BINKE 045 Urtarrila 2020

45. zenbakia • 2020ko urtarrila

MIREN HERNANDO Ganguren mendi taldeko presidente ohia

«Egin barik gelditu jatana oraintxe egin dot: lekukoa emon»

Miren Hernando Ganguren Mendi Taldeko presidente ohia

ÂŤGangurenen mendia aitzakia bat da gure kulturatik ikasten jarraitzekoÂť TESTUA: JON GOMEZ GARAI Argazkiak: julio legarretaetxebarria

U

rte berriak bizitza berria dakarrela dio esaera batek. Baina horixe baino ez da: esaera hutsala. Edo ez. Urte berriko Binkeren lehenengo protagonista nagusiari bizitza berriz planteatzeko tenorea etorri zaiolako, eta zenbaki potolo biren aurrean etorri ere: Ganguren Mendi Taldeko presidente 20 urte eta Eguzkibegiko irakasle 35 urte eginda hartu duelako erretiroa, bai batetik zein bestetik.

Hogei urteren ostean Ganguren Mendi Taldeko presidente izateari utzi diozu, hain justu elkarteak 75. urteurrena ospatu behar duen urtean. Datorrenari beldur, ala? Ez! (irribarretsu) Presidente izateari itxi deutsat baina ez deutsat talde honen alde lan egiteari itxiko. Hori argi izan!

Batzorde nagusitik kanpo sortu dan urteurreneko batzorde berezian sartu naz, eta horretaz gain be oraingo junta barriak badaki behar daben guztietarako prest egongo nazala.

Zer duzue prestatuta ba 75. urteurrenerako? Datozen egunetan emongo dogu urte osorako prestatu dogun egitarau zehatza, Andra Mari Dantza Taldeak be 65. urteurrena ospatuko dauanez aurten, ezer argitaratu baino lehen eurekaz batu gura izan dogulako, urteurren bien ekitaldiak alkarri ez zapaltzeko. Baina danetarik egongo da, hitzaldiak, erakusketak, adin guztientzako ikastaro eta tailerrak...

Urte osoko lana aurretik dagoena. Elkarteko batzordetik kanpo ere eskatuko duzue laguntzarik? Urteurrenean jende asko dago inplikatuta, egungo batzordekoak, orain arteko batzordekideak eta bi honein inguruan dabilen hainbat 2 urtarrila 2020 Binke!

herritar mendizale. Eta eskerrak dagozana! Danon arteko lana barik ezin izango geunkelako ezertxo be egin!

Horrenbeste urte ez dira ba betetzen militantzia handiko pertsonak barik. Guzti horiei eskerrak emateko ere baliatuko duzue urteurrena? Pentsa 75 urteko historian zenbat laguntzaile, batzordekide eta lagun igaro diran Ganguren Mendi Taldetik. Guzti horrei banan-banan ezin izango deutsegu aipamenik egin, beti nonor ahazteko arriskua be badagoalako, baina eskerrak ez dira faltako, jakina. Dana dala, alkarrizketa hau bai aprobetxatu gurako neuke nire partetik eskerrak emoteko: nigaz egon diran batzordekide guztiei, hainbeste lagundu deuskun Galdakao herriari, etxekoei eta lagunei. Eurek barik ezin izango neikezan hogei urte bete!

Gogoratzen al duzu, orain 20 urte, presidente kargua hartu zenuen egun hura? Eta ondo gogoratu be! (barreka) Baina kargua bera hartu neban eguna baino, egoera horretara zelan heldu ginan gogoratzen dot. Taldeko bazkide guztioi gutun bana heldu jakun, ordura arteko batzordeak taldea itxi behar ebala-eta, batzordean lanean jarraitzeko ondorengorik ez egoala esanaz. Abenduaren 24 bat zan, eta Gabonetako iluntzeko poteoan lagunartean berotu ginan, Ganguren hiltzen itxi ezin genduala eta ia guk hartuko genduan taldearen gidaritza. Gaur arte!

Eta zu presidente? Bai, garai hartan apustu bat izan zan dagoaneko handia zan talde bateko presidente emakume bat izatea, eta horregaitik proposatu eustien kargua niri.

Aurretik izan zirenen aholkurik jaso zenuen? Aholkuak bakarrik ez, laguntza ikaragarria jaso neban nire aurretik egon

Miren Hernando Amabizkar 1951, Galdakao Filologia Frantseseko ikasketak hasi ostean egin zituen Miren Hernando galdakoztarrak umeekin hezitzaile aritzeko ikasketak. Eta azken honetan aritu da, ogibidez, azken 35 urteetan Eguzkibegi Ikastolan lanean. Orain erretiroa hartu berri du. Gainera, erretiro horri beste bat gehitu zaio: Ganguren Mendi Taldeko presidente izaten 20 urte bete dituen honetan kargua utzi berri duelako, bere esanetan, kasualitatea bada ere.

zan Josetxo Collado eta beragaz ibili ziran batzordekide askoren eskutik. Hutsetik hasi ginan eta horregatik batzordean sartu aurretik guk ez genkian ezer, eta oindo gutxiago lehenengo urte hartan antolatu behar izan genduan Hiru Gurutzetako antolakuntzaz! Aix! Ze inportantea dan talde-lana...

Eta zuk orain, zein aholku emango diozu zure atzetik datorren presidenteari? Presidente barria Pedro Mari Aizarna da, eta batzordea gaztetu bada be, orain arte nigaz batera urte

asko egin dabezan pertsona aritu askok jarraitzen dabe orain be. Tartean Aizarnak berak. Ez da hutsetik hasi eta taldea asko ezagutzen dau, beraz ezin deutsat aholku handirik emon. Tira, bat agian bai: gazteriari bide emotea eta talde lana sustatzea.

Zure ÂŤagintaldikoÂť 20 urteak esaldi bakarrean laburbildu beharko bazenitu... Talde lana, desbardinen arteko beharra eta besteengandik etengabe ikastea. Holan laburtuko neukez nire hogei urteak, batez be asko ikasi dodalako.

Binke! urtarrila 2020 3

Zer gelditu zaio Miren Hernandori egiteko Gangurenen?

Beti dago zer egin eta zer hobetu, eta pozik nago Gangurenen euskararen presentziari emon deutsagun indarraz, taldea indartu izanaz eta dana digitalizatzen egin dogun beharragaz.

Baina egin barik gelditu izan jatana oraintxe egin dot Gangurenen: ondorengoei lekukoa emon.

Ganguren taldeak 3.000 bazkide inguru ditu. Horrek lasaitasuna ala presioa dakar? Lasaitasuna, gauzak egin ahal izateko laguntza handia diralako bazkideak.

Hala ere, bazkide gehienak oso «pasiboak» izango dira, ezta? Bai, baina bazkideak baliabide ekonomiko handia dira, eta horrek autonomia handia emoten deutso alkarteari.

Ordea, uste al du bazkideak, urtean 14€ ordaintzeagatik, edozer kritikatzeko eskubidea duenik? Iritziak eta kritikak beti dagoz, baina orokorrean ez dira destruktiboak izaten eta hortaz, ekarpen onak dira. Bazkide gehienak esker onekoak dira, eta bazkideen arteko arazorik badago, horrek aterpeak sortzen dauana da, ez besterik.

Pertsonalki, zer ekarri dizu Gangurenen buru izateak?

Aberastasuna —inoiz ez ekonomikoa, noski, ez dalako dirutan ezer kobratzen—. Baina zabaltasuna emon eta herriko alkarte zein pertsonak ezagutzeko aukera handia emon deust. Lagunak be emon deustaz etapa honek, udaletxea danon etxea dala ulertzea... eta bereziki gogoan daukat ONCEgaz egin genduan ekimen zoragarri bat, itsuak edota gorrak ziranakaz mendira joaten ginan garaia. Ene, zenbat dogun ikasteko...

Zer esango zenioke herrian inplikatzen ez denari? Bada, euskaldunak inplikatzen ez bagara gure herria galduko dogula, gure nortasuna, gure kultura, gure hizkuntza, gure izaera...

Ganguren Mendi Taldea mendia bakarrik da? Gehiago da, eta izan behar dau! Gangurenen hainbeste gustatzen jakun mendia aitzakia bat da gure kulturatik ikasten jarraitzeko.

Mendiari esker gure ohiturak ikasten doguz —urteera batzuk garai zehatz batzuetan eginda, esaterako—, gure ingurugiroa zaintzen dogu eta euskarari hauspokada emoten deutsagu.

Bazkideak baliabide ekonomikoa dira: gauzak egin ahal izateko lasaitasun handia, ez presioa Herriko alkarteak batuta bagagoz, Udalaren aurrean lortuko doguna be handiagoa izango!

Tira, askorentzat taberna ere bada. Taberna izateak ikusgarritasuna ematen dio elkarteari? Bai, duda barik.

Alkargune bat dalako askorentzako. Oindio gehiago, gogoan daukat taberna kudeatuko eban profesional barik egon ginan garaian zenbat bizitasun galdu genduan! Jaiak heldu behar eben, eta ikusita kudeatzailerik ez geunkala, gure artean txandak egin genduzan taberna zabalik izateko!

Herrian, eta Bizkaian, elkarte gutxi egongo dira neurri honetako lokalak dituztenik. Zelan iritsi zarete hona?

Lan eta sakrifizio handiz, eta beti galdakoztarren eta bazkideen laguntzaz. Egia da mendizaletasun handiko herria izan dala beti Galdakao, eta indar handiz sortu zan Ganguren Mendi Taldea 1945ean; lehenengo Plazakoetxen, gero Inazioko Loiolan eta gero —lokalak txiki gelditzen zirala-eta— hona etorri ginan, gaur egun gagozan tokira, Gipuzkoa kalera.

