BINKE 044 Abendua 2019

44. zenbakia • 2019ko abendua

BEGO SAGARDUI ITSASOKO LAGUNTZAKO KONTROLATZAILEA

«Gure lana ez da itsasoko narkoen atzetik ibiltzea, gu ez baikara polizia»

Bego Sagardui Itsasoko Laguntzako kontrolatzailea

«Prestige-eko krisian tek zuten, politikariak tartea TESTUA: JON GOMEZ GARAI Argazkiak: GOTZON ALMARAZ

G

etxoko Galea lurmuturrean izan dugu urteko azken protagonista nagusiarekin hitzordua, Itsasoko Laguntza zerbitzuko dorrean hain zuzen, kontrolatzaile dabilelako bertan galdakoztarra. Eta hau ere, azaroko emakume arbitroaren antzera, historia egin duen emakumea da: esparru honetan kontrolatzaile lanetan ari den lehenengo emakumea izan delako. Itsasoari so harrapatu dugu.

BlueHealth proiekturako lanean ibili ziren neurozientzialariek esan berri dute itsasoa begiratzeak zoriontasuna dakarrela. Zu bai zoriontsua beraz! Bai! (barreka) Itsasora begira beti! Txikitatik izan dut itsasoa gustuko, eta lanean beti egon naiz itsasotik gertu, zoriontsu! Orain ere lan honek itsasoarekin kontaktuan egoteko aukera ematen dit.

Hemen izango duzue estres maila handia ere, ezta? Tira, lanak bere momentu gogorrak ere baditu. Larrialdi bat dagoenean oso kontzentratuta egon behar dugu egoera aztertu eta irtenbide azkar bat emateko... Momentu estuak direla esan dezakegu, ez estres handikoak.

Bego Sagardui Abinagoitiz 1966, Galdakao Itsasoko Laguntza zerbitzuko kontrolatzailea da Bego Sagardui galdakoztarra, 1995. urtetik.

Lehenengo emakumea izan zen Merkataritzako Ontzidi ikasketak —«Marina Mercante»— egin eta lizentziaduna izaten. Pilotoa ere izaten, lehena, eta gaur egun zerbitzuko guardiako buru da Sagardui. Baina hori gutxi balitz, guardiako instruktorea eta SARMAP eta OILMAP programetako irakasle ere bada. SARMAP itsasoan bilaketa lanak egiteko programa bat da eta OILMAP hidrokarburoen bitartez sortutako kutsaduraren aurkakoa.

Zer da zehazki egiten duzuena? Hiru lan mota desberdinetan banatzen da Itsasoko Laguntzako —«Salvamento Marítimo», gaztelaniaz— kontrolatzaileon ardura: itsasoko trafikoa kontrolatzea batetik, itsasoko kutsaduraren kontrako borrokari ekitea bestetik, eta itsasoan ematen diren larrialdiei erantzun bat ematea azkenik.

Ene! Goazen banan-banan. Trafikoa kontrolatzea zeri deitzen diozue? Itsasoan eta porturako sarreran ere errepideak daude, eta itsasontzi guztiek trafikoaren arauak betetzen dituztela ziurtatu behar dugu. Baina gainera, kanpotik datozen barku guztien informazioa jakin behar dugu, eta radar zein irrati bidez eurekin harremanetan jartzen gara datu guzti horiek guk izateko. Itsasontzi bakoitzean zenbat pertsona datozen jakin behar dugu, zer garraiatzen duten —eta merkantzia arriskutsurik duten—, nondik datozen, nora doazen, zertara... Datu asko izaten ditugu aurretik, baina ez badakizkigu galdetu egiten diegu zuzenean, larrialdi bat badute egoera horri zelan erantzun eta nor bidali jakiteko.

2 abendua 2019 Binke!

Itsasoko kutsaduraren aurkako borroka ere zuen ardura da? Hein batean, bai. Itsasontzi batek isurketa bat badu horren aurrean jokatu behar dugu. Edo isurpen bat ikusten badugu itsasoan eta ez dakigu nondik datorren, ikerketa abian jarri behar dugu kutsadura eragiten ari den hori nondik datorren jakiteko... Horren aurka ere aritu behar gara.

Eta azkenik, larrialdiak aipatu dituzu. Bai, hori une zehatzetan ematen da, baina guk erantzun behar diegu gertatzen

knikarien lana alboratu an sartu zirenean»

diren ezbeharrei. Baina hiru horietaz gain beste zeregin txikiago batzuk ere izaten ditugu egunero: eguraldi-iragarpenak VHF irrati bidez —kofradiei, klub nautikoei, Gurutze Gorriari...—, itsasoan dauden aktibitateen berri izan eta horien segurtasuna gainbegiratu, gure ontziak, helikopteroa eta hegazkinak kontrolatu eta mantendu...

Zein da larrialdi bati erantzuteko bataz besteko erreakzio tartea? Kontrol honetan 24 orduz gaude, urteko 365 egu-

nak. Horregatik edozein larrialdi dagoenean beti egongo da norbait minutu gutxitan egoera horri irtenbide bat emateko.

Zenbat larrialdi egon daitezke egunean? Ez nuke jakingo esaten, ez delako gauza erregular bat. Aste batean hainbat egon daitezke, edo bat ere ez... Egia da udan nahikotxo izaten ditugula laketontziekin —aisialdiko yate eta antzekoekin—, asteburuetan itsasontzi txikiekin edo arrantzaleekin. Neguan berriz arazo gehiago merkantzia ontziekin edo handiekin.

Binke! abendua 2019 3

Bizi berri baten bila datozen paterak antzematea ere bada itsasoko kontrolatzaile baten lana? Bai, noski, eta Almeria, Tarifa edo Kanarietako kontrolatzaileek lan handia izaten dute horrekin. Eurentzako guardiako lana da, etengabeko arreta eskatzen duen zerbait. Baina hemen guk ez dugu horrelako kasu askorik izaten...

Zeintzuk dira beraz ohiko larrialdiak? Ezin bakarra aipatu.

Asko eta mota askotakoak izaten dira: itsasontzi bat urperatzea, ontzi bateko pertsonaren bat larri egotea eta laguntza medikoa bidali behar izatea, ontzi batek su hartzea, gure portura iritsi behar zen baina lokalizatu ezin dugun itsasontzi baten bilaketa egitea, surfista baten ezbeharra, itsasora lurretik erori den pertsona baten sorospena, barkuren batek uretan galdu duen kontenedorea, itsasoaren erdian hilik aurkitu duten animalia hila...

Bale edo izurde asko hilik aurkitzen dituzue ala? Tarteka agertzen dira batzuk, eta horiek guk ere kudeatu behar ditugu, itsasontzientzako arrisku bat izan daitezkelako, bereziki txikientzako. Animaliaren bat itsasoan aurkituz gero gure ontziren batekin atoian eramaten dugu lurrerarte eta AMBARekoak deitzen ditugu —itsas fauna ikertu eta zaintzeko elkartea— animalia ikertu dezaten euren taldeko biologoekin. Ordea, batzutan gertatu izan zaigu hildako animaliaren bat ezin izan dugula lurreratu. Kasu horietan, irrati bidez inguruko ontzi guztiei «nabigazio oharra» bidaltzen diegu, erne ibiltzeko.

Askok gogoan izango dute Prestige itsasontzia Galizan hondoratu zenekoa. Zelan bizi izan zenuen zure lanpostutik egoera hura? Ez ninduen hemen harrapatu, garai hartan Bartzelonan egon nintzelako lanean. Esparru honetan ere, baina Prestige-ek isuritako galipota ez zen bertara iritsi. Hala ere, asko izan ziren kantauriko kostaldera laguntza eskaintzera joan ziren kontrolatzaileak. Nik Bartzelonan gelditu behar izan nuen, norbait gelditu behar zelako kontrolean zaindari.

4 abendua 2019 Binke!

Lan asko egin beharko zen... Bai, lan asko egin zen Prestige-eko krisian, baina askotan teknikoak alde batera uzten dituzte politikariak tartean sartzen direnean. Egoera hartan ere antzeko zerbait gertatu zen...

Prestige-en isuria gure kostalderarte ere iritsi zen. Zein da zuen kontrolpeko eremua? Bilboko zentroak Santoñako Cabo Pescadorretik Hondarribirarteko eremua kontrolatzen du eta lehenengo 40 miliak dira guk kontrolatu beharrekoak.

Eremu guzti hori radarrekin, AIS sistemarekin edo —gertukoa— prismatikoekin kontrolatzen dugu.

Narkotrafikoa sumatu dezakezue zuen pantailetatik?

Sumatu bai, baina zehatz-mehatz jakin, ez. Gure radarrek uhin batzuk bidaltzen dituzte itsasora, eta burdinezko edo metalezko ontzi baten kontra jotzen dutenean «eco» edo oihartzun bat bidaltzen dute kontrolera. Ontzi horren neurriaren araberakoa izango da uhina ere, eta beraz guk pantailan ikusiko dugunaren irudia. Horregatik narkoek ardura handia izaten dute uhin horiek saihesteko... baina egia da sumatu ditzakegula mugimendu, norabide edo abiaduragatik... Hala ere, ez dira gure ohiko larrialdiak izaten eta ez gara horien atzetik ibiltzen, gu ez baikara polizia.

Gizakiaren arduragabekeria asko ikusten dituzu itsasoan? Bai, egia esan. Jendeak uste du txalupa bat erosi eta itsasora irtetzea menditik osteratxo bat egitera irtetzea modukoa dena. Baina itsasora irteteko gauza askoz gehiago izan behar dira kontutan, eta gauza askoz gehiago jakin behar dira.

Larrialdi bat jasotzen duzuen unetik, zein da protokoloa, labur esanda? Dei hori edozein kanaletik jaso dezakegu —telefonoz zuzenean, WhatsApp-etik, 112ko larrialdi zerbitzuetatik, VHF irratitik...—, eta jaso bezain pronto kontrolean gauden lankide biak antolatu egiten gara: batek ezbeharra izan duen tripulazioarekin kontaktua mantentzen du eta besteak ontzi

ELKARRIZKETA BEGO SAGARDUI

Laguntza eskubide unibertsala da, eta derrigortuta gaude horretara

Arin-Arin!

edo pertsona horri laguntzeko bidali behar den unitate egokiena aukeratu behar du. Unitate hori, noski, larrialdiaren araberakoa ere izango da.

Zelan aldatu da itsasoan laguntzeko teknologia zu honetan hasi zinenetik? Buf! Aldaketa izugarria izan da! Nik 25 urte daramatzat lanbide honetan, sortu zenetik ia, eta aldaketa teknologikoa itzela izan da, ez du zerikusirik! Hasieran ordenadorea, radarra, fotokopiagailu bat, telefonoa, faxa eta VHF irratia baino ez genituen. Gaur egun, guzti horri beste mila sistema, aplikazio eta erreminta gehitu zaizkio, zorionez!

