BINKE 030 Iraila 2018

30. zenbakia • 2018ko iraila

JOSEBA PEÑA EGUZKIBEGI IKASTOLAKO KONTSERJE OHIA

«Eguzkibegi Ikastolak, nirekin edo ni gabe, aurrera egingo du beti»

Joseba Peña Eguzkibegi Ikastolako kontserje ohia

«Ikastolatik, gure etxetik, alde egitea gogorra izan da... nora joan?»

TESTUA: JON GOMEZ GARAI Argazkiak: JABI ROJO

E

guzkibegi Ikastola orain kokatuta dagoen tokitik pasa diren ikasle guzti-guztiek pentsatu izan dute inoiz ikastola Josebarena dela, noski, bertan bizi izan baita 35 urtez, orain arte. Erretiroa hartu berri du Galdakaoko debar ezagunenak, eta ikasturte hau bera gabe hasi du ikastola galdakoztarrak. Bertara itzuli da Peña, hunkituta eta urduri, Binkerekin bere ibilbide luzeaz hitz egin behar duelako.

Ikasturtea urduri samar hasi duzu, beraz. Buf! Ez dakizu zuk zenbat gainera! Irailaren 3an, irakasleek ikasturtea hasi zuten eguna orduari begira pasatu nuen. Goizetik igerilekura joan nintzen, eta lanera sartzeko ordua iristen ari zela gero eta urduriago nengoen. Burua gehiago nuen ikastolan nengoen lekuan baino.

Zer sentitu zenuen? Egia aitortuko dizut: etxera iritsi nintzen eta negarrez hasi nintzen. Ez zen poza, ezta tristura ere. Sentimendu arraroa zen, lanetik «eskakeatzen» ari nintzenaren sentsazioa nuen. Nire buruari esaten nion: «Orain irakasle denak egongo dira euren ikasgelak atontzen eta ni ez nago bertan…».

Eskerrak ordezko bikaina jarri duten!

Pasa dira egun batzuk ikasturtea hasi denetik. Lasaiago orain? Bai, pixkanaka ohitzen ari naiz soldatapeko lanik egin gabe bizitzera. Bertara ez joatearen urduritasunak pasa dira.

Azken finean, urteek ematen duten esperientzia eta lasaitasunak esaten dizulako ikastolak, zurekin edo zu gabe, aurrera egingo duela beti.

2 iraila 2018 Binke!

Eta zer egin behar du erretiratu berri den pertsona batek?

Txipa aldatzean dago gakoa, eta gauza berriak egiteko tartea hartu. Ni, esaterako, obsesionatu gabe baina kirolean zentratu naiz. Deiadar-mendien ibilaldia egin berri dut, Deiadar Xtreme.

Berrehun kilometro izan dira eta 11.000 metroko desnibela izan du, eta asko entrenatu behar izan dut horretarako!

Behin hori eginda? Ez ditut plan asko-asko ere egin nahi, askotan mila gauza etortzen zaizkizulako burura baina gero horiek egiteko tarterik ere ez da egoten. Baina boluntario lanen bat egitea gustatuko litzaidake, eta hizkuntza berriak ikasi edo indartu… eta bereziki senide eta lagunekin egoteko tartea izan nahi dut.

Bizitza birplanteatu egin behar izan duzu? Dezente, bereziki pertsonala. Gu —familia— ikastolan bizi izan gara ni bertan lanean izan naizen urte guztietan, eta orain guretzat etxe izan den horretatik alde egin behar izan dugu, dena utzi eta… nora joan? Ni debarra naiz, eta Deban badugu etxea, baina Garbi — emaztea— oraindik lanean dabil Bilbon. Garbik berak esaten du nire etapa aldaketa honek euren bizitzetan be haustura handi samarra ekarri duela… eta ez da gutxiagorako. Baina moldatu gara! (irribarretsu) Erretiroa hartzea: zahartzaroari kuku egitea ala benetako oporrez gozatzea? Bigarrenarekin gelditzen naiz ni, zalantza barik. Zahartzaroa ez dut ikusi ere egiten, indartsu eta sasoi onean nagoela uste dut, gauza asko egiteko gogoekin gainera!

Ni behintzat ez naute hesien atzean obrei begira harrapatuko! (barreka) Faltan izango duzu dagoeneko ikastola… Hutsune izugarria dut ikastola gabe. Bere saltsa eta arazotxo guztiekin, baina azken urteak bereziki oso goxoak izan direlako niretzat. Gero

Joseba Peña Iriondo 1957, Deba Galdakaoko ikastolaren ikono handienen artean dago Joseba Peña. Eibarko Armeria Eskolan lehen «Maestria Industrial» izenez ezaguna zen ikasketak egin bazituen ere, Eguzkibegiko kontserje izanez eman ditu azken 35 urteak. Horrek eraman zuen familia Galdakaon osatzera eta herrian bizitzera. Ganguren Mendi Taldearen batzordekide izan da eta Futbol Eskolan, Musika Eskolan edota jaietako turnoak egiten inplikatu izan da bere adopzioko herrian.

Binke! iraila 2018 3

eta ikasle, guraso eta ekintza gehiago egon eta egiten dira, eta eboluzio hori ikustea faltan izango dut, ziur!

bat. Irribarre batekin gogoratzen ditut, bereziki, ikasturte hasierako banaketak.

Zelan iritsi zen Joseba Debatik Galdakaora? Galdakaoren berri banuen aspalditik, Garbi bilbotarra delako eta Bilbotik Debara edo Debatik Bilbora joaten ginenetan Galdakaotik pasatzea gustatzen zitzaigulako askotan, baina inoiz ez nuen imajinatuko bertan bizitzen eta lan egiten amaituko nuenik!

Hara! Lanean irribarre batekin hasten zinen beraz! Bai! (irribarretsu) Gaztetxoenen geletara joaten nintzenean txantxetan esaten nielako, nahiz eta eurek serio hartu: «Zuen falta igarri dut! Baina non egon zarete denbora guzti honetan!?», eta orduantxe gerturatzen zitzaizkidan ikasle guztiak euren oporrak kontatzera… Une zoragarria izaten zen hori!

Zelan amaitu zenuen ba? Eibarko Armeria Eskolan orduantxe «Maestria Industrial» izeneko ikasketak egin nituen, baina industria sektoreak garai hartan bizi izan zuen krisiaren ondorioz itsasontzi batean lanean eman nituen hainbat hilabete.

Bertan nengoela, 1984. urtean, etxetik egunkari bateko iragarki bat bidali zidaten: «Galdakaoko Eguzkibegi Ikastola kontserje bila dabil».

Eta geroztik pasatu dira… zenbat urte? Hogeita hamabost urte, hain justu. Esperantza gutxirekin eman nuen izena gainera ikastolan lan egiteko lanpostu deialdian. Behin izena emanda, itsasotik buelta egin eta Debatik ia egunero joan behar izaten nuen Galdakaora, beste hautagai batzuekin batera, lanpostu horretarako probak egitera. Oso proba gogor eta luzeak ziren gainera!

Baina esfortzuak merezi izango zuen! Bai horixe! Eguzkibegin kontserje aritzeko ni aukeratu nindutela esateko deitu nindutenean, bertara bizitzera joan —ezinbesteko baldintza zen— eta bi urte emango genituela uste genuen… Baina «despiste» txiki bat izan dugu eta dagoeneko pasatu dira hogeita hamabost urte! (barreka) Baina gustura oso! Areago, bertan lanean egin ditudan urte guztietan ez dut beste lanik bilatu ere egin.

Gauzak ondo egin izanaren sentsazioa duzu? Bai. Aitak beti esaten zidan: «Kontserjea izan behar duzu? Izan ba kontserjerik onena», eta filosofia hori izaten saiatu naiz beti. Etxea bezala zaindu dut ikastola. Eta hasieran gauzak ondo egitea ez zen bat ere erraza izaten.

Zergatik diozu hori? Gaur egin behar dena baino lan hirukoitza egin behar zelako. Gogoan dut gaur egun ikastola dagoen lekuaren ingurua dena baso eta mendia zela, belar eta sasitzak ebaki behar ziren, eta makinarik ez genuen izaten. Orduan aldapan beheratxuago bizi zen Hilarioren laguntzarekin sega pikatu eta zorroztu egin behar izaten nuen. Segarekin lan egitea oso zaila eta nekeza da, baina ingurua itxuroso egoteko beharrezkoa zen! Hori bai, tarteka Udaleko brigadakoei mesedea eskatu eta belarra ebakitzeko makina uzten ziguten… Ikastolak propioa erosi zuen arte!

Egin beharrekoez ari zarela, gelaz gela zenbat panfleto eta orri banatu dituzun kalkulatzen jakingo zenuke?