Dirutza tarteko. Bai, eta garai hartan Ganguren ez ebilen diruz hain ondo, baina bazkideei aparteko laguntza eskatu eta hainbatek emon eben. Horreik beti gogoratuko doguz.

Pedro Mari Aizarna, Ganguren Mendi Taldeko presidente berria Hogei urtez Ganguren Mendi Taldeko presidente izan ostean, Miren Hernandok kargua utzi eta berarekin batzordean urte askotan lanean ibili den Pedro Mari Aizarna herrikideak hartu dio lekukoa, urte hasierarekin batera. Aizarnaren asmo nagusia taldea sendo mantentzen jarraitzea da. Urte askotarako!

4 urtarrila 2020 Binke!

Elkarrizketa Miren Hernando Bide luze honetan Udala ondoan izatea norarte da garrantzitsua? Guztizkoa. Udala ondoan badozu, bide erdia eginda daukazu alkartean, erakunde hau barik gauza asko ezin diralako egin. Horregatik galdera hau eskertzen dot, ni Gangureneko presidente egon nazen tarteko Udal guztiei eskerrak emoteko. Atzokoei eta gaurkoari. Euren laguntza handia izan da beti —alkate, zinegotzi, Udaltzaingo zein Udal teknikariena—, eta hori esan egin behar da. Eta ez bakarrik Galdakaoko Udalarena —batez be—, Bediako Udalaren eta haren alkatearen laguntza handia be izan dogulako beti.

Hala ere, zu zeu izan zinen orain urte gutxi herriko elkarte gehienak batu eta Udalaren aurrean tinko agertzearen iniziatiba hartu zuena. Zergatik? Batzutan — ­ eta alkarte batzuekaz bereziki— Udaletik oztopoak baino ez dirala jartzen emoten daualako. Eta Udalari alkarteek daukien indarra erakusteko modu onena da herrigintzan gagozanak batuta egotea. Alkartasun kontu bat da, baina eraginkortasun kontu bat be, danok alkartuta bagagoz, lortuko doguna handiagoa izango dalako.

Mozoilo Eguna horretarako bide egokia izan daiteke?

Bai, jai honen antolakuntzan alkarte piloa eta oso diferenteak gagozalako —eskerrak be danei: Andra Mari, Adiskide, Peña Santacruz, Elexaldeko eta Bekeako Auzo Elkarteak, Zizpa, Patakon, herriko txistu eta musika bandak, Oilarra eta Barrengorri be egon ziran...—. Orain arte alkar ezagutzen ez genduzan alkarteetako kideak ezagutu eta lan egiteko modu desberdinak partekatzen dira bertan. Hori herrigintzarako erreminta oso inportantea da.

Indar hartu beharko du jai honek, beraz. Bai, herritarren eta alkarteen inplikazioa lortu behar dogu datozen urteetan, Euskal Jaitik datorren jaia bada be, urte gutxi daroaguzalako Mozoilo Egunagaz xumetasunetik lanean.

Eguzkibegi Ikastolako irakasle izatetik ere erretiroa hartu duzu. Igarriko duzu txikitxoen falta! Itzel! Asko emoten dabe txikitxoek, eta asko emon deust ikastolak berak be. Orain bizitza barrira banabil ohitzen, baina badakizu zer?

Bizimodu onera errez ohitzen garala! (barreka) Ikastolatik erretiroa hartzeak badu zerikusirik Gangureneko presidente kargua uztearekin? Ez, horrela suertatu da, baina ez dauka batak besteagaz zerikusirik. Ez da izan sikieran aurretik planteatu dodan kontu bat.

Baina orain denbora libre gehiegi izango duzu. Bizimodua agian bai birplanteatu beharko duzu? Denbora barriro edo beste modu batera antolatzeko garaia heldu jat, bai, baina ez daukat ezer berezirik egiteko asmorik. Ez dakit galdera nondik eroan gura dozun (barreka), baina orain ez dot egingo aurretik egin ez dodana! Ez naz munduko beste puntan desagertuko eta ez dodaz ohitura onak aldatuko!

Etapa berri honetan, non ikusiko dugu beraz Miren Hernando? Herrian, kalean, jendartean. Badago zer egin! •

Arin-Arin!

Asteko egun gogokoa?

Barikua.

Herriko txoko gustukoa?

Bekea.

Liburua ala tablet-a?

Liburua, duda barik!

Pelikula bat?

El nombre de la rosa.

Ez duzu onartzen…

Faltsua izatea.

Zoriontsu egiten zaitu…

Lagunekaz egoteak.

Plater bat?

Piper gorriek eta gaztaia.

Deskribatzen zaituen berba?

Naturala?

Herrian zer kenduko zenuke?

Porlana.

Eta zer berria jarri?

Berdegune gehiago.

Euskarazko berbarik politena?

Kuttune.

Zure ametsetako bidaia?

Petra edo Egiptoko piramideak.

Berba egin ala entzun?

Berba egin! Zalantzarik ala?

Zure mesanotxean ezin da falta…

Ezer berezirik ez...

Abesti bat?

Xalbadorren heriotzean, Erramunek berak abestuta.

Binke! urtarrila 2020 5

Aginke!

Errealitatetik hurbilegi dauden albiste faltsuak

a «Laminarri-etzo eta Urr-eta au ak berrizendatu a, egin behar dir apologiarik ez egiteko» NTI ABASKAL'TAR XA gizontxoa al sk eu ko rio ur Am

Zuen Meme-ak!

Ba al zenekien?

Juanolak, erregalizak saltzen ditu en markak, Amama Kontxi babestuko duela?

Nahi beste banatuko ditu aurrerantzean ere.

Iupiii!

43

Abenduko hilabet ean zehar egindako neurke ta berezi baten arabera, hilabete osoan 43 minutu baino ez da egon Zamakoa kalea big arren ilarako autorik gabe. «Estresatuta eta denbora ga be» dabiltzanen arrazoi nagusiak farmaziako eta banketxeko er rekaduak izan dira.

Txiste txarra

, sofa-ohe — Orain ezkontzera zoazela bat erosi beharko zenuke.

— Bisitentzako?

— Zuk erosi, egidazu kasu.

Gabonetako txu-txu trena urte osoko eskaintza izango Gabonetan

@bolignas_xodo @galdakaomemeak Gabonetan, haize bolada gogor batek Iturrondo plazako zuhaitza bota zuen ostegun goizalde batez eta erreakzioak berehalakoak izan ziren Sare Sozialetan! @3loksss

izaten duen arrakasta ikusirik, Uda lak txu-txu trenaren eskaintza urte guztirako luza tuko du. Udaleko Kultura Sailak Binkeri ibilbide turistiko berr ia zein izango den konfirmatu dio eta bertan ez dira faltako gure herriko Alde Zaharra, Kirol Portua, bidegorria eta Antenna eraikina, besteak beste.

Kulturaren ardatz izateko zabaldu dute Kroko Dak

Galdakoztarron bihotzean hain kutt una den Kroko Dak bueltan da! Hilaren 18tik asteburuetak o gautxoriek badute topagunea, baina lokaleko zuzendaritzak jarrera berria eman nahi dio diskotekari. Horrela, nagusien entzako Julepe txapelketak antolatzeaz gain, Euskal Kulturari buruzko mahai-inguruak, makrame tailerrak eta eleberrien irakurketak izango dira.

Herriko alkatea trajearekin ikusiko dugu urte berrian

k— gazteak dira, eta azMeme-egileak —gehienak, ez dena gak «oratu» egiten die... terketa garaian badaude ere, juer 6 urtarrila 2020 Binke!

Mássimo Gutxi arropa etxearekin akordioa sinatu du Udalak eta datozen egunotan Galdakaoko alkatea trajez jantzita ikusiko dugu. «Cassual» estilotik alde ndu gabe, legealdi honetan look berria estreinatuko du Udal Gob ernuko buruak.

Argazkiak: USANSOLON EUSKARAZ, GAZTEBERRI, GOTZON ALMARAZ, INOCENCIO GOIKURIA ETA AITZOL ZAMALLOA.

Urte barri on!

Binke! urtarrila 2020 7

Hilabete honetako sarituak:

Abenduko irabazleak!

Gorane Sagasti Arano Xabi Zamakona Gonzalez

Saioa Arnaiz (ezker) eta Jaime Zubero (eskuin) Binkekideak Lurrak obraren aurretik, Udalak oparitutako bina sarrera Ibon Garcia zinegotziaren eskutik jasotzen.

Roquechar-en produktu sorta bana irabazi dute. On egin!

Egin zaitez orain zu ere Binkekide!

Eman zure babesa urteko

36 â‚Ź

ordainduta

Oraindik Binkekide ez bazara, eta neurri honetako lehenengo komunikabide euskalduna babestu eta sustatu gura badozu, hauek dozuz horretarako bideak:

1. Bete beheko formulario hau, eskaneatu edo atera argazki bat eta bidali e-postaz: infobinke@gmail.com

2. Bete formularioa, moztu, eta utzi gutunazal baten, Binke izenarekin Torrezabal Kultur Etxeko atezainaren leihatilan.

3. Eskaneatu zure

IZEN-abizenAk:

mugikorraren QR irakurgailuarekin beheko kodea eta bete formularioa!

HELBIDEA:

TELEFONOA:

NORTASUN AGIRIA:

E-posta: IBAN

KONTU KORRONTEA:

8 urtarrila 2020 Binke!

ENTITATEA

BULEGOA

K.Z.

