BINKE 040 Uztaila 2019

40. zenbakia • 2019ko uztaila

JAVI ARNAIZ PROMOTORE MUSIKALA

«Gaur egun hiri guztiek izan nahi dute musika jaialdi propioa»

Javi Arnaiz Promotore musikala

ÂŤEuskal Herrira bueltatzeko proiektu musikal zehatz bat ikertzen ari naizÂť TESTUA: JON GOMEZ GARAI Argazkiak: JULIO LEGARRETAETXEBARRIA

M

unduko musika talde handienen kontzertuak eta hauen nazioarteko birak antolatzen egiten du lan Javi Arnaizek. Baina gainera, Espainiako musika jaialdi handienaren sortzaile eta zuzendaria ere bada galdakoztarra, Madrileko Mad Cool-ena. London eta Madrilen artean egiten ditu asteko egunak, baina asteburuetan Galdakaora bueltatzen saiatzen da, eta horietako tarte batean harrapatu dugu munduko musika promotore handienetakoa.

Garai honetan, bereziki, musika jaialdi pila daude gure inguruan. Modan daudela esan daiteke? Egia da musika jaialdiak ekitaldi sozial oso garrantzitsuak bilakatu direla. Baina aldi berean, kulturaren garapenerako erreminta bilakatu dira, modu positiboan inguruko ekonomian eragiten. Horregatik gaur hiri guztiek izan nahi dute musika jaialdi propioa.

Lurralde guztietan beharko luke musika jaialdi batek?

Horri erantzuteko inpaktu ekonomikoan zein irudian oinarrituko bagara, erantzuna baiezkoa da. Baina gero badira kontuan hartu beharreko beste faktore batzuk musika jaialdi handi bat antolatzeko: jaialdia hartuko duen hiriak duen potentziala, azpiegiturak, inbertsio publikoak, landaguneak... Eta hortxe dator konplikatuena, horregatik negozio plan bat egin behar da, jaialdi hori antolatzea jasangarria eta den jakiteko.

Zu orain asko ari zara Madrilen, erakundeen laguntza hemengoen parekoa al da? Jaialdi handi bat izan nahi duten hiri guztiek badakite honen aurretik eta ostetik estudio

2 uztaila 2019 Binke!

bat egiten dela, tartean izandako emaitzak esperotakoak izan diren edo ez jakiteko. Nik ez nuke horrelako ekitaldi bat laguntzeko zalantzarik izango inbertitutako euro bakoitzagatik hiru jasoko banitu. Hori ulertu zuen ere Madrileko Udalak, eta lehenengo unetik babestu dute Mad Cool jaialdia. Emaitzak argiak dira: gure jaialdiak 53 milioi euroko eragin ekonomiko zuzena izan zuen iazko edizioan, hau da, hiriak gugan inbertitutako euro bakoitzeko 41â‚Ź jaso ditu bueltan.

Zerk eraman zaitu Madrilera salto egitera? Urte batzuk lehenago beste bi bazkiderekin sortu nuen Last Tour International enpresa saltzeko aukera agertu zitzaidan 2015ean. Nire bazkidetza saltzearen kontratuan, enpresa honi bi urtez Euskal Herrian konpetentziarik egingo ez niola sinatu nuen.

Eta zuk geldirik egoten jakin ez! Hala da, bai! (barreka) Kontratu horrekin, edo geldirik nengoen bi urtez ala kanpora alde egin behar nuen. Eta horixe iruditu zitzaidan unerik egokiena Mad Cool sortzeko, buruan bueltaka aspaldi nenbilen proiektua baitzen. Baina gainera, une horretan bertan, mundu mailan musika eta ekitaldien esparruan liderra den Live Nation enpresak jaialdi eta biren arloa zuzentzeko proposamena egin zidan, eta ez nuen birritan pentsatu!

Bertan Mad Cool jaialdiko zuzendaria zara, 200.000 bisitari baino gehiago dituena urtero. Zelakoa izan da jaialdi honetan egin duzun ibilbidea? Nire hasierako proposamena Madrilen marka bat sortzea zen, eta bost urteko tartean maila internazionalera salto egitea. Laugarren edizioa ospatu berri dugu eta dagoeneko baditut proposamenak Mad Cool Dubain, AEBn, Mexikon, Txilen, Japonen edo Europako beste herrialde batzuetan egiteko. Horiek aztertzen ari naiz.

Javi Arnaiz Lopez 1967, Galdakao Gandasegin eta Elexalden ikasketak egin ostean soldadutzara joan zen Javi Arnaiz galdakoztarra, bueltan ikasten jarraitzeko asmorik ez eta Zuhatzun zegoen ÂŤAtxa y ZubizarretaÂť enpresan hasi zen lanean, lantokia itxi zuten arte. Orduan komertzial lanak egiten hasi zen Bergadanan, emergentzietako ibilgailuekin, Bilboko Azkena aretoa ireki zuenerarte. Hortxe hasi zen Arnaizen ibilbide musikala, Last Tour Internationaleko jabe ohia, gaur egun mundu mailako promotore handienetakoa izateraino Madril eta Londonen.

Bere garaian kritika nahikotxo izan zituen jaialdiak antolakuntza aldetik, ikasteko aukerarik izan duzue? Hazkunde esponentzial bat dagoenean hain tarte laburrean, gure kasuan gertatu den bezala, normala da edizio bat egotea kritikak jasoko dituena gauzak hain ondo irten ez direlako, baina beharrezkoak dira berbideratzen ikasi eta etorkizunera begira konpontzeko. Halaxe egin genuen Mad Cool-ekin ere. Aurten, gainera, gure jaialdiaren aldez aurreko beroketa moduan Metallicaren kontzertu bat antolatu genuen 70.000 pertsonarekin eta horrek balio izan digu jaialdirako egin ditugun aldaketek hoberako balio izan dutela konturatzeko.

Etorkizunera begira Javi Arnaizek duen proiekturen bat

kontatzerik bai? Lehen aurreratu dizudan bezala, Mad Cool maila internazionalera hedatzeko proiektua badut martxan, eta laster jakingo dira horren inguruko datu gehiago. Bestetik, Euskal Herrira bueltatzeko proiektu zehatz bat ikertzen ari naiz, aspalditik gordeta izan dudana. Buruan dudan hirugarren proiektu bat ere inoiz abian jartzea gustatuko litzaidake: ongitzazko jaialdi bat, non etekinen %100 eta transparentzia osoz, kausa sozial batera bideratuko dugun. Bizitzak ez dit ezer oparitu, baina oso ondo tratatu nau, horregatik uste dut eskuzabala izan behar dudala gizarte honekin.

Musikarekin kontaktuan, batez ere, Bilboko Azkena aretoarekin hasi zinen? Bai, horiexek izan ziren nik musikarekin Binke! uztaila 2019 3

eman nituen lehenengo pausuak. Hortxe ekin nion abenturari, oso gaztetatik nuen amets bat errealitate bihurtuz: musikarekin lan egitea. Kafe Antzokiak zuen arrakasta ikusita eta Bilbon musika estilo konkretu bateko lokalik ez zegoela jakinda jarri nuen martxan Azkena aretoa.

Eta hortxe jarraitzen duzu! Bai horixe! Askok ez zuten ogerleko bat ere ematen gugatik, bereziki «mainstream» eta «radio formulako» abestiak nagusi ziren garai batean zabaldu genuelako lokala. Baina begira, hortxe jarraitzen dugu 18 urteren ostean! Izan ditugu negozioa saltzeko proposamenak, baina bertan hasi ginen, gure «haur txikia» da… eta pena ematen digu.

Pluralean ari zara, zergatik? Bai, dugun taldearekin batera, negozioaren kudeaketa guztia nire emazteak daramalako, Beatrizek. Berak zuzentzen du Azkena aretoa. Egia esan, orain arte egin dudan guztia ezin izango nuke bera gabe egin…

Eraginik izan al zuen Azkena aretoak Last Tour promotore musikala sortzean? Last Tour enpresaren hazia Azkena izan zen, bai. Beatrizek jarri ninduan kontaktuan bira txikiak antolatzen zituzten promotore batzuekin —Muskerra—, eurek egin zezaten Azkenaren programazioa, bai Bilbon zein urte batzuk beranduago zabaldu genuen Gasteizko Azkenan ere.

Bertan jaio zen Azkena Rock Festival sortzearen ideia, lehenengo urtea gure Gasteizko aretoan egin zena. Bigarren ediziorako salto nabarmena eman eta Mendizabalan antolatu genuen, landa handi batean. Orduan iritsi zen sozietate bat sortzeko unea, gauza handiagoak egin ahal izateko, eta gure aretoetako programazioa eramaten zutenekin bazkidetu eta Last Tour International sortu genuen.

Tarte laburrean bide izugarria egin duzuena... Bide oso polita egin genuen, bai, beranduago gainera Polako ere batu zitzaigunean, Fitoren managerra. Bide horretatik sortu genituen Azkena Rock, BBK Live, BIME, Kobetasonik, Sonisphere, Electric Festival, Santander Summer, edo hainbat bira, esaterako, Fito & Fitipaldis, Extremoduro, M-Clan, El Drogas...

Bereziak dira zuretzat BBK Live eta Azkena Rock? Azkena Rock nire «ume kuttuna» da, formatu handiko gure lehen jaialdia izan delako. Proiektua, berez, Azkuna alkate zen garaian aurkeztu genion Bilboko Udalari, eta ezetz esan ziguten. Horregatik Gasteizen sortu genuen. Hortik hiru urtera, Azkenaren arrakasta ikusita, Bilbotik deitu gintuzten Bilbon ere antzeko jaialdi bat sortzeko. Eta Bilbon zerbait handiagoa egiteko aukera ikusi genuen. Horrela ba, BBK Live gure aktibo printzipala bilakatu zen. Zelan ez dira ba bereziak izango!

Zergatik aukeratu zenuen mundu hau? Zerbait berezia du musikak, eta beti gustatu izan zait mundu hau. Gaztetan, 15 urterekin, gitarra elektriko bat erosi nuen... baina ez nuen lortu patxadaz jotzea eta logelako izkina batean utzi nuen, elementu dekoratibo bezala —nire amak nik baino gehiago ukitzen zuen, berak gutxienez hautsa kentzen zion eta! (barreka)—.

Eta horrela konturatu nintzen lekutxo bat egin behar nuela musikan, baina agertokietatik kanpo.

4 uztaila 2019 Binke!

Beti egongo naiz nire esparrutik Galdakao laguntzeko prest, jakin dezala Udal Gobernu berriak Mad Cool maila internazionalera hedatzeko proiektua badut martxan Ez dut David Broncanoren antzik hartu nahi, baina zenbat diru mugitu dezake musika jaialdi handi batek? Jaialdi bat beste edozein negozio bezalakoa da. Balantzea urtearen amaieran egin behar da, eta badira jaialdiak zein urteak ondo doazena, beste batzuk normal eta besteren bat txarto...