Bufff! (barreka) Ezinezkoa! Erabat ezinezkoa! Milaka eta milaka! Gaur egun asko aldatu dira gauzak, asko murriztu delako paperaren banaketa —zirkular eta ohar gehienak internet bidez bidaltzen direlako—, baina lehen gelaz gela ohar, aldizkari eta fotokopiak banatzen ematen nuen egunaren tarte handi 4 iraila 2018 Binke!

Aldiz, izango zenuen gelaz gela ibiltzea baino zeregin nekezagorik… Lehen galdarak nik garbitu behar izaten nituen, esaterako, komunek ere zisterna izaten zuten eta horietan jendeak denetik «gordetzen» zuenez sarri apurtzen ziren, beraz nik konpondu behar… Ehunka giltzen artean aritzea ere ez zen lan erraza izaten, zoratzeko modukoa!

Askorentzat «Macgyver» izatea oso polita izan da Zein izan da gutxien gustatu zaizun eginbeharra? Eta gehien? Gutxien komunetako estoldak garbitzea. Gehien lorak eta kanpoko zuhaitz zein landarak landatu eta zaintzea.

Ikastolan bertan bizi izan zara kontserje lanetan egin dituzun urte guztietan, familiarekin, zelakoa da lantokian bizitzea? Niretzat lana eta bizitza izan da ikastola, horrek dakarren guztiarekin. Ostirala iristen zen eta handik alde egiteko beharra izaten nuen, bestela ez nuen deskonektatzen. Aste barruan lana amaitu bai, baina hantxe jarraitzen nuen, eta azkenean saihestezina zen bertako kontuei adi egotea, beti dagoelako zerbait ikastolan, ez badira eskolaz kanpoko ekintzak, bilerak dira… eta bada ezpada beti egon behar zenuen «itxuroso» jantzita, edozein momentutan etorri zitekeelako norbait zure bila etxera, eta jarraian etxetik irten zerbait konpondu behar zelako, esaterako. Baina erosoa ere bazen, egia esan.

Iritzi berekoa al da familia? Etxea ikusteko modu desberdina genuen seme-alabek, emazteak eta nik. Familia bertara lo egitera joaten zen, eguna kanpoan egiten zutelako, baina niretzako lantokia ere bazen. Ez zen erraza bizitzak uztartzea, nik irten gura nuenean eurek etxean lasai egon gura zutelako…

Baina seme-alabak ere izan dira ikastolako ikasle. Bai, eta ikasle izan diren garai horretan eurentzako ere ikastola «lantoki» eta etxea izan dira.

Zelakoa izango zen aitatxo euren gelara sartzen ikustea?

Hori eurek erantzun beharko lukete, baina horren harira ni ostera konturatu naiz agian ez diedala seme-alabei kasu handirik egin eskola orduetan zeudenean. Ez dakit, akaso lana eta

bizitza pertsonala nahasteko beldurragatik edo… baina eurentzako gogorra izango zen agian aita eurekiko hain «arrotz» ikustea.

Arin-Arin!

Une gogorren bat gogoratzen duzu? Gabaz lapurretan sartu izan direnean. Gainera lizentzia legalarekin araututako eskopeta bat izaten nuen etxean, eta berarekin irten behar izatea ez zen inoren gustukoa.

Erabili behar izan duzu inoiz? Ez, zorionez. Gaur egun horren beharrik ere ez nuke izango, orain kamerak eta aparteko segurtasuna dagoelako.

Eta sekula ahaztuko ez duzun pasarterik gogoratzen duzu? Hainbat, bereziki ikasleek «ikastola Josebarena dela» lotzearen ondorioz bizi izan ditudanak. Donostian haur batek ikusi ninduenean, «benetako Joseba» ikusi zuela oihukatzen zioen aitari, pertsona mitologiko bat-edo izango banintz bezala! (barreka) Beste neskatila batek soineko berria eraman behar zuen ikastolara, eta irakasleak ea apurtzeko beldurrik ez zuen galdetu zionean, umeak erantzun: «Apurtzen bada, Josebak konponduko dit!». Etorri zaizkit ere betaurrekoak, zapatilak, estutxeak… konpontzeko eskatzen. Askorentzat «Macgyver» izatea oso polita izan da.

Horren ondorio ere antolatu zuten despedida, ezta? Hori bai ez dudala inoiz ahaztuko! Nik ez nekien ezer, eta ikastolako jantokian batu ziren hainbat eta hainbat aspaldiko lagun eta irakasle. Egungo irakasleak eta ohiak, urteak ikusi gabe egon naizen lankide jatorrak! (hunkituta) Erakutsi diguzun maketa handi hau despedidako oparia izan da? Bai zera! (barreka) Kontrakoa, egun horretan oparitu nien, nik urteetan mimo handiz egindako lana da. Badakit hemendik urte batzuetara inork ez duela jakingo Joseba Peña nor izan zen, bada, behintzat gogoratu nazatela maketa hau ikusten dutenean…

Asteko egun gogokoena.

Astelehena!

Zure herriko txoko gustukoena.

Pepeto.

Liburua ala tablet-a?

Liburua.

Pelikula bat.

«La vida de Brian» Ez duzu onartzen…

Harrokeria.

Zoriontsu egiten zaitu…

Mendiak eta familiak.

Plater bat.

Arrain pastela.

Deskribatzen zaituen berba.

Langilea.

Ziur Josebak Pepeto ez duela inoiz ahaztuko! Pepeto guretzat magikoa izan da… jolasleku umeak txikiak zirenean, Lotirekin ibiltzeko ondoren, eta beti haritzen energia hori… azken baten gure etxearen jarraipena!

Herrian zer kenduko zenuke?

Explosivos-eko hesiak, parke bat eraikitzeko.

Eta esaiguzu ikasleak ere ez dituzula inoiz ahaztuko…

Ikasle barik nire lanak ez luke kolore ez bizitasunik izango urte guzti hauetan. Beti gogoratuko ditut batzuk beste batzuk baino gehiago, noski, milaka direlako bertatik 35 urtetan pasa direnak… Baina zutabe garrantzitsua izan dira niretzat ere.

Euskarazko berbarik politena?

Enbata.

Garbik esan digu haurtzaindegira bisita asko egiten zenituela. Egunero! (irribarretsu) Umeak ziren nire sentsibilitatea.

Goizero joaten nintzen tartetxo bat eurekin egotera. Mosu potoloak eta besarkada handiak eman eta nire zereginetara bueltatzen nintzen! Oso ondo konpondu izan naiz beti adin guztietako ikasleekin, baina umeak zoragarri gustatzen zitzaizkidan.

Niretzako pilak kargatzea zen eurek bisitatzea, izugarri hauspotzen ninduten, eta horren falta sentitzen dut dagoeneko. •

Zer berria jarri?

Itsasoa? (barreka)

Zure ametsetako bidaia Kilimanjarora.

Berba egin ala entzun?

Entzun.

Abesti bat?

«Mendian lar artian...»

Zure mesanotxan ezin da falta…

Erlojua.

Binke! iraila 2018 5

Erabide Emakume Elkartea

«Jaietan zegoen hutsune bat betetzen dugula uste dugu» Jaietako ekintza gehienak ez ziren emakumeentzat hain bideratuta egoten, eta are gutxiago emakumea ekintzaren parte izaten. Horretaz jabetu, eta egoera aldatzen saiatzen dabiltza Erabideko emakumeak.

B

este herrietan bezala, Galdakaon ere urtero izendatzen da elkarte edo pertsonaren bat pregoia irakurri eta herriko jaiei hasiera emateko.

Gustu handiz hartzen dute herritar askok zeregin hau, eta oraingo honetan Erabide Emakume Elkartea izan da, pozarren, jai giroa martxan jartzearen arduradun.

Pregoia irakurtzeko ohorea ez du edonork izaten! Lehenengo aldia izan da proposatuak izan garela eta azkenean pregoilari izatea ohore itzela izan da guretzat, oso pozik eta eskertuta gaude!

Gainera esperientzia zoragarria izan zen, ez dago zalantzarik!

Nondik hasi zineten gidoia prestatzen? Idatzitako lehenengo esaldia, nahiz eta pregoian azkenengoa esan, «Gora borroka feminista» izan zen. Oso argi geneuzkan ideia nagusiak. Alde batetik, emakume helduak gizartea eraldatzeko gai garela aldarrikatu nahi genuen eta ez bakarrik gizonezkoak eta gazteria.

Eta bestetik, indarkeria eta erasorik gabeko jaiak nahi genituela. Ideia horietatik abiatuta hasi ginen gidoia prestatzen.

