Visie 12 januari 2018 - editie Limburg

Regio Limburg Vrijdag 12 januari 2018

Je smartphone uitschakelen in de examenperiode is geen goed idee volgens Teleblok, de gratis anonieme chatlijn voor studenten van CM. Zeven op de tien jongeren hebben digitaal contact met medestudenten nodig tijdens de blok. ‘Als vrienden me via chat zeggen dat zij ook nog niet begonnen zijn, is dat een opluchting. Tegelijk zet het mij aan om meteen nadien in actie te schieten’, getuigt student Bavo Mor tier.

> p. 6

7 op de 10 studenten hebben sociale media nodig tijdens de blok

VN-AMBASSADEUR OZARK HENRY

Treinabonnement voor werknemer opnieuw duurder

‘Er is een oplossing voor het smelten van de ijskappen, maar niemand grijpt in’

> p. 11

FILOSOOF IGNAAS DEVISCH

Teveel empathie kan sociale zekerheid aantasten

> p. 20

Gents project Carpet of Life gelooft niet in klassieke ontwikkelingssamenwerking

> p. 15

www.beweging.net

Hoeveel betaal je dit jaar aan je arts?

ARCHITECT THOMAS RAU

‘Werkgelegenheid kan verdubbelen als we de economie anders organiseren’

> p. 3

www.cm.be

www.acv-online.be

> p. 8-9

> p. 12 jaargang 75 ¬ visie nummer 1 afgiftekantoor brussel x ¬ p806000 volgend nummer op 26 januari 2018

Regionieuws > p. 16

2

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

4 tips om je auto vaker te laten staan Nooit eerder stonden we zo vaak en zo lang in de file als in 2017. Het massale autoverkeer brengt bovendien heel wat schade toe aan mens en milieu. Daarom proberen steeds meer mensen alternatieven uit voor de wagen. Journalist Luc Vanheerentals leeft zonder auto en geeft vier tips hoe je de ommezwaai kan maken.

Tip 1: Wees bewust van de baten ‘De knop in je hoofd omdraaien en kiezen voor de fiets en het openbaar vervoer is bijzonder moeilijk als je verknocht bent aan je wagen. Je bewust worden van de vele baten voor de samenleving en jezelf helpt daarbij. Enerzijds draag je jouw steentje bij aan een verbeterde luchtkwaliteit, minder klimaatopwarming, meer veiligheid …

Anderzijds spaar je veel geld uit zonder auto en ben je verlost van veel praktische zaken zoals administratie, naar de garage gaan en een parkeerplaats zoeken. Fietsen is bovendien goed voor je mentale en fysieke gezondheid. Uit tal van getuigenissen van mensen die naar het werk fietsen,

blijkt dat zij veel alerter en energieker aan het werk beginnen. Reizen met het openbaar vervoer heeft als voordeel dat je onderweg kunt lezen, rusten of dingen voor je werk kunt doen.’

Tip 2: Denk ‘out of the box’ ‘We springen veel te vlug in onze auto om ergens te geraken. Voor veel verplaatsingen bestaat er een duurzaam alternatief en soms ben je sneller op je bestemming met het openbaar vervoer of de fiets dan met de auto. Op Google Maps bijvoorbeeld kun je heel eenvoudig de verschillende mogelijkheden nagaan door je vertrek- en aan-

In recordjaar 2017 was er in Vlaanderen

169 km file

komstadres op te geven. Via een deelwebsite als Tapazz kun je nagaan of er een autobestuurder de rit zal afleggen die jij wilt doen en met wie je kunt meerijden.

Misschien moedigt jouw bedrijf wel carpoolen aan of vind je via een oproep op Facebook mensen die hetzelfde traject afleggen. Als je geen eigen auto hebt, kun je ook af en toe een beroep doen op een deelauto of een taxi.’

Tip 3: Kies je woonplaats goed uit ‘Een belangrijke voorwaarde om de auto meer te laten staan, is natuurlijk dat je je woonplaats goed uitkiest. Leven zonder auto is des te meer haalbaar als je in de omgeving woont van je werk, winkels, culturele en sportactiviteiten, scholen, kinderopvang, gezondheidszorg, openbaar groen, een knooppunt van openbaar vervoer … Zo beperk je het aantal belangrijke verplaatsingen tot een minimum.’

In een auto zit gemiddeld 1,5 persoon.

per dag.

VERWOORDING

Tip 4: Probeer de elektrische fiets ‘Ik raad iedereen aan om eens een elektrische fiets uit te proberen. Fietsen kun je door weer en wind, want er bestaat kleding om je tegen elk weertype te beschermen.

In alle Vlaamse provincies zijn er fietssnelwegen in opbouw, waardoor je als fietser tal van routes veilig kunt afleggen. Zorg er wel voor dat je goed uitgerust bent met fietsbanden die niet kunnen lekken, een goede fietsverlichting, fluorescerende kledij … En bouw je conditie geleidelijk op. Zo kun je op termijn ook langere afstanden met de fiets doen.’

Leen Grevendonck

Meer inspiratie vind je in het boek ‘Duurzame alternatieve voor de auto’ van Luc Vanheerentals.

In Brussel staat een auto

90 %

van de tijd stil.

BOEF 11 november 2017. Ivoorkust – Marokko.

De match waarin Marokko zich plaatst voor het WK voetbal in Rusland zorgt ook in Brussel voor vreugdetaferelen. Helaas slaat die vreugde later op de avond om in rellen, die een spoor van vernieling trekken doorheen het Brusselse centrum.

Schande roept iedereen. Dat heb je dan met die Marokkanen, klinkt het hier en daar. Terug naar hun land. Die moslims kunnen zich niet aanpassen aan onze cultuur. Het zijn altijd dezelfde gasten die voor problemen zorgen. U kent het wel.

Lierse – Beerschot Wilrijk vorig weekend. Dé topper in de Proximus League, de vroegere tweede voetbalklasse zeg maar.

Helaas slaat de voetbalvreugde tijdens de

match om in rellen. Er vallen acht gewonden. Schande roept iedereen. Nergens hoor je een analyse over het blanke ras dat zich niet kan gedragen op voetbalmatchen of zich moet aanpassen aan de regels, die nochtans evengoed gelden.

Boef. De Nederlands-Algerijnse rapper noemt vrouwen die laat uitgaan in korte rokjes ‘kechs’, de straattaal voor hoeren.

Vrouwen moeten thuisblijven en luisteren, dan pas zijn het echte vrouwen. Schande roept iedereen. Dat heb je dan met die Algerijnen, klinkt het hier en daar. Terug naar hun land. Die moslims kunnen zich niet aanpassen aan onze cultuur. Het zijn altijd dezelfde gasten die voor problemen zorgen. U kent het wel.

Begin oktober 2017. Harvey Weinstein en later ook een hele rits andere Hollywoodmannen worden aangeklaagd wegens grensoverschrijdend gedrag. Nergens hoor je een analyse over het blanke ras dat zich niet kan gedragen in de nabijheid van vrouwen. Dat ze zich moeten aanpassen aan onze regels, die nochtans evengoed gelden.

Daar zijn spreekwoorden voor uitgevonden. Over twee maten en twee gewichten.

Hilde Van Malderen Hoofdredacteur Visie

3

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

Gentse organisatie Carpet of Life: van oude trui tot fairtradetapijt uit de woestijn

‘Wij geloven niet in de klassieke ontwikkelingssamenwerking’ Gentse zussen Hendrikje en Marion Meyvis geloven niet in klassieke ontwikkelingssamenwerking. Zomaar geld geven aan een goed doel is niks voor hen, zij willen iets betekenen. Daarom recycleren ze onze kledingoverschotten tot Marokkaanse ‘levenstapijten’. Visie reisde hun project, Carpet of Life, achterna tot in de Sahara en sprak met de tapijtenweefsters.

O

p tien uur rijden van metropool Marrakech begint de Marokkaanse Sahara. Het is er dor, kurkdroog, gloeiend heet.

Geen ideaal klimaat, al zeker niet voor de werkgelegenheid. Veel mannen trekken weg uit de streek, naar de steden, op zoek naar werk. De vrouwen blijven achter.

‘Ik ben de enige die werkt in mijn gezin’, getuigt Zarha Bounjab (35) als we haar ontmoeten in oasedorp Zawia. ‘We zijn met zeven thuis. Mijn vader is gestorven, mijn broer werkt niet. Ik zorg voor hem, mijn zussen en mijn mama.’

Traditie Zarha is een van de projectleidsters van Carpet of Life. Die sociale onderneming verzamelt textieloverschotten van klanten in België en transporteert die naar de Sahara. Daar weven vrouwen zoals Zarha er tapijten van, volgens hun eigen traditie.

Die tapijten, op maat van wie de kledij doneert, worden weer naar België verstuurd en verkocht. Met de prijs van zo’n tapijt worden de weefsters een eerlijk loon uitbetaald.

We ontmoeten zeven weefsters en vier projectleidsters in het huis van Zohra Bahini (50) uit Zawia. Zij ontvangen ons met thee en veel koekjes. ‘Neem er nog eentje’, klinkt het in het Arabisch. Wie zijn wij om daar nee op te zeggen.

Weggestoken Weefster Zohra legt ons intussen uit waar de tapijten voor dienen. ‘We leggen de tapijten op de grond, om op te slapen, of gebruiken ze als dekens’, zegt ze.

In het huis van Zohra zien we op het eerste gezicht inderdaad geen tapijten van oude kledij liggen.

‘Zeker vroeger staken de vrouwen de tapijten het liefst weg’, zegt Hendrikje. ‘Ze wilden niet tonen dat hun oude textiel ervoor gebruikt werd.’

Hendrikje en Marion zien de waarde van zo’n tapijt wél in. ‘Hier in België hebben we zoveel textiel over. Dat kunnen we recycleren. Denk aan de kleren die we zelf niet meer dragen, maar wel graag aangedaan hebben. Of kleren van iemand die overleden is, die heel veel betekenen voor wie achterblijft. Als daar tapijten van worden geweven, vertellen die tapijten een heel verhaal, een heel leven.’

‘We zijn blij dat we met de textieloverschotten uit België aan de slag kunnen’, zegt projectleidster Meryem Radouani (29).

‘Anders was onze traditie misschien al uitgestorven. Zo veel kleren hebben we hier niet op overschot. Als hier iemand sterft, geven we de kleren weg aan andere mensen in de dorpen.’

Hoeveel is fair?

Sinds het ontstaan van de onderneming, in 2012, heeft Carpet of Life 38 500 euro rechtstreeks aan de weefsters en projectleidsters uitbetaald.

‘We gebruiken ons loon om onze familie te ondersteunen’, zegt projectleidster Nahza El Khalil (26). Haar zus Zeyneb El Khalil (33) vult aan: ‘Als mijn dochtertje ziek is, kan ik met haar naar de dokter.’

‘Overleven blijft moeilijk, met één inkomen voor zeven gezinsleden’, getuigt Zarha. Wanneer ze dat zegt, wordt het even stil in Zohra’s huis.

De projectleidsters hebben een vast zo’n tapijt’, zegt Marion. ‘Onze klanten kiemaandloon. Ook in de maanden waarin er zen soms op voorhand een design, maar af geen productie is: dan geven ze taallessen en toe laten ze de inspiratie van de vrouaan de weefsters. Die worden op hun beurt wen de vrije loop.’ betaald per tapijt. Hun prijs is het dubbele ‘Zwina’, zeggen wij. Dat woord is ongeveer van wat een opkoper in de grote steden zou het enige Arabisch dat we onthouden hebverdienen met het doorverkopen van hun ben van de Marokkoreis. Mooi, betekent tapijten. het.

‘Zouden die lonen hoger kunnen liggen, zodat Zarha haar hele gezin met gemak zou kunnen onders teu nen? Som m igen zullen vast opperen van wel. Maar in deze gemeenschap zou dat erg gevoelig liggen. Daarin willen we voorzichtig zijn. Mochten de vrouwen hier meer dan het dubbele verdienen dan de mannen, zou dat ontwrichtend werken. Dan zou on s projec t meer De weefsters zijn echte artiesten: ze kunnen zich uitdrukken kwaad dan goed aanrichbij het ontwerp van zo’n tapijt. ten.’

Marokkaanse salade De thee is op, de koekjes nog lang niet maar wij zijn verzadigd. Tijd om huiswaarts te keren.

Daags nadien keren we terug naar Zawia.

Twee weefsters zijn er druk in de weer. ‘Het design dat we weven, is vaak verschillend’, zegt Zohra. ‘Soms maken we er een Marokkaanse salade van, met allerlei motiefjes en kleuren. Op andere momenten vertellen we een verhaal met de tapijten. Dan beelden we een tentenkamp af, of de ondergaande zon.’

‘De weefsters zijn echte artiesten: ze kunnen zich uitdrukken bij het ontwerp van

Weg van de klassieke ontwikkelingshulp Apetrots zijn Hendrikje en Marion na de bezoeken. ‘We zijn blij dat we hier iets kunnen betekenen, een steentje kunnen verleggen’, zeggen ze.

‘We hebben allebei een andere job, maar wisten al lang dat we daarnaast samen wilden ondernemen. Tijdens onze studies, cultuurwetenschappen en politieke wetenschappen, leerden we over de klassieke ontwikkelingshulp. We weten heel goed wat dat inhoudt en kiezen bewust voor een andere manier van samenwerken. Door handel te drijven, met een product dat niet door ons opgelegd wordt maar recht uit hun traditie komt, kunnen we meer het verschil maken. Ons project biedt rechtstreeks werkgelegenheid voor de vrouwen.

Maar we zien het nog breder dan dat. Ook hier in België willen we meer de nadruk leggen op recyclage. Hebben we echt elk kledingstuk in onze kast nodig? We hopen met onze tapijten een andere manier van consumeren te inspireren.’

Dit artikel kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek.

4

ÂŹ post

Visie ÂŹ vrijdag 12 januari 2018

UW GEDACHT Binnenscheepvaart De haven van Antwerpen moet de hand ook in eigen boezem steken. Een firma met een tijdelijk gebrek aan opslagruimte wilde een aantal containers huren. Een containerbedrijf bood honderd stuks aan maar de firma moest wel zelf instaan voor het transport. Ze lag op minder dan 80 km van de haven, langs het Albertkanaal, en beschikte over een loskade en een aansluiting op het spoor. Maar toen een bevrachter een offerte opstuurde, bleek transport per vrachtwagen het goedkoopste. De kosten van haventracties, controles, handlingkosten, havenrechten ‌ liepen hoog op, waardoor wegtransport het voordeligste was. Dat maakt wel het verschil tussen 1 trein, 1 schip of 100 vrachtwagens. ÏÏÏ 0DUF 9DQ $FNHUEURHFN 5LMNHYRUVHO

E-attest Voor mij is het duidelijk dat het eAttest (Visie nr. 23) voordelen kan opleveren, zowel voor de patiĂŤnt, de arts als het ziekenfonds. Toch heb ik daar vragen bij. Als de huisdokter op huisbezoek komt bij mijn bejaarde moeder, moet zij slechts 2 euro betalen. Zij krijgt evenwel geen attest. Hoe zit deze regeling eigenlijk in elkaar? ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV EHNHQG ELM GH UHGDFWLH

Voor je moeder past de huisarts de regeling betalende derde toe. Dan betaalt zij enkel het remgeld. Het bedrag van de terugbetaling rekent de huisarts rechtstreeks af met het ziekenfonds. Dat staat los van het eAttest.

