari gara gero eta klase gehiago euskaraz ere ematen.

Gimnasioko harreran egonda, txapa eramateak laguntzen zaitu? Iazko ekimenean aztertu ahal izan genuenez, jende askok txapa ikusterakoan zuzenean euskaraz hitz egiten hasten da. Askotan jendeak harritzen zaitu normalean gaztelaniaz aritzen delako eta txapa ikusterakoan euskaraz egiten hasten da, edo behintzat ahaleginak egiten ditu. Aurreko ekimenarekin alderatuz, aurten ere jarrera berdina espero dugu eta euskaraz jende berriarekin hitz egiteko gogotsu gaude. Ia ba horrela den!

«Esku pilotak zuzeneko lotura dauka euskararekin; hori indartu behar dugu»

JANIRE LANDALUZE Adiskide Pilota Elkartea 22 azaroa 2020 Binke!

Pilota beti lotu da euskararekin, zure ustez Euskaraldiak joera hori indartuko du? Esku pilota euskal kirol bat den heinean, euskararekin zuzeneko lotura dauka eta nire ustez Euskaraldiak gauza asko indartuko ditu, bai txikiak eta baita handiak ere. Horretan, oso garrantzitsua da umeei erakustea euren bizitzako esparru guztiak euskaraz garatu ditzaketela, eta azpimarratzea euskara nortasun ikuspuntu batetik ere uler daitekeela. Gu kirolaren bitartez balio horiek transmititzeaz arduratzen gara, baina esan bezala, gure

helburuetako bat umeek euskara modu positiboan ulertzea da.

Zelako garrantzia dauka seme-alabentzat gurasoak euskaraz entzutea?

Nire ustez familia giroan euskaraz aritzea funtsezkoa da umeek hizkuntza honek duen aberastasunaz erreparatzeko. Niretzat oso garrantzitsua da familiako kide bakoitza dakien heinean euskaraz aritzea, neurri handi batean umea lagunduko duelako euskaraz maitatzen eta bizitzen.

Eta noski, bere euskara aberasten!

«Dantza taldeko gehienak euskaraz bizi garela esatera ausartuko nintzateke» Zer izango litzateke gure dantza euskararik gabe? Euskal dantza eta gure dantza taldea derrigorrean euskararekin lotuta joan behar dira, euskararen esentziarik gabe ez liratekeelako ezer izango.

Gurean garrantzi handia ematen zaio euskal hizkuntza eta kulturari eta ausartuko nintzateke esatera dantza taldeko ia gehiengoa euren egunerokotasunean darabilten hizkuntza euskara dela, eta oso harro gaude horretaz.

KEPA AJURIA Andra Mari Dantza Taldea

Galdakaon gero eta euskara gehia-

go egiten dela uste duzu? Ez, esango nuke azken urteetan ez dela hobekuntza nabarmenik igarri. Egia da gaur egun euskaltegi eta ikastolei esker euskara dakien jende gehiago dagoela, baina hiztunen kopuruari dagokionez, ez dut uste aldaketa handirik egon denik. Jende askoren jarrerak harritu egiten nau, askok euskara ondo dakitelako baina zoritxarrez ez dutelako euskaraz egiten. Kaletik noanean ez dut euskarazko hitz bakar bat ere entzuten eta horrek asko arduratzen nau. Ia Euskaraldiarekin hori aldatzen goazen...

«Ausartak izaten hasi beharko genuke beti, eta gure lehen hitza euskaraz egin»

JUAN VALENZUELA Berbalaguna

Zuk zein rol aukeratu duzu aurtengo Euskaraldian? Nik Ahobizi rola aukeratu dut. Aurreko ekimenean ere Ahobizi izan nintzen eta asko poztu ninduen jendea euskaraz entzuteak. Aurtengo Euskaraldiari begira, aurrekoak izan zuen arrakasta bilatu beharko genukeela uste dut; hau da, ahalik eta jende gehien euskaraz hitz egiten entzutea izan beharko litzateke aurtengo helburua. Pandemia egoerak hainbat oztopo jarriko dizkigu, hala ere, ekimen arrakastatsua izango dela uste dut. Nire aldetik, argi daukat ni euskaraz

arituko naizela, eta ahal dudan neurrian nire ingurukoak animatuko ditut.