Zelako jaiak espero zenituzten eta zelakoak izan dira? Santakurtzak parte hartzeko jaiak izaten dira beti, ekintza mordoarekin, batzuetan aukeratu egin behar izaten dugu zein den gustukoena eta nora joango garen, ordu berean hainbat ekintza dagoelako. Eta aurten ere horrela izan da. Baina jai ederrak izan dira guretzako!

Hamaika ekintza antolatu dituzue jaietan, helburuak beteta? Egia esan, bai. Autodefentsa feminista ikastaroa bete zen eta emakumeak oso pozik egon

6 iraila 2018 Binke!

Harremanetan jarri ziren han ikasitakoarekin. Berdintasun Arloa eta Areto Dantzarekin batera antolatzen dugun eraso sexisten aurkako dantzan Ardanza parkea kamiseta urdinez bete zen. Gainera, adinekoen bazkarian gizonak ere mahaiak zerbitzatzen hasi ziren aurtengoan. Ea datorren urterako boluntario asko lortzen ditugun!

Aipatutako ekintzez gain, dantza eta kantu gehiago ere egon da aurten…

Bai, lehenengoz koadrilen txapelketaren barruan La Basurekin rap tailerra eta txapelketa antolatu ditugu eta oso esperientzia polita izan dela uste dugu. Mezu positiboak, irainik bakoak eta gizonen eta emakumeen berdintasuna landuz, sari berezia horretarako baitzegoen. Bestalde, zumba tailerra ere egon da Lehenguzumba talde galdakoztarraren eskutik, eta aurten, urtero bezala, arrakasta itzela

Erabide Emakume Elkartearekin harremanetan jartzeko, deitu telefono honetara edo idatzi: 675 708 032 / asociacionerabide@gmail.com

izan du. Jaietan egindako lanarekin oso pozik gaude, eta gure elkarteak lehen Santakurtzetan zegoen hutsune bat betetzen duela uste dugu.

Jaietatik kanpo ere izango duzue hemendik aurrera zeregina, ezta? Azaroaren 24an, elkartearen XXV. urteurrenaren harira, jai bat antolatuko dugu eta azaroaren 25erako «performance» bat prestatu nahian gabiltza. Horrez gain, urtean zehar formakuntza ikastaroak eskainiko ditugu azkenengo urteetan bezala, ia emakume asko animatzen diren! •

Binke! iraila 2018 7

«Herria, zer hintzan eta nun hago...» kantatu dezakegu sarri.

Aldaketa batzuk gustuko izango ditugu, beste batzuk ez, baina orokorrean denok begiratzen ditugu nostalgia gogoz gure herriek jasaten dituzten aldaketak. Zer iruditzen gaurko hau?

Elexaldeko Andra Mari Auñamendi Eusko Entziklopediaren arabera, Bizkaiko erromanikoaren eraikuntzarik garrantzitsuena da Elexaldeko Andra Mari eliza, eta herrialdeko zaharrena dela dio. Ez dago bere eraikuntza urtea bermatzen duen data ziurrik, «baina iritsi zaizkigun errestoei erreparatuz, XII. mendekoa dela esan daiteke», dio erakundeak.

Argazkiak: Argazki bi hauek Eduardo Madinak partekatu zituen Facebook-etik, goikoa 1932koa da, Jose Agustin Sierrak berari pasatakoa, eta behekoa Manu Pazek Madinari berari bidalitako aurtengo argazkia da, ikuspegi antzekotik ateratakoa.

8 iraila 2018 Binke!

DELSON PORTO DYA-KO KOORDINATZAILEA

«Pozik gaude, aurtengo jaiak oso lasaiak izan dira eta!»

Batetik bestera jaietan nonahi ikusten ditugun inurritxo horiak dira, beti laguntzeko prest daudenak. Baina jaiak ez direnean ere hortxe egoten dira, eta ikusten ez ditugun hamaika lan egiten dituzte. Santakurtzen balorazioa egin eta euren ezkutuko lana ezagutu gura izan dugu.

G

ehienok jaiez gozatzen ari garen bitartean, osasun-zerbitzuak lanean aritzen dira, festetan ere arreta soziosanitarioa eskura izan dezagun. Urteak daramatza DYAk Galdakaoko jaietan zerbitzua eskaintzen, eta egiten duten lan guzti horren zati handi bat bertan boluntario dabiltzanei zor zaie. Delson Porto koordinatzailearekin hitz egin dugu.

Santakurtzetako jaietarako prestaketa lanak ez dira ikusten, baina lan handia izango da, ezta? DYAk 35 urte daramatza Galdakaoko jaietako beharrei erantzuten, beraz, alde horretatik, antolaturik eta prest gaude. Dena hasten da udaletxeak bete behar ditugun ekitaldi edo ekintzen zerrenda pasatzen digunean. Orduan, guk ekintza horietako bakoitza betetzeko beharko ditugun baliabideak aztertzeari ekiten diogu.

Aurtengo jaietan, zenbat ekintzatan egon zarete? Guztira 15 ekintzatan egon gara. Eta horrez gain, jaietako larunbat eta igandeetan bi errefortzu anbulantzia ere egon dira.

Eta galderarik garrantzitsuena: Zelako jaiak izan dira? Egia esan oso pozik gaude, aurtengo jaiak oso lasaiak izan dira. Jende asko egon zen baina lan gutxi. Eta seinale ona da hori. Hala ere, arduratzen jarraitzen gaituena adinez txikiak diren gazteen alkohol kontsumoa da. Aurten 13 eta 14 urte bitarteko hiru adingabekoren etilismo kasu izan ditugu, eta honek asko arduratzen gaitu. Gainerako asistentziak erorketengatik edo gaixotasunengatik izan da.

DYAko boluntario izan nahi?

Argazkian, erdian, Delson Porto DYAko koordinatzailea boluntario bi ondoan dituela. Eurek bezala, zuk ere boluntario izan gura baduzu, deitu: 94 410 10 10.

Eskaintzen duzuen arreta eta laguntza guztia boluntarioen laguntzari esker izaten da? Zelako garrantzia du DYArentzat lan boluntarioak? Boluntarioak garrantzitsuenak dira DYArentzat. Haiek gabe oso zaila izango litzateke besteei laguntza ematea. Haien denboraren zatitxo bat behar dutenei laguntzeko eskaintzen duten boluntario guzti horiei eskerrak emateko aprobetxatu nahiko genuke.

Boluntario berriei ateak zabalik?

Bai, guztiz zabalik boluntario izan gura dutenentzat. Lan esparru asko daude egiteko, eta edozein adineko pertsonak lagundu dezake. Denbora eta gogoa duten herritar guztiak dira ondo etorriak!

Jaietan kalean ikusten zaituztegu, baina hainbeste ikusten ez den lan handia egiten duzue… Badaude beste hainbat kontu, bai: Bizkaiko lurralde historikoko prebentzio guztiak, formakuntza ikastaroak, gizarte-laguntza, TxikiDYA, arreta sozio-sanitarioa, eginkizun informatibo eta hezigarriak zein bide-heziketa… Desagertutako pertsonen bilaketan ere aritzen gara, baita elurte, uholde edo fenomeno meteorologiko gogorren emergentzia alertetan ere. Bakarrik bizi diren pertsonei ere laguntza eskaintzen diegu, edota euren etxeetan jausten direnei. Eskari gehiago dago laguntzeko esku baino. Horregatik behar ditugu boluntario gehiago, bereziki alor sozio-sanitarioan. • Binke! iraila 2018 9

Uztaileko irabazleak

Aitor EndemaĂąo Isasi Larraitz Artetxe Arrien

Irati Angoitia (ezker) eta Edurne Espilla (eskuin) binkekideak On Kafeko Ibanekin, irabazitako opariak jasotzeko unean! Gozatu!

Izaroren kontzerturako (urriak 6) Udalak eskainitako sarrera bikoitza irabazi dute!

Zer egin Binkekide izateko?

Eman zure babesa urteko

36 â‚Ź

ordainduta

Oraindik binkekide ez bazara, eta neurri honetako lehenengo komunikabide euskalduna babestu eta sustatu gura badozu, hauek dozuz horretarako bideak:

1. Bete beheko formulario hau, eskaneatu edo atera argazki bat eta bidali e-postaz: infobinke@gmail.com

2. Bete formularioa, moztu, eta utzi gutunazal baten, Binke izenarekin

Eta zuretzat, MOTXILA HAU OPARI!

Torrezabal Kultur Etxeko atezainaren leihatilan.

3. Eskaneatu zure

IZEN-abizenAk:

mugikorraren QR irakurgailuarekin beheko kodea eta bete formularioa!

HELBIDEA:

TELEFONOA:

NORTASUN AGIRIA:

E-posta: IBAN

KONTU KORRONTEA:

10 iraila 2018 Binke!

ENTITATEA

BULEGOA

K.Z.

