BINKE 063 Iraila 2021

63. zenbakia • 2021eko iraila

MIKEL FERNANDEZ ORKESTRA-ZUZENDARIA

«BOS-ek inoiz izan duen zuzendari gonbidatu gazteena izan naiz»

MIKEL FERNANDEZ ORKESTRA-ZUZENDARIA

«Zuzendari gazte bat orkestra baten aurrean jartzea beti izango da suzko froga bat» TESTUA: JON GOMEZ GARAI ARGAZKIAK: AZALEKOA: ALICE LUCCHINELLI / BARRUKOAK: AIVIDEO.ES

G

ure bizitzaren erritmo eta doinuak gidatzen nahikoa lan badugu, besteen erritmo eta doinuak — berbaren zentzurik literalenean— zuzentzeak ez du erraza izan behar.

Baina iraileko protagonistak horixe du amets, eta bere ametsa egia bilakatzen ari da Mikel Fernández galdakoztarra. Irailean Bilboko Orkestra Sinfonikoa zuzentzen aritu berri, Herbeheretara bueltan elkarrizketatu dugu.

Zelan ba hasi zinen orkestrako zuzendari? Musika ikasketak bederatzi urterekin hasi nituen Galdakaoko Maximo Moreno Musika Eskolan eta 12 urterekin Bilboko Musika Kontserbartorioan jarraitu. Ikasketak hasi nituenetik oso aktiboa izan naiz bandetan edo gazteen orkestretan jotzen, baita kamarako beste talde batzuetan jotzen ere. Esperientzia horrek mundu berri bat ireki zidan.

Zein mundu? Musikari bezala entseguak egiten ordu asko bakarrik ematen dituzun unetik, musikariak elkarlanean aritzera igarotzen zarenean deskubritu nuena. Musika taldean egitea desberdina da, irizpide eta iritziak konpartitzea da, eta lan elkarrekin egitea. Orduan hasi nintzen kamarako musikarekiko nuen pasioa deskubritzen!

Baina orkestra sinfonikoak zuzentzen hasi aurretik, zuzenduko zenuen musika bandarik edo antzekorik, ezta? Bai. Hemen, Holandan, orkestrako, koroetako eta bandetako zuzendaritza ikasketak desberdindu egiten dituzte, eta espainiar estatuan denak nahastu egiten dituzte edo elkarrekin erakutsi. Horrela ba, nire zuzendaritza ikasketak

2 iraila 2021 Binke!

Oviedon hasi nituenean, izan nuen koral eta banda batzuk zuzentzeko aukerarik. Gero Holandara etorri nintzenean espezializatu nintzen orkestrako zuzendaritzan.

Ulertzen ez duenarentzat, zein da herri bateko musika bandaren eta orkestra sinfoniko baten arteko diferentzia? Hasteko, taldearen eraketa bera. Musika banda tradizional edo herriko batean bakarrik daude haizezko instrumentuak —egurrezkoak edo metalezkoak— eta perkusioa. Orkestra sinfonikoetan aldiz, banda bateko instrumentu berdinei harizkoak ere gehitzen zaizkie. Gainera, bandak herri ertain-handi askotan aurkitu ditzakezu, baina gehienetan ez dira musikari profesionalak izaten. Orkestra sinfonikoak berriz talde profesionalak izaten dira normalean —musikariek jotzen duten instrumentuetako ikasketak egiten dituzte eta euren ogibidea horixe izaten da— eta ez da hain ohikoa herrietan izatea.

Eta partiturak moldatzerako orduan, izango da ba alderik! Orkestra batean partituren moldaketak ez dira hain ohikoak izaten. Orkestra batean interpretatzen diren obra gehienak orkestrarako sortutakoak izaten dira. Bandetan ordea bai, oso arrunta da banda bakoitzaren errealitateari egokitutako obren moldaketak izatea.

Errepertorioa zuk aukeratzen duzu? Batzuetan. Orkestra bateko zuzendari gonbidatua zarenean, normalean programa itxi bat zuzendu behar izaten duzu. Baina ez beti. Bilboko Orkestra Sinfonikoarekin egin berri dudan debutean, esaterako, zuzendu nituen bi programetako errepertorioaren gehiengoa nik aukeratu nuen. Baina egia da errepertorioa aukeratzeko aukera gehiago dituzuna titular zarenean.

Mikel Fernández Rodríguez 1996, Galdakao Galdakaoko Musika Eskolatik Bilboko Kontserbatoriora eta bertatik Oviedora egin zuen jauzi galdakoztarrak, orkestrazuzendaritza ikasteko. Gaur egun Rotterdameko Codarts University of the Arts-en dabil bi urteko masterra amaitzen, Herbeheretan.

Gainera, 2017an Portugalgo akademia internazional bateko Espezializazio Graduan ikasteko aukeratu zuten. Bien bitartean, hara-hona dabil zuzendaria, irailean BOS-ekin zuzendarigonbidatu ere arituta.

Binke! iraila 2021 3

Bilboko Orkestra Sinfonikoa —BOS— aipatu duzu.

Lehenengoz euskal orkestra batekin? Bai! (irribarretsu) Lehenengo aldia Euskadiko orkestra profesional batekin.

Zuzendari gonbidatu bezala aritu naiz. Irailaren 2an kontzertu bikoitza eskaini genuen Bilboko Azkuna Zentroan, 9an Getxoko Muxikebarrin eta 10ean Santurtziko Serantes Kultur Aretoan.

Zelako esperientzia izan da? Zoragarria! Debut oso berezia izan da niretzat, bi programa bikainekin, etxean «jokatzen» eta biratxo batekin egin dudalako! Uste dut BOS-entzat ere esperientzia polita izan dena, BOS-ek inoiz izan duen zuzendari gonbidatu gazteena izan naizelako!

Zer uste duzu eskaini diozula BOS-i? Freskotasuna eta energia eman diodala uste dut. Inspirazio-iturri izan izana ere espero dut, eta eurek nigan sortu zuten begietako dirdiraren erdia musikari bakoitzari atera izana.

Gaztetasunaz ari garela... Hogeita lau urte dituzu.

Orkestretako musikari batzuek taldean jotzen daramate zu mundura sortu aurretik. Zelakoa da hainbesteko esperientzia duen jendea zuzentzea?

Orain dela aste batzuk horren inguruan aritu nintzen BOSeko musikari batzuekin! (barreka) Talde bat lideratzeko betebeharra duzunean, talde horrekiko errespetua eta ardura ikaragarria da. Eta ardura zein errespetu hori bikoiztu egiten da zuzendu beharreko musikarien maila hain altua denean. Prestatuta egon behar duzu, bereziki, buruarekin: dena oso argi izan, zer nahi duzun eta zelan nahi duzun egin jakin, argi eta eraginkor lan egin eta ondo komunikatzen jakin behar duzu, zure irizpide eta jakintza musikala agerian utzita.

4 iraila 2021 Binke!

Holandan espezializatu naiz orkestrako zuzendaritzan

Aintzat hartzen al zaio hain zuzendari gazte bati?

Zuzendari gazte bat orkestra profesional baten aurrean jartzea beti izango da suzko froga bat. Musikariek beti nahi izango dute aurrean inspiratuko, gidatuko, segurtasuna emango eta nahi duena ondo dakien zuzendari bat. Eta zuzendari gaztea bazara beti egongo da baten bat zure profesionaltasuna zalantzan jarriko duena, edo «frogan» jarriko zaituena...

Horregatik uste dut zuzendari gazte batek erratzeko duen tartea askoz txikiagoa dela. Baina asko erakutsi behar dugu, gure lana bermatzeko eta zuzendari gazte bat kontratatzea aukera ona izango dela erakusteko.