Errentagarriak bilatzeko formula bilatzean dago gakoa.

Ez didazu zenbakirik eman... Publikatu egiten diren zenbakiak beti oso altuak izaten dira, baina etekin tarteak oso estuak izan ohi dira gure gain hartu behar ditugun arriskuak kontuan hartuta. Ziur Broncanori ez liokela erantzunak balioko, baina zuri espero baietz! (barreka) Industria musikalean, %21eko BEZ-a «igarri» behar da, ezta? Ez dakit Espainiako Gobernua kontziente ote zen BEZ kulturala %21era igotzearekin egiten ari zenaz. Min handia egin zieten kultura arloan lan egiten zuten enpresa askori, sare kultural handi bat sortu eta aberastasuna planeta osora hedatzeko helburuz ari zirenei. Kulturak jakintza dakar, eta horrek gizarte aberats eta inteligenteagoa dakar atzetik. Imajinatzen dut azken hau ez zaiela politikari batzuei interesatzen...

Zenbaki handietatik, talde handietara pasa gaitezen: zeintzuk dira ezagutzen dituzun edo horiekin lan egin duzun handienak? Zorionez izen handiko talde askorekin egiten dut lan: AC/DC, Bruce Springsteen, Metallica, Coldplay, Bob Dylan, Radiohead, Green Day, U2, Red Hot Chili Peppers, REM, Lenny Kravitz, Guns N’ Roses, Muse, Iron Maiden, Police, Rammsteim, The Who, Placido Domingo, Silvio Rodriguez, Shakira, eta abar… Izen handiko horiekin; baina izen handi, lagun handi eta pertsona ezin handiago batekin gelditu behar banaiz, hori Fito Cabrales da. Tipo handia, letra larriz!

Agian aipatutako talde horietako batzuekin lan egiteko aukera Live Nation multinazionalak eman dizu? Last Tour-en nengoenean, dagoeneko lan egiten nuen aipatu di-

ELKARRIZKETA JAVI ARNAIZ

Arin-Arin!

Asteko egun gogokoa?

Barikua, pintxopote!

Herrian zer kenduko zenuke?

Langabezia.

Herriko txoko gustukoa?

Nire etxea.

Eta zer berria jarri?

Liburua ala tablet-a?

Tablet-a.

Euskarazko berbarik politena?

Pelikula bat?

The Game, Michael Douglas-ena.

METROA, letra larriz.

Eskerrik asko.

Zure ametsetako bidaia?

Ez duzu onartzen…

Hipokrisia.

Australia.

Zoriontsu egiten zaitu…

Familiak.

Entzun, beti!

Zure mesanotxean ezin da falta…

Plater bat?

Txuletoia.

Erlojua.

Deskribatzen zaituen berba?

Diziplina.

tudan talde askorekin, nik eramaten nuelako artisten «booking»-a. Baina egia da Live Nation-ek ate asko zabaldu dizkidala, azken finean mundu mailako enpresa liderra baita.

Zein da orduan Last Tour eta Live Nation enpresetan egiten duzunaren diferentzia? Last Tour-en nik lotzen nituen edozein bandaren datak, euren Bilboko kontzertuetarako.

Live Nation-en, aldiz, aipatutako talde horien nazioarteko bira osoak ixten ditugu guk zuzenean. Orain, adibidez, hemendik urte batzuetarako U2ren bira internazionala antolatzen nabil.

Horregatik egiten duzu lan asko Londonen? Bai, han Live Nation enpresako bulego zentrala dagoelako eta bertatik «mugitzen» dugulako dena. Bertan daude nazioarteko agenteak eta «management» bulego guztiak, eta hara egiten ditudan bidaiak talde handiekin egiten ditudan biren akordioak negoziatu edo sinatzeko izaten da.

Maila horretan lanean ibilita, erraza al da oinak lurrean izatea? Betiko bera naiz, baina urte batzuk gehiago bizkarrean! (barreka) Nire betiko ideiak ditut, baina garatuagoak.

Herrian nagoenean pintxoa leku berean jaten dut, etxe azpian, Kontxiren tabernan... Bizitzak aurrera jarraitzen duelako ezin daitezke ohiturak aldatu, ondo edo txarto ibili gaitezkeelako, baina oinak lurrean izan behar ditugulako.

Prentsa larroseko galdera bakarra, Javi: «farandula» munduan lagun asko egingo dituzu, ezta? Aisialdiarekin eta mundu mailan ezagunak diren pertsonekin lotutako sektore batean nabilenez, ohikoa da jende asko eta ezaguna eza-

Berba egin ala entzun?

Abesti bat?

Corazón de tango, Doctor Deseo.

gutzea. Baina ulertuko duzu denetarik dagoela... Jende jator eta eskuzabala badago, baina harropuzkeri handikoak ere...

Izenen bat esaterik? Lagun asko egin ditut oso ezagunak direnak, baina saiatzen naiz distantzia bat mantentzen, errealitatea beste ikuspuntu batetik ikusteko. Nire lagunak betikoak dira, nahiz eta orain agendan pertsona ezagunen kontaktuak izan. Saiatzen naiz horiekin dudan harremana eta eurekin bizitzen ditudanak «backstage»-ean uzten. Diskretoa izan behar...

Hitz egin dezagun beraz herriaz. Zuretzat Galdakao zer da, errutina ala deskonexioa? Deskonexio totala. Galdakao nire herria da, nire familia eta betiko lagunak dauden lekua, atseden hartu eta pilak kargatzeko erabiltzen dudana. Eta niretzako asteburuak Galdakaon sakratuak dira. Astebururo herrira bueltatzen saiatzen naiz, zerbait oso garrantzitsua ez badugu behintzat.

Aurreko Udal Gobernuarekin, Santakurtzetako talde handiak ekartzen laguntzen zenuela esaten zen. Horrela da? Bai, horrela da. Urte batean Ibon Uribek kontzertuen egitarauan laguntzeko eskatu zidan, eta nik musutruk lagundu nien. Herrian musika jaialdi bat egiteko asmoa ere izan zuen, hainbat espazio bisitatu genituen horretarako baina ez genuen leku egokiarekin eman eta egoera hoztu egin zen. Zentzu horretan Ibonek beti gura zituen gauzak egin eta herria haztea. Berarekin eta beste edozein alkaterekin egingo nuke, den alderdikoa dela. Nire herria da eta beti egongo naiz nire esparrutik Galdakao laguntzeko prest, jakin dezala hori ere Udal Gobernu berriak. • Binke! uztaila 2019 5

«Euskal ereduak erakusten du autogobernua ongizatearen sinonimo dela» IÑIGO URKULLU Lehendakaria

Sarean arrantzatua

Elkarrizketa interesgarriek gure ongizatea indartzen dutela, endorfina eta serotonina areagotu eta estresa gutxitzen dutelako?

41

Espainiako Salba mendu Federazioaren arabera, uztaileko lehenen go hamabostaldian 41 izan dira uretan itota hil diren perts onak.

Euskadin, bakarra . Espainiar estatuan, 2019a hasi denetik 179 pertsona hil dira itota.

Txiste txarra — Jolin, 18 urterekin dena «eighteen» nuen gaizki...

— Ba hamaseirekin dena ateratzen zitzaizun «ziztreen»!

Espainiako poliziak hedabideetan zabaldu zuen oharraren bitartez, Bogotatik Bartzelonako aireportura iritsi zen hegaldi batean, Kolonbiako 65 urteko gizon batek 503 gramo kokaina garraiatu zituen bere ileordean. Nabari zen, ezta?

Euskara da hizkuntza eskoletan eskatzen den elea Euskara da, hizkuntza koofizialen artean, Hizkuntza Eskola Ofizialetan ikasi ahal izateko gehien eskatzen den hizkuntza, balentziarra, katalana eta galiziarraren aurretik, ordena horretan. Pasa berri den ikasturtean, 2017-2018 ikasturtean baino 228 matrikulazio gehiago izan dira. Guztira, 8.374 izen-emate.

Aldaketa klimatikoa ez kaltetzeko, haurrik ez izan Titularrak dioena da sortu den BirthStrike mugimenduak aldarrikatzen duena: aldaketa klimatikoa are gehiago ez kaltetzeko, seme-alabarik ez izatea. Mugimendu honen ustez, eta ikusita «aldaketa klimatikoa geldiarazteko Gobernuek ez dutela ezer egiten», hainbatek haurrik ez izatea erabaki du.

Google-ek onartu egin du erabiltzaileak entzun izana Berri Txarrak taldeak, bere azken urtean, kontzertu historikoa eman zuen uztailaren 14an, Bilboko Kobetamendin BBK Live jaialdirako prestatu zen gunean. Hiru orduko kontzertuan 20.000 entzule baino gehiago izan ziren!

6 uztaila 2019 Binke!

Gailu teknologikoei dagokionez, Google-en aplikazioak dira gehien erabiltzen direnak, eta gero eta moda handiagoa hartzen ari da Google-en beste erreminta bat: ahots bidezko laguntzaile birtuala. Bada, azken honekin etxeko grabaketen %0,2 espiatu egiten dituztela onartu berri du Google-ek.

Da Capoko zuzendari berria

«Musika Banda erreferente izateko egingo dut lan» Ane Legarreta Da Capo Musika Bandako zuzendari galdakoztarrak taldeko zuzendaritza utzi ostean, hainbat zuzendari ezagutzen ibili dira taldeko kideak, eta azkenik Altsasun bizi den Luis Orduña aukeratu dute.

Z

BINKE

umaia eta Sakanako Musika Banden zuzendari izan da Luis Orduña (1980, Barañain).

Gaur egun, Zumarraga eta Durangoko abesbatzetako eta Tolosako kaperakoa ere bada. Eta oraintsu aurkeztu berri, baita Galdakaoko Da Capo Musika Bandako zuzendaria ere bada Orduña.

Zerk ekarri zaitu Galdakaora? Ane Legarretak Bandaren zuzendaritza utziko zuela komunikatu zuenean, Da Capokoak zuzendari bila hasi ziren, baita hautaketarako «frogatxo» batzuk egin ere. Durangon nire zuzendaritzapean dabilen eta Da Capoko musikaria den Javik proposamena egin zidan orduan, eta iazko Santa Ceciliako kontzertua zuzentzera gonbidatu zidaten.

Ezagutzen al zenuen aurretik Da Capo? Banekien talde «berria» zela, edo aurretik zetorren proiektu batetik berpiztua. Aneren berri ere banuen. Ez nituen pertsonalki ezagutzen, baina banekien gauzak ondo egiten ari zirela!

Zelakoa izan da lehen hartu emana?

Ibilbide laburra izan dut Da Caporekin.

Santa Ceciliako kontzertua, hiru entsegu bakarrekin, ondo gainditu genuela uste dut. Ekainaren 15ean La Pamplonesaren mendeurrena dela eta Iruñean izan ginen jotzen, nazioarteko banden jaialdian, gure saioa eskaini eta gero 3.000 musikarik elkarrekin jo genuen.