KONTU ZENBAKIA

publierreportajea

Aperribai HIko ikasturtea 650 metro koadroko patioko estaldura estrainatuz hasi da, 275.000 euro inbertidu ostean Aperribai HIko ikasturtea ekipamentu barri bategaz hasi da, bertan kirolak, heziketa eta jarduera ludikoak burutu ahal izateko. Estaldura 650 metro koadroakoa eta zeharrargikoa da, bertan zentroko zuzendaritzagak koordinatuta izango diran eskolaz kanpoko jarduerez gain, aitatutako erabilerak ere ahalbidetuz.

O

raingo zuzendaritzak, zentroko IGEa eta Galdakaoko udaleko gobernu-taldekokideak, Ibon Uribe buru dala, parte hartu dabe azpiegitura horren aurkezpen publikoan. Lanek lau hileko iraupena izan dabe eta 275.000 euro inguruko inbertsinoa. ÂŤObra honen atzetik denpora luzean ibili gara bai zentroa bai gobernu-taldea eta orain errealidade bihurtuta ikusi geinke. Atera gura izan dodan arantzatxoa kentzea lortu dot, zentroari eta Aperribai osoari hobekuntza oso garrantzitsua emonezÂť, komentau dau Uribek. Fernando Izagirre Hirigintzako zinegotziak nabarmendu dau ekipamentu honek auzorako daukan garrantzia: ÂŤZentro honetako ikaslea izan naz, bere horma artean olgetan eta ikasten. Hobekuntza hau kalidadezko jauzi bat da, udalaren eta eskola-kontseiluaren arteko alkarlanaren emaitzaÂť.

Uribek eta Fernando Izagirren berba berezi batzuk izan dabez Manoli Garcia, urte askoan zentroko zuzendaria, udal honetan erretiratu danarentzat, garapen honetan eskaini dauen laguntzagaitik eta konplizidadeagaitik eskerrak emonaz. Gaur egun, Yolanda Bisus zuzendariak azpimarratu dau azpiegitura honek garrantzia handia izango dauela eskola inguruan hainbat ekintza burutu ahal izan daitezan.

Hain zuzen be, proiektuari lotutako obren helburua zan estaldutako eremua gehiago erabili eta gozatu ahal izatea.

Horretarako, patio osoa babestuko dauen estalkia proiektatu da, ura bape ez sartzea saiatuz. Era horretan, 650 metro koadro estalduko dira. Patioko eremu guztia estaltzean, ibilbidea eurirako guztiz estalduta eta babestuta egongo da, eraikineko sarbidetik pistetaraino.

Obra honen proiektuaren arabera, metalezko egitura daukan estalkia ipiniko da eta akabera polikarbonato konpaktu zeharrargiaz. Egituraren inklinazioa %5ekoa izango da, urak eraikinaren aldera isuriz eta goialdea hego-ekialdeko hegal aldera geratuz. Hegal horretan, estalkiko material bereko itxitura bertikala jarriko da, estaldutako gunera euri eta haize boldadetatik babesteko.

Egiturak 5 arkupe pararlelo izango ditu erdian, zutabe bi eta haga batez osatuta.

Arkupe horreek 6,35m-ko tartea izango dabe eta saskibaloiko eta areto-futboleko pistak estalduko dira, eremu diafanoa eratuz, tartean zutabe barik.

Obra hau akabauko da patioko lurzorua hobetuta. Interbentzino hori 2019ko aurrekontuetan jasotzeko asmoa dago.

www.galdakao.eus

Binke! iraila 2018 11

Christian Arean Saratxaga

Sasi guztien gainetik

E

uskerea ez da hizkuntza ofiziala Nafarroa osoan.

Vascuencearen Legeak, inolako irizpide objektibori so eginez, hiru hizkuntza eremutan banatu eban lurraldea 1986an: zonalde euskalduna, mistoa eta ez-euskalduna. Egun, alegia, Foru Erkidegoaren heren batean baino ez da ofiziala. Ondoren, hamarkadetako hizkuntza-politika baztertzailea etorri zan.

Euskerearekiko gorrotoa nortasun seinale bihurtu eban erregimenak, euskerea espazio publikotik desagerrarazten saiatu zana.

Urteetan haizatutako «euskarafobia» gorrotoaren hazia erein eta sakondu dau herrialdean. Horren adibide argia da pasa dan ekainaren 2ko manifestazioa: milaka lagun euskerearen aurka Iruñeko kaleetan «en Navarra se habla castellano» oihuen artean. Hazia ereinda, aldaketaren gobernuak eginiko zenbait urratsek bazterrak harrotu dauz, bereziki espainolismo sutsuarenak. Aurretik, oraindik, Euskera Lege barri bat, berau Foru Erkidego osora zabalduko dauana; hori bai, tokian-tokiko errealitate soziolinguistikoari erreparatuz. Beste era batera esanda, egungo diskriminazioari amaiera emongo deutson legea, eskubide eta aukeren bardintasuna lurralde osora zabalduko dauana, eta, aldi berean, hizkuntzaren garapena babestuko dauana.

12 iraila 2018 Binke!

Bertsogintza eta ahozkotasuna

B

ertsogintza eta ahozkotasun saioak arrakasta handiko tailerrak dira gure udalerriko ikasleen artean. Hezkuntza eta Euskara Arloak, 2003-2004 ikasturteaz geroztik, eten barik eskaini izan ditu tailerrok Galdakaoko hezkuntza-zentroetan, Bertsozale Elkartearekin elkarlanean. Xederik behinena, zeharkakoez gainera, komunikazio gaitasuna eta, bereziki, ahozko adierazpena aberastea da.

Bertsolaritza saioen bitartez ikasleek euskara bizia ezagutu, ikasi eta lantzen dute bai bakarka bai taldean Komunikazioaz gainera beste hiru dimentsio ere lantzen dira: kultura, musika eta trebetasun pertsonak eta sozialak. Are gehiago, ikasturte amaieran ikastetxe guztien arteko Bertso Topaketa antolatzen da, Torrezabal Kultur Etxean.

Ahozkotasun eskoletan, ostera, jendaurrean berba egiteko ideiak, makuluak, estrategiak eta antzekoak lantzen dira Hizkuntza gaitasuna eta pertsonen arteko hartu-emanak lantzeko bidea ei da ahozkotasuna eta umetatik landu beharreko ariketa.

2017-2018 ikasturtean 655 ume aritu dira ekimenotan. Denoi, Galdakaoko hezkuntza-zentroei, bertsogintza eta ahozkotasun saioetako irakasleei eta umeei, ZORIONAK!

Informazio gehiago: hezkuntza-euskara@galdakao.net • 944010540

Eskuz egindako estutxeak

I

kasturtea hastear dagoela ekiten diote ikasleek euren klaseko materialak atontzeari. Baina aurten, nagiak jota, oraindik antolaketa hori amaitu gabe baduzu eta estutxerik gabe bazabiltza, egon zaitez lasai, hemen aurkituko baitituzu bi modu erraz eta dibertigarri zure estutxeak egiteko. Ez duzula sinesten? Adi, adi!

Paper-biribilkiz egindako estutxea: • Kuterra • Pistola termoenkolatzailea

• Erregela • Artaziak • EVA goma

• Sukaldeko paperbiribilkia

1. Ebaki bi zatitan sukaldeko paper-biribilkia (zati bat bestea baino txikiagoa, estutxearen tapa izan dadin).

2. Ebaki eta itsatsi barruko alderako goma eva. Nahikoa izango da 2 edo 3 zentimetro ateratzen bada (ik. irudian).

3. EVA goma erabiliz apaindu zure estutxea. Has zaitez muturretako tapetatik, eta jarraian, alboekin jarraitu.

4. Bete zure estutxea nahi duzun materialarekin!

EVA gomaz egindako estutxea: • Orratza • Kuterra

• Erregela • Artaziak

• Fieltroa • Haria

• Begizta bat • EVA goma

1. Arkatz bat erreferentziatzat hartuz, estutxearen zabalera neurtuko duzu.

Altuera, aldiz, sartu nahi dituzun margoen araberakoa izango da.

2. Markatu eta ebaki margoak pasatzeko egin beharreko zulotxoak. Sarrera bat eta irteera bat egin behar duzu bakoitzeko.

3. Ebaki estutxe osoari buelta osoa emateko luzera izango duen begizta. Josi begizta estutxearen kanpoko aldean, erdialdetik.

4. Koloreak zulotxoetatik sartu.

5. Itxi estutxea eta begiztarekin lotu.

Ane Belakortu Lekue

Norberarentzako denbora

U

rte honetan, 12 hilabete, 52 aste, 365 egun, 8.760 ordu, 525.600 minutu, 31.536.000 segundo ditugu eta jadanik erdiak baino gehiago igarota. Denbora guzti hori topera aprobetxatu duenaren hausnarketa egin al du norbaitek?

