BINKE 026 Apirila 2018

26. zenbakia • 2018ko apirila

Jon ANDER ORTUONDO EKINTZAILEA

«Euskaldunok ez dakigu gure lana ondo saltzen»

JON ANDER ORTUONDO EKINTZAILEA

«Milaka euro kapritxoagai askok bizikletan, eurentza TESTUA: JON GOMEZ GARAI Argazkiak: JULIO LEGARRETAETXEBARRIA

K

risiak adimena zorrozten duela zioen Albert Einstenek. Krisiagatik izan edo ez, badira adimena zorrotz duten lagunak eta euren barneko hobetzeko nahiak proiektu berriak asmatzera eramaten dituztenak. Ekintzaileak dira horiek, eta euretariko bat etxean dugu, Usansolon. Ordea, Boroan hartu gaitu, bere estudioan, erreminta «arraroz» inguraturik.

Euskaldunak, kulturalki, beti ibili izan gara asko bizikletan. Baina ondo ibiltzen badakigu? Italiara ikastera eta lanera joan nintzanean bizikleta bizitzeko beste era asko ezagutu nebazan eta kritiko bihurtu nintzan hemengo ikuspuntu orokorragaz. Han bizikleta bizitzeko modu bat zan guretzat, bizikletan baino ez ginan mugitzen, bizikletan ezagutzen genduzan beste pertsona batzuk, gure lagun guztiak bizikletan ibiltzen ziran… eta hamaika bizipen bizi genduzan bizikletaren bueltan. Euskal Herrian, ordea, bizikleta txirrindularitzara oso lotuta dago eta miresten dodan tradizio eta historia horrek asko baldintzatzen gaituala uste dot.

Horrekin zer esan gura duzu beraz, ez dakigula bizikletan ibiltzen? Euskaldunok bizikletari emoten deutsagun erabilera gehiena kirol lehiara bideratuta dago, amerikarren antzera, baina hauengandik urte askotara gagoz. Amerikarrek bizikletaren erabilera eta merkatu-nitxoa guk baino askoz gehiago garatzen dabe.

Adibideren bat jartzerik bai? Esaterako, Euskal Herrian bizikleta bat erosi gura badogu eta ideia handirik ez badogu, mendirako garatu dan txirrindu bat erosiko dogu ziurrenik.

Zergatik? Danerako balio dauala uste dogulako. Baina autoen gainean askorik ez badakigu, 4x4 bat ez dogu erosiko beti, ezta? Egia da globalizazioak eta nahi beste informazio-iturri eskura izateak behar dogun bizikletaren gaineko erabakia errazago hartzera eroango gaituala, baina egia da askotan ez dakigula bizikleta aukeratzen.

Baina asko dira milaka euro inbertitzen dituztenak bizikletan. Zerbait jakingo dute bizikletez… Milaka euro kapritxoagaitik inbertitzen dira bizikletan. Ez dinot hau

2 apirila 2018 Binke!

txarto dagoanik, erropan, etxebizitzan, kotxean zein inguratzen gaituen produktu gehienetan be behar izanetik askoz harago gastatzen dogulako. Baina bizikletaren kasuan, bizikleta bera «status simbol» bat da. Lehen erroparik onenak domeka goizean erabiltzen genduzan mezara joan eta herrikideakaz sozializatzeko. Gaur mezara jende gutxiago joaten da eta gehiago dira domeka goizean bizikletan ibiltzen diranak, eta bizikleta gainean sozializatzen diranak. Bi-

tik inbertitzen dabe ko egokia izan barik beÂť Jon Ander Ortuondo Gorostiza-Goiza 1984, Usansolo Diseinu Industrialean ingeniari, txirrindularitzarekin lotutako ibilbide luzea du Ortuondo usansolotarrak. Gaur egun, berak sortu duen Fit4bike enpresa berritzailean ari da kementsu, ingeniari, ikerlari eta diseinatzaile, txirrindularitzarako biomekanika zerbitzuak eskaini eta sektore honetarako puntako teknologia garatu eta merkaturatzen.

Atzean utzi ditu Arrasaten zein Milanen egindako ikasketak eta Italiako 3T enpresa ospetsuan lanean izandako esperientzia.

Esperientzia horrek ekarri du Ortuondo gaur dagoen lekura.

zikleta ona izateak ez dau esan gura bizikletez edo ibiltzeaz asko dakienik.

Hara! Bizikletaren kalitatea ez dago ibiltzearen kalitatearekin lotuta, beraz. Bizikletaren prezioak erabilera mailagaz zer ikusi gitxi izaten dau. Kalitate funtzional minimo bat nahikoa da ÂŤibiltzekoÂť eta bitan ordaindu behar ez izateko.

Hortik aurrera lehen aipatutako kapritxoa ordaintzen gabilz,

baina hori be kalitatea da izatez, hori be baloratzen badakigu.

Kalitatea, norbere behar edo eskakizunak asetzea dala uste dot eta eskakizun horreik gaur egun behar izanetik askoz harago doaz ia beti.

Bereziki kontu horien inguruan aritzen zara zeu Fit4bike enpresarekin, ezta? Biomekanikaren helburua bizikletaren ergonomia erabiltzaileri egokitzea da. Hau da, bizikleta gaiBinke! apirila 2018 3

nean daroagun posizioa gure ezaugarri fisiko eta helburuentzako egokiena izatea. Pertsonalizazio bat izaki, eta kalitatea lehen definitu dogun moduan ulertzen badogu, biomekanikak bizikletaren kalitatea areagotzen dau. Bizikleta gure neurrira egokituta izateak erosotasunean, errendimenduan eta lesioak ekiditzean igartzen da. Eta egokitzapen hori neurtzeko eta egikaritzeko, besteak beste, sortu genduan BASystem.

Sistema berri hau asmatu aurretik Milanen izan zinen lanean. Zer egiten zenuten enpresan? Diseinu ingeniaria nintzen 3T enpresan. Bizikletentzako karbonozko osagaiak diseinatzen nebazan. Oso esperientzia aberasgarria izan zan niretzako, diseinatzeko askatasun handia neukalako eta per-

Deserosoa dana ez da inoiz osasuntsua izango tsona interesgarri askogaz lan egiteko aukera izan nebalako.

Nire jefea, esaterako, Ferrari F1-eko taldean ibilitako ingeniari bat zan eta zuzendaria Philips-en goi mailako manager holandarra. Erabaki asko hartu behar izaten nebazan eta bizikleta sektoreari buruz asko ikasi neban batetik bestera.

Gaur egun bizikletentzako osagaiak diseinatzen munduan oso ezaguna den enpresa horrekin asko bidaiatu zenuen? Bai, bidaia asko eta mundu guztiko pertsonekin hartuemon etengabea izaten neban. Karbonozko konponenteek eskatzen daben eskulan handia dala-eta, Txinan eta Taiwanen egiten genduzan, hortaz ezinbestekoa zan bertara jarraipena egitera joatea. Hong-Kong, Shenzhen, Ameriketako herrialde asko, ia Europa osoa… Tourrera be joaten nintzan gure produktuak eroaten ebezan taldeak bisitatzera. Carlos Sastrek, adibidez, Tourra gure produktuekaz irabazi eban!

Akaso batetik bestera ibiltzeak erre zintuen? Bai eta ez.

Bidaiatzea nekagarria da bai, batez be urteak aurrera doazen heinean. Hasieran ikaste horrek motibazio eta energia asko emoten deutsu, baina apurka-apurka monotonoago bihurtu leike eta norbere lehentasunak be aldatzen doaz. Oso independente bizi izan nintzan han, baina une batetik aurrera herriminak eta familiatik gertu egoteko gogoak gogor jo ninduan eta esperientzia baino etxea nahiago izan neban. Asko pozten naz erabaki hori hartu izanaz.

Eta etxera bueltan, zein izan zen zure jarduna? «Freelance» 3T berarentzat eta bizikleta sektoreko beste marka batzuentzat produktuak diseinatzen hasi nintzan, baina etxetik.

Zure kasa lan egiten hasi bazinen... hor hasi zinen ekintzailea izaten? Bai, hori da. Autonomo bezala lehenik eta Fit4bike-egaz gero. Izan be, Fit4bike proiektua «freelance» 4 apirila 2018 Binke!

nenbilenean otu jakun, beste proiektu batean lanean genbilzala. Ideiak lanean etortzen dirala esaten dabe, ezta?

Badugu euskaldunok ekintzaile izateko ohiturarik? Euskaldunok historikoki langileak izan gara, eta uste dot hori ezinbestekoa dala ekintzaile izateko, baina beti kritikatu izan dot —neure burutik hasita— ez dakigula gure lana saltzen. Beste batzuentzako gauza asko egiten doguz eta onak gara gauza askotan baina gutxi dira bertako marka erreferenteak. Akaso, arriskatzearen aldekoak ez garalako? Ez dakit…

Proiektu berri baten alde arriskatzea ez zaio askori burutik pasako, kontu kulturala al da? Bizi kalitate ona daukagu, ingurua, klima, ekonomia, bizitza sozial aberatsa, bai lagun eta familiari jagokonez… beraz, arriskatu? Zertarako? Hobeto saldu beharko geunkala kritikatzen dot baina arriskatzearena ez, erabaki guztiz pertsonala da hori eta ondo ulertzen dot jendeak arriskatu gura ez izatea.

Tira, zuk arriskatu duzu. Imajinatu duzu inoiz oraingo egoeran egongo zinenik? Ez! Ez dot nire burua inoiz ekintzailetzat emon. Dana dala, uste dot seinale ona dala non egongo garan ez jakitea, ezta? Dibertigarria behintzat bai… (irribarretsu) Orain lehen aipatutako BAS sistema patentatuarekin topera zabiltzate. Mundu mailan ezagutarazteko asmorik duzue? Bai noski. Fit4bike marka daborduko internazionala da, gure salmenten gehiengoa atzerrira doa. Txirrindularitzara bideratutako biomekanika oso merkatu espezializatua da eta negozioa bideragarri egiteko oso eremu zabal batera zuzentzea ezinbestekoa da guretzat. Ez daukagu beste aukerarik.

Patentatu berri duzuen sistema honekin zer egiten duzuen ulertzea ez da erraza… Goazen hasieratik hastera.

Biomekanikan zerbitzu batean txirrindulariaren ezaugarri fisiko eta funtzionalak aztertzen dira. Horretarako, txirrindularia bera bizikleta gainera igo eta pedaleoaren teknika zein zinematika orokorra aztertzen jako, hau da, zela mugitzen dan. Guzti hau neurtu egiten da eta neurketa honen arabera kontaktu puntuak manipulatzen dira. Kalak, plantillak, altxak, bielaren luzera, aulkiaren eta eskulekuaren posizio, mota, zabalera eta inklinazioak… eta abar luze bat aztertzen da, erabiltzailea erosoago, bizkorrago eta osasuntsuago ibili daiten.