Ikasketa luzeak egin behar izan dituzu orkestrazuzendari izateko? Musikarekin lotutako edozein karrera izango da existitzen den luzeenetarikoa. Gure ikasketak gutxienez lau urtekoak dira gehi masterreko beste urte bat edo bi. Baina gure benetako ikasketak txiki-txikitatik hasten dira, musika ikasten hasten garenetik. Eta bizitza osorako ikasketak izango dira, inoiz ez diozulako ikasteari utziko. Nire kasuan behintzat, bederatzi urterekin hasi nintzen.

Zuzendari izan aurretik musikari izan behar duzu?

Bai. Pianoa oinarrizko instrumentua da, partitura orokorrak

ELKARRIZKETA MIKEL FERNANDEZ

ikasteko erreminta dugulako zuzendariok ere. Baina gainera, orkestra batean erabiltzen den instrumentu bat jotzeak lagundu egiten du musikariaren ikuspuntua hobeto ulertzen.

Arin-Arin!

Musikarien aurrean jartzen zarenean eta denak zuri begira ikusten dituzunean, zer sentitzen duzu? Sentimenduen nahasketa bat da. Nik behintzat errespetua eta ardura sentitzen dut, baina horren gainetik enpatia ere izan behar duzu lideratu behar duzun pertsona-taldearekin lan egiteko.

Musikari guztiek partitura ondo jarraitzen badute eta denak partiturara begira badaude, zertarako behar da zuzendari bat? Zuzendari papera oso konplexua da! (barreka) Labur azalduta, zuzendaria interpretazio bat bideratzeaz arduratzen den pertsona da, eta hamar edo ehun pertsonen zuzeneko lanek bat egitearen ardura duena.

Baina gainera, partituraren irakurketa sakon bat egin eta instrumentu zein musikari bakoitzaren onena ateratzeko beharra du zuzendariak ere.

Hitz egin dezagun zuzentzeko egiten dituzuen keinuez. Horiek ere ikasten dira ala «barnetik» irtetzen dira? Badute batetik zein bestetik. Unibertsitatean edo kontserbatorioan teknika batzuk ikasten dituzu, keinuen hizkuntza unibertsal hori ikasteko, baina lagunen artean hitz egiterako orduan gutariko bakoitzak keinu desberdinak dituen bezala, zuzendari bakoitzak ere bere keinu propioak ditu. Gorputz-espresioaren adierazlerik nabarmenena den une horretan zuzendariak ondo transmititu nahi du, musikariek une bakoitzean zer eta zelan jo behar duten ulertzeko.

Eta batutak, zertan laguntzen dizu? Batuta besoaren estentsioa da, zeinek gure mugimenduak puntu zehatz batekin adierazten dituen eta ikusgarriagoak egiten dituen hain gertu ez dauden musikari horientzat ere. Hala ere nik ez dut beti erabiltzen, interpretatu beharreko musika estiloaren, obra horren izaeraren edo aurrean dudan taldearen arabera.

Batuta propioa duzu ala orkestra bakoitzak berea uzten dizu? Nik nireak dauzkat, nahiz eta beti bera erabili.

Orokorrean zuzendari guztiok gure batuta propioak ditugu eta horiekin joaten gara zuzendu behar ditugun orkestretara.

Behin BOS-ekin arituta, Herbeheretara bueltan zaude.

Zertan zabiltza han? BOS-en ostean hemen zuzendu behar izan dudan ballet produkzio bat amaitu berri dut eta zuzendari gonbidatu zein laguntzaile bezala ari naiz Holandako zein Europako orkestra batzuetan, lan horiek masterreko bigarren eta azken urtearekin uztartzen ditudan bitartean.

Masterra amaitutakoan, zein asmo duzu? Pixkanaka egiten ari naizen bezala, nazioarteko orkestra sinfonikoetan lekutxo bat izatea da nire asmoa. Gonbidapen eta debutek, ondo badoaz, orkestra berrietatik deiak jasotzeko aukera eskaintzen dute... Ea ba horrela den, eta orain bizitzen nabilen guztia nire ibilbide luze eta arrakastatsuaren hasiera baino ez den! •

Asteko egun gogokoa?

Barikua.

Herriko txoko gustukoa?

Somera kalea.

Liburua ala tablet-a?

Liburua.

Pelikula bat?

La vida es bella.

Ez duzu onartzen…

Edozein errespetu falta.

Zoriontsu egiten zaitu…

Lagunekin egoteak.

Plater bat?

Olagarroa, galiziar erara.

Deskribatzen zaituen berba?

Irekia, saiatua eta langilea.

Herrian zer kenduko zenuke?

Plaza Gorriko zutabeen armiarma hori!

Eta zer berria jarri?

Musika Eskola berria.

Euskarazko berbarik politena?

Bihotz.

Zure ametsetako bidaia?

Hego Amerika.

Berba egin ala entzun?

Berba egin eta berba egiten utzi.

Zure mesanotxean ezin da falta…

Liburu bat.

Abesti bat?

Thunder road, Bruce Springsteenena.

Binke! iraila 2021 5

Aginke!

Errealitatetik hurbilegi dauden albiste faltsuak

«Galdakaon aparkalekua ez aurkitzearen arduraduna Euskal Eskola Publikoa da» AL IÑAXIO OILAR-ZAB o titular saltzailea rek lar pu Po i rd de Al

Sarean arrantzatua

Ba al zenekien...

Plazakoetxen Kalistenia txokoa jarri dutenetik, %85 igo dela interneten Kalistenia berbak zer esan gura duen bilatzen dutenen portzent aia?

2

Bi hilabete pasa dit u Elexaldeko igerileku txikian da goen erlojuak 06:34 ordua mar katzen. Udalak 2022ko aurrekont uetarako pila pakete bat sartzea erabaki du, nahiz eta atxiki ga beko zinegotzia ados ez egon.

Txiste txarra

zala, ze — Juantxu, zuk euskaldun be ? iritzi dozu udaren inguruan a da. en — Nire urteko egunik gogoko

Mural berria amaitzeko crowdfunding-a egingo da

Iturrondo plaza ondoan margozturiko murala ikusi ondoren, zenbait herritarrek «crowdfunding» bat antolatzea erabaki dute. Diru horrekin, koloredun spra y gehiago erosi eta zuribeltzean geraturiko aurpegi zatia ere guztiz koloreztatua utzi ahal izatea da diru-bilketaren helb urua.

Moda «giria» ere iritsi da Galdakao eta Usansolora

Aurten Euskal Herrian izan dugun klima tropikalak eragina izan du galdakoztar eta usan solotarrengan ere. Horren ondorioz, inoiz baino galtzerdi gehiago ikusi dira udako sandalien azpitik herriko kaleetan . Eta baita zapatilak jantzita, galtzerdiak belaunera arte igota eram an dituztenak ere.

Kultur Plazako ekitaldiak asteburu gauetan ere present

Galdakaoko «ez-jaietako» asteburu etan bizitako «gau mugituak» Kultur Plazako agendare n parte zirela onartu du Jai Batzordeak. Egitarau ofizialean ager tzen ez zen arren, asteburu gauetarako «polis eta kakos» harrapak eta-joko zaharra antolatu zuten batzuek, eta sokamuturra best e batzuek.

6 iraila 2021 Binke!

GOTx elektrotxaranga

«Hasi barri, proposamenak ez doguz falta izan» Elektrotxaranga berria eta herriko lehenengoa sortu dute Galdakaon: GOTx! Kultur Plazako gazte sortzaileen kontzertuetan eskaini zuen taldeak bere lehenengo saioa, eta lerroartean taldearen lehen elkarrizketa.