KONTU ZENBAKIA

Garrantzitsua izaten da atzera begiratzen jartzea, aurrekoengandik ikasi eta, bereziki, nondik gatozen jakiteko. Orduantxe konturatuko gara zer garen, eta horrela erabakiko dugu nora goazen.

Goizetik etorten zan «El lechero» Testua: Nagore Ferreira Zamalloa (Galdakao Gogora) Argazkiak: Espainiako Liburutegi Nazionaleko artxiboa (airekoa) eta ezezaguna (hegazkinekoa)

E

gunero, edo ia egunero, goizeko zazpiretan, etorten zan. Goiztiarra zalako hasi ziren «El lechero» —euskeraz «esneduna»— geitzen, haren moduan goizean goizetik agertzen zalako. Condor Legioko azterketa edo miaketa abioia zan, seguruenik Heinkel He 46 edo 70 bat izango zan.

«El lechero» ikuskapen hegazkinaren beharretako bat erretratu honen modukoak egitea zan; izan be, arerioen tropak non egozan, aterpeen barri jaso, eta azken baten, espioitza lana egitea zan bere helburua.

Irudian, ezkerretik eskoira, Plazakoetxe, Tximelarre eta Zugutzu ikusten dira. Abioia Usargoiti inguruan dabil argazkiak egiten. 1937ko bagilaren 18an atara eben erretratua, Francoren tropak Galdakaon sartu eta hiru egunetara.

Urteotan jasotako lekukotzetan behin baino gehiagotan aitatu izan deuskue hegazkin hau. Kontuan izan 1937ko udabarrian, Galdakao faxisten eskuetan geratu arte, ia goizero ikusten ebela Galdakaoko herritarrek «Esneduna». Hilabete horreetan 18 bat bonbardaketa izan ziran gure herrian, eta odoltsuena, zalantza barik, Plazakoetxekoa izan zan.

Antza, Bizkaiko beste herri batzutara ere joaten zan, eta

herriaren arabera, izen desbardinak eukazan: «El alcahuete», berbarako, Basaurin; «El chivato», eta abar. Abioi ezaguna zan, zoritxarrez.

Zuk be badozu informaziorik?

Zuk be pasartetxo honen inguruko informaziorik edo errretratu zaharrik badozu, lagundu Galdakao Gogora alkarteari gure memoria osatzen. Horretarako, taldearen korreora idaztea baino ez dozu: galdakaogogora@gmail.com

Binke! urtarrila 2020 9

San Silvestre

Argazkiak: Aitzol zamalloa

10 urtarrila 2020 Binke!

Ostike!

TRILOKAS kuadrila @3loksss

«Ligoteo askoko urtea espero dogu herriko parrandetan!»

GALDERAK: JAIKIRIKI KUADRILA @jaikiriki

Aurkeztu zuen burua. Zer daukazue Trilokaseko kideek amankomunean? Galdakao eta Usansoloko 16 neska jator gara eta asko da alkar ezagutzen dogula. Izenak berak esaten dauan moduan, burutik jota gagoz eta farran urteten garan bakotxean erakusten dogu.

Zein ikuspegi duzue gure kuadrilari buruz? Kontuan hartuta edade guztientzako irakurleak dagozala, gauza batzuk beste ordutegi baterako utziko doguz, jaja! Halanda be, zintzo baino zintzoagoak garan lez, zuen edertasunak itsutu egiten gaituala aitortuko dogu, Zurruteko sexymbolak zariala esan leike —ironia nabaritu daitela—.

Zer edo nor goraipatuko zenukete? Betidanik ezagutzen dozuela alkar azpimarratuko geunke. Txikitatik egon zarie alkarregaz kuadrilan eta horrek asko adierazten dau. Zurruteko ligoteo eta «sandungeoa» nabaria dozue, oso ganera. Zoritxarrez, gure mailara heltzeko asko falta jatzue ondiño, mutilak!

Zer dauka Jaikirikik, Galdakaoko beste kuadrilek ez dutena? Lehen esan dogun moduan, txikitatik ezagutzen dozuela alkar... A ze altxorrak daukazuezan Tuenti zoragarrian! Argi dago sexymbolak izateko gaitasuna txikitatik garatu dozuela.

Bideo bat modan jarri da azken aldian, baina ez dogu zuen Instagrameko istorioetan topatu. Badaukazue zer esanik? Ez dogu harroputzak izan gura... Baina gure originaltasunak ez deusku hain bideo sinpleak egiten uzten... Badakizue... «Lo bueno siempre se hace esperar».

Kontaiguzue azken aldi honetan Someran egon dan azken «bombazoa». Zurruteko familiaren partaidetza Antena 3eko Boom programan goraipatzekoa da gero! Nahiz eta nabaritu egin dan programara joateko egokienak ez dirala izan, kriston barreak egin doguz! Eta zeresanik ez programa ikusteko tabernan alkartu ginan gazteria guztiagaz...

Inoiz, zuen kuadrilako norbaitek beste bateri «piperrak zapaldu» ahal izan dizkio? Zintzoak izan behar badogu, holako liskarrak egon dira bai, baina gure arteko adiskidetasunak edozein mutil edo neska baino askoz gehiago balio dau!

Proposatu Galdakaoko kuadrilei erronka bat, Instagramen bidez sarera igotzeko. Kuadrila bakotxeko partaide batek edo gehiagok gure kuadrilako beste batzuekaz argazki bat atara beharko dozue. Originaltasuna hartuko da kontuan.

Ondoren, Instagramera igoko doguz.

Kuadrila bezala, zelako urtea espero duzue? Azterketa danak gaindituta behingoz eta «sandungeo» eta ligoteo askogaz parrandetan, Galdakon batez be! Jujuju!

Galdakaoko jaietatik, zein hiru gauza aldatuko zenituzkete? Urtero, asteburu batean ala bestean kriston zaparrada egiten dauanez, ondo egongo litzake txosnak aterpeakaz estalita egotea. Horrez aparte, musikan aniztasun falta nabaritzen dogu. Eta amaitzeko, inportanteena azken urteetako gazteriaren arteko adiskidetasuna mantentzea da, gu izango baikara Galdakaoren izena bizirik mantenduko dogunak!

Binke! urtarrila 2020 11

MANU ETXEBARRIA AYESTA

Aitita ta amamak seintzain

L

ehenago, gure baserrietan normala zan hiru belaunaldi batera bizitea, eta aitita-amamak zaintza lan handia egiten eben sein edo haur txikiakaz arduratzean. Lan eder hori ÂŤseintzainÂť izenagaz ezagutzen dogu Gorbeialdean, hau da: sein+zain > seintzain.

Eta etxean bakarrik ez, lehenago neskato eta andra asko, seintzain joaten ziran modudun etxeetara, bai herriko bertakoetara eta bai Bilbokoetara be.

Urteak joan urteak etorri, gure herriak uritartu egin jakuz eta baserri askotako jendea pisuetan bizitzera etorri. Jakina, aitita-amama bako pisuetan, beste era batera konpondu behar izaten zan umeen seintzaro edo haurtzaroan.

Aspalditxuan, ostera, aitita-amama ugari ikusten da seintzain gaurko gurasoei laguntzeko. Laguntza hori ez da beharren dabilzan gurasoak dirua aurreratzeko bakarrik, ez, aitita-amamak seinak zaintzetik aparte, maitatu eta heziten arduratzen dira euren odolekoak diralako.

Aitita-amama eskura daukiezan gurasoak pozik egoteko dagoz eta euskaldunak badira pozago, euren iloben euskerak eta euskal kulturak bizirik iraungo daualako etorkizunean.

Aupa gure aitita-amamak!

12 urtarrila 2020 Binke!

Hizkuntza-eskubideen urraketak jaso ditugu

G

aldakaoko Udalak hiru hizkuntza-eskubideren urraketen berri izan du 2019an: bi Hizkuntza Eskubideen Behatokiak jakinarazita eta, hirugarrena, hezkuntza-euskara@galdakao.net posta elektronikoaren bitartez. Trafiko-seinaleen errotulazioa eta udal-eraikinetako oharrak izan dira arrazoizko kexen nondik-norakoak.

Galdakaoko Udalak kexen zioak aztertu eta egiaztatu ditu eta, bere eskumenekoak direnak bideratu ditu; bakoitzak behar izan duen arretaz eta garrantziaz.

Hizkuntza Eskubideei buruzko kexak bideratzeko jo:

Elebide, Hizkuntza Eskubideak bermatzeko zerbitzua

Euskararen telefonoa

Akuilari APPa

Galdakaoko Udaleko Hezkuntza eta Euskara Arloa hezkuntza-euskara@galdakao.net

Informazio gehiago: hezkuntza-euskara@galdakao.net • 944010540

Berton inde!

ÂŤPintxo txapelketa irabazteak presio positiboa ekarri ditÂť Galdakaori lotuta urte mordoa daramatza Iban Cortes ostalariak (1975, Etxebarri) eta herriko zerbitzari ezagunenetakoa da, On Kafe tabernarekin bakarrik 22 urte daramatzalako Ibanek.

Pintxo Lanperna lehiaketako azken txapelduna da gainera.

Atal berri honetan Galdakao eta Usansoloko enpresa, zerbitzu eta komertzioei ahotsa ematen joango gara bi hilerik behin. Zelan ikusten duzu? Bikain, ba horren beharra badugu gainera. Komertzio lokala bultzada baten beharrean dago, eta Binkeren moduko antzeko ekimenak oso ondo etortzen zaizkigu.

Zergatik uste duzu garrantzitsua dena herrian kontsumitzea? Giroa eta aberastasuna sortzen duelako lehenik eta behin. Giroa jendea kaletik dabilelako eta aberastasuna dirua herrian uzten delako eta beraz lanpostuak sortzen dituelako.

Herrian kontsumitzeari ez diot alde txarrik ikusten, denentzako da hobea.

Herrian bertan kontsumitzea garestiagoa dela diote batzuek behintzat.

Bai, esaten da, baina ez nago ados. Internetetik edo enpresa erraldoietan erosten dena agian zerbait merkeagoa izango da diruari baino ez bazaio erreparatzen, baina luzera garesti irtengo zaizu. Gainera, herriko komertzioak eskaintzen dizun tratu pertsonala ezin daiteke internetetik erosi.

Pintxo Lanperna bezalako lehiaketek herriko tabernetatik mugimendua sortzen dutela diote. Zuk ere halaxe bizi duzu? Bai, igartzen dugu, eta asko.

Bereziki antolatzen den asteburuan lan handia izaten dugulako eta aurpegi berriak ikusten ditugulako. Jendea gehiago mugitzen da pintxoak batean eta bestean dastatzeko. Eta ez bakarrik herrikoak, inguruko herrietatik ere badatozelako.

Aurten Pintxo Lanpernako txapelduna izan zara. Espero al zenuen? Ez, egia esan! (barreka) Maila itzela dagoelako! Baina azken edizioan asko gustatu zitzaion epaimahaiari tenpura baxuan prestatu nuen galeperraren pintxoa, gutxitan ikusi delako halakorik eta bezeroak ordaintzen zuen prezioari oso doituta zegoelako.

Eraginik izan al du lehiaketa irabazteak zure kafetegian? Bai. Prentsa nahikotxo etorri da, bezeroak ere asteburuetan gehiago fijatzen dira prestatu duzun barran eta orokorrean jendeak zure pintxoekiko duen kalitate-itxaropena handitu egin da. Nolabaiteko presio positiboa sortu zait, baina zoragarria da hori!

Ba al du ostalaritzak merezi duen pisurik Galdakaon? Ez, ez gaudelako batuta, bakoitza berera doalako, modu txarrean asko kritikatzen diogulako elkarri eta profesionalak ez diren asko sartzen direlako lanbide honetan. Hobeto joango litzaiguke denak elkartu eta gure esparrutik herrian eragingo bagenu.

IERA GARCIA GONZALEZ

Ariketa terapeutikoak

A

zken ikerketek diote minaren aurrean ariketa fisikoa ona dela.

Hala ere, errezetatzat hartu beharko genuke eta kasu bakoitzari egokitutako denbora, frekuentzia, intentsitate eta maiztasuna eman; norberaren osasun egoerara egokitu, aurrekariak, momentuko egoera funtzionala eta finkatutako helburuak kontuan izanik.

Horren arabera eta norberaren zaletasunak kontuan izanik ariketa programa diseinatu beharko da. Horregatik jakintza eta esperientzia duten profesionalen esku jartzea da egokiena, beharrezkoak diren patologia eta mugimenduaren kontzeptuak dominatzen dituztelako.

Legediak dio, fisioterapeuta izan behar dela eta ez osasun arlokoa den beste inor. Honek gaitasuna du historia kliniko egoki bat egiteko, ondorengo pronostiko eta ariketa programa gauzatzeko. Gaur egun, Jarduera Fisikoaren eta Kirol Zientzietan Graduatuek ere badute hankatxoa osasun munduan sartuta eta badaude legediaren barruan osasun arloko profesional bezala jarduteko bidea egiten. Beraz, patologiarik izanez gero eta funtzionalitatea hobetzeko asmoz bazaude, hauen esku jar zaitez. Horrela soilik izango duzu segurtasunarekin lan egitearen bermea.

Binke! urtarrila 2020 13

Binke

Egonkortu nahi dugun

hauspoa TESTUA: BINKEREN BATZORDE OROKORRA ARGAZKIAK: JABI ROJO

Bosgarren urtean sartu berri da Binke aldizkaria, 2015ean hainbat herritar euskaltzale batu eta urte luzetan egon den hutsune bat 2016ko urtarriletik aurrera egia bilakatu zuten hartatik. Urteurren horren aurrean, orain arteko errepasoa egin eta hemendik aurrerako aldaketen berri eman gura izan du Binkeren batzorde orokorrak orrialde hauen bitartez.

Z

erbait kritikatzen dugunean, «zerbait» horren atzean norbait egon ohi da. Politika kritikatzen dugunean, politikariak daude horren atzetik. Futbola kritikatzen dugunean, futbolariak eta kirol hau negozio bilakatzen dituztenak daude atzetik.

Jarrera edo ekintza bat kritikatzen dugunean, pertsona edo kolektibo zehatz bat dago atzetik.

Gure herrietan ordea, euskaldunen arteko kritika bat bizi izan da eroso urte luzez: gero eta euskaldunagoak omen diren herrietan —EUSTAT-en estatistikei kasu eginez gero— euskarazko komunikabide propiorik ez dago. «Zelan da posible?», «Lotsagarria da danak erderazkoak izatea eta euskaldunik ez egotea», «Ez al dau inork ezer egin behar?»... eta antzeko esaldiak entzun izan dira maiz jendartean. Eta arrazoi faltarik ez du izan horietako bakoitzak, Binke osatzen duen batzordearen ustez sikiera.

Gizakiak, oro har, oso barneratua du bere erosotasunetik dena kritikatzeko ohitura, kritikatzen ari den hori aparteko

14 urtarrila 2020 Binke!

ekarpenik egin gabe hobetzeko asmorik ez badu ere. Hala zioen behintzat Ortega y Gasset filosofoak, eta honek gaineratu egiten zuen «masako gizonek (sic.) eskubide guztiak exijitzen dituztela beraien beharrak zeintzuk diren onartu gabe».

Joera hori aldatzeko asmoz, galdakoztar eta usansolotarrez osatutako herrikide talde batek euskara hutsezko lehenengo komunikabidea sortzeko pausua ematea erabaki zuen.

Zer eta zelan egin behar zen jakin barik. Komunikabide bat nola sortu behar zen jakin barik. Aurretik inork ez zuen horrelakorik egin, ezta hurbiletik ezagutu ere. Baina herritar euskaltzale horiek bazuten amets txikitxo bat: gure etxe, komertzio eta kaleek aldizkari herrikoi eta euskaldun bat izatea.

Eta horrela sortu zen Binke.

Bost urteko ibilbidea. Aldizkari herrikoia eta albistez bakarrik josita egongo ez zena sortzeko ideia hasieratik izan dute argi Binkeren sortzaileek, horregatik irabazi asmorik gabeko elkartea sortu —Aitu elkartea— eta urteetako kritika errealitate

Asteroko eta eguneroko lana Inork ez zuen esan aldizkari propio eta herrikoi bat egitea erraza izango zenik, baina Binkeren batzorde orokorrak gustura egiten du asteroko eta eguneroko lana, musutruk bada ere. Irudian, batzordeko gehienak asteroko bileran bilduta. Zuk ere parte hartu gura baduzu, idatzi lasai: info@binke.eus

bihurtzeko lanean hasi ziren 2015. urtean —lehenengo zenbakia 2016ko urtarrilean kaleratu zen—.

Geroztik, gorabehera askoko urteak bizi izan ditu komunikabide honek —edozein elkartek bezala, imajinatu daiteke—, baina inoiz ez dio hilero-hilero 14.000 ale argitaratu eta Galdakao zein Usansoloko pertsona eta gaiei ahotsa emateari utzi.

Gaur Binkek harro esan dezake, bere bosgarren urtearen hasieran, hamaika izan direla landutako elkarrizketa, erreportaje eta bestelako atalak. Eta hamaikak, euskaraz, «asko» ere esan nahi du.

Orain arteko ibilbidean 32 atal desberdin argitaratu ditu erregulartasunez hilabetekariak, eta horietatik kanpo egin dira 300 elkarrizketa —luze zein labur— eta 180 erreportaje inguru. Gainera, orain arte hilero gutxienez bina herritar izan dira iritzi artikuluak idatzi dituztenak. Iritzi guztiak batuz gero,

102 pertsona desberdinen iritzi artikuluak egin dira publiko Binken. Eta garrantzitsua da azken hori, elkarrizketa edo erreportajeen bitartez bermatzen bada ere, norberak bere eskutik idazteko aukera eskaintzeko herritarrei, —euskaraz— idaztera ohituta egon ala ez, herritarrak bere ahotsarentzako lekua beti izango duela erakutsiz. Hala beharko luke komunikabide batek: herritar anitzen ahots. Hortxe ba, zuretzat irakurle, gonbidapen zuzena

Hemendik aurrerako aldaketak. Edozein proiektuk, aurrera egin baino lehen, sendotu egin behar ditu bere zutabeak. Ondo daki hori, esaterako, enpresa bat sortu duen lagunak. Baina are hobeto jakingo du ziur herrigintzatik eta militantziaz lanean diharduenak. Horixe da Binke argitaratzen duen Aitu elkarteko batzordearen helburua: proiektua sendotzeko Binke! urtarrila 2020 15

Binkeren atalak 2020an: • Elkarrizketak Hilero, luze zein laburragoak

• Erreportajeak Hilero, luze zein laburragoak

• Iritziak Hilero, zutabe batekoak zein orrialde osokoak

• Aginke!

Hilero, albiste faltsuak eta Memeak

• Atzera begira Hilero memoria ardatz, Galdakao Gogora, argazki zahar eta berrien alderaketa eta Edu Madinaren atala tartekatuz

• Ostike!