Eta non dago makina berri honen zeregina? Aipatutako azterketa horretako kontaktu puntu guztiak ajustatu eta gero informe bat entregatzen da bizikleta egoki jartzeko beharrezko neurri eta zehaztapen guztiekaz. Bada, patentatutako BASystem-agaz egokitzapen guzti horreik modu robotizatuan egin geinkez bizikleta gainean zagozan bitartean.

Kuriosoa benetan, ezta!? Dibertigarria izaten da saio amaieran bezeroek emaitza eta jatorrizko posizioa probatu eta konparatu egiten dabenean jartzen daben aurpegia. Askok ez dabe sinistu be egiten posizioak euki leikean eragina!

ELKARRIZKETA JON ANDER ORTUONDO Goi-mailako talde eta txirrindulariekin aritzen zara lanean. Zertan zehazki? Teknologia eta erremintak garatzeaz gain zerbitzua be eskaintzen deutsegu Euskadi Fundazioa eta Movistar Team neurriko taldeei, euren hornitzaile ofizialak gara eta goi-mailako txirrindulari guztien posizioaz arduratzen gara. Goi-mailako beste hainbat kirolarigaz be ibiltzen gara lanean.

Arin-Arin!

Profesionalentzako zerbitzuak bakarrik eskaintzen dituzue? Profesionalak gitxiengoak dira. Zerbitzua, nagusiki, bizikleta kirola egiteko erabiltzen dauan jendeari zuzenduta dago. Eurek be biomekanikatik onura asko atara ahal dabez.

Astean bizikleta ganean emoten doguzan lau, zortzi edo 12

Bizikleta ona eukiteak ez dau esan gura asko dakigunik ordu horreek gusturago egiteak eta gehiago disfrutatzeak zenbat balio dau? Horretara dedikatzen gara gu batez be: mota eta maila guztietako txirrindularien erosotasunera, eraginkortasunera eta lesioak ekiditeko posizio onaren bila.

Bizikletaren gainean eroso, errendimenduz eta lesioak saihestuz ibiltzea hainbatean aipatu dituzu. Badago elkarren arteko loturarik? Duda barik. Erosotasuna, errendimendua eta lesioak ekiditzea alkarregaz lotuta dagoz. Mina edo deserosotasuna, azken finean, gorputzak zeozer ekiditzeko emoten deuskun seinalea da. Mingarria edo deserosoa dana ez da inoiz ergonomikoa izango, ez da osasuntsua izango. Beraz, eroso bagagoz osasuntsuago be ibiliko gara, eta ondorioz baita arinago be. Horregatik da bizikleta neurrira jartzea hain inportantea.

Abiadura aipatuta, sariak jasotzen abiadura zoragarria daramazue, ezta? Guretzat Euskadi Fundazioak edo Movistar Team taldeak eurentzat lan egiteko deitu izana dira aitorpenik handienak. Zerbitzu eta produktu mailan oso garrantzitsua da guretzat. Negozio mailan be izan dogu aintzatespenik, gugan konfiantza erakutsi daben inbertsoreen aldetik eta Bostoneko MIT-ren eskutik, esaterako. Bostonera gobidatu ginduzan negozioa indartu eta Estatu Batuetako merkatua irekitzeko helburuagaz.

Hori bai, zuen produktu guztiak «Made in Euskadi» direla diozue harro! Bihar ez dakigu zelan izango dan, baina gaur hori da Fit4bike-entzat komenigarriena, produktu oso espezializatu eta teknologikoa izanik ezin dogu edonon fabrikatu eta hasieran oso garrantzitsua da gu fabrikaziotik gertu egotea. Gainera hornitzaile teknologiko ezbardin dezente behar dogu eta hori ez da leku askotan aurkitzen. «Made in Euskadi» horren sustatzaile baino, onuradunak garala esango neuke. •

Asteko egun gogokoa?

Barikua, asteburuaren ataria!

Herriko txoko gustukoa?

Upoko tontorra.

Liburua ala tablet-a?

Liburua.

Pelikula bat?

Heima, Sigur Rós-en ingurukoa.

Ez duzu onartzen…

Errespetu falta.

Zoriontsu egiten zaitu…

Maite nabenek.

Plater bat?

Menestra.

Deskribatzen zaituen berba?

Ekin.

Herrian zer kenduko zenuke?

Ibaizabal ibai ertzeko hondakin guztia.

Eta zer berria jarri?

Arratia eta Bilbo batzen dituan bidegorri dezentea.

Euskarazko berbarik politena?

Ustrukua.

Zure ametsetako bidaia?

Beste gauza batzuekaz egiten dot amets.

Berba egin ala entzun?

Entzun.

Zure mesanotxean ezin da falta…

Baso bete ur.

Abesti bat?

Going home, Dire Straits-ena.

Binke! apirila 2018 5

«Espainian ETA, indarkeri edo terrorismo hitzekin lotzen dute gehien euskara» JOAN MARI TORREALDAI Idazle eta ikerlea

Sarean arrantzatua

Espainiako Ogasunean desgrabatu egiten duela Francoren fundazioari dirua emateak?

Diktadura goraipatzeak saria omen du.

%43,14

EUSTATen azken datuen arabera, Galdakaoko eusk aldunen kopuruak gora egin du azke n urteotan: %4,2 gora, hain zuzen (2011n %38,94 ze n euskaldun). Orain , %43,14 dira euskara ezagutze n duten galdakoztarrak.

Txiste txarra — Kar, Kar, Kar! — Zeri egiten deutsok barre?

— Laster usainduko dok...

Azken asteotan Sare Sozialak barrez eta suminez lehertu dituen albistea izan da Cristina Cifuentes Madrileko presidentearena, tartean sarean arrantzatu dugun «meme» honekin. Masterra ez, baina EGAduna al da Cifuentes?

Bullying kasuak erdira, KiVa programari esker Biktima eta lekukoak ahalduntzen dituen KiVa metodo finlandiarra lantzen hasi ziren 53 ikastolen lehenengo ebaluazioa egin dute: eskola-jazarpena %47,3 jaistea lortu dute. Arreta biktiman edota erasotzailean bakarrik jarri beharrean, talde osoa gidatzen duten arauak aldatzea da metodoaren oinarria.

Eskumen gehiago lortzen ari da egunotan Jaurlaritza Espainiako Gobernuaren presidenteordeak Eusko Jaurlaritzaren ordezkaria deitu zuen apirilaren 16an, Jaurlaritzak eskatzen dituen hamaika trenbide sareen eskumenen artean Espainiak bi emango dizkiolakoan. Orain, Eusko Jaurlaritza espetxe politika eta gizarte-segurantzen eskumenen zain dago.

Facebook, erabiltzaile ez direnen datuak ere batzen Bostehun egun baino gehiago daramatzate espetxean Altsasuko taberna batean goardia zibil batzuekin liskarra izan zuten gazteek. Epaileak terrorismotzat jo nahi dute liskar hura eta hori salatzeko Iruñea bete zen apirilaren 14an.

6 apirila 2018 Binke!

Sare Sozial ezagunenaren Produktuaren Kudeaketa arduradunak, David Baserrek, pasa den apirilaren 17an Facebook-ek erabiltzaile ez direnen datuak ere batzen dituela onartu zuen: «Gure zerbitzuak erabiltzen dituen webgune edo aplikazio bat bisitatzen duen bakoitzaren informazioa jasotzen dugu».

ENDIKA ZINKUNEGI HEZITZAILEA

«Jolas, joko eta kirolek ume eta gazteen garapenean duten eragina aztertu gura dugu» Eguzkibegi Ikastolak, «Nolako jolasa, halako gizartea» izenburupean, tailer bibentzial doako eta irekia antolatu du maiatzaren 5erako. Endika Zinkunegi (Usurbil, 1977) izango da gidaria, Ikastolen Elkarteko Bizijolas egitasmoko kidea eta gorputz hezkuntza zein aisialdiko formazio saioak eskaintzen ditu.

Zenbateko garrantzia du haurraren aisialdiak bere garapenean? Erabatekoa. Haurren garapenean denak du eragina, ez bakarrik eskola barruan gertatzen denak. Gainera, aisialdia denbora libretik egiten dugun aukeraketa propioa dela uste dugu, baina benetan subiranoak al gara gure aisialdia programatzerako orduan? Gure ustez, ez, eta horregatik sistema soziopolitikoak bandejan jartzen digun jarduera kontsumitzailetik ihes egin behar dugu. Sistema neoliberalak globalizazioa balore positibo gisa hartu ohi du, baina neoliberalismoaren iturritik bultzatzen den globalizazioak balioen aniztasuna murrizten duen uniformalizazio baterantz garamatza. Eta gure hizkuntzak, izaerak zein kulturak bere lekua behar dute izan. Horregatik ere uste dugu euskara eta euskal kultura indartuko dituen aisialdi propioa beharrezkoa dugula, funtsean gu geu izaten jarraitzeko.

Eta zelakoa izan beharko luke gure seme-alabentzako programatzen dugun aisialdiak? Galdera konplexuegia da lerro gutxitan azaltzeko, eta horixe da tailer honen arrazoia. Baina labur esanda, gure ustez seme-alaben aisialdiak proiektu pedagogiko integral baten barruan egon beharko luke eta gure komunitate kulturalaren neurrikoa izan beharko litzateke. Oinarri horri, ordea, beste hainbat kontzeptu gehitu beharko genizkioke: etnoludikotasuna, ludikotasuna bera, autotelikoa, prokomuna, gatazkak gainditzeko balio diguna, lokala, hurbila, anitza, gozagarria, integratzailea…

Kontzeptu guzti horrek sakonean landuko ditugu maiatzaren 5eko tailerrean.

Garrantzia handia al du joko eta jolasen artean desberdintzea? Ikuspuntu hezitzailetik multzo horiek noiz eta nola erabiltzen ditugun aztertu beharra dago. Askotan sinonimotzat jotzen ditugu, baina errealitatea bestelakoa da: bakoitzak balio zehatz batzuk transmititzeaz gainera, bakoitzaren indar pedagogikoa neurri batekoa da, ez hobea ez okerragoa, bakoitzak berea, baina horien artean desberdintzea garrantzitsua da, noski.