Zoramen zoragarria! Eta azken hartu emana ekainaren 29an ofizialki Torrezabalen aurkeztu nindutenean izan zen.

Zein ikusten duzu dela Da Caporen punturik indartsuena? Gaztetasuna, talentua, erronka berriak gainditu eta

Luis Orduña Ridruejo musikaz gozatzeko gogoa. Horiek uste dut direla Da Capok dituen fuerteak.

Aurreko zuzendariak, Ane Legarretak, Binkeri esan zion Musika Bandak kontzertu gehiago egin beharko lituzkela, eta ez hainbeste kalejira. Zuk zer uste duzu? Bere iritziarekin bat nator, erabat. Are gehiago, ez dut uste ona izango litzatekeenik bakarrik, baizik eta beharrezkoa banda honek kontzertuen ziklo erregular bat izatea Torrezabalen. Horren alde lanean ari gara dagoeneko 2020. urteari begira.

Non egingo duzu indar datozen urteetan? Anek hasitako heltze prozesuarekin jarraitu behar dugu, eta banda hau gizartean hobeto finkatzeko lan egingo dut. Da Capo herriko erreferente kultural bat izan daiteke eta izan behar da, erreminta guztiak dituelako. Horretarako, aipatutako kontzertuen ziklo erregular horrez gain, banda honek hamar musikari gehiago beharko lituzke.

Orkresta Zuzendaritza Musikenen egindakoa, egun Madrileko Complutensean doktoretza egiten ari da Galdakaoko zuzendari berria.

Zer aldatu nahiko zenuke taldean?

Da Capo ondo dabil, baina askoz gauza gehiago egin ditzake: musikari gehiago, errepertorio zabalagoa, zailtasun handiagoa, gurekin aritzeko nazioarteko bakarlariak eta zuzendariak gonbidatzea, konpositoreei guretzako enkarguak eskatzea... Urruneko kontu bat dirudi honek, baina zuzentzen ditudan gainontzeko bandekin egiten badut, Galdakaorekin are arrazoi handiagoaz!

Zeintzuk dira zure lehenengo proiektuak? Aurten nahikoa dugu bete behar dugun agenda ondo kunplitzearekin: Folklore Bizian jaialdian izan gara, Santakurtzetako saio hirukoitza, auzoetako jaiak, Santa Cecilia eguna, Gabonak... Erritmoa bizia da, eta momentuz horrek bete eta datorren urteari gogor ekiten saiatuko gara!

Binke! uztaila 2019 7

+1

Jakingo bazenukete zein garrantzitsua den zuen laguntza...

Eskerrik asko +1 Kanpainan parte hartu duzuen guzti-guztioi!

Amaitu da azken hilabeteetan abian jarritako Binkekide +1 Kanpaina, eta ondo amaitu ere! Dezente hasi da bazkide berrien kopurua, nahiz eta 400era iritsi ez garen —horixe da gure urteotako helburua—. Hala ere, Binkekide sustatzaile eta berri guztiei: mila esker!

170etik 400era baietz!

Eman zure babesa urteko

Izan Binkekidea

36 â‚Ź

ordainduta

Oraindik Binkekide ez bazara, eta neurri honetako lehenengo komunikabide euskalduna babestu eta sustatu gura badozu, hauek dozuz horretarako bideak:

8 uztaila 2019 Binke!

Ekaineko irabazleak:

Pilar Abaunza eta Alize Mintegi Binkekideak Aretxondo jatetxeko Ricardorekin, menuen berri jasotzen

Saridunik ez uztailean Amaitu da hiru hiletan zehar abian jarritako +1 Kanpaina.

Irailetik aurrera ohiko zozketekin bueltatuko gara! Eskerrik asko parte hartu duzuen guztiei!

Eskerrik asko, Aretxondo!

Aretxondo jatetxeak hiru hilabetetan 12 menu berezi oparitu ditu Binkekideen artean! Mila esker!

1. Bete beheko formulario hau, eskaneatu edo atera argazki bat eta bidali e-postaz: infobinke@gmail.com

2. Bete formularioa, moztu, eta utzi gutunazal baten, Binke izenarekin Torrezabal Kultur Etxeko atezainaren leihatilan.

Binkekide BAT GEHIAGO egiten lagunduko?

3. Eskaneatu zure mugikorraren QR irakurgailuarekin beheko kodea eta bete formularioa!

IZEN-abizenAk:

HELBIDEA:

TELEFONOA:

NORTASUN AGIRIA:

E-posta: IBAN

ENTITATEA

BULEGOA

K.Z.

KONTU ZENBAKIA

KONTU KORRONTEA:

Binke! uztaila 2019 9

Aldatzen ari dira etengabe gure herriak. Batzuek begi onez ikusiko dituzte aldaketok, beste batzuek ez hain ondo, eta esperantzaz gogoratuko dituzte gure inguruko txokoak...

1962

2019

Kurtzeko plaza Kurtzeko plazaren ezaugarri nagusienetariko bat bere kioskoa da, berez musika banda eta ekitaldietarako inauguratu zena 1902an eta Bizkaiko zaharrena dena. Goiko argazkian, kioskoaren atzean, ÂŤEtxe gorriaÂť deitzen zitzaiona zegoen, non EAJ alderdiak bere egoitza zuen. Honen ondoan, gaur egun PeĂąa Santa Cruz elkarte gastronomikoa dagoen eraikinean Miguel Agirreren taberna zegoen, estalitako terraza handi batekin. Zirkulu karlista elkartzen zen bertan.

Eta tabernaren ondotik bazegoen atetxo bat, nondik pilotalekuko frontisera sartzen zinen zuzenean.

Argazkiak: Goikoa, Edu Madinaren artxibokoa. Behekoa, Binkeren artxibokoa.

10 uztaila 2019 Binke!

Hondartzarako lau aplikazio lagungarri Uda honetan hondartzara zoaz? Barkatu, hobeto esanda, uda honetan hondartzara joaten ari zara? Ba posible da, lau aplikazio hauek ezagutu ostean, zure hondartzako egonaldietarako beharrezkoak bilakatzea!

IBEACH

RAIN ALARM Grezia, Portugal, Italia, Frantzia eta Espainiako 12.000 hondartza baino gehiagoko informazioa batzen duen aplikazioa duzu hau, baita euskal hondartzena ere, non itsasoaren, sarbideen, banderaren edo itsasoko tenperaturaren informazioa emango dizun!

CHIRINGUÍA

Ai ene! Zenbat bider jaso behar izan ditugun gure ondasun guztiak, hondartzan lasai-lasai gaudela euria badatorrela sumatzen hasi garenean! Edo zuzenean blai eginda irten behar izan dugulako! Aplikazio honekin, akabo, zauden hondartzara euria datorren abisatuko dizu!

AROUNDME

Askok uste dute eguzkiaren gauzarik onena gerizpea dela, eta gerizpe hori «txiringito» on batean zerbitzatuko diguten freskagarri baten eskutik badator, zer esanik ere ez! Bada, hauxe duzue hondartzetako «txiringitoen» inguruko informazioa batzen duen aplikazioa!

Oporretan bisitatzen ditugun leku asko ez ditugunez ezagutzen, «Around Me» aplikazioak ez bakarrik hondartzen inguruan zer dagoen jakiteko, baizik eta bilatzen ari garen taberna, denda edo gasolindegia aurkitzen ere lagunduko digu, gure inguruan dagoena aztertuta.

Binke! uztaila 2019 11

EÑAUT ZEARRA GARABIETA

Ez diezagutela inoiz ken!

O

ngi daki «Las venas abiertas de América Latina» irakurri duenak kontinente berriaren aurkikuntzaren atzean ezkutatu digutena, Historiako harrapaketa handienaren errelato gordina egiten baitu Galeanok liburuan. Ezagunak zaizkigu israeldarrek palestinarrei egindako ankerkeriak ere, artean, ekintzaile palestinarren familien etxe eraisketak. Gurean ere badakigu zerbait espoliazioei buruz. Gorri edota separatista izatea larrutik ordaintzen zen gerra ondorenean. Erregimen frankistaren instantzia gorenek ondasunak nork galdu eta nork ez seinalatu, eta konfiskazio batzordeek lan zikina gauzatzen zuten.

Hamaika dira herri zanpatuek jasandako espoliazioak; hamaika herri honek pairatutakoak. Baina bat ekarri nahi dut bereziki gogora. 57 preso ohiren ondareen aurkakoa, tartean Andoni Beroiz galdakoztarra dela. Kartzela zigor bidegabeak bete, eta etorkizuna eraikitzeko edozein ilusio zapuztu asmoz mamitutako krudelkeria.

Iraganera loturik nahi gaituzte. Ea, elkartasunaren bidetik, iraganera motzean lotuta gauzkan txikota askatu eta burujabetzara gidatuko gaituen epika berria idazteko gai garen!

Ez diezagutela asmamena eta oldar askatzailea inoiz ken!

12 uztaila 2019 Binke!

Martxan dira 2019ko diru-laguntza deialdiak

U

ztailaren 2an argitaratu da BAOn (Bizkaiko Aldizkari Ofiziala) Euskara Arloak 2019an emango dituen dirulaguntzen deialdia. Hiru dira diruz lagunduko diren esparruak:

Euskara ikasteagatiko dirulaguntza indibidualak (12.500,00 euro) • Eskabideak aurkezteko epea: 2019/07/01-2019/07/31 • Diruz lagundutako epealdia: 2018/08/01-2019/07/31

Hizkuntza Paisaia (1.500,00 euro) • Eskabideak aurkezteko epea: 2019/07/01-2019/07/31 • Diruz lagundutako epealdia: 2018/08/01-2019/07/31

Euskararen eremuan diharduten entitateak (14.300,00 euro) • Eskabideak aurkezteko epea: 2019/07/01-2019/07/17 • Diruz lagundutako epealdia: 2019

Dirulaguntzei dagokien informazioa (oinarriak, inprimakiak…) eskuragarri dago Galdakaoko Udaleko webgunearen «dirulaguntzak eta subentzioak» atalean eta baita Euskara zerbitzuan ere: • hezkuntza-euskara@galdakao.net • 944010540

Informazio gehiago: hezkuntza-euskara@galdakao.net • 944010540

Txokolatina izozki bihurtua

U

dako egun beroetan, gehien eskertzen dugun produktuetako bat izozkia izaten da, beren-beregi egun itolarri hauek arintzeko pentsatuak! Izozkiak erosteko ohitura izaten dugu, baina esango bagenizu zuk zeuk etxean txokolatina bat izozki bihur dezakezula modu erraz-errazean? Adi udarako ezin aproposagoa den errezeta fresko honi!

Izozkia egiteko osagaiak: • Txokolatinak • Esnegain likidoa • Esnedun txokolatea

• Txokolate beltza • Izozkiak egiteko egurrezko makilatxoak

Zelan bihurtu txokolatina izozki?