D

AITZOL ZAMALLOA

uela hilabete inguru eman zuen GOTx elektrotxangak bere sorreraren berri, sare sozialen bidez. Bertako kideetako zenbait askotan ikusi ditugu taula gainean herrian. Primizian elkartu da Binke haiekin, hauxe baita modu formalean egin duten lehen elkarrizketa.

Lehenik eta behin, zergatik GOTx? Egia esan, hasieran ez genduan jakin taldeari ze izen jarri, hainbat aukera ezberdin eukin genduzan baina pare bategaz lotu gintzezan, gehien konbentzitzen euskuenekaz. Bi aukera hauetako bat GOTx zan, kuadrilako izenaren omenez —GameOfTxosnes = GOTx—. Azken finean, kuadrila erdia txarangan gagoz eta beste erdia, nahiz eta musika taldean ez egon, horren parte sentiarazteko asmoz urten zan ideia, eta bide batez, beti izan dogun babesa eta laguntza eskertzeko, GOTx deitzea erabaki genduan.

Aitzindariak zarete Galdakaon, lehendabiziko elektrotxaranga.

Nondik dator ideia? Urteak eroan dauz Akabu taldeko Kristianek bueltak emoten elektrotxaranga baten inguruan… eta erraz konbentzitu ebazan Akabuko Eneko eta Sertu proiektuaren parte izateko. Handik denboratxo batera, juerga tartean egoala, kuadrilan zabaldu eben ideia eta beste bi kide batu ziran —Ainhoa eta Garatz—. Holan ba, 2020ko udan entseguekaz topera hasi ginan eta beste hiru kide fitxatuta —Yasin, Xabi eta Iñaki— taldea osatu genduan.

Taldeko lau kidek Akabu taldean jotzen duzue. Eta besteok, zer?

Danok ibili izan gara txikitatik musikaren

Jarraitu GOTx sareetan! bueltan, gehiago edo gutxiago baina beti murgilduta: bai talde, musika eskola, lagunarte edo halako beste hainbatetan.

Elektrotxaranga sortzeko aukera egon zanean, pentsatu barik proiektuan sartu ginan burubelarri, eta pozik!

Zelan ikusten duzue herriko musika eszena? Talde asko gagoz Galdakon… Adibide bat jartzeko, guk entseguak egiten doguzan tokian, hamar bat talde gagoz astero orduak eta orduak sartzen. Egia da Galdakon musika talde nahikotxo dagozala baina honeei oihartzun gehiago emotea ezinbestekoa da, herriko musika zein kultura babestu egin behar dogulako, ez daiten desagertu!

Ba al duzue esku artean saiorik?

Proposamenak ez doguz faltan izan, egia esan, baina tamalez ezetza emon behar izan deutsiegu. Oraindik goiz da, lan handia dago elektrotxaranga baten atzean eta denbora behar dogu, gauzak

Instagram: @gotxelektrotxaranga Facebook: Game of Txaranga - Elektrotxaranga

ondo eta patxadaz egin gura doguzalako.

Zizpako lagunek, Gazte Sortzaileen gunean joteko gonbitea luzatu euskuen eta kontzertu laburra izango zanez, onartu egin genduan, elektrotxarangako aurkezpen kontzertutxo gisa eta batez be geu be publikoaren aurrean lotsa galtzen joateko...

Zein etorkizun ikusten diozue GOTx-i? Ilusio handiz, gauza politak egiten gabilz. Geure artean oso ondo moldatzen gara eta hori talde batean funtsezkoa da. Ensaioetan ederto gabiltza eta gure arteko «rollo» on hori igarri egiten da. Espero dogu 2022ari begira, Gazte Egunak hasiko diranean, guztiz prest egotea eta bira potentetxu bat egitea Euskal Herrian zehar; danok gonbidatuta zagozie! Juergetan ikusiko dogu alkar!

Binke! iraila 2021 7

Hilabete honetako sarituak

Uztaileko irabazleak

Nerea Zabala Arriaga Aniceto Ajuriagogeaskoa

Maialen Gorroño (ezker) eta Martin Amarika (eskuin) Binkekideak On Kafe kafetegiko Ibanekin, bizkotxoak eta produktu sorta bana jasotzerako orduan! On egin, bikote!

Kerren jatetxean eguneko bina menu irabazi dituzte. On egin!

Erraza da Binkekide izatea!

Eman zure babesa urteko

36 €

ordainduta

Oraindik Binkekide ez bazara, eta neurri honetako lehenengo komunikabide euskalduna babestu eta sustatu gura badozu, hauek dozuz horretarako bideak:

1. Bete beheko formulario hau, eskaneatu edo atera argazki bat eta bidali e-postaz: info@binke.eus

2. Bete formularioa, moztu, eta utzi gutunazal baten, Binke izenarekin Torrezabal Kultur Etxeko atezainaren leihatilan.

3. Eskaneatu zure

IZEN-ABIZENAK:

mugikorraren QR irakurgailuarekin beheko kodea eta bete formularioa!

HELBIDEA:

TELEFONOA:

NORTASUN AGIRIA:

E-POSTA: IBAN

KONTU KORRONTEA:

8 iraila 2021 Binke!

ENTITATEA

BULEGOA

K.Z.

KONTU ZENBAKIA

Tarteka gustuko dugu argazki zahar bat hartu eta ikuspegi beretik ateratako berri bat alderatzea.

Zer hintzan eta nun hago, Galdakao...

Ardanzatik Kurtzeara Gaur egun Ardanza parkea deitzen diogun landaren gainetik Kurtzeko plazara aterata daude bi argazki hauek. Gaineko argazkian, Gandasegi eskola ikus daiteke dela garaiko altuena.

Ordea, aurten ataratako beheko argazkian bada etxebizitza altuagorik... Zuek, zein altuera nahiago?

Argazkiak: Udaleko artxiboa eta Julio Legarretaetxebarria

Argazki zaharrak dituzu?

Jar zaitez gurekin harremanetan eta parte hartu atal honetan: info@binke.eus

Binke! iraila 2021 9

Binke TV Hauek dira grabatu eta argitaratu ditugun azken hiru bideoak Binke telebistan!

Usansolok Bizkaiaren ahozko babesa jaso du Usansoloren segregazio prozesuak Bizkaiko Batzar Nagusietarako jauzia egin berritan, UH-ko hiru kide erakunde honetako Herritarren Batzordean izan ziren uztailaren 30ean, «prozesuaren barri emon eta euren babesa jasotzeko». «Oso pozik» irten ziren bileratik, alderdi guztien ahozko babesa jaso baitzuten.

Monika Menarekin Usansoloren egoeraz Galdakaoko Udalean Usansoloren segregazioa aztertzeko eta adosteko Batzorde Mistoa osatu zen. Lantalde honen eginkizuna memoria egitea zen, eta lan hori uztailean aurkeztu eta adostuta, Udaletik Bizkaiko Foru Aldundirako urratsa egingo du orain. Azalpen guztiak Monika Mena UH-ko kideak eman zizkion Binkeri.

Pandemiaren aurrean askatasuna aldarri Euskal Herri osoa zeharkatzen ibili zen uztailean pandemiaren kudeaketaren aurrean «osasuna, ezagutza osoa eta askatasuna» aldarrikatzen duen «Plazaz plaza» ekimena. Galdakaon izan ziren hilaren 6an, eta Bizitza plataformako kide Joseba Argintxonarekin eta Itxaso Perez ama galdakoztarrarekin egin zuen berba Binkek.

Bideo guztiak gure sareetan ikusgai!

10 iraila 2021 Binke!

Ostike!