Hilero, kuadrila instagramerren arteko elkarrizketa zoroak

• Gure berbaz Hilero, Manu Etxebarriaren atala

• Ohiko kolaboratzaileak Hilero, bina kolaboratzaileren artikuluak 19. orrialdean

• Berton inde!

Bi hilerik behin, merkatariei elkarrizketak

• Gurera etorriak Bi hilerik behin, Euskal Herritik kanpo gure herrietara etorritako lagunei elkarrizketak

• Enbaxadoreak Bi hilerik behin, Euskal Herritik kanpo bizi diren herrikideei elkarrizketak

• Sormenetik Bi hilerik behin, herrikide artisten txokoa

• Gizalegez Hiru hilerik behin, Etxerat elkartearen atal propioa

• Gure bazterrak Hiru hilerik behin, Ganguren Mendi Taldearen ibilbide proposamenak batuko ditugu

• Taldeka Hiru hilerik behin, inguruko taldeak, duten izaera dutela ere, elkarrizketatu egingo ditugu

• Etxetik Hilero, Galdakao eta Usansoloko datu historikoak, Xabier Valenciaren eskutik

• Binketxorekin jolasean Hilero, gure etxeko txikientzako denbora-pasak

• Eta gainera... Hileroko albisteak, ekitaldiak agendan, Binkekideen sariak...

16 urtarrila 2020 Binke!

puntuan dagoen honetan, aurrera begira jarri eta aldaketak egitea edukietan, besteak beste.

Gure herrietako ahotsak bertako pertsona, gai, elkarte edo erakundeen bitartez batzen jarraitzeko asmoa du Binkek. Baina, eta aldizkari hau argitaratzen duen batzordea protagonista inoiz ez izateko asmoa badago ere, oraingoan —zure baimenarekin, irakurle— Binkeren batzorde orokorrak hartu ditu lau orrialdeok. Aitzakia on batekin, zenbaki honetatik aurrera aldizkarian egingo diren aldaketen berri eman ahal izateko.

Horrela ba, bi hilero elkarrekin tartekatuta argitaratzen ziren atal hauek kendu egin dira: Berotan —hezkuntza sexualaren ingurukoa—, Osasuntsu —osasunaren ingurukoa—, Zelan egin? —eskulanen ingurukoa— eta Bitxikeriek —bitxikerien ingurukoa—. Ez dira kentzea erabaki den atal bakarrak, Zer dakar Teresak?, kanpoko albiste laburren LaburreHan, aplikazio mugikorren APPlika zaitez atalak ere kendu egin direlako.

Kentzeak ez du ezer balio, ostetik berririk proposatzen ez bada, eta horregatik atal berriak proposatuko zaizkio irakurleari Binkeren orrialdeetan barna: albiste faltsuak, kuadrila «instagramerren» arteko elkarrizketak, pasarte historikoak, herriko merkatariak ezagutzeko atala, gurera etorritako migranteei egindako elkarrizketak edo Binkek sortu duen ohiko kolaboratzaileen atal berezia gehituko zaizkie orain arteko edukiei. Batzuk hileroko atalak izango dira, beste batzuk bi hilerokoak eta beste batzuek hiru hileroko maiztasuna izango dute —aurtengo atalen errepasoa ondoko zutabean zehaztuta dago—.

Binkekideei 2019ko azken hiruhilekoan bidalitako balorazio-inkesta batean oinarrituz egin dira aipatutako aldaketok. Formulario tankerako inkesta horretan, ordura arteko atalak baloratu eta pertsona, gai zein atal berrien proposamenak egin zituzten Binkekideek.

Zuek gabe, ezin. Hasiera-hasieratik argi izan du Binkeren sortzaile-taldeak aldizkari honek ezin zuela esku pribatuetan egon. Galdakaon eta Usansolon abian jarri behar zen euskara hutsezko lehenengo komunikabidea —besarkada bana Giltzarri eta Lapiko aldizkariak sortzen saiatu ziren herritarrei— proiektu potoloegia zen gutxi batzuen eskutan egoteko. Horregatik sortu zen irabazi asmorik gabeko elkarte baten bitartez. Baina elkarte horrek, aldizkari bat hilero 14.000 aleren bitartez argitaratu ahal izateko, baliabide handiak beharko zituen. Eta behar ditu.

Baliabide horrek askotarikoak dira, eta edozein kulturaren zutabe trinkoena den baliabide bat badu Binkek: giza baliabidea. Aldizkari honek nekez egingo luke aurrera borondatez eta militantzia hutsez bere alde lan egiten duten pertsona guztiak gabe. Izen guzti horiek lerro hauen bidez batzea luzeegi geldituko delakoan, 27. orrialdean batuta daude egunero, astero, hilero edo urtean hainbat ordu sartuta Binkerentzat lan musutruk egiten dituzten pertsona edo elkarteak. Gehiago etorriko dira. Betoz!

Aitzitik, baliabideez berba egin behar bada, baliabide ekonomikoek lehentasunezko jarduna behar dute izan. Eta, edukiak aukeratu zein eztabaidatzeaz gain, horiek lortzen eta kudeatzen ematen ditu asteak erreportaje honen argazkietan agertzen den Binkeren batzorde orokorrak.

Binke Arlo horretan, hiru diru-iturrik osatzen dute proiektua: babesleak, iragarleak eta Binkekideak. Babesleak, gaur gaurkoz, Galdakaoko Udala, Bizkaiko Foru Aldundia eta VUSA enpresa dira —2019ra arte baita Eusko Jaurlaritza ere—. Iragarleak, aldizkariko orrialdeetan zehar euren enpresa iragartzen dutenak, ohiko publizitatea. Eta Binkekideak zuek zarete. Edo izan zaitezkete.

Eta komunikabide honek iturri guztietatik edatea beharrezkoa badu ere, azken honek ematen dion arnasa du aurrera egiteko arrazoirik handiena. Bere herrian komunikabide euskaldun eta herrikoi bat egote hutsagatik ordaintzen ditu Binkekideak 36€ urtean. Binkekideak bere auzokidearen antzera jasoko du aldizkaria hilero. Agian bere auzokidea ez da Binkekidea izango, baina Binkekide denak uste osoz babesten du proiektu hau, euskarazko aldizkari herrikoi eta herritar bat izateagatik bakarrik. Baina hainbeste da «bakarrik» hori...

Bihotzez, zuri Binkekide, eskerrik asko.

Eta eskerrik asko, hau edonork irakur badezake, zuri esker ere badelako —ez; erakundeen dirulaguntzek ez dituzte proiektuaren beharrak asetzen, eta ezin dituzte asetu, legez—. Eskerrik asko, zuri esker ahotsik gabekoen bozgorailu izaten jarraitu ahal izango dugulako. Eskerrik asko, zuri esker euskara ikusezin duten etxeetara iristen jarraituko dugulako.

Informazioak askeago egiten gaitu, eta beste komunikabide bat herrian egoteak pitinka-pitinka herritar askeagoak egiten gaitu. Hori ere, Binkekide, zuri esker.

Bide horretan jarraitzeko xedez, Binkeren batzorde orokorrak lanean jarraituko du gogor, baina zure ekarpen eta kritikei esker egingo da are gogorragoa proiektua. Badakizu beraz: ateak zabal-zabalik dituzu. Ordea, jakin, ekarpen eta kritika horiek konpromiso handiagoz egin gura badituzu, batzordea herritar guztientzako zabalik dagoela. Plazer baduzu.

Bien bitartean, aldizkari xume honek jarraituko du bere akatsetatik hobetzen, herritarrak entzun eta protagonista egitetik ikasten eta, zergatik ez, pixkanaka Galdakao eta Usansolo herri euskaldunagoak egiten. •

Binke, zenbakitan Orain arteko datu batzuk:

• 300 elkarrizketa • 180 erreportaje • 102 iritzi pertsonal • 2.265 ekitaldiren berri • 32 atal desberdin • 45 zenbaki • 14.000 ale hilero • 154.000 ale urtero • 197 Binkekide

Binke! urtarrila 2020 17

Enbaxadoreak

Nerea Perez Odriozola Budapesteko galdakoztarra

a ingurukoa.

Sortzez: Galdakaokoa, Kurtze ian.

Gaur egun: Budapesten, Hungar Jaiotza urtea: 1996. . ogikoaren Ingeniaritza Gradua Ikasketak: Industria Teknol ria ust Ind n rua bar smus planaren Zertan dabil: gaur egun Era bigarren urtea egiten dabil. en rar ter mas ko tza Ingeniari

ÂŤHiri erraldoia da hau, baina ez dago Somerarik Budapesten!Âť Zerk eraman zintuen herritik alde egitera? Zaila da arrazoi bakarra aurkitzea. Alde batetik beste unibertsitate batean ikasteko gogoak, beste kultura bat ezagutzeko grinak. Bestetik, errutinatik irteteko eta nire bizitzan esperientzia berriak bizitzeko gogoak ekarri ninduen Budapestera.

Zeintzuk dira bizi izan dituzun aldaketarik nabarmenenak? Gezurra dirudi, baina supermerkatuko janaria da aldaketa nabarienetarikoa. Kultura desberdina izatean, bizitzeko era ezberdinak ditugula igartzen dut. Hala ere, Europako herrialde bat izatean desberdintasuna ez da hain nabaria; gainera, nire pisukideak euskaldunak direnez, herritik hurbil sentitzen naiz urrun egon arren.

Zer du zure oraingo herriak, Galdakaok ez duena? Eta alderantziz? Gauza lar. Budapest hiri erraldoia da, Europako herrialde turistikoenetarikoa. Egun osoan zehar bizirik dago, astegunak barne. Danubio inguruan ibiltzea, parlamentua eta Budako gaztelua gabez argituta ikustea zoragarria da. Baina bestalde, ez dago Somerarik Budapesten!

Zeren falta sumatzen duzu han? Nire familia, lagunak eta nire bikotea, batez ere. Nahiz eta hemen ezagutu dudan jendea ikaragarri maite dudan, ingurukoen falta igartzen da...

Zer gomendatuko zenioke zure herritar bati, han bisitatzeko? Hiri osoa ikaragarri polita da. Kateen zubia, parlamen18 urtarrila 2020 Binke!

tua eta gaztelua leku turistikoenak dira baina magia kaleetatik zehar ibiltzean igartzen da. Auzo judutarra, ruin-pub-ak, Citadela mendira igotzea eta hiri guztia bertatik ikustea dira nire ekintza gustukoenak hemen.

Gure herriaz hitz egiten badiezu hangoei, zeren inguruan aritzen zara bereziki? Inguruko paisaiaz, aisialdirako kultura desberdinaz eta herri baten parte izatearen sentimenduaz bereziki.

Zer dakite gure herriaz? Bilbotik gertu dagoen herri bizi bat dela. Herritarrek herriko ekintzetan parte hartzen dutela.

Gainera, Bilbotik gertu egon arren autonomia propioa du eta mendiz inguratuta dagoenez, ibilaldi ederrak egiteko aukera dagoela esaten diet Galdakaoren inguruan.

Zer zenekien zuk hangoaz? Orain dela lau urte izan nintzen Budapesten lehenengoz, 19 urte nituela. Hiri polita eta mugimendu handikoa zela nekien, bai bisitatzeko bai bertan bizitzeko... Baina askoz gehiagorik ez. Orain nabil hori eta gehiago ikasten hemen!

Zeintzuk dira zure etorkizunerako asmoak? Galdakaora bueltatzen naizenean Masterra bukatu eta automatika arloan egingo dut nire master amaierako lana. Ostean, uda ondoren posible bada, lanean hasteko asmoa daukat, etxetik hurbil. Beraz, nire etorkizuneko asmoa Euskal Herrira itzultzea da!

Lurretik

ESTIBALIZ APELLANIZ INGUNZA

Planeta salbatu behar dela dio askok.. Bai zera!

A

spaldion sarri-sarri entzuten da komunikabideetan «planeta salbatu beharrean gaudela» eta antzeko esaldi arduratsuak. Ai, kokoloak! Salbatzekotan ere, geu gara geure burua salbatu beharko dugunak. Lur planeta, Eguzki Sistema osatzen duten beste gorputz planetarioekin batera orain 4.570 milioi urte eratu zen.

Harrezkero gertaera ugari jasan ditu, ohiko aldaketa txikiak zein eraldaketa ikaragarriak. Izatez, Lurraren historia luzea lantzen duen antzerkian, planeta bera «eszenatokia» besterik ez da izan, «aktoreak» izaki bizidunok izan gara, eta agertokia aldatzeko ahalmen izugarria izan dugu.

Denboran zeharreko aldaketa horien aurrean «aktore» batzuek, egoera berrira egokitu ezinik, hondamendira joan behar izan dute beste batzuen mesedetan.

Lehoinabarra

Adibiderik ezagunena orain 65 milioi urte gertatutakoa dugu. Hondamendi nagusi horretan, beste izaki askoren artean, dinosauru ospetsuak desagertu ziren lehorreko ekosistemetan, ugaztunen garapena eta dibertsifikazioa ugarituz. Eta horri esker gaude gaur hemen, gu hominidook, Lurra kolonizatzen.

Suntsipen hori meteorito batek Lurraren kontra talka eginda eragin zuela uste da; baina beste hondamendi batzuk, ordea, izaki bizidunen aktibitateak eragindakoak izan dira.

Beraz, ez dugu indarrik galdu behar planeta salbatzen, berton bizi ahal izateko eszenatokia zaintzen baino. Bestela, gureak egin du, eta, aurreko hondamendietan bezala, antzerkiak jarraituko du eszenatoki berrian, baina beste aktore batzuekin, ez gurekin.

Planetak luzaroan iraungo du bizirik, baina lagunok...guk agian ez.

AITZOL ALTUNA Enzunza

Galdakaokoak ziren auzoak

N

afarroako lur zati hau 1200. urtean konkistatu eta gero, Bizkaiko Jauna zen Didako V.a Lopitz Haro gaztelarrak, Galdakaori Artxanda eta Arbolantxako ia lur guztiak kendu zizkion Gudubikolandara arte, 1300. urtean sortu berria zuen Bilbo hiribilduari emateko, ordura arte Begoñako portu txiki eta ziztrin bat.

Konkistak eta horrelako erabakiek, Bando Gerren hastapenak dira Bizkaian.

Etxebarrin, 1508. urtean San Esteban parrokia eraiki zen, Galdakaotik banatzeko prozesua hasiz. Bertako Legizamon, Arbolantxa eta Etxebarri handiki familiek, zer esan handia izango zuten horretan, ordurako euren oin-etxeak Bilbora jaitsiak baitzuten, Bilbo hiribilduko lehen familia inportanteenak bihurtuz.

Bedia ere Galdakaotik banandu zen 1742-1765. urteetan, San Juan baselizatik gertu izen bereko eliza

eraiki zenean. Hala ere, 1848. urtera arte Bediak ez zuen Bizkaiko Junta Orokorretan jesarlekurik lortu eta «kolaxiño» moduan iraun zituen urte horiek, hau da, Galdakaoko Andra Mariren luzapen baten gisa.

Momentuz, Galdakaok galdu duen azken auzoa, Gumuzioko Kortederra izan da XIX. mendearen erdialdean, Etxanori saldua. Boroaraino doan lur zatia da, garai hartan baso zabal bat eta baserri gutxi batzuk zituenak.

Elexaldeko Andra Mari eliza zaharkitua eta urruti gelditu zelako, Zabalea auzoan eliza berri bat egiteko baimena lortu zuen Galdakaok 1818. urtean. Usansolo-Oinkinak, parrokia berriaren eraiki-tokia euren kalteetan zela aldarrikatuz, banatzeko aukera helarazi zuen. Ordutik, Usansolori beste auzo batzuk gehitu zaizkio: Arteta, Labea, Lekubaso, Lekue, Gorozibai, Ordaine eta Uraska.

Binke! urtarrila 2020 19

JULIO LEGARRETAETXEBARRIA

Hiru herrikide omendu ebazan Udalbatzak

UDALA

IRAKURLE TALDEA

Mario Lazaro Galdakaoko udaltzainak Lloret de Mar-en itotzen ibili zan haur bati bizia bueltatu eutson. Miren Agirregoikoak saskibaloian —eta Ibaizabalen, bereziki— ibilbide oparoa egin dau. Eta Daniel Arenas munduko txapelduna da bizikleta eta txakurra uztartzen dauzen «bikejoring» modalitatean. Horregatik ba, Udalbatzak omendu egin ebazan hiru herritarrok.

Pintxo solidarioen hozkadatxoa

Julen Gabiria, irakurleen artean

Jardunaldi mikologikoetan batutako 1.600 euroak Epoc gaixotasuna daukienak laguntzeko ASBIEPOC alkarteari emon eutsiezan Peña Santa Cruzek eta Udalak.

Hileko azken astelehenean antolatu ohi dau Irakurle Taldeak irakurzaleen hitzordua; tarteka irakurtzen daben liburuaren idazlea gonbidatu be, Julen Gabiria kasu.

20 urtarrila 2020 Binke!

BINKE AITZOL ZAMALLOA

Urtarrilaren 30ean Greba Orokorra egiteko deia

UDALA

JABI ROJO

«Lan, pentsio eta bizitza duinak» lemapean ehunka herrikide batu ziran urtarrilaren 18an Galdakaoko kaleetatik, hilaren 30erako deituta dagoan Greba Orokorrera dei eginez. Aipatutako greba egiteko, pentsionisten mugimendutik abiatuta, hainbat izan dira batu diran sindikatu eta herri-mugimenduak. Alderdietatik, EH Bilduk baino ez dau babestu, momentuz.

Udal Gobernuak 100 konpromiso

Bi herrikide El Conquis saioan

Pasa dan hilaren 23an jendaurrean aurkeztu eban Udal Gobernuak lau urterako plan barria, zeinek 100 konpromiso batzen dituan —artxiboko irudia da hau—.

Patri Espinar pilotari usansolotarra eta Nekane Arroyo udaltzain galdakoztarra hilaren 20an estreinatu zan ETB-2ko «El Conquistador» saioko protagonista dira.

Binke! urtarrila 2020 21

ANDONI HIERRO

ANDREA DE LA HERA

Andrea eta Iskander Nueva Yorkera doaz

Tanzaniaren alde galapan!

URRETA TAEKWONDO TALDEA

Usansolotarrak hirugarrenez murgildu ziran, abenduaren 14an, U113 taldeak antolatutako herriko mendi lasterketa solidarioan. Giro ederra sortu zan eta bertan batutako diru guztia Tanzaniako hezkuntza proiektu batera bideratu da.

ARTEDRAMA

Munduko 105 igerilari aukeratu dabez Manhattan erraldoiari bira emateko 47 kilometroan, eta tartean Andrea de la Hera eta Iskander Sagarminaga herrikideak dagoz.