1. Txokolatinaren estalkia goiko aldetik zabaldu artazi batzuen laguntzaz. Atzamarrekin ireki dugun aldea helduz, astindu paketea —mahai gainean ere kolpetxoak emanez— txokolatina txikitzeko, irudian ikusten den bezala geratu arte. Atzamarrekin paketean presioa eginez ere birrindu daiteke.

2. Paketea —zabaldu duzun aldea gorantz jarriz— edalontzi altu batean sartu.

Jarraian, txokolatina-bilgarria goraino bete esnegain likidoz.

3. Izozkiek izaten dituzten egurrezko helduleku horietako bat txokolatina-paketeren barruan sartu. Ondoren, edalontzia —gogoratu txokolatina eta esnegaina nahasirik duen bilgarria edalontzian sarturik dugula— izozkailuan sartu ordu batez.

4. Txokolatina izozkailuan dugun bitartean, esnedun txokolatea urtu eta edalontzi altu bat txokolate horrekin bete. Ordu bat igarota, izozkailuan sartutakoa atera eta sortu den izozkiari plastikozko edukiontzi edo paketea kendu ondoren, izozkia txokolatez betetako edalontzian murgildu osorik.

5. Hoztean, txokolate beltza urtu eta izozkia apaindu. Azkenik, sartu berriro izozkailuan beste 15 minutuz eta orduan bai, prest duzu!

ANE IRAZOLA LASA

Emakumeok eta jaiak

O

por ostean, Galdakaoko jaiak helduko dira eta aukera pila bat izango dugu hainbat ekintzetan parte hartzeko, eta partaidetza horren gainean nahi dut berba egin, hain zuzen emakumeon jaietako partaidetzaz.

Gehienetan, emakumeen parte hartzea zerbitzatzea besterik ez da izaten. Jaietan, gure betebeharra zaintzaile izatera mugatzen da: adinekoen bazkarian, umeen tailerretan, eta abar... Rol berberarekin jokatzen dugu bai etxean eta bai kalean, eta, zelan ez, baita jaietan ere. Zergatik ez dugu behingoz etxeko rol hori bertan behera uzten eta ez gara beste era bateko ekintzetan hasten?

Horra, Udalak berak emandako 2018ko jaietako datuak: antolakuntzan gizonezkoak %74 izan ziren eta emakumezkoak, berriz, %26, partaidetzan gizonezkoak %64 eta emakumezkoak %36, eta antzera aurkezle eta epaile beharretan. Jaietan, emakumeak beste era bateko inplikazioa behar du: antolatzaile, aurkezle, epaile, parte-hartzaile... Hamaika modutan hartu dezakegu parte hainbat lehiaketa eta tailer ditugu eta.

Adibidez, gastronomi lehiaketetan. Gastronomi lehiaketa festa da, disfrutatzeko antolatua, ez ezinbesteko beharra. Ahaleginak egin behar ditugu datu hauek aldatzen. Hartu parte jaietan! Eta gora emakumeok!

Binke! uztaila 2019 13

Mendiko lasterketen moda

Mendian gora «haritzak» TESTUA: ixone muñiz arana

Euskal Herrian zehar kilometrotan luzatzen diren mendilerro harritsuak gure nortasuna eraikitzeko nahitaezko osagai izan dira, izan ere, jakina da euskalduna eta mendia eskutik joan izan direla beti. Gaur egun, ordea, gure izaerari guztiz uko egin gabe, munduko beste hainbat txokotan bezala, mendiaz gozatzeko beste era batek hartu du indarra gurean ere. Mendiko lasterketez ari gara, euskal herritarren artean geroz eta arrakasta handiagoa duen kirolaz, alegia.

Z

eruertzean desagertzen den itsaso zabalak eta herrialdea alboz albo zeharkatzen duten mendikateek gozoki egiten dute bat gure lurretan.

Bata zein bestea Euskal Herrian ondo errotutako usadioei eusteko funtsezko elementu bilakatu dira mendeetan zehar, arrantzaleak izan baitira gure itsasoaren zaindari leialak, eta mendigoizaleak, aldiz, gure gailur eta larreen jagole zintzoak.

Urteetan mantendu dira ohitura horiek bere horretan, baina saihestezina da denboran aurrera egin ahala, sustraitutako tradizio horietatik bestelako ohitura batzuk jaiotzea.

Aipatutakoaren adibide garbia izan daiteke azken hamarkadetan mundua astindu duen mendi lasterketak egiteko zaletasuna. Joera hau Euskal Herrira ere iritsi zen aspaldi, eta egun, izugarri hazten ari da mendiko lasterketetan lehiatzea erabakitzen duten euskaldunen kopurua. Ezin uka kirol hau praktikatzeko aukerarik ez dela falta gurean, ia edozein aldetara begiratuta ere erraz egiten baitugu mendi-tontor batekin

14 uztaila 2019 Binke!

topo. Hala ere, aldapan gora eta behera ibili diren mendizale tradizionalentzat agian, guztiz ezberdina izango da praktika berri hau, ezin baitezakete imajina betidanik oinez eta patxadaz egin dena, egun arrapalan eta «sufrimendu» puntu batez egitea. Mendian arineketan egiten duten askok, ordea, ohituretatik gehiegi urrundu gabe, mendiarekiko zaletasuna mantendu eta hartaz gozatzeko beste modu bat aurkitu dute kirol honekin.

Urte dezentez mendi lasterketetan lehiatu diren kirolari askoren ustetan baina, azken hamarkadetan asko aldatu da mendian lastertzeko era, eta gutxika-gutxika, beste kutsu bat hartu du «moda» bilakatzen ari den kirol honek. Horretaz zer edo zer badakite hurrengo lerroetako gure protagonistek. Izan ere, ezin arrakastatsuago bilakatzen ari diren mendi lasterketetan eskarmentua duten kirolariak dira Victor Luis de Pedro arkotxarra, Bego Uriarte eta Asier Korta galdakoztarrak eta Artetan bizi den Ibon Gurtubai igorreztarra. Kirol honen nondik norakoak ezagutzeko jakin-minez, eurekin solasean ibili da Binke, bakoitzaren bizipenetan zertxobait arakatu eta kirol honen xarman murgiltzeko asmoz.

Hastapenak. Mendiko lehiaketetan parte hartzeak nahitaezko baldintza bat betetzea eskatzen die korrikalariei: mendiaren maitale izatea. Mendia onetsi gabe, nekez goza daiteke haren edertasunaz. Hori argi du laukote korrikalariak, lasterketetan hasteko arrazoietako bat mendia horrenbeste gustatzea dela aitortzen baitute: «Betidanik gustatu jat mendia, eta asfaltoko lasterketetan parte hartu ostean, beste zeozer berritan saiatu gura neban», dio Begok. Lasterketekin hasi aurretik, urte askotan zehar futbolean aritutakoak dira Victor Luis eta Ibon; halere, azken honek, gazte garaietara egiten du salto bere mendizaletasunaren jatorriaz mintzatzeko: «Mendian aitagaz batera behi eta ahuntzekaz ibilitakoa izan naz, eta horrexek hatzartean gora-beheraka ibiltzeko trebetasuna emon deusta».

Duela 15 urte pasata, Euskal Herrian mendian korrika egiteko ohitura hasi zenean sartu zen kirol honetan Korta, mendiare-

kiko zaletasunak bultzaturik eta lagunak ere mundu horretan sartu zirela ikustean.

Lauretan beteranoena da ordea, Victor Luis, 70. hamarkada amaieran hasi baitzen mendian ibiltzen, eta 1996an korritu baitzuen bere lehenengo mendi lasterketa. Harrezkeroztik, harro esan dezake bere horretan segitu eta ez diola inoiz mendian korrika egiteari utzi: «Lehiatzen jarraitu ahal izateak poztasun handia ematen dit, eta jendeak ere mendiarekiko zaletasun hau manten dezadan animatzen dit», dio umiltasun osoz Euskal Herri mailan ere beteranoenen artean dagoen energia amaiezineko arkotxarrak.

Hala ere, nahiz eta lau korrikalari hauek afizio bera partekatu, bakoitza modalitate batean edo bestean aritzen da gusturen, mendiko lasterketetan ere hainbat baitira aukeratzeko dauden karrera motak. Ibon eta Asierren kasuan, askotan ibili dira mendian gora batera eta, hortaz, luzera antzekoa duten lasterketetan aritu izan dira: «Preferentziarik ez daukadan arren, 25-40 kilometro bitarteko lasterketetan ibiltzen naz gehien», dio Kortak. Ibonek, gainera, lasterketak «zenbat eta

teknikoagoak izan, orduan eta gusturago» aritzen dela dio, beste zenbait motatako lasterketetan ere parte hartu duen arren. Bego, aldiz, erdibideko luzera duten lasterketetan ibiltzen da gehien, «10-20 kilometro bitartekoetan». Hala ere, eskarmentua du beste zenbait modalitatetan ere: «Batzuetan gauez egiten diran lasterketetan hartu dot parte, eta errelebokoak diran edo etapa asko daukiezanetan be», gaineratzen du Uriartek. Victor Luis, bestalde, askotan asfaltoko txapelketetan lehiatu bada ere, «markatu gabeko ultretan eta superbibentziako» frogetan ibiltzen da gogotsuen.

Aldaketarantz. Kirol honetan batak eta besteak praktikatzen dituzten modalitateak aldakorrak diren bezala, garaiak ere asko aldatzen dira denboraren poderioz, eta garaiarekin batera, lehiatzeko modua ere. Hori diote behintzat, korrikalari askok, eta horien artean, Victor Luisek, Ibonek eta Asierrek.

«Larregi aldatu da lehiatzeko modua», dio azken honek; izan ere, «lehen laguntasun giroa egoala» gogoratzen du galdakoztarrak. Haren berbatan, berdina zen munduko txapelketa iraBinke! uztaila 2019 15

Nire ilusioa lasterketetan emakume eta gizonezkoen kopurua bardintzea da

Gehienezko denborak geroz eta gehiago laburtzen dituzte

BEGO URIARTE • Galdakoztarra

Victor Luis de Pedro • Arkotxarra

baztetik zetorrena zein sailkapeneko azkena: «Karrera amaitu eta danok alkartzen ginan».

Egun, ordea, korrikalarien kalitatea asko igo dela diote elkarrizketatuek, eta horrez gain, lasterketen munduan lehiak garrantzia irabazi duela: «Neuretzako gozatzeak beti euki dau lehiatzeak baino garrantzi handiagoa, baina gaur egun, lehiatzea gozamenaren gainetik jarri dala esango neuke», aitortzen du Gurtubaik. Ildo beretik egiten du De Pedrok ere, karreretan orain hartzen diren neurriak horren adierazle iruditzen baitzaizkio: «Gehienezko denborak geroz eta gehiago laburtzen dituzte, eta azkar kanporatzen zaituzte karreratik», hausnartzen du beteranoak. Beste ikuspuntu batetik heltzen dio gaiari, ordea, Begok. Haren ustez, lehiatzeko modua baino, parte-hartzaileak dira apurka-apurka aldatuz doazenak: «Geroz eta emakume gehiago lehiatzen gabizela igarri dot, eta horrek asko pozten nau». Aldaketa batzuk, behintzat, onerako izan direla aitortu behar, beraz.