Het eAttest is een digitaal getuigschrift dat de arts zelf doorstuurt naar het ziekenfonds voor terugbetaling. Maar de patiĂŤnt betaalt aan de arts nog altijd het volledige honorarium. Het ziekenfonds stort het bedrag van terugbetaling nadien op de rekening van de patiĂŤnt.

Zowel bij de regeling betalende derde als bij eAttest moet de arts wel een ontvangstbewijs aan de patiĂŤnt geven.

Ziekenhuisfactuur In het artikel over de ziekenhuisfactuur (Visie nr. 22) staan tips om je factuur in toom te houden. Toen ik mijn behandelende arts vroeg hoeveel de ingreep mij zou kosten, kon hij geen antwoord geven. Toen ik de factuur later aan hem voorlegde, schrok hij zelf. Artsen hebben er zelf geen zicht op welke kosten er allemaal bij komen.

Ik vind dat het verblijf in een tweepersoonskamer wordt voorgesteld alsof de patient er geen opleg moet betalen. Er mogen inderdaad geen kamersupplementen worden aangerekend. Maar er blijft ook in een tweepersoonskamer nog altijd een

eigen persoonlijk aandeel te betalen. Veel mensen schrikken daar nog van. Daarnaast worden nog diverse kosten gevraagd. Er wordt bijvoorbeeld systematisch een fles water per dag aangerekend, ook al drink je niet. Het zou allemaal een beetje transparanter mogen. Het moet toch mogelijk zijn om voor ‘gekende’ standaardingrepen de totaalprijzen bekend te maken, zodat men goed ingelicht kan beslissen over kamertype, gekozen specialist en eventueel ziekenhuis. ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV EHNHQG ELM GH UHGDFWLH

Hospitalisatieverzekering Vele maatschappijen die een hospitalisatieverzekering aanbieden, betalen ook de medische kosten in de maand voor de opname in het ziekenhuis terug. Dat is interessant. Alleen worden de wachttijden voor een ingreep altijd langer. Daardoor komen de prehospitalisatiekosten niet of amper in aanmerking voor terugbetaling door de hospitalisatieverzekering. Dit kan toch het best eens bekeken worden. ĂŹĂŹĂŹ -RKQ 9DQZHWWHUH =ZHYHJHP

Eenpersoonskamer Ik sloot 29 jaar geleden bij een privĂŠverzekeraar een ruime hospitalisatieverzekering af, met keuze voor een eenpersoonskamer. Vijfentwintig jaar later moest ik een operatie ondergaan en toen bleek dat er geen eenpersoonskamer vrij was. Aangezien de keuze voor een eenpersoonskamer dertig procent van de premie uitmaakt, voelde ik me wel bekocht. Onnodig te zeggen dat ik de optie ‘eenpersoonskamer’ voor bekeken hield. De ziekenhuizen beschikken niet over voldoende eenpersoonskamers. In vele gevallen betaal je dus extra voor iets wat niet voorhanden is. Ik heb mijn lesje geleerd. ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV EHNHQG ELM GH UHGDFWLH

Pensioengeknoei Ik kreeg onlangs een brief van de overheid dat ik op mijn 62 jaar met vervroegd pensioen kan. Ik zal dan 42 jaar hebben gewerkt, en in mijn hele loopbaan ben ik maar drie maanden werkloos geweest. Mijn werkgevers gaven me allemaal een uitgesteld loon onder de vorm van een groepsverzekering. Maar nu blijkt dat ik op die verzekering bijna 50 000 euro netto, ruim 1 500 euro per maand dat ik voor mijn 65ste zou stoppen met werken, moet inleveren. Ik moet de verzekering bij vervroegd pensioen namelijk meteen opnemen. De laatste drie jaren aangroei vallen dus weg en bovendien is de fiscale heffing verhoogd. Reden genoeg om mee te reageren tegen het pensioengeknoei! ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV EHNHQG ELM GH UHGDFWLH

Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar lezers@visieredactie.be. Vermeld je woonplaats. De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk.

GECITEERD Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links naar rechts een citaat.

1. Borstharnas; 2. forum; 3. knaagdier; 4. hoffeest; 5. gang van een paard; 6. vis; 7. tokkelinstrument; 8. oud landbouwwerktuig; 9. boze geest; 10. mist; 11. dun bladmetaal; 12. metaal; 13. steekvlieg; 14. deel van het jaar.

Citaat-1

1

K

I

U R E A S D

2

P A E N E R L

3

B K O A N IJ B N

4 G Y A D L 5 G T A

L

I

E

A E

VACATURE M/V CM zoekt

• Directie-assistent(e) • Stafmedewerker dataanalyse voor de MOB Verzekeringen (VMOB) • Analist programmeur • Software engineer JAVA • Diensthoofd controlling Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek 0HHU LQIR ZZZ FPMREV EH

E O R P

6 W S E T E R U R 7

S E

8

K Z O E M

9 D

I

I

L

T A D R I

S

T

E S M O M N

10 N E O V O E

I

L

11 F E O R L D

I

E

12 K A O P N E D R 13 E D V A A O S R 14 A

I

P R G

I

E

L

Š De Puzzelaar

Het citaat is van C. Dickens: �Iedere baby die ter wereld komt is mooier dan de vorige�

Citaat 1 Streep op elke regel de letters weg,

Onze beste wensen voor een sprankelend en gezond 2018!

Visie n a v e i t c De reda

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

5

Stoppen met roken

‘Breek er ineens volledig mee’ Bij de start van het nieuwe jaar horen ook weer een hoop goede voornemens. Stoppen met roken haalt hierbij traditiegetrouw de top 10. Jammer genoeg blijft het vaak bij een ambitieus plan. Christine Plets, tabakologe bij Tabakstop, weerlegt een paar fabels over roken. Misschien kan dit jou overhalen om te stoppen?

5 tips

Christine Plets: ‘Nicotine verdwijnt na ongeveer drie dagen uit je lichaam, dus na een week denk je dat je al niet meer verslaafd bent. Maar de cellen in je hersenen doen er gemiddeld drie maanden over om je gewoontes af te leren. Rookstopmedicatie en nicotinevervangers zoals pleisters, tabletjes of kauwgom zorgen ervoor dat de zin in een sigaret en de ontwenningsverschijnselen verminderen. Wij raden aan om ze zeker twaalf weken te gebruiken en langzaam af te bouwen. Zo snel mogelijk weinig nicotine gebruiken is daarom geen goede oplossing. Mensen willen altijd bewijzen dat ze zonder die nicotine kunnen, maar dat vergroot net het risico op herval.’

Stop voor je 35ste en je wordt net zo oud als een niet-roker ‘Een recente studie stelt dat als je voor je 35ste stopt, je rond je 50ste nog ongeveer dezelfde gezondheidsrisico’s hebt als iemand die niet gerookt heeft. Omdat de bloedvaten en de longen zich op jongere leeftijd gemakkelijker herstellen. Rokers hebben na hun 65ste een lagere levenskwaliteit dan niet-rokers. Ze krijgen last van chronische ziekten zoals hart- en vaatziektes en daarnaast ook longziekten, met kans op longkanker. Op elke leeftijd heeft stoppen met roken gezondheidsvoordelen.’

Christophe Ketels

Nicotinevervangers houden je verslaafd

Christine Plets: ‘Je hersenen doen er gemiddeld drie maanden over om een gewoonte af te leren.’

De elektronische sigaret is een rookstophulpmiddel ‘De e-sigaret is een andere manier van nicotinegebruik. Zonder rook, maar via damp. Maar de e-sigaret heeft enkel zin als je er volledig op overschakelt. Het kan een tijdelijke oplossing zijn om te stoppen met roken. Op dit moment kunnen we nog niet zeggen dat de e-sigaret even efficiënt is als andere hulpmiddelen. Er zijn vooral bedenkingen bij gebruik op lange termijn.

Helemaal niet roken of dampen is het minst schadelijk. Maar als een e-sigaret je op korte termijn helpt om van een zware verslaving van een dodelijk product af te geraken, dan zijn we er niet tegen. Uiteraard is een pleister minder schadelijk.’

Een sigaret is geen harddrug ‘Eens verslaafd aan nicotine, altijd verslaafd.

Als je stopt, moet je er volledig mee breken. Dus ook geen gelegenheidssigaret. Als tabakologen leggen

we mensen uit hoe een verslaving werkt (lichamelijk en psychologisch) en hoe je ermee kunt omgaan. Als je hervalt na een jaar, ben je niet meer verslaafd. Maar in je hoofd blijf je wel een ex-roker, dus je hersencellen blijven gevoelig voor nicotine.’

Een waterpijp is minder schadelijk dan een gewone sigaret ‘Een waterpijp is even schadelijk of zelfs schadelijker dan een sigaret.

Je inhaleert grotere hoeveelheden rook dan bij een sigaret. Deze rook circuleert door water waardoor het een groter volume krijgt en wordt dan afgekoeld. Op die manier kun je rook dieper inhaleren dan bij een sigaret en zo krijg je veel meer CO binnen. Een waterpijpsessie van 20 tot 60 minuten staat gelijk aan het roken van twee pakjes sigaretten. Het is dus in verhouding nog slechter.’

1. Als je stopt met roken, moet dat voor een paar weken je hoofdprioriteit zijn.

2. Ongeacht hoelang je voorbereiding duurt, de dag dat je beslist ik stop, rook je ook niets meer. Zorg dat je geen sigaretten in huis hebt.

3. Kies een hulpmiddel en overweeg begeleiding. Doe je het zonder, zorg dan voor genoeg afleiding.

4. Heb geduld. Zin in een sigaret is normaal, maar je moet erdoor. De zin vermindert in de eerste paar weken van vijf tot tien minuten naar minder dan een minuut.

5. Als je eens uitglijdt, herpak je meteen.

Tegemoetkoming* CM geeft een tegemoetkoming van maximaal 50 euro voor de aankoop van rookstophulpmiddelen (pleisters, tabletten, kauwgom, inhaler en mondspray) per rookstopbehandeling bij een erkende tabakoloog.

Daarnaast geeft de Vlaamse overheid je recht op vier uur individuele begeleiding of twaalf uur begeleiding in groep. Je betaalt maximaal 7,5 euro voor een individuele sessie en 1 euro voor een groepssessie.

Voor mensen met de verhoogde tegemoetkoming is dat respectievelijk 1 euro en 0,5 euro. Voor inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geldt een andere regeling. www.cm.be/rookstop www.tabakstop.be * Onder voorbehoud van goedkeuring door de Controledienst voor de ziekenfondsen

Rosine Pittevils

DE VOORZET

Die maken we zelf!’ Geen obscure uitspraak in een verborgen hoek van het internet, maar doodgewoon een slogan waar een politieke partij enkele dagen geleden fier mee uitpakte.

Gelukkig nieuwjaar?

Zo ver is het tegenwoordig gekomen met het wij-tegen-zij-denken. Behoor je tot de , dan kun je niets verkeerd doen. Maar zet je schrap als je deel uitmaakt van de . Want dan ben je een bedreiging, moet je tot de orde geroepen worden of krijg je een sanctie opgelegd. Tot je opnieuw in de pas loopt. En doe je dat niet, dan moet je daar de gevolgen van dragen.

Je zal maar eens een hoofddoek dragen of een Turkse achternaam hebben. Je zal maar eens als vluchteling in ons land terechtkomen. Maar evenzeer: je zal maar eens werkloos zijn, of langdurig ziek. Je zal vandaag maar eens in armoede leven.

Polariseren, zo werkt het tegenwoordig. En het

gaat steeds verder. De waarheid wordt met plezier geweld aangedaan. Als het maar past in het wij-tegen-zij-denken.

Ik ben het grondig beu. Een taal die mensen tegen elkaar opzet, is niet mijn taal. Een samenleving die verdeelt in plaats van verbindt, is niet mijn samenleving. Ik weiger een knieval te doen voor mensen die liever afbreken dan opbouwen.

Humaniteit gaat over universele waarden en normen. Doe een ander nooit aan wat je zelf niet wil ondergaan. Laat ons in 2018 vooral op zoek gaan naar waarheid en verdraagzaamheid. Het is de enige weg naar een gezonde samenleving.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

CMziekenfonds

‘Ik hoop dat ze in de wieg sterft.’ ‘Meteen deporteren, dit uitschot.’ ‘De volgende terrorist is geboren.’

Het waren maar enkele reacties op een foto van de eerste baby in 2018 in de Oostenrijkse hoofdstad Wenen. De reden voor deze idiote opmerkingen? De mama van de baby draagt een hoofddoek en de familie heeft - zowaar een Turkse achternaam. De baby heet trouwens Asel.

Simpelweg geboren worden is tegenwoordig voldoende om een scheldtirade over je heen te krijgen. En dan nog op een dag dat we elkaar in de eerste plaats veel geluk en een goede gezondheid toewensen. Niet dus voor de kleine Asel.

Dergelijk scheldproza is jammer genoeg dagelijkse kost geworden. En neen, niet alleen in Oostenrijk. Of wat dacht je van deze: ‘Nieuwkomers?

CMziekenfonds

Stefan Dewickere

JE ZAL MAAR EENS EEN HOOFDDOEK DRAGEN

6

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

Sociale mediagebruik tijdens examenperiode

Een smartphone als studeervriendje De meeste studenten zien of horen elkaar dagelijks online tijdens de examens, via sociale media, chats of per sms.

Zeven op de tien studenten zeggen dat digitaal contact ook echt nodig te hebben om te studeren, blijkt uit een enquête van Teleblok, de gratis anonieme chatlijn voor studenten van CM. Visie vroeg drie studenten naar hun smartphonegebruik in de blok. ‘Zaag af en toe eens via chat, maar niet overdrijven hé!’

AMBER: ‘Schakel je meldingen uit’ ‘Tijdens de blok sluit ik mij volledig op’, getuigt Amber Van Landeghem (23), student Taal- en Letterkunde uit Beveren. ‘Dan horen mijn vrienden soms anderhalve maand lang niets meer van mij.’

‘Facebook gebruik ik in principe dagelijks. Ik ben iemand die graag op de hoogte is. Maar tijdens de vorige examenperiode merkte ik dat ik meteen keek zod ra m ijn gsm oplichtte. Dat was zo’n storende factor, dat ik nu mijn meldingen uitgeschakeld heb. Zo kan ik ongestoord verder blokken.’

‘Maar ’s avonds heb ik soms nood

aan contact met vriendinnen. Dan bel ik die in de plaats van te sms’en.

Vaak zijn ze hetzelfde vak aan het blokken. Dan steunen we elkaar.

Uit die gesprekken kan ik kracht putten, zeker als ik iets dat ik snap voor hen moet uitleggen. Dat krikt mijn zelfvertrouwen op.’

‘Mijn mama sms’t mij geregeld tijdens de blok. En, gaat het? Of: veel succes, je kunt het! Ook mijn grootouders zijn een steun. Het doet deugd om gewoon te weten dat ik steeds bij hen terecht kan. Een sms’je ’s ochtends kan daarvoor wonderen doen.’

Amber Van Landeghem: ‘Een sms’je van mijn ouders of grootouders kan wonderen doen.’

Teleblok steunt studenten Op de gratis anonieme chat van Teleblok kunnen studenten terecht tot en met donderdag 25 januari, elke dag tussen 18 en 23 uur.

De resultaten van de enquête van Teleblok vind je op www.teleblok.be.

eigen ervaring: als je zegt hoe moeilijk een stuk is, ga je er minder snel aan beginnen.’