Zeintzuk dira prestakuntza tailer hauen helburuak? Jolas, joko eta kirolek ume eta gazteen garapenean duten eragina aztertu gura dugu. Helburu nagusia estamentu desberdinen artean, taldean, honen guztiaren inguruan hausnarketa bideratzea izango da, egungo egoeraren diagnostikoa egitea, esperientzia berri hezigarriak izatea eta etorkizunerako proposamena edo proposamenak eraikitzea. Horretarako, tailerra parte hartzaileen bizipenetatik, errealitatetik abiatuko da, norberarengandik taldera, herrira eta taldetik, herritik norberarengana.

Zer ikasiko dute maiatzaren 5eko tailerretara gerturatutakoek? Tailerraren egitura aurreratuko dizuet. Agurra eta saioaren kokapena egin ondoren girotze-jolas batzuk egingo ditugu eta jarraian lan-gaietan sakonduko dugu. Gai bakoitzean atal praktikoa eta dialektiko zein dokumentala uztartuko ditugu, beti ere hausnarketarako bide emanez. Amaitzeko, gure seme-alaben hezkuntza eta aisialdiaz hausnarketa eta ariketak egin ostean, orduantxe proposamen bat egingo dugu eta saioaren ebaluazioa egin. • Binke! apirila 2018 7

Aldatzen ari dira etengabe gure herriak. Batzuek begi onez ikusiko dituzte aldaketok, beste batzuek ez hain ondo, eta esperantzaz gogoratuko dituzte gure inguruko txokoak...

Olabarrietako lehen harria Horren lekuko diren argazkiengatik ez balitz, gutxik sinistuko lukete Olabarrietako inaugurazioa egitera Bilboko apezpikua joan zenik. Baina halaxe da, auzo honetako lehen harria garai hartako gotzainak jarri zuen 1947an, beheko argazkian ikusten den bezala, egungo itxura duen bidegurutzean jartzeko.

Argazkiak: Susana Viteri Martinez

Argazki zaharrak dituzu?

Jar zaitez gurekin harremanetan eta parte hartu atal honetan: infobinke@gmail.com

8 apirila 2018 Binke!

Galdakaoko Gazte Asanblada

AITZOL ZAMALLOA

Badator maiatzaren 5a, Galdakaoko Gazte Eguna!

Iazko Galdakaoko Gazte Eguneko argazki bat, herri bazkarirako kuadrilak paella jana prestatzen Kurtzea plazan.

Ate joka dugu azken urteotan galdakoztarrentzat berezi bihurtu den eguna, eta harekin batera, gazteria mugitu eta elkarrekin jai giroaz gozatzeko ordua!

Heltzear da Galdakaoko VII. Gazte Eguna!

G

aldakaoko gazteek aspaldi ikusi zuten eurentzako egun espezial bat antolatzeko premia, eta hori izan zen orain urte batzuk galdakoztarren lehenengo Gazte Eguna sortzeko arrazoia. Nahiz eta ez den urtero ospatu duten jaialdia, aurtengoa VII. edizioa da, eta betiko asmo irmo eta itxaropentsu berarekin datoz oraingoan ere: Galdakaoko eta inguruko herrietako gazte mugimenduak astindu eta gazteriaren kezka eta aldarriak plazaratu. Azken hileetan, eta autogestioan oinarritutako espazio baten faltan, udaletxeko kioskoan

elkartu dira bi asterik behin Gazte Asanbladako kideak. Izan ere, detailerik txikiena ere lotu eta egun handia benetan berezia izatea da gazte hauen nahia. Eguna berezi egiten duen ekintzetako bat izaten da urteroko paella txapelketa, klasiko bat; eta oraingoan ere ez du hutsik egingo.

Beraz, hasi motorrak berotzen, paella-gosea eta juergarako gogoak ezingo baitira etxean gelditu! Gainera, tradizio bihurtu den herri bazkariaz aparte, nobedade nabari bat ere aurki dezakegu aurtengo Gazte Eguneko programazioan: mural margoketa! Lekua zehazteke badago ere, antolatzaileek horma-irudia Gazte Egunaren inguruko marrazki interesgarri bat izango dela aurreratu diote Binkeri. Hortaz, sormenari ekiteko parada ere egongo da aurten! Baina margotzea baino dantzatzea eta kantatzea nahiago baduzu, lasai, horretarako aukera ere egongo baita egun osoan zehar: eletrotxarangarekin bazkalostean, kontzertuekin gaua heltzean eta, noski, lagunekin juergak irauten eta ahotsak uzten dizun artean!

Zer, animatzen al zara? •

Egitaraua

Martxoaren 3an, zapatua 10:30 Mural margoketa 12:00 Paella txapelketa hasiera 15:00 Herri bazkaria

Bazkaloste akustikoa (Osterabe taldearen eskutik) 18:00 Traka-traka elektrotxaranga 21:00 Kontzertuak:

The Gilty Brigade

Otuz

Zirkinik Bez!

Eta DJak Topan!

Adi! Herri bazkarirako aulkiak norberak ekarri beharko ditu, eta txapelketan parte hartuko duten koadrilek eguerdiko 12:00etan egon beharko dute plazan izena emateko.

Binke! apirila 2018 9

Martxoko irabazleak

Begoña Abasolo Zalbidegoitia Zuriñe Zugazaga Zarrabeitia

Aitor Goti (ezker) eta Iban Olea (eskuin) Binkekideak Bibiano ile-apaintzailearekin, irabazi duten zerbitzuen berri jaso aurretik.

Zorionak, mutilak!

Oiolokak eskainitako janari sorta bana irabazi dute. On egin!

Zer egin Binkekide izateko?

Eman zure babesa urteko

36 €

ordainduta

Oraindik binkekide ez bazara, eta neurri honetako lehenengo komunikabide euskalduna babestu eta sustatu gura badozu, hauek dozuz horretarako bideak:

1. Bete beheko formulario hau, eskaneatu edo atera argazki bat eta bidali e-postaz: infobinke@gmail.com

2. Bete formularioa, moztu, eta utzi gutunazal baten, Binke izenarekin

Eta zuretzat, MOTXILA HAU OPARI!

Torrezabal Kultur Etxeko atezainaren leihatilan apirilaren 28ra arte.

3. Eskaneatu zure

IZEN-abizenAk:

mugikorraren QR irakurgailuarekin beheko kodea eta bete formularioa!

HELBIDEA:

TELEFONOA:

NORTASUN AGIRIA:

E-posta: IBAN

KONTU KORRONTEA:

10 apirila 2018 Binke!

ENTITATEA

BULEGOA

K.Z.

KONTU ZENBAKIA

Mugikorreko adikzioa sendatzeko lau App Noiz onartuko duzu behingoz mugikorrari itsatsita bizi zarela?

Zurea adikzioa da. Baina ez zurea bakarrik. Horregatik, Gaztezulok mugikorreko adikzioa sendatzeko lau aplikazio hauek gomendatu ditu: FOREST

SPACE App honek zure denbora administratzen lagunduko dizu. Berari esker, mugikorra zenbat aldiz eta zertarako erabiltzen duzun neurtuko duzu, erabilera modu kontzientean egiteko.

Landare bat erakusten digu, eta zenbat eta gutxiago ukitu, orduan eta gehiago haziko da.

ANTISOCIAL PARENTAL CONTROL Gurasoentzat diseinatutako aplikazioa; seme-alaben mugikorrean instalatu daitezkeen app-ak kontrolatzeko aukera ematen du eta erabiltzeko ordutegiak zehazten ditu. Gainera, abisua ematen du norbait app-a kentzen edo ezarritako filtroak ezabatzen saiatzen bada.

Izenak iradokitzen duen moduan, espazioarekin lotutako erronka proposatzen du honek.

Forest aplikazioaren antzera, Spacek saritu egingo zaitu mugikorra ez erabiltzeagatik.

Hala, planetak biltzen joango zara, galaxia osatu arte. Baitez uste baino gehiago lagundu?

FACEUP ÂŤBizitza, zure smartphonera begira zauden bitartean igarotzen dena daÂť. Hori da app-aren leloa. Aplikazioak test eta jokoak proposatuko dizkizu, mugikorrera begira zauden bitartean galtzen ari zarenaz kontziente izan zaitezen.

Ezin diozu tranparik egin, ausartuko zara?

Binke! apirila 2018 11

ANDONI BEROIZ ZUBIZARRETA

Hiri-udalekuak

Pilotazale bila

P

atua apetatsu samarra dela jakina da, gaur hemen eta bihar han. Galdakoztar jaio eta hazi bai, baina egun lemoztar. Belaunaldi lartxo gara Galdakaoko mugetatik at habia egitera behartu gaituztenak —etxebizitza salneurri lotsagarriak tarteko—,herriko seme alabak galtzea garrantzirik ez balu bezala… hainbestean pozik badaude bejondeiela, zuei milesker «kanpotarrekin» akordatzeagatik! Han-hemen beti pozik, frontoietan zahartzen diren piloten antzera.

Eta Pilota aipatzen dudala, zaletasuna baino, grina niretzat. Pilota jokora beti eta leku guztietan jokatu da. Batzuentzat efektuarekin jotako lehen «dejadatxoa» Evak Adani jaurtitako lehen sagar harekin iritsi zen. Joko honek euskal kulturan eta gure herrian utzitako ondarea zenbaterainoko garrantzia izan duen ez da ahuntzaren gauerdiko eztula.

Gurean, Kurtzeako pilotalekuan, goi maila eta afizionatuko pilotari anitz zaildu dira, lan jator eta izerdi handiz plazagizonak egin dira, baina frontoia betetzerako orduan lanak. Pena handia hartzen dut harmailak hutsik aurkitzen ditudan bakoitzean, eta zer pentsa ematen dit... denen ahotan gure gaurko pilotarien balentriak, baina gaztetxoenentzat pizgarria non? Gaua beti argi, gazteak!

12 apirila 2018 Binke!

G

aldakaoko Udalak hiri-udalekuak antolatu ditu uztailaren 2tik 20ra. Aurten ere herriko hiru leku ezberdinetan egingo dira: Aperribain, Urretan eta Usansolon. Aurtengo udalekuak 550 umeentzako antolatu dira, eta urtero legez, pozarren parte hartuko dute eurentzat beren-beregi prestatu diren ekintza eta jardueretan. Programaren hartzaile nagusiak Galdakaoko 3 eta 11 urte bitarteko neska-mutilak dira (2007/01/01-2015/07/02), eta proposatutako jardueren bitartez, hizkuntza ohituretan eta umeen arteko harremanetan sakondu gura da. Udalekuotan hezkidetza, integrazioa eta normalizazioa bultzatu gura da, eta edozelango ezintasuna duten pertsonen nahiz kulturara heltzeko ahalmen txikiagoa dutenen gizarteratzea eta normalizazioa sustatu.