SUKHAK kuadrila @sukhak_

«Santa Kurtzak baino, San Ferminak ospatu dira aurten» GALDERAK: KUPLES KUADRILA @KUPLESS_

Zergatik «Sukhak» izena? Izen misteriotsu bat aukeratzea nahiago genuen, gure familiek aingerutxoak izaten jarraitzen garela pentsa dezaten. Beraz, gure izenaren aukerak zentzua gal ez dezan, sekretua mantentzea adostu dugu.

Zein da beste kuadrilengandik bereizten zaituzten ezaugarri nagusiena? Tabernan eskatzera nor joango den adosteko ordu erdi ematen badugu, nola jarriko gara ados gai garrantzitsuen inguruan? Hala eta guztiz ere, oso trebeak gara gure arteko desberdintasunak jasaten eta, horregatik ez gara inoiz haserretzen. Hori izango litzateke gure ezaugarririk gustukoena eta gehien harrotzen gaituena.

Zuen kuadrilan zein izango litzateke ligoienen podiuma? Dudarik gabe, Galdakaoko lurraldea kontrolatzen duen kide bat daukagu kuadrilan. Hori dela eta, erronka berriak aurkitzeko goseak bultzatuta, gure mugatik kanpo joan da beste herrialde batzuk menperatzera.

Nork ematen ditu ordu gehien ispiluaren aurrean Somerara irtetzeko? Eta gutxien? Kontuan hartuta Lucia unibertsitatera joateko «Fashion Week»-era joango balitz bezala prestatzen dela, pentsa ezazue zenbat ordu eman ahal dituen ispiluaren aurrean Someratik bere burua paseatzeko...

Bigarren galderari dagokionez eta kontuan izanda noizbait Someran bertan makillatu direla, derrigorrean Nerea edo Alba aukeratu beharko genuke.

Zein esango zenukete dela zuei hoberen egokitzen den

abestia? Festa giroa ematen denean, gure abesti kutunena «El patio de Godella» da. Zoro moduan txaloak ematen hasten gara, Rosalía bera izango bagina bezala: «Ooooooleeee!!!!».

Zein iritzi duzue gure kuadrilaren inguruan? Txamia urtebetez partekatzeak gure arteko harreman polita sortu zuen. Horretaz gain, kuadrilako batzuek saskibaloiko talde berean jokatu izanak, festa guztietan elkartzea ohitura bihurtu zuen eta gaur egun ere horrela mantentzen da ohitura.

Zer pentsatzen duzue aurtengo Galdakaoko jaien inguruan? Zer da faltan gehien botatzen duzuena?

Badakigu Covid-a dela eta aurtengo jaiak ez direla onenak izan, baina jendea hain animatuta egoteak asko lagundu du eman den giro paregabea sortzeko. Dudarik gabe, faltan gehien bota duguna: txosnak, erromeria eta DJ Gaua izan dira.

Zein da zuen iritzia jai hauetako poliziaren presentziaren inguruan? Betiere polemikan sartu barik, baina antza denez Santa Kurtzak baino, San Ferminak ospatu dira aurten.

Zer dela eta aukeratu zenuten mozorro hori jaietan?

Esan bezala, gure artean zerbait adostea ezinezkoa da eta hau guztiz islatu zen mozorroen kontuan. Azkenean, «moda historian zehar» gaia aukeratu eta norberak bere irudimena erabili zuen, eztabaidak ekiditeko.

Binke! iraila 2021 11

MANU ETXEBARRIA AYESTA

San Migelak

I

railaren 29an San Migelak ospatzen doguz. Plurala darabilgu, izan be, lehenagotik, jai eguna bera ospatzeaz gain, jai bigarrena be ospatu izan da auzune mailan eta hurrengo domekan jai errepetiziñoa. Hortik ba, San Migelak. San Migel eta Luzifer goiaingeruak ziran.

San Migelen lema «nor jainkoa lakoa» zan eta Luziferrena «nor ni lakoa» harrokeriak jota.

Harrezkero, San Migel zeru altuan geratu zan eta Luzifer deabrua inpernuan. Miguel izena hebreerazko «mi-ka-´el»etik dator eta mundu guztian zabaldu da. Euskeraz, Mikel.

Bizkaian, abesti polit bat be badaukagu jai honen inguruan: «Aita San Migel Iurretako zeru altuko loria…». «Loria» dalaeta, batek baino gehiagok «lorea > loria = flor» berbeagaz nahastu dau, baina «loria» latineko «gloria(m)» berbatik dator. Latinetik euskerarako bilakaeran, «muta cum liquida» kontsonante alkartea suertatzen danean, «muta» galdu egiten da, esaterako (pluma > luma; plantatu > landatu; flore > lore...) eta kasu honetan be bai, gloria > loria = gloria gazteleraz. Abesti hori dantzatu be egiten da eta Dantzari Dantza deritxo.

Galdakaoko Andra Mari Dantza Taldeari esker bizi bizirik daukagu. Orioketa!

12 iraila 2021 Binke!

Ikasturte barrirako eskola-agendak, prest!

L

ehen hezkuntzako eskola-agendak 2007-2008 ikasturtean ikusi eban argia lehenengoz, aurreko urtean, baina, udalerriko ikastetxeek eta Udaleko Hezkuntza eta Euskara Arloak eratzen daben koordinazio-mahaian ernamuindu zan, ezaugarri eta baldintza batzuk asetzeko sortu be: udalerriko eskolek agenda propio eta berbera edukitzea; eta herriko ohiturak, auzoak, jaiak, euskara, ahozkotasuna eta bestelako kontzeptuak lantzeko tresna izatea. Hezkuntza ziklo osoan eragin gura bazan be, Lehen Hezkuntza lehenetsi zan. 2021-2022 ikasturtekoa agendaren testuak Galdakaoko Irati Bediagak paratu ditu; irudiak, ostera, Irrimarrak.

2015 urteko lehenengo hiruhilekoan Galdakaoko DBHko hezkuntza-zentroek (Bengoetxe, Elexalde eta Eguzkibegi) agendaren erabilera euren ziklora zabaltzearen onura eta beharrizana mahairatu eben eta, egitasmoaren egokitasuna eta baliabideak aztertu ostean, DBHrako lehenengo agenda 2015-2016 ikasturtean argitaratu zan.

Ordurik hona DBHkoen agenda eten barik argitaratu da. Agendaren edukiak eta testuak udalerriko hezkuntza-zentroetako ikasleek eta irakasleek prestatzen dabez, ikasturtean zehar eskolan lantzen dabezan gaiekin.

Honeexek dozuez 2021-2022 ikastureteko eskola-agenden azalak!

Informazio gehiago: hezkuntza-euskara@galdakao.net • 944010540

Gurera etorriak «Familia atzean utzi behar izana zaila egin zitzaidan» Kingsley Chukwudi Benin Cityn jaio zen (1976, Nigeria). Duela 15 urte jaioterria atzean utzi eta Europatik zehar aukera berriak bilatzen hasi zen. Familiarekin egonkortzeko helburua zela medio Euskal Herrira etorri zen duela pare bat urte eta gurean bizi da geroztik.

Noiz heldu zinen Galdakaora eta zergatik? Hasiera batean Nigeriatik Holandara joan nintzen, geroago Austriara, geroago Valentzian egon nintzen bizitzen eta azkenik Euskal Herrira etorri nintzen. Europan bizitzea oso zaila egin zitzaidan hasieran atzerritarrentzat bertan bizitzeko behar diren dokumentuak lortzea oso zaila delako. Hori dela eta niretzat eta familiarentzat hoberena dela bilatu izan dut beti eta Euskal Herrian oso gustura bizi naiz.

Bakarrik, lagunekin edota familiarekin etorri zinen Euskal Herrira?