Edonor eta edozein egoeratan laguntzeko beharra duzue? Duda barik! Laguntza eskubide unibertsala da. Gure eremuan dagoen edonor eta edozein egoeratan lagundu behar dugu. Areago, egoera onean dagoen beste ontzi bati laguntzera joatea eskatu ahal diogu, eta ezin digu ezetzik esan. Baina laguntza, beti! Berdin da nor, noiz, non edo zergatik.

Eta nork ordaintzen ditu zuen esku-hartzeak? Berez, pertsonen erreskatea dagokion Estatuak ordaintzen du, batzutan Gizarte Segurantzaren bitartez eta besteetan seguruen bitartez. Beste kontu oso desberdin bat ondare materialen erreskatea da. Horretan, auto, etxe edo lurreko bestelako ondareekin gertatzen den bezala, itsasoan dabilen edonork bere seguruak izan behar ditu... Eta hor ere ziur sortzen direla arazoak.

Baina gu Espainiako Gobernuaren Sustapen Ministerioaren barne gaude eta ez gara diru kontuetan sartzen.

Espainiako Gobernua aipatu duzula... Eusko Jaurlaritzak transferitzeko falta diren hainbat konpetentzia eskatu dizkio Espainiako Gobernuari. Tartean zuen lana ere badago eskari horretan. Itsasoko laguntza eta kontrola Jaurlaritzaren esku egoteak zuen egoera hobetuko luke? Zalantzarik gabe. Ni behintzat desiatzen nago itsasoko konpetentzia Eusko Jaurlaritzak hartzeko. Gutxienez, gure baldintza ekonomikoak asko hobetuko liratekelako. Gaur egun ez dugu gaueko lanaren plusa kobratzen, langileen plantillan gutxi gaude eta gure oporrak edo gaixotzeak kubritzeko estu ibiltzen gara...

Zein da bizi izan duzun egoerarik larriena lanean? Pertsonen erreskatea beti da gogorrena, eta batzuetan ez dira gauzak gura bezala irtetzen, itsasoa oso bortitza delako. Gogoran dut gau baten Santurtzitik barkutxo baten irten zen familia bat erreskatatu behar izan genuenean... Ontziak buelta eman zien eta aita eta semea baino ez genituen bizirik aurkitu hurrengo goizean. Horrelakoetan kosta egiten zait gero loak hartzea... •

Asteko egun gogokoa?

Ostirala.

Herriko txoko gustukoa?

Arantzilerako bidea.

Liburua ala tablet-a?

Irakurtzeko, liburua. Bidaiatzeko, tableta.

Pelikula bat?

Joker.

Ez duzu onartzen…

Indiferentzia.

Zoriontsu egiten zaitu…

Familia, lagunak, eguzkiak... eta itsasoak!

Plater bat?

Bisigua.

Deskribatzen zaituen berba?

Aktiboa, gogotsua!

Herrian zer kenduko zenuke?

Oztopo arkitektonikoak.

Eta zer berria jarri?

Oinez edo bizikletaz ibiltzeko gune eta argi gehiago.

Euskarazko berbarik politena?

Jon eta Asier, nire semeen izenak!

Zure ametsetako bidaia?

Mundua!

Berba egin ala entzun?

Zahartzen nabilen heinean, gehiago entzun...

Zure mesanotxean ezin da falta…

Cola-Cao bero bat, liburua eta betaurrekoak.

Abesti bat?

Buf! Asko! Ezin bakarra aukeratu!

Binke! abendua 2019 5

Euskararen Eguna Argazkiak: BINKE

6 abendua 2019 Binke!

Talde feminista berria

«Mairin adin desberdineko emakumeak entzungo ditugu» Azaroaren 25aren bezperan aurkeztu zen Galdakaon talde feminista berria: Mairi. Aurkezpena Ane Valencia galdakoztar gazteak eta Izaskun Landaida Emakundeko zuzendariak gidatu zuten, Gandasegiko aretoan.

T

JABI ROJO

alde feminista berria sortu da Galdakaon: Mairi Emakume Feminista Batza, eta bere presidente den Ane Valencia Lasorekin (Galdakao, 1992) berba egin dugu taldearen nondik norakoez. Argazkian, ezkerretik lehena da Valencia, Izaskun Landaida ondoan duela elkarteko hainbat batzordekiderekin batera.

Zergatik Mairi izena? Mairi aparteko indarra duen sexu femeninoko jenio bat da, herri sinesmenaren arabera. Mairi Euskal Herrian bizi izan zen gizakirik zaharrena da, eta eskuz garraiatzen zituen Arradoi mendiko haitz erraldoiak trikuharri eta gazteluak eraikitzeko.

Pertsonaia mitologiko horren indarrarekin arituko zarete, beraz? Mairi ahalduntzeari buruzko hausnarketarako gune eta emakumeen arteko aliantzak eraiki ahal izatea da, pertsonaia bera bezain indartsuak izateko. Bertan emakumeen aurkako indarkeria salatu, genero-indarkeriaren biktima diren emakumeei zuzendutako baliabide erabilgarriei buruzko laguntza eta orientazioa eskaini, genero-indarkeriaren inguruko jarrerak, mitoak eta estereotipoak desagerrarazi, autoestimua eta bizi-kalitatea hobetzen saiatu eta emakumeen memoria historikoa berreskuratzen jarraituko dugu, besteak beste.

Zein izango da zuen lan egiteko esparrua? Tailerrak, hitzaldiak eta solasaldiak egingo ditugu Galdakaon.

Garatuko dugun jarduera motaren arabera, Zubiaurretarren 7ko gure lokalean egingo ditugu edo, bestela, lokal bat eskatuko diogu Udalari. Gure asmoa beste udalerrietako elkarteekin harremane-

Mairin parte hartzeko tan jartzea da eta elkarrekin lan egitea berdintasunaren alde bidea eraikitzen jarraitzeko.

Hala ere, galdakoztarrak ez diren kargu politikoak izan ziren aurkezpenean. Zergatik? Elkarte feminista baten sorrera bultzatzeko etorri ziren, eta bertako foku lokalaz aparte, berdintasuna bultzatzen dutenekin indarrak batzeko asmoa dugu. Mairitik oso eskertuta gaude aurkezpen ekitaldira Izaskun Landaida —Emakundeko zuzendaria—, Udaleko zinegotziak, bitxigileak, sexologak, erizainak… joan izana.

Baina Mairik politikan ere eragiteko helburua du? Gure ideiekin edo proposamenekin emakumeen bizitza hobetzea lor badezakegu eta, horrekin, berdintasunaren aldeko beste urrats bat eman badezakegu, zergatik ez. Udalaren Berdintasunerako Kontseilutik lan egingo du Mairik, gainerako elkarte feministekin batera.

Ane Valenciak dio «Mairi elkarte irekia dela», eta horregatik gonbitea egiten du bertan parte hartzera: mairigaldakao@gmail.com

Nortzuk zaudete proiektuaren atzean? Une honetan 40 bazkide inguru gara, 27 eta 68 urte bitarteko emakumeak. Ez dugu adin bakar bat ere diskriminatzen. Are gehiago gu guztiontzat aldeko puntua dela uste dugu, ekimen ezberdinak martxan jarri ahal izateko.

Herrian badago beste talde feminista bat, zerk bereiztuko zaitue? Mairin adin desberdineko emakumeak entzungo ditugu. Zerk kezkatzen dituen ikusiko dugu, eta horren arabera, jarduera batzuk edo beste batzuk egingo ditugu.

Feminismoa lantzeko, indarrak batzea ez al da garrantzitsua? Elkarte feminista guztiok helburu nagusi bat dugu: berdintasuna lortzea. Baina berdintasuna lortzeko, elkarrekin lan egin behar dugu, bai emakume zein gizonek.

Binke! abendua 2019 7

Aldatzen ari dira etengabe gure herriak. Batzuek begi onez ikusiko dituzte aldaketok, beste batzuek ez hain ondo, eta esperantzaz gogoratuko dituzte gure inguruko txokoak...

1965

2019

Arkotxako «Cleopatra» Zaratamo eta Galdakao herriak Arkotxa auzoak batzen ditu, eta goiko irudiko etxe horretan dago muga. Horren paretik Arratiako tranbia pasatzen zen, batzutan zamalanak ere egiten zituena —irudikoa, kasu—.

Baina garai horretako bitxikeria ez zen bakarrik guretik ere pasatzen zen Arratiako tranbia, etxe horretako jardunak ere ematen zuelako zeresana: Cleopatra izeneko putetxea zegoen bertan, erdia Zaramatori eta beste erdia Galdakaori zegokiona. Ordea, herritarrak «lasai» uzteko asmoz-edo, garai hartako Pedro Egileor alkate galdakoztarrak zioen Galdakaoren aldean putetxeko taberna bakarrik omen zegoela, eta bestelako kontuak Zaratamoko aldean egiten zirela.

Argazkiak eta dokumentazioa: Edu Madina Etxebarria

8 abendua 2019 Binke!

Asteotan doakoak diren lau aplikazio Google Play-ek ordainpekoak diren aplikazio batzuk doan jartzen ditu eskura, eta horiek dira asteotan doan dauden App-ak. Doakoa den garaian euretariko bat deskargatuz gero, betiko izango duzu doan.

VIDEO CUTTER AND CONVERTER PRO Bideo bat grabatu duzu baina hasiera, amaiera edo tarteko segundo batzuk soberan dituzu?

Ala akaso bideo hori laburtu gura duzu Instagram edo Twitterren argitaratzeko? Nahieran egin dezakezu orain aplikazio honekin! Ia zortea duzun eta doan deskargatzerik duzun!

PHOTO EDITOR PRO ÂŤPostureoarenÂť garaian bizi garen honetan, zenbat garrantzia ematen diogun argitaratzen ditugun argazkiak txukun egoteari, eh! Horretarako, azkar ari bazara, erdi profesionala den aplikazio hau eskuratu dezakezu doan, argazkiak gura duzu moduan editatzeko.

LOGARITHM CALCULATOR PRO Logaritmoak egin behar izaten dituzten edo aljebrak ikasten ari diren langile eta ikasleentzako aplikazio mundiala da hau! Kalkulagailu oso konpleto bat da, zuk berez mugikorrean duzuna baino osoagoa eta aipatutako ariketa matematikoetan lagunduko dizuna.