Hezkuntza eta Euskara arloak 2005 urtean antolatu zituen lehenengoz hiri-udalekuak eta ordurik hona urtero-urtero egin izan dira. Hasierako urte hartakoa 210 umeentzako antolatu bazen ere, apurka-apurka, umeen kopuruak gora egin du nabarmen.

• Izena emateko epea: 2018/05/02-2018/05/11 • Leku eta ordutegiak: - ESAN bulegoa: 08:00-15:00 - Euskara zerbitzua (Torrezabal KE): 09:00-13:30 - Txapelena KE: 15:30-20:30 - Aperribai HI: 09:00-13:30 / 15:00-16:30 - www.galdakao.eus/udalekuak

Labea garbitzeko zenbait modu

MIREN BIKANDI BELANDIA

Virginia Imaz

M

aiz erabiltzen dugu etxeko labea hainbeste gustatzen zaizkigun jakiak prestatzeko. Baina, beste edozein gailurekin gertatzen den bezala, maiztasunez erabiliz gero, zikin-zikin eta koipez gainezka amai dezake. Garrantzitsua denez horrelako tresnak garbi mantentzea, hona hemen labea txukun-txukun izateko pare bat modu. Nahikoa izango da etxean ditugun osagai arrunt eta natural gutxi batzuk erabiltzea!

Gatza. Sukaldeko armairuetan gordetzen dugun osagai ohikoenen artean dago gatza. Gure jakiak ontzeko eta hauei zaporea emateko erabiltzeaz gain, gatzak beste hainbat funtzio ere baditu; hala nola, elurra mara-mara dabilenean errepideak ez zuritzea, belar txarrak haztea saihestea edo zapatetako hezetasuna eta usain txarra kentzea. Hamaika erabilera horietaz aparte, baina, gatzak desinfektatzeko ere balio du.

Desinfektatzaile bikaina dela aprobetxatuz, gure labeko zikinkeria garbitzeko ere erabili ahalko dugu, beraz. Egin beharreko bakarra zera da: litro erdi ur eta 250 gramo gatz nahastu ondoren, nahasketa hori labearen hormetatik zabaldu, batez ere, orbanen edo zipriztindurik dauden eremuen gainetik. Ondoren, 15-20 minutu itxaron eta gero esponja umel baten laguntzaz urarekin garbitu. Besterik ez!

Limoia. Fruta freskagarri hau antibakterianoa ere bada eta, hortaz, mikroorganismoak akabatzeko oso erabilgarria. Gainera, koipea kentzeko eta usain txarrekin amaitzeko ere balio du. Hori dela-eta, produktu bikaina da gure labea txukun uzteko! Honakoa hauek dira limoiaren laguntzaz labea garbitzeko jarraitu beharreko pausuak: Lehenbizi, bi limoi hartu eta erditik ebaki. Jarraian, limoi hauen zukua atera eta ontzi batean isuri. Limoia duen ontzi hau labean sartu beharko da ondoren, ordu erdiz eta 250°C-ko tenperaturan. Denbora hori pasatakoan, ontzia labetik atera eta labe-hormak trapu batekin garbitu. Froga ezazu eta ia emaitzak ikusten dituzun!

Ozpina eta bikarbonatoa. Bi osagai hauek ezagunak dira bai kuzinatzeko duten baliagarritasunagatik, baita garbitzeko duten erabilgarritasungatik ere. Produktu aproposak, bada, gure labea sakon garbitu ahal izateko! Nola erabili ozpina eta bikarbonatoa? Erraz-erraz!

Nahas itzazu, lehenik eta behin, bikarbonatoa eta sagar-ozpin kantitate dezentea, eta jarraian, nahasketa hori zipriztingailu batera pasa. Behin nahasketa bertan dugula, labeko horma guztiak harekin busti, eta egindakoan, jarri labea martxan 120°C-tara, 10 minutuz. Azkenik, labea hozten utzi eta gelditu diren koipe hondakinak esponja umel baten laguntzaz garbitu. Listo, berriro izango duzu labea garbi hurrengo jaki gozoak prestatu ahal izateko! •

G

ure herritik dabil 2017ko Emakunde Saria jaso dauan emakumea. Bai, Bardintasun Arloak antolatutako ikastaro bi emon dauz aurton Virginia Imaz pailazo eta hizlariak, eta hainbeste ikasi dodanez bertan, hemen idaztea erabaki dot.

Clown lanetan 25 urte inguru izango dira Virginia ezagutzen dodala: bere «Modelo Clowntraproducitaria»-rekin hasi eta gero clown ikastaroak egin izan dodaz beragaz, UEUn be beragaz egon naz eta geroago ipuin kontalari. Sudurragaz eta sudur barik, beti liluratu nau. Bere berbetan: «Galarazita dagoena haustearekin hertsiki lotuta dago umorea. Pailazo «inozo», «ergel». «sinple» edo «ero» batek adierazi ezin dena adierazten duenean, aurrezarritako mugetatik harago doan jolas eta gizartearen paladin bilakatzen da klowna, arauak hausteko gosez dagoen publikoaren aurrean». Sormenari buruzko ikastaroan bere ikuspegi zorrotza eta hurbilaren laguntzaz hainbat arratsalde eder pasa genduazan Torrezabalen gure baitan daukagun sortzailea pizten. Laburregiak egiten ziran beti gure hiru orduak. Ikastaro hauetan bere jakinduriaren dantzan murgildu gaitu hainbeste gai sakon aztertuz eta barre ugari eginez. Jarraitu dagiala Galdakaotik, bere apaltasunetik, gu danok aberasten!

Binke! apirila 2018 13

Pentsioak

Zer ari da gertatzen pentsio(dun)ekin?

TESTUA: ixone muñiz arana Infografia: artefakto

Hainbat generaziotako pertsonak arrazoi beragatik borrokan ikustea ohikoena ez den arren, hori da azkenaldian pentsioen auziarekin gertatzen ari dena. Zer da baina, pentsioekin gertatzen ari dena? Zein da benetako arazoa?

A

rdura eta haserrea. Hori da askok pentsioen inguruko arazoaren aurrean erakusten duten jarrera. Zenbat lan eginda, zenbat izerdi botata, zenbat ordu inbertituta, zertarako eta erretiroa heltzean, urteetan irabazi duzun eta zurea den eskubidea benetan merezitakoa ez izateko. Hori da gure pentsiodun askok pentsatzen dutena. Bizi osoa lanean pasa ondoren, mantenu duin bat jasotzeko borrokatu behar dute orain. Kalera irten eta haiena dena aldarrikatu. Baina zein da zehazki pentsio-hartzaileek bizi duten egoera? Zerk edo nork eragin du hau?

Galdera hauei erantzuteko, hasierara jo behar dugu, oinarrira. Pentsioen gorabeherak aspalditik datoz, eta hortaz, ez da kontu berria. Izan ere, Segurantza Sozialak urteak daramatza defizitarioa izaten, hau da, azken urteotan gastuak —pentsioen ordainketa— handiagoak izan dira diru sarrerak baino. Gainera, 2011n, Espainiako Gobernua mantenuetarako erreserba funtsa —garai hartan 65.000 milioi inguru zituena— erabiltzen hasi zen, eta harrezkeroztik, «pentsioetarako itsulapikoa» deritzoten horretako diru kopuruak beherantz egin du urtetik urtera, egun gelditu diren 8.000 milioi euro eskasetara heldu arte.

Egoera honen aurrean, eta arlo honetan egindako erreformak —gehi hurrengo urtean indarrean jarriko direnak— ahaztu gabe, Gobernu espainiarrak pentsioak %0,25 soilik igotzea erabaki zuen iazko urte amaieran, hau da, beste urte batez, ezarritako gutxienekoa. Honek esan nahi du mantenuak oso gutxi hazi direla, eta pentsioek erosteko ahalmena galdu dutela. Honekin guztiarekin, suposa daiteke, beraz, arazoaren oinarria diru falta dela, edo hala errepikatu du behintzat Gobernuko presidente den Mariano Rajoyk behin baino gehiagotan.

14 apirila 2018 Binke!

Dirua egon, badago. Herritarrak ez daude pentsioen inguruan hartzen ari diren erabakiekin batere ados, haserrea nabari da eta horren adierazle dira azken hileetan estatu espainiar guztian zehar egin diren manifestazio arrakastatsuak.

Pentsiodunak —eta etorkizunean pentsiodun izango diren asko— euren aldarrikapenak defendatzen ibili diren bitartean, ordea, Espainiako Gobernuak behin eta berriz errepikatu du dirurik ez dagoela eta, beraz, «ezin dela gastatu ez dagoena».

Baina zertarako ez dago dirurik? Zertan inbertitzen da dirua?

Hor dago gakoa, eta hor, herritarren sumina.

Zer pentsatu behar dute herritarrek dirurik ez dagoela esan eta egun batzuk beranduago Gobernuak bere soldatak igo dituela jakitean? Eta diru publikoaren zati handi bat, besteak beste, bankuak eta autopistak erreskatatzeko erabiltzen ari direla konturatzean? Paradoxikoa irudituko zaie askori, baina gertatzen ari da. Aste pare bat baino ez da Gobernuak Rajoy presidenteari, esaterako, soldata %1,5 igo diola adierazi duela; urtean 1.200 euro gehiago, alegia. Baina bien bitartean, pentsiodunek euren mantenuen igoera urriagatik borrokan jarraitu behar dute, ezarritako gutxienekoa gainditu eta igoera %0,25 baino gehiagokoa izatea nahi baldin badute. Izan ere, Madrileko Gobernuak, momentuz behintzat, pentsio baxuenak jasotzen dituztenen mantenuen balioa bakarrik handitzea —pentsioaren arabera %1-3 bitarteko igoera— erabaki du.

Baina gatozen harira. Dirua egon, orduan, badago. Beste kontu bat da zertan eta zelan inbertitu. Esan dugu presidentearen eta Gobernuko beste kide askoren soldatak igotzeko haina diru badagoela, baina kontua ez da hor gelditzen. Azken urteetako Estatuko aurrekontuek argi erakusten dute pentsioetan, hezkuntzan edo osasunean murrizketak egiten diren bitartean, defentsako, errege-etxeko edota eliza katolikoko gastuek edo inbertsioek gora egiten dutela. Orduan bai, dirua egon, badago.

Guk, gure pentsioak. Pentsioen gatazkak denongan izan du eragina, eta horregatik jarri ditu Espainiako estatuko lurralde guztiak hankaz gora. Halere, gure lurraldean oihartzun berezia izan dute herritarrek egindako aldarrikapen jendetsuek.