«Haritzak» hazten. Mendiko lasterketetan ibiltzen ez direnek ere antzeman dezakete zein gogorra den kirol hau, eta zenbat exijitu behar zaion gorputzari, osasunarentzat kaltegarri bihurtzen ez denean betiere. Lasterka igotzen dituzten Euskal Herriko hainbat mendiren tontorretatik ikus daitezkeen haritzak bezain sendoak izan behar, hortaz, kirol honekin temati aurrera egiteko. Haritzak hariztiak sortuz hazten diren bezala nahi izaten dute askotan korrikalariek «hazi»: batera, taldean, bata bestearen helduleku izan nahian. Horren adibide da 2005ean sortu zuten Brinean taldea, Arratia, Galdakao, Zornotza eta Bilboko hainbat korrikalariz osatua. Talde horretan elkarrekin ibili izan dira urteetan Victor Luis, Ibon eta Asier, nahiz eta egun antzinako ohituretara bueltatu eta bakarrik ibiltzen diren gehiago: «Ahuntzak lez ibiltzen gara, taldean baina bakarrik», dio umoretsu Kortak. Victor Luisek azaltzen duenez, taldea karreretara batera joateko sortu zuten, baina horretaz 16 uztaila 2019 Binke!

aparte, urte batzuetan zehar Aramotz Mendi Lasterketa eta Anbotoko Kilometro Bertikala ere antolatu zutela gaineratu du.

Hala ere, taldean edo bakarrik, gorputza entrenatu egin behar da horrelako lasterketen aurretik, eta horretan ibiltzen da Bego astean bizpahiru egunez, guztira lau ordu inguru prestaketan inbertituz. Victor Luisek tarteka mendiak igo eta jaitsiz entrenatzen du, momentu libreak horretarako aprobetxatuz. Ibonek, aldiz, entrenamenduari eskaintzen dion denbora zehaztu ezin duela aitortzen du, «momentuko egoerak, familiak zein lan ardurek» uzten dioten denboraren araberakoak izaten baitira bere entrenamenduak. Kortak, bere aldetik, azpimarratzen du kontua ez dela lasterketen aurretik entrenatzea, lasterketak ez baitira berarentzat helburu: «Ez dot lasterketa bat egiteko entrenatzen, gustatzen jatalako baizik», dio, eta horri gaineratu, xedea entrenamendua bera izanik, ondo entrenatuta egonez gero, «edozein lasterketa» egin dezakezula.

Asierrek dioenaren ildotik, eta hasieran aurreratu bezala, lau elkarrizketatuek mendiaren amorantetzat aitortzen dute euren burua, eta horrek halabeharrez dakar mendia, modu batera edo bestera, euren eguneroko parte izatea: «Aisialdian be joaten naz, eta mendiko eskia be asko gustatzen jat», adierazten du arratiarrak. Arkotxako korrikalariak, ordea, arineketan joan baino, menditik ibili eta zeharkaldiak egitea geroz eta gehiago gustatzen zaiola azaltzen du. Azken batean, argi dago mendiko lasterketetan parte hartzean noranzko biko helburu bakarraren bila egiten dutela lau elkarrizketatuek: mendiaz korrika gozatu, eta korrikaz mendian gozatu.

Albo-kalteak gaindituz. Kirol honekin izugarri gozatzen duten arren, egoera fisiko hoberenean dagoen korrikalariarentzat ere gogorra izaten da lasterketa batzuk amaitzea. Victor Luisek egin duen azken lasterketa —aurtengo otsailean—, esaterako, orain arteko gogorrena dela aitortzen du, eta ez da

Mendiko lasterketen moda

Larregi aldatu da mendi lasterketetan lehiatzeko modua

Zenbat eta teknikoagoak izan, orduan eta gusturago ibiltzen naz

Asier Korta • Galdakoztarra

IBON GURTUBAI • Artetako igorreztarra

gutxiagorako, «Transgrancanaria 360º» izenarekin ezagutzen den 260 kilometroko froga baita. Hala ere, momentuka zalantzak izan ditzakeen arren, lasterketa horretara berriro itzuliko delakoan dago. Uriarteren kasuan, Arrigorriagako Mendi Traila izan da orain arte egindako lasterketarik gogorrena, «gauez hainbat kilometro egin ostean, goizean ibilbide bera errepikatu behar baitzan, ia lorik egin barik». Zalantza izpirik ez du, ordea, gogortasuna gogortasun, errepikatuko lukeela.

Horrelako kirol bat praktikatzeak duen meritua aitortzeaz haratago, bada gizartean azken urteetan geroz eta gehiago pizten ari den kezka bat: lasterketa hauek ingurugiroa zein neurritan kaltetzen duten. Asierrek argi du ingurugiroa kaltetzearen «errua» ez dutela lasterketek eurek, pertsonek baizik, eta horregatik «gogorrak izan behar garala ingurugiroa zaintzen ez dauan edozein korrikalarigaz». Urteetan bere taldekide izan denak esandakoari gehitzen dio Ibonek «partaidetza kontrolatu ezean edota lasterketa egiten dan garaia kontuan ez hartzeak» ere ingurugiroan kalteak sor ditzakeela, mendian egon daitekeen faunari eragitean, adibidez: «Gorbeia Suzien lasterketa, esaterako, iraila amaieran egiten da sai-zuriek martxoa eta maiatza artean jartzen dabezan arrautzetan eragin edo kalterik ez egiteko», azaltzen du igorreztarrak. Victor Luisek baina, lasterketek ingurugiroan eragin ditzaketen onurei ere erreparatzen die, haren esanetan, «mendiko horrelako frogei esker, hainbat ibilbide berreskuratu baitira». Ondoriozta daiteke, hortaz, albo-kalte horiek gaindi daitezkeela, Begok adierazten duen bezala, ingurugiroa zaintzeko neurriak parte-hartzaileek hartu behar dituztelako bereziki, «zikintzen ez dana, ez baita garbitu behar».

Badugu zer maitatu. Zailtasunak zein saihets daitezkeen kalteak albo batera utzita, Euskal Herriko parajeetan asko dugu maitatzeko, asko gozatzeko, eta mendi lasterketak izan daitezke horretarako bide. Esan beharrik ez da, gainera, inguruak

berak lasterketetan sortzen den giro paregabearekin batera, izugarrizko konbinazioa osatzen dutela korrikalarientzat. Urteetan zehar hainbat eta hainbat lasterketa egin ostean, bat aukeratu beharko balu, «Bizkaia Kopa Trail» txapelketa hautatuko luke Begok berak, zenbait etapatan aritu behar zelako norgehiagokan eta «lehia bizia egoalako». Gurtubaik eta De Pedrok, ordea, bat egiten dute euren lasterketa gogokoenaren hautuan, biek baitiote Zegama-Aizkorri —euskal lasterketen artean mundu mailan oihartzun handienetakoa duena— dela euren aukeratua: «Kristona da, ibilbidea bera eta bertan sortzen dan giroa», dio Ibonek, eta harekin bat egin Victor Luisek esanez, ikusleen animazioa ikaragarria dela: «Baldintza horietan lehiatzea itzelezko zortea da».

Biekin ados dago, neurri batean behintzat, Asier ere, Zegama-Aizkorri lasterketan «munduko korrikalari onenekaz batzen zaralako eta giroa sekulakoa dalako». Hala ere, aitortzen du kosta egiten zaiola bat aukeratzea «etxekoa dan Gorbeia Suzien be izugarria dalako, edota Aramotz Mendi Lasterketa, orain 12 urte antolatu genduan lehenengoa izan zalako». Anbotoko Kilometro Bertikala ere ez da atzean geratzen Kortaren rankingean, lasterketa honen eskutik «kilometro bertikalen espezialitatea Euskal Herrira ekarri» zutela aipatzen baitu.

Zaila, beraz, bakar batekin geratzea.

Lasterketa bat hautatu beharra ez da lan erraza izango agian, baina argi dagoena da modu batera edo bestera, euskaldunak bere ohiturei uko egin gabe, mendiari lotuta jarraitzen duela. Arineketan, baina mendiari eskua askatu gabe, beti gertu. Oraindik, ordea, badaude zerbait aldatuko luketen batzuk, barruko harra kentzeko nahian dabiltzan batzuk, alegia: «Nire ilusioa lasterketetan emakume eta gizonezkoen kopurua bardintzea da», aitortzen du zintzotasunez Begok.

Bada, denok elkarrekin «kantatu dezagun bizitza, usteltzen ez zaigun bitartean hitza», mundua dantzan jarri eta ilusio hori berandu baino lehen bete dadin. • Binke! uztaila 2019 17

Saioa Alvarez eta Aritz Zamalloa

Txileko galdakoztarrak

etaldekoak.

Sortzez: galdakoztarrak, Urr , 2019ko urtarrilaren 20tik.

Gaur egun: Txileko Santiagon eta 1997 (Aritz).

Jaiotza urtea: 1994 (Saioa) elektriko eta automatikoko Ikasketak: Aritz instalazio , Geografia eta Lurralde teknikaria da; Saioa, berriz duatua.

Antolakuntza ikasketetan gra izitate sektoreko enpresa ktr ele Zertan dabiltza: Aritz Saioa landa eta lurralde batean lan egiten ari da, eta ekin iektuak egiten dituen ONG bat garapenean ikerketak eta pro elkarlanean.

Zerk eraman zintuen herritik alde egitera? Mundua ezagutzeko aukereak, errutinatik urtetako gogoak, proiektu barrietan parte hartzeko aukerea agertu izanak… Horrek danak urten ebanean ez genduan birritan pentsatu eta kanpora joateko asmoa gero eta argiago ikusten gendun. Hemen gagoz!

Zeintzuk dira bizi izan dituzuen aldaketarik nabarmenenak? Aldaketarik nabariena elkarbizitza izan da. Kontrastea handia izan da. Alde batetik, herri batetik hiri handi batera aldatzerakoan bizimodu eredua be guztiz aldatzen da: distantziak askoz handiagoak dira, jendez betatako kaleak, trafikoa, kutsadura… Paisaia be guztiz aldatu jaku: Andeak ikusten dira kaletik ibiltzen zoazela. Urtaroak alderantziz bizitzea, klima, jendea, janaria... Orokorrean danean sumatu dogu aldaketa.

Zer gomendatuko zenieke zuen herritar bati, han bisitatzeko? Santiago berez ez da oso polita, baina bertan gauza kuriosoak dagoz bisitatzeko. Inguruko mendietara igotzea gomendagarria da hiriaren dimentsioa ikusteko. Italia auzoa jatetxez eta tabernaz beteta dagoan auzoa da, eta Bellavista auzoa be kulturalki oso polita da! Kaleko artea eta pinturak benetan itzelak dira. Hirian dagozan museo famatuenak bisitatzea be plan ona da… Baina Txilen egonda, Santiagotik urtetea oso gomendagarria da.