‘Facebook leidt me soms wel af. Zodra er iets binnenkomt op mijn profiel, heb ik dat meteen gezien. Dan gebeurt het wel eens dat ik de avond voor een examen nog een tandje bij moet steken. Maar ik weet van mezelf dat ik er wel geraak. De afleiding weegt niet op tegenover de steun.’

‘Mijn ouders sturen me altijd een berichtje om me succes te wensen vlak voor een examen. Dat is wel tof. Zo’n sms vergroot je kans op slagen niet, maar het voelt goed om te weten dat ze in mij geloven.’

‘Ik studeer altijd aan mijn computer en dan is een Facebookberichtje snel verstuurd’, zegt Bavo Mortier (22), student Journalistiek uit Aalter. ‘Facebook gebruik ik sowieso heel veel, nog meer dan anders in de examens. Tijdens dode momenten praat ik met vrienden en vraag ik studiegenoten hoe ver ze al zitten. Als zij dan ook nog niet begonnen zijn, is dat een opluchting. Tegelijk zet het mij aan om meteen nadien in actie te schieten.’

‘Bij moeilijke stukken verbloem ik het wat.

Het is niet makkelijk, maar het zal zeker lukken als je er gewoon aan begint. Want ik weet uit

HOE GAAT HET MET U?

Lieven Van Assche

BAVO: ‘Nog meer op Facebook tijdens examens dan anders’

Bavo Mortier: ‘Zodra iets binnenkomt op Facebook, heb ik het gezien.’

‘HARTJES VOOR DE ZORG’

Stefan Dewickere

‘Mijn man Antoine en ik telen zelf groenten in de tuin’, zegt Hilda Fiers (85) uit Zevergem. ‘In ons dorp zijn er geen winkels meer. Geen supermarkt, geen bakker of slager. Dus zorgen we grotendeels zelf voor ons eten. Zolang we goed zijn, lukt dat zeker.’

‘We blijven bezig. Ik zit in niet een, maar twee verschillende hobbyclubs van Okra. Dat betekent dat ik twee keer per maand op de lappen ga. Dan komen wij een hele namiddag samen om kerststukjes te maken, te breien of te haken. Nu haak ik vooral hartjes. Die wil Okra uitdelen aan zorgverleners op de Dag van de Zorg, op 18 maart. In totaal hebben we 15 000 hartjes nodig!

Zelf heb ik er al dertig gehaakt. Ik wil zeker aan vijftig geraken.’

‘Het meest content ben ik als ik mijn hele familie samen zie, op nieuwjaar bijvoorbeeld. Dan denk ik: wij zijn met twee, we hebben vijf kinderen, en die

Ik ga twee keer per maand op de lappen.

Hilda Fiers

hebben zich verdubbeld, en ook de kleinkinderen zijn al aan het verdubbelen. En allemaal goed en gezond. Ik word daar zo gelukkig van!’

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

7

Psychotherapie en oncorevalidatie

Wat is er nieuw in 2018?

Sandra Mermans

Een nieuw jaar betekent ook een reeks nieuwigheden in je ziekenfonds. Dat is in 2018 niet anders. Volwassenen krijgen onder meer een tegemoetkoming voor psychotherapie en het is eenvoudiger om fraude in de gezondheidszorg te melden.

Inne Goossens: ‘Ik chat het best met medestudenten, zij zitten in hetzelfde schuitje.’

Lieven Van Assche

INNE: ‘Alles met mate’ ‘Facebook heb ik niet’, zegt Inne Goossens (22), student Simultaan tolken uit Antwerpen. ‘Ik sms wel vaak of gebruik WhatsApp. Die app is vooral handig voor groepsgesprekken met medestudenten. Maar dat gebruik ik eigenlijk minder in de blok. Zo’n groepschat kan de hele tijd doorgaan, tot honderd berichten op een uur. Daarom leg ik mijn smartphone bewust aan de kant.’

‘Chatten is wel handig om snel iets te vragen. Ik studeer vrij op het gemak, dus ik ben vaak diegene die antwoordt. Tenzij ik me net goed aan het concentreren ben, dan kan die chat even wachten.’

‘Als het even niet gaat, zal ik eerder naar mijn mama bellen dan naar mijn vrienden. Zij zitten ook in de examens, ik stoor hen liever niet. Toch is het soms beter om te chatten met medestudenten dan te klagen tegen mama. Zij zitten in hetzelfde schuitje, ze weten wat een vak juist zo lastig maakt.’

‘Daarom denk ik dat het een goed idee is om ook bij hen steun te zoeken. Zagen mag af en toe eens. Maar ik denk dat je er beter niet in overdrijft. Alles met mate: laat elkaar af en toe gerust en doe gewoon even iets anders.’

Sarah Vandoorne

Meld fraude in de gezondheidszorg Vanaf 1 januari 2018 kun je gevallen van misbruik of verspilling in de gezondheidszorg melden aan het Meldpunt Fraude Gezondheidszorg van je ziekenfonds. Het kan gaan om iemand die getuigschriften vervalst of bijvoorbeeld zorg factureert die niet echt werd toegediend.

Je kunt de fraude melden via de website, via een brief naar je ziekenfonds of via een persoonlijke verklaring. Het ziekenfonds garandeert dat het je naam en adres niet als dusdanig aan de betrokken zorgverlener of instelling overmaakt.

Het ziekenfonds onderzoekt alle meldingen. Dat kan leiden tot terugvorderingen, gerechtelijke stappen of een sanctie van de overheid.

Psychotherapie ook voor volwassenen Gezond ben je niet alleen in je lichaam, maar ook in je hoofd en je hart. Vanaf 1 januari 2018 krijgen ook volwassenen een tegemoetkoming voor maximaal 12 sessies psychotherapie. Zij krijgen tot 10 euro per sessie. Heb je de verhoogde tegemoetkoming dan betaalt CM je per sessie terug tot 15 euro.

Er zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. De therapeut moet een overeenkomst met CM hebben, de therapie gebeurt na verwijzing, en het gaat om de behandeling van psychische stoornissen en psychiatrische aandoeningen.

Oncorevalidatie combineert aangepaste lichaamstraining met infosessies over kanker.’

www.cm.be/psychotherapie

Werkgevers kunnen re-integratietraject opstarten Werkgevers kunnen de preventieadviseurarbeidsgeneesheer nu ook vragen om een re-integratietraject op te starten voor een werknemer die al van voor 2016 arbeidsongeschikt is. Vorig jaar kon de werkgever dit enkel doen voor werknemers die arbeidsongeschikt zijn vanaf 2016. In het re-integratietraject moet worden nagegaan of de werknemer via aangepast werk opnieuw aan de slag kan. www.cm.be/re-integratietraject

Samen eetstoornis bestrijden Mensen met obesitas of ernstige eetstoornissen kunnen in een centrum of een ziekenhuis groepstherapie volgen. CM betaalt bij de eerste sessie 50 procent terug van de kostprijs met een maximum van 125 euro.

Mensen met verhoogde tegemoetkoming krijgen 75 procent terug met een maximum van 150 euro. Voor de laatste sessie van het programma krijg je nog eens dezelfde tegemoetkoming. De groepsbegeleiding moet worden aangeboden door een multidisciplinair team dat minstens bestaat uit een voedingsdeskundige, een psycholoog of arts en een bewegingsdeskundige. www.cm.be/begeleidingeetstoornissen

www.cm.be/meldpuntfraude-gezondheidszorg

Tegemoetkoming voor oncorevalidatie Kanker laat altijd een zware indruk na en heeft een enorme impact op je leven. Daarom kan het nuttig zijn om je professioneel te laten bijstaan. Oncorevalidatie in het ziekenhuis combineert aangepaste lichaamstraining met informatieve sessies over allerlei aspecten van kanker. De revalidatie wordt begeleid door een expert zoals een oncoloog, diëtist of oncopsycholoog. Per programma betaalt CM je 40 euro terug. Mensen met de verhoogde tegemoetkoming krijgen 60 euro terug. www.cm.be/oncorevalidatie Michiel Verplancke

?!

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Waar kan ik herstellen na ziekte?

Ben je bij ontslag uit het ziekenhuis nog onvoldoende hersteld om naar huis te gaan, dan kun je verder op krachten komen in een CM-zorgverblijf.

opmaken. Je stuurt die gegevens naar het CM-Zorgverblijf van je keuze. Het Zorgverblijf beoordeelt je aanvraag en licht je verder in.

Om te herstellen van een ziekte of een ongeval kun je terecht in Domein Hooidonk in Zandhoven, Ter Duinen in Nieuwpoort of het Zorgverblijf Nivezé in Spa. Een deskundig zorgteam biedt je medische zorg, verpleegkundige hulp, kinesitherapie en dieetadvies. Ook je partner kan er verblijven. Een zorgverblijf is ook mogelijk als je chronisch ziek bent.

Als je chronisch ziek bent of je herstelt van een aandoening, dan krijg je een CM-tegemoetkoming van 33,60 euro op de dagprijs van 90,60 euro. Voor mensen met de verhoogde tegemoetkoming is dat 63,60 euro.

Die tegemoetkoming geldt voor minimaal veertien dagen en maximaal zestig dagen per pathologie en per kalenderjaar. Bij opname in en ontslag uit een CM-zorgverblijf heb je recht op een forfaitaire verplaatsingsvergoeding. Ben je aangesloten bij het CM-Hospitaalplan, dan wordt onder bepaalde voorwaarden de helft van je persoonlijk aandeel terugbetaald.

Een herstelverblijf moet je aanvragen. Het formulier daarvoor vind je op de CM-website of vraag je in het CM-kantoor of bij de sociale dienst van het ziekenhuis. Je laat het invullen door je huisarts of behandelende arts. Hij moet ook een behandelplan

Charmevakantie in het gezellige Anzère 8-daagse reis naar Zwitserland in all-in

Geniet tijdens deze reis met enkel volwassenen van lekker eten, skiën, leuke uitstappen en van de rust. Je reist naar Anzère met de bus, de trein of met je eigen wagen.

Verschillende periodes in februari en maart. Vanaf 693 euro in all-in. De toeslag voor een single kamer bedraagt 112 euro. Voor de bus betaal je 136 euro extra. Er zijn opstapplaatsen in Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt en Kortrijk. De toeslag voor de trein is 318 euro.

Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be

Intersoc-werkvakanties

Word kinderanimator bij Intersoc Kriebelt het om als kinderanimator bij Intersoc aan de slag te gaan?

Hou dan zeker je agenda op 10 maart 2018 vrij, want dan gaat onze monihappening door.

Meer informatie vind je op onze website: www.intersocwerkvakanties.be/monihappening!

www.cm-zorgverblijven.be

8

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

Tarieven zorgverleners 2018

Hou je medische kosten Hoeveel mag een geconventioneerde huisarts dit jaar aanrekenen voor een raadpleging en hoeveel moet jij daarvan uit eigen zak betalen? De bedragen in 2018 voor de meeste voorkomende prestaties bij de huisarts, specialist, tandarts en kinesitherapeut vind je in dit overzicht. CM-consulent Hilde Vansteenkiste uit Avelgem geeft tips om je kosten te beperken.

Hoe houd ik mijn medische kosten onder controle?

Consulent Hilde: ‘Een geconventioneerde zorgverlener heeft het akkoord met de ziekenfondsen aanvaard. Als je kiest voor een geconventioneerde zorgverlener weet je zeker dat hij de afgesproken tarieven respecteert. Dat zijn de bedragen in dit overzicht.

Een niet-geconventioneerde zorgverlener heeft het akkoord met de ziekenfondsen niet aanvaard en mag supplementen aanrekenen. Die moet je volledig uit eigen zak betalen. Soms is de zorgverlener gedeeltelijk geconventioneerd. Dan werkt hij op bepaalde tijdstippen wel tegen conventietarief, op andere niet. Op de CM-website kun je opzoeken of je zorgverlener geconventioneerd is.

Ook de CM-consulent kan je die info geven’.

‘Heb je een laag inkomen of krijg je een tegemoetkoming voor een handicap, dan kun je recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming. Je krijgt dan een hogere terugbetaling voor gezondheidszorg en je betaalt zelf minder remgeld. De CMconsulent kan voor jou nagaan of je ervoor in aanmerking kan komen.’

Consulent Hilde Vansteenkiste : ‘Als je kiest voor een geconventioneerde zorgverlener, weet je zeker dat hij de afgesproken tarieven respecteert.’

HUISARTSEN legende

RAADPLEGING

HUISBEZOEK

Met globaal medisch dossier

Met globaal medisch dossier

€ 25,43

€4

€ 37,61

€1

Raadpleging tussen 18 en 21 uur met GMD

€ 29,49

€4

€ 50,03

€1

€4

€ 86,52

€1

€4

€ 4,59

€0

€0

€ 29,05

€ 6,84

Raadpleging in weekend en feestdagen overdag met GMD

€ 56,43

€1

Beheer GMD

€ 30

€ 16,22

Raadpleging tussen 21 en 8 uur met GMD

Raadpleging in weekend en feestdagen overdag met GMD

€ 37,96

€ 2,93

Raadpleging tussen 18 en 21 uur met GMD

Raadpleging tussen 21 en 8 uur met GMD

€ 50,49

€ 13,16

€ 18,39

€ 4,87

Dit rekent de arts aan (honorarium)

Dit is wat het jou uiteindelijk kost na terugbetaling (remgeld).

Remgeld verhoogde tegemoetkoming

€ 37,61

€ 13,16

€ 2,93

Hoe kun je besparen bij de huisarts?

Consulent Hilde: ‘Bij de huisarts doet iedereen zijn voordeel met een globaal medisch dossier (GMD). In het GMD verzamelt de huisarts alle gegevens over je gezondheid. Als je je huisarts je GMD laat beheren, betaal je minder uit eigen zak. De huisarts die je raadpleegt, moet wel toegang hebben tot je GMD. Een keer per jaar mag je huisarts je een bedrag aanrekenen voor het bijhouden van je GMD. Dat betaalt de ziekteverzekering je volledig terug.’

Het is altijd voordeliger om zelf naar de huisarts te gaan. In zijn praktijk is hij ook beter uitgerust om je te onderzoeken. Voor chronisch zieke mensen en ouderen is het soms moeilijk om zich te verplaatsen naar de praktijk van huisarts.

Ook met kleine kinderen kan dat het geval zijn. Voor deze groepen

is een hogere terugbetaling voorzien voor een huisbezoek.

‘Ga je naar een wijkgezondheidscentrum en laat je je er inschrijven, dan hoef je niets te betalen voor de huisarts. Ook andere zorgverleners die eraan verbonden zijn, rekenen je geen honorarium aan. Laat je je behandelen door een arts die niet verbonden is aan het wijkgezondheidscentrum, dan heb je in principe geen recht op terugbetaling.’

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

onder controle

legende

€ 62 Honorarium

TANDARTSEN VANAF 18 JAAR Vulling op één tandvlak

€ 31

€6

€0

€ 12

€1

Bijkomend honorarium voor adhesieve technieken (witte vulling) op blijvende tanden, per tand

€ 12

€3

€0

€ 4,5

€0

€ 63

Remgeld met mondzorgtraject

€ 18

Remgeld zonder mondzorgtraject

€0

Remgeld verhoogde tegemoetkoming met mondzorgtraject

€1

Remgeld VT zonder mondzorgtraject

Vulling op drie of meer tandvlakken

€ 46,5

€ 62

€9

€0

€ 18

€1

€9

€0

€ 18

€1

Extractie (trekken) van een tand (terugbetaald vanaf 53ste verjaardag)

€7

€0

€ 14

€1

Parodontaal mondonderzoek tot 55ste verjaardag (eenmaal per jaar)

€ 112

€0

€ 3,5

€9

Vulling op twee tandvlakken

€ 40

Mondonderzoek tot 67ste verjaardag (eenmaal per jaar)

€ 9,5

€0

Welke invloed heeft het mondzorgtraject op wat ik betaal?