Nigeriatik Europara bakarrik etorri nintzen. Bertan bizitzen hainbat urte egon ondoren, Valentzian nituen lagun batzuk aipatu zidaten Espainian bizitzeko aukera nuela eta horren berri izan nuenean bertara hurbildu nintzen, duela 12 urte. Bertan nire emaztea ezagutu nuen eta geroztik familia osatzen joan gara, lau seme-alaba izan arte.

Bertara heldu zinenean zer izan zen zailena? Gauzarik zailena familia atzean uztea izan zen. Etxetik duela hamabost urte joan nintzen eta geroztik ez naiz bertara bueltatu. Familiako kide asko ezin ikustea oso gogorra egiten zait, urteak daramatzat aita, ama, anai-arrebak… ikusi gabe eta gainera, bertara bidaiatzeko aukerak ere oso eskasak dira. Hala ere, beraiekin telefonoz hitz egiten dut eta daukagun harremanak asko pozten nau.

Zer da gure herritik gehien gustatzen zaizuna? Galdakaotik gehien gustatzen zaidana bertako jendea da. Herriko jende asko ezagutzen dut eta bihotz-bihotzez eskertzen dut jendeak niganako erakusten duen hurbiltasuna. Bestalde, ondoko herriekin alderatuz oso jendetsua da herria eta gainera, bertan dagoen giroa asko gustatzen zait jendea gauera arte kaletik ibiltzen delako.

Euskaraz badakizu? Egia esan ez dakit askorik. Gainera nire bizitzan zehar leku askotan egon naiz eta bertako hizkuntzak ikasi behar izan ditut. Berrogeita sei urterekin eta hiru hizkuntza ikasi ostean ahaleginak egin ditut euskara ikasteko, baina oraindik ez dut hizkuntza ondo menperatzen. Hala ere, askotan jendea euskaraz agurtzen dut «egun on» edota «zelan zaude» batekin, horrelako gauzak nire seme-alabek irakasten dizkidatelako, haiekin noizean behin euskaraz hitz egiten saiatzen naizelako.

ANDER CHAMIZO MENDIKOTE

Pribilegioak suntsitu

H

ainbat dira eskubide sozialen alde borrokatzen dutenak.

Berdintasunaren ideiaren bidea, luzea dela dirudi eta nolabait, ia guztiok barneratu dugu ideia horren beharra. Baina bide honetan, eskubide urraketen jatorria pribilegioetan dagoela ahaztu dugu, gizon zuri aberatsek dituzten pribilegioetan.

Eskubideen karta magna idatzi zuten berdinek, hain zuzen, pribilegioz beteriko ongizate baten bila. Gakoa ez dago eskubideen eskaeran, pribilegioen suntsipenean baizik. Ez dira guztientzako etxebizitzak egongo gutxi batzuek hamarnaka dituztenean. Ez da genero berdintasunik egongo gizonak ahaldunagoak sentitzen garen bitartean. Ez da eskubiderik bermatuko pribilegioak pilatzen diren gizarte batean. Gizon zuri heterook eskaera gutxiago egin ditzagun eta mugi gaitezen alde batera, gizarte bezala irabazteko dugun hori galtzean baitago giltza. Ez da erraza egoera hau aitortzea. Pribilegioei uko egiteak beldurra eragin dezake, baina kontuan izan beldur hau dela bioletzia askoren iturria, ez izan egoera sostengatu nahi duten horien konplize, beraz beldurra izanez gero, beldurrez desegin. Baina desegin.

Binke! iraila 2021 13

BINKE

Ibaizabalen ingurua berreskuratzea erabaki da

UDALA

GOTZON ALMARAZ

«Ibaizabal ingurua berreskuratzea, bai komunikazio-bide gisa, bai erabilera ludiko eta turistikorako» proiektua da 2022ko aurrekontu parte-hartzaileetan 645 herritarren %65ak aukeratu dauana. Bozketa eta proiektu honen nondik norakoak aurkeztu ebezan Olaia Parra eta Maite Arandia zinegotziek eta Unai Amezaga udal-teknikariak.

Gangurenen eskertza Udalari

Herriko Benta zabaldu dabe

Ganguren taldeko Pedro Aizarna eta Edu Olea udaletxera joan ziran, Udalari esker-oneko plaka bat oparitzera, «mendi taldeari emondako laguntza eskertzeko».

Betiko Herriko Taberna izan dana gune sozial legez ireki da, Herriko Benta izenpean, eta hilaren 10ean egin zan inaugurazioa Arbasoak taldearen kontzertuagaz.

14 iraila 2021 Binke!

JON IÑIGO SAGASTIGORDIA

Gure basoen diagnosia, prest Bederatzi herri-baso daukaz Udalak eta hauen lehenengo kudeaketa planari ekin gura deutso. Lehenago, bederatzi eremuak ezagutzeko diagnosia eskatu deutso Udalak Gorka Menendez etnobotanikan doktorea dan galdakoztarrari.

SHAWN MENDES

AITZOL ZAMALLOA

Uztailero antolatu ohi dan legez, aurton be Folklore Bizian nazioarteko jaialdia antolatu ahal izan dau Andra Mari taldeak, tartean Senegalen presentziagaz.

BINKE BINKE

Folklore Bizian arrakastaz ospatu zan

Presoen aldeko manifestazioa

Gilbert Kosi Shawn Mendesegaz

Galdakaoko Santakurtzetan ohikoa izaten da presoen aldeko manifestazioa egitea. Eta aurton, ohiko jaiak egon barik be, presoen etxeratzea aldarrikatu eben kalez kale.

Gilbert Kosi galdakoztar modeloak —argazkian, ezkerrean— Shawn Mendes abeslari ospetsuaren bideoklip barrian hartu eban parte. Zorionak, Gilbert!

Binke! iraila 2021 15

GANGUREN MENDI TALDEA

BARAKALDO CF

Gallastegi, hirugarren mailan lehenengoa Arantza Gallastegi futboleko epaile galdakoztarra Hirugarren Mailan aritu dan lehenengo emakumea izan da. Barakaldo eta Cultural Durangoren artean egin eban.

Gangurenera 400 kidetik gora Irailaren 12an VII. Gangurenera igoera eta lehenengo trail igoera antolatu ziran Ganguren taldearen eskutik. Guztira 400 pertsonatik gorak parte hartu eben 14 kilometroko ibilbidea egiteko. Pozik eta eskertuta dagoz antolatzaileak.

BINKE

GOTZON ALMARAZ

Galdakao Futbol Taldeko emakumeek euren lehenengo norgehiagoka jokatu zuten irailaren 19an

Arreta deitu dauan horma-irudia

Armairu solidarioa Aperribaien

Udaletxe alboko aldizkako aparkalekuan dagoan etxebizitza bateko horma margotu dau Udalak, bertako bizilagunen baimenagaz. Lian muralistak egin dau eta herritarren arreta deitu dau horma-irudiak.

«Gura dauanak gura dauan hartu edo uzteko» armairu solidarioa jarri dabe martxan Aperribaien, bertako hainbat alkarteren artean: «Konfinamenduan sortu zan ideia, etxean daukaguzan soberakin guztiak ikusita».

16 iraila 2021 Binke!

PEÑA URZAIZ

Peña Urzaiz talde galdakoztarrak 25 urte Galdakaoko Peña Urzaiz taldeak 25 urte bete dauz aurten, eta «pandemiagatik patxadaz ospatu ezin izan badogu be, Isma Urzaiz bera etorri zan irailaren 11n Galdakora gugaz egotera», azaldu deutso taldeko presidente Angel Serna «Pintik» Binkeri.