Gure herriaz hitz egiten badiezu hangoei, zeren inguruan aritzen zara bereziki? Batez be gure hizkuntzaz eta kulturaz. Euskal mitologia be asko interesatzen jakie, Txileko uharte bateko mitologiaren antza topatzen deutsielako gure mitologiari. Gure musikaz eta juergez be egiten dogu berba eurekaz, zelan ez dogu egingo ba! (barreka)

Zer du zuen oraingo herriak, Galdakaok ez duena? Eta alderantziz? Santiago danetarik eskaintzen dauen hiria da: museoak, kontzertuak, mendi irteerak Andeetara, jatetxeak, tabernak… Metroa be badago! Eta alderantziz… herri txiki batek daukan lasaitasuna, giro euskalduna, triki-poteo edo bazkari bateko kantuak, gaztetxea… Halanda be, giro euskaldunean murgiltzeko aukerea be badaukagu, izan be, Euskal Etxeko ekimenetako antolakuntzan parte hartzen dogu. Aurten, adibidez, Korrikako egunean 150 pertsona batu genduazan frontoian antolakuntzakook egindako marmitakoa jateko! Dantza, musika, abesbatza, jolasak eta abar egon ziran... Egun itzela!

Zer dakite gure herriaz? Galdakao ez dabe ezagutzen, baina Bilbo edo Athletic taldea aipatzerakoan lokalizatzen dabe gutxi gorabehera. Gastronomia be bada asko nabarmentzen dan kontu bat. Fama ona daukagu euskaldunok! Gu asko ibiltzen gara bertoko Euskal Etxeko gazte eta ez hain gazte kuadrileagaz, eta eurek bai ezagutzen dabe Euskal Herria, euskerea eta gure kulturea. Beste gehiengo batek katalan edo espainol moduen ikusten gaitue, nahiz eta hamaika biderrez azaldu gure herriaren historia...

Zeren falta sumatzen duzue han? Batez be gertuko jendea, familia eta lagunena. Eurekaz poteoan ibiltzea, egunerokotasunean berba egitea... Orokorrean herriko giroa be faltan sumatzen da, nahiz eta herriko trikitilaria —Aritz— hemen dagoan! Eta, zelan ez, etxeko bazkariaren eta euriaren falta be sumatzen dogu hemen be! (barreka)

Zer zenekiten zuek hangoaz? Bertan egon izan diran lagunek kontatutakoa: txiletarrek euren hizkuntza propioa be badeukiela, adibidez. Bestalde, jendea zabala eta jatorra dala, euren historiaz zeozer eta Txileko zonalde natural batzuk be ezagutzen genduazan. Baina askoz gehiagorik ez. Oraintxe gabiz guzti horren barri izaten!

18 uztaila 2019 Binke!

Berotan LGTBI: inolako babesik jasotzen ez duen kolektiboa

M

ende erdi bete da aurten sexu askatasunaren aldeko Stonewalleko altxamendu famatutik: 1969ko ekainaren 28ko gauean hainbat polizia New Yorkeko Stonewall Inn tabernan sartu eta LGTBIko kideak jazarri eta atxilotu nahi izan zituztenean, herritarrak euren eskubideen alde altxatu eta indar polizialen kontra gogor egitera ausartu ziren. Harrezkeroztik ospatzen da ekainaren 28ro Harrotasunaren Eguna. Mende erdi geroago, ordea, LGTBI kolektiboak oraindik jazarpen latzak pairatzen ditu, aurrerapauso garrantzitsu batzuk ere eman diren arren.

Kontrako jarrerak • LGTBI kolektiboaren Nazioarteko Elkarteak (ILGA) aditzera eman duenez, hamar baino gehiago dira oraindik homosexuala izateagatik heriotza zigorra ezartzen duten herrialdeak. Beste 26 herrialdetan kondenak hamar urte eta betiko kartzela-zigor bitartekoak izaten dira, eta beste 31 herrialdetan zortzi urterainoko kartzela-zigorrak. Gainera, herrialde askotan askatasun adierazpena mugatzeko neurriak hartzen dira, eta inolako babesik jasotzen ez duen kolektiboa da LGTBIa. • Errusian 2013tik debekaturik dago adin gabekoei zuzendutako «harreman ez tradizional»-en inguruko publizitatea egitea, Putin presidentearen hitzetan, «oraindik gazteegiak baitira zer izan nahi duten jakiteko». Gainera, aspaldion Checheniako elkarte LGTBIek salatzen dutenez, kolektibo hau jazarpen latzak pairatzen ari da, urte hasieran «autoritateek hainbat atxiloketa egin» eta ustezko bi hildako egon zirelako «jasan zituzten torturen eraginez».

• Hego Amerikako herrialdeak omen dira transexualentzako lurralderik arriskutsuenak, eta horietatik Brasil dago lehenengo postuan, bertan gertatzen baitira, Mexikok jarraiturik, kolektibo honen kontrako kideen hilketa gehienak.

• Zenbait herrialdetan —Cuba edo Turkia, kasu— gobernuak LGTBI kolektiboaren aldeko martxak debekatu ditu. Bestalde, alor kulturalean ere oraindik zentsura homofobikoa dago. Iaz, esaterako, Budapesteko Operak, gobernuaren aldeko komunikabide batek hala bultzaturik, «Billy Elliot» musikala debekatu zuen ikusten zutenak «homosexual bihurtzeko arriskuagatik».

• Iazko urrian Trump estatubatuarraren gobernuak pertsonen generoa genitalen arabera zehazteko asmoa erakutsi zuen. Hortaz, jaioberriak arau bitarraren pean —emakume edo gizon— erregistratu beharko lirateke eta, gainera, behin hautua eginda, ezingo lukete aldaketarik egin.

Aurrerapausoak • Ez da urtebete pasa Indiako Auzitegi Gorenak harreman homosexualak – betiko kartzela-zigorrekin kondenaturik– despenalizatu zituenetik. Indiari batu zitzaion Trinidad y Tobago iaz, eta aurten Angola eta Botswana herrialde afrikarrak.

• Azken bi urteetan zenbaitetan —Finlandia, Malta, Alemania, Australia, Austria…— homosexualen arteko ezkontza legeztatu da. Horiez gain, aurten bihurtu da Taiwan ezkontza homosexualak legez onartzen Asiako lehena.

MANU ETXEBARRIA AYESTA

Errotak

G

ure herrietan, garia, zemendian erein eta uztailean gariak jo ondoren anegaka gordetan zan zorroetan, behar izan ahala, errotara eroan, eho eta ogiak egiteko. Errota eta haize-errota ugari egoan gure herrietan, batzuk barriak baina beste asko olak aprobetxatuz egokituak euren ubide, antepara eta guzti. Errota berba, latineko «rota(m)»-etik dator, euskerak zuzenean hartu dau «e»- protetikoagaz. Hortik errota. Gazteleraz «rota(m)> roda> rueda» bilakatu da. Eraikuntza honek badauka beste latinetikako berba bat: bolu. Hau latineko «molinu(m)»-etik dator, —«molinu(m)> moliu>boliu>bolu»; aikor: Bolueta, Bolinaga, etab.—.

Euskal Herriko beste lurralde batzuetan, eihera izena erabiltzen da. Errotetan galgarauak eta artagarauak ehoten ziran.

Gaur egun artagarauak bakarrik, garirik ez dogulako ereiten.

Errotariak berbabide izaten ziran sarritan, ehotze lana ez zalako diruz ordaintzen, espeziean baino. Eta, jakina, sarritan pisu kontuagaitik-edo, haserreak sortzen ziran eta errotaz aldatu.

«Errotaz aldatu bai baina haragoan be, errotaria beti errotari».

Gaur errotak museo etnografiko bihurtu dira.

Binke! uztaila 2019 19

BINKE

Folklore Bizianek aurrera darrai Bizkaialdean

BEGISARE

GUZTION ARTEAN EGINEZ

Urtero Andra Mari taldeak antolatzen dauan nazioarteko folklore jaialdiak, Folklore Bizianek, aurrera jarraitzen dau egunotan herriz herri Uzbekistan eta Ekuadorko talde banagaz. Pasa dan uztailaren 16an alkateak eta kultura zinegotziek harrera egin eutsien kideei udaletxean, 17an eta 18an Kurtzean aritu ziran eta 19an, barikuz, Usansolora doaz —ikus Agenda atala—.

Ospitaleko onkologoei donazioa

Ikusmen arazodunei laguntza

Guztion Artean Eginez foroak, enpresarien ekarpen soziala bultzatzeko asmoa daukanak, 1.200 euroko donazioa egin eutson Ospitaleko onkologoen alkarteari.

Bizkaiko Begisare alkarteak eta Labeako Ospitaleak bat egin dabe «Tengo baja visión» kanpainagaz, ikusmen urritasuna daukien pertsonak laguntzeko.

20 uztaila 2019 Binke!

BINKE PORTO DELSON

BINKE

Bere soldata jaitsi dau alkate barriak

DYAren erreskateko txakurrak

FANGORIA

Urtero DYAk, pertsonak laguntzeko eta artatzeko boluntarioen erakundeak, Urretako parkean Urretaldeko jaien baitan eskaintzen dauan erakustaldia baliatu eban erreskateko txakurren ekipo barria jendaurrean aurkezteko.

UDALA

Galdakaoko alkate dan IĂąigo Hernandok bere soldata eta politiko liberatuena %30 murriztu dauz.

Neurri honegaz, legegintzaldian 600.000â‚Ź aurreztea aurreikusi da.

Eratu da Udal Gobernu barria

Fangoria, Santakurtzetako izar

Sail barri eta zinegotzigoak antolatuta, Udal Gobernu barria martxan dagoala iragartzeko prentsaurrekoa eskaini eben EH Bilduk, Auzoak-ek, UH-k eta Podemosek.

Aurreko Udal Gobernuak egindako kudeaketari esker, Santakurtzetako musika karteldegiko izarra Fangoria izango dala iragarri eban Udalak, bigarren zapatuan.

Binke! uztaila 2019 21

ARGIZAI

Ipar irlandarrak dagoz egunotan Galdakaon Hilabete hasieratik Galdakaon dabil 25 gaztez osatutako Ipar Irlandako talde bat. Kiribil sarearen parte dan Argizai Eskaut Taldeak antolatutako proiektu honen asmoa herri-trukaketak egitea da —seigarren edizioa da hau—, «gazteek besteen kulturak ezagutu dagiezan». Holan ba, alkateak eta Gazteriako zinegotziak harrera egin eutsien herrira iristean.

Azken Gudaria frogen lehiaketa barria abian

Galdakaoko Udalak Mercadona barria eraiki behar zan lursaileko obrak etenarazo egin dauz, Formica egoan lekuan, «beharrezkoa dan Uraren Euskal Agentziaren eta Konfederazio Hidrografikoaren baimenak» indarrean ez dagozalakoan, Udalak bidalitako oharraren arabera.

Herri kirolak ezaugarri nagusi izango dauzen frogen lehiaketa-lasterketa, Azken Gudaria izenez bataiatua, lehenengoz antolatuko da irailaren 29an, Galdakaon.

«Noraino iritsi zaitezkeen jakiteko» sortu dabe lehiaketa orijinala, Udalak eta herriko hainbat gimnasiok antolatuta.

AITZOL ZAMALLOA

GALDAKAO IGERIKETA

Mercadona barriaren obrak eten egin dira

Bizkaiko igerilari onenak!

Goitiberak, Patakonen esku

Uztaileko lehenengo asteburuan Getxoko Faduraren igerilekuetan Bizkaiko igeriketa txapelketa jokatu zan eta galdakoztarrak nagusi izan ziran haurren kategorian.

Udalak goitiberak antolatzeko ardura bere gain hartu ostean, aurton Patakon alkarteak —eta ekintzako sortzaileak— antolatuko dauz barriro, Santakurtzetan.

22 uztaila 2019 Binke!

Zu hemen zaude, AEK ere bai 100 euskaltegi baino gehiago Euskal Herri osoan

EUSKARA-IKASTAROAK

Barandiaran AEK Maila guztiak Ordutegi zabala: Goizez, eguerdiz, arratsaldez, gauez.

Astean 4-3-2 egunetako ikastaroak Ikastaro trinkoak Hizkuntz eskakizun, HABE azterketa eta EGArako ikastaroak Auto-ikaskuntza: tutoretzak (laguntza pertsonalizatua), berba-saioak, bakarkako lanak Ahozkoa lantzeko ikastaroak Euskara praktikatu BERBALAGUNen MATRIKULAZIO GARAIA: Irailaren 4tik 28ra

Barandiaran kalea 5 · 94 456 41 19 · barandiaran@aek.eus www.facebook.com/galdakaokobarandiaranaek DIRUL AGUNTZAK EUSKO JAURLARITZA:

behin HABE azterketa gainditua.

BIZKAIKO ALDUNDIA: deskontu-bonuak.

GALDAKAOKO UDALA: %45-%50

Hamabi Futbol Klub euskalduna

ÂŤFutbola da eragin gehien daukan kirolaÂť TESTUA: JON GOMEZ GARAI

Futbola da gurean gehien praktikatzen den kirola. Baina hizkuntzari dagokionez, zelan praktikatzen da?

Praktikatu, ikusi eta entzun, ia beti gaztelaniaz. Horrekin amaitzeko sortu berri da Bilboko Hamabi Futbol Kluba, eta bertan badira hainbat galdakoztar.

T

xikitatik jarraitu ohi dugu kirola, dena delakoa ere, eta txikitatik jolastu ere herriko plazan, jolastetik jokatzera igarotzen garen arte. Oharkabean pasatzen dira aisialdian batekin eta bestearekin egiten ditugun orduak, sarritan ohartu gabe jolasten edo jokatzen ari garen bitartean erabiltzen dugun lanerako erremintek zenbaterako garrantzia duten. Lanerako erreminta nagusietarikoa da, bai behintzat taldeko kirolean, hizkuntza bera. Futbolean gauza bera gertatzen da, eta futbolari lotutako estimulu gehienak erderazkoak jasotzen ditugu. Horri buelta emateko, euskaldunez osatutako eta euren lan-erreminta euskara izango duten Hamabi Futbol Kluba aurkeztu berri da Bilbon. Tartean badira, gutxienez, bi galdakoztar: Jon Esparta jokalaria (irudian, ezkerrean) eta Christian Arean sortzaile eta juntakidea (eskuin).

Euskaraz ez dakienak ezingo du klubean jokatu? Gure klubean jokatu ahal izateko ez dogu exijituko gutxieneko maila edo ezagutza. Hamabi Futbol Klubaren ateak zabalik egongo dira euskaraz adierazteko gaitasunik izan ez arren, komunikatzeko konpromisoa adierazten dauan edozein per-

24 uztaila 2019 Binke!

tsonarentzat. Beraz, eskatzen dogun gauza bakarra hori da, euskeraz adierazteko konpromisoa.

Zer egingo duzue euskaraz ondo moldatzen ez denarekin? Egoera hori jada emoten dabil gure taldeetan. Errealitate desbardineko jokalariak daukaguz: ama-hizkuntza euskerea dabenek, ama-hizkuntza erdera dabenek, Euskal Herrian urte gitxi batzuk bizitzen daroazenak‌ Eta momentuz, zentzu horretan oso pozik gagoz. Batzuetan itzulpen lanak egin behar izaten dira jokalariren bategaz, baina euren partetik lehen aipatutako konpromisoa dagoanez, ez dago inolako oztoporik!

Zergatik jarri duzue abian klub hau? Jendea euskarara hurbiltzeko futbola medio egokia izan leikeela ikusten dogulako, non eta askotan gure hizkuntza ikusezina dan eremu batean.

Zuen inguruan hutsune nabarmenik igarri duzue? Gure esperientziatik bizitako bi adibidegaz erantzungo deutsugu galdera horri. Bizkaiko Futbol Federakundearen Epaileen Batzordeari lotuta, urtean zehar Batzordeak azterketak egiten dauz mailaz igo gura daben epaileentzako. Test moduko galderak izaten dira. Eta badakizue zein hizkuntzatan egiten diran galdera horreek? Gaztelaniaz eta ingelesez; euskerearen arrastorik ez‌ Eta bestetik, Futbol Eskolari jagokona, gure ustez are larriagoa dana, kontuan hartuta adinez oso gaztetxoak diran jokalariak dagozala, gure begiekaz ikusi dogu Txorierri, Urdaibai eta Uribe Kostako taldeak egozan multzo batean, oso gazteak eta inguru euskaldunetakoak izan arren, 11 taldetik bi entrenatzaile baino ez dagozala gure jokalariei euskaraz zuzentzen diranak. Hori aldatu beharra dago...

Norgehiagoka batean, aurrean duzuen taldea erdalduna bada, zelan egingo diozue berba? Guk ez doguz beste

taldeetako jokalariak euskaraz berba egitera behartuko, besteak gu erderaz egitera behartzera espero ez dogun bezala.

Zoritxarrez, gure errealitate sozionlinguistikoa ezagututa, eta gehiago futbolarena, bigarren aukera hori emon leikela badakigu. Baina guk anbizioz jardun behar dogu. Gure helburua ezin da mugatu bakarrik gure klubeko jokalarien hizkuntza-ohituretan eragitera; eta harago joango gara.

Zergatik futbola eta ez beste edozein kirol? Bi arrazoigatik, batez be: batetik, gehien gustatzen jakun eta ondo ezagutzen dogun kirola dalako; eta bestetik, zalantza barik futbola dalako onerako eta txarrerako gure gizartean eragin gehien daukan kirola.

Zein adinetan arituko zarete? Gizon zein emakume? Hori da, gizon zein emakumezko bi talde izango doguz. Emakumeei jagokonez, 16 urtetik aurrera, eta 18 urtetik aurrera gizonen kasuan. Beraz, gugaz jokatzeko gonbitea luzatzen deutsiegu bereziki emakumeei, Galdakao eta Usansoloko gazteei. Baita, bazkide, abonatu edo babesle gisa gure proiektuagaz bat egin gura dauan edozein galdakaoztar zein usansolotarri be.

Zeintzuk dira zuen helburu edo erronkak kirol ikuspegitik? Gure kirol erronkak epe motzera mugatuta dagoz. Eta epe

Jarraitu Hamabi kluba!

E-maila: 12@hamabifk.eus Twitter eta Instagram: @HamabiFK www.hamabifk.eus

motzean gure helburu nagusia emakumezko zein gizonezko taldeak martxan jartzeko jokalari nahikoa izatea da. Gizonei jagokonez, ez da inolako arazorik egongo, baina emakumezko taldeari jagokonez, eratzeko talde erdia falta jaku oraindik.

Eta non arituko zarete? Gure taldea bilbotarra da, eta beraz, gure asmoa Bilboko zelairen batean jokatzea da. Azkenaldian hainbat bilera izan doguz Bilboko Udalagaz, akordio batera heltzeko borondateagaz. Baina zentzu honetan, eta Bilboko futbol zelaiak gainezka dagozala ezagututa, Lauro Ikastolak bere ateak zabaldu deuskuz, Hamabi Futbol Klubare entrenamenduak bertan eskuzabaltasunez egin ahal izateko. Eskaintza egin deutsagu Udalari, behintzat, asteburuetan partiduak Bilbon berton jokatu ahal izateko. Laster Bilboko Udalaren erantzun bat izango dogu, baina ulergaitza litzake euskararen sustapena helburu daukan Bilboko talde bat kanpora jokatzera behartuko baleu. • Binke! uztaila 2019 25

Otuz musika taldea

«Euskaraz abesteko hautua modu naturalean egin genuen» Ibilbidean halabeharrezko etenaldia egin behar izan badute ere, 2014an sortu zuten Otuz rock musika taldea Aitor, Unai, Markel eta Egoitz laukote galdakoztarrak. Egun, ordea, bueltan dira –aldaketak barne, Joseba berriztarrak hartu baitu Markelen lekua– oholtzetara igotzeko gogotsu.

Etenalditxo baten ostean, bueltan zarete berriro... Etenaldia behartua izan zen. Abenduan Markelek —bateria ohiak— taldea utzi behar izan zuen atzerrira joateko. Beste hirurok lehenengo momentutik argi geneukan proiektuarekin jarraitu nahi genuela baina ez zen erraza izango Markel ordezkatzea.

Azken finean, txikitako lau lagunen artean sortutako taldea zen Otuz. Denboralditxo bat egon ginen bateria berri baten bila Joseba ezagutu arte. Ordutik, entseatzen ibili gara: abesti zaharrak berrikasiz eta gauza berriak sortuz. Legution jo genuen «lehenengo» kontzertua eta gustura ibili ginen.

Euskaraz sortzen duzue zuen musika guztia? Orain arte sortu ditugun abesti guztiak euskaraz izan dira. Abesti batean buruan daukazun hori modu ulergarri eta egoki baten islatzea ez da lan erreza. Horregatik, menperatzen duzun hizkuntza erabiltzeak asko arintzen du prozesu hori. Gure kasuan euskara zein gaztelania izan zitezkeen. Euskararen hautua modu natural batean egin genuen. Ez zen izan aurreikusitako zerbait.

26 uztaila 2019 Binke!