David Samyn

Consulent Hilde: ‘Als je elk jaar naar de tandarts gaat, krijgt tandbederf minder kans en kun je dure behandelingen voorkomen. Het mondzorgtraject is een stimulans om jaarlijks naar je tanden te laten kijken. Ben je in 2017 bij de tandarts geweest en kreeg je daarvoor een terugbetaling, dan betaal je in 2018 voor vaak voorkomende tandprestaties minder remgeld.’

‘Met kinderen ga je het best twee keer per jaar op controle bij de tandarts. Voor het geld hoef je het niet te laten. Gewone tandzorg wordt tot de leeftijd van 18 jaar volledig terugbetaald. Tenminste als je kiest voor een tandarts die de afgesproken tarieven respecteert.’

SPECIALISTEN Oogarts/ gynaecoloog/ orthopedist en andere

€ 25,43

€ 12

€3

Cardioloog

€ 38,11

€ 12

€3

Pediater of kinderarts

€ 38,12

€ 12

€3

Dermatoloog

€ 32,58

€ 12

€3

Neus-keel-oorarts

€ 28,11

€ 12

KINESITHERAPEUTEN Speelt het globaal medisch dossier ook een rol bij de specialist?

€3

Consulent Hilde: ‘Je doet er goed aan om met gezondheidsklachten eerst naar de huisarts te gaan. Hij kent je medische geschiedenis het best en is goed geplaatst om te oordelen of verdere doorverwijzing naar een specialist nodig is.

Bij de huisarts betaal je minder remgeld dan bij de specialist. Verwijst je huisarts je door, dan betaal je met een GMD minder remgeld voor de eerste raadpleging in het kalenderjaar bij de meeste specialisten. Je huisarts geeft je daarvoor een formulier van doorverwijzing mee. Dat bezorg je samen met het attest van de specialist aan je ziekenfonds voor een hogere terugbetaling.’

‘Nog goed om te weten is dat de vermelde tarieven alleen slaan op een raadpleging. Het is mogelijk dat de specialist voor een onderzoek of behandeling ook technische prestaties mag aanrekenen. Die staan niet in de tabel.’

IN PRAKTIJK

BIJ PATIËNT THUIS

Individuele zitting van 30 minuten (Tarief A)

Individuele zitting van 30 minuten (Tarief A)

A

€ 22,26

€ 5,89 € 2,39

Individuele zitting van 30 minuten (Tarief B) B

9

€ 22,26

€ 4,36 € 1,67

A

€ 22,26

€ 7,06

€ 2,97

Individuele zitting van 30 minuten (Tarief B) B

€ 22,26

€ 4,76

€ 1,81

Waar moet ik op letten als ik naar de kinesist ga?

Consulent Hilde: ‘Kiezen voor een geconventioneerde zorgverlener is voordeliger. Bij kinesisten heeft dat nog meer invloed. Want als je een beroep doet op een niet-geconventioneerde kinesist, krijg je een kwart minder terugbetaald dan bij een geconventioneerde collega.’

‘Voor de behandeling van courante problemen, zoals nekpijn of een verrekking krijg je terugbetaling volgens het algemeen tarief (A-tarief).

Voor de behandeling van eenzelfde aandoening heb je recht op terugbetaling van 18 ses-

sies per kalenderjaar tegen het normale tarief. Meer sessies worden aan een lager tarief terugbetaald.

In sommige situaties, bijvoorbeeld na een operatie, kun je 60 beurten per kalenderjaar terugbetaald krijgen. Daarvoor geniet je in bepaalde gevallen gedurende drie maanden een hogere tegemoetkoming (B-tarief).’

10

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

Nieuwe voorzitter ACV METEA wil toekomst van Belgische industrie verzekeren

‘Beleid op ondernemingsvlak mee bepalen is cruciaal’ kaarten dat al jaren aan, maar er zijn nog altijd geen structurele maatregelen genomen, zoals een hogere bijdrage van grote vermogens. Daarnaast moet de handarbeid steeds meer plaats maken voor automatisering. In de auto-industrie nemen robots de taken van arbeiders stilaan over, en ook dat heeft een impact op de werkge-

O

p 1 januari kreeg ACV METEA een nieuwe voorzitter: William Van Erdeghem. Hij zette zijn eerste stapjes binnen het ACV als arbeider in de Volkswagenfabriek.

‘Ik werd al snel gevraagd om vakbondsafgevaardigde te worden, en heb geen moment getwijfeld. Ik merkte op de werkvloer al snel dat voor onze vakbond overleg altijd primeerde. Pas als dat faalde, gingen we over tot actie. Die lijn wil ik als voorzitter ook echt aanhouden.’

Hoe zou je jezelf voorstellen aan mensen die je niet kennen?

‘Mijn belangrijkste kenmerk is dat ik me in dossiers vastbijt en niet loslaat tot ik mijn doel heb bereikt. Ik geef overleg alle kansen, maar als dat mislukt, durf ik wel over te gaan tot actie. Ik ben ook heel to the point. Ik vind het enorm belangrijk dat je in een overleg kunt zeggen wat je denkt zonder rond de pot te draaien. Ik verwacht van de andere net hetzelfde: dat hij zegt waarover het gaat, zonder de situatie te verbloemen maar met respect voor elkaar.’

Laat me dan ook meteen ‘to the point’ komen: het gaat niet goed met de Belgische industrie.

‘Klopt, er zijn een aantal sectoren die achteruitboeren, zoals de textiel- of metaalindustrie. Dat is al jaren aan de gang en heeft verschillende oorzaken. Een daarvan is de loonkost. Die ligt in ons land heel hoog, maar de kloof met het nettoloon van werknemers is enorm. Dat heeft in het verleden veel bedrijven uit ons land weggejaagd, met enorm banenverlies tot gevolg. We

Dat de industrie massaal naar België zal terugkeren is wishful thinking.

William Van Erdeghem, Voorzitter ACV METEA

legenheid. En sommige bedrijven kampen met een tekort aan gespecialiseerd personeel, zoals elektriciens. Dat alles heeft in het verleden tot heel wat problemen geleid.

Niet alleen in grote ondernemingen, die vaak veel media-aandacht krijgen, maar ook in heel wat kleine bedrijven.’

Is er dan nog wel een toekomst voor die sectoren in België?

‘Dat de industrie massaal zal terugkeren naar België is ijdele hoop. Maar toch schat ik de toekomst positief in. Onze arbeiders hebben namelijk ook heel wat troeven. Ze

zijn flexibel, productief en behoren kwalitatief tot de beste ter wereld. Bovendien leidt de automatisering niet enkel tot banenverlies, het creëert ook jobs. Machines en robots moeten onderhouden worden, en dat kunnen onze mensen doen als we ze daar voldoende voor opleiden. De toekomst van de Belgische industrie verzekeren kan dus als we onze troeven beter uitspelen , de loon kost aa npa k ken en personeel goed opleiden.’

Hoe wil je bedrijven en de overheid overtuigen om gepaste maatregelen te nemen nu de rol van vakbonden steeds meer in vraag wordt gesteld?

‘We moeten onze werkwijze moderniseren zodat we onszelf weer relevanter kunnen maken. Dat is volgens mij de grootste uitdaging waar we als vakbond voor staan.

We moeten beter communiceren met onze leden en de buitenwereld, en nadenken over nieuwe actievormen. De digitalisering rukt in snel tempo op, en de industrie maakt daar maximaal gebruik van. We moeten op die industrie 4.0 een antwoord bieden door zelf een vakbond 4.0 worden.

Preventief werken door het beleid op politiek en op ondernemingsvlak mee te sturen, is daarbij cruciaal. Als we een goed ondernemersklimaat kunnen creëren, kunnen we bedrijven hier houden en sociale bloedbaden vermijden. En we moeten ook onze reputatie opkrikken. We hebben als vakbond al heel wat bereikt, maar niet iedereen is zich daarvan bewust. Het zijn vooral stakingen en betogingen die de mensen bijblijven. Begrijp me niet verkeerd: soms is het nodig om stevig actie te voeren. Maar we moeten nadenken over hoe we onze werkwijze kunnen moderniseren, zodat we ons op een positievere manier op de kaart kunnen zetten.’

MARC DE WILDE BLIKT TERUG OP VOORZITTERSCHAP ‘We hebben de voorbije tien jaar heel wat mooie dingen bereikt.

De fusie van ACV Metaal en ACV Textura tot ACV METEA is wat mij betreft de hoeksteen van mijn voorzitterschap. Maar ik ben ook trots dat we werknemers nu meer stabiliteit en inkomenszekerheid kunnen geven en goede opleidingen kunnen aanbieden door onafgebroken sterke sociale akkoorden af te sluiten. Toch staan we voor een aantal grote uitdagingen, zoals de verrechtsende regering en de digitalisering. De omslag maken naar een modernere vakbond zal dan ook de grootste opdracht zijn voor de nieuwe voorzitter.’

Wanneer zal je voorzitterschap voor jou geslaagd zijn?

‘Als we een vlotte transitie naar een modernere vakbond hebben kunnen realiseren. Ik wil de huidige werkwijze natuurlijk niet zomaar overboord gooien. Ik heb een heel goede erfenis gekregen van mijn voorganger, en daar wil ik hem ook voor bedanken. Ik wil daar nu op verder bouwen en met onze militanten zoeken naar een nieuwe manier om onze sectoren en werkwijze te organiseren. En ik ben ervan overtuigd dat het in de toekomst weer goed zal gaan met onze sectoren.’

Jelgher Wandels

ID

Het nieuwe jaar bracht bij ACV METEA ook een nieuwe topman.

Na tien jaar voorzitterschap gaf Marc De Wilde de fakkel door aan William Van Erdeghem. De centrale moderniseren is voor de nieuwe voorzitter cruciaal.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

11

NMBS verhoogt tarieven op 1 februari

Prijs treinabonnement loopt op voor werknemer Volgende maand wordt pendelen met de trein voor heel wat werknemers een pak duurder. Terwijl de NMBS haar tarieven verhoogt, blijft de minimale tussenkomst van de werkgever gelijk. Dat nieuws staat in schril contrast met het voorstel om gratis openbaar vervoer toe te kennen aan wie een bedrijfswagen heeft.

Wettelijke tussenkomst Wie bij een bedrijf werkt dat volledig tussenkomt in de kosten voor woon-werkverkeer met de trein, zal de tariefverhoging uiteraard niet voelen. Maar er zijn nog altijd heel wat werknemers die terugvallen op het wettelijk minimum, vastgelegd in cao 19octies. In die regeling moet de werkgever een vast bedrag of forfait betalen als tussenkomst voor het treinabonnement.

Het gaat bovendien om bedragen die al sinds 2009 niet meer aangepast worden.

Belga

O

p 1 februari verhoogt de NMBS haar tarieven voor het woonwerkverkeer met 2,49 procent.

Die prijsstijging mag de spoorwegmaatschappij van de regering doorvoeren, omdat ze haar doelstelling van 85 procent stipte treinen behaalde. Maar vorig jaar werden treinkaarten al 3,38 procent duurder en de verhoging die nu op til staat is groter dan de gezondheidsindex (een cijfer dat weergeeft hoe de prijzen van consumptiegoederen evolueren).

Wie geen volledige tussenkomst geniet van zijn werkgever, betaalt dit jaar tot 35 procent van zijn treinabonnement uit eigen zak.

De tariefverhoging van 2,49 procent is in dat geval dus volledig ten laste van de werknemer. Een rekensom leert dat die 35 procent van de kostprijs voor zijn abonnement uit eigen zak zal moeten betalen. Ter vergelijking, in 2009 bedroeg zijn aandeel maar 25 procent.

‘Cash for cars’ Terwijl voor heel wat gewone werknemers het openbaar vervoer duurder wordt, overweegt de federale regering twee voorstellen die in het voordeel zijn van bezitters van een bedrijfswagen. Het zijn de tien procent hoogste inkomens die met de helft

van de bedrijfswagens rondrijden. ‘Het eerste voorstel is cash for cars’, weet Koen Repriels van de studiedienst van het ACV. ‘Je ruilt dan je bedrijfswagen in voor geld. Dat bedrag wordt niet belast zoals je gewoon brutoloon, maar volgt het gunstige fiscale regime van bedrijfswagens. Daar hebben wij bezwaar tegen, want dat geld is in feite loon en moet ook zo belast worden. Ook de sociale zekerheid wordt omzeild en dat schept een gevaarlijk precedent.’

Het tweede voorstel dat op tafel ligt is je bedrijfswagen omruilen voor een mobiliteitsbudget. ‘Je ruilt dan je wagen en tank-

Het nieuwe jaar begon voor ons land zoals het eindigde. In politieke chaos en met veel haantjesgedrag. Politici die elkaar afdreigen met ontslag of het vallen van de regering. Om dan, na wat electoraal gecijfer waarschijnlijk, te dimmen.

het.acv Acvonline

En eerlijk, ik begrijp Voka en VBO wel.

Want beter dan dit kunnen ze niet krijgen.

Net voor kerst (!) zat de regering in zeer zwaar weer met de uitvoering van het zomerakkoord. Het ene negatieve advies na het andere over de regeringsplannen, politieke onenigheid, alles erop en eraan. Zodat dit zomerakkoord voor de zoveelste keer in de koelkast ging. Met één uitzondering, boem-paukenslag, de verlaging van de vennootschapsbelasting. Die werd

wel door het parlement gejaagd. De parlementaire discussie over een hervorming die 4,7 miljard euro kost beslaat in het zittingsverslag amper acht bladzijden.

Acht. Dat zeer beperkte debat verklaart wellicht waarom nog niet echt doorgedrongen is dat deze verlaging van de belasting op bedrijfswinsten een zware aderlating is voor de staatskas. Want de povere compensaties voor deze verlaging schieten ruim tekort. Er dient zich bijgevolg een nieuwe krater aan van minstens één miljard.

Dat miljard komt bovenop de 4,8 miljard grote krater van de taxshift die evenmin gefinancierd is. Liberale regeringspartijen struikelen over elkaar om u te vertellen dat u in januari 2018 meer loon krijgt door die taxshift (én door de indexering van uw

Leen Grevendonck

DE FOCUS

LATER … ALS DE BOM VALT

Of de mensen die wij terugsturen naar Soedan nu gemarteld worden of niet na hun deportatie, dat doet er al niet meer toe.