RPS 258/15 M.Miguel Herrero D.O.O Y Audioprotesista

NOTE RECOGNITION Shazam edo bozgorailuetatik igortzen den abestia ezagutzeko aplikazioak aspaldi ditugu ezagun. Asteotan erabiltzaileen eskura doan jarri duten aplikazio honek, ordea, entzuten duen musikaren partitura sortuko dizu. Musikariari lana asko erraztu diezaioke, ezta?

k Zorionate eta ur n! barri o Ikusmena eta entzumena Bizitza gehiago ematen diegu zure zentzumenei Juan Bautista Uriarte, 19. Galdakao Telefonoa: 94 456 59 54 WhatsApp: 688 856 690 Hauetan ere bagaude!

ikusmen eta entzumen zentroa

Binke! abendua 2019 9

Saioa Arnaiz López Jaime Zubero Linaza

Azaroko irabazleak

Udalak oparituta, Lurrak ikusteko bina sarrera irabazi dituzte. Zorionak!

Elena Diaz (ezker) eta Eñaut Zearra (eskuin) Binkekideak Ghero obraren aurretik, Udalak oparitutako bina sarrera Edurne Espillaren eskutik jasotzen.

Zer egin Binkekide izateko?

Eman zure babesa urteko

36 €

ordainduta

Oraindik binkekide ez bazara, eta neurri honetako lehenengo komunikabide euskalduna babestu eta sustatu gura badozu, hauek dozuz horretarako bideak:

1. Bete beheko formulario hau, eskaneatu edo atera argazki bat eta bidali e-postaz: infobinke@gmail.com

2. Bete formularioa, moztu, eta utzi gutunazal baten, Binke izenarekin Torrezabal Kultur Etxeko atezainaren leihatilan.

3. Eskaneatu zure

IZEN-abizenAk:

mugikorraren QR irakurgailuarekin beheko kodea eta bete formularioa!

HELBIDEA:

TELEFONOA:

NORTASUN AGIRIA:

E-posta: IBAN

KONTU KORRONTEA:

10 abendua 2019 Binke!

ENTITATEA

BULEGOA

K.Z.

KONTU ZENBAKIA

Peña Santa Cruz

«Urteetan askok egindako lana omendu gura dogu» Galdakaoko elkarte gastronomiko historikoenetakoa da Peña Santa Cruz, eta perretxiko artean 50 urte bete berritan etorri dira elkarteko kideak euren historia batu, omendu eta transmisioan eragiteko asmotan.

G

BINKE

aldakaoko herria erreferentzia da mikologia munduan.

Geure-geurea den eta «Galdakaoko Lanperna» izenaz ezagutzen den perretxikoa egotea, bada horren seinale. Perretxikoen kultura herriko esentzian dago ta gure aurrekoen ezagutza hurrengo belaunaldietan mantentzea eta zabaltzea da Peña Santa Cruz elkarteak duen ardura nagusienetako bat. Helburu horrekin, kaleratu berri dute Peñako lagunek «50 urte perretxiko artean» liburuak. Binke egileetako birekin elkartu da, Xabier Bikandi eta Alfonso Requero elkarteko kideekin.

Zer batzen du liburuak? Liburuak, 50 urtean zehar egindako jardunaldi eta txapelketa mikologikoez gain, herriko historia eta kultura azaleratu gura dau.

Eta modu horretan be, urte guzti hauetan ekitaldietan lagundu daben pertsonei omenaldia egiteko balio izatea gura dogu. Horrez gain, libururan perretxikoekaz sukaldatzeko errezeta batzuk sartu doguz, Europan mikologiaren historiaren sorrerari buruzko laburpena eta aipatutako jardunaldi eta lehiaketen barri be emon dogu.

Liburua, laster salgai! denbora bitarteko. Lanik gatxena bildu dogun informazio eta argazki guztiak antolatzea eta sailkatzea izan da —ezarri genduan muga bete ahal izateko—, liburua irakurterraza izatea gura genduan-eta.

Zergatik uste duzue elkartearen historia liburu batean batzea garrantzitsua dena? Berrogeita hamar urtetan zehar jardunaldi-lehiaketak mantendu izana berez garrantzitsua bada. Gainera, hainbeste jendek urte hauetan egindako lana eta izandako ardura nabarmentzea gura izan dogu.

Elkartetik kanpo jaso duzue inolako laguntzarik? Gutako inor idazlea ez danez, kazetaritza munduan profesionala dan Fran Prietogaz jarri ginan kontaktuan. Liburuaren egitura finkatzen eta gai ezberdinak garatzen lagundu euskun. Bestalde, Eduardo Madinaren laguntza be aipatzekoa da. Galdakaoko historian aditua izateaz gain, mikologian jakituna be bada, eta Peñako lagun mina! Liburuaren argitalpena aurrera atara ahal izateko BBK Fundazioaren laguntza ekonomikoa izan dogu.

Denbora luzea emango zenuten argazki eta dokumentazio guztia batzen! Lan taldean aritu gara bi urtetan zehar, gure bizitza pertsonalak utzitako

Zelako zabalkundea izan du liburuak orain arte? Lehendabiziko helburua Peñako bazkide, senitarteko, lagun eta jardunaldi mikologikoetara hurre-

Peña Santa Cruzen «50 urte perretxiko artean» liburu historikoa salgai egongo da abenduaren 23an elkartearen egoitzan bertan, 18:00-20:00 bitartean, 5€ren truke.

ratutako jendetzara heltzea izan da, eta horretan gabiz! Horretaz gain, alkarte mikologiko, erakunde, liburutegi, kultur-artxibo, eskola eta bestelako entitateetara be zabaldu gura dogu.

Herrian perretxiko zaletasun handia egon da beti, baina zelakoa da zaletasun horren joera? Gizartean aldaketa kultural handi batean murgilduta gagoz. Mundu digitalean bizi gara, tradizio eta afizioak asko aldatu dira, eta oso gatxa da jakitea benetan be gizarteak orokorrean abiapuntura bueltatu eta era honetako tradizioak berreskuratzeko joera daukan, hain zuzen be naturaren ezagutza ta errespetua proposatzen daben arloetara. Baina Peña Santa Cruzetik sikieran jarraituko dogu herrian perretxikozaletasuna sustatzen!

Binke! abendua 2019 11

BEÑAT ARMENTIA ARRIANDIAGA

Besaulkien matxinada

J

oan ziren jaiak, eta hauekin batera euripean behingoagatik honi garrantzi handirik eman gabe egindako dantzak. Joan ziren ordu biko loaldia egin eta gero aurpegia begi-zulo erraldoiez josirik egin beharreko sukalde txapelketak.

Hain epe laburrean gazteok elkarren artean saretzeak, edota norberaren zilborrari begiratu ez, eta urte osoan inguratzen gaituen indibidualismo basatitik aldentzeak, niri, behintzat, halako poztasun bat piztu izan dit beti.

Hala ere, arrosa guztiek badituzte haien arantzak.

Jaiak hasi baino astebete lehenago sarean topatu nuen kritika zurrunbiloak haserretu ninduen. Hainbat gazte koadrila antolatzaileen aurka oldartu ziren, antza, «txosnetan jarri ohi den musika ez baita egun entzuten den musikara egokitzen». Eraiki beharrean deseraikitzea omen zen bidea, proposamen finkorik gabe. Mila irtenbideren aurrean biderik koldarrena eta okerrena izan zen gazteek egun hartan aukeratu zutena, hau gutxi balitz «jaiak herritik eta herriarentzako» lelopean. Horren epe laburrean antolatzeko eta jaiak prestatzeko kapazak bagara, horren modu koordinatu batean antolatzaileen aurka oldartzeko ahalemena badugu, ez al gara, behingoz, jaietan modu eraikitzaile batean parte hartzeko gai?

12 abendua 2019 Binke!

Dekretu berria abian, hizkuntza ofizialen erabilera instituzionalaz

A

zaroaren 19ko 179/2019 dekretu berriak, Euskadiko toki-erakundeetan hizkuntza ofizialen erabilera instituzionala eta administratiboa normalizatzeari buruzko araua batu du. Horrela ba, Udalok xede eta helburu nagusi hauek bete behar ditugu, herritarren hizkuntza-eskubideak areago errespetatzeko asmoz:

Xedea Arau honen xedea da euskararen eta gaztelaniaren erabilera instituzionalak eta administratiboak arautzea Euskadiko toki-entitateetan eta Euskadiko tokiko sektore publikoa osatzen duten gainerako entitateetan, Euskadiko Toki Erakundeei buruzko apirilaren 7ko 2/2016 Legea eta Euskararen Erabilera Normalizatzeko azaroaren 24ko 10/1982 Oinarrizko Legea garatzeko eta, orobat, herritarren hizkuntza-eskubideak bermatzeko toki-administrazioekin dituzten harremanetan.

Helburu nagusiak • Herritarrei bermatzea tokiko sektore publikoa osatzen duten entitateekin eta pertsonekin harremanetan jartzen direnean ofizialki erabili ahal izango dituztela euskara zein gaztelania, inolako diskriminaziorik gabe.

• Euskararen erabilera normalizatzea eta sustatzea tokiko administrazioan, euskara zerbitzu-hizkuntza eta lan-hizkuntza gisa normaltasunez eta orokorrean erabil dadin.

• Herritarrek euskara erabil dezaten zaintzea eta sustatzea.

• Udalaren eremu sozialean herritarren hizkuntza-eskubideak bermatzeari dagokionez, benetako berdintasuna lortzea, horretarako behar diren ekintzak bultzatuz eta xede hori eragozten duten oztopoak ezabatuz.

• Euskararen erabilera sustatzea Euskadiko toki-entitateetan eta Euskadiko tokiko sektore publikoa osatzen duten gainerako entitateetan, jardun-eremu guztietan.

Informazio gehiago: hezkuntza-euskara@galdakao.net • 944010540

Sukalderako trikimailuak

H

ile batzuk pasa dira atal honetan bertan arrautzekin egin daitezkeen zenbait trikimailu aurkeztu genituenetik. Oraingo honetan sukaldean erabil ditzakegun trikimailu orokor batzuekin gatoz. Ziur honezkero baten bat ezagutzen duzula, baina gehiago jakin nahi? Irakurtzen jarraitzea besterik ez duzu!

Marrubiak prestatu!

Udaberri partean hainbeste gozatzen ditugun marrubiak heltzen dira gure etxeetara. Baina askotan, jateko prestatzen ditugunean ez diegu probetxu guztia ateratzen. Fruta guztia ondo aprobetxatzeko, marrubiaren azpialdetik lastotxo bat sartu eta goraino eraman, guztiz zeharkatuz. Horrela, marrubiaren txortenaz bakarrik desegingo gara!

Tomate txikiak ebaki «Cherry» izena daramaten tomate txikitxoak erditik ebakitzeko ez dago zailtasun handirik, baina familia osoarentzako entsalada prestatu nahi badugu aspergarria izan daiteke guztiekin gauza bera egitea. Prozesua arintzeko, jarri tomatetxoak plater batean, beste plater batez estali, eta labana bi plater horien artetik pasatu. Di-da batean izango dituzu denak ebakita!