Auskalo! Denok ditugu eginbeharrak, konpromisoak, lana, ikasketak, etab. baina horretaz aparte ere denbora librea edukitzea guztiz beharrezkoa dela egiaztatuta dago eta batez ere norberarentzako den une hura. Bizi garen gizarte azeleratu honetatik at ume txikiek bezala zeruko izarrak edota norberaren behatzak berriz ere kontatzeko, begiak itxiz eta aldi berean esna gaudela gustuko dugun momentu hartara bueltatzeko, txorien txioak edota itsasoaren doinua lasaitasunean entzuteko, haize hotza edota euri lanparrak norberaren aurpegian sentitzeko, egunean zehar egin ditugun ekintzak, ezagutu dugun jendea, ikusi ditugun paisaiak berriz ere gogoratzeko, edota egun eguzkitsu batetan belarretan etzan, arnasa gogotsu hartu eta ezer ez egiteko! Ez al da egia?

Hala uste baduzu, badakizu, edonola zeuretzako unetxo bat atera gauza txiki baina garrantzitsu horiek egiteko, egiten duzunarekin emozionatu, irribarre egin eta zoriontsu izan geratzen den 2018. urtean zehar eta harago!

Binke! iraila 2018 13

Hezkuntza eta euskara

Euskalduntzen al du Hezkuntzak?

TESTUA: IXONE MUÑIZ ARANA INFOGRAFIA: ARTEFAKTO

Urteak pasa dira gure lurraldeko ikastetxeetan hizkuntza eredu sistema ezarri zela. Harrezkeroztik, esanguratsua izan da ereduek jasan duten bilakaera, batez ere, D ereduaren mesedetan.

Horrek, halabeharrez, gizartea euskalduntzea ekarri du, baina ez espero zitekeen bezain beste. Izan ere, egun eskolatik irteten diren ikasleen ia erdiak ez omen daki euskaraz.

Z

er Euskal Herri litzake bere hizkuntza ere galtzen duena?». Hala dio Oskorri talde ezin mitikoagoaren kanta batek. Eta arrazoirik ez zaio falta: euskararik gabe, ez dago Euskal Herririk. Bide zaila izan du —eta oraindik ere borrokan dabil— euskararen normalizazioak, baina zalantzarik ez da hezkuntza dela prozesu honetako bultzatzaile eta zutabe funtsezkoenetariko bat. Zeintzuk dira, ordea, euskal hezkuntza sistemak ematen dituen emaitzak? Benetan bermatzen al du eskolatutako ikasleak euskaldundurik irtetea?

Aztiker ikerketa soziologiko taldeak hezkuntza eta euskalduntzearen inguruko ikerketa egin zuen urte hasieran. Emaitzek erakusten dutenez, azken urteetan euskarazko hezkuntzak nabarmen egin du gora, laukoiztu ere egin baita D ereduan dabiltzanen ehunekoa. Euskararen ezagutzan ere antzeko gorakada egon da azken hamarkadetan, batik bat, gazteen —10 eta 14 urte bitartekoak— eskutik.

Aurrerapenak egon badira ere, EAEko hizkuntza ereduen bilakaeraren zein euskararen egoeraren azterketak ikustatu ostean, ondorio zurruna plazaratu du ikerketa taldeak: etxean euskaraz ikasitakoak kenduta (%16,8), gainerako ikasleetatik erdia (%42) euskaldundu gabeak dira. Aurrerapausoa, beraz, bai, baina inolaz ere nahikoa. Bide luzea dugu oraindik aurretik.

14 iraila 2018 Binke!

Haur eta gazte euskaldunak 90

%84

80 70

%73,3

60

%51,8

50 40 30 20 10 0

1981 1986 1991 1996 20101 2006 2011

20-24 urte

15-19 urte

10-14 urte

Hezkuntza eta euskara

Zelan ikusten dute herritarrek egoera?

«Gure seme-alabentzat eredu izan behar dugu»

Xabier Zamakona

(1976, Usansolo). 7 urteko semearen aita da eta Lehen Hezkuntzako maisu.

Seme-alabak D ereduan matrikulatzeak euskaldundurik irtetea bermatu beharko luke? Bermatu beharko luke baldin eta inguruak laguntzen badu, hau da, Ondarroan edo Ortuellan euskalduntzeko baldintzak oso desberdinak izango dira.

Haur asko eskolatik euskaldundu gabe irtetearen ardura osoa, hezkuntzarena?

Noski ezetz. Inguruak du ardura nagusia. Zoritxarrez, uste dut jende askok ez duela euskara zerbait garrantzitsu bezala hartzen, eta ondorioz eskolako lana ezerezean gelditzen da.

Zenbateko garrantzia du seme-alaben eskola garaian gurasoen artean sare eus-

kaldunak sortzeak? Funtsezkoa da. Gure seme-alabentzat eredu izan behar dugu. Ezin diegu seme-alabei lagunekin euskaraz hitz egiteko esan, eta jarraian guraso artean gazteleraz hitz egin. Umeak horretaz jabetzen dira eta gure mezuak ez du inolako baliorik.

Zelan ikusten duzu euskararen egoera zure inguruan? Usansolon argi izpi batzuk ikusten dira, eta batzuetan sorpresa atseginak hartzen ditut espero ez dudan norbait euskaraz entzuterakoan, baina asko daukagu hobetzeko oraindik. Euskaldunok daukagu euskara berpiztearen ardura nagusia, ez beste inork. Ekin diezaiogun ba!

«Euskarak ardatz izan behar duela sinetsi behar da»

Asier Agirre (1971, Basauri) Galdakaon bizi den 12 urteko alabaren eta 7 urteko semearen aita da.

Igarri duzu hezkuntzan euskararekiko aldaketarik azken hamarkadatan? Jakina.

D eredukook gutxiengo ginen; gaur egun, berriz, gehienak D ereduan dabiltza. Kopuruari dagokionez egoera irauli egin da. Ezagutzak nabarmen egin du gora, erabilerak ez bezala.

Seme-alabak D ereduan matrikulatzen dituzten guraso guztiek euskalduntzeko helburuarekin egiten dute? Ez. Euskararekiko atxikimendurik ez duten askok seme-alabak D ereduan matrikulatzen dituzte. Galdakaoko kasuan, esaterako, herrian bertan beste aukerarik ez dutelako.

Ikasle kopuru handia irteten omen da es-

kolatik euskaldundu gabe. Nor da horren erantzule? Ez dut uste erantzule bakarra dagoenik, baina ikastetxean ematen duten denbora guztian euskaraz arituko balira, emaitzak hobeak lirateke. Horretarako, ikastetxeetako langile eta gurasoek konpromiso handiagoa hartu beharko lukete, benetan sinetsi euskarak ardatz izan behar duela. Inguruak ere eragin handia dauka; kalea erdalduna bada, umeak erdarara joko du.

Zelan ikusten duzu Galdakaoko gaztetxoen euskararen erabilera? Erabilera oso eskasa da. Benetan arraroa da gazteren bati euskaraz entzutea.

«Familiek daukate hezkuntzaren pisurik handiena»

Gandasegi eskolako maisu da Jorge Arce (Galdakao, 1981), eta 6. mailako ikasleen tutore dabil orain.

Gizartea euskalduntzeko zenbateko garrantzia du txikitatik sistema euskaldun sendoa izateak? Hezkuntzak eragin handia du gizartean eta bermatu behar du ikasle guztiek euskara menperatzea. Beraz, hezkuntza sistema sendoa izatea ezinbestekoa da.

Azken urteetan laukoiztu egin da euskaraz dakiten gazteen ehunekoa. Eskolaren eragina bakarrik ote? Eskolak eragin handia badu ere, gizartearen zati txiki bat besterik ez da. Azken urteotan etxeetan, familietan, euskara nahiko sartu da. Familiek dute hezkuntzaren eta hizkuntzaren pisurik handiena.

Hezkuntzak ikasleak euskalduntzeare-

kin bizi duen egoera kezkagarriaren aurrean, zein izan daiteke hobekuntzarako bide? Umeek helduak imitatzen dituztela badakigu. Egun erdia eskolan daude, baina beste erdia etxean, kalean… Hizkuntza bat menperatzeko maitatzea, bizitzea, egunerokoan erabiltzea oinarrizkoa da.

Ikasleen artean nabari da aldaketarik euskararen erabileran adinean aurrera egin ahala? Egun gero eta jende gehiagok ezagutzen du euskara eta hori eskoletan ere igartzen da. Ezagutu bai, baina erabili gutxi.

Ikasle euskaldunak gazteleraz ikusteari buelta eman behar zaio!

Binke! iraila 2018 15

Zelan ikusten dute herritarrek egoera?