Euskal Herriko herrikideek, nahiz eta Estatu espainiar osotik pentsio altuenetarikoak jasotzen dituztenak izan, ozen eta indartsu aldarrikatu dute zein den euren nahia, eta oraindik ere

Galdakaoko pentsiodunen plataformako kideak

jarraitzen dute gogor lanean, merezitako pentsio duinen alde borrokan.

Herritarrez gain, euskal alderdi politikoek ere erakutsi dute euren desadostasuna Rajoyren gobernuak pentsioen igoera urria egiteko hartutako erabakiarekin. Egoeraren aurrean, EH Bilduk, Elkarrekin Podemos alderdiarekin batera, proposamen bat ere luzatu zion Eusko Legebiltzarrari, baina onarpenik jaso gabe. Bi alderdi hauek pentsio baxuenak diru publikoren bidez eta progresiboki —lau urtetan— osatzen joateko eskatzen zioten Eusko Jaurlaritzari, gutxieneko 1.080 eurotako mantenura heldu arte. Horretarako, Euskal Herriko Pentsionisten Plataformako bozeramaile den Carlos Ruizek esan zuenez, «ez

da beharrezkoa Segurantza Sozialaren lege orokorra aldatzea, DBErekin (Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta) egin daitekeelako». Eusko Legebiltzarrak, ordea, EAJ, PSE eta PPren botoekin ezetza eman zion proposamenari.

Eusko Alderdi Jeltzaleak, bere aldetik, eta Espainiatik pentsioak %0,25 bakarrik igotzeko hartutako erabakiaren kontra, «pentsiodunei azken urteotan galdutako erosteko ahalmena, eta hori eragin duten neurriak atzera bota ditzala» eskatu dio Rajoyren Gobernuari. Horretarako, egungo pentsio-sistema aldatu eta KPIaren formulara itzultzea proposatzen du EAJk, euren ustetan, hori pausu erabakigarria baita «sistemaren nahikotasuna eta iraunkortasuna zein pentsioen duintasuna bermatzeko».

Binke! apirila 2018 15

Gure pentsiodunen borroka. Azken urteotako egoerak hala eskatuta, hamaika dira Estatu espainiar osotik ez ezik, Euskal Herrian bertan ere pentsio duinen alde borrokatzen duten plataformak. Galdakoan bertan sortu zuten, hain zuzen ere, egun oso aktiboan jarraitzen duen eta pentsio duinak aldarrikatzen dituen pertsona erretiratuen taldea. Plataformako kideek aitortzen dutenez, gutxika-gutxika eta deialdi txikien bidez hasi zena talde indartsu bihurtu da gaur egun, «ondorio politiko larriak eragin ditzakeen» talde indartsua, alegia.

Talde honek, pentsio duinen alde borrokatzen duten plataformak, Espainiar estatuan, bederatzi milioitik gorako pertsonaz osatutako kolektibo bat direla dio, milioi erditik gorakoak Euskal Autonomia Erkidegoan eta 10.300 bat pertsonatakoa Galdakao eta Usansolo mailan. Hainbat kolore eta ideologia politikoetako pentsiodun, alargun, erretiratu, senide, gazte eta ez hain gazte biltzen direla diote Galdakaoko plataforma honetako kideek, eta indarrak batuz ari direla Madriletik alderdi popularrak aplikatutako erreformen eta hartutako erabakien kontra borrokan.

Baina zerbaiten alde borrokatzeko, indarrak batzeaz gain, ezinbestekoa da aktibo egotea, mugimenduan, lehen lerroan.

Horregatik elkartzen dira Galdakaoko erretiratuen plataformako kide hauetako batzuk ostiral eguerditan —Torrezabal Kultur Etxeko hirugarren gelan— astelehenero eguerdiko 12:00etan udaletxeko plazan egiten duten elkarretaratzean irakurriko dutena prestatu eta adosteko. «400 lagun inguru biltzen gara astelehenetan udaletxeko plazan, eta bertaratutako bakoitzaren aurpegia ikusi besterik ez da egin behar guzGotzon Almaraz

16 apirila 2018 Binke!

Ez dago dirurik, beneta Eliza katolikoa

251 milioi €

(PFEZ bidez bildutakoa bakarrik) Diru publiko gehiago jasodu: 11.000 milioi €, Europa Laica elkartearen arabera

Gastu militarra

18.776 milioi €

(nahiz eta Espainiako Gobernuak 7.635 milioi €-koa dela esan)

Errege-etxea

7.820 milioi €

tion eskubideen alde dena emateko prest daudela jakiteko», aitortzen dute harrotasunez plataformatik.

n?

Harro egingo dute orro. Begi-bistakoa da Galdakaoko

Bankuen erreskatea 2008. urtetik hasita, 2017ko maiatzera arte 48.228 milioi € (2017an beste 1.100 milioi €) Prozesua hasi zenetik 42.000 milioi € 2015 urte amaieran 60.600 milioi € inbertituta (Espainiako Bankuaren arabera)

Autopisten erreskatea

2.000 milioi €

2018 urte hasieran

Korrupzioa

87.000 milioi € ITURRIA: eldiario.es / ARGIA / CENTREdeLAS:ORG / EL PAÍS / ELNACIONAL.CAT / BERRIA / El CONFIDENCIAL / EL MUNDO / LA SEXTA

pentsio duinen aldeko plataformako kideak harro daudela, eta arrazoiz; harro pausoz pauso lortzen ari direnaz, harro herriaren erantzunaz, eta harro herriaren aldarriaz. Izan ere, prestutasun eta borrokarako indarra dagoenaren adierazle da aurtengo manifestazioetan kaleak ausardiaz eta indarrez bete dituen jende andana. Horien artean, noski, euren plataformako ehunka eta ehunka herritar. Beraz, ezbairik gabe, bai, bada harro egotekoa.

Halere, eta guztion onerako, nahiago genuke denok horrelako egoeretara heldu behar ez izana, horrek argi eta garbi adieraziko bailuke gure eskubideak urratzen ez direla, norberak izerdiz eta esfortzuz ereindako uztak oso-osorik batuko lituzkeela. Izan ere, argi du Galdakaoko erretiratuen plataformak: «Pentsioak ez dira opari bat, bizi osoan zehar apurka-apurka eta egunez egun irabazi dugun eskubide bat da». Horregatik, irmotasunez diote talde borrokalari honetako kideek amorerik emateko intentziorik ez dutela eta, jakina, borrokan jarraitzeko indarrik ez zaiela falta. Zalantzarik ez da: orro egiten jarraitzeko prest daude.

Beraz, gazte, heldu zein adineko, bere harri koxkorra jarri nahi duenak badaki non daukan tokia. Hor doa gonbita, modu batera edo bestera bada ere, denon ardura beharko lukeen pentsio duinen aldeko borrokara batu nahi duenarentzat. •

Binke! apirila 2018 17

Jabi Rojo Martinez Bilbo, 1966 Txikitatik behatzaile fina izan da Jabi Rojo, Binkeren argazkilari kolaboratzailea, atal honetako bigarren argazkilari protagonista. «Antzinako Werlisa bategaz 13 urte neukazala hasi nintzan argazkiak ataratzen», dio Rojok. Bereziki Bilboko eraikinek pizten zuten bere arreta, eta gaur egun ateratzen dituen argazki gehienak ere eraikinak izaten ditu protagonista. Ordea, Werlisa hura atzean utzita, gaur egun Canon zalea da, «honek emoten dauan irudia eta testura gustatzen jatalako», onartzen du, «nahiz eta gaur egun argazki finenak gazteek mugikorreko kamerekaz ataratzen dabezan». Harritzen omen da gazteen Sare Sozialetako argazki ederrak ikusten!

18 apirila 2018 Binke!

Sujetadoreak, bai ala ez?

G

ai polemikoa izan da urteetan —eta oraindik ere bada— sujetadoreen erabilerarena. Normala denez, bularretakoa erabiltzea edo ez norberaren gustuen araberakoa izaten da; badaude sujetadorearekin eroso sentitzen direnak, baina baita traba bat besterik ez dela pentsatzen dutenak ere. Horra arte, dena ulergarria.

Kontua nahiko konplexuagoa bihurtzen da, ordea, gaiari osasunaren arlotik heltzen badiogu. Izan ere, nahiz eta erantzunak argia eta bakarra izan beharko lukeen pentsatu, hainbat iritzi daude titi-zorroek eragiten dituzten kalte eta onuren inguruan. Iritziak anitzak, eta elkarren arteko oso kontrajarriak, gainera.

Sujetadoreen funtzioa Beti entzun izan dugu bularretakoen funtzio nagusiena, estetikoaz gain, bularrak tente mantentzea izan dela; hau da, urteek aurrera egin arren, bularrek zutik irautea, erori gabe. Kontrara, eta gaian adituak diren askoren hitzetan, guztiz alderantzizkoa eragiten dute sujetadoreek. Egiatan, titi-zorroak erabiltzeak azalaren tonizitatea arinago galtzea dakarrela dio, esaterako, Jean-Denis Rouillon ikertzaile eta irakasle frantziarrak.

Azken honek gaineratzen du, bestalde, sujetadoreak erabiltzen dituzten emakumeek titiak jausiago eta bigunago dituztela, baita erabiltzen ez dituztenek baino bizkarreko min gehiago jasaten dutela ere. Horrez gain, bularretakoak erabiltzearekiko ezkortasuna erakusten du frantziarrak, titi-zorroek muskuluei lan egiten uzten ez dietelako ziurtatzean.

Halere, asko dira Rouillon eta haren iritzikoak direnekin bat egiten ez dutenak, bularretakoek kontrako efektua egiten dutela adierazten baitute. Gainera, hauen ustetan, ez da egokia sujetadoreak muskuluari lan egiten uzten ez diola baieztatzea, bularrak ez baitu muskulurik eta, hortaz, muskulua ezin delako haren bidez ez indartu ezta atrofiatu ere.

Bularretako minbiziaren eragile?

Esan dugu sujetadoreek osasunean dituzten eraginen inguruko iritziak kontrajarriak direla oso, baina zerbaitetan igartzen bada hori bularretako minbiziaz mintzatzean da. Zergatik? Ikuspuntuak aurkakoak bezain irmoak direlako: batzuen ustez, sujetadoreak erabiltzea bularretako minbiziaren eragile zuzenak dira, baina beste batzuen iritziz, gauza batek ez du bestearekin inongo loturarik.

Hainbat ikerketa egin dira gai honen harira, eta bitxiena da emaitzak guztiz ezberdinak direla. Lan horietako batzuek erakusten dute, hein handi batean, badagoela lotura sujetadorearen erabilera eta bularretako minbizia pairatzearen artean. Izan ere, titi-zorroak ganglioak eta kanal linfatikoak estutzen ditu, eta ondorioz, toxinak bularrean metatzen dira, kisteak eta tumore minbizi-sortzaileak eraginez. Beste askok diotenez, ordea, ikerketen emaitzetako probabilitateak erakusten duenaren kontra, ez dago ebidentzia zientifikorik horrelako baieztapen bat egiteko. •

MANU ETXEBARRIA AYESTA

Artoa

A

rtoa izenez ezagutzen dogun jakia XVII. mendean Ameriketatik ekarritakoa dogu. Guk bageunkan aurretik, «artatxiki» (gazt. mijo) deritxaguna, baina Ameriketakoa emankorragoa suertatu zan eta gure soloak artaduiz bete ziran pertsona zein ganaduen elikagai legez.

Artoaren ereitza azaltzeko esaera pare batera joko dogu.

Aiko: «San Jurgi, artoak ereiteko goizegi» (apirilaren 23a); «San Marcos, artoak ereinda balegoz» (apirilaren 25a); beraz, hazeguna, apirilaren 24a. On Jose Miguel Barandiaranek, Martin Txikiren mito baten esaeran, besteak beste, hauxe dakar: «Orri irtete arto ereite».

Artoaren kultura garrantzitsua izan da gurean eta gariagaz batera biak elikagai oinarrizkoak. Gariak bere maila izan dau baina artoa be ez da geratu atzean. Zeberion jasotako esaunda baten bidez azalduko deutsuet. Aitu: Behinola, garia eta artoa berbaz ei egozan eta halangoren baten bainotso gariak artoari: «Hi, neu nok lurreko bedarrik onena, neuri esker jan egiten jok jendeak»; eta artoak erantzun ei eutsan: «Hi, ba, ni nagoan lekuan be ez jagok goserik».

Guretzat, biak onak, bata bestearen osagai.

Binke! apirila 2018 19

UDALA

Galdakaoko VII. Herri Krosa, apirilaren 29an

UDALA

UDALA LEIRE ARNAL

Lau kategoriatan banatuta egongo da datorren apirilaren 29an Galdakaoko Bizkai kalea hartuko dauan Herri Krosa: benjaminak, kimuak, haurrak eta kadeteak, eta paralinpikoak. 11:00etan hasiko da lehenengo kategoria eta hilaren 26an itxiko da izena emoteko epea. Aldez aurreko inskripzioak 5â‚Ź balio dau, eta bertan izena emoten dabenentzako, 10â‚Ź.

Leire Arnal, Espainian urrezko

Gure memoria historikoa bistara

Leire Arnal, Gorozibaiko kirolariak, bere gidaria Lidia Gonzalezegaz batera, urrezko domina eskuratu dau eski egokituko Espainiako txapelketan, Baqueira-Bereten.

Solozarretako parajean, Altamira auzotik hur, amaitu da Burdin Hesiaren seinalizazioa eta berreskuratzearen lana.

Bertan trintxera bat ere berreskuratu da.

B!

Jarri hemen zure publizitatea publibinke@gmail.com 618 823 326 20 apirila 2018 Binke!

ARGIZAI BINKE

Argizai eskaut taldeak 35 urte ospatu zituen

BINKE

UDALA

Urteurrenean murgilduta ibili dira apirilaren 14 eta 15ean Galdakaoko Argizai eskatu taldekoak. Eta ez da gutxirako, 35 urte bete berri ditualako aisialdiko taldeak. Bengoetxe ikastetxeko erakinen bueltan mota guztietako ekitaldiak antolatu ebezan ospakizunerako: tailerrak, gynkana, musika, bazkaria, txokolatada... eta dozenaka lagun batu ziran giro alaiaz gozatzeko.

Enplegu zerbitzua, udaletxean

Kaiola festibala maiatzaren 26an

Galdakaoko Udalaren Behargintza Garapen Agentzia tokiz aldatu zan apirilaren 6an udaletxera, Enplegu eta Orientzaio Zentroaren zerbitzuak bertan eskaintzeko.

Maiatzaren 26an, Kaiola Festibalaren eskutik, Galdakao musika esperimentalaren erdigune bihurtuko da. Oraingo honetan, Japon, AEB, Erresuma Batua eta bertakoekin.

B!

Jarri hemen zure publizitatea publibinke@gmail.com 618 823 326 Binke! apirila 2018 21

gure esku dago

Ekainaren 10erako deitu dugun giza kateak Galdakao zeharkatuko du!

K

ortederran sartuko da giza katea Galdakaoko lurretan, eta Etxebarrira iritsi arte gure herrian zehar ibiliko da. Bizkaiko hainbat herritako lagunak etorriko dira euren kilometroa betetzera Galdakaora, adibidez Larrabetzu, Lezama, Derio, Loiu, Lemoa, Bedia, Bermeo, Mundaka edo Sukarrieta.

Usansolok 108. Kilometroa beteko du, Urgoiti eta Abusu artean. Ondoren etorriko da Galdakaoren txanda: 109, Abusutik Ardanza Parkera gutxi gorabehera. Hor hasiko da 110. kilometroa, Paopako autobus geltokia pasatu arte, eta azkenik 111. kilometroa beteko dugu, lanzaderak Bengoetxera sartzeko erabiltzen duen biribilgune ingurura arte.

Pasatako ekitaldia

Apirilaren 12an, ostegunez, Galdakaoko batzordeak euskara eta kulturaren inguruko mahai-ingurua antolatu zuen, Manu Etxebarria etno-linguista, Laura Mintegi idazlea, Pako Revueltas aktorea eta Oihana Bartra bertsolariak izan ziren solaskide, Jon Gomez Garaik gidatutako saioan.

Datorren ekitaldia

500 lagun behar dira, gutxienez, kilometro bakoitza betetzeko, eta Galdakaoko Gure Esku Dagoren batzordeak baditu jadanik lehen saretuak: martxoaren 17an hasi ziren giza katerako atxikimenduak jasotzen, Torrezabal Kultur Etxean eginiko aurkezpenean.

Saretze-fitxa betetzerakoan, 5â‚Źren truke zapia emango digute, giza katea osatzeko erabiliko duguna. Kamisetak ere atera dituzte, 10â‚Źan, ekimena finantzatzeko helburuarekin.

Maiatzaren 24an, ostegunez, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak hitzaldia eskainiko du Torrezabal Kultur Etxeko areto nagusian, 19:00etan hasita. Bereziki politikagintzatik ekarpenak egingo ditu erabakitzeko eskubideaz eta herriaz.

Ostegun eta ostiral arratsaldetan zein larunbat eta igande eguerdietan mahaiak aterako dira kalera kamisetak saldu, saretze-fitxak bete, zapiak eskuratu eta giza-katearen inguruko informazioa emateko. Adi ibili! galdakao@gureeskudago.eus • www.gureeskudago.eus 22 apirila 2018 Binke!

publierreportajea

TXORIERRI POLITEKNIKA IKASTEGIA

Bisio artifiziala: Teknologia berritzaileen adibide nagusiena Denok dakigunez azken urte hauetan industriaren laugarren iraultzaren parte izaten ari gara eta Politeknika Ikastegia Txorierri ez da bizi aurrerapen hauetatik aparte eta beti bezala, aurrerapenaren aldeko apustua egin eta teknologia berritzaileak sartzen dabil bere klaseetan.

I

rudien analisia egin ahal izateko beharrezkoak diren prozesu multzoak osatzen dute bisio artifiziala, prozesu hauek irudiak biltzea, informazioa gordetzea, prozesatzea eta emaitzak interpretatzea dira hain zuzen ere.

Bisio artifizialari esker:

Egun, bisio artifizialaren aplikazio hedatuenak:

• Langileek egin ohi dituzten ikuskapeneko lan errepetitiboak automatizatzea.

• Produktuen kalitate kontrolak egitea.

• Kontaktu fisikoa ekidituz, objektuen ikuskapena.

• Prozesu automatikoen zikloen denbora murrizpena.

• Objektuen identifikazioa eta ikuskapena.

• Objektuak espazioan duten kokapenaren determinazioa.

• Objektu zehatz baten koordenatuak finkatzea • Neurketa tridimentsionalak • Kodigo ezberdinen irakurketak

Bisio artifizialeko sistema batek lau osagai nagusi dauzka: Kamera: Bere egin behar nagusia, sentsoreak (optikari esker) proiektatutako irudia jasotzea izango da, sistema elektroniko bati transmititu ahal izateko.

Argipena: Argipena, bisio artifizialeko sistema baten alderik garrantzitsuena izan daiteke. Kamerak, objektuetan islatzen den argia jasotzen dute. Argipenaren helburua sistema hauetan, kamerak zelan jasotzen duten irudia finkatzea izango da.

Optika: Argia, kameraren sentsorera modu kontrolatu batean

transmititzeko optika erabili egiten da. Helburu nagusia irudia ahalik eta enfokatuen lortzea izango da.

Software: Orain dela urte batzuk, ordenagailuen abiadura faltaren ondorioz, ezinezkoa zen benetako denboran prozesuak egitea. PCI busari esker eta prozesadoreen eboluzioari esker, irudiak benetako denboran prozesatzea lortu egin da eta prozesu gehienak denbora laburrean egin daitezke, ondorioz hainbat soluzio eman ahal izan dira software aldetik.

www.txorierri.net Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako ikastetxea

Binke! apirila 2018 23

Mendeurrena

VUSA, 100 urte

askoren ametsak eraikiz TESTUA: jon gomez garai ARGAZKIAK: VUSA

Valeriano Urrutikoetxea Txarterina (Zaratamo 1899 – Galdakao 1971) hamasei anai-arrebako txikiena izanik Zaratamoko familia xume batean jaio zen. Umetatik hasita, etxeko tarterik handienak familiaren ganadua zaintzen ematen zituen.

E

torkizun-sena zuen, eta ikuspegi zorrotza, horregatik erabaki zuen ganadua utzi, Bilbora joan eta arotz ogibidea ikastea, ganaduak bizitzeko adina emango ez ziolakoan. Horrela ba, arotz ogibidean murgiltzen hasi zen Urrutikoetxea. Horrekin aski ez eta Bilbotik Galdakora etortzea erabaki zuen.