Tenzij voor de betrokken Soedanezen natuurlijk. Maar ach, de werkgeversorganisaties VBO en Voka waren duidelijk : de/ hun regering mag nu niet opgeven. Ze moet voortdoen.

kaart gedeeltelijk of volledig in voor gratis openbaar vervoer en een fiets. Wij staan achter dat voorstel, maar betreuren de discriminatie die daar onrechtstreeks uit voortvloeit. Want wie geen bedrijfswagen heeft, kan die ook niet inruilen voor een gratis abonnement. Het zou niet meer dan billijk zijn als de openbaarvervoerskosten voor iedereen volledig terugbetaald worden. De eerste stap daarvoor is om de wettelijke forfaits voor de werkgeverstussenkomst te herzien.’

loon én door het sociaal akkoord, maar dat verzwijgen ze liever). Dat u die loonsverhoging als gevolg van de taxshift zelf al voorgeschoten hebt door de hogere facturen en de indexsprong, dat verzwijgen ze ook. En dat u later nog een keer zal betalen, want 4,8 miljard uitgaven van de taxshift zijn dus niet gedekt, dat komt u dan later wel te weten. Later, als een volgende regering de diepte van de krater in de staatskas moet vaststellen. En liberale partijen opnieuw stellen dat er niks anders opzit dan te besparen in pensioenen, ziekte- of werkloosheidsuitkeringen. Terwijl uitgerekend die inkomens nu reeds niks krijgen uit de taxshift, tenzij hogere facturen. Later dus … als de bom valt.

Marc Leemans, ACV-voorzitter

De parlementaire discussie over een hervorming van 4,7 miljard euro beslaat in het zittingsverslag amper acht bladzijden.

12

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

Architect Thomas Rau bouwt aan nieuw economisch model

‘Ik pleit voor het einde van bezit’ Stel je een toekomst voor waarin we niet langer lampen en wasmachines kopen, maar betalen voor lichturen en wasbeurten. Grondstoffen blijven eeuwig circuleren en gaan niet langer verloren als afval. Dat alternatief economisch model is volgens bedenker en architect Thomas Rau de oplossing voor de ecologische crisis.

W

ereldwijd geniet de DuitsNederla ndse a rch itect Thomas Rau faam door zijn ontwerpen van duurzame en energieproducerende gebouwen.

Maar hij is ook de man die lampenproducent Philips overtuigde om hem geen lampen te verkopen voor zijn nieuw kantoorgebouw maar lichturen, en om in te staan

voor de energiekost en eventuele herstellingen. Philips ontwierp daarop een lichtplan met veel minder lampen die ook nog eens energiezuiniger waren. Dat inspireerde Thomas Rau om samen met zijn echtgenote Sabine Oberhuber een nieuw economisch model te ontwikkelen, waarbij consumenten niet langer een product bezitten maar als dienst afnemen. In hun boek ‘Material Matters’ doen zij dat model stap voor stap uit de doeken.

Welk voordeel heeft het om een product als dienst te verkopen?

Thomas Rau: ‘Vandaag leven wij in een

We meten de economie inrichten als een bibliotheek.

Thomas Rau

roofbouweconomie. We delven grondstoffen, verwerken ze tot producten en gooien ze vervolgens weg. Maar de aarde is een eindig systeem, dus dat lineaire model is onhoudbaar. In mijn model blijft de producent eigenaar van zijn product en is de consument er niet langer verantwoordelijk voor. Dat pusht de producent om een duurzaam product te ontwerpen en vooraf na te denken over hoe hij nadien de gebruikte materialen kan recupereren. Ik pleit dus voor het einde van bezit, en dat vergt een mentale verandering. Vandaag bepalen we namelijk onze identiteit voor een groot deel op basis van wat we hebben.

Maar in de toekomst zullen we dat doen op basis van wie we zijn. Kijk maar naar de jongere generatie: die wil geen auto meer hebben, maar wil gewoon mobiel zijn.’

Jullie model bouwt voort op de circulaire economie, maar is toch niet helemaal hetzelfde.

‘In de circulaire economie recupereren we grondstoffen uit afval. Als volgende stap moeten we de economie organiseren als een grote bibliotheek. Alle boeken zijn voor iedereen toegankelijk, zonder dat je die moet aankopen. Van alles wordt geregistreerd waar het zich bevindt. Dat geldt niet alleen voor producten maar ook voor materialen. Neem als voorbeeld een kopermijn in Chili. Die blijft eigendom van het land en zijn inwoners. De mijn leent het boek koper uit aan een bedrijf voor een bepaalde duur. Daarna keert het koper terug naar de mijn, in plaats van dat het verloren geraakt op een stort.’

Kun je dat idee van een bibliotheek ook vertalen naar woningen?

‘Natuurlijk, als architect doe ik dat al. Wanneer ik een gebouw ontwerp, weet ik op voorhand dat de hele tent tijdelijk is. Waarom zou ik dan al die stalen balken aankopen en er eigenaar van worden? In plaats daarvan leen ik die voor dertig jaar van een staalproducent. Het uitgangspunt is dat we de economie zodanig organiseren dat iedereen recht krijgt op alles, zonder dat je het hebt. Een woningcoöperatie is dan niets anders dan een dienstverlener voor het recht wonen. Ook grond zie ik als een dienst en moet voor mij eigendom blijven van de gemeenschap. Maar zolang jouw huis erop staat, wordt de grond tijdelijk aan jou toegewezen om hem te beheren.’

‘Wanneer producenten eigenaar blijven, zullen ze duurzame producten ontwerpen’, zegt architect Thomas Rau

De gigantische afvalberg die er vandaag is, zie ik als gestolen werkgelegenheid.

Thomas Rau

Wat betekent het voor de werkgelegenheid als producten diensten worden?

‘De gigantische afvalberg die er vandaag is, zie ik als gestolen werkgelegenheid. In mijn model komt er een waardeketen bij rond grondstoffen die niet langer verloren gaan. Nieuwe economische activiteiten ontstaan waarbij we producten weer uit elkaar halen en nieuwe toepassingen bedenken voor de gebruikte materialen. In theorie verdubbelt de werkgelegenheid, omdat de economie niet langer lineair verloopt maar in twee richtingen.’

Zullen financiële prikkels volstaan om bedrijven te overtuigen van jullie model?

‘Die zullen er zijn, maar er is meer nodig dan dat. Ik heb onlangs een lezing gegeven in het Vaticaan. De paus roept in zijn encycliek Laudato Si’ wetenschappers op om nieuwe businessmodellen te bedenken tegen armoede en klimaatverandering. Het is een ongelooflijke stap vooruit dat de Katholieke Kerk, die al meer dan duizend jaar de wereld probeert te veranderen langs de morele as, zich realiseert dat zij ook de financiële as moet bespelen. De dag nadien heb ik dezelfde lezing gegeven aan het bestuur van een Nederlandse bank. Ik vertelde dat het nu aan hen is om de morele as te ontdekken. Ik zie dus een maatschappelijke beweging waarbij spiritualiteit en economie elkaar ontdekken, na eeuwenlang los van elkaar te functioneren. We zijn er rijp voor om die twee te integreren.’

Geloof je dat we de ecologische crisis kunnen oplossen?

‘De ecologische crisis is niet iets wat ons overkomt, maar is het resultaat van alle tot nu toe bedachte businessmodellen. Als we de realiteit willen veranderen, dan moeten we gewoon die businessmodellen veranderen. En vooral: we moeten niet langer doen wat mógelijk is, waar we ons met andere woorden nog comfortabel bij voelen.

Nee, we moeten doen wat nódig is. En vandaag zijn er ongelooflijke kansen om van de ene dag op de andere alles te veranderen.’

Hans Lebbe

Leen Grevendonck

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

13

Op bezoek bij werkplaats NMBS in Schaarbeek

‘Het vandalisme op treinen is de laatste jaren toegenomen’ Wie met de trein Brussel binnenrijdt via Schaarbeek, kan niet naast de werkplaats van NMBS kijken. Tientallen treinen staan er broederlijk naast elkaar, klaar voor hun onderhoud. Visie mocht kijken hoe dat in zijn werk gaat.

Binnen in een van de treinen is een zogenaamde ‘schouwer’ aan het werk. ‘Aan de hand van een fiche kijkt hij na of er mankementen zijn’, legt Luc uit. ‘Hij controleert de deuren, de zitbanken, de verlichting, de verwarming enzovoort. Als er herstellingen nodig zijn, geeft hij dat door aan de planningsdienst. Die stuurt dan een team uit om de problemen op te lossen. De laatste jaren merken we dat het vandalisme is toegenomen. Vandaag is er bijvoorbeeld een rijtuig binnengekomen waarvan het plafond beschadigd is en de ruiten bekrast zijn.’

‘De NMBS telt 13 werkplaatsen verspreid over België’, weet Luc. ‘Onze werkplaats doet het onderhoud en de herstellingen van zo’n 300 rijtuigen. Dat gebeurt volgens een vast programma. Zo worden de rijtuigen dagelijks gepoetst. De schoonmaakploeg verwijdert dan het grootste vuil. Eén keer per jaar is er een grondige schoonmaak gepland, waarbij ook de wanden en het plafond onder handen worden genomen.’

Sophie Nuytten

H

oewel er langs de werkplaats van NMBS in Schaarbeek heel wat sporen liggen, kun je er niet zomaar naartoe met de trein. Speciale diensttreinen vertrekken vanuit het station Brussel-Noord en de treinbegeleider controleert dat er enkel personeel meereist. Daarom krijg ik een lift aangeboden met een dienstwagen vanaf het station van Schaarbeek. Aan de werkplaats word ik opgewacht door Luc Bosmans, afgevaardigde voor ACV-Transcom en gids van dienst. Luc is een van de 106 NMBS-personeelsleden die hier werken. Als technisch coördinator stelt hij de werkplanning op voor de technici.

Luc Bosmans, ACV-afgevaardigde bij werkplaats NMBS Schaarbeek. veel rijtuigen beklad zijn met graffiti. Volgens Luc neemt het probleem alsmaar toe.

‘Graffitispuiters betrappen op heterdaad is bijna onmogelijk. Want vooraleer de spoorwegpolitie hier is, zijn ze allang gevlucht. De collega’s van de veiligheidsdienst doen er wel alles aan om het graffitispuiters moeilijk te maken om hun ding te kunnen doen. Graffiti verwijderen is trouwens niet zo eenvoudig. We hebben wel een reinigingsproduct om de verf te verwijderen. Maar omdat dat product moet intrekken, kunnen we het niet gebruiken als het regent.’

Luc nodigt me uit om een kijkje te nemen in het atelier. Daar staan enkele rijtuigen gestald voor hun halfjaarlijks groot onderhoud. ‘Er is plaats voor maximaal twintig rijtuigen. Die nemen we drie dagen uit roulatie, maar we hebben reserverijtuigen die we kunnen uitlenen.’ We wandelen rond in het atelier waar her en der technici bezig zijn met remproeven, smeerbeurten en allerhande testen.

Investeringsplannen Ik vraag aan Luc wat hij denkt van het nieuwsbericht dat de NMBS tegen 2022 moet krimpen met tweeduizend mensen.

‘Hoewel dat plan nog niet definitief is, volgen wij het als vakbond toch nauwlettend op. Je moet weten dat hier al vijftig man minder werkt dan tien jaar geleden. Deels komt dat doordat de schoonmaak is uitbesteed aan een externe poetsfirma. Maar er is ook gewoon minder werk. Daarom ben

ik erg benieuwd of wij in de toekomst de nieuwe M7-dubbeldektreinen van Bombardier zullen mogen onderhouden. Onze werkplaats is volop bezig met de voorbereiding van de investeringsplannen, zodat we in een later stadium paraat staan om de M7-rijtuigen te kunnen ontvangen.’

Ook in onze werkplaats zijn we nog altijd op zoek naar technische profielen.

Luc Bosmans, ACV-afgevaardigde

Geruststellend is wel dat de NMBS nog altijd blijft aanwerven. ‘Ook in onze werkplaats zijn we nog altijd op zoek naar technische profielen. NMBS blijft een belangrijke werkgever, ook regionaal. Hier werken veel jonge mensen die in de omgeving van Schaarbeek wonen. Daardoor wordt er wel meer Frans gesproken op de werkvloer dan vroeger. Tweetaligheid is belangrijk, maar iedereen spreekt in principe zijn eigen taal. Het is fijn om deel uit te maken van ons team. Samen zorgen we ervoor dat het treinverkeer veilig kan verlopen.’

Leen Grevendonck

Graffiti

Sophie Nuytten

Wanneer ik de treinen bekijk die buiten staan opgesteld, valt onmiddellijk op hoe-

Elke zes maanden komt een rijtuig binnen in het atelier voor een groot onderhoud.

14

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

Europees Hof van Justitie doet uitspraak over Uber

‘Uber kan zich niet meer verstoppen achter zijn app’ Uber is een taxibedrijf. Dat oordeelde het Europees Hof van Justitie midden december 2017. Het bedrijf dat via een mobiele toepassing taxidiensten aanbiedt, moet zich daardoor houden aan de transportwetgeving van elk land waar het actief is.

I

Betaald personenvervoer ‘We zijn blij dat het bedrijf zich niet meer kan verstoppen achter de app’, zegt Jan Sannen, algemeen sectorverantwoordelijke vervoer bij ACV-Transcom. ‘Uber beweerde altijd dat het met de taxisector niets te maken had omdat het een technisch platform is. Daardoor was het naar eigen zeggen niet gebonden aan minimumlonen, rij- en rusttijden, verzekeringen, enzovoort. Dat zorgde voor oneerlijke concurrentie. Dat kan nu niet meer. Ze organiseren betaald personenvervoer en moeten zich aan de regels houden.’

In Vlaanderen betekent dit dat de chauffeurs ofwel zelfstandig moeten zijn ofwel in dienst als werknemer. Bij de zelfstandigen stelt de wet op de maatschappelijke zekerheid dat een zelfstandig chauffeur eigenaar moet zijn van het voertuig waarmee hij personen vervoert. ‘Maar bij UberX rijdt men vaak met grote, dure wagens die gehuurd worden’, gaat Jan Sannen verder.

Dat mag dus niet meer.

UberX is de enige dienst van Uber die in België nog actief is. UberPop, met particu-

Belga

n 2014 spande de belangenvereniging van taxichauffeurs in Barcelona een rechtszaak aan tegen Uber Spain. De bevoegde Spaanse rechter vroeg aan het Europees Hof van Justitie of hij Uber moest beschouwen als een transportbedrijf of een digitaal platform. Want dat heeft gevolgen voor de regels die het bedrijf moet volgen. Voor digitale diensten zijn er eengemaakte Europese regels.

Transportbedrijven moeten de regels van elke afzonderlijke lidstaat volgen. Met de uitspraak is daar nu duidelijkheid over: Uber is een transportbedrijf.

Bij de lancering van UberPop in Brussel protesteerden de taxichauffeurs tegen de oneerlijke concurrentie van het Amerikaanse bedrijf. Deze dienst is in Brussel ondertussen verboden. lieren aan het stuur, werd in Brussel verboden. Bij UberX zijn wel professionele chauffeurs actief, de Europese uitspraak verandert hier dus weinig. Maar ze geeft volgens ACV-Transcom wel een duidelijk signaal voor de rest van de wereld.

Vergunning ‘UberX opereert vanuit Wallonië, en is onder meer actief op de luchthaven van Zaventem’, legt Jan Sannen uit. ‘Ze zijn dan wel in orde met hun vergunning en verzekeringen in Wallonië maar ze mogen met die vergunning eigenlijk niet in Vlaanderen rijden. En de luchthaven ligt in Vlaanderen. Het toont aan hoe dit bedrijf alle regels omzeilt om overal zijn activiteiten te kunnen ontplooien.’

Duizenden bedreigde jobs De komende weken en maanden overlegt ACV-Transcom nog met de Vlaamse regering over een grondige herziening van het taxidecreet. ‘We vrezen dat de regering daarin toch het pad zal effenen voor plat-

formen zoals Uber’, zegt Jan Sannen. ‘In de voorstellen van mobiliteitsminister Ben Weyts wordt Vlaanderen één regio waar Uber zich in kan organiseren. Dat beperkt de mogelijkheden van steden en gemeenten om een eigen taxibeleid te voeren. En dat gaat vooral ten koste van de bestaande bedrijven en hun werknemers in de grote

steden en rond de luchthaven. We hebben het over duizenden bedreigde jobs. We zijn daarnaast benieuwd hoe de Vlaamse regering ervoor zal zorgen dat Uber de Belgische sociale en fiscale regels zal respecteren in plaats van die van de Kaaimaneilanden.’

Amélie Janssens

OVER UBER Oprichters Travis Kalanick en Garret Camp krijgen in de winter van 2008 geen taxi te pakken in Parijs. Daar ontstond het idee voor hun mobiele toepassing: een rit aanvragen met een druk op de knop. In 2009 richtten ze in San Francisco UberBlack op, een limousinedienst. Via een app op de smartphone kunnen gebruikers en aanbieders van autoritten elkaar vinden. Er volgt een hele reeks andere diensten: UberX ( gewone wagens en professionele chauffeurs), UberTaxi (gelicenseerde taxi’s), UberSUV (met grote auto’s), UberLux (met luxewagens) en UberPop (particuliere chauffeurs die je tegen vergoeding vervoeren in hun eigen auto). In veel steden en landen klinkt het protest steeds luider omdat het platform oneerlijke concurrentie is voor de officiële taxidiensten. In 2015 werd UberPop in Brussel om die reden verboden.

Bedienden en arbeiders van petroleum en chemie samen in één vakbond In steeds meer ondernemingen en sectoren werken arbeiders en bedienden goed samen voor de syndicale werking. Zo ook in de petroleum- en chemische sector. Sinds 1 januari 2018 organiseert ACV Bouw- Industrie & Energie de vakbondswerking voor de arbeiders en de bedienden van beide sectoren.

Talrijke bedrijven binnen de sectoren petroleum en chemie sluiten al jaren gemeen-

schappelijke cao’s af, over de statuten heen.

Dat bevestigen afgevaardigden Johnny Wauters (arbeiders BP), Kris Cornelis (bedienden Total Raffinaderij Antwerpen), Luc Van der Schoot (bedienden Janssen Pharmaceutica) en Jochen De Greef (arbeiders Cappelle pigments). ‘Dat resulteerde in sterke akkoorden voor alle werknemers’, zegt Jochen. ‘Want als we aan één zeel trekken, geraken we verder’, vertelt Johnny. ‘Ik ben er trots op dat het binnen BP zo goed werkt.

De kloof tussen arbeiders, bedienden en kaderleden wordt steeds kleiner.’ ‘Ook bij Jans-

sens Pharmaceutica zijn we allemaal werknemers’, sluit Luc aan. ‘In het slechtste geval, als er ontslagen vallen, kunnen ook arbeiders rekenen op de opzegtermijn en voorwaarden van bedienden en kaderleden.’

Dat de bedienden en kaderleden voortaan bij ACVBIE terecht kunnen, is volgens Kris een logische en goede stap. ‘Omdat die traditie om samen te werken bij ons al lang bestaat, is het geen verrassing dat wij een van de eerste sectoren zijn die dat ook in de syn-

dicale werking realiseren. Onze leden hoeven zich dan ook geen zorgen te maken. Binnen ACVBIE is nu alle kennis en ervaring verzameld over zowel arbeiders als bedienden. Enkele personeelsleden van LBC-NVK zijn daarom naar ACVBIE verhuisd. De opvolging is dus verzekerd.’ ‘En in de bedrijven waar de verschillen tussen arbeiders, bedienden en kaderleden nog groot zijn, zullen we de komende jaren hard ons best doen om die weg te werken’, besluit Luc.

15

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

ZEGT

Filosoof Ignaas Devisch wijst in nieuw boek op de grenzen van naastenliefde

‘Te veel empathie kan sociale zekerheid aantasten’ ‘Als we ons voortdurend proberen in te leven in een ander, helpen we enkel nog personen waar we een persoonlijke band mee voelen.’ Aan het woord is filosoof Ignaas Devisch, die zich in zijn nieuwe boek afvraagt of we niet te empathisch geworden zijn.

I

Wat is dan het gevaar van een teveel aan empathie?

‘Het is belangrijk dat we als samenleving begrijpen hoe empathie in elkaar zit. Het betekent dat we iemand helpen omdat we er een persoonlijke band mee voelen. Omdat we hem of haar sympathiek vinden.

Wie ik niet sympathiek vind, zal ik dus ook niet helpen. In onze naaste kring is dat niet erg. Dat ik meelevend ben met mijn kind of partner is evident. Maar als ik dat inlevingsvermogen altijd volg, word ik heel selectief in wie ik help. Bovendien is empathie gestoeld op het idee dat ik een goed gevoel krijg als ik een ander iets geef.

Maar als mijn goed gevoel wordt doorbroken, slaat mijn naastenliefde al snel om in verontwaardiging of zelfs woede. Als je bijvoorbeeld geeft aan een voedselbank maar nadien te horen krijgt dat sommigen niet meer tevreden zijn met alweer een pak rijst, ben je meteen ontzettend verontwaardigd. We kunnen een maatschappij daarom niet organiseren op basis van empathische gevoelens.’

We steunen vaak goede doelen om onszelf een goed gevoel te geven.

Ignaas Devisch

Vorige maand zamelde de Vlaming tijdens de Warmste Week meer dan tien miljoen euro in voor het goede doel. Daar kun je toch niets op tegen hebben?

‘Uiteraard niet. Hoe meer we anderen steunen hoe beter. Maar we moeten durven toe te geven dat we daar zo massaal aan meedoen omdat we er zelf een goed gevoel aan overhouden. Ik wil zeker niet afdoen aan de goede bedoelingen van mensen die zich

James Arthur

n tijden van maatschappelijke verdeeldheid horen we uit verschillende hoeken dat we te weinig empathie tonen voor elkaar. In zijn nieuwe boek ‘Het empathisch teveel: op naar een werkbare onverschilligheid’ bepleit filosoof Ignaas Devisch net het tegenovergestelde. ‘Ik ben er niet van overtuigd dat we onverschilliger geworden zijn. Integendeel, cijfers tonen aan dat we steeds meer uitgeven aan goede doelen. Dat hoeft trouwens niet te verbazen: we weten tegenwoordig altijd wat er in de wereld gebeurt en er komen steeds meer goede doelen op ons af. Maar we moeten toch opletten dat we ons inlevingsvermogen niet overbelasten.’

Ignaas Devisch is resoluut tegen beleid gebaseerd op empathie: ‘Steeds meer mensen zullen uit de sociale zekerheid worden geduwd en volledig afhangen van onze empathie.’ inzetten voor een goed doel. Maar dat je nadien erkenning krijgt voor je inspanning, speelt hier een belangrijke rol. Bovendien focussen zulke acties zich op een beperkt aantal maatschappelijke problemen. Daarom hebben we een overheid nodig die verder kijkt en rationeel nadenkt over hoe ze middelen rechtvaardig kan verdelen zonder er een goed gevoel aan te willen overhouden.’

Beleidsmakers mogen zich dus niet laten leiden door empathische gevoelens.

‘Empathie is heel persoonlijk en dus heel selectief. Als regeringen hun beleid erop baseren, vallen heel wat mensen uit de boot. Zij moeten rationeel overwegen hoeveel middelen er zijn, en hoe die het best worden besteed. Dat is jammer genoeg niet altijd het geval. Ik vind het frappant dat ministers plots tienduizenden euro’s op overschot blijken te hebben voor de Warmste Week maar de dag nadien wel weer knippen in de sociale zekerheid omdat we moeten besparen.’

Die sociale zekerheid houdt in dat we allemaal bijdragen om anderen te helpen.

Is die dan niet ook gebaseerd op naastenliefde?

‘Er is een groot verschil tussen empathie,

die uitgaat van persoonlijke gevoelens, en solidariteit, die onpersoonlijk is. Ik hoef iemand niet persoonlijk te kennen, laat staan sympathiek te vinden, om hem zijn recht op een uitkering of pensioen toe te kennen. Hij krijgt die op basis van criteria die door de overheid zijn vastgelegd. Dat is nu net het geniale aan onze samenleving: iedereen die bij dezelfde gemeenschap hoort, is bereid bij te dragen tot een grote pot waar hij zelf ook uit kan putten. Dat is die werkbare onverschilligheid waar ik voor pleit. We steunen elkaar zonder elkaar te kennen of ons telkens weer te moeten afvragen of de ander die steun wel verdient.’

Er wordt nu wel gemorreld aan de sociale zekerheid. Uit verschillende hoeken komt er kritiek.

‘Ik vind het verontrustend dat sommigen die pleiten voor meer empathie tegelijk de sociale zekerheid willen afbouwen. We riskeren terecht te komen in een model waarin de overheid haar taken steeds meer afschuift op de maatschappij. Het is net de grote verdienste van onze samenleving dat de overheid de motor is achter de herverdeling. Je hebt recht op een uitkering omdat je voldoet aan duidelijke criteria. Als we dat model vervangen door empathie

zullen we steeds meer voorwaarden koppelen aan onze solidariteit. Je hoort nu al zeggen dat rokers of zwaarlijvigen zelf maar moeten opdraaien voor de ziektekosten, want dat ze ziek zijn is tenslotte hun eigen schuld. Door dat soort selectieve solidariteit zullen heel wat mensen uit de boot vallen en volledig afhankelijk worden van onze liefdadigheid. En wie we niet sympathiek vinden, moet het zelf maar uitzoeken.’

Hoe moeten we dan omgaan met onze empathische gevoelens?

‘Ik wil zeker geen pleidooi houden tégen empathie. Niemand hoeft zijn betrokkenheid met anderen te onderdrukken. Het is zelfs heel waardevol om meelevend te zijn met je familie of vrienden. Maar het beleid mag niet afhangen van het goede gevoel of de persoonlijke sympathieën van politici. Het is niet de bedoeling dat een minister zich goed voelt omdat Jan of Piet een werkloosheidsuitkering krijgt. Hij krijgt die omdat hij er recht op heeft. Rechtvaardigheid en solidariteit zijn dan ook essentieel om een samenleving staande te houden, niet empathie.’

Jelgher Wandels

16

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

LIMBURG NEVEN-

EFFECT

Knuffelen maar!

Verantwoordelijke uitgevers regio Limburg: beweging.net Carien Neven, ACV Jean Vranken, CM Lizy Cosemans Wil je reageren op de regionale bladzijden? Contacteer dan de redactie Visie Limburg - Mgr. Broekxplein 6 - 3500 Hasselt - tel. 011 29 08 70 - limburg@beweging.net - limburg.beweging.net Een Visie gemist? Ga naar www.visielimburg.be

GRENZEN VERLEGGEN IN 2018

Het nieuwe jaar is pas gestart. De ‘beste wensen’ worden uitgewisseld, goede voornemens gemaakt en nieuwe plannen bovengehaald. Beweging.net Limburg startte voorbije maandag met een nieuwjaarsontmoeting.

De zoveelste stem in de zoveelste #-discussie wil ik niet zijn. Maar lees ik dat sommigen Doornroosje willen verbieden omwille van een sprookjeskus, hoor ik dat ouderen de eenzaamheid via de sociale media proberen te overwinnen, voel ik dat mensen steeds verder van elkaar gaan staan en moeten roepen in plaats van praten om mekaar nog te verstaan, dan wil ik het toch even opnemen voor de doodgewone knuffel. Knuffels laten weten dat je om mensen geeft zonder een woord te zeggen.

Of het nu met je dochter, partner of harige viervoeter is, niets heerlijker dan een warme knuffel. En die geeft ons, als gemakkelijke maar alleszeggende blijk van waardering en liefde, zoveel meer dan een goed en gelukkig gevoel.

Onderzoek toont aan dat knuffelen ook goed is voor de gezondheid. Er komt zelfs een knuffelhormoon vrij, cruciaal voor gevoelens van verbondenheid, liefde en vriendschap. Voor geluk.

Knuffelen helpt tegen stress. One hug a day keeps the doctor away. Een knuffelend hart is een gezond hart. Onderzoek bewijst dat een lekkere knuffel de bloedstroom vertraagt en de hartslag verlaagt. Voor baby’s zijn knuffels even belangrijk als drinken en eten. Ze zijn van essentieel belang voor de mentale en intellectuele ontwikkeling van onze kinderen en helpen hen hun angsten te overwinnen.

Wie heeft er geen menselijk contact nodig in deze roestvrijstalen, geautomatiseerde en digitale samenleving waar we op armlengte gehouden worden? Laten we niet elke knuffel verkeerd interpreteren en onderwerpen aan een veroordelende blik of een rechtszaak. Een knuffel verwarmt relaties tussen mensen. Hij heeft een universele betekenis van ondersteuning, bezorgdheid of gewoon een manier om te zeggen: 'Ik ben hier.'

Pak iedereen die je dierbaar is in 2018 regelmatig maar eens goed vast. En niet alleen op komende 'Wereldknuffeldag'. Maar elke dag.

Laten we elkaar koesteren en naar elkaar luisteren. Laten we helpen en steunen. Laten we lol hebben en proberen te begrijpen. Laten we knuffelen. Heel lang en intens knuffelen en houden van elkaar. Alle grote wereldproblemen lossen we daar niet mee op. Of misschien net wel? Het is het proberen waard.

Carien Neven, secretaris knuffel.net Limburg

‘Wonen in je eigen buurt, ook als je een dagje ouder wordt’ Samana Neeroeteren

Deel zelf je idee voor je gemeente op www.iedereenburgemeester.be

Voorzitter Rik Bloemen bracht een boodschap waarbij hij terugblikte op 2017 en zich afvroeg wat er aan de hand is met onze samenleving: “Ik denk dat wij met zijn allen in de knoei zitten met het begrip ‘grenzen’ (zoals in grensoverschrijding, grensafbakening, grensbeperking …)”.

oktober 2017 overleed aan de gevolgen van een slecht behandelde hepatitis C. De live jukebox voor dit project leverde meer dan € 350,00 op.

Beweging.net Limburg wenst u alvast een grensverleggend 2018.

Als boodschap voor 2018 gebruikt hij datzelfde begrip ‘grens’ als oproep en opdracht: “Wij willen grenzen verleggen omdat we streven naar een samenleving waar iedereen meetelt, waar rechtvaardigheid, duurzaamheid en solidariteit de essentiële waarden zijn.

Om dat doel te bereiken, daag ik u uit om in 2018 uw eigen grens te verleggen, uw grens open te zetten om de ander waardig en met respect te ontvangen.”

Traditioneel steunt beweging.net ook een goed doel tijdens deze ontmoeting. Dit jaar werd gekozen voor een herbebossingsproject in Congo. Johan Venken verruilde zijn job bij ACV Limburg voor een opdracht als ontwikkelingswerker bij O.R.S. vzw totdat hij er op 18 De volledige nieuwjaarstoespraak van Rik Bloemen, de foto’s van de nieuwjaarsontmoeting en de reportage van TVL vindt u op www.beweging.net/limburg

IEDEREEN OP DE FIETS Wist je dat 76 procent van de Vlamingen regelmatig op de fiets stapt? Maar niet alle volwassenen kunnen fietsen. Om dit probleem aan te pakken, bundelen beweging.net Limburg, Paxx-Global Cycling en Mobiel 21 de krachten. Er zullen in Limburg fietsopleidingen voor volwassenen georganiseerd worden.