Limoia aprobetxatu Jakin badakigu limoia erditik ebakiz gero, ez digula hozkailuan usteltzen hasi gabe gehiegi iraungo. Hori saihestea pentsa daitekeena baino errazagoa da! Limoia mahai gainean errodatu eta jarraian, orratz lodi batez zulotxoa egin. Era honetan, fruta estutu besterik ez dugu egin behar zukua atera nahi diogun bakoitzean. Limoia luzaroan kontserbatuko da egoera onean, zulotxotik ez delako oxigenorik sartzen.

Olioa eta espeziak Kuzinatzen dituzun haragi, arrain edota gisatuei espezia ukitu berezia eman nahi badiezu... Nahi dituzun espeziak aukeratu. Ondo garbitu eta sikatu ondoren, zati txikietan ebaki. Izotzontzi baten hutsuneetako bakoitzean nahi dugun belarra jarri eta erabat bete olioz. Izozkailuan sartu, eta behar duzunerako, nahi duzun izoztutako olio-puska aukeratu!

LIBE GOITIA ARTETXE

Made in Germany...

H

onenbeste «embutido», «congelado», «empacado al vacío» eta horrenbeste adina enpaketatu eta hainbeste «paquete»… «I love London» eta beste mila antzerako iman eta postal be bai. Beldurtzekoa be ez da, ez arrazoi barik; begira zenbat kanpotar-mundu etxe barruetan sarturik; jan eta lo egitekoagaz eta guzti, intrintsekoa estrintsekoaren bitartez bidetik barna. Baina, zer espero?

Gaur egun barruan hotz eta gu ur-epeletako artzainak lez Xalbazioa ur-epeletan topatu bageinke, askoz hobe. Produktu bat bera be natural edo «eko-friendly»-a ez. Dana naturala. Dan-danen ingurumenen zaintza-lanak gureak noski artifizialak, begira plastikoari; bizi-iraupena.

Bizitza gaur egun hatz bategaz bakarrik kontatu leike baina, tortilla itxurako matematika mota bitxi honei bada ba buelta emoteko sasoia! Esaistezu: zenbat «tupper» dozuz «made in Germany» kongeladore horren gaineko armairuan? Edo hobe, zenbat falta dira ama eta amamaren etxekoetan?

Oharkabe batean, zart! Mugikorra poltsikoan, bizitza bera be lapurtu deuskue. Bihar bai, bihar ondo jango dot! Solomillo filete eta guzti! Geure zoriz egun bizitza zera omen da: tomatedun makarroi batzuk lanerako.

Eta gu, Barbantxotxoak.

Binke! abendua 2019 13

Herriko komertzioen berotasuna

Kontsumo ohiturak TESTUA: ONINTZE GOITIZ AURIA

Kalera irten eta etxe azpian ditugun dendei begirada bat emanez gero konturatu gaitezke nolako erosketa ohiturak dauden. Jabeez sekula aldatu ez den okindegia, erretiroa hartuta eskuz aldatu den taberna edo hamaikagarrenez berritu duten frankizia ikus ditzakegu. Salgaiek erakargarriak izan behar dute, baina hori ez omen da nahikoa negozioak aurrera egiteko.

A

zken urteetan bezeroen erosketa ohiturak asko aldatu dira, belaunaldi berrien beharrizanek eraginda, eta komertzio txikiak bere burua berrasmatzeko beharra du bizirauteko.

Horren inguruan, salerosketan eta produkzioan urteetako ibilbidea duten lau galdakoztarren begiradak jaso eta kontsumo joeren etorkizunari eta norabideari buruz hitz egiteko tartea hartu ahal izan dugu Binken. Erosketa poltsa osatzen lagundu duten protagonistei esker kontsumo ohituren gaineko iritzia osatu ahal izan dugu. Landare eta barazki ekoizle bi, haur-dendako saltzaile bat eta herriko dendetako bi kontsumitzaile izan dira lan honen kide.

Belaunaldien ohiturak. Erosketetan aldaketak izan dira azken urteetan, «egunetik egunera ohitura txarragoak daude, denak egindakoa izan behar du, poltsatik atera eta erabiltzeko 14 abendua 2019 Binke!

moduan egon», dio Izaskun Mota nekazariak kontsumo ohiturei buruz galdetzen diogunean. Larunbatero postua jartzen dute Kurtzeko plazan. Bertan, eurek ekoiztutako landare, barazki eta loreak saltzen dituzte. 30 urte daramate ekoizpenarekin eta erosketa ohiturak asko aldatu direla baieztatzen dute, batez ere, belaunaldi gazteenek dituzten ohitura berriengatik.

Izaskunen arabera, «belaunaldi zaharrenek kalitatezko produktuak bilatzen erabiltzen dute denbora», hauek dira komertzio txikiei eta ekoizle txikiei gehien erosten dieten bezeroak, denbora inbertitzen baitute horretan. Eta gaineratu: «Belaunaldi gazteek gauzak eroso eta erraz nahi dituzte eta produktuen kalitateari ez diete horrenbesteko garrantzirik ematen».

Belaunaldien arteko arrakala erosten diren produktuetan ere ikus daiteke. Gazteenek erabiltzeko prest dauden produktuak bilatzen dituzte. Nekazari honen kasuan, piper txorizeroaren salmentan jaitsiera nabarmena ikusi du. Motaren

Herriko dendak, ordezkaezinak Herriko denden zerbitzua ordezkaezina dela diote erreportajeko lau protagonistek, eta hauen abantaila eta desabantailez hitz egin dugu bertan kontsumitzearekin konprometituta dauden herrikideekin. Horrela ba, lan honetan bina saltzaile eta erosle batu ditugu: Ana Sánchez (argazkian, ezkerreak) eta Izaskun Mota saltzaileak, eta Aitziber Isasi (argazkian, eskuinean) eta Aurkene Jauregi erosleak.

ustetan, «jende gazte askok ez du denborarik hartzen gauzak patxadaz egiteko; izan ere, askok ez daki piper txorizeroak zertarako balio duen ere», dio barre artean. Erabiltzeko prest dauden produktuei erreparatuz gero, garbi dago zer bilatzen duen erosleak: bizkortasuna eta erosotasuna. Baina konturatzen al gara zergatik eskuratzen ditugun prest dauden produktuak?

Nekazariaren iritziz bidaiatzeari ematen diogulako garrantzia, «lanpostuan eta ikasketetan pasatzen den denbora luzea da», seinalatzen dizkigu belaunaldi gazteen lehentasunak.

Hala ere, badira era kontzientean kontsumitzen duten gazteak, era burujabeagoan erosteko ahalegina egiten dutenak.

Aurkene Jauregi galdakoztarra da horietako bat. Orain dela sei urtetik kontsumo talde baten parte hartzen du eta astero ortuko produktu freskoen otzara jasotzen du. Abenduaren 18an aurkeztu berri den Elkarlaguntza Sareko kide ere bada Aurkene, eta gaur egungo ohiturez hitz egiterakoan, bere lehen hitzetan argi du: «Lehen mundu guztiak kontsumitzen

zuen etxeko produktua, azokakoa edo bizilagunarena». Etorkizuneko kontsumo eredu alternatiboek lehengo ohituretatik jaso behar dituzte zenbait balore, Jauregiren ustez: «Hurbilekoa izatea, lurra zaintzea, lan baldintza duinak bermatzea eta kalitatezko produktua lortzea». Hori lortzen saiatzen da gaztea behintzat, produktu ugari azoka zein komertzio lokalean eskuratzeko gaitasuna izanda, nahiz eta «oraindik supermerkatuetan asko kontsumitzen dut», aitortzen duen.

Kaleko eta on-line erosketak. Kaleko erosketak ezin daitezke alderatu Internet bidez egiten direnekin. Zuzeneko tratua oso preziatua da oraindik gure artean, eta horretan bat egiten dute solaskideek. Harreman zuzenari garrantzia handia ematen diote bai erosleek zein saltzaileek. Hala ere, ezin daitezke alde batera utzi Internet bidezko salerosketek dituzten abantailak.

Posible ote da zuzeneko tratua Internet bidez ordezkatzea?

Internetak dena aldatu du, «etxetik eta orain», edozer Binke! abendua 2019 15

Amazon, Glovo eta komertzio elektronikoei buruz Amazon. Estatu Batuetako Amazon enpresa on-line salmentetan dagoen handienetakoa da. 2018. urteko datuen arabera ia 9.000 milioi euroko fakturazioa izan zuen. 2019ko aurreikuspenetan fakturazioa txikiagoa izatea espero dute, Internet bidezko salmenta guneak ugaritu direlako, hala ere, hedatzen jarraitzen du biltegi eta banaketa enpresak. Bizkaian, Trapagaranen, ekainean zabaldu zuten plataforma logistikoa, 50 langile ditu zuzenean kontrataturik eta beste 60 banatzaile independente.

Lan baldintzak. Etxerako banaketa zerbitzu arina eskaintzen duen Glovo enpresak 2018. urtean 45,7 milioi euroko fakturazioa izan zuen. Banaketa zerbitzua eskaintzen duten hainbat enpresa daude, azken urteetan banatzaileek lan istripu kopuru handia izan dute, autonomo faltsu edo kontratu bidezko langile, inork kargu hartu nahi ez duen miseria islatzen da lan prekario hauetan. Bartzelonan 2019ko maiatzean istripu larria izan zuen banatzaile batek, kolpearen ondorioz hil egin zen. Salaketa eta mobilizazio ugari egon dira harez geroztik, banatzaile hauek bizi duten egoera prekarioa salatzeko.

Komertzio elektronikoak 2018an kontsumitzaileen erosketen %20 betetzen zuen. Bide elektronikoa eskuragarri jarri duten esparruetan dago kontsumo mailarik handiena: bidaiak, arropa, edertasun produktuak, kirol tresnak, higiezinak eta liburuak dira gehien erosten direnak. 2018. urtean, gure inguruan internauta bakoitzak 525 eurotik gorako gastua izan duela kalkulatzen da, %55 sakelako telefonoaren bidez egin delarik.

16 abendua 2019 Binke!

erosteko aukera barneraturik dago jadanik. Bizi erritmoak arindu egin dira eta denborak urreak beste balio duela sinetsita gaude. Arina bezain erraza da munduko edozein txokotako produktuak eskuratzea. Gainera, egun gutxiren buruan etxeko atera arte eramango dute. Lehen saltoki handiak txikiari lehia egiten zion. Orain, Internet bidezko salmentek zeharo irauli dute joko-araua, «etxetik eta orain» premiari pisua emanez. Egoera berri horren aurrean, saltoki txiki askok beraien ateak on-line bidezko salmentei zabaldu dizkiete.