Ekintzailea zen erabat, eta familiaren arabera ez zen geldi egoten zen horietakoa. Egin kontu, Galdakaora etorri zenean —20 urte zituela— aroztegia ireki zuen berak bakarrik, eta horretxek eraman zuen eraikuntzen mundura. Horrela sortu zuen Valeriano Urruticoechea SA 1920. urtean, gaurko VUSAren hazia. Gerraostean, lanak behera egin zuen nabarmen eta Valeriano berak, familia guztiarekin batera, Soriara alde egin behar izan zuen. Bertan bizi izan ziren hiru urte, non zerrategi bat martxan jarri zuen. Hiru urteren ostean, etxeko egoerak hobera egin zuenean, Galdakaora itzuli ziren berriz.

Gremioko familia Valeriano Urrutikoetxearen bi seme, ikasketak amaitu zituztenean, Galdakaoko «Dinamita» —Explosivos Rio Tinto, gaurko Maxam— izenez ezaguna den enpresaren obrak gidatzen hasi ziren. «Neurri handiko eraikuntza prozesua izan zan hura», gogoratzen dute Urrutikoetxea familiakoek, «300 eta 400 behargin artean ibili ziran bertan».

Valeriano Urruticoechea izenez ezagun bilakatzen hasi zen enpresa eraikitzailea orduantxe hasi zen indar hartzen. Aipatutako obra horri gehitu zitzaizkien bai lan publikoak zein etxebizitzen eraikuntzak ere, Deustun, Bilbon, Durangon, Ermuan… eta Galdakaon bertan amaituta.

Azken herri hau izan dute beti egoitza nagusi, eta hamaika dira hemen egin dituzten obrak enpresaren historian zehar: Sindikaleseko etxeak, N-634 errepidea eta Plazakoetxeko biri24 apirila 2018 Binke!

Valeriano (eskuin) Alacanten eraikitako lehen eraikinean

bilgunea, Urretako, Juan Bautista Uriarte kale nagusiko, Zabaleako edo Ibaizabal ibaiaren inguruko etxebizitza asko, Guturribai eta Itzagako industrialdeak… eta abar luze bat.

Gure mugetatik kanpora begira ere, zenbatu ezinak dira errealitate bihurtu dituzten proiektuak: A8 autobideko tarte asko konpondu dituzte VUSAko langileek, aireportuko pistak, Txorierriko Parke Teknologikoko hainbat nabe, abandonatutako hainbat lurzoruren biziberritzea, hamaika herri eta hiritako egoitza-gune…

Valeriano barik Ez gaude bizitza osorako jendarte honetan, eta garai gogorrak bizi zituen VUSAk 80. hamarkadan. Valeriano bera, proiektuaren aita eta sortzailea, 1971. urtean hil zenean bere semeek hartu zuten enpresa osoaren gidaritza, 1995ean krisi ekonomikoak jo zuen arte.

Garai ilunak aurreikusten zituen eraikuntzen munduak, eta erabaki bat hartu beharra zegoen. Horrela ba, Juan Urrutikoetxeak, etxeko anaia txikienak hartu zuen enpresaren ardura.

Krisiak etengabe aldatzen aritzera eta hobetzera derrigortu zituen enpresa asko. Urrutikoetxeatarrena ez zen salbuespena izan. Enpresa berriztu, eta berpiztu. Hala izan zen. Eta hala-

xe hasi zen Valeriano Urruticoechea SA taldea berriz goraka, emaitza paregabeak lortuz.

Oinordekoen txanda Herrian aski ezaguna eta handia den familiak transmisioa izan du beti ardatz. Etxeko enpresaren filosofia belaunaldiz belaunaldi igarotzen jakin izan du beti gaur egungo VUSAk. Horren adibide da, 2000. urte borobilean, Juan Urrutikoetxearen semeek —Valerianoren bilobek— enpresaren kargu hartu izana.

Belaunaldi eta mende aldaketak enpresa goitik behera aldatzea ekarri zuen. Familiako gazteek erabat modernizatu zuten lan-taldea, baina baita azpiegitura berriak sortu ere. Jakintza eta teknologia uztartzen indar handia egin dute Urrutikoetxeatarren hirugarren belaunaldikoek, eta taldea osatzen du-

lak, segurtasun eta osasun teknikariak, obretako langileak…

Denak dira beharrezko, eta denen kalitatea bermatzeko lanean ari da zuzendaritza berria.

Herritarrak bizi eta ibiliko diren guneen kalitatea bermatzeko, lan-taldearen kalitate integrala garantizatzetik hasi behar da.

Horregatik kalitate, ingurugiro, segurtasun eta osasun ziurtagiri zein politika guztiak zorrotz bete behar ditu neurri honetako enpresa batek. Eta pozik ziurtatzen du VUSAko zuzendaritzak guzti horiekin betetzen ari direla.

Mendeurren honetan, lan-talde, esperientzia, kalitate eta ilusio handiarekin jarraitzen dute Urrutikoetxeatarrek, euren aititek orain ehun urte hasi zuen ibilbideari ekiten jarraitzeko; eta zergatik ez, ibilian-ibilian, beste ehun urtez askoren ametsak eraikitzen jarraitzeko ere! •

Galdakaoren babesle Asko eman dio Galdakaok VUSAri, eta edozein harreman naturaletan bezala, talde honek ere badaki ez dagoela jaso eta ematea baino gauza ederragorik.

Galdakaorekin duen harremana herrian bertan islatu gura dute VUSA taldekoek, eta ekintzek erakusten dute hori: 1983ko uholde izugarrietan euren makina eta langile guztiak musutruk herriaren esku jarri zituzten, esaterako.

Konpromisoa erakutsiz eta talde askoren erronkak aurrera eraman ahal izateko laguntza eskainiz ere euren herriarekiko lotura baieztatzen dute. Herrian gutxi egongo dira VUSAren izena kirol talderen baten elastikoan edo aldizkari zein kultur ekimenen bateko paretan enpresa honen logoa ikusi ez dutenak. Ez daude hutsaren truk.

Galdakaon eraikitako azken eraikuntzetako bat, Zabalean

ten pertsona guztien parte-hartzea zein motibatzea dute lan egiteko modu.

Pertsonen taldeaz arituta, ezin aipatu barik utzi lan-taldearen neurria. Ez dute pertsonal kopurua bakarrik mantendu, baizik eta etengabe handitzen ari direla harro esan dezakete. Gaur egun 150 langiletik gora dira, eta bertako 300 hornitzaile baino gehiagorekin ari dira egunero lanean.

VUSAk Galdakaoko hamaika kirol eta kultur elkarte babesten ditu urtero, eta euren izena herri galdakoztarrari lotuta jarraitzeko konpromisoa agertu du. Herriari konpromisoa bakarrik ez, baita euskarari ere: Bai Euskarari Ziurtagiria eskuratu eta hizkuntzaren normalizazioaren bidean daudela azpimarratu zuten orain dela urte batzuk, baina atzerago joanda, Juan Urrutikoetxea izan zen Eguzkibegi Ikastolaren lehenengo presidentea.

Gaurkora bueltatuz, honek dira besteak beste, urtero VUSAk babesten dituen proiektu, ekimen eta taldeak: • Adiskide Pilota Elkartea.

Aurrera begira

• Andra Mari Dantza Taldea.

Ehun urte betetzeko atarian, ibilbide luzeko esperientziak hazten jarraitzeko bermea eman die. Horrela ba, etxeko hornitzaile eta langileak oinarri hartuta, mundu mailako operadore komertzialekin ari da VUSA, bateko zein besteko proiektuak aurrera eramaten. Horrek, aurrera esperantzaz eta ilusioz begiratzeko arrazoia ematen dio Urrutikoetxea familia galdakoztarrari, herrian eta herritik kanpo hamaika gune, etxebizitza eta obra publiko eraikitzen jarraitu ahal izateko, alegia.

Gainera, egoitza nagusia Galdakaon badu ere, Donostia eta Madrilera egin du salto VUSAk, eta egitura sendoak sortu ditu hiri hauetan ere. Batean zein bestean, lehenengo mailako gizon-emakumeak dira enpresaren motorra: arkitektoak, abokatuak, aparejadoreak, ingeniariak, administrariak, komertzia-

• Binke aldizkaria.

• Galdakao Futbol Taldea.

• Galdakaoko Udaltzainen Kirol Elkartea.

• Ganguren Mendi Taldea.

• Ibaizabal Saskibaloi Taldea.

• Peña Santa Cruz.

• San Silvestre lasterketa.

• Eta herriko hainbat auzoko jai zein antolakuntza talde.

Binke! apirila 2018 25

Kurtzea-Arkotxa-Upo-Arteta-Guturribai-Kurtzea

I

bilbide zirkular, luze eta zorrotza da. Kurtzeko plazatik Plazakoetxera joan eta Zuhatzuko tren estaziora joango gara lehenengo (1). Trenbidea zeharkatu eta honen paraleloan dagoen bidetxo batetik gora egingo dugu, Dinamita enpresako hesien ondotik Upomendi auzora iristeko (2). Landa eta pistak zeharkatuko ditugu gora eta behera (3) Lekubasoko haranera eta Upoko mendi-aterpetik datozen bideak batzen diren muinorarte (4). Bertan hasiko dugu Pospolo Igoera deitzen dioguna, Upora (573 m.) zuzen igotzeko (5). Bueltan, laugarren puntuan aipatutako muinora jaitsiko gara, eta eskuineko pista hartuko dugu, jarraian ezkerrean topatuko dugun bidexka bat hartu eta hesien ondotik ate batera iristeko. Hesiaren ate horretatik jarraituta gune zabal batera iritsiko gara, eta eskuinean txakoli mahastiak izango ditugu bidelagun (6). Hesien ondotik beste ate batera iritsiko gara (7), gurutzatu eta bidexkatik jarraitzeko. Hesiak jarraitu eta beherantz ari garela Guturribaiko poligonora iritsiko gara, AHTaren bidearen ondotik (8). Errepidera ezkerretik jaitsi eta eskilara batzuk aurkituko ditugu, hortik behera egin, gasolindegi eta zentro komertzialetara doan zubia zeharkatu eta Abusuko zebrabidetik, Zabalganera igo eta Kurtzean amaituko dugu ibilbidea.

LUZERA 15,785 km.

DENBORA 4 ordu 30' Desnibela 734 m./734 m.

ZAILTASUNA Ertaina

Kurtzeko plaza 1 2

1 8 Guturribaiko poligonora heltzean hasiko da ibilbidearen amaiera

Mugarriz Mugarri ibilbiderako seinaleak jarraitzea baino ez dago.

7 3 7

2

6 Hesiak ezkerrean eta mahastiak eskuinean; fondoko atera iritsiko gara..

Arkotxako etxeen parean dauden hesiak jarraitzea baino ez dugu behar.