Zaldi Urdina Galdakaora dator

Euskadikoan bigarren Urreta

Drogen inguruan hausnartzera eramango zaituen eta Unai Iturriaga eta Igor Elortza bertsolariek idatzitako Zaldi Urdina antzezlana Galdakaora dator urtarrilaren 31n.

Pasa dan urtarrilaren 11n Euskadiko teknikako taekwondo txapelketa jokatu zan Miribillan eta Urretako taldea bigarren sailkatu zan Espainiako sailkapen froga honetan.

22 urtarrila 2020 Binke!

Zer?

Oraindik ez zarela Binkekide?

Herriko pertsona eta kontuak plazaratzen jarraitu gura doguz, euskara bultzatzen jarraitu eta gure hizkuntza ikusezin daukien leku horietara heltzen be jarraitu gura dogu‌ Egin zaitez Binkekide!

Binke!

Galdakao eta Usansoloko Binke! aldizkaria urtarrila 2020 23

Berdez Bizi ekologista taldea

«Bizitzeko modu bat da ekologismoa» TESTUA: JON GOMEZ GARAI

Gure planetaren zaintzaz arduratuta dauden mugimenduak aspalditik dira ezagunak munduan, baina azken aldian sona handia hartzen ari da ekologismoa. Galdakao ere ez da salbuespena, eta Berdez Bizi talde ekologista berria aurkeztu da herrian.

G

ure herrietako ekimenik gehienak lagunartetik jaio ohi dira. Elkarren interesak eta ardurak partekatuta, horien inguruan eztabaidatzetik berotu ohi garelako maiz. Ariketa sanoa da hori: eztabaidatuz «berotzea». Ordea, bizi garen planetaren berotzea ez omen da hain sanoa, eta kezka horretatik sortu du lagun talde batek Berdez Bizi ekologista talde berria. Abenduaren 12an aurkeztu zuten taldea —argazkian zutik eta gero makurtuta, ezkerretik eskuinera— Laura Sierra Diaz, Unai Sertutxa Irazola, Iñigo Garai Diaz, Ander Villate Barato eta Alvaro Gonzalez Redondo herrikideek —eta Janko txakurrak!—. Gazteak dira, eta gaztetasunak dakarren energia horretatik hasi dira. Baina jakin badakitelako ere, bizi garen planeta zaintzen ez badugu, gazteria eta ostetik datozen belaunaldiak izango direla gure bizilekuaren amaiera ikusiko dutenak.

Ezer baino lehen: zer da ekologista izatea? Ene, galdera erraza, baina erantzun zaila! (barreka) Ekologismoa bizitzeko modu bat da. Ekologista, geure gizarteak eta bizimoduak ingurumenean eragiten duen inpaktuaz kontziente den eta in-

24 urtarrila 2020 Binke!

paktu hori murrizten saiatzen den pertsona da. Baina gainera, ekologista ere bada naturaren balioa ulertu eta defendatzen duena, sistema sozio-ekonomiko jasangarri bat bultzatuz.

Taldearen aurkezpenean «herritarren begiak zabaldu» gura dituzuela esan zenuten. Zelan zabalduaraziko dizkiguzue? Gure ideia ekintza ezberdinen bidez herritarrei ingurumen arazoak eta beren eraginak ikusaraztea da. Horretarako, hitzaldiak, eztabaidak, irteerak, jolasak eta beste asko antolatuko ditugu, ahal denean era dibertigarri eta erraz batean, jendea ekologismoaren mundura hurbiltzeko.

Modan dago ekologismoa ala hil edo biziko kontua da?

Galdera ona! Modan dago eta hil ala bizikoa da. Mugimendu ekologistak urte asko ditu baina egia da azken urteotan gorakada handia izan duela, batez ere Greta Thunberg-ek hasitako mugimendua mundu mailan oso jarraitua izan delako. Hala ere, modak pasakorrak dira baina ingurumen arazoak ez, eta gainera horrela jarraituz gero larritzen joango dira eta zeharka zein zuzenki eragingo digute.

Zer egingo duzue zuek, beraz? Gure helburu nagusia herritarrengan arazo ekologikoen gaineko kontzientzia piztea eta arazo horiei aurre egiteko informazioa eta tresnak eskaintzea da. Horrez gain, taldeak berak ekologismoari buruz gehiago ikastea eta herrian mugimenduaren alde mugitu nahi den jendea batu eta antolatzea dugu helburu.

Nortzuk zaudete proiektu honen atzean? Oraingoz Galdakaoko gazte batzuk osatzen dugu taldea, egoeraz kezkatuta antolatzea eta mugitzen hastea erabaki genuenak. Dena dela, taldea zabaldu nahian gabiltza. Horregatik parte hartu nahi duen edonor gurekin batzera gonbidatzen dugu! Animatu!

Berdez Bizi zu ere!

Zabor bilketak ere antolatu dituzue taldearen bizi laburrean. Ekologismoa ere bada garbitzaile lanak egitea?

Binke! Gure bazterrak garbi ikustea gustuko izateaz gain, garbiketek beste helburu garrantzitsuago bat dute: horiekin jendeak ingurune naturaletan bukatzen duen zabor kantitatea ikustea, horrek duen eragina ezagutzea eta zaborra bilduta eragin hori murrizten saiatzea da. Pasa errekaldeko plastikoak batzen eta ikusuko duzu nola ez duzun inoiz gehiago botako...

Zer egin dezake gutariko bakoitzak mundu jasangarri eta osasuntsu baten alde? Milaka gauza, egia esan. Badakigu norbere bizi ohiturak aldatzea ez dela erraza, baina egunerokotasunean egindako aldaketa txikiak oso garrantzitsuak izan daitezke. Gure ustetan, mundu jasangarri eta osasuntsu bat egiteko giltza norberak du, errekurtsoen eta energiaren kontsumo murritzagoa eta arduratsuagoa burutuz.

Eta zelan egiten da hori? Esaterako: ura alferrik ez erabili, bertoko eta garaiko produktuak kontsumitu, okel gutxiago jan, erabilera bakarreko plastikoak murriztu, paper gutxiago erabili, mugitzerakoan oinez edo bizikletaz joan eta bestela garraio publikoa erabili, mobila soilik apurtzen denean aldatu, beharrezkoa duzun arropa soilik erosi‌

Harremana: berdezbizi@gmail.com Instagram: @berdez_bizi Facebook: Berdez Bizi

Berrerabilpen eta birziklatzea kontuak garrantzitsuak dira? Zalantza barik. Horren aldeko kontzientzia zabaltzea ere badago gure asmoen artean, berrerabilpena eta birziklapena burutzea ere ezinbestekoa delako. Dena dela, garrantzitsua da aipatzea, inbidualki jarduteaz gain paralekoki aldaketa eta ekintza kolektiboak guztiz beharrezkoak direla mugimenduak aurrera egiteko.

Hasieran, herrian hainbat ekitaldi egiteko asmoa duzuela esan duzue. Zer duzue orain esku artean? Instagramen jolasen bat gehiago egiteko ideia daukagu, krisi klimatikoaren inguruko hitzaldi-eztabaida bat egitea, Eguzkibegi Ikastolako umeek inguruko zuhaitzak eta hauekin erlazionatutako gaiak ikasteko esku-hartzea, panpa-belarra espezie inbaditzaileak Galdakaon duen banaketa aztertzen ari gara eta basoen inguruko informazioa biltzeko asmoa daukagu. • Binke! urtarrila 2020 25

Gizalegez

Orain presoak

«Gobernu berria Espainian, arazo zahar batentzat» TESTUA: ETXERAT ELKARTEA

H

ilaren 13an, astelehena, koalizio Gobernua osatu zan Madrilen. Goiz horretan bertan Alderdi Popularreko Alfonso Alonso irratian entzun genduan presoen hurbilketaren kontrako iritzia plazaratzen, bere alderdiak dispertsioa mantenduko lukela azalduz.

Dispertsioa, arazo zaharra.

leike be. Baliteke gobernuak Estatuaren taulan jarriko dauzan neurri sozial eta politika progresisten gaineko itxaropenak puztuak izatea. Asko daroagu itxoiten eta urrats arinak gura doguz, krisialdiko hainbat urteren ostean eta mila poltsiko umil hustu ondoren.

Gobernu barria

Dana dala, askok pentsatzen dogun moduan, gai hau gure herrian daukan tenperaturaren neurrikoaren araberakoa izango da: egungo espetxe politika ankerragaz amaitu eta euskal preso eta gure —euren senideen— eskubideak errespetatu eta normalizatuko dauzan fase bat zabaltzea. Garai barri honetan ez da kabituko egungo espetxe politikaren elementurik, ezta eskubideen urraketarik bez.

Ezin gara itxaroten geratu, euskal preso eta senideen eskubideak ez dira beste barik ailegatuko, helduko baldin badira.

Jarrera eta aldarte honegaz gaia denboran bakarrik luzatuko dogu. Euskal presoei aplikatzen jakien espetxe politika gobernu zail honen agendan lehentasuna izatea lortu behar dogu.

Hala eta guztiz be, urteak daroaguz «Orain presoak» argi eta garbi ahoskatzen. Urte gehiago daroaguz oraindik, larriki gaixo dagozan presoen gaiagaz «azkena izan dadila» esaten, egoera asko atzeraezinak diranean egun. Espetxe politikak eta dispertsioak eragiten dauan sufrimendua eta krudeltasuna hurbiletik ezagutzen dogun pertsona guztiak gure esku dagoena egiteko prest gaude, kontsiderazioa eta enpatia barne.

Baina hainbat eta hainbat gobernuen eskarmentua daukagu be, beraz, badakigu lana, aldarri soziala, eta eskaera irmo eta sendoak behar dirala aukerak eta itxaropenak egia bihurtzeko.