Ana Sánchezek —Bizi Haziak dendako jabeak— bikotearekin batera zabaldu zuen denda 2015. urtean Iturrondo plazan. «Herriko haur-denda bakarrak itxi ostean, aukera ikusi genuen, guraso ginen eta gure esperientziatik proiektu hau sortu genuen», dio Sanchezek euren egitasmoaren sarrera argitzeko. Ez da denda soila, bertan daukaten gelatxoan ikastaroak ere burutzen dituztelako: haurrentzako yoga, haurdun dauden emakumeentzako saioak baita barazki otzarak jasotzeko puntua ere badute. Dendako ordutegiari begiratzea besterik ez dago konturatzeko filosofia propioz lan egiten dutela, ez dago egunero irekita. Bizi Haziakentzako denda ezinbesteko elkargunea da. Espazio fisikorik gabe, proiektua hankamotz egongo litzatekeela uste du: «Dendan lortzen dugu salmenta gehien, baina on-line bidezko erosketa puntua dugu gaur egun eta horrek jardunaldi erdian lan egiteko aukera ematen dit», azaldu du Anak. Eusko Jaurlaritzak martxan jarritako on-line denden egitasmoaz baliatu dira horretarako, lana eta familia kontziliazioa era egokian burutzeko baliatu da.

Herrian dendarik denda joaten da Aitziber Isasi. Bertako dendetan erosten du, argi daukalako herriko dendek betetzen duten papera ordezkaezina dela. Horregatik, «bertako zein inguruko dendetan dirua banatzen ahalegintzen naiz», azaltzen du Isasik, «garrantzitsuak dira dendetan eta giro horretan sortzen diren harremanak». Merkataritza gune handietara joateko beharrik ez du izaten, herrian erostea erosoagoa eta atseginagoa delako beretzako: «Esperientzia polita da, pertsonekin hitz egiteko aukera dagoelako». Parte hartzen duen proiektuen artean —oso emakume aktibo eta inplikatua da— barazki otzarak jasotzen dituen sareko partaide da. Asteartero Arratia bailarako ekoizleek —Igitie ekoizle sareak— barazki otzara eramaten diote Ana Sanchezen Bizi Haziak dendara, eta hauxe dugu herriko dendetan sustatzen den harreman estuaren adibide argia.

Baina bezeroak ezagutzea eta beraiekin tratu zuzena izatea ez da kontsumo lokala bermatzeko modu bakarra. Eguraldiak, eguzkiak zein euriak, sarritan kinka larrian jartzen baititu saltzaileak. Larunbatetako azokan adibidez, «etxean gelditzen dira eta ez dira kalera erostera irteten», aitortzen du Izaskunek. On-line bidezko erosketak negozioak behar duen bermea izan daitekeela uste du Izaskunek, «klimaren oztopoak saihesteko, gainera, edozein bilakatu daiteke erosle, ez soilik postura gerturatzen zaizuna».

Produktu ekologikoak. Ekologikoa izatearen gaineko kontzientzia asko hedatu da azken hamarkadan. Era berean, produktu ekologikoen eskaintza handitu da, denda espezializatuak zabaldu dira edota betiko dendetan produktu ekologiko izenpean saltzen diren produktuak ohikoagoak dira. Kon-

Kontsumo ohiturak tzientzia handitu da zer kontsumitzen den, nondik datorren, nork egin duen eta nola ekoiztu den jakiteko; finean, burujabetza maila handiagoa izateko ardura handitu da. Baina «ekologikoa» izenak nahaspila sortzen du sarritan, nork bermatzen du hala direla?

Izaskun Motak labur azaltzen du beraiek ez dutela «ekologiko» hitza erabiltzen euren produktuetan, beraien arloan izen hori erabiltzearen truk ziurtagiriak ordaindu behar direlako.

«Produktua ekologikoa izateak zigilua duela esan nahi du, guk ezin dugu horretan inbertsiorik egin baina ez dugu aparteko produkturik botatzen, bizirauten duenak aurrera egiten du eta kito. Gu gara ziurtatzen dugunak», kritikatzen du horren inguruan sorturiko diskurtsoa.

Aitziberrek ere saltzailearen bidez bermatu daitekeela uste du produktu ekologikoa, «gertutasunak ematen du benetako fidagarritasuna», berretsi egiten du beraz Motaren iritzia.

Hala ere, zalantza du izenak duen ulerkerarekin, bere ustetan produktu ekologikoek «lan baldintza hobeak, natura hobeto zaintzea, etikoa eta kontsekuentea izatea barnebildu behar dituelako», dio Aitziberrek.

Ekologikoa ezinbestean lotzen da hurbiltasun eta konfiantzarekin. Batzuentzako berme garrantzitsuena nori erosi dioten izango da, beste batzuentzako berriz, ondo homologaturiko eta ziurtagiriz jositako produktua eskuratzea. Azken batean, kalitatezko eta errespetuz ekoizturiko produktua da bilatzen dena.

Salmentetatik harago. Erosle eta saltzaileen arteko harremanaren atzean sarri urteetako erosketak daude. Bakoitzaren izenak eta euren bizitzen gorabeheren berri izaten dute askotan biek. Ez da arrotza izaten saltoki batera gerturatu eta lehenengo agurra euren izenez ematea. Harremanak sortzen dira, saltzaile-bezero izatetik harago, aspektu pertsonalean ere sakontzen da.

Gure protagonistek bizitako hainbat egoerek adierazten

dute bizitzako harreman ugari sor daitezkeela bertan. Larunbatetako azoka postuan, «produktoreak jartzen garen aldean, sarri herriko taldeek ekintzak egiten dituzte bertan, askotan ez dugu jakiten lehenagotik, baina ondo moldatzen gara, dena adostu daitekeelako», dio Izaskunek. Udaletxeko plaza herriko espazioa den heinean, atseginez partekatzen dutela dio, «elkar ulertzeko beharra daukagu, gainera jendea oso atsegina izaten da».

Beharrizanei erantzutea da garrantzitsuena Anaren ustez, horri erantzunez lan egiten du dendan. Errespetuari buruz hizketan, jarraian lotu du barazki otzarak bere dendan jasotzearen zergatia, ez baita kasualitate hutsa izan. Urte batzuk lehenagotik ezagutzen ditu ekoizleak, «Igitieko ekoizleak «Txiapasekin elkartasuna» egitasmoan ezagutu genituen, hango komunitateetara egindako bidaia batean», dio Anak elkartasunari buruz hitz egiteko aukera sortuz. Harez geroztik euren arteko harremanak sendotzen joan dira, gaur egun jende gehiagori eman baitzaie aukera saskia eskuratzeko.

Elkarlanean jardunez gero indar handiagoz jardun daitekeela uste du Aitziberrek. Seme nerabea dauka eta etxeko guztien beharrizanak ez dira berdinak, «gaztaroan kontsumo garaian murgilduta daude», dio ernegatu gabe, «frustrazioetan erori gabe, txarto sentitu gabe eraikitzen jarraitzea da garrantzitsuena».

Lan baldintzen gaineko kezka lau solaskideek aipatu dute, beraien ustetan, komertzio lokalaren bidez saltzaileen baldintzen okertzea ekiditeko modua hau izan daiteke. Internet eta sare sozialek lan baldintza hobeak lortzeko aukera zabal dezakete, orekatua bilatu behar da horretarako.

Kaleko komertzioak eskaintzen dituen abantailak gutxitan aitortzen diren arren, denoi eragiten digute. Egunero-egunero, mostradorearen bestaldean irribarrez agurtzen gaituenaren lanak, herri osasuntsuagoa osatzen laguntzen du. Harremanak sendotzen dituzte, eta zergatik ez; produktuen kalitatea beraiek bermatzen dute. •

Binke! abendua 2019 17

Koldo Bilbao Agirre Galdakao, 1954 Uraskako semea eta mediku erretiratua da Koldo, eta ez da lehenengo aldia Binkeren atal honetan protagonista duguna. Iazko otsailean Bilbaoren mozorroak egiteko eta janzteko gaitasuna ekarri genuen hona, baina orain Gabonen bueltan —eta urtebeteko lanaren ondoren— urtero aurkeztu ohi duen Belena erakusteko ekarri dugu artisten atalera. Bilboko Iturribide kaleko Pasoen Museoan du ikusgai urtarrilaren 6ra arte aurtengo Belena, eskuz egin eta ikuslea Elexalde eliza eta ingurura 1800. urtean «garraiatuko» duena. Historiazale amorratua da Koldo, eta ondo dokumentatuta ditu bertan islatutako pertsonaia, egoera eta eraikin guztiak. Hementxe xehetasun batzuk!

18 abendua 2019 Binke!

Usainek erakartzen gaituzte?

P

ertsona batek erakartzen gaituenean ez da egoten horretarako arrazoi bakar bat, faktore askoren bateratzea izaten baita normalean: jarrera, izaera, fisikoa, janzkera… Eragile horiek guztiak nahiko nabariak izaten dira, eta kontziente gara eurek direla erakarpena sentitzeko arrazoi. Ba omen da, ordea, hain agerikoa ez den beste arrazoi bat eta oraindik ere ikertalde askoren aztergai dena: usaina, edo zehatzago esanda, feromonen eragina.

Feromonak, zer dira? Aspaldiko ikergaia da feromonena eta hauek izakiongan —landara, animalia edota gizakia izan— eragiten duten erakarpenarena. Peter Karlson biokimiko alemaniarra eta Martin Lüscher etnologo suitzarra izan ziren 50. hamarkadaren amaieran «feromona» hitza erabiltzen lehenak. Feromonak, definizioz, izerdiaren bidez jariatzen diren eta besteekiko erakarpena sor dezaketen substantzia kimikoak dira. Gizakiok baina, ezin ditugu kontzienteki usaindu, sudurrean dugun organo bomeronasala baita feromonek bidaltzen dituzten seinaleak antzeman eta berauek burmuinera bidaltzearen arduradun.

Era honetan, libidoa, kitzikapena eta sexu-grina areagotuz. «Feromona» hitzak berak ere definizio horretara garamatza, kontzeptu hau grezierazko «pheiren» —garraiatu— eta «horman» —eszitatu— terminoetan baitu jatorria.

Landara zein animalien kasuan, frogatu da feromonek euren artean erakartzeko funtzioa dutela, tximeleta arrak, esaterako, tximeleta emeen usaina 20 kilometrotara hauteman baitezake. Gizakiei dagokienez substantzia kimiko horiek elkar erakartzeko balio duten edo ez, ordea, ez dago oraindik guztiz frogaturik, edo ikerlarien hipotesi guztiek, behintzat, ez dute bat egiten. Izan ere, hainbat azterketek —Estocolmoko Karonlinska Unibertsitatean edo San Franciscoko Unibertsitatean egin zirenak kasu— feromonek gizakion sexualitatean paper garrantzitsua jokatzen dutela frogatu duten bitartean, beste hainbat ikerlarik ez dute uste gizakiok substantzia kimiko horiek ditugunik. Eztabaidak, beraz, bere horretan jarraitzen du oraindik ere.

«Gezurretako» feromonak. Eztabaidak mahai gainean jarraitu arren, aski ezagunak dira aspaldi saltoki askotan aurki ditzakegun feromona sintetikoak. Produktu hauek 80. hamarkadaren amaieran hasi ziren ekoizten, marketinean adituak zirenek feromonen gaiak sortu zuen inpaktua salmentarako aprobetxatuz. Hala ere, besteak beste Murtziako Sexologia Institutuko zuzendari den Jesus Rodriguezen iritziz, produktu horiek onura ekonomikoak lortzeko besterik ez dute balio. Edozein kasutan, beste zerbaiterako balio izatekotan, Rodriguezek dio segurtasun eza gailentzen lagun dezaketela, horrela, besteak erakartzeko giza gaitasunak hobetzea lortuz.

Gehien «berotzen»gaituzten usainak Ingelore Ebberfeld alemanak egindako ikerketaren arabera, emakume eta gizonen erdiari euren bikoteen usain naturala gustatzen zaie, %26ari sexu harremanen osteko usaina, %23ari besapeen usaina eta %5-8ari euren bikotekideen arropa intimoaren usainak berotzen die. Eta zuri, zein?

MANU ETXEBARRIA AYESTA

Kanpaihotsak

G

izakion alkar komunikatze-bideak ugariak izan dira, badira eta izango dira bizitzan zehar. Gaurkoan kanpai-hotsa izango dogu hizpide. Kanpaiak, Egipto zaharrean eta haragoan be baegozan eta V. menderik hona Eleiza Katolikuak jarri ebazan kanpandorre guztietan euren mezuak adierazteko.

Kanpai bidez, eleizarako deiak ez eze, beste era askotako mezuak be bialtzen ziran eta gaur be bialtzen dira herri batzuetan, aikor esaterako: hil-kanpaiak, sute-kanpaiak, meza-kanpaiak, alba eta angelusekoak etab…hau da, zelako kanpai-hotsa halako mezua. Kanpai-hotsak gure mitologian be sartu jakuz. Gizakia beti izan da bildur pertsonai mitologikoen aurrean baina pertsonai horreik gainditzeko bide bi erabili dira herrian: bata zuhurtasunarena eta bestea kristau ezaugarriena. Nahikoa zan kristau ezaugarri bat erabiltzea edozein pertsonai mitologiko gainditzeko. Gorbeialdeko mito batzuetan jaso dodanez, kanpai-hotsak uxatu egiten ebazan jentil, lamina, deabru eta antzekoak. Ohiturak ohitura eta siniskerak siniskera, ia aurten be entzuten doguzan bizipozean Gabon jaietako kanpai-hotsak: «dilin-dalan»!

Binke! abendua 2019 19

GOTZON ALMARAZ

Egutegi solidarioa argitaratu dau Click&Click-ek

BINKE

PENTSIODUNAK

Herriko bazterrei erretratua ataratzeko deia egin eban Click&Click argazkilarien alkarteak, jasotako argazkiekaz erakusketa publiko bat egiteko. Hortik, alkarteagaz zerikusirik ez daukan epaimahai batek 12 irudi aukeratu ebazan eta horregaz egutegi solidario bat argitaratu dau taldeak. Batutako dirua ASBIEPOC gaixotasun pulmonarren alkarteari bideratuko jako.

Pentsiodunen borroka herrian...

...eta herritik kanpo, Gasteizen!

Azken asteleheneko argazkia da hau —abenduaren 16koa—, baina Galdakaoko pentsiodunek astero jarraitzen dabe batzen, 100. manifestazioa dagoaneko gaindituta.

Herrian egiten daben aldarrikapenaz gain, Galdakaoko pentsiodunek Gasteizko Legebiltzarrera be eroan eben euren ahotsa, bertatik antolatutako autobusetan joanda.

20 abendua 2019 Binke!

BINKE LEGARRETAETXEBARRIA JULIO

PAKO REVUELTAS

Pako Revueltas, Ihesaldia saioan

Euskaraldia dinamizatzaile bila Euskaraldiaren 2. edizioa 2020ko azaroaren 20tik abenduaren 4ra bitarte antolatuko da. Horretarako, Euskaraldiko Batzorde Mistoak berau koordinatzeko dinamizatzaile baten lanpostu deialdia egin dau: galdakao@euskaraldia.eus

BINKE

ADINEKOEN ZERBITZUA

ETB-1ek Ihesaldia telesaila emititu eban hilaren 15etik 19ra bitarte.

Bertan, Basauriko espetxeko zuzendariaren paperean, Pako Revueltas galdakoztarrak hartu dau parte.

Adinekoak Gabonak apaintzen

Pintxorik goxoena: On Kafen!

Adinekoen Dinamizazio Zerbitzuaren bitartez, emakumeak Gabonetako apaingarriak egiten ibili dira, eta 27rako bilobekin arituko dira lanean aitite-amamak.

Ostalaritza Eskolak eta Dendari Elkarteak alkarlanean antolatutako pintxo lanpernaren aurtengo saria On Kafe tabernak irabazi eban lehenengoz. Zorionak!

Binke! abendua 2019 21

LEIRE DONCEL

Indarkeria matxista berbagai Abenduaren 4an indarkeria matxistaren begirada desberdinak batu ebazan mahai-ingurua antolatu eban Udalaren Bardintasun Arloak, Luciana Alfaro, Oiane Zarate, Ana Irene del Valle, Miren Ortubay eta Samara Velte adituekaz.

UDALA

JOSI SIERRA

Alacanten antolatu zan abenduaren 6ko taekwondo txapelketan, Leire Doncel galdakoztarrak urrezko dominak eskuratu ebazan, bai teknikan zein taldeko modalitateetan.

BINKE

Leire Doncel, urrezko emakumea!

Talde ekologista barria martxan

Industriaguneak hobetu guran

Laura Sierra galdakoztarrak hitzaldia emon eban hilaren 7an Ganguren alkartean, beste bost herrikidegaz batera sortu dauan Berdez Bizi talde ekologista aurkezteko.

Herriko industrialdeen errealitatea ezagutu, hauen eragina aztertu eta horien eraginkortasuna hobetzeko aukerei buruz hausnartzeko saioa egin eban Udalak.

22 abendua 2019 Binke!

Urtea ekitaldi publiko batekin agurtuko dute triatloilariek

MOZOILO TRIATLOI TALDEA

Mozoilo Triatloi Taldea

Urte benetan oparoa izan du Galdakaoko Mozoilo Triatloi Taldeak, eta hori ospatzeko herritar guztientzat zabalik egongo den ekitaldi publikoa antolatu dute bertako 37 kideek: Urreta kiroldegian, abenduaren 20an, ehun bider errepikatu gura dituzte igerilekuaren ehun luzera. Inoiz egin ez dena!

G

utxi egongo dira martxa honetan triatloia zer den ez dakitenak. Askok ordea, kirol mota bat dela esango dute. Eta ez dabiltza errealitatetik urrun, baina kirola baino, triatloia hainbat kirol mota batzen dituen modalitatea dela azpimarratu behar da. Igerian, korrika eta bizikletan ondo moldatu behar du triatloilariak, lasterketa berean hirurak egin beharko baititu helmugara iristeko.

Denboraldiaren helmugara aldiz, ondo baino hobeto iritsi da 2010ean sortu zen Galdakaoko Mozoilo Triatloi Taldea.

Parte-hartze eta emaitza zoragarriak batu dituzte aurten bertako 37 kideek, bai taldean zein bakarkako lanetan ere.

Dagoeneko ari dira datorren urtera begirakoak antolatu eta aurtengo markak hautsi guran, Euskal Herrian zein atzerrian.

Baina ez dute lan erraza izango, ez, tartean aurten Galdakaora lorpen bikainak ekarri dituzten kirolariak dituztelako euren ekipoan, besteak beste: Maria de la Fuentek Bizkaiko Triatloi txapelketan V1 kategoriako hirugarren postua eskuratu zuen; Richard Gomezek SoplaoMan lasterketaren absolutuan eta Euskadiko Triatloi Olinpikoaren V2 kategorian hirugarren postuak irabazi ditu; Joseba Loroñok duatloian V3 +60 kategoriako txapela irabazi zuen; eta Julen Diez, taldeko izarra —Binkeren azaleko protagonista 2017ko uztailean izan zena— profesionaletan ari da. Mundua ezagutzen ari da Diez triatloiari esker, Ironman-ak tarteko, baina oinak beti ditu herrian, ez baitu ahazten nondik datorren.

Dena ez da irabaztea. Markak haustea ez da Galdakaoko triatloilarien helburu bakarra hala ere, eta bestelako helburuetan «urte polita amaitzen» ari direla esan diote Binkeri.

Emaitzak albo batera utzita, gizartean eta kirolaren izaeran berebizikoak diren beste helburu batzuk bete dituzte aurten: gizon eta emakumeen arteko parekidetasuna bultzatzea, triatloien zaletasuna adin guztietara zabaltzea eta kirol modalitate hau herrian ezagutaraztea, txikienetatik hasita. Azken hau denen bistara ikusi da aurten ere, hirugarren Duatloi Txikian izen-emate kopurua erabat beteta. Gainera, datorren urterako Triatloi Txiki bat antolatu gura dute lehenengoz.

Parekidetasunaz berba egiteko ordea, emakumeen presentzia nabarmen hasi izana baino ez da aipatu behar, taldearen sorkuntzan denak gizonezkoak baitziren, eta gaur egun sei emakume direlako taldean. Adin guztietara zabaltzea ere badute helburu, eta horren adierazle da aurten kadete bat taldean sartu izana.

Baina horrekin gutxi ez eta Galdakaon triatloien mundu ederra zabaldu gura dute, adinak eta generoak kontuan hartu barik. Horretarako, abenduaren 20rako herrian inoiz egin ez den erronka bat jarriko dute mahai gainean. Mahai gainean baino, Urreta kiroldegiko igerileku nagusian. Bertan, igerilekuaren ehun luzera egin gura dituzte, ehun aldiz! Baina bertan ez dute bakarrik egon gura, horregatik herri osoari egin diote parte hartzeko deia.

Binke! abendua 2019 23

Publierreportajea Hiri Mugikortasunerako Plana

Bizitzak errazteko sortutako plana TESTUA: GALDAKAOKO UDALA

Herrian inoiz egin ez dena egiten ari da Galdakaoko Udala: Hiri Mugikortasunerako Plana. Ez da edozelango plana izango, iraunkorra, inklusiboa, jasangarria eta genero ikuspegitik landuta dagoena izango baita, laster abian jarriko dena.

Proiektu handi honen nondik norakoak batu dira hemen.

H

erritarren mugikortasuna hobetzeko helburuz, aurrera begirako plan osatu bat lantzen ari da Galdakaoko Udala; anbizio handiko plana da, bai izaeran izango dituen berritasunengatik baita egiteko moduagatik ere. Egitasmo berritzailea izango da, Galdakaon inoiz egin gabekoa. Izan ere, oinarrian izango ditu ikuspegi iraunkorra ingurumenari dagokionez, eta genero ikuspegia zein inklusiboa. Egingo diren proposamen guztiek, Udaletik kanpo zein Udaletik bertatik, oinarri horiek barnebilduta izan beharko dituzte, beraz.

«Udaletik kanpo egindako proposamenak» aipatzerakoan, egiteko moduari erreparatu zaio, plan hau berritzailea ere izango delako, hau da, herritarrekin beraiekin landuko baita plana hasieratik. Eta horretan ari da, dagoeneko, Udala: Plana landu ahal izateko, mugikortasunerako azpiegiturak nola dauden aztertu da eta, ezer baino lehen, auzo elkarteetako ordezkariekin eta herritarrekin bildu da Udala auzoz auzo.

Azpiegiturak aztertzerako orduan, egoeraren «argazkia» egiteko azpiegitura guztiei erreparatuko zaie: bidegorriei, errepideei, aparkalekuei, autobus zerbitzuei, trenari, Metroaren etorkizuneko proiektuei… Eta herritarren eskaerei. Bai herri barruko garraioei dagokienean, bai eskualdekoei dagokienean ere.

Egungo egoera aztertu eta etorkizunerako plan egokiagoa egitea da helburua, norabidea argi izanda: energia kontsumoa ahalik eta gehien murriztea, auto pribatuen erabilera gutxitzea, eta garraio publikoan, bizikletaz zein oinez ibiltzea

24 abendua 2019 Binke!

sustatzea. Azaroan egin zen prentsaurrekoan Iñigo Hernando alkateak argi utzi zuen: «Herritik oinez, bizikletan eta garraio publikoan mugitzea sustatuko dogu».

Iraunkortasunari begirako ikuspegi horrez gain, genero ikuspegia ere izango du Planaren alor bakoitzak, eta bestelako beharrak dituztenei begirakoa ere bai. Genero ikuspegia aipatzen denean —denen segurtasuna zainduko duen proiektua diseinatzeaz gain— gizonezkoek zein emakumezkoek dituzten ibilbideak, ohiturak edo herri zein auzoetatik mugitzeko beharrak kontuan hartuko direla esan gura da.

«Galdakoztar guztientzako mugikortasun eredu segurua, iraunkorra, autonomoa, berdea eta parekidea dugu helburu», adierazi zuen aipatutako prentsaurreko berean Mari Paz Losada alkateorde eta Lan Zerbitzuetako zinegotziak. Halaxe gehitu zion Losadak esandako horri Ray Mendiburu Udaleko Hirigintza arkitektoak: «Herritarren irisgaritasunean berdintasuna bermatu nahi dugu mugitzeko edo garraiatzeko modu desberdinak aintzat hartuta, eta, aldi berean, segurtasuna hobetu. Pertsonen eta garraioen mugimenduan eraginkortasuna handitu nahi dugu».

Haurren eta gazteen autonomia ere handitu gura du Udalak Plan berritzaile honekin, baina ez hori bakarrik, ingurumena babestu eta energia eraginkortasuna hobetzeko gas kutsakorren isuria gutxitu gura delako ere, zarata emaria txikitu, herria erakargarriagoa egin eta bizi kalitatea ere hobetuta.

Proiektuaren bigarren fasea amaituta, asanblada irekien ostean, xehetasun gehiago eman dituzte Mendiburuk eta Losadak ondoko elkarrizketa honetan.

Herritarrek egindako ekarpenak

Mari Paz Losada zinegotzia eta Ray Mendiburu arkitektoa.

«Herritarrak lasaiago eta seguruago ibiliko diren herria nahi dugu» Zergatik behar zuen Galdakaok hiri mugikortasunerako plan bat? Garraiobideen oreka berria lortzeko. Auzoen ekarpenetan egiaztatu dugunez, Galdakaok hiri-jasangarritasuneranzko aldaketa behar du.

Lehen begiratu batean, zein da egoera? Askotariko arazoak eta beharrak daude: oinezkoentzako bide seguruak behar dira, kontrolik gabeko aparkaleku indiskriminatuak daude, garraio publikoa gehitu eta hobetu beharra dago, goiko auzoetarako sarbideak erraztu behar dira eskailerei alternatiba bat emanez...

Egitasmoa herritarrekin hasi duzue. Zein izan da erantzuna? Plana abian jartzeko, auzo bakoitzaren berezitasunak kontuan hartu gura izan ditugu, eta konpondu beharreko jarraibide orokor batzuk ezarri.

Erantzuna askotarikoa izan da, baina nahiko homogeneoa herri eta auzo guztietan. Horrek planaren zutabe nagusiak finkatzen lagundu digu.

Auzo bakoitzak bere berezitasunak ditu. Bada auzoetan nabarmendu beharreko zerbait? Patxadazko garraio publiko baten faltaz gain, egindako asanbladetan askotan errepikatu den kezka bat pertsonen segurtasunari lotutakoa izan da —bereziki ikastetxeetara bidean—.

Plan berritzailea iragarri duzue: iraunkorra, inklusiboa, genero ikuspegikoa... Zer da hori praktikan? Inklusiboa, elbarritu eta mugikortasun arazoak dituztenen beharrak kontuan hartuko direlako; iraunkorra, garraio publikoari eta oinez zein bizikletan joateari lehentasuna emango zaiolako eta beraz, norbere osasunari on egitearekin batera, ingurumena zaintzen lagunduko duelako; eta genero ikuspegikoa izango dela diogu emakume, adineko zein haurren segurtasuna lehenetsiko delako puntu kritikoak hobetuz —ezkutuko kaleak, gune ilunak, etxeetarako sarrerak...—. Orokorrean gainera, oztopo arkitektonikoak saihestea izango da gure helburua.

Zein izango da atzoko eta biharko herriaren aldea? Herritarrak lasaiago eta seguruago ibiliko diren herria nahi dugu, behingoz planifikatuta eta herritarrek kontrolatuta egongo den plan aitzindari bat martxan jarrita. Udazkenean guztiaren berri ematea espero dugu!

1. Autobusak Herriko auzo guztiak lotuko dituen autobusa abian jartzea. Horretarako, honen ibilbideei, geltokiei eta txartelen prezioei buruzko azterketa egitea.

Gaur egungo Bizkaibuseko lineen antolaketa berria egin eta lanzadera Etxebarrira eramatea.

2. Espaloien arazoa Espaloiak konpondu, zabalera handitu eta autoek espaloietan aparkatu ez dezaten neurriak hartzea.

3. Aldapak eta errepideak Biribilguneetako eta autobus geltokietako ikusgaitasun faltari aurre egitea, biribilgune berriak egitea trafiko handiko errepideetan, aldapak saihesteko gailu mekanikoak jartzea, haurrak seguru mugitzeko baliabideak ipintzea, eta goian dauden auzoetarako igogailu eta eskilara mekanikoak eraikitzea.

4. Bidegorriak Herri osoa batuko duen bidegorri sare bat sortzea, eskola eta kirol guneak ere lotuko dituena.

5. Aparkalekuak Auzo guztietan aparkalekuak sortzea eta lurpeko aparkaleku publikoen kudeaketa hobetzea.

6. Argiztapena Eremuak seguruagoak egiteko neurriak hartzea, besteak beste, auzoetako inguru ilunei eta zebra-bideei konponbide bat emanez.

Binke! abendua 2019 25

Orioak Saskibaloi Taldea

«Ez dugu kiroldegietan sartzeko eskubiderik talde berriok» Ibaizabal Saskibaloi Taldetik irten eta lehiakortasuna lagun-taldearekin uztartuko duen saskibaloi klub berria sortu dute hainbat gazte galdakoztarrek. Ordea, ez dira hasiera erraza izaten ari, ez omen dutelako —euren hitzetan— kiroldegietan entrenatu eta jokatzeko aukerarik.

Ezer baino lehen, zergatik Orioak izena? Istorio luzea da, egia esan. Berez, «oreoak», Bizardunak taldearen abesti baten asko aipatzen den berba da, eta guri asko gustatzen zitzaigun.

«Oreoak» hitza gaileten enpresa denez letra bat aldatu behar izan genuen eta, kasualidadez, Orio herrian sortutako ideia izan zenez, horrela deitzea pentsatu geuen, nahiz eta gehienak galdakoztarrak garen. Lelokeria bat dela ematen du, badakigu (barreka), baina talde honek suposatzen duena, honen eratorria eta taldea aurrera eramateko behar izan duen esfortzuak... ez du preziorik.

Eta zergatik sortu duzue taldea? Ia gehienok Ibaizabal Saskibaloi Taldetik alde egin genuelako. Urte asko eman ditugu Ibaizabalen jokatzen eta iaz talde berri bat sortzeko momentua iritsi zela erabaki genuen. Hainbat bilera egin eta gero, Ibaizabaleko zenbait jokalariok aldaketa heltzear zegoela uste genuen eta denok elkarrekin jolasteko aukera bakarra berta26 abendua 2019 Binke!

tik alde egitea izan zen. Nolabaiteko autokoordinazioa behar genuen. Talde hitzaren esanahia lortu nahi genuen, lehiakortasuna lagun taldea izatearekin uztartuz.

Txarto Ibaizabalekin, beraz? Ez daukagu inongo eragozpenik Ibaizabalekoekin, alderantziz, lagunak gara eta beraien partiduetara joaten gara noizean behin animatzera.

Baina ari zarete dagoeneko partidak jokatzen? Bai horixe, Bizkaia mailan jokatzen dugu eta dagoeneko partidu guztiak irabazi ditugu. Talde berria garenez gainera, azken mailatik hasi behar izan dugu guri dagokigun mailara iritsi arte.