Euskaraz hitz egiteko oztoporik aurkitzen al duzu herrian? Askotan entzun ohi da gurean oztopo asko aurki genitzakeela, baina nire ustez, aurki dezakegun oztopo bakarra norberak izan beharreko ausardiarena da. Ausartak izaten hasi beharko genuke eta gure lehen hitza beti euskaraz izan beharko litzateke, euskaraz bizitzeko abiapuntu sendoa baita. Ni prest nago, ia irakurleak ere prest dauden!

«Antzezlanari modu negatiboan eragiten dio aktore batek euskaraz ez dakienean»

GAIZKA CHAMIZO Aktorea

Aktore profesional izateko, zein puntura arte da beharrezkoa euskara?

Galdera honetan bi termino bereziko nituzke: beharrezkoa eta ezinbestekoa.

Adibidez, Euskal Herrian bizitzeko euskara, tamalez, ez da ezinbestekoa eta aktore profesionala izateko ere, ez da ezinbestekoa euskal hiztuna izatea. Bestalde, beharrezkoa da Euskal Herrian euskaraz hitz egiteko proiektuan sinesten dugunontzat, eta proiektu horren baitan, ale bat jarri nahi dutenentzat. Beraz, norberaren hautua da euskaraz aritzea; baina ez akto-

re profesionala izateko, baizik eta euskal nortasun eta kultura sustatzeko.

Euskara barneratuta izan barik, euskarazko gidoiak ikastea posible da?

Posiblea da, gaur egun egiten ari delako.

Askotan jende asko prest egon ohi da euskarazko paperak egiteko, nahiz eta euskara askorik ez jakin. Baina kasu horietan agerikoa da aktoreak oholtza gainean duen hitz-jario falta eta antzezlanari berari modu negatiboan eragiten dio euskaraz ez jakiteak.

Binke! azaroa 2020 23

«Eskolatik kanpo, ume askorentzat euskarazko erreferente bakarra gu gara»

AMETS ITURBE Ludotekak

Ludoteketan euskaraz ibiltzen dira gazteak? Bai, noski. Guk egiten ditugun ipuin kontaketak, tailerrak, eskulanak… denak euskaraz egiten dira. Nolanahi ere, Euskaraldiak asko lagunduko gaituela uste dut. Askotan gure hizkuntza ohiturak gaztelanian oinarritzen dira, bai ludoteketan egoten diren arduradunenak eta baita gurasoenak ere, eta ekimenak iraungo duen egunetan gure ohiturak aldatzeko epe paregabea dela uste dut. Ekintza polita izango da guztientzat, umeentzat eta helduentzat ere.

Aisialdia euskalduntzeko zein puntura arte zarete garrantzitsuak? Nire ustez umeentzako batez ere erreferente potenteak gara, eta horretaz baliatu beharko ginateke.

Alde batetik, guk beti euskaraz egiten dugu, eta eskolatik kanpo ume askorentzat euskara erreferente bakarra gara. Beste alde batetik, ume eta gurasoei erakusten diegu aisialdia euskaraz egin daitekeela, eta aisialdiaz giro euskaldun batean gozatu daitekeela. Ia Euskaraldiarekin gazte eta gurasoak animatu ditzakegun euskara gehiago egitera!

«Ezagutzen ez gaituzten gehienak gaztelaniaz sartzen dira dendara»

ANDER ZULUAGA Zuluaga bitxitegia

Herritarren lehen hitza dendara sartzean, zein hizkuntzatan da? Galdera honen atzean baldintza bat dago, ia bezeroek ezagutzen gaituzten edo ez. Ezagutzen ez gaituztenek ez dakite gu euskaldunak garenik, eta horregatik, askoren lehen hitza gaztelaniaz izaten da. Ezagutzen gaituztenek, aldiz, badakite guk euskaraz hitz egiten dugula, eta horien lehen hitza euskaraz izaten da. Egoera horren aurrean, nik uste euskal hiztunok ahalegin bat egin beharko genukeela, eta gure lehen hitza beti euskaraz izan beharko litzatekeela. Nik horrela

egiten dut beti behintzat, ez Euskaraldian bakarrik.

Euskaraldian zehar jendeak lehenengo hitza euskaraz egingo duela uste duzu?

Nik uste zaila izango dela egun batetik bestera hizkuntza ohiturak aldatzea. Euskaraldiak irauten duen epean jende askok ohiturak aldatzeko ahaleginak egingo ditu, baina nire ustez 15 egun ez dira nahikoak.

Nik ekimena beste hamabost egunetan luzatuko nuke, hizkuntza ohitura horiek guztiz barneratu ditzagun!

«Azken urteotan aurrerapen nabarmena egon da zientzia eta euskararen artean»

ESTIBALIZ APELLANIZ Zientzialaria 24 azaroa 2020 Binke!

Zientzia eta euskara. Zer nolako lotura ikusten duzu bi termino horien artean? Azken urteotan aurrerapen nabarmena egon da zientzia eta euskararen arteko loturan. Nik ikasten nuenean ez zegoen zientziaren inguruko euskarazko materialik, eta gaur egun zorionez, euskarazko material ugari daukagu. Argi dago gizarteari zientzia hizkuntzaren bitartez azaltzen zaiola, hori dela eta, zientziaren helburu argi bat hizkuntza bakoitzarekiko duen harremana zaintzea izan beharko litzateke. Zientzia gizarteak dituen beha-

rrizanei erantzuna emateko erabiltzen da, eta horregatik euskarak izugarrizko garrantzia izan beharko luke zientzialarion munduan ere.

Zelan lagundu ahal dio Euskaraldiak zientziari? Euskaraldiaren bitartez zientziaren arloan euskararen erabilera areagotzea lortu daiteke. Egun sortzen diren ikerkuntza taldeetan euskaldunak ikus genitzake, baina beti gaztelaniaz edo ingelesez egiten da. Honekin zientzialariak euskaraz aritzera animatu daitezke!

«Herritarren hizkuntza-eskubideak urte osoan zehar bermatu behar ditugu» Udalak zer ekar diezaioke Euskaraldiari? Udala Arigune izango den heinean, herritarrek ikusi behar dute Udala erakunde hurbilena izateaz gain, eredugarri ere izango dela Euskaraldian zehar eta euskararen erabileran ere.

IÑIGO HERNANDO Galdakaoko alkatea

Herritarren hizkuntz-eskubideak bermatzeko lanik egingo al duzue?

Hizkuntza-eskubideak egunerokotasunean bermatu behar ditugu, berez eta urte osoan zehar. Horiek ere herritarrek dituzten eskubideak direlako. Ez da garai batean

bakarrik borrokatu beharreko gauza bat, are gehiago horrelako erakunde batean.

Hala ere, egia da lanketa berezi bat egiten ari garela udaletxe barruan, langileen arteko hizkuntza ohiturak eredugarri izateko helburuarekin. Eta hori ez da bakarrik egingo kalera begira, baizik eta barneko langileen artean: euskaratzen saiatuko gara bulegoetako elkarrizketak, korridoreak, dokumentuak, egiten diren aktak, espedienteak... Euskarak denean du lekua, baita Galdakaoko Udalean ere bai. Horretarako lan egingo dugu.

«Hamabost egunetan euskara egunero erabiliz gero, aurrerapauso itzela da!»

RUTH DELGADO Euskara ikaslea

Zelan jaso zenuen Euskaraldiaren berri? Basauriko Berbalagun taldearen parte naiz eta bertako kideek iaz aurkeztu zidaten ideia. Ekimenaren nondik-norakoak azaldu zizkidatenean parte hartzeko gogo ikaragarriak izan nituen eta aurten ere gogo berdinak ditut. Euskaraldia nire ustez, euskara egunerokotasunean erabiltzeko arazoak izan ditzaketen hiztunei bideratuta dago.

Hamabost egunetan zehar hizkuntza berdina erabiliz gero, aurrerapauso ikaragarria egin dezakegula uste dut;

hizkuntza ohiturak aldatzen hasteko modu egokia baita.

Ahobizi edo Belarriprest izango zara?

Ahobizi izango naiz. Nik bereziki Basauriko Berbalagun taldearekin eta Galdakaoko AEKko euskaltegiko gelakideekin praktikatzen dut euskara. Talde horiek oso bereziak bilakatu dira niretzat, hizkuntzaren arloaz gain, beste hainbat esparrutan laguntzen nautelako.

Aipatutako bi talde horiekin euskara hutsean aritzen naiz, eta horrek egunerokotasunean euskaraz bizitzeko gai naizela erakutsi dit.

«Hizkuntzaren erabilera ez bada %30 ingurukoa, galbidean egon daiteke» Udaletik zenbat Arigune sortu dira?

Udaletik hainbat Arigune sortu dira; hala nola, ludotekak, topaguneak, kiroldegiak, liburutegiak… Horietan hizkuntza eskubide eta betebeharren inguruko formazio bat egin dugu. Lehenengo pausua arreta zerbitzuko jendeari formazioaren berri ematea da, eta ondoren Ariguneetan dauden teknikari eta langileek formazioa jasoko dute. Horretan ari gara.

ASIER BIDART Udaleko Euskara teknikaria

Datuei erreparatuz, zelan ikusten duzu euskararen egoera herrian? Eus-

tat-eko 2016ko datuen arabera, euskararen ezagutza maila ia %70era heltzen da.

Baina ezagutzak ez du balio ezertarako ere, baldin eta praktikan jartzen ez bada.

Erabilerari dagokionez, azken urteetan ez da neurketarik egin herri mailan, baina argi dago egoera negargarria dela. Hizkuntza gutxituak aztertu dituzten ikerlari soziolinguistikoen arabera, hizkuntzaren erabilera ez bada %30 eta %33 bitartekoa, hizkuntza hori galbidean egongo litzateke. Horregatik, Euskaraldiak oso modu baikorrean lagun gaitzakeela uste dut.

Binke! azaroa 2020 25

Taldeka

Zurrut Saskibaloi Taldea

ÂŤHobetzekoak proposatzeko askatasun handiagoa duguÂť Emakumezkoek soilik osatzen duten kirol talde bakarretarikoa da Zurrut Saskibaloi Taldea Galdakaon.

Elkarrizketa honetan haien sorreraren inguruan aritzearekin batera, ezohikoa izaten ari den denboraldi berri honen inguruan jardun dugu.

Noiz sortu zen taldea eta zergatik? Duela urte asko nesken talde bat bazegoen ere, desagertu egin zen, eta 2016an taldea berriro sortzea erabaki genuen. Saskibaloiaz gozatzeko lagun talde bat egitea zen asmoa. Ideia aurrera eraman ahal izateko herriko hainbat merkatariren laguntza ekonomikoa jaso genuen, batez ere Zurrut tabernatik, hortik taldearen izena.

Jokatu eta entrenatu, non egiten duzue? Unkinako kiroldegian egin ahal izatearen zortea dugu. Oso gustura gaude han.

Autokudeaketaren bitartez moldatzen zarete. Zer suposatzen du honek? Entrenatzailerik ez dugunez, bakoitzak gure ikuspegia emateko edo hobetu beharreko gauzak proposatzeko askatasun handiagoa dugula sentitzen dugu. Taldeko hainbat kide entrenatzaileak izan dira aurretik eta kirol arloan behar bezala kudeatzeko esperientzia nahikoa dagoela uste dugu. Hala ere, bere alde zaila badu honek, ez baita erraza erabakiak hartzea edo partidua jokatzen duzun bitartean jokoaren ikuspegi orokorra mantentzea, horretarako guztion artean laguntzen gara.

26 azaroa 2020 Binke!

Emakumeek bakarrik osatzen duten talde bakarretarikoa zarete. Zelan ikusten duzue emakumezkoen kirola?

Gure ikuspegitik, Galdakaoko nesken artean nagusi den kirola da saskibaloia. Gure herrian, kirol honi dagokionez, emakumezkoek kategoria profesional batean egotea lortu zutenetik, garrantzi handiagoa eman zaio emakumeen kirolari. Gainera, emakume kirolari erreferenteak hurbilagotik jarraitzeko aukera izateari esker neska gazte gehiago animatu dira kirol hau praktikatzera. Hala ere, eskola-kategorietan emakumeen kirola orokorrean gehiago zaindu eta indartu daitekeela uste dugu, goi-mailako kategorietan talde gehiago egon daitezen.

Covid-19ak izan al du eraginik taldean? Argi dugu baietz.

Denboraldi hasieran batez ere, zalantza asko izan genituen taldearekin ekiteko orduan, jolasteko gogoak genituen arren ez baikenekien honetarako aukerarik izango genuen. Horrez gain, entrenamenduetan eta partidetan ere eragina izan du.

Kontaktu handiko kirola da saskibaloia eta horrek kontu handiarekin ibili beharra ekarri du; segurtasun neurriei garrantzia eman behar diegu. Momentu honetan bizi dugun egoeragatik ezin dugu partidarik jokatu, bai aldiz entrenatu, eta hauekin jarraitzea da gure asmoa, hau debekatzen diguten arte sikiera.

Zer ikuspen egiten duzue aurrera begira? Tira, osasunari dagokionez, egun bizi dugun egoera hobetzea eta honek gizartean ahalik eta kalte gutxien eragitea. Guri dagokigunez, denbora luzez taldea mantentzea gustatuko litzaiguke. Kirola eginez momentu onak pasa eta saskibaloiaz gozatzeko gogoak dituen edozein neska gurekin etortzera animatzen dugu!

Xabier Valenciaren eskutik

Proiektu honetarako lanean: Argitaratzailea: Aitu elkartea.

1928ko hirigintza plan hutsa

Koordinatzailea: Jon Gomez Garai.

Erredakzioa: Beñat Armentia eta Iñigo Larrea.

Batzorde Orokorra: Julen Urrutxurtu, Agurtzane Uribarri, Iñigo de Miguel, Izaskun Rekalde, Gaizka Uriarte, Ixone Muñiz eta Alain Jauregi.

Maketazioa: Sua Estudio.

Ilustratzaileak: Irrimarra.

Inprenta: BEPSA. Banaketa: Egunon eta Correos.

Hilero banatutako ale kopurua: 14.000 Lege Gordailua: BI-41-2016 ISNN: 2444-9385

Proiektu hau posible egiten dute:

P

radera Hermanos sozietatea 1838an fundatu eben.

Arestiederra, Aretxederra Landaretxeta eta Iturrigorri mendiak 1897an Francisco Charlenek Ignacio Anzari erosi eutsazan, bertan polbora egiteko lantegi bat sortzea enkargatuz. Eta Guturribai eta Ibarretako ibarrean egoan errota aprobetxatuz, 1859an Romualdo García urunen lantegia sortu eben, gero «Cantábrica de Abonos y Minerales» izenez bataiatuko ebena.

Orduan herriak ez zituen 3.000 biztanle be, eta 1920an baziran 4.886 pertsona erroldatuta. Holan ba, Dinamita eta Cantábrica izan ziran Galdakao, habitat sakabanatu bat izatetik, gune uritar bat izatera igarotzea eragin ebenak. Hazkunde demografikoa ikusita, orduko Udalak zabaldurarako hirigintza plan bat enkargatu eutson, 1928an, Anastasio Arginzoniz arkitekto ospetsuari.

Baina plan honek ez eban aurrera egin, orduko Cantábrica enpresak be hedatzeko asmoa eukalako eta Udalari presioa egin eutsolako, plana bertan behera uztea eskatuz.

Ohiko kolaboratzaileak: Manu Etxebarria, Edu Madina, Aitzol Altuna, Estibaliz Apellaniz, Joanes Urkixo, Yayone Altuna, Irati Bediaga, Julen Gabiria, Gotzon Barandiaran, Antton Irusta, Nerea Urgoiti, Josi Basterretxea, Xabier Valencia, Nagore Ferreira Zamalloa, Edu Olea eta Bego Martinez.

Elkarte laguntzaileak: Ganguren Mendi Taldea, Burtotza Mendi Taldea, Andra Mari Dantza Taldea, Galdakao Gogora, Etxerat, Usansolon Euskaraz, Euskaraldia eta Bagabiz euskara elkartea.

Argazkilariak: Jabi Rojo, Gotzon Almaraz, Julio Legarretaetxebarria eta Aitzol Zamalloa.

Webgunea: Aitor Espinosa eta Naiara Perez de V illarreal.

Binke aldizkariak ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako iritzi edota esanen erantzunkizunik Harremana: info@binke.eus Publizitatea: publi@binke.eus

www.binke.eus

Babesle ofizialak:

Binke! azaroa 2020 27

Euskaraldia Azaroak 20, barikua Elektrotxaranga ibiltaria

Fritanga 17:00 herrian zehar OHARRAK: Herriko ikastetxeetako ikasleek marrazkiak jarriko dituzte, portaletan eta herrian zehar. Zuk ere jarri zure marrazkia edo mezua ikusgai.

Txapa eta identifikagarriak jarri! Ariketarekin hasteko jarri txapa eta hasi zure rolak eskatzen dizkizun jarrerak hartzen.

Arigune zaretenok identifikagarriak itsatsi begi-bistan, euskeraz aritzeko guneak markatzeko.

Azaroak 28, zapatua Kontzertua

Dupla

19:30 Torrezabalen, doakoa Andra Mari dantza taldearen eskutik

Abenduak 1, martitzena Kontzertua

MistahPongo feat Raperu 19:00 Torrezabalen, doakoa

Ipuin kontalaria Azaroak 21, zapatua Antxo eta Pantxa, pailazoak 17:00 Torrezabalen Hiru urtetik gorako umeentzat Ateak ordu erdi lehenago irekiko dira.