«Eskola mundutik harago zabaldu behar da euskara»

Maisua, hezkuntzan irakasle eta aholkulari da Josi Sierra (1959, Galdakao), eta bi ikasleren aita.

Ikasleak zenbat eta nagusiagoak izan orduan eta euskara gutxiago egiten dute?

Nik dakidan arte bai. Ikasleek tendentzi orokor bezala, eskolan dezente egiten dute, DBH-n gutxiago eta institutuan apenas. Unibertsitatean akaso, ikasketak euskaraz eginez gero.

Hezkuntza eleanitzari garrantzi handia emateak ikasleak euskalduntzea zaildu dezakeela uste duzu? Eleaniztasunak ez dut uste kalterik egiten dionik euskarari.

Zenbat eta hizkuntza gehiago jakin gaitasun komunikatiboa handiagoa da. Baina euskararekiko atxikipena giltza dela uste dut.

«Eskolatik pasatako ikasleen erdiak ez

daki euskaraz». Zer adierazten dizu honek? Eskolan ikasi dutenarekin ez direla komunikatzen eskolatik kanpo. Curriculumeko gaiak ikasteko euskara menperatu behar dute, edukiak bereganatzeko. Baina hortik kanpo, harreman pertsonaletarako erdarek erreminta gehiago eskaintzen dizkietela uste dut.

Azken urteetan dezente igo da euskara etxetik jaso ez arren, eskolam euskaraz ikasitakoen kopurua. Hezkuntzan aurrerapenak egin dira, beraz… Hezkuntzan aurrerapenak egin dira, baina eskola mundutik haratago zabaldu behar da euskararen hedapena, ikasteko grina eta erabiltzeko gogoa.

«Unibertsitate giroan euskararen erabilera oso ona da»

EHUn ikasle da Garatz Unamunzaga (1997, Galdakao). Ingenieritza mekanikoa egiten dabil.

EAEko unibertsitateetan euskaraz ikasteko baldintzak nolakoak direla esango zenuke? Nahiz eta aurrerapauso handiak eman dituzten euskararen erabileran zein euskararen normalizazioan, nire ustez, euskaraz eta erdaraz ikasten duten ikasleek ez dituzte baldintza berdinak.

Sumina sentitu al duzu inoiz euskarak jaso duen jarreraren bategatik? Bai, gertatu zait. Unibertsitateko bigarren urtean irakasle batek euskaraz eman behar zizkigun klaseak, baina euskara gutxi zekien, ia ezer.

Saiatzen zen klaseak euskaraz ematen baina erdarara pasatzen zen beti eta azkenean er-

daraz eman behar izaten genituen klaseak.

Guk eskubidea dugu euskaraz ikasteko.

Bigarren Hezkuntza amaitzean gazteek euskara gutxiago egiten dutela esango zenuke? Gazte askok euskara alde batera uzten dutela uste dut, baina euskaraz bizi nahi dugunok, berriz, gero eta gehiago erabiltzen saiatzen garela ere pentsatzen dut.

Zelan ikusten duzu euskararen erabilera unibertsitate giroan? Euskararen erabilera oso ona dela esango nuke. Azken batean, inor ez dago euskaraz ikastera behartuta eta euskara gehiago erabiltzen eta entzuten dela esango nuke. Hori pentsatu gura dut.

«Gero eta gutxiago egiten dugu euskaraz gure artean»

Aiala eta Magali Ercilla (Usansolo, 2005)

Unkina eskolan ikasi zuten eta orain Elexalde institutuko DBH 2ko ikasleak dira.

16 iraila 2018 Binke!

Zein esango zenukete dela zuen adineko gazteek euskaraz edo euskara ikasteari ematen dioten garrantzia? Guk ikusten dugunaren arabera, gure ingurukoek edo gure adina dutenek ez diote garrantzi handirik ematen euskarari.

Ikasten daramatzazuen urteetan, nabaritu al duzue aldaketarik zuen ikaskideen artean euskararekiko? Bai, egia esan urte hauetan igarri dugu aldaketa. Gero eta gutxiago egiten dugu euskaraz gure artean. Ez dakigu zergatik, baina horrela da...

Irakasleena da ikasleak eskolatik euskaldundu gabe irtetearen ardura? Ez, ez

dugu uste eskolarena bakarrik denik ikasleak eskolatik euskaldundu gabe irtetearen ardura. Izan ere, irakasleak saiatzen direla ikusten dugu, baina ikasleei bost axola zaie.

Zer pentsatzen duzue hobetu beharko litzatekeela ikasleek euskara maila altuagoa izan dezaten? Ikasleek euskara maila altuagoa izan dezaten egin daitekeen gauzarik onena ahal den guztietan euskaraz hitz egitea dela esango genuke. Baina hortxe dago kontua, ez dugula ahal dugun denetan euskaraz egiten. Nekez hartuko dugu euskarazko maila ona gero gure artean gaztelaniaz ematen badugu eguna.

Hezkuntza eta euskara

Herritarrok badugu nondik hasi

Z

alantza izpirik ez da euskara eta haren normalizazioa herritar askoren kezka dena. Sarritan baina —gehienetan ez bada—, hezkuntzari egiten diogu so, hura izango balitz bezala euskararen egoeraren erantzule bakarra. Ezin uka gizartea euskalduntzeko ardatz eta tresna garrantzitsuenetariko bat denik hezkuntza, eta hobera egiteko oraindik lan handia egin behar dugunik. Konponbidea, ordea, ez dago erakundeetan bakarrik, gure baitan ere badago. Izan ere, herritarrok, gutako bakoitzak, badugu zer egin. Badugu nondik hasi.

Askotan entzuten dugu bakoitzaren ekarpen txikiekin emaitza handiak lor daitezkeela, eta hori bera da gure hizkuntza hauspotu eta sustatzeko egin behar duguna: indarrak batu eta bakoitzak egin dezakeen apurrarekin, euskarari bultzada erraldoia eman. Horretarako aukera paregabea da azken hileetan Euskal Herriko hainbat elkarte eta herritarren ahotan dabilen Euskaraldia ekimena.

Aski entzuna dugu zertan datzan Euskaraldia egitasmoa: euskal herritarrak aktibatu eta 11 egunez —azaroaren 23tik abenduaren 3ra— euskaraz aritzea, alegia. Izan ere, Euskal Herri euskaldun bat lortzeko, euskaraz bizitzeko, herriak sortu behar du grina, herria da ahaldundu behar dena. Horretarako baina, ezinbestekoa da ohiturak aldatu eta praktikara egitea salto. Irailaren 20tik aurrera hasi da Euskaraldian izena emateko epea.

Beraz, batu zaitez olatu euskaldun honetara. Orain duzu aukera «Ahobizitzeko», orain duzu aukera «Belarriprestatzeko»!

Galdakaoko batzordea. Udaren hasieran martxan zeuden dagoeneko Galdakaoko zein Usansoloko Euskaraldiaren batzordeak. Galdakaokoak, konkretuki, Santakurtzak pasata

emango ditu hurrengo pausuak. Bi egiteko nagusiak Euskaraldiaren berri eman eta izena ematea izango dira —«Ahobizi» rolean euskaraz dakitenek, eta «Belarriprest» rolean euskaraz hitz egin ez arren, ulertzen dutenek—.

Ekimena bera ahalik eta gehien zabaltzeko, lau sektoretan banatu da Galdakaoko batzordea: ikasketa zentroak, saltoki handiak, saltoki txikiak eta herriko elkarteak. Azken hauen inplikazioa oso lagungarria izango da, elkarte bakoitzak antolatutako ekitaldiak Euskaraldiarekin lotuz gero, oihartzun handia lor daitekeelako.

Jubilatuei deia. Aipatutako lau azpi-batzorde horiek sortu eta martxan jarri badira ere, gainerako euskaltzale guztien laguntza ezinbestekoa izango da. Beraz, dei egiten zaio Euskaraldira batu nahi duen orori batzordeetan ere parte hartzera. Ez du axola adinak, generoak edo ideologiak. Garrantzitsuena denok euskararen alde bat egitea da.

Horregatik, eta jubilatu euskaldun asko daudela jakinda, gonbita zuzena bidaltzen zaizue zuei ere Euskaraldian parte har dezazuen. Orain aukera paregabea duzue duela urte batzuetako amets eta desioak gauzatzeko, maite duzuenaren alde egiteko. Denok dugu lekua. Denok dugu zer eman. Dudarik gabe, zenbat eta gehiago izan, orduan eta indar handiagoa lortuko baitu Euskaraldiak.