“Met het project worden verschillende doelstellingen nagestreefd. Zo willen we meer mensen op de fiets krijgen en mobiliteitsarmoede terugdringen”, verklaart Tony Stippelmans van Paxx-Global Cycling.

“Daarnaast willen we duurzame verplaatsingen stimuleren en gemeenschapsvormend werken”, vult Marjan Frederix van Mobiel 21 aan, “Om het project voeten in de aarde te laten krijgen, zullen we samenwerkingen opzetten met lokale overheden en verenigingen.”

Deze fietslessen zullen starten met een opleiding voor vrijwilligers. Zij staan immers centraal in dit project en zullen nadien de lessen geven.

IN DE ZORG - UIT DE ZORGEN

Uitkijken naar een nieuwe reisbestemming in een warme en vriendschappelijke sfeer?

wo 31.1.2018 | 16:00 | Provinciehuis Hasselt

Op woensdag 24 januari 2018, van 14 tot 16u, vindt de eerste opleiding voor vrijwilligers plaats. Hierbij zal zowel de theorie als de praktijk van het leren fietsen worden belicht. Meer informatie en inschrijven via brecht.beelen@beweging.net, tel. 0472 58 04 05

Het project ‘In de zorg - uit de zorgen’ is een unieke Europese samenwerking. In dit project bundelen vluchtelingen- en zorgorganisaties uit België, Duitsland en Nederland hun inzichten om vluchtelingen toe te leiden naar de zorgsector.

Op 31 januari geven we de officiële start samen met gastspreker minister Jo Vandeurzen.

Info: Familliehulp, Esther Verspreet, 0473 52 45 59

Vraag de gratis reisbrochure aan bij OKRA Limburg, tel. 011 26 59 30 of via mail naar limburg@okrareizen.be

17

¬ Limburg

Visie ¬ vrijdag 12 Januari 2018

Gelukkig 2018!

CM LOOPBAANBEGELEIDING, VOOR EEN GEZONDE BALANS • Zoek je meer PLEZIER in je job?

• Ben je toe aan een NIEUWE STAP in je loopbaan?

• Wil je een beter EVENWICHT tussen je werk en privé?

• Zit je met VRAGEN EN TWIJFELS over je job?

• Zoek je werk dat ECHT BIJ JE PAST?

Bij een nieuw jaar horen wensen van vrede en geluk.

Van tijd voor de kleine dingen in het leven en gezellige momenten met familie en vrienden. Maar bovenal wens ik je een gezond jaar toe. Als gezondheidsfonds weten we hoe belangrijk dat is.

CM-Loopbaanbegeleiding kan jou hierin ondersteunen. Na 4 individuele loopbaansessies kan je opnieuw richting geven aan je eigen toekomstperspectief.

Meteen starten met CM-Loopbaanbegeleiding?

Maak een afspraak via 011 29 29 89 of mail naar loopbaanbegeleiding.limburg@cm.be.

Wil je een vrijblijvend intakegesprek?

Mail je contactgegevens naar loopbaanbegeleiding. limburg@cm.be.

We contacteren je binnen de 5 werkdagen.

Infosessies Loopbaanbegeleiding

Daarom blijven we in 2018 ijveren voor een uitstekende én betaalbare gezondheidszorg voor iedereen. Ook in tijden van tegenspoed kan je rekenen op de warme dienstverlening van CM. Ziek en gezond, jong en oud, arm en rijk. Wij zijn er voor jou als je ons nodig hebt!

16/01/2018 - CM-kantoor - Herk-de-Stad 20u tot 22u - Gratis 17/01/2018 - Kasteel Engelhof - Houthalen-Helchteren 20u tot 22u - Gratis Inschrijven: 011 28 02 80 of wegwijs.limburg@cm.be (vermeld je naam/adres/rijkregisternummer en telefoonnummer).

Heb je nog vragen? We helpen je graag verder!

Bel 011 29 29 89 of mail naar loopbaanbegeleiding.limburg@cm.be.

Lizy Cosemans Algemeen Directeur CM Limburg

LOOPBAAN

CM BEGELEIDING

E BALANS

ND VOOR EEN GEZO

Prezo keurmerk voor Ocura Montenaken

RK

WE N VE LE

Creativi

tijd NU

NU

NU

NU

NU

NU

NU

NU

NU

NU

Woonzorgcentrum Ocura in Montenaken (Gingelom) heeft - als eerste in Vlaanderen - het ‘Prezo keurmerk voor excellentie in zorg en beleid’ in ontvangst mogen nemen. De toekenning gebeurde na een uitgebreide audit van het woonzorgcentrum.

Vanuit het Prezo kwaliteitsmodel streeft Ocura naar een voortdurende verbetering van de zorg vanuit het oogpunt van de bewoners. Patrick Siborgs, gedelegeerd bestuurder van vzw Ocura: “Wij zijn enorm fier dat wij het Prezo keurmerk mogen ontvangen. Dit is een bekroning voor het harde werk van onze medewerkers. Zij zetten zich elke dag in voor onze bewoners. Het is niet evident om dit kwaliteitssysteem op te zetten in een sector die vraagt om kwaliteit maar tegelijkertijd geen budgettaire ruimte heeft. Wij zijn dan ook erg tevreden dat we toch ons doel bereikt hebben. Vooral de gedrevenheid van onze medewerkers en hun geloof in een verbetercultuur heeft de doorslag gegeven.”

Het behalen van het Prezo keurmerk is geen eindpunt maar een nieuw begin naar verdere kwaliteitsverbetering. Kwaliteitsmedewerker Carla Langie: “Prezo is een dynamisch proces en het keurmerk vormt een grote motivatie voor ons personeel. Dagdagelijks zijn wij bezig met de zorg voor de bewoners en dat is zeker niet altijd gemakkelijk. De zorg is soms heel zwaar, maar dankzij de medewerkers die dag en nacht paraat staan kunnen wij kwaliteitsvolle zorg bieden.”

INSCHRIJVEN? - Via e-mail: wegwijs.limburg@cm.be Geef duidelijk aan: - voor welke activiteit je wenst in te schrijven - je naam, adres, rijksregisternummer en telefoonnummer - Telefonisch op het nummer 011 28 02 80

NU

e a ti v i TIJ D Samana staat voor ‘samen gaan voor de sterkte in ieder mens’. Samana trakteert je sinds 1 januari 2018 iedere week op een verrassend blogbericht.

Een tiental mensen met een eigen verhaal schrijven samen een sterke blog.

Ze hebben het net als jij druk. Zitten vol twijfel. Voelen zich soms niet goed. Maar hebben besloten om dit te delen met jou. Petje af! Volg hen op www.creativitijd-samana.be

Overhandiging van het Prezo keurmerk door mw. van den Berg van Perspekt aan Patrick Siborgs, gedelegeerd bestuurder vzw Ocura en Ilse Liesmons, campusdirecteur Ocura Montenaken.

INFO? Meer info kan via de website www.cm.be/agenda verkregen worden. Zorg ervoor dat je bent ingelogd op de Limburgse CM Website! Op de startpagina kan je kiezen voor Limburg door je postcode in te geven.

NU

cr

!

Sluitingsdag

Al onze kantoren zijn uitzonderlijk gesloten op vrijdag 12, 19 en 26 januari.

CONTACT CM Limburg Een vraag voor CM? Op www.cm.be vind je heel wat info. Je kunt ook terecht bij het contactcenter: stuur een mail naar limburg@cm.be of bel naar 011 28 02 11

donderdag

8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u 8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u 8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u 8.30 - 12.30u 13.00 - 17.00u

vrijdag

8.30 - 12.00u

maandag dinsdag VOOR AF IN S C HRI J V EN VOOR A L ON Z INI T I AT IE V E EN V ERP L ICH T!

woensdag

De CM-Zorglijn kan je contacteren op het nummer 011 280 281 of via mail naar zorglijn.limburg@cm.be

18

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

Agenda FILM - OKRA

. 26.1: ‘Het Tweede Gelaat’ in The Roxy Theatre, Pieter Vanhoudtstraat 38 in Koersel om 14:00. Voor meer info zie de website van OKRA Limburg

GEOCATCHING – PASAR

. 20.1: om 10:00 - praktijk ‘lopen van een traditional’ . 24.1: cursus deel 2 om 19:00 Beide activiteiten vinden plaats in ’t Pelterke, Jeugddlaan 4, Overpelt.

Info: J. Stippelmans, 0468 17 71 01

LEZING – OKRA

. 22.1: ‘En toen brak de hel los’ i.s.m.

Erfgoedkring WIOSELLO, over de gevolgen van de Duitse inval op 10 mei 1940 in Veldwezelt. In zaal Berenhof, Berenhofstraat 12, Veldwezelt om 19:00. Info: Odette Biets, tel. 089 71 77 33

NIEUWJAARSTREFFEN – OKRA

. 17.1: om 14:00 - voorstelling programma 2018. Om 15:30 - viering 40 jaar OKRA Sint Katarina Hasselt. In O.C., Nic. Cleynaertslaan, Hasselt.

Info: Freddy Janssens, 011 22 74 78

ROUW MET LOTGENOTEN – OKRA . 22.1, 5+19.2, 5+19.3, 16.4: voor echtgescheidenen. In Pastoraal Centrum, Tulpinstr. 75, Hasselt. Vooraf inschrijven en info: Ria Thaens, 011 24 90 13

SPIRITUELE LEESCLUB – OKRA

. vanaf 22.1: één maandagavond per maand boeken lezen en bespreken.

Boeken die doen nadenken over zingeving: spiritualiteit, ethische of multiculturele inhoudelijke boeken. In Pastoraal Centrum, Tulpinstraat 75, Hasselt. Info: fons.cuypers@gmail. com, 089 36 36 78

VAKANTIEBEURS – PASAR

. 21.1: Noord-Limburse Vakantiebeurs in De Posthoorn, Groenstr. 6, Hamont van 10:00 tot 18:00. Meer info: Toon Duisters, 0477 79 16 14

WANDELEN – PASAR

. 14.1: nieuwjaarswandeling. Vertrek: Dalerweg, Geistingen om 14:00. Info: Guido Bielen, 0479 54 68 28 . 14.1: langs de Maas. Vertrek: parking achter HDM, IndustriewegKwikstraat, Peer om 13:30. Info: Peter Gubbels, 0497 47 46 98 . 21.1: nieuwjaarswandeling. Vertrek: Altez, Weg op Bree 125, Meeuwen om 13:30. Meer info: Marc Bruyninx, tel.

0494 61 04 18 . 21.1: Sint-Theuniswandeling. Vertrek: OC de Vranken, Herent 122, Neerpelt om 12:30. Meer info: Gerda Bancken, 0491 88 29 59 . 21.1: winterwandeling. Vertrek: kerk St. Jozef, Eik, Bilzen om 14:00. Info: Emmanuel Thijs, 0494 24 60 9 . 27.1: St.-Truiden by light. Vertrek: Markt, Sint-Truiden om 19:00. Info: Jos Duchateau, 0486 14 33 69 . 28.1: nieuwjaarswandeling. Vertrek: parking station, Stationstraat 278, Lommel om 13:30. Info: Jan Van Heukelom, 0494 57 00 62 . 28.1: in het Itterdal. Vertrek: café Dennewoud, Roesstr. 12, MeeuwenGruitrode om 12:30. Info: Dirk Snoeckx, 0478 63 47 13

WORKSHOP RUG – OKRA

. 18.1: naar een gezonde en sterke rug via een juiste zithouding en rugspierversterkende oefeningen. In De Volksmacht Sint-Truiden om 14:00.

Info: Jos Lacroix, 0477 403157

#rechtvaardigefiscaliteit

Een euro is een euro!

Zaterdag 6 januari stond ACV-Limburg letterlijk stil bij de fiscale onrechtvaardigheid met een stand still actie in Hasselt en Genk. Met deze -voor een vakbond-

Mazen van het net Want de vele besparingen en onrechtvaardige, asociale regeringsmaatregelen treffen iedereen ... hoewel, de allergrootste bedrijven en de allerrijksten lijken steeds weer door de mazen van het net te glippen.

Correct Nochtans, als iedereen correct belastingen zou betalen dan: • moeten jongeren niet onderbetaald en in minderwaardige jobs aan het werk worden gezet • moet er niet gemorreld worden aan onze index & koopkracht

ongewone actie kaartte ACV-Limburg de fiscale onrechtvaardigheid aan. Het ACV wil immers dat elke euro naar draagkracht hetzelfde wordt belast.

• moeten werknemers zich niet vierdubbel plooien om zo hyperflexibel als mogelijk te zijn ten koste van gezin, zorg, vrije tijd ...

• moeten we niet gaan werken ‘tot we erbij neervallen’ • moet er niet geknoeid worden met onze pensioenen • kan er meer geïnvesteerd worden in goede openbare diensten • kan er verder gebouwd worden aan een sterke & betrouwbare sociale zekerheid met leefbare uitkeringen ...

Draagkracht Daarom vindt ACV-Limburg een rechtvaardige fiscaliteit essentieel. Een recht-

vaardige fiscaliteit waarbij elke euro naar draagkracht hetzelfde wordt belast.

Ongeacht of die euro uit speculatie op de beurs of uit arbeid wordt verdiend. Een euro, is een euro!

Achterpoorten Daarnaast moet er een faire bijdrage van inkomsten uit kapitaal komen, moeten inkomsten uit huur correct worden belast en moeten achterpoorten (lees: de fiscale ontsnappingsroutes voor vermogenden en bedrijven) dicht. Een euro, is een euro! follow us on

Tewerkstellingsproject ‘Way to work’

Mobiliteit is een pijnpunt In oktober vorig jaar ging in Hasselt het tewerkstellingsproject ‘Way to work’ van start. Het project geeft werkzoekende jongeren de kans zichzelf te ontplooien, met als uiteindelijk doel een duurzame tewerkstelling “want de weg naar een zinvolle job is niet altijd gemakkelijk,” zegt ACV-Bijblijfconsulent Mustafa Harraq. “We mogen

jongeren daar dan ook niet alleen in laten staan.” Tijdens een persmoment halfweg het project werd een balans opgemaakt tot grote tevredenheid van alle deelnemers en betrokken organisaties. Het project is een samenwerking tussen Arktos Limburg en ACV-Limburg in opdracht van OCMW Hasselt en met erkenning van VDAB.

Wat dit project zo uniek maakt, is de ‘Score your goal’methodiek, ontwikkeld door Mustafa Harraq. De rode draad doorheen dit intensieve programma (20 uur per week) is dat sport wordt gebruikt als hefboom naar de arbeidsmarkt.

Iedereen kent immers de fysieke en psychische gezondheidsvoordelen hiervan. Naast sport zijn mentale coaching, maatschappelijke oriëntatie, cultuur en zingeving belangrijke onderdelen van het programma. Samen met de jongeren worden er heel wat stappen gezet om hun traject richting tewerkstelling te versterken: sollicitatietraining, een bedrijfsbezoek, een beroepsverkennende stage en jezelf leren presenteren ... zijn een aantal voorbeeldactiviteiten van het programma.