Hainbat tabernetan hasi ziran eta sasoi batez Guridi kalean be izan eben txokoa. Gaur egun aldiz, futbol jokalariak jokatzen jarraitzen ez badau be, euren artean harremana mantentzen dabe eta Eklipse taberna da euren egoitza. Zorionak, ekipo!

Binke! iraila 2021 17

Tabernak itxi osteko liskarrak

Sei iritzi «ez-jaietako» alderik ilunenaz TESTUA: BEÑAT ARMENTIA ARRIANDIAGA ARGAZKIA: AITZOL ZAMALLOA

Aurten jai-giroa izan da nagusi Santakurtzei legozkien asteburuetan.

Tabernak itxi eta Gipuzkoa kalean zegoen jende pilaketa ekidin nahian, bertan bilduta zeuden gazteen aurka kargatu zuen Ertzaintzak, eta mota guztietako iritziak batu ditugu hemen.

O

hikoak bihurtu dira udan zehar albistegien lerro-buruetan gaueko ordu txikietan gazte jendeak jai-giroa tarteko egindako pilaketak, eta honen erantzun gisara ondotik etorri diren poliziaren kargak. Galdakao ez da salbuespena izan. Irailaren 10eko gauean, tabernetako ateak ixtekoak zirenean, Gipuzkoa kalean bildu zen jende pilaketa sakabanatzeko asmoz, lehenik udaltzaingoak abisua eman eta ondoren ertzainek bertan bilduta zegoen jendearen aurka kargatu zuten.

Irudi beretsuak errepikatuko ziren biharamunean ere bai.

Osotara, atxilotu bakarra izan zen liskarretan. Tentsio uneak, borrak, erretako pare bat zabor-ontzi, aurkako norabidean zein espaloitik abiadura handiz ari ziren polizia-furgoiak edota hauei jaurtitako kristal-ontziekin izan zuen amaiera lehen asteburuak.

Lehen erreakzioak. Liskarren harira, larunbat goizean etorri ziren lehen adierazpenak eragile politikoen aldetik.

EAJ eta EGI izan ziren honetan lehenak. Jeltzaleek modu bateratuan prentsa oharra kaleratu, eta bertan, hasteko, gauez zehar lanean aritu ziren poliziei haien erabateko babesa adierazi zieten.

Era berean, egun oposizioan diharduen alderdiak 18 iraila 2021 Binke!

herritarrei erantzukizunez jokatzea eskatu zien, hala, «denon artean ahal den neurrian pandemia kontrolpean eduki ahal izateko». Ez hori bakarrik; Udalari, «beharrezko prebentzioneurriak» abian jartzeko ere eskatu zuten plazaratutako idatzian, «hurrengo egunetan gauean zehar izandako gertakariak errepikatu ez zitezen».

Hain justu Udala izan zen bigarrena prentsa oharra kaleratzen. Honek herritarrei «arduraz, prudentziaz eta erantzukizunez jokatzea» eskatzen zien bertan. Orobat gauean zehar izandako istiluak «gertakari isolatua izango den esperantzarekin» ulertu, eta halakorik errepikatu ez zedin «nork bere ahalegina egin zezan» eskatu zien alde guztiei.

Prentsa ohar berean nabarmendu zuten errespetuaren eta elkarbizitzarenaldekoaldarria,baitapandemiareneraginaerabat gainditu artean elkar zaintza eta babesa areagotzeko deia ere.

Gazteei hitza emanez. Kontuak hala, bistakoak izan dira herriko kale zein paretetan gertatutako istiluen harira zenbait eragile politikok emandako erantzunak. Pankartak, pintadak zein lemak, Binke haiengana jo eta gertatutakoaren aurrean haien iritzia zein den eskatu die.

Ernairi gertakarien inguruan itaundu eta hauek argi adierazi dute lehenbizi asteburuan zehar ertzainek izan zuten jarrera oldarkorra izan zela. Ezker Abertzaleko parte diren gazteen ustez, «Ertzaintzak lan egiteko duen modu bakarra beldurraren eta indarraren erabilera neurrigabearekin» dela diote, «gazteria bera kriminalizatuz».

Neurrigabeak direla uste dute ertzainek erabilitako kargak, foam piloten tiroak edo furgoiekin kalean zeuden gazteak zapaltzeko itxurakeriak, «ertzainen esku-hartzea beti tabernak itxi ondoren etortzen baita, beraiek onartezina den egoera bera arratsaldeko 18:00etan ere badagoenean», azaltzen dute, eta gaineratu: «Ekonomia mugitzen den bitartean da onargarria egoera, ez ordea guztia itxita dagoenean».

Are, gazte antolakundeak «hipokritatzat» jotzen du Ertzaintzaren jarrera: «Ulergaitza da ostiral gauean aldamenean izan duzun hori larunbat gauean borrarekin zu jotzea». Honen guztiaren aurrean antolatzeko eta borrokatzeko premian berresten direla adierazi dio Ernaik Binkeri.

Bestetik, Hego Uribeko GKSk —Gazte Koordinadora Sozialistak— ere Ernairen bide beretik hasi du irakurketa, «birusa goizaldeko 01:00etik aurrera agertzen den fenomeno bat» dirudiela esanez. Egunotan izandako kolpatu, jazartu eta atxilotuei elkartasuna adieraztearekin batera, talde politikoaren iritziz «bermatua dagoen aisialdi bakarra kapital metaketari funtzionala zaiona da; hortik kanpo, tabernetan aritzeko diru nahikorik ez duen gaztea jazartua izan daitekeen subjektu bilakatuz».

GKSk uste du «ordena burgesa mantentzeko klase kapitalistak badituela hainbat baliabide, eta agintari profesional

zein masa komunikabideez gain» haien artean kokatzen du polizia. Azken hauek, gainera «insubordinazioaren aurrean sumisioa ezarri dutela» diote, «etorkizuneko langileria, hots, gazteria disziplinatzea beharrezkoa zaielako». Gainera, «medioek gizartea gezurrez bonbardatu dutela» dio GKSk, eta bestetik, «politikariek klase gizartea bermatzea xede poliziaren presentzia handitu, langileria kriminalizatu eta proletalgoaren aurkako salbuespen neurriak onartu dituztela» nabarmentzen du. Hala, «basakeria honen aurrean, gizarte totalitario honen aurka antolatzera» dei egiten du GKSk.

Ertzain baten ahotan. Hainbat izan dira jasotako testigantzak eta, aurreko guztiekin batera, Binkek gauetako batean lanean aritu zen ertzain batekin hitz egiteko aukera izan du. Bere izena aipatu ez arren, O.R.Z. dira deituren lehen letrak.

Berarekin izandako tarte laburrean, zera adierazi du ertzain galdakoztarrak: «Hurrengo batean kargak modu bortitzago batean egiten utzi ezean, agian pailazoaren sudurrarekin irten beharko gara». «Askok ertzainen kargak poli eta kakoen jolasa izango bailiran ulertu dute» dio poliziak, eta «okerrenak guri botilak jaurti, kristalak hautsi edota zaborontziak erre dituzten horiek» izan direla seinalatu du. • Binke! iraila 2021 19

Kultur Plaza iruditan ARGAZKIAK: AITZOL ZAMALLOA / @AZL_ARGAZKIEK

20 iraila 2021 Binke!

Binke! iraila 2021 21

Kultur Plaza

22 iraila 2021 Binke!

Binke! iraila 2021 23

Garazi Etxebarria Azurmendi Galdakao, 1996 / @garazi.etxebarria Txikitatik artearen zale amorratu, batez ere etxean zuten giro artistikoak bultzatu zuen margogintzaren lehen pausoetara. Betidanik izan du argi artea presente nahi zuela bizitzan. Hain justu arrazoi horrek bultzatu zuen Arte Ederretako gradua ikastera eta ostean pinturako masterra egitera. Tenkika akriklikoa ardatz, tarteka oleoarekin eta sprayarekin ere bai, Mark Rothko, Helen Frankenthaler edo Robert Motherwell bezalako margolariak ditu erreferentzia nagusi. Bizkaiko Foru Aldundiako arte plastikoetako bekadun da egun, «Un muro beige» izeneko pintura egitasmo bat aurkeztuz. Bertan uztartzen ditu, besteak beste, argazkigintza, pintura eta expresionismo abstraktua.

24 iraila 2021 Binke!

Zer lotzen diogun euskarari Kulturminez

GOTZON BARANDIARAN ARTEAGA

I

nposatutakoa, derrigorrezkoa, astuna, aspergarria, arautua, zurruna. Hezkuntza arautuan ikasten ari diren gure herrikide askok euskararen erabilerari zein euskarazko kultur ekoizpenen kontsumoari buruzko azterketa eta inkesta berrienetan errepikatzen dituzten adjektiboak ditugu. Noiz eta Euskal Herriko osoko era guztietako auzitegietatik euskararen aurkako oldarraldia pairatzen ari garen sasoiotan. Zubiren bat erori zaigu, hariren bat moztu digute, katebegiren bat herdoiltzen utzi dugu. Laster beteko da urtea Irene Arraratsek Ez gara euskaldun jaiotzen, egin egiten gara hitzaldian esandako hauetatik: «Guretzat euskaraz ikasten duen edonor euskaldun bilakatzen da, eta berdin zaizkigu zirkustantziak». Bat nator Arraratsen baieztapenarekin baina badirudi euskaldunon eskuzabaltasun neurrigabeko horrek ez dakarrela

berez euskara gehiago erabiltzea. Kontrara. Nik artikuluaren hasieran zerrendatutako adjetibo horiek guztiak Espainiako eta Frantziako mugimendu ultraeskuindarrei lotzen dizkiet, kontserbadurismoari, norberekeriari, turbokapitalismoari, atzerakoikeriari, sexismoari, homofobiari, arrazakeriari, klasismoari, eliteari, boterekeriari, beldurrari, poliziari. Ez euskarari.

Nik euskarari lotzen diot, sormena, elkartasuna, irudimena, Herria, olgeta, komunitatea, burujabetza, esperimentazioa, feminismoa, izarrik amestea, lurra eta agroekologia, poesia, internazionalismoa, jaiak, ikasteko gogoa, ekonomia sozial eraldatzailea, justizia soziala, utopia, auzolana, independentzia.

Euskarari lotzen dizkiot elkarrekin bizitzeko modu hau eraldatzeko abiarazi ditugun egitasmo aurrekoi guztiak eta gaurgero eraiki ditzakegunak. Horrexetan datza nire euskaltasuna. Zuena?

Erlearen ziztada ANTTON IRUSTA ZAMALLOA

M

ariren ipuintxo batekin natorkizu, gaur, Binkeko irakurle kutuna. Ba al dakizu erleek ziztatzen bazaituzte hil egiten direla? Bada istorio polit bat horretaz: «Aspaldi-aspaldi, berarekin ziren animalia guztiei begira zegoen Jainkosa Mari. Animalia bakoitzak bere itxura eta trebetasunak zituen, zeini bere beharretara egokituak.

Jainkosa Marik esan zien: — Bakoitzari jite desberdina eman dizuet, neronek hala nahi izan dudalako, zuetako bakoitza berean ondo bizi dadin. Hala ere, dohain bat eman nahi diot bakoitzari. Beraz, dohain bereziren bat nahi duenak hala eska dezala, eta eman egingo zaio.

Ikaragarrizko iskanbila sortu zen animalien artean.

Halako batean, erleari ere iritsi zitzaion bere ordua.

Eztia egiteko dohaina eman zion, aurretik Jainkosa

Autu-mautuan Marik. Eta Marik hauxe galdetu zion: — Zer nahi duzu zuk? Eztia badaukazu, gizakien artean estimatuena den elikagaia. Nahi baduzu, urrezko etxetxo bat emango dizut, eztia gordetzeko.

— Ez, Jainkosa Mari —erantzun zion erleak—. Gizaki orok izango du nire eztia harrapatzeko gutizia, eta areagotu egingo duzu, gainera, urrezko etxetxo bat ematen badidazu. Emadazu arma bat, gizakiarengandik babesteko, eztitara datorrenerako.

— Nahiko ezti izango duzu zuk, eta gizakiei emateko adina ere sobratuko zaizu —esan zion Marik—. Eta, gainera, eskatu didazuna ere emango dizut.

Horrela, eztena ipini zion Marik erleari. Baina, erlea zigortu nahian, bihotz txarrekoa izan zelako, Jainkosak erabaki zuen erleek zizta egin bezain laster, hil egingo zirela».

Binke! iraila 2021 25

Gizalegez Espetxe politika

«Bigarren fase batera bidean gagoz eta joan behar dogu» TESTUA: ETXERAT ELKARTEA

M

adrildik hegoalderako kartzeletan ez dago euskal presorik jada. Lekualdaketa hauek espetxe politikaren norabide berrian lehen fasearen amaiera irudikatzen dabe eta bigarrenari zabaldu behar deutsie atea. Lehen fasearen balorazio baikorra egiten dogu senideok. Azken hilabeteetan Levanteko, Andaluziako eta Galiziako espetxeak hustutzea lortu dogu eta garrantzitsua dana, isolamendua eta lehen gradua bertan behera geratzea.

Aurrerapausoa da, ezin dogulako ahaztu Pedro Sanchez Espainiako Gobernura iritsi zanean eta salbuespeneko espetxe legeria bukatzeko asmoa iragarri ebanean zortzi urteko inmobilismo izugarritik gentorrela. Guztion artean lortu dogu hau mugitzea, gizarte guztiaren aldarrikapena izan dalako.

Halere, egungo egoera ez da legeriak jasotzen dauana.

Legeak gomendatzen dau presoek errotuta dagozan lekuan betetzea euren zigorra eta ez dogu ulertzen zergatik oraindik be ez dagozan Euskal Herriko espetxeetan. Egia da 19 espetxe itxi direla, baina egia da oraindik be Euskal Herri inguruko 15 kartzelatan sakabanatuta dauzela. Hego Euskal Herriko presondegietan lekua izanda zergatik egiten da eskalonatze hau?

Ukaezina da ez dala gauza bera Almeria edo Leonera joatea Iñaki Krutxaga ikustera, baina oraindik ez da 'zero kilometroa'.

Oraindik Estremeran (Madril) badagoz presoak –Xabi Garcia kasu- eta joan-etorrian, mila kilometro baino gehiago dira.

Palentzia, Leon, Santoña... Horiek dispertsioaren diseinuan egon dira beti. Oraindik bidea daukagu egiteko, Euskal Herriratzearen eta geratzen diren korapilo guztiak askatzearen norabidean.

Orain arte egindakoa eta lortutako adostasunak goraipatzekoak dira. Honaino heldu gara eragile politikoekaz eta sindikatuekaz izugarrizko kontsentsuak lortu diralako.

Arazoa gizarteratzen jakin izan dogu eta gatazkaren ondorioak ondo itxi eta berriro gerta ez daiten konponbidea bilatzen.

Zentzu horretan, lehen pausoa urrunketagaz amaitzea da, baina haratago joan behar dogu eta garrantzitsua da salbuespen legeriaren zantzurik ez geratzea.