3

4

6 Usansoloko Arteta auzotik igaroko gara, txakolin mahastien paretik.

Zaratamo eta Galdakao arteko mugatik, hesien ondotik Makatzagararte.

5

4 Muino honetatik aldapa nabarmena hartuko dugu Upo mendira igotzeko.

26 apirila 2018 Binke!

5

Upo

Upo mendiko buzoia ezagutuko dugu behin goian gaudela (573 m.)..

Sabina Zamalloa Ama Nagusi

Gizalegez Testua: Etxerat Galdakao (galdakaokoetxerat@gmail.com)

Azken hilabeteetan, eztabaida bihurtu dira etxera itzultzean euskal presoei egiten jakiezan ongietorriak, batzuen sentimenduak iraintzen ei direlako. Halere, oroitzapena daukagu euskaldunok.

O E

rlijiosoen artean pertsona berezi eta garrantzitsua izan zen Sabina Zamalloa galdakoztarra (Galdakao, 19232013), ezagutzen dutenen hitzetan «pertsona fina, fidela, oso euskaldun eta nazionalista» zelako. Garrantzitsua esaten denean, ez da gutxiagorako: Galdakaotik estatu espainiar mailako Ama Nagusia izatera iritsi zelako, Jesusen Bihotz Sakratuaren Ongintzako Instituzioko «superiora» nagusi, zehatzago. Herrian ezaguna den Zamalloa familiako senideari izugarri gustatzen zitzaion herrira bisitan etortzea, eta bere familiak esaten duen bezala, «herrira etortzen zan bakotxean euskaraz baino ez eban egin gura».

Ordena berriko lehenengo nobizia emakumea izan zen Sabina Zamalloa, 1949an izendatu zutenean, baina hain zen xumea, «familiari be ez euskula ezer kontatzen», dio familiak Deia egunkariari egin zizkion adierazpenean, «Ama Nagusi izendatu ebela be ez euskun kontatu ia, goitik beherako moja zan».

rain dala 40 urte Estatu espainolean aurreko 40 urteetan zehar gertatu zanari lepoa ematea erabaki eben alderdi politiko eta indar faktikoek.

Edozelan be, gure Euskal Herri honetan ez geuntsan jaramonik egin eta bizirik mantendu dogu oroitzapena. Data bitxia beraz orain gogoratzen doguna, gomuta daukagulako euskaldunok. Onerako zein txarrerako.

Espainia aldean, barriz, memoriaren olgetara ohituta dagoz. Kampuchea kenduta, mundu honetan hobi komun gehien daukazan Estatu honek beste alde batera begiratzen dau, milaka pertsonen duintasuna lur azpian gelditzen dan bitartean, orain dala 80 urteko gorpuzkinak gelditu ziran moduan.

Euskaldunok akordatzen gara Gaur egun, polemika barria sortu da euskal presoak herrira itzultzean egiten jakiezan harreren inguruan. Data bitxi honetan justu, 40 urte bete diranean aurreko 40 urteetako bortxakeria eta sufrimendua ahaztea erabaki zanetik.

Uda partean Leire Etxeberria herrira bueltatuko dala kontuan hartuta, zer pentsatzen dogu galdakoztarrok? Demokratak garan heinean, sentipen eta iritzi desberdinen artean bizitzeari gauza normala dala deritzagu. Hortaz, poztasuna sentitzen dogunok horrelaxe adieraziko dogu, beste preso bat gure herrira bizirik bueltatzen baita. Urte askoren ezohizko oinaze eta atsekabea gaindituta bueltatzen da, dispertsioaren ondorioak atzean itxita.

Memoria daukagu euskaldunok eta jakin badakigu dispertsioa erabaki politikoa izan zala bere momentuan. Sakabanaketa 29 urtez mantendu dabe eta bere horretan jarraitzen dau oraindik, ondorio latzak eta hildakoak eraginez. Espetxeko ziegetatik Xabier Lopez Peña eta Kepa del Hoyo galdakoztarrak zerraldo baten itzuli ziranagaz be akordatzen gara.

Zelan ez alaitu?

Pozez zoratuko gara Galdakaora bizirik bueltatu dalako. Salbuespenezko egoera batetik onik atera dalako, bere giza eskubideak egunero urratuak izan diranean.

Hau gauza normala izan da azkenengo 40 urte honeitan eta harrera asko bizi izan doguz Galdakaon. Danak izan dira pozgarriak, politak, maitagarriak eta hunkitzeko modukoak.

Hala bada, ez daigun oroitzapena galdu euskaldunok eta ospatu daigun beste euskal preso bat bizirik bueltatzea bere herrira. Inor ez molestatzeko asmoagaz, baina ospatu daigun bizia, giza eskubideen errespetua eta normaltasuna.

Ospatu daigun hau guztia goizalderaino, askatasunean. • Binke! apirila 2018 27

Kirola Antzerkia

Apirilak 29, domeka

Apirilak 21, zapatua Pausoka

Go!azen 17:00 / 19:00 Sarrerak: agortuta

Maiatzak 4, barikua Tdiferencia

Confajas y a lo loco 20:00

Maiatzak 5, zapatua Ganso&Cia

Kaput

18:00 Sarrerak: 6-4€

Maiatzak 11, barikua Ttipia Kultura Sustapenak

Monólogos 10 21:00 Sarrerak: 12-9€

Hitzaldiak Apirilak 21, zapatua «Mozambike proiektua» Andoni Egiaren eskutik 12:00 Gandasegi

Maiatzak 7, astelehena «Dispertsioaren hegiak»

Maiatzak 12-19

VII. Oroimenaren Astea Maiatzak 12 eta 19 (zapatuak) Burdin Hesia ezagutzeko ibilbide gidatua Maiatzak 15 eta 17 Emakumea eta gerraren inguruko berbaldiak eta erakusketa (Gandasegi) Galdakao Gogora

Mendia Apirilak 21, zapatua MontañaPalentina-PeñaPrieta (2.539 m.)

Ganguren MT

Apirilak 22, domeka Lemoako martxa solidarioa Burtotza MT

Apirilak 29, domeka III. Etapa Iruña-Maule.

Lunbier-Arangoiti (1.355 m.)-Leire Ganguren MT

Maiatzak 6, domeka Bizkargi (594 m.) Gudari eguna Burtotza MT

Adineko pertsonak eta dispertsioaren inguruan 19:00 Gandasegi

Tailerrak

Maiatzak 6, domeka Aterpe eguna

Sari banaketa (Arrabako aterpean) Ganguren MT

Apirilak 20 - Ekainak 8 «Dolu-tailerra» Maite den pertsona bat galdu dutenei zuzenduta Silvia Carrascosaren eskutik Zainduz 28 apirila 2018 Binke!

Jaiak Maiatzak 5 Galdakaoko VII. Gazte Eguna

Usansoloko Jaiak Maiatzak 11-13 Maiatzak 11, barikua 17:00 Umeentzako tailerrak

Argitaratzailea: AITU elkartea Koordinazioa: Jon Gomez Garai Erredakzioa: Ixone Muñiz Arana eta Jon Gomez Garai Diseinua eta maketazioa: Artefakto Argazkilariak: Gotzon Almaraz, Ander Arrieta, Inocencio Goikuria,Julio Legarretaetxebarria, Jabi Rojo Ilustratzaileak: Irrimarra Inprenta: BEPSA Banaketa: Egunon Lantegi Batuak eta Correos Hileko ale kopurua: 14.000 Lege Gordailua: BI-41-2016 ISNN: 2444-9385

18:30 Umeentzako disko festa 19:00 Euskal dantzak (Oinarin) 19:15 Txorizoak plazan 20:00 Disko festa 20:15 Pregoia (Patri Espinar) 20:30 Ginpoteoa 23:00 Bide Batez Erromeria 00:30 Taldekako zaku lasterketa 01:00 Bertso/Olerki/Poema aurkezpena

Maiatzak 12, zapatua

Binke aldizkariak ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako iritzi edota esanen erantzunkizunik

09:30 Diana 10:00 Umeentzako tortilla txapelketa, tortilla eta paella txapelketa eta sagar pastela txapelketa 10:00 Saskibaloia. Bizkaiko eskolarteko jokoetarako fase

Helbide orokorra: infobinke@gmail.com Publizitatea: publibinke@gmail.com

finala. Final aurrekoak «Infantil maskulino» 10:00 Pala partidak. Neska gaztetxoak/Nagusiak.

12:00 Umeentzako tailerrak 14:00 Tortilla eta paella txapelketaren sari banaketa 15:00 Herri bazkaria 17:00 Txapela jaurtiketa 17:30 Artetara txirrindulari kronoeskalada 17:45 Txapel jaurtiketaren sari banaketa 19:00 Erromeria (Oinarin) 19:30 Taloak 20:00 «Kale gorrian» kale antzerkia 22:30 Kontzertuak: Huts, Ilargi Beltza

Maiatzak 13, domeka

Eta lehenengoz, kuadrilen arteko txapelketa!

09:30 Diana 09:30 Artisau azoka 10:00 Saskibaloia. Bizkaiko eskolarteko jokoetarako fase finala. Finalak «Infantil maskulino» 10:00 XVIII. Usansoloko Esku Pelota txapelketa.

Eskolarteko finalak (umetxoak, umeak, gaztetxoak) Emakumeen binakako partida: Eneritz Arrieta/Maite Iriarte vs.

Patri Espinar/Ane Baraizarra 10:30 Usansoloko III. futbol txapelketa (prebenjamin) 12:00 Usansoloko II. Skate Eguna 12:00 Erraldoiak eta biribilketa 18:00 Danborrada Musika Bandarekin Unkina plazatik hasita 19:00 Jaien amaierarekin txokolatada txurrerian 19:00 I. Kuadrilla arteko txapelketaren sari banaketa Binke! apirila 2018 29

Patinetan ibiltzeko beharrezkoak diren lau elementuak aurkitu eta zuriz dauden objetuak koloreztatu.

Elkartu pilota bakoitzadagokion kirolariarekin.

30 apirila 2018 Binke!

Piezak moztu eta dominoan jolastera!

Binke! apirila 2018 31

e r u z o a k a d l Ga ! n a o k i s t l o p mazia? r a f o k a i d r a Zein da gu tobusa? u a o g n e r r hu Noz dator neikez? n i g e k a n a Zelango pl Galdakaori buruzko informazio garrantzitsu guztia

DOAKO

APP BARRIAN Deskargatu ORAIN!

Informazio gehiago: www.galdakao.eus DISPONIBLE EN

Disponible en