Dat deze methodiek erg krachtig is, werd in voorgaande edities al bewezen met een zeer hoge uitstroom (80%) naar de arbeidsmarkt. “In Hasselt zijn we momenteel met twaalf jongeren aan de slag, die voornamelijk door het OCMW werden toegeleid,” zegt Yannick Borocz van Arktos vzw. “Opvallend is de grote aanwezigheid van vluchtelingen. Ondanks hun grote motivatie, is het voor hen vaak extra moeilijk om een job te vinden omwille van hun taalachterstand. De uitdaging voor ons zit erin om werkgevers te vinden, die deze jongeren een kans willen geven. Eens ze aan het werk zijn, krijgen ze dat Nederlands heel snel onder de knie. De meeste van deze jongeren deden tijdens het project een stage en we merkten

dat hun taal hierdoor er sterk op vooruit ging.” Tijdens de evaluatie gaven de jongeren zelf aan dat mobiliteit een probleem blijft. “Als je aangewezen bent op het openbaar vervoer, blijven industrieterreinen zeer moeilijk bereikbaar,” aldus de aanwezige jongeren.

Het einde van deze editie is voorzien in februari, waarbij er nog nazorg wordt aangeboden. “Het is immers belangrijk de jongeren niet los te laten eens ze aan het werk zijn. Een goede opvolging samen met de werkgever is belangrijk voor een duurzame tewerkstelling,” aldus Yannick.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 12 januari 2018

19

Re-integratieplan langdurig zieken dreigt opkuisactie te worden Op termijn minder langdurig zieken maar wel meer werklozen?

Sinds 1 januari dit jaar kunnen werkgevers ook langdurig zieke werknemers, die voor 1 januari 2016 ziek werden, oproepen voor een re-integratieprocedure. Tot dan kon dit enkel voor de werknemers, die sinds 1 januari 2016 ziek vielen. De resultaten van de eerste fase van het re-inte-

Definitief ongeschikt Met een resultaat van 6% kan je de re-integratie van langdurig zieken geen succesnummer noemen. Het re-integratieplan van minister De Block werd destijds het antwoord op het sterk toenemend aantal langdurig zieken ‘maar tot nu toe leverde dit weinig re-integratie op,” zegt Koen.

Van de huidige doelgroep werd immers 70% definitief ongeschikt verklaard.

Dode letter Aan de zieke werknemers zal het niet onmiddellijk gelegen hebben. Tegen alle verwachtingen in ligt het initiatief voor een re-integratie vandaag voor meer dan 60% bij de langdurig zieke werknemers zelf. Vermoedelijk worden zij hiertoe gestimuleerd door de ziekenfondsen en de werkgevers. Van minder goede wil zijn blijkbaar deze laatsten. “Er wordt te snel en te gemakkelijk overgegaan tot ontslag medische overmacht wegens een gebrek aan aangepast werk. Niet verwonderlijk gezien de werkgevers tot op vandaag nog steeds niet gesanctioneerd kunnen worden wanneer ze te weinig inspanningen

gratieplan wijzen duidelijk uit dat het plan niet werkt. “Het is dan ook onbegrijpelijk dat de doelgroep wordt verruimd. Het doet vermoeden dat andere elementen spelen, die niets met re-integratie te maken hebben,” aldus Koen Buntinx (foto) van de ACV-Vormingsdienst LiVo.

leveren. Dit was voorzien in het re-integratieplan maar is tot op heden nog steeds dode letter,” zegt Koen.

Streep door rekening De langdurig zieke werknemer wordt daarentegen wel gestraft. Bij een dergelijk ontslag ontvangt de werknemer geen opzegvergoeding. Blijft hij op de ziekenkas, omdat hij niet meer kan werken, verliest hij zijn extra uitkering via de groepsof hospitalisatieverzekering. Is de werknemer nog wel geschikt voor ander werk, komt hij bij de RVA en dus op de werkloosheid terecht waarvan de uitkeringen afnemen in de tijd. “Geen (aangepast) werk en een streep door de rekening, dat is tot nu toe het resultaat voor vele langdurig zieken,” concludeert Koen.

Ontoereikend Bovendien loopt er op het terrein nog het een en ander mis. De mutualiteiten, die na een ontslag het re-integratieproces overnemen, verzuipen in het werk. “De extra middelen, die zij hiervoor kregen - althans volgens minister Maggie De Block-, zijn

BLiKopener ontoereikend met als gevolg dat zij niet de

ontoereikend met als gevolg dat zij niet de gewenste kwaliteit kunnen leveren,” zegt Koen. Ook de werkmiddelen vertonen kinderziekten of zijn afwezig. “Vragenlijsten, informaticatoepassingen … dit alles staat nog niet op punt.”

Verschuiving Het hele re-integratieplan dreigt dan ook uit te draaien op een opkuisactie waarbij werkgevers zich gemakkelijk en zonder gevolgen van langdurig zieke werknemers kunnen ontdoen. “Nochtans had dit een positief verhaal kunnen worden,” zegt Koen. “De vraag om zieken te re-

integreren is immers niet nieuw. Ook het proces is geen onontgonnen terrein. Met de nodige goede wil en motivatie van alle partijen had dit een uitgelezen kans kunnen worden om mensen terug aan de slag te krijgen. Met het formaliseren van de trajecten kunnen we momenteel alleen maar concluderen dat het voornamelijk een verhaal is geworden van verplichtingen en sancties voor de werknemers. We vrezen dan ook dat bij de uitbreiding van de doelgroep deze teneur zich gaat verderzetten met op termijn minder langdurig zieken maar wel meer werklozen. Een verschuiving van het probleem, maar zeker geen oplossing,” aldus Koen.

ORGANISEERT KORTLOPENDE COMPUTEROPLEIDINGEN VOOR VOLWASSENEN IN HASSELT.

Re-integratie langdurig zieken: na 1 jaar nog vele vraagtekens

Na 1 jaar re-integratie: tijd voor een tussentijdse evaluatie.

Mieke Dezeure, regionaal medisch directeur van IDEWE en Rudy Desiron, adviserend geneesheer van CM brengen een stand van zaken, gevolgd door enkele getuigenissen van langdurig zieken die het re-integratieparcours moesten doorlopen. Tot slot, wat is het aanbod van het ACV rond dit alles?

Wil je jouw computer vlotter en voor meer taken gebruiken? Wil je meer te weten komen over je mobiele toestel, Excel, Google foto’s …? Dan ben je bij EDUCO aan het juiste adres. Hieronder vind je een overzicht van de cursussen die binnenkort starten en waarvoor nog plaatsen vrij zijn.

Maximum 12 deelnemers per opleiding, 1 persoon per computer!

• • • • • • •

Fotoboeken met Albelli (3 lessen): start 25/01/18 (do vm) Windows 10 basis (6 lessen): start 25/01/18 (do nm) Audacity (muziek bewerken) (1 les): 26/01/18 (vr vm) Word 2016 (8 lessen): start 16/01/18 (avondcursus di) Digitale fotografie (5 lessen): start 23/01/18 (met eigen camera - di vm) Initiatie computer, Word, Windows (7 lessen): start 14/01/18 (wo vm) Smartphone Android, vervolgcursus navigatie (2 lessen): start 15/01/18 (ma vm) • Smartphone Android, vervolgcursus agenda (1 les): 16/01/18 (di vm)

donderdag 25 januari 2018 om 19.30 uur (ontvangst 19.00 uur) Het Bewegingshuis Hasselt (tegenover station)

Meer inlichtingen over cursusinhouden, prijzen ... vind je op onze website www.educo.be. Je kan ons ook contacteren via mail naar educo@educo.be of telefonisch via 011-29.08.25.

Schrijf voor 23 januari 2018 online in op activiteiten.acv-limburg.be!

Voor meer info contacteer Koen Buntinx (LiVo) op 0488-31.31.61.

Ons adres: Het Bewegingshuis, Mgr. Broekxplein 6, 3500 Hasselt (tegenover station).

20

Visie ÂŹ vrijdag 12 januari 2018

FILM

GODDAER OVER ONGELIJKHEID MUZIKANT EN VN-AMBASSADEUR PIET

EN DONALD TRUMP

‘Er komen veel generaties na mij, dat besef ik nu’ Een goede gezondheid, een jaar vol vreugde, zulke wensen wisselen we graag uit. Piet Goddaer, beter bekend als Ozark Henry, wenst ons in 2018 vooral een portie moed. ‘Met wat moed is de mens tot onwaarschijnlijke dingen in staat’, zegt hij.

Ongelijkheid is niet iets onzichtbaars. We hebben de neiging om alles te laten gedijen tot het escaleert.

En dan zijn we wel verontwaardigd.

Neem nu pesten. We zijn het er allemaal over eens dat het niet mag. Maar soms manifesteert zich een toelaatbaarheid. Als het zich voordoet, grijpen we niet in. Die verantwoordelijkheid moeten we allemaal opnemen.’

W

ist je dat er een oplossing gevonden is voor het smelten van de ijskappen?’, vraagt muzikant Piet Goddaer. ‘Lange tijd dacht iedereen dat het enkel de temperatuurstijging was die het ijs deed smelten. Men had geen rekening gehouden met het effect van reflectie.

Omdat het ijs smelt, wordt de laag dunner en minder wit. Daardoor reflecteert ze de zon minder en kunnen de stralen dus dieper doordringen.

Dat heeft het smeltproces enorm versneld. Het is een vicieuze cirkel. Wetenschappers ontdekten dat je een soort doek op het dunne ijs kan leggen dat de zon reflecteert. De ijsmassa kan zich dan herstellen en opn ieuw a a nd i k ken . E r zijn du s methodes om de klimaatverandering te helpen afremmen en beheersen, maar niemand heeft de moed om in te grijpen. Uiteraard kost dat wel iets, maar dat is nog geen fractie van wat de oorlog in SyriÍ kost. En toch blijft het hierrond stil.’ De toon van het gesprek is meteen gezet.

Perspectief ‘Ik ben altijd geboeid geweest door kunst, literatuur, architectuur, wetenschap en technologie’, gaat hij verder. ‘Door domeinen die innovatie toelaten. Omdat ze tonen tot welke onwaarschijnlijke dingen de mens in staat is.

Maar je moet moed tonen om in te grijpen.

Ik hoor soms mensen zeggen: Ik zou voor het milieu wel met de fiets naar het werk kunnen, maar dan moet ik vroeger opstaan, dus doe ik het maar niet. Ik plaats de dingen graag in perspectief. Er zijn mensen die in een gammel bootje hun leven riskeren om ergens een leven te kunnen opbouwen. En

eld ‘Donald Trump is een toonbe van lafheid en egoĂŻsme’ – Piet Goddaer

COLOFON

‘Er is een oplossing voor het aar smelten van de ijskappen, m niemand grijpt in’ – Piet Goddaer

Mannen en vrouwen Over welke ongelijkheid maakt hij zich dan het meeste zorgen? ‘Omdat ik een zoon en een dochter heb, is de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen een grote zorg. We prediken overal ter wereld dat vrouwen zelf mogen beslissen wat ze doen. Dan is het wel spijtig dat je thuis je huiswerk nog niet gemaakt hebt. Want ook hier zit die ongelijkheid er nog diep in. De lonen zijn bijvoorbeeld nog altijd niet gelijkgesteld.’

Na wapen- en drughandel is mensenhandel de meest lucratieve handel ter wereld’, zegt muzikant Piet Goddaer. Hij zet zich als goodwillambassadeur voor de Verenigde Naties in voor de strijd tegen mensenhandel. wij doen al geen moeite om vuilnis in de juiste zak te gooien. Daar gaat het over. Als je daar de moed niet voor hebt, daar heb ik geen begrip voor. Wat een egoĂŻsme.’ ‘Weet je wie dat voor mij volledig belichaamt? Donald Trump. Hij is het toonbeeld van lafheid en egoĂŻsme. En ik vind dat beangstigend. Meer nog dan dat hij verkozen werd, verbaasde het me dat hij zich kandidaat mocht stellen. Iemand die openlijk racistisch en seksistisch is, die discrimineert. Dat hij dan toch verder mocht gaan in die campagne, vind ik vreemd.’

Overleven Volgens Piet Goddaer moeten we de schuld dan ook niet leggen bij de mensen die uiteindelijk voor hem stemden. ‘Bepaalde sta-

ten in Amerika waren afhankelijk van steenkool en hebben zich niet kunnen aanpassen aan de hedendaagse economie. Ze zijn verarmd en niemand heeft er ooit naar omgekeken. Als een presidentskandidaat dan de sluiting van de steenkoolmijnen veroordeelt en belooft om de welvaart terug te brengen, dan kan je het die inwoners niet verwijten dat ze voor hem stemmen.

Dat zijn mensen die proberen te overleven.

En die, door het lobbyspel dat in de Verenigde Staten heel hard gespeeld wordt, niet de volledige informatie krijgen.’ Toch dragen we allemaal een bepaalde vorm van verantwoordelijkheid, vindt Piet Goddaer. ‘Als je ongelijkheid rond je ziet, kan je daar als individu altijd iets aan doen.

Kinderen krijgen heeft Piet Goddaer naar eigen zeggen meer veranderd dan hij dacht. ‘Ik was vroeger nooit bezorgd over de toekomst. Ik leefde in het nu. Ik verspilde geen energie aan morgen omdat morgen onzeker is.

Maar kinderen krijgen, veranderde dat. Je draagt verantwoordelijkheid en het egoïsme valt weg. Ik besefte dat er vele generaties na mij komen en dat ik daar ook zorg voor moet dragen.’

Mensenhandel ‘Daarom zet ik me als goodwillambassadeur voor de Verengde Naties in voor de strijd tegen mensenhandel. Dat draait voor mij ook rond gelijkheid en humaniteit. Het is beschamend dat in een samenleving zoals de onze mensenhandel een kans heeft.

Na wapen- en drughandel is het de meest lucratieve handel in de wereld. En toch is het moeilijk om dit probleem op de agenda te krijgen en fondsen te werven om het aan te pakken. Ik wil gewoon dat dit probleem zichtbaar wordt.’ AmÊlie Janssens

9LVLH LV HHQ WZHHZHNHOLMNV OHGHQEODG LQEHJUHSHQ LQ KHW OLGPDDWVFKDS YDQ &0 HQ $&9 9RHGLQJ HQ 'LHQVWHQ $&9 &6& 0(7($ $&9 ERXZ LQGXVWULH HQHUJLH HQ $&9 7UDQVFRP Ï 9HUDQWZ 8LWJ QDW SDJ /LQGH 'H &RUWH Ï +RRIGUHGDFWHXU +LOGH 9DQ 0DOGHUHQ Ï 5HGDFWLH EHZHJLQJ QHW HQ $&9 /HHQ *UHYHQGRQFN $POLH -DQVVHQV -HOJKHU :DQGHOV 0RQLTXH %UDDP 'DYLG 9DQEHOOLQJKHQ .DUHQ =HOGHUORR .ULV 6L[ *LDQQL *UHFR 5RRQL 7KHHERRP 0DUMDQ &DXZHQEHUJ Ï 5HGDFWLH &0 'LHWHU +HUUHJRGWV FR¸UGLQDWLH 0DUWLQH &UHYH (ULF 'H 0DHJG 6DUDK 9DQGRRUQH $QQHOHHQ 9HUPHLUH 0LFKLHO 9HUSODQFNH Ï 9RUPJHYLQJ %DUW *HYDHUW 5XWJHU 9DQ 3DU\V Ï 5HGDFWLH 9LVLH 3% %UXVVHO WHO Ï OH]HUV#YLVLHUHGDFWLH EH Ï 'UXN &ROGVHW 3ULQWLQJ 3DUWQHUV $ *RVVHWODDQ *URRW %LMJDDUGHQ Ï $UWLNHOV UHJLRQDOH EODG]LMGHQ YDOOHQ RQGHU GH UHVS YHUDQWZ XLWJHYHUV Ï