Hortaz, bigarren fase honek bi gako nabarmen euki beharko leukez: presoak inguruko kartzeletatik Euskal Herrikoetara ekartzea, baina baita ibilbide juridiko-penitentziarioa normaltasunez egiten uztea be, edozein presori bezala. Gradu progresioak eta baimenak ez dira opariak, eskubideak dira.

26 iraila 2021 Binke!

Presoek hautu bat egin dabe kartzeletan eta horri bidea eman behar jako. Euskal presoen kopuru handi batek hirugarren graduan egoteko baldintzak betetzen dauz eta kalera irtetzeko baimenak izan ahalko ebezan. Blokeo egoera honegaz amaitu behar dogu.

Beste erronka batzuk ere aipatzekoak dira: egun gaixo dagozan presoak, 70 urtetik gorakoak eta kondenaren hiru laurdenak bete dabenak be kalean beharko leukie espetxe legeria arrunta aplikatuz gero. Badira askatu beharreko korapilo gehiago: bat, 7/2003 legeagaz malgutasun batera iritsi beharko dogu zigorraldiak bere osotasunean betetzeari begira; eta bi, zigorren metaketaren ondorioz delitu beragatik zigorra bi bider betetzen ari direnen kasua. 50 preso dagoz egoera horretan Espainiako Estatuan –Jon Bienzobas eta Xabi Garcia kasu-.

Horri guztiari irtenbidea ematen ez badeutsegu, hemendik eta 40 urtera presoak egongo dira oraindik espetxean eta honek ez dau bizikidetzarako inolako ekarpenik egiten.

Hiru hamarkada baino gehiago behar izan dira presoen urruntze sistematiko eta orokortuari amaiera emoteko eta beste horrenbeste, presoei errejimen arrunta itzulia izan dakien.

Halandabe, ezin dogu beste hiru hamarkada itxaron oztopoak eta trabak behingoz gainditzeko. Ezin dogu jarraitu minaren luzapenaren biktima izaten eta ezin da kondenatu euskal gizartea bizikidetzaren eraikuntza mugarik gabe atzeratzera.

Garaia da konponbidearen fase integral eta behin betiko batean sartzeko. Etxean eta bizirik gure eta behar doguz!

Proiektu honetarako lanean: Argitaratzailea: Aitu elkartea.

Koordinatzailea: Jon Gomez Garai.

Erredakzioa: Beñat Armentia eta Iñigo Larrea.

Batzorde Orokorra: Julen Urrutxurtu, Agurtzane Uribarri, Iñigo de Miguel, Izaskun Rekalde, Gaizka Uriarte, Ixone Muñiz eta Alain Jauregi.

Maketazioa: Sua Estudio.

Ilustratzaileak: Irrimarra.

Inprenta: BEPSA. Banaketa: Egunon eta Correos.

Hilero banatutako ale kopurua: 14.000 Lege Gordailua: BI-41-2016 ISNN: 2444-9385

Erlojupekoa laburmetrairako kastingak hasi zirela iragartzeko albistea izan da hileko irakurriena Binkeren webgunean.

Proiektu hau posible egiten dute: Ohiko kolaboratzaileak: Manu Etxebarria, Edu Madina, Aitzol Altuna, Estibaliz Apellaniz, Joanes Urkixo, Yayone Altuna, Irati Bediaga, Julen Gabiria, Gotzon Barandiaran, Antton Irusta, Nerea Urgoiti, Josi Basterretxea, Xabier Valencia, Nagore Ferreira Zamalloa, Edu Olea eta Bego Martinez.

Elkarte laguntzaileak: Ganguren Mendi Taldea, Burtotza Mendi Taldea, Andra Mari Dantza Taldea, Galdakao Gogora, Etxerat, Usansolon Euskaraz, Euskaraldia eta Bagabiz euskara elkartea.

Argazkilariak: Jabi Rojo, Gotzon Almaraz, Julio Legarretaetxebarria eta Aitzol Zamalloa.

Webgunea: Aitor Espinosa eta Naiara Perez de V illarreal.

Binke aldizkariak ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako iritzi edota esanen erantzunkizunik

Erletxe industrialdeko elkarteak poligonoa hobetzeko akordioa sinatu berri du Galdakaoko Udalarekin.

Harremana: info@binke.eus Publizitatea: publi@binke.eus

www.binke.eus

Babesle ofizialak:

Galdakaoko EAJ taldeak kritikatu egin zuen Udal Gobernuak «konfiantzazko karguetan duen errekorra».

Binke! iraila 2021 27

Kultur Plaza Irailak 24, barikua

Aurkezpena Irailak 25, zapatua

Qué buen día

EHko neska* gazteon baterajotzea

Maite Guevara / Clown 18:30 Iturrondo plaza .......................................................................................................................................

11:00 Torrezabal Kultur Etxea

Epa txiki Demode Quartet / Musika 18:30 Aperribaiko frontoia

Torrezabalen Irailak 26, domeka Maestrissimo Yllana Ordua: 19:00 Sarrerak: 9-12€ .......................................................................................................................................

Urriak 1, barikua Maitasunaren itxiera .......................................................................................................................................

Pilota partidak Adiskide Pilota Elkartea / Kirola 18:30 Kurtzeko frontoia .......................................................................................................................................

Periféroca Clara Peya / Musika 20:00 Ardanza parkea .......................................................................................................................................

Irailak 25, zapatua

Tartana

Arriaga Antzokia Ordua: 19:00 Sarrerak: 7,5-10€ .......................................................................................................................................

Urriak 3, domeka Éclat Adriana Bilbao Ordua: 19:00 Sarrerak: 7,5-10€ .......................................................................................................................................

Urriak 7, eguena Olatz Salvador Aho uhal diskarekin Ordua: 19:00 Sarrerak: 6-8€

Trocos Lucos / Zirkoa 18:30 Iturrondo plaza .......................................................................................................................................

Pilota partidak Adiskide Pilota Elkartea / Kirola 17:30 / 19:30 Kurtzeko frontoia .......................................................................................................................................

Petti Kontzertua 20:00 Ardanza parkea

.......................................................................................................................................

Urriak 16, zapatua Laika

Irailak 26, domeka

Xirriquiteula Teatre Ordua: 18:00 Sarrerak: 4-6€ .......................................................................................................................................

Burdin Hesiari bisita

Urriak 24, domeka

.......................................................................................................................................

(gaztelaniaz) 10:00 Kurtzeko plazatik

28 iraila 2021 Binke!

Charadas Krego-Martin danza Ordua: 19:00 Sarrerak: 4,5-6€

Mendia

Urriak 16, zapatua

Ekitaldi guztiak Ganguren Mendi Taldearen eskutik

IV. Haur eta Gazte Jardunaldiak

Irailak 25, zapatua

Argizairekin batera

Hiru Gurutzeak

Kirola

08:00 Kurtzetik

Urriak 3, domeka

V. Duatloi Txiki

Galdakao Triathlon Taldea

11:00 Bizkai kaletik .......................................................................................................................................

Urriak 3, domeka

Mazo grande (1.199 m) 08:00 Gangurenetik .......................................................................................................................................

Urriak 9, zapatua

Jaiak Urriak 2, zapatua

07:00 Gangurenetik, domekararte

Elexaldeko jaiak

RPS 258/15 M.Miguel Herrero D.O.O Y Audioprotesista

Picos de Europa, Peña Vieja (2.613 m)

Ikusmena eta entzumena Bizitza gehiago ematen diegu zure zentzumenei Juan Bautista Uriarte, 19. GALDAKAO Telefonoa: 94 456 59 54 WhatsApp: 688 856 690 Hauetan ere bagaude!

ikusmen eta entzumen zentroa

Binke! iraila 2021 29

30 iraila 2021 Binke!

Binke! iraila 2021 31