Pentsionisten kolektiboa parafraseatuz: argi eta garbi, gobernuan dagoen alderdia egonda be, euskal preso eta senideen eskubideak defendatzen dira!

Egoera barria zabaltzen da, bitxia: alde batetik, hilaren 11n Bilbon eta Baiona antolatu dan manifestazio jendetsuan parte hartu dauan Madrilgo gobernuko alderdietako bategaz; eta bestalde, Euskal Herrian bere filiala daukan eta espetxe politika bertan behera utzi gure dauan alderdia. Aurrean eskuin erreakzionarioena izango dabe eta hauek, Alonso moduan, euren planteamenduak sekulako logikaren eraginaz gainbeheratuak ikusten dabez. Espetxe errepresioaren parametro sinple eta puruengatik be, dispertsioa defendaezina da. Ez da ulertzen, ez da konpartitzen eta alde batera uzten dau gehiengo handi batek.

Aldaketa martxan dagoala emoten dau eta euskal presoen kolektiboko elementu kritikoenakaz hasiko dirala uste dogu: larriki gaixo dagozan presoak —Txus Martin herrikidea kasu—, preso adinduak, isolamendu egoerak, zigorren batuketak, espetxe graduen aldaketak, baimenak, eta abar. Halere, inor ez da ausartzen horren dimentsio zehatza finkatzera, ezta espetxe politikaren aldaketen abiaduraz berba egiten bez.

Aldaketa elementu eta faktore anitzen araberakoa izango dala pentsa geinke. Alde batetik, eskuin politika, mediatiko eta sozialak indarrean jarriko diran lehen neurrien gainean izan ahal dabezan agresibitate mailagaz zerikusia eukiko dau, testuinguru politikoagaz, eta abar. Beste alde batetik, pausoak emoten hasi dan gobernu barri honen premiakaz lotura izan 26 urtarrila 2020 Binke!

Arazo zaharra

Proiektu honetarako lanean: Argitaratzailea: Aitu elkartea.

Parrokiaren benetako izena, zein?

Koordinatzailea: Jon Gomez Garai.

Erredakzioa: Aituren batzordea; Julen Urrutxurtu, Izaskun Rekalde, Iñigo de Miguel, Alain Jauregi, Agurtzane Uribarri, Ixone Muñiz eta Gaizka Uriarte.

Diseinua eta maketazioa: Artefakto.

Ilustratzaileak: Irrimarra.

Inprenta: BEPSA. Banaketa: Egunon Lantegi Batuak eta Correos.

Hilero banatutako ale kopurua: 14.000.

Lege Gordailua: BI-41-2016.

ISNN: 2444-9385.

Proiektu hau posible egiten dute: Ohiko kolaboratzaileak: Manu Etxebarria, Edu Madina, Aitzol Altuna, Estibaliz Apellaniz, Joanes Urkixo, Yayone Altuna, Irati Bediaga, Julen Gabiria, Gotzon Barandiaran, Antton Irusta, Nerea Urgoiti, Josi Basterretxea, Xabier Valencia, Nagore Ferreira, Edu Olea eta Bego Martinez.

A

rdanza parkearen gainean jaun ta jabe ageri dan Santa Maria parrokiaren benetako izena «Nuestra Señora de la Asunción» da, Galdakaoko Udalaren ondare fitxategian eskuragarri dagoan ikerketa historikoaren arabera.

Lan honetan bertan irakurri leiken moduan, Alfredo Acebal (Balmaseda, 1862-1931) arkitektoak diseinatu eban Galdakaoko eliza nagusia, 1893 eta 1896 urteen artean eregi zana. Acebalek berak diseinatu ei ebazan be Bilboko Campos Eliseos, Euskalduna frontoia eta Escolapios ikastetxea, besteak beste. Santa Maria parrokia izenez ezaguna dogun eraikinera bueltatuz, eta beti be aitatutako lanaren arabera, eliza bera aspaldiko Torrezabal dorreko harriekaz eraiki eben, baina baita Elexaldeko galtzada baten ondoan egon zan dorre edo gaztelu bateko harriekaz be. Gaur egun, «Nuestra Señora de la Asunción» elizari Santa Mari deitzen jako, agian, Andra Mari esan gura dabelako biek. Eta Andra Mari Galdakaoko patroi be bada.

Elkarte laguntzaileak: Ganguren Mendi Taldea, Andra Mari Dantza Taldea, Galdakao Gogora, Etxerat eta Bagabiz Euskara Elkartea.

Argazkilariak: Jabi Rojo, Gotzon Almaraz, Julio Legarretaetxebarria eta Aitzol Zamalloa.

Sare sozialak: Beñat Armentia eta Iñigo Larrrea.

Kreatibitatea: Naiara Pérez de Villarreal.

Webgunea: Aitor Espinosa.

Binke aldizkariak ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako iritzi edota esanen erantzukizunik.

Harremana: info@binke.eus Publizitatea: publi@binke.eus

www.binke.eus

Babesle ofizialak:

Binke! urtarrila 2020 27

Berbalagun

Irteerak

Urtarrilak 24, barikua

Urtarrilak 25, zapatua

Gurasolagun ekimena

Scape Roon

17:30 Urreta ikastetxean

Galdakaoko Gaztetxoak

Urtarrilak 30, eguena

Irakurle taldea

La Arboleda Gizarte Ekintza Arloa

Otsailak 17, astelehena

«Aitaren etxea» Karmele Jaio 18:30 Tartalo tabernan

Erakusketak Urtarrilaren 20tik 31ra Emakumea palestinar kooperatiban

Bizkaia Isilik Urtarrilak 29, eguaztena Elkarretaratzea 19:30 Iturrondo plazan

Hitzaldiak-Tailerrak

Torrezabal Kultur Etxeko erakusketa gelan

Jaiak Otsailak 4, martitzena

Santa Ageda bezpera Herrietako hainbat talde, kalez kale

Otsailak 9 eta 16, domekak

Otsailak 21-29

Mozorroak prestatzea

Inauteriak Galdakaon

Galdakaoko Gaztetxoak

Otsailak 21, barikua

Otsailak 14, barikua

«Altsasuko Inauteriak ulertuz» Andra Mari Dantza Taldearen eskutik, Oier Araolaza, Mikel Zamalloa eta Kepa Otaegi hizlari 19:00 Torrezabal Kultur Etxean

Otsailak 26, eguaztena

Erantzukidetasuna mendekotasuna duen senideen zaintzan Zainduz programa 16:00 Txapelena Kultur Etxean

17:00 Inauteri festa, Kurtzeko plazan 19:00 Desfilea, Plazakoetxetik 20:00 Mozollokerren juizioa, Kurtzean Jarraian Txokolatada eta dantza tailerrak, Kurtzean 20:00 Goizuetako Zaragi-dantza eta Arizkungo Sagar-dantza, Santi Brouardetik

Otsailak 22, zapatua 11:00 Migas extremeñas, Kurtzean 17:00 Inauteriak Urretan. Haur tailerrak 18:30 Altsasuko Inauteriak, Kurtzeko plazatik 19:00 Mozorro lehiaketa, Kurtzean

Otsailak 24, astelehena 17:30 Haur berbena, Kurtzean 19:00 Mozollokerren juizioa eta erretzea, Kurtzean

Inauteriak Usansolon

Aurrematrikulazioa Urtarrilaren 27tik otsailaren 7ra 2020-2021 ikasturterako aurrematrikulazio aldia udalerriko ikastetxeetan bertan 28 urtarrila 2020 Binke!

Otsailak 29, zapatua 12:30 Kalejira, Unkinatik 13:00 Markitosen zintzilikatzea 18:00 Kalejira eta Markitosen epaiketa 22:00 Erromeria, Unkina plazan

Antzerkia

Mendia

Urtarrilak 31, barikua

Urtarrilak 24-26

Artedrama, Axut eta Dejabu

Eskia, Baqueira-Bereten

Zaldi urdina

Ganguren MT

Ordua: 21:00 Prezioa: 7,5-10€

Urtarrilak 25-26 Otsailak 1, zapatua

GPS-a mendian erabiltzeko ikastaroa

Gorakada

Ganguren MT

Ordua: 18:00 Prezioa: 4-6€

Otsailak 9, domeka

Pinocchio Eskia, Alto Campoon

Otsailak 15, zapatua

Ganguren MT

Glu Glu

Mari Errauskin

Otsailak 14-16

Ordua: 18:00 Prezioa: 4-6€

Eskia, Baqueira Bereten Ganguren MT

Otsailak 16, domeka Félix Albo

El Pueblo de los Mellados Ordua: 19:30 Prezioa: 4,5-6€

Otsailak 16, domeka Kanporamartxo, Usansolon eta Galdakaon

RPS 258/15 M.Miguel Herrero D.O.O Y Audioprotesista

Burtotza MT + Usansolon Euskararaz / Ganguren MT

Ikusmena eta entzumena Bizitza gehiago ematen diegu zure zentzumenei Juan Bautista Uriarte, 19. Galdakao Telefonoa: 94 456 59 54 WhatsApp: 688 856 690 Hauetan ere bagaude!

ikusmen eta entzumen zentroa

Binke! urtarrila 2020 29

Osatu

Lotu elementu bakoitza dagokionarekin

30 urtarrila 2020 Binke!

Zein da bakoitzaren balioa?

Ordenatu eguraldia txarrenetik onenera.

Eskolara iristeko, bertan erabiliko ditugun elementuek sortzen duten bidea jarraitu behar dugu.

Binke! urtarrila 2020 31