Euskaraldiarekin harremanetan jartzeko: galdakao@euskaraldia.eus

Binke! iraila 2018 17

David Sánchez Collado 1981, Galdakao Zabalea auzoan bizi da David Sánchez «Txapelman» artista. Txikitatik izan du musika eta sorkuntzarekiko interes handia, aitak eta aititek egunero kantatzen eta jotzen baitzuten gitarra. Ordea, hamar urtetik hona serio hartu du bere zaletasuna Sánchezek, eta ibilitako beste musika talderen batekin lanen bat argitaratu badu ere, bakarka kaleratu berri duen lehenbiziko lana da Hostoak liburua, batez ere aita eta anaiaren ilustrazioez lagunduta.

Hauxe da lan horren lagin txiki bat. Bideo eta abestiak entzuteko aldiz, bere YouTube-ko kanalera joatea baino ez dago: Txapelman.

Liburuaren izenburua Hostoak Egilea David Sánchez Collado Urtea 2018 Neurria 148 mm x 210 mm Orrialdeak 64 Ilustratzaileak Paula Gardoqui, Nemesio Sánchez, Gonzalo Benedí eta Borja Sánchez

18 iraila 2018 Binke!

Zure Muxu Epelen Munduan Bihotz taupadak arintzen zaizkit zu gerturatzean, maitia Denbora gelditu eta iratzar nazazu zure ondoan Laztandu nazazu izarren azpian Nire ametsak lapurtu zizkidan sorgina zara Har nazazu zure Har nazazu zure muxu epelen munduan

Zure Zain Muxuka nazazu bihotzean Laztandu nazazu izarren azpian Nire arimaren jabe bihurtu zara Ametsak lapurtu zizkidan sorgina Beti zure zain Beti zure zain Muxuka nazazu bihotzean

Sexu praktika bitxiak

S

exuak gozamena izaten du helburu. Gozamen hori nola eta zerekin lortu, ordea, pertsonaren araberakoa izan daiteke, eta betiere errespetagarria, noski, beste inoren askatasuna mugatzen ez den bitartean. Asko izango dira inoiz burura etorri zaizkizun pentsamendu erotiko edo fantasia sexualak, baina, ezagutzen al zenituen jarraian datozen sexu praktika bitxiak?

• Ekosexualitatea. Imajinatzen duzu zer izan daitekeen gozatzeko asmoz zuhaitz enborrekin ferekatzea? Loreak usaintzean plazera sentitzea? Eta barazkiekin amets erotikoak izatea? Agian zaila egiten zaizu hori egia dela sinestea, baina bai, badira naturarekin pentsamendu lizunak dituzten pertsonak: ekosexualak. Sexu praktika hau orain dela hamarkada bat baino gehiago sortu bazen ere, agian lehenengo aldia izango da kontzeptu honen berri duzula.

Hala ere, 15.000 pertsona omen daude munduan zehar ekosexualak direnak.

Batzuek diotenez, ordea, ekosexulitatea ez da joera sexual bat, aktibismoa eta sexua uztartzen dituen bizi filosofia bat baizik. Pertsona hauek naturarekin daude konektatua, eta konexio hori mentala edo espirituala izan daiteke, baina baita fisikoa ere. Imajinatzen duzu zure burua enborrekin, arrokekin edota belarrarekin masturbatzen? Naturaren maitale beste ezeren gainetik.

• Dogging-a. Harreman sexualak eta sexuari buruzko gaiak orokorrean, intimitatearekin estuki lotuta joan ohi dira. Badira pertsona asko, aldiz, harreman sexualak dituzten bitartean, biziki gozatzen dutenak beste hainbat begi begira badituzte. Horren adibide dira egun gorakada handia izaten ari den «dogging» —«cancaneo», gaztelaniaz— izenez ezagutzen den sexu praktikaren zaleak. «Dogging»-a britainiarrek egin zuten ospetsu 70. hamarkadan.

Izena ingeleseko «dog» —hau da, «txakurra»— berbatik dator. Antza, kuxkuxero kuadrillak txakurra paseatzera ateratzeko aitzakiarekin biltzen ziren, beste pertsona batzuek sexu harremanak zituzten lekuetara joan eta zelatan ibiltzeko. Gaur egun, ordea, «dogging»-a harreman sexualak leku publikoetan eta ikusleekin —azken hauek parte hartzaileak izan edo ez— izateko sexu praktikari esaten zaio. Normalean, topaketa hauek Internet bidez zehazten dira, praktika mota, tokia eta ordua adostuz.

• Ursusagalamatofilia. Izen ia ahoskaezina duen sexu praktika hau sexu harremanak animaliaz mozorroturik izatean datza. Norbera izan daiteke mozorroa janzten duena, edo beste pertsona batzuk horrela karakterizaturik imajinatzearekin amestea. Kasu batzuetan, gerta liteke sexu mota hau praktikatzen dutenei eszitazio gehien ematen diena pelutxeekin masturbatzea izatea. Pare bat arrazoi aipatzen dira sexu praktika honen zaleek animalien mozorroekiko horrenbesteko erakarpena sentitzeko. Bata, jantzien ehundura —kotoia, adibidez— atsegina izatea pertsonarentzat, eta bestea, pelutxeek eragiten dieten gozotasunaren eta morboaren arteko konbinazioa.

Horrelako praktika sexualen batekin ausartzen al zara? Edo… baliteke aspaldi ausartu izana...

MANU ETXEBARRIA AYESTA

Agur jaunak

A

gur jaunak kantua, ezaguna dogu Euskal Herrian zehar, baina, beharbada, bere jatorria ez hainbeste. Jatorriaren bertsio bat baino gehiago daukaguz, baina batera jo zein bestera jo, danetan agertzen jaku, Urtxalle (Manuel F. Lekuona Rezola: 1828-1901) eta bere 1851eko pelota-partidu ospetsua. Urtxalle bere jaiotetxe izenez ezagutzen dogun hau, Oiartzunen jaio zan baina gero Errenterian bizi izan zan. Antonio Zavalak Auspoa bildumako 116an dinoskunez, Urtxalleri zor deutsagu Agur jaunak kantua, Antonio Peña y Goñi jaunak kantu eta pianorako solfeoz jarria. Ez dakigu non entzungo eban Urtxallek. Kantuko «gire» aditzari begiratuz gero, Zuberoa aldekoa dirudi, edo, bertsolaria be bazanez, berak asmatua be izan leiteke pelota partiduaren ostean. 1893an Etxeberria-Gimonek Ecos de Vasconia bilduman zartu eban. Geroagora, 1917an Gipuzkoako Aldundia euskal agur-kantu berezi baten bila ebilen eta Inazio Pérez Arregui jaunak, berori aukeratu eban, eta 1918ko abuztuaren 1ean, aurkeztu eta Loiolako San Inazioren prozesioan jo eben. Harrezkero danok darabilgu gure ospakizun-agurretan.

Binke! iraila 2018 19

Santakurtzak 2018 Argazkiak: Aitzol Zamalloa, Gaizka Peñafiel, Gotzon Almaraz, JULIO LEGARRETAETXEBARRIA eta Jabi Rojo

20 iraila 2018 Binke!

Binke! iraila 2018 21

22 ekaina 2018 Binke!

Binke! ekaina 2018 23

BINKE

Ekipo barria aurkeztu dau Ibaizabal taldeak

THE PRIMITALS

GALDAKAO GOGORA

Ibaizabal Saskibaloi Taldearen emakumezkoen ekipoa LF-2n lehiatuko da beste behin denboraldi honetan, plantilla barriztauta eta talde tekniko eta zuzendaritza beragaz. Taldea udaletxean aurkeztu zan, eta jokalariakaz batera, talde teknikoko kide batzuk eta Koldo Goioaga Kirol Arloko zinegotzia be egon ziran. Mailarik gorenera igotzen saiatuko dira aurten.

El Drogas, memoriarekin bat

The Primitals komedia, herrian

El Drogas herrian izan zala baliatuta, Gogora taldekoek eta hainbat zinegotzik solasaldi atsegina izan eben beragaz eta gure memoria ezagutzera gonbidatu eben.

Arrakasta handiaz ikuskizunak eskaintzen dabilen The Primitals komedia musikal dibertigarria Galdakaoko Torrezabal Kultur Etxean izango da irailaren 28an.

B!

Jarri hemen zure publizitatea publibinke@gmail.com 618 823 326 24 iraila 2018 Binke!

GALDAKAO BOLEIBOL TALDEA

ANDER ARRIETA

Ironman gizona da Julen Diez kirolaria

Boleiboleko mutilak be, prest!

Ez omen da erreza bertan lehiatzea, baina Galdakao Boleibol Taldeko senior mutilek barriro lortu dabe Espainiako Lehenengo Mailan jokatzea, eta denboraldi barriari gogotsu ekin deutsiela onartu deutsie Binke aldizkariari.