Herriko jaietan zein gaztetxe, lokal eta tabernetan jo duzue. Non sentitzen zarete gusturen? Areto txikiak ditugu gustuko. Egia da, normalean, herriko jaietan jotzen duzunean baliabide tekniko gehiago dauzkazula eskura eta soinu aldetik dena hobea dela. Baina areto txikietan energia berezi bat sortzen da: publikoaren hurbiltasuna, izerdia, berotasuna... Akatsak ere gehiago disimulatzen dira! (barreka) Legutioko III. Maketa Lehiaketara aurkeztu zarete aurten. Nolatan horrela? Josebak proposatu zigun. «Kohatu» izeneko beste talde baten jotzen du berak eta orain dela pare bat urte lehiaketara aurkeztu zirenean, lehen saria irabazi zuten. Aukera ona iruditu zitzaigun. Bageneuzkan abesti batzuk grabatuta eta zuzeneko erritmoa berreskuratzen hasteko testuinguru paregabea zen. Beldurtuta igo ginen taulara baina, akatsak akats, gauzak espero baino hobeto joan ziren.

Lehiaketa honetan euskarazko abestirik onenaren saria jaso duzue! Bai, hala da, «Asteazkena» abestiak irabazi zuen saria. Jendeari, orokorrean, gehien gustatzen zaion kanta da, baina enteratu ginenean harrituta gelditu ginen. Beste taldeen maila ikusita ez genuen espero ezer irabaziko genuenik...

Zeintzuk dira zuen hurrengo erronkak? Diskoa grabatzeko ideia beti darabilgu buruan. 2016tik ez dugu ezer plazaratu eta gauza berriak ateratzeko gogoz gaude. Hala ere, ez daukagu ez data konkreturik ez proiektu zehatzik. Epe laburrera abestiak hobetu nahi ditugu eta, momentua heltzen denean, ikusiko dugu zelan planteatu. Patxadaz aritu nahi dugu!

Zugutzu, Zuhatzu ala Zuazo?

I

epa! Denbora asko da ez naizela hemendik pasatzen baina gogotsu hartu dut udako azken ale hau! Orain YouTube-ren garaian gaudela dirudi eta etxean aspertuta gaudenean gure lagun mina bihurtzen da plataforma hau. Hori aprobetxatuz, zenbait kanal ekarri ditut hona, gustuko izango dituzuelakoan:

Gomendioak: lau emakume YouTuber Ter

I

zenburuko hiru izenak eta gehiago entzun dituzu akaso tren estazioa inguratzen duen auzoa izendatzeko. Berez, 2014ko urrian Euskaltzaindiako Onomastika batzordeak onartu eta Galdakaoko Udalak 2016an ontzat hartu zuen toponimia eta kale-izendegiaren lanean ageri denaren arabera, izenburuko bat bera ez da euskaraz zuzena: Zugatzu beharko luke, nahiz eta «Sugutxu» ahoskatzen dugun.

Hala ere, historian zehar —1704. urtetik, batuta dagoenetik—, izenik hedatuena Zuazo izan da. Baina auzo honek izan ditu izen ofizial gehiago bidean, esaterako, Zugazua (1755 eta 1846 urteen bueltan), Zuguetzu (1866an) edo Zouazo (1877). Ordea, 1979. urtearen bueltatik aurrera hasi zen alderaketa gehienak jasotzen, garai horretan Zugutzu deitzen zitzaiola batu zenetik, Zuatzu beranduago —«h» barik, nahiz eta EuskoTrenek «h»-rekin idatzi— eta Zugutxu 1998an. Euskaraz beraz Zugatzu, gaztelaniaz Zuazo eta euskaraz ahoskatuta, «Sugutxu»!

Orokorrean bere YouTube-ko kanalean, arteari eta arkitekturari buruzko gaiak lantzen ditu, baina modu berezi batean; adibidez, behin, WhatsApp-eko emojien geometria aztertu zuen. Bitxia, ezta?

Etxe txiki, bihotz handi «Zabaldu atea eta sartu barrure!» Usansoloko hiru neba-arreba dira eta denetariko edukiak egiten dituzte. Esaterako, 18. atalean, Galdakaoko jaietan kaleko elkarrizketak egin zituzten, oso barregarria!

Paulettee Bereziki misterio eta gai paranormalei buruz hitz egiten du. Erabiltzen duen tonua eta gauzak azaltzeko moduak gure arreta jasotzen du, ezin izango dituzue begiak pantailatik kendu!

Ellen Swallow Bereziki makillaje artistikoaren inguruko edukiak egiten ditu emakume honek: cosplay-ak.

Komikietan, serietan edo filmetan oinarritutako makillajeak egiten ditu. Mundu desberdina!

Aiora Probatxoa Aiorak ere eduki desberdin asko lantzen ditu bere kanalean, adibidez, Hatortxu Rock-eko bideo bat du, non bere esperientzia kontatu eta gomendio batzuk ematen dituen! Hausnarketa bereziak egiten ditu!

Binke! uztaila 2019 27

Uztailak 20, zapatua

Jardunaldiak Abuztuak 14, eguaztena 19:00 Elexaldeko Andra Mari elizara bisita gidatua

Bizkaia isilik Uztailak 31 eta Abuztuak 28, eguaztenak

12:00 Txupin eta buruhandiak 12:30 Tortilla txapelketako izen-ematea 13:00 Batukada Swing & Roll taldearekin 13:30 Tortillen aurkezpena, epaimahaia eta sari banaketa 14:30 Paella herrikoia 17:00 «Txitxarrillo Senior» Duo Amigos del Swing taldearekin 20:00 Sardinada herrikoia 22:00 Diskofesta Ekhi taldearekin

Uztailak 21, domeka

Irailak 30, astelehena

11:00 Txupin eta buruhandiak 11:30 Haurrentzako joko tradizionalak 12:00 Haurrentzako animazioa 13:30 Pintxo-potea txosnan 14:30 Herri bazkaria librea 15:30 Mus txapelketako izen-ematea 16:00 Mus txapelketa 17:00 Puzgarriak 19:30 Apar festa 20:00 Txupin eta jaien amaiera

«Deklaratzekorik ez» Beñat Sarasola

Bengoetxeko Jaiak 2019

18:30 Topa tabernan

Uztailak 19, barikua

Elkarretaratzea 19:30 Iturrondo plaza

Irakurle taldea

Mendia Uztailak 21, domeka Upo (573 m.)

19:00 Pregoia, txupina eta txistulariak 19:30 Sardinada herrikoia 20:00 Zumba erakustaldia, Lehengu-Zumbarekin 21:30 Erromeria Jokaldi taldearekin 23:30 Bingo herrikoia 00:30 Kontzertuak Cliff, Windsor eta Koiu taldeekin

Burtotza MT

Uztailak 20, zapatua Abuztuak 1-12 Udako irteera: Bulgariatik mendi-ibilia Ganguren MT

Irailak 1, domeka San Kristobal (1.057 m.) eta San Justi (1.028 m.)

12:30 Txanpi-potea txosnan 16:30 Mus, briska eta futbolin txapelketak 17:30 Haurrentzako tailerrak 18:30 Batukada Sanba & Roll taldearekin 21:30 DJ Rubio 23:30 Bingo herrikoia 00:30 DJ Rubio 00:30 Miss eta Misster Bengoetxe 2019

Burtotza MT

Uztailak 21, domeka

Jaiak Kapiko Jaiak 2019 Uztailak 19, barikua 19:00 Txupinazoa eta kalejira 19:30 Igel txapelketa 20:00 Dantza tailer eta erakustaldia Aretorekin 20:30 Txistorrada herrikoia 22:30 DJ Urko

28 uztaila 2019 Binke!

10:30 Paella txapelketa 11:00 Meza nagusia eta Danok Aurrera abesbatza 11:30 IX. igoera Bengoetxeko presara 12:15 Buruhandiak 12:30 Apar festa 13:30 Da Capo Musika Bandaren kontzertua 14:30 Herri bazkaria, paella txapelketako sari banaketa eta erromeria Jokaldirekin 17:30 Mozorro lehiaketa 18:00 Igel txapelketa 20:30 Jaien amaiera

Jaietatik etxera bueltatzeko autobusak Zerbitzu hau Arratiako herrietako, Zornotzako eta Galdakaoko gazteei zuzenduta dago, herri hauetako Udalek babestuta.

Amorebieta-Etxanoko Karmenak Uztailak 20 / 24 / 27 02:30 eta 05:00etan. Anbulatorioko geltokian

Lemoako San Inazioak Uztailak 27, zapatua 02:30 eta 05:00etan. Correos-en ondoan

Zeanuriko Andra Mariak Abuztuak 14, eguaztena 02:30 eta 05:00etan. Autobus geltokian

Areatzako San Bartolomeak

Argitaratzailea: AITU elkartea Koordinazioa: Jon Gomez Garai Erredakzioa: Ixone MuĂąiz Arana eta Jon Gomez Garai Diseinua eta maketazioa: Artefakto Argazkilariak: Gotzon Almaraz, Ander Arrieta, Inocencio Goikuria, Julio Legarretaetxebarria, Jabi Rojo Ilustrazioak: Irrimarra Inprenta: BEPSA Banaketa: Egunon Lantegi Batuak eta Correos Hileko ale kopurua: 14.000 Lege Gordailua: BI-41-2016 ISNN: 2444-9385

Abuztuak 30, barikua 02:30 eta 05:00etan. Autobus geltokian

Binke aldizkariak ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako iritzi edota esanen erantzunkizunik

Arteako Andra Mariak

Helbide orokorra: infobinke@gmail.com Publizitatea: publibinke@gmail.com

Irailak 7, zapatua 03:30ean. Autobus geltokian

Galdakaoko Santakurtzak Irailak 14 • Irailak 21, zapatua 02:30 eta 05:00etan. Juan Bautista Uriarten

33. Folklore Bizian jaialdia Galdakaon Uztailak 17, eguaztena 20:30 Kurtzea frontoian

Galdakaon Uztailak 18, eguena 20:30 Kurtzea frontoian

Usansolon Uztailak 19, barikua 20:00 Unkina kiroldegian

Areatzan Uztailak 20, zapatua 20:30 Herriko plazan

Plentzian Uztailak 21, domeka 12:30 desfilea, kalez kale

Arrigorriagan Uztailak 22, astelehena 20:00 Kiroldegian

Binke! uztaila 2019 29

Hondarrezko gaztelua eraikitzeko, non kokatu du kubo bakoitza, eta zenbat alditan?

Lotu zenbakiak eta asmatu aurtengo oporrak nola igararoko ditugun

30 uztaila 2019 Binke!

Zazpi ezberdintasunak

Txikitik handira ordenatu

Fruta bakoitza dagokion itzalarekin batu

Binke! uztaila 2019 31

e r u z o a k a d Gal ! n a o k i s t l o p zia? a m r a f o k a ardi Zein da gu usa? b o t u a o g n hurre Noz dator ikez? e n n i g e k a an Zelango pl Galdakaori buruzko informazio garrantzitsu guztia

DOAKO

APP BARRIAN Deskargatu ORAIN!

Informazio gehiago: www.galdakao.eus DISPONIBLE EN

Disponible en