Sarrera librea, aforoa bete arte

Azaroak 27, barikua Galdakao Kantari + Bertsolariak

Fredi Paia eta Arkaitz Zipitria 19:00 Gandasegiko arkupean

Maite Franko Zorte txarreko otsoak Aperribain. Lau urtetik gorako umeentzat Lekua eta ordua zehazteke

Abenduak 3, eguena Euskararen Nazioarteko Eguna

Ekitaldia + Kontxi Belandiari omenaldia 19:00 Torrezabalen, Streaming bidez emitituko da

Abenduak 4, barikua

Agur Euskaraldia ÂŤEuskarak 365 egunÂť 20:00 Euskararen koloreek zerua beteko dute EUSKARALDIKO BATZORDEAREN OHARRA: Euskaraldian zehar, adi bere sare sozialei! Bertan ariketa egiten ari diren Arigune, Ahobizi eta Belarripresten esperientziak jasoko dira. Aurten ezin gara talde handietan elkartu eta talde txikietan biziko dugu Euskaraldia.

Hori ez da traba Euskaraldiaren helburua betetzeko: hizkuntza ohiturak aldatu ditzagun!

28 azaroa 2020 Binke!

Antzerkia Ekitaldi guztiak Torrezabal Kultur Etxeko areto nagusian

Azaroak 22, domeka Mama crea

Maniobra Heimlich Ordua: 19:00 Sarrerak: 7,5-10 €

Azaroak 27, barikua Compañia Joven P6

Mi ultimo baile Ordua: 19:00 Sarrerak: 7,5-10 €

Azaroak 29, domeka La Baldufa

Safari

Ordua: 18:00 Sarrerak: 4-6 €

Abenduak 10, eguena Tartean

Simplicissimus Ordua: 20:00 Sarrerak: 9-10 €

Sormene Abenduaren 14tik 20ra

Sorkuntzen Galdakaoko plaza!

Aurkezpena: azaroak 23, astelehena Egitarauaren aurrerapena esklusiban: Ilustrazio tailerrak / Irrimarra, Karmele Gorroño eta Irene Irureta.

Bertsoa eta antzerkia / Erradikalak ginen, Ane Labaka eta Beatriz Egizabalekin.

Tailerrak, Imanol Epelderekin.

Literatura errezitaldiak, Miren Agur Meabe, Leire Bilbao eta Lizar Begoñarekin.

Antzerki tailerrak, Amancay Gaztañagarekin.

Antzerki emanaldiak / Urruna, Tripak kolektiboarekin.

Dantza tailerrak, Andra Mari dantza taldearekin.

Dantza-antzerki emanaldiak, Mariage d’amour-ekin.

Musika tailerrak, La Basurekin.

Musika solasaldiak mahai-inguruan: trapa, rapa eta reggetoia euskaraz.

Musika estilo berritzaileak, J.Martina (trap), Haizea eta Ningra (rap & hip-hop) eta Kai Nakairekin (reggetoia).

Kontzertua, Eñaut Elorrietarekin.

Ipuin kontaketa musikala, Nerea Ariznabarreta eta Mariano Hurtadorekin.

2020ko liburu berrien aurkezpenak: Abenduak 18, barikua Caminamos para crecer (CEAR)

Alas rotas

Ordua: 20:30 Sarrerak: 4,5-6 €

Kontzentrazioa Azaroak 21, zapatua Presoak etxera 13:00 Pintxazoko biribilgunean Sare herritarra Lasterketa

Lasterketa

Jabi Elorza / Gezurren habia.

Miren Agur Meabe / Nola gorde errautsa kolkoan.

Asel Luzarraga / Bahiketa.

Karlos Gorrindo / Funanbulistaren beldurra.

Yolanda Arrieta / Txokolategia.

Mikel Begoña / Helize.

Izotzetan islatuak. Euskal idazle gazteen bilduma.

Miren Amuriza & Eider Eibar / Kokonutt.

Peru Magdalena / Tantaka.

2020ko disko berrien zuzeneko aurkezpenak ere egingo dira: Hatxe / Panpin hautsien dantza.

Nøgen / Liv til døden.

MG banda / Ama sua.

Peru Galbete / Nor zara zu?

Raust! / Odisea.

Ro / Athalase.

Abenduak 5-8

Eta gainera, Ahotsenea Sormenen...

Elexaldeko kronoeskalada solidarioa

Laster informazio gehiago!

Abusutik, Born To Learn erakundearen alde Binke! azaroa 2020 29

30 azaroa 2020 Binke!

Binke! azaroa 2020 31