Jokatu eta entrenatu, non egiten duzue? Egia ikastetxeko zelaian astearteetan; azteazkenetan, ostiraletan eta partiduak Urreta ikastetxean, ez dugu beste aukerarik…

Zergatik diozue ez duzuela beste aukerarik? Udaletik denboraldi hasieran esan ziguten, «politika berria» dela eta, talde berriek ez dugula Galdakaoko kiroldegietan sartzeko eskubiderik. Abuztuan Kirol Arloko zinegotziarekin bildu ginen gure egoerari buruz hitz egiteko eta honek baieztatu zigun lekua bazegoela entrenatzeko eta partidak jokatzeko. Beraz, Udaleko langileekin harremanetan jarri ginen eta berehala hasi ziren arazoak... Ezetz eta ezetz, orain arte. Antza, ezin izango gara sartu, ezta dutxa sinple bat hartzeko ere. Izugarri harritzen gaitu honek, jakin badakigulako entrenatzeko toki libreak badaudela Unkina kiroldegian, adibidez, baina hobe inork ez erabiltzea antza, talde berri batek erabiltzea baino.

Tximelarre urez hornitu zuen dorrea

G

abonak heltzear daude! Batzuk, Olentzeroren zerrendarekin hasi gara. Beste batzuk, berriz, lagun ezkutuko oparia pentsatzen ari dira. Baina, aurretik zera esan nahiko nuke: hau nire azken atala da, eta horregatik eskerrak eman nahiko nituzke, bereziki, atala irakurtzen duzuen irakurle fidelei. Harira, zer oparitzeko ideiarik ez?

Gabonetan oparitzeko bost ideia zuretzat Liburuak

G

aldakaoren bihotzean dagozan auzo altuak dira Tximelarre —edo Tximiolarra, Euskaltzaindiaren eta Udalaren aholkuen arabera— eta Kapi —Capitán Aldekoa—. Bertako bizilagunek inguruko iturburuetara joan behar izaten eben ur bila, etxeko beharrak egin ahal izateko. Imajinatu zelako lana izango zan egunero hori egin behar izatea... Horregaitik, pozarren hartu eben ur depositua eraikitzearen barria inguru hartan bizi ziranek. Honek bonba bi zituan, dorrearen gaineko partean egoanak auzoaren etxerik altuenak urez hornitzen ebazan, eta atearen azpitik egoanak barriz, auzoko behekaldea.

Ordea, Lekubasoko presea eraiki ebenean honek funtzionatzeari utzi eutson, ordutik aurrera Lekubasok hornituko ebazalako etxeok. Halanda be, Kapiko eta Tximelarre Goikoako herrikideek ez eben dorrea bota gura izan, eta areago: Loiolako Inazio santua sartu eben gerra zibilaren ostean, dorrean egindako hobiaren bitartez.

Dolores Redondo idazlea aurretik gomendatu dut eta aukera paregabea da orain ere aipatzea. Urrian «La cara norte del corazón» liburua argitaratu zuen eta orain euskaratu ere egin dute! Oparitu liburua!

Eskuz egindakoak Guztiok daukagu artista bat gure barnean, batzuek margotzeko, argazkiak ateratzeko… Guk daukagun talentu hori aprobetxatuz, besteei sorpresa berezia oparitzeko aukera ezin hobea da! Animatu zaitezte!

Bidaiak Lagunekin edo familiarekin bidaia txiki bat egitea beti da aukera ona! Deskonektatzeko modu aparta da eta gainera, oparia egiten duenak ere aprobetxatu dezake! Zeren zain zaude?

Txartelak Askotan, zuzenean ez dakigu zer oparitu eta txartelaren komodina ateratzen dugu. Txartelean «arropa», «piercinga» edo «zapatak» idaztean, badakizu, nola edo hala, oparia gustatuko zaiola!

Musika Durangoko Azokan hainbat musika taldek euren disko berriak saltzeko aukera izan dute. Diskoak oparitzea beti dago ondo baina disko hori artistak berak sinatzeko aukera izan baduzu, hobeto!

Binke! abendua 2019 27

Gabonak Abenduak 20

Santo Tomas Txiki 19:00 Santi Brouard enparantzan Patakon Kultur Elkartearen eskutik

Abenduak 21 Gabonetako kontzertuak 13:00 Torrezabal Kultur Etxean Da Capo Musika Bandaren eskutik

XXIV. jaialdia: Extremadurako Gabon-kantak Areto dantzak eta sevillanak 19:00 Torrezabal Kultur Etxean La Morenitaren eskutik

Abenduak 22

Gabonetako Bertso Jaialdia Bertsolariak: Aitor Mendiluze, Sustrai Colina, Unai Iturriaga, Nerea Ibarzabal, Oihana Iguaran eta Maddalen Arzallus.

18:30 Torrezabal Kultur Etxean Sarrerak: 4,5-6â‚Ź

Aperribain: 12:00 Olentzero eta Mari Domingiren bisita auzotik Ondoren opariak, jolasak eta eskutitzak jasotzea

Eperlandako eskoletan Aperribai, Bengoetxe eta Txistulandako auzo elkarteen eskutik

Tximelarre Goikoan: 11:00 Olentzerorekin gosaria

Tximelarre Goikoako Jubilatuen lokalean Kapitximeko auzo elkartearen eskutik

Usansolon: 12:00 Olentzerori ongi etorria Meatzetan 12:30 Kalejira buruhandi eta dultzaineroekin Unkina plazan umeentzako tailerrak eta salda beroa 16:30 Trikitilariekin kantaldia kalez kale 17:30 Olentzerok opariak banatuko ditu Unkina plazan 19:00 Agurra

Abenduak 26 Zinema euskaraz

Elkano, lehen mundu bira 12:00 eta 17:00 Torrezabal Kultur Etxean Sarrera: 3,5â‚Ź

3D tailerra 18:00 Zabalik Topagunean Galdakaoko Topaguneak antolatuta

Txu-txu trena 12:00-14:00 eta 16:30-20:30 Kurtzeko plazatik Dendari Elkartearen eskutik

JOSE MIGUEL LLANO

Abenduak 24

Olentzero eta Mari Domingi badatoz!

Kurtzean: 16:15 Harrera Kurtzeko plazan Patakon Kultur Elkartearen eskutik Jarraian kalez kalea musikari eta dantzariekin Patakon eta Andra Mari Dantza Taldearen eskutik 18:00 Amaiera ekitaldia: Musikariak eta dantzari

txikien ekitaldia Olentzero eta Mari Domingiren

omenez Patakon eta Andra Mari Dantza Taldearen eskutik

28 abendua 2019 Binke!

Abenduak 27 Txu-txu trena Galdakaon 12:00-14:00 Kurtzeko plazatik Dendari Elkartearen eskutik

Txu-txu trena Usansolon 16:30-20:30 Oletxe kaletik Dendari Elkartearen eskutik

Abenduak 27-30 Gabonetako Haur Parkea 11:30-14:00 eta 16:30-19:30 Elexaldeko kiroldegian Aurten Txoko Morea egongo da berrikuntza, genero estereotipoak ezabatzeko,

Ipuin-kontalaria eta tailerrak 17:30-19:30 Egunero

Urtarrilak 2 Zinema euskaraz

Manou

12:00 eta 17:00 Torrezabal Kultur Etxean Sarrera: 3,5€

Urtarrilak 3 Scape Room Plazakoetxen, Topaguneen eskutik

Zumba solidarioa 19:00 Urreta kiroldegian Sarrera: higienerako eta garbitzeko produktuak Lehengu Zumbaren eskutik

Urtarrilak 5

Argitaratzailea: AITU elkartea Koordinazioa: Jon Gomez Garai Erredakzioa: Ixone Muñiz Arana eta Jon Gomez Garai Diseinua eta maketazioa: Artefakto Argazkilariak: Gotzon Almaraz, Ander Arrieta, Inocencio Goikuria, Julio Legarretaetxebarria, Jabi Rojo Ilustrazioak: Irrimarra Inprenta: BEPSA Banaketa: Egunon Lantegi Batuak eta Correos Hileko ale kopurua: 14.000 Lege Gordailua: BI-41-2016 ISNN: 2444-9385 Binke aldizkariak ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako iritzi edota esanen erantzunkizunik Helbide orokorra: infobinke@gmail.com Publizitatea: publibinke@gmail.com

Errege kabalgata Galdakaon 18:00 Kurtzeko plazatik Argizai Eskaut Taldearen eskutik

Txokolatada Bengoetxeko Auzo Elkartearen eskutik

Errege kabalgata Usansolon 19:00 Tren geltokitik Gazteberri Kultur Elkartearen eskutik

Abenduak 9-Urtarrilak 8 Gabonetako jaiotzaren erakusketa 17:30-19:00 Bengoetxeko Auzo Elkartean

Ikuskizunak Abenduak 27 Lurrak Antzerki Taldea

Lurrak

Ordua: 21:00 Sarrerak: 4-10€

Abenduak 29

Música para salvar vidas

Afrikako dantza eta musika solidarioa Ordua: 18:00 Sarrerak: 4-6€ Binke! abendua 2019 29

Mahaia ipintzera nindoala eztropezu egin eta platerak puskatu zaizkit!

Lagundu zatiak jaso eta platerak berregiten.

Aurkitu kable egokia zuhaitzeko argiak pizteko.

30 abendua 2019 Binke!

Gainjarri irudiak eta asmatu zein hitz ezkutatzen den.

Hizki sopa

Zein koloretako bola errepikatzen da gehien?

Aurkitu 7 ezberdintasunak

Binke! abendua 2019 31

3 1

Galdakaoko Udalaren

euskararekiko konpromisoak 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Herritarrak euskaraz bizitzeko dituen hizkuntza-eskubideak bermatzeko bide-orria zehaztea, finkatzea eta garatzea.

Erabilera Sustatu eta Normalizatzeko Plan Estrategikoa garatu, euskara lan-hizkuntza ere izan dadin.

Erakundeak lehentasunez erabiltzea euskara, bere jakinarazpen eta gainerako erakunde, hornitzaile zein elkarteekiko harremanetan.

Gure administrazio publikoaren kontratuetan hizkuntza-irizpideak zehaztea eta ezartzea.

UEMA babestu, indartu eta zabaltzea.

Euskararen erabilera eta presentzia bermatu aurkezpen publikoetan eta ematen ditugun prentsa komunikatuetan.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

Kirolaren euskalduntze-bidean lan egitea, federazioarekin eta tokiko klubekin elkarlanean.

Euskarazko aisialdi-zerbitzuak sustatu eta zabaltzea.

Familia-eremuetan euskararen erabilera eta transmisioa sustatzea.

Migratzaileek euskara ikasteko eta euskal kulturara hurbiltzeko aukera izan dezaten ekimenak aktibatzea.

Enpresetan euskararen erabilera normalizatzeko ekimenak aktibatzea, euskara laneko eta zerbitzuetako hizkuntza izan dadin.

Herriko gizarte eragile eta euskalgintzarekin batera elkarlanari eustea.

Hitzarmenak sustatzea euskarazko toki-komunikabideen jasangarritasun ekonomikoa eta egonkortasuna bermatzeko. www.galdakao.eus