BINKE

IZARO

Julen Diez triathleta galdakoztarra mundu mailako Ironman-aren top-15 barruan dagoala frogatu dau, bere kategorian (18-24 urte) hamaikagarrena izan ondoren.

Urriaren 6an, Izaro Galdakaon

Asier Bidart, euskaltzain urgazle

Izaro kantari mallabiar gazte bezain ezagunak kontzertua eskainiko du Galdakaoko Torrezabal Kultur Etxean, urriaren 6an. Sarrerak salgai daude dagoeneko.

Euskaltzaindiak 12 euskaltzain urgazle barri izendatu dauz, tartean Asier Bidart galdakoztarra, Udalaren Euskara Arloko langilea eta Euskal Filologian lizentziatua.

Binke! iraila 2018 25

Kurtzea – Burtotza – Banorreta – Murtatza – Gorosibai – Usansolo – Kurtzea

I

bilbide zirkularra proposatuko dugu orain ere: Usansolotik Lemoa aldera. Bekeara arteko ibilbide luzea lehenik, Ibaizabal Puentelatorre zubitik igaro (1), bidegorritik ospitalera joan eta Labeara jaisteko. Porlanezko errepidetik gora egingo du, porlana bera amaitzen dan tokirarte, gero lehenengo pistatik eskuinera egiteko, Gorosibai aldean.

Burtotza baserrira iritsiko gara eta eskuineko bidetik bidegurutze batera helduko gara, eskuinean ikusiko dugu Burtotzaren (291 m) gailurra (2). Bidexkatik behera jarraituz Banorretako (305 m) tontorrera doan bidea argi ikusiko dugu (3), zuhaizti baten ostean aldapan behera Lemoako Landalde baserrian amaituko dugu (4). Beherantz egin eta bidegurutzetik Lemoatxara egin dezakegu (2,1 km) edo Bediako Murtatzara jaitsi. 1,4 km gehiago jarraituz gero, Sandoni baserriko bidegurutzera iritsiko gara, eta hemendik Lemoatxa – Ganzabal (363 m) gailurrera (5). 700 metro gehiago dauzkagu aisialdi gune batetik pasata, eta bertatik buelta egingo dugu Murtatzara itzuliz (6), Gorosibaira doan mendi-ibilbide batetik (7) Usansolora (8) eta lehen hartu dugun bidegorritik Bekea, Abusu eta Kurtzeara iristeko.

1

2

Bekeatik Usansolora doan Puentelatorretik igaro.

3

Burtotzaren gailurrera igoko gara (291 m.)

LUZERA 17,6 km.

DENBORA 4 ordu 30’ Desnibela 562 m.

ZAILTASUNA Tartekoa

4

Banorretako tontorra ere bisitatuko dugu.

galdakao

Aldapatik Landalde baserria ikusiko dugu.

2 1 3 8

7 4

Usansolo

5

6

lemoa

55

Sandoni baserriaren paretik igaroko gara.

26 iraila 2018 Binke!

66

Murtatza izango da azken puntua, buelta egiteko.

77

Usansoloko Gorosibai auzora iritsiko gara.

88

Usansolotik Bekea, Abusu eta Kurtzeara joango gara.

Simon Linaza alkatea

Zer dakar Teresak?

I

epa! Badira hilabete batzuk ez naizela hemendik agertu, baina hemen nago berriro ere! Oraingoan, hasierako tradizioak hartuta, kalera atera naiz herritarrei galderak egiteko. Gazteek galdera honen inguruan zein iritzi duten jakingo dugu:

Zer da gehien eta gutxien gustatu zaizuena Galdakaoko jaietan?

Agathe Jai hauetan gehien gustatu zaidana hasierako igoerako desfilea, denon parte hartzea! Jendearen partaidetza ikaragarria da koadrilen arteko lehiaketan. Txarrena, herria zakarrez betetzen dela.

G

aldakaoko kale berrienetakoa da Simon Linaza, herrikide honen omenez Zabalea atzetik Zabalganeko biribilgunera doanari jarri zitzaiona. Baina benetan ba al dakigu nor izan zen? Simon Linaza Galdakaoko alkate izan zen 1931. urtean.

Ordea, 1933an kargutik kendu zuen Espainiako Gobernuak, «Usansoloko gertakari» izenez ezagunak izan ziren iskanbila politikoetan «erakutsi zuen utzikeria» arrazoituta. Urte horretako maiatzaren 14an, erradikal-sozialistek mitina eskaini zuten Zornotzan, eta bertatik bueltan Usansoloko San Andres jaietako erromerian gelditu ziren «¡Viva la República!» oihukatuz.

Bertakoek «Gora Euzkadi askatuta!» erantzun zuten, eta Batzokiaren aurrean tiroketa hasi zuten. Tartean hildako bi egon ziren, 13 urteko mutikoa bat.

Xabier Gehien gustatu zaidana txosnak dira, bertan dagoen giroa eta musika oso onak direlako. Hala ere, gutxien gustatu zaidana, festetan zehar gertatzen diren eraso sexistak dira.

Lidia Aurten, zorionez, eguraldi ona egin du. Primeran pasatu dut lagunekin eta giro oso ona egon da egunez zein gauez. Hala ere, zerbait txarra esatekotan, kontzertuak ez zaizkit asko gustatu...

Asier Kontzertuak izan dira gehien gustatu zaidana Galdakaoko jaietan. Hala ere, gutxien gustatu zaidana, txosnetan pilatzen den jendetza dela esango nuke...

Nerea Gehien gustatu zaidana paella txapelketa, oso goxoa atera zitzaiguna! Txosnen ondoan jarri zuten eraso sexisten aurkako txokoa ere ezinbestekoa, zoritxarrez. Gutxien zapatuko jendetza…

Binke! iraila 2018 27

Antzerkia

Musika

Irailak 28, barikua

Urriak 26-27

Yllana & Primital Brothers

Musika Bizian jaialdia

Ordua: 21:00 Sarrerak: 10,00€/7,50€

Iturrondo plazan Andra Mari Dantza Taldea

The Primitals

Irailak 29, zapatua 7Bubbles

Irteerak

Burbuja

Irailak 27, eguena

Ordua: 18:00 Sarrerak: 6,00€/4,00€

Laudiotik Orozkora ibilaldia Adinekoen Dinamizazio Zerbitzua

Urriak 5, barikua Txalo Produkzioak

Moko zorrotza Ordua: 21:00 Sarrerak: 10,00€/7,50€

Kontzertua Urriak 6, zapatua

Izaro Torrezabal Kultur Etxea Ordua: 21:00 Sarrerak: 10,00€/7,50€

Tailerrak Urriak 10 - Azaroak 28 Biodantza tailerra, Zainduz programarekin elkarlanean Adinekoen Dinamizazio Zerbitzua

Urriak 19 - Azaroak 30 Estimulazio kognitiboko tailerra 75 urtetik gorakoentzat Adinekoen Dinamizazio Zerbitzua

Kirola Urriak 7, domeka XVI. Memorial Joserra

Irakurle taldea Irailak 24, astelehena

«Zaldi mamarroa» liburua Ekaitz Goienetxea Ordua: 18:30 Topa taberna

28 iraila 2018 Binke!

Mendia Irailak 22, zapatua Taillon (3.144 m.)

Ganguren MT

Irailak 30, domeka Ernio (1.078 m.)

Burtotza MT

Irailak 30, domeka Hayal de la Zamilla –Picones Sopeña (1.276 m.)

Ganguren MT

Urriak 14, domeka Palomares (1.446 m.)

Argitaratzailea: AITU elkartea Koordinazioa: Jon Gomez Garai Erredakzioa: Ixone Muñiz Arana eta Jon Gomez Garai Diseinua eta maketazioa: Artefakto Argazkilariak: Gotzon Almaraz, Ander Arrieta, Inocencio Goikuria, Julio Legarretaetxebarria, Jabi Rojo Ilustrazioak: Irrimarra Inprenta: BEPSA Banaketa: Egunon Lantegi Batuak eta Correos Hileko ale kopurua: 14.000 Lege Gordailua: BI-41-2016 ISNN: 2444-9385 Binke aldizkariak ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako iritzi edota esanen erantzunkizunik

Burtotza MT

Berbalagun izateko izen ematea zabalik!

Helbide orokorra: infobinke@gmail.com Publizitatea: publibinke@gmail.com

Binke! iraila 2018 29

Zein ongi pasatu dudan aurtengo jaietan!

Aurkitu 7 diferentziak

Zein da aurten Binketxok jantzitako maskara?

30 iraila 2018 Binke!

Lagundu Binketxori tortila txapelketarako prestatzen!

Ordenatu 1etik 6ra.

Aurkitu irteera

Ikasturtea hasi da! goazen buruak trebatzera!

Binke! iraila 2018 31