Visie 2018 - nr. 21 - Brussel by beweging.net

Regio Brussel vrijdag 7 december 2018

Weg met ereloonsupplementen Als je meniscus geopereerd moet worden, betaal je gemiddeld 771 euro als je in een eenpersoonskamer ligt. Kies je voor een kamer voor twee of meer personen, betaal je gemiddeld 130 euro. Dat blijkt uit de ziekenhuisbarometer, waarin CM voor de veertiende keer de tarieven van de Belgische ziekenhuizen vergelijkt. Het grote verschil zit in de ereloonsupplementen die artsen aanrekenen. Die zijn verboden op kamers voor twee of meer personen, maar beslaan vaak het grootste deel van je factuur als je op een eenpersoonskamer ligt. Als gezondheidsfonds pleit CM voor de volledige afschaffing van de ereloonsupplementen.

€771,39

2017

€130,24 €741,45

2016

€128,91 €608,07

2015

TWEEPERSOONSKAMER

€ x6

EENPERSOONSKAMER

€127,61 €573,36

2014

€127,93

ABONNEE

€100

Verdwijnen straks de fiscale voordelen voor voetballers?

Ingreep meniscus

€200

€300

€400

€500

Femma experimenteert met 30-urige werkweek

€600

€700

€800

0 199

38u

1970

40u

> p. 5, 8

1930

48u

u? 30

> p. 2-3

> p. 12

www.beweging.net

www.cm.be

www.acv-online.be

jaargang 75 ¬ visie nummer 21 afgiftekantoor brussel x ¬ p910695 volgend nummer op 21 december 2018

Regionieuws > p. 13

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

VERWOORDING

HOE DURVEN ZE? Iedereen is er over bezig, maar weet iemand nog waarover het gaat? Je zou er een spelletje van kunnen maken, een beetje zoals bij De Slimste Mens. Geef vier trefwoorden over het VN-migratiepact. Politiek is evenwel geen spel, net omdat er veel meer op het spel staat. Over het Migratiepact kan je veel zeggen. Links vindt het ongetwijfeld niet ver genoeg gaan, rechts vindt het ongetwijfeld te verregaand en zo goed als iedereen zal vinden dat het te vaag is wat tot 101 interpretaties kan leiden.

Femma voert 30-urige werkweek in

‘Minder werken is anders werken’ 1970

40u u 38 990

u? 0 3

Er zal nog veel inhoudelijk gediscussieerd worden maar de essentie van het pact ligt elders. Eigenlijk is het allerbelangrijkste dat er internationaal wordt gezegd dat migratie een thema is voor de komende decennia en dat het een thema is waarvoor ze zich engageren om met elkaar in gesprek te gaan. Dat is een geweldig wereldbreed resultaat. Een wil tot gesprek op het hoogste internationaal niveau over een thema dat ons allemaal bezighoudt (weliswaar niet allemaal op dezelfde manier). Ik vind het ongehoord dat dit politiek wordt misbruikt om een land en dus de mensen naar een crisis te loodsen. Politieke partijen in een coalitie hebben de verantwoordelijkheid, de job om het beste voor te hebben met het land en zijn inwoners. Die job is vandaag sowieso bijzonder moeilijk. De mensen maken zich zorgen. Kijk naar de gele hesjes, los van de amokmakers, die duidelijk willen maken dat ze het financieel moeilijk hebben, kijk naar de 70.000 mensen die op straat komen om aan te geven dat ze kiezen voor een gezond klimaat. Het benoemen van migratie als wereldvraagstuk is sterk. Dat misbruiken om de mensen - waarvoor men verantwoordelijk is - nog meer te polariseren en de onzekerheid nog te versterken door een crisis te starten. Hoe durven ze? Het maakt me zo kwaad. Ik verwacht meer! Linde De Corte Algemeen secretaris beweging.net

Vanaf 1 januari zullen de werknemers van Femma maar dertig uren per week moeten werken, in plaats van 36, voor een voltijds loon. Daarmee wil de vrouwenorganisatie zelf de impact meten van een kortere werkweek, zowel voor het personeel als voor het bedrijf. ‘Zal ons leven er anders of beter uitzien als we minder tijd doorbrengen op de werkvloer?’

VACATURE M/V OKRA zoekt • Medewerker databeheer en digitale communicatie Voltijds - onbeperkte duur - standplaats Brussel Solliciteren voor 3 januari 2019. www.okra.be

Huis van de Arbeid vzw zoekt • Aankoopmedewerker (Nederlandstalig, stevige basis Frans) Voltijds - standplaats Brussel Kandidatuur en cv bezorgen aan: Huis van de Arbeid - Ludwig Schack, directeur Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel of Ludwig. schack@hvda.be

e kranten staan de laatste jaren vol met cijfers over burn-outs en ziekteverzuim. In columns, op blogs of op Facebook schrijven jonge ouders hoe ze zich driedubbel moeten plooien om zowel op het werk als thuis aan de verwachtingen te voldoen. Het begrip ‘ploetermoeder’ maakte zelfs zijn intrede in onze taal. Hoog tijd dus, vond Femma, om de balans tussen werk en privé weer te herstellen. Eén van de manieren, en misschien wel de meest innoverende, is een kortere werkweek. ‘We zijn al zo’n vijf jaar bezig rond dit thema’, vertelt Brenda Deny van Femma. ‘Maar het gaat breder dan een werkweek van x-aantal uren. De bedoeling is om een evenwicht te vinden tussen betaalde en onbetaalde arbeid, met andere woorden: een evenwicht tussen werk, vrije tijd en zorgtaken in het gezin. Dat willen we op de agenda zetten. Niet alleen via onderzoeken of door te lobbyen bij politici, maar we willen ook

We willen dat het debat over evenwicht werk-privé ook aan de keukentafel wordt gevoerd. Brenda Deny, Femma

dat het debat thuis wordt gevoerd, aan de keukentafel. Zal ons leven er anders of beter uitzien als we minder tijd doorbrengen op de werkvloer?’

Bijzonder experiment Om de daad bij het woord te voegen, stapt Femma nu in een bijzonder experiment. Concreet zullen vanaf 1 januari de veertig personeelsleden die voltijds werken in een werkweek van dertig uren stappen. Met behoud van loon. ‘De collega’s mogen zelf kiezen hoe ze die dertig uren invullen. Bijvoorbeeld vijf dagen van zes uren, of vier dagen van 7,5 uren. Het is wel de bedoeling dat we ons aan die dertig uren houden, en niet de ene week veertig uren werken, om de volgende week maar twintig uren te werken. Dit is omdat we het effect willen meten van een constante kortere werkweek.’ ‘Je mag zulke processen niet ondoordacht doen. We zijn voor alle medewerkers nagegaan wat zo’n arbeidsduurverkorting betekent. Minder werken is vooral anders werken. Samen met een consultant hebben we onze takenpakketten en onze manier van werken bekeken. We hebben onze interne struc-

tuur anders georganiseerd, zodat we effectiever werken en bijvoorbeeld sneller tot beslissingen kunnen overgaan. We nemen nieuwe medewerkers aan om het minder aantal werkuren in bepaalde domeinen te compenseren.’

Eiland Vanaf 1 januari is de dertigurige werkweek bij Femma een feit, voor één jaar. Daarna wordt terug overgestapt naar de week van 36 uren. ‘Het is een experiment. We weten niet hoe het na een jaar zal zijn. Natuurlijk is het zo dat we dit als eiland uitproberen. Het experiment zou pas helemaal een correct beeld geven als alle bedrijven zouden meestappen in de dertigurige werkweek.’ ‘De VUB zal het proces begeleiden. Aanvullend zal onderzoekscentrum Kind en Samenleving het effect op de tijdsbeleving van de kinderen onderzoeken. Het voorbije jaar hebben we twee keer een week onze tijdsbesteding geregistreerd. Niet enkel wat we deden op kantoor, maar ook wat we deden in onze vrije tijd. Het is de bedoeling dat we dat in 2019 nog twee keer doen. Op die manier kunnen we meten of er effectief iets verandert. Komt er meer vrije tijd? En hoe wordt die ingevuld? Is er meer ruimte voor vrijwilligerswerk? Ontdekken onze collega’s nieuwe hobby’s, of gebruiken ze de tijd gewoon om tot rust te komen? Dat zullen we begin 2020 weten. Maar wat we ook willen weten, is of het personeel effectief gelukkiger is. Misschien voelen ze zich opgejaagd omdat ze het gevoel krijgen dat ze hun taken niet meer naar beho-

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

vooral 1930

48u 19

Vayamundo Oostende

Vayamundo Houffalize

Happy carnaval

Happy Happy paasvakantie summertime

01/03 - 10/03/19 verblijf in half- of volpension

187 0

72u

€

vanaf

160

Rutger Van Parys

P.P./2 N./HP

ren kunnen doen. We mogen geen enkele uitkomst uitsluiten.’

Winst op lange termijn Het experiment heeft voorstanders, maar – zoals bij elk vernieuwend idee – klinken er ook kritische stemmen. Vooral bij de financiële impact worden vragen gesteld. Want kortere werkweken vragen extra personeelskrachten. ‘Het is effectief een investering. Toch op korte termijn. Op langere termijn zijn er zeker winsten. Wat experimenten in het buitenland leren, is dat het ziekteverzuim bij kortere werkweken lager ligt. Werk-

In een Zweeds rusthuis waren zowel het personeel als de bewoners gelukkiger, en steeg de kwaliteit van de zorg door een kortere werkweek. Brenda Deny, Femma

nemers voelen zich bovendien gelukkiger. De economie staat ten dienste van de mensen, en niet omgekeerd. Meer mensen zullen kunnen werken en dus zullen er minder werkloosheidsuitkeringen moeten worden uitbetaald, waardoor de sociale zekerheid meer ademruimte krijgt.’

is het in de praktijk immers vaak de vrouw die deeltijds gaat werken om voor de kinderen te zorgen, wat doorgaans gevolgen heeft voor de latere loopbaan en het pensioen. ‘Er zijn voldoende voorbeelden die tonen dat het werkt. In een Zweeds rusthuis waren zowel het personeel als de bewoners gelukkiger, en steeg de kwaliteit van de zorg. Een Toyotagarage – ook al in Zweden – zag haar productiviteit toenemen. Overigens, de chemiesector in Antwerpen werkt al met een 33-urige werkweek. En laat je niets wijsmaken: dat zijn winstgevende bedrijven.’ Dat neemt niet weg dat er nog vraagstukken open liggen. ‘Er zijn nog knelpunten. Bijvoorbeeld wat met zelfstandigen en freelancers? Daar moeten zeker ook stappen worden gezet. Er zijn trouwens al denkoefeningen aan de gang bij (sommige) zelfstandigen die willen onderzoeken hoe ze minder uren kunnen werken. Er is wel degelijk een evolutie: bijvoorbeeld groepspraktijken voor huisartsen. Maar het is inderdaad belangrijk om dit ook aan te pakken.’ ‘We moeten kijken naar het geluk van onze werknemers én naar de effectiviteit van de organisatie, die ten dienste staat van onze vrijwilligers. Maar ik geloof dat die twee criteria mooi kunnen samengaan en zelfs leiden tot een betere service. We zijn alleszins benieuwd naar de resultaten.’ Wim Troch

Bovendien leidt de kortere werkweek tot gelijke kansen tussen mannen en vrouwen om een carrière uit te bouwen. Nu

Vayamundo Quillan

05/04 - 21/04/19 verblijf in halfpension

4+1 nachten

28/06 - 05-07/19 • 24/08 - 31/08/19 verblijf in halfpension

€

GRATIS!

vanaf

210

P.P./4 N./HP

Online boeken was nog nooit zo simpel!

: 078 156 100 | contactcenter@vayamundo.eu | www.vayamundo.eu

Gastronomisch nt e wandelarrangem Ontdek de prachtige landschappen, mooie weilanden en stille bossen van de Antwerpse Kempen al wandelend, terwijl je koffers nagebracht worden door Corsendonk Hotels. DAG 1: ë Gastronomisch driegangendiner van de chef (excl. dranken) en overnachting in Priorij Corsendonk DAG 2: ë Ontbijt in Priorij Corsendonk ë 15 km wandelen van Priorij Corsendonk naar Corsendonk Hooge Heyde. ë Gastronomisch driegangendiner van de chef (excl. dranken) en overnachting in Corsendonk Hooge Heyde

DAG 3: ë Uitgebreid ontbijt met bubbels in Corsendonk Hooge Heyde ë 16 km wandeling terug naar Priorij Corsendonk. Prijs per persoon (o.b.v. 2 personen) € 199, prijs single: € 268

met koffernabrengservice

Aankomstdagen mogelijk vanaf zondag t.e.m. donderdag. Arrangement niet geldig bij aankomst op vrijdag en zaterdag.

Boekingen en meer info: Priorij Corsendonk | info.priorij@corsendonkhotels.com | 014 46 28 00

¬ hoe gaat het met u?

KNIPSELS CM-reisbijstand in buitenland Steek je in de kerstvakantie de grens over? Bij medische problemen in het buitenland kun je een beroep doen op de CM-reisbijstand. Dat is mogelijk als je naar een land van West- en Centraal-Europa of het Middellandse Zeegebied trekt. Voor jongeren die recht hebben op kinderbijslag geldt de CM-reisbijstand wereldwijd. In Europa heb je een Europese Ziekteverzekeringskaart (EZVK) nodig. Ze bewijst dat je in orde bent met de ziekteverzekering. De kaart van 2018 blijft geldig tot het einde van dit jaar. Vanaf 2019 heb je een nieuwe Europese Ziekteverzekeringskaart nodig. Je kunt die nu al aanvragen bij je ziekenfonds, bij voorkeur online via www.cm.be/ selfservice. Je kunt ze ook vragen in het CM-kantoor. www.cm.be/reisbijstand

Klachtenbehandeling bij CM

Betere service dankzij jouw reactie Elke klacht is een kans om het beter te doen. Daarom hanteert CM een strakke klachtenprocedure. Wat te doen als je een klacht hebt? Didier Covens, CM-ombudsman, legt het stap voor stap uit, met een concreet voorbeeld als leidraad. Vier weken geleden bezocht ik de tandarts. Het was een peperdure rekening, dus ik deponeerde het getuigschrift voor verstrekte hulp de dag zelf nog in een CM-brievenbus. Intussen zie ik de terugbetaling nog steeds niet op mijn rekeningoverzicht staan. Wat moet ik doen?’ eden b gele et n e H k . ts we ndar V ier re de t a e r ik t u rd zo c h pepe n e er e en dep o w as ik r s o u o tv g, d chr if kenin tuigs e g . t p .. de he e hul tr ek t ver s VER

ZEN

Prijs voor zorgzame initiatieven Projecten in de kijker zetten die bijdragen tot een meer zorgzame samenleving. Dat is de bedoeling van de uitreiking van De Megafoon door Oikonde Leuven. Deze prijs wordt toegekend aan initiatieven waar vrijwilligers bij betrokken zijn en die kwetsbare mensen een volwaardige plaats willen geven in de samenleving. De laureaat krijgt 15 000 euro, vier andere genomineerden ontvangen elk 2 500 euro. Ze krijgen allemaal een klein kunstwerk en mediaaandacht voor het initiatief. Projecten moeten ten laatste op 28 januari ingediend zijn. De prijzen worden uitgereikt op 25 april. www.oikondeleuven.be

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

Signaleer je klacht Didier Covens: ‘Doktersbriefjes worden zo snel mogelijk terugbetaald: het is niet normaal dat je vier weken moet wachten. Als lid heb je reden om hierover te mopperen. De meest efficiënte manier om dat te doen, is via het online klachtenformulier. Omschrijf je klacht zo goed mogelijk. In dit geval geef je aan wanneer je de tandarts bezocht hebt en wanneer en waar je je doktersbriefje indiende. Mailen, een brief sturen, naar een kantoor gaan of desnoods bellen, kan ook.’

Goed ontvangen ‘Je krijgt binnen de zeven dagen een ontvangstmelding. Je kunt er altijd op vertrou-

de hand is, en lost de zaak indien mogelijk meteen op. 4 Niet mogelijk? De klacht wordt bezorgd aan de betrokken dienst. 5 Ga je niet akkoord met de manier waarop je klacht is behandeld? Dan kun je bij de nationale ombudsman terecht. www.cm.be/klachten

Een oplossing ‘Het is mogelijk dat er bijkomende info nodig was van de tandarts om de terugbetaling te kunnen doen. Of dat CM moest uitzoeken of er wel een terugbetaling voorzien is voor een van de prestaties op het getuigschrift. Maar zelfs dat mag geen vier weken duren. Zodra we het probleem hebben onderzocht, formuleren we een antwoord. Als alles toch in orde blijkt te zijn met het getuigschrift, brengen we de terugbetaling in orde.’

Niet tevreden? ‘Uiteraard was het niet correct dat je zo lang moest wachten op een terugbetaling. CM doet er alles aan om zulke onregelmatigheden zo snel mogelijk recht te zetten. Maar misschien ben je desondanks niet blij met de manier waarop je klacht werd afgehandeld. Je vindt dat er nog elementen zijn die niet in overweging werden genomen. Dan kun je je richten tot de ombudsman, tot mij dus. Mijn contactgegevens worden altijd mee opgenomen in ons antwoord op je klacht.’

De CM-ombudsman

Klacht indienen? Alles op een rijtje: 1 Surf naar www.cm.be/klachten, kies je regio en vul het online regionale klachtenformulier in. Je kunt ook mailen, je klacht via brief versturen, naar een kantoor gaan of desnoods bellen. 2 Je klacht komt terecht bij de plaatselijke klachtenbehandelaar. 3 De klachtenbehandelaar kijkt je dossier na en legt je uit wat er aan

wen dat we aan de slag gaan met je vraag. Lange terugbetalingstermijnen zijn wel eens het gevolg van een piek aan ingediende getuigschriften. Mensen denken soms verkeerdelijk dat ze alle doktersbriefjes moeten indienen vóór het einde van het jaar. Dat veroorzaakt een piek. Als dat niet de oorzaak is, vissen we uit wat het probleem wél is.’

‘Je probleem wordt sneller opgelost als je je klacht indient via het regionale klachtenformulier. De plaatselijke klachtencoördinator kan meteen nagaan wat er verkeerd gelopen is: hij heeft nauwere contacten met de CMmedewerkers dan ik. De CM-ombud moet je zien als een extra service bij ontevredenheid, als een mogelijkheid om in beroep te gaan. Als ombudsman probeer ik te bemiddelen en toch met een regeling te komen.’ Marjolein Cuvelier

Eutonie tegen pijn Om chronisch zieke mensen weerbaar te maken, organiseert Samana meerdaagse cursussen met overnachting. Van 4 tot 7 februari kun je in Ter Duinen in Nieuwpoort deelnemen aan de cursus Eutonie voor beginners. Wie spanning, pijn en ongemakken in zijn lichaam wil aanpakken via zachte lichaamsoefeningen kan zich inschrijven. weerbaarheid@samana.be Tel. 02 246 47 00

VACATURE M/V CM zoekt • Financieel medewerker Kazou vzw • Operationeel coördinator/ directie-assistent voor het departement zorg • Interne auditor – domein IT • DevOps Middleware engineer Schaarbeek – onbepaalde duur – voltijds Meer info: www.cmjobs.be

Culturele rondreis in Andalusië

Genieten in het zonnigste stukje van Spanje Tijdens deze 15-daagse reis naar Andalusië verken je de ene dag een toeristische trekpleister, de andere dag geniet je van de zon en de rust aan het hotelzwembad. Steden zoals Sevilla, Granada, Ronda en Cadiz maken deze reis onvergetelijk. Je verblijft in twee schitterende viersterrenhotels met al het nodige comfort. Prijs en periode: Van 23 april tot 7 mei 2019 voor 1 855 euro. De toeslag voor een single kamer bedraagt 420 euro. Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be

Intersoc Werkvakanties

Verpleegkundigen voor sneeuwklassen in Frankrijk Om Franstalige leerlingen medisch te begeleiden, zijn we op zoek naar verpleegkundigen. Je hebt twee keer per dag consultatie en handelt de bijhorende administratie af. In ruil zorgen wij voor je vervoer en verblijf in volpension in een van onze Franse partnerbestemmingen. Heb je een bachelordiploma of A1 in verpleegkunde, spreek je vlot Frans en kan je je negen dagen vrijmaken in januari of maart? Stel je dan kandidaat via nicole.christiaenssens@intersoc.be of bel ons op 02 246 47 35. Meer informatie op www.intersoc.be/verpleegkundige

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

Recht van de patiënt: Roman betrekt zijn vrouw bij gesprek met arts

‘Zij stelt vragen waar ik niet aan denk’ Roman Wröbel (58) is al negen jaar chronische pijnpatiënt en kreeg ook ernstige hartproblemen. Verschillende specialisten volgen zijn toestand op. Telkens hij een arts raadpleegt, gaat zijn echtgenote Yvonne mee. ‘Ik ben geruster als zij erbij is.’

Vertel ons jouw ervaringen Ga jij ook met iemand mee naar de specialist om de patiënt te ondersteunen? Heb jij zelf aan een familielid of vriend gevraagd om mee te gaan naar het ziekenhuis voor bijvoorbeeld een chemokuur? Of heb je al afspraken gemaakt over wie beslissingen neemt over jouw gezondheid als je dat zelf niet meer kunt?

Mine Daelemans

et is je recht als patiënt om je te laten bijstaan als je naar de arts gaat. Een familielid of vriend hoort vaak meer dan de patiënt zelf en kan helpen om alle medische informatie te verzamelen. Als je ernstig ziek wordt, lukt het volgens Roman niet altijd meer om helder na te denken. Roman Wröbel: ‘Soms is de pijn verschrikkelijk. Dat is echt afzien. Niet alleen fysiek, ook mentaal. Dan zie ik alles negatief. Als ik naar de specialist ga, hoor ik vooral wat niet of minder goed is. Allerlei gedachten spoken dan door mijn hoofd. Het gesprek volg ik niet meer. Daarom gaat mijn vrouw altijd met mij mee. Sinds ik ziek ben, is zij deeltijds gaan werken. Voor ik een afspraak vastleg, check ik altijd eerst of zij kan meegaan.’

schrijf. Maar op het moment zelf kom ik er niet toe om het papier boven te halen. Mijn vrouw haalt zaken aan waar ik niet aan denk. Als ik een heel slechte dag heb, dan stelt zij de vragen in mijn plaats. De artsen raden aan om met twee te komen. Als ik alleen ben, sta ik soms perplex.’

Al geen kanker

Gehuild als kind

‘Mijn vrouw beoordeelt een evaluatie van de arts positiever. Daar trek ik mij aan op. Dat geeft mij moed. Het geeft mij een gerust gevoel als zij erbij is. Onlangs werden er foto’s van mijn longen genomen omdat ik veel hoestte. De arts liet ons nadien de foto’s zien en zei u heeft al geen kanker. Dan blijf ik daarover nadenken en vang ik van het verdere gesprek niet veel meer op.’

‘Het is voorgevallen dat ik een brief van de specialist voor de huisarts in handen kreeg. Daar stond op dat mijn aandoening een deel mijn fout was. Ik heb gehuild als een klein kind. We zijn toen samen naar de huisarts gegaan. Hij zei dat ik die informatie niet letterlijk mocht opnemen. Mijn vrouw hielp mij om te relativeren. Artsen beseffen niet altijd hoe hun uitspraken overkomen bij de patiënt. Gelukkig kon ik daarover praten.’

‘Ik neem veel medicatie. Mijn echtgenote ziet wat daarvan de gevolgen zijn en kan de arts dus goed inlichten. Ikzelf denk daar niet altijd aan, hoewel ik vragen vooraf op-

Roman Wröbel: ‘Bij de specialist hoor ik vooral wat niet of minder goed is.’

‘In het begin toen ik ziek werd, was het anders. Ik was veel meer gesloten en wilde het

alleen aanpakken. Ik heb mijn echtgenote niet onmiddellijk betrokken. Ik moest mijn ziekte eerst zelf verwerken voor ik dat kon. In de pijnkliniek heb ik geleerd erover te praten. Nu nemen we alle medische beslissingen samen. We gaan altijd samen naar de specialist, behalve naar de psychiater. Daar gaat het over hoe ík mij voel.’

Meer op mijn gemak ‘Wij hebben er ook al over gesproken wie beslissingen zal nemen als ik daar zelf niet meer toe in staat ben. Ik laat dat dan over aan mijn vrouw en mijn dochters. Het is een opluchting dat ik weet dat zij dat zullen doen als er zich iets voordoet. Maar dat zou ook moeten geregistreerd worden, zodat die informatie snel te vinden is. In ziekenhuizen zouden die gegevens onmiddellijk beschikbaar moeten zijn. Dat zou mij pas helemaal op mijn gemak stellen.’

Bezorg ons jouw ervaringen. Laat ons weten wat goed of minder vlot gelopen is. Geef gerust suggesties. Jouw ervaringen worden anoniem verwerkt. CM verzamelt alle verhalen en trekt daaruit conclusies. Op basis daarvan formuleert CM aanbevelingen voor het beleid. Naar aanleiding van de Dag van de Patiëntenrechten op 18 april zal CM haar bevindingen bekend maken. Stuur je reactie voor 31 december naar PatientenRechten@cm.be of naar LCM/departement R&D, Haachtsesteenweg 579, PB 40, 1031 Brussel. Voor de Dag van de Patiëntenrechten zoekt CM mensen die hun verhaal ook willen komen vertellen. Zie jij dat zitten? Vermeld dit dan duidelijk en noteer je contactgegevens.

Martine Creve

DE VOORZET

allemaal. Steeds meer evolueren we naar een geneeskunde voor arm en rijk. Wie zich een dure hospitalisatieverzekering kan veroorloven, krijgt de beste omkadering. Wie dat niet kan, moet met minder tevreden zijn.

geen hospitalisatieverzekeringen meer nodig. En dan kan een deel van het geld dat we vandaag allemaal betalen als premie voor die verzekeringen – hetzij individueel, hetzij via onze werkgever – geïnvesteerd worden in de wettelijke ziekteverzekering.

Het is een richting die CM als gezondheidsfonds niet verder uit wil omdat het raakt aan de fundamentele principes van onze gezondheidszorg. Iedereen heeft recht op betaalbare, kwaliteitsvolle en toegankelijke zorg. Net daarom vinden wij dat elke patiënt op een eenpersoonskamer terecht moet kunnen. Eenpersoonskamers kunnen echter alleen maar de norm worden indien de supplementen verdwijnen. Onmogelijk, stellen de ziekenhuizen, want die supplementen hebben we nodig om het hoofd boven water te houden. En ook de artsen halen een deel van hun inkomen uit de ereloonsupplementen.

Als patiënt zal het ons goedkoper uitkomen, want van de premies die we vandaag betalen gaat een stuk verloren aan administratie- en werkingskosten, verzekeringstaks en sociale zekerheidstaks en in het geval van commerciële verzekeraars aan winstdeling. Bovendien gebruiken de ziekenhuizen en zorgverstrekkers de verzekeringen als alibi om steeds hogere supplementen aan te rekenen. Het is een vicieuze cirkel die we kunnen, neen, moeten doorbreken. Met de nodige moed en transparantie vanuit de sector kunnen we komen tot een correcte financiering van zowel ziekenhuizen als artsen. En de patiënt zal zich geen zorgen meer moeten maken om zijn ziekenhuisfactuur.

En toch is een verbod op supplementen perfect haalbaar. Want als die verdwijnen, zijn er eigenlijk

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

CMziekenfonds

Een pacemaker laten plaatsen kost je in een Belgisch ziekenhuis gemiddeld 179 euro. Tenminste als je kiest voor een kamer voor twee of meer personen. Ga je voor een eenpersoonskamer, dan is de prijs 1 731 euro, bijna tien keer zo duur. Zo blijkt uit de veertiende editie van de CM-ziekenhuisbarometer. Voornaamste oorzaak, in een eenpersoonskamer betaal je ook supplementen. Hoofdzakelijk zijn dat ereloonsupplementen, maar ook de kamersupplementen kunnen hoog oplopen. We zouden kunnen redeneren: dat prijsverschil vormt geen probleem. Onze hospitalisatieverzekering betaalt toch terug. Maar dan verliezen we uit het oog dat niet iedereen een hospitalisatieverzekering heeft, dat hospitalisatieverzekeringen vaak niet alle kosten dekken en vooral, dat ook hospitalisatieverzekeringen steeds duurder worden. Op die manier voelen we de stijgende kostprijs voor een ziekenhuisopname

CMziekenfonds

Stefan Dewickere

HOSPITALISATIEVERZEKERINGEN? HET KAN ZONDER

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

Paul Van Deun helpt mensen van de drank af

‘Verslaving is geen kara De feestdagen naderen. Veel kans dat er de komende tijd een alcoholisch drankje in je handen belandt. Maar wanneer wordt dat glas een glas te veel? ‘Verslaving is een extreme vorm van gewoontegedrag’, zegt klinisch psycholoog en verslavingsexpert Paul Van Deun.

ooit eerder werden zoveel mensen door alcoholmisbruik opgenomen in het ziekenhuis als in 2017. Dat blijkt uit cijfers van het Intermutualistisch Agentschap (IMA). Voor 12- tot 17-jarigen steeg het aantal opnames de afgelopen tien jaar met 12 procent, voor 18- tot 29-jarigen met liefst 21,3 procent. Maar ook 45- tot 64-jarigen, en zeker gepensioneerden, belanden veel vaker dan vroeger op de spoedafdeling door overmatig alcoholgebruik. In het boek Het gekaapte brein geeft Paul Van Deun een inkijk in de hersenen van mensen bij wie het gebruik tot een verslaving leidt. Hij ontrafelt hoe het brein een web wordt van zelfbedrog en verstoorde hersenfuncties. Maar hij toont ook aan dat je weg kunt raken uit de neerwaartse spiraal. Veel mensen drinken wel eens een glas te veel. Waarom trekt het ons zo aan? Paul Van Deun: ‘Het stamt uit de oertijd. Na een succesvolle jacht propten onze voorouders zich vol eten. Zo overleefden ze tijden van schaarste. Nu is er geen schaarste meer, maar hebben we nog altijd een drang naar zoetigheid en vet eten. Het zit in onze natuur ingebakken. Dat mechanisme speelt ook bij roesmiddelen zoals alcohol. Onze drang naar méér is groter dan mensen soms denken.’ Wanneer wordt drinken een probleem? ‘Nogal wat mensen ontwikkelen een ongezond drankpatroon. Op den duur sta je er niet meer bij stil. Het wordt een gewoonte: je drinkt bij elk avondmaal, altijd voor

het slapengaan, na het sporten, als je uitgaat en vrienden ontmoet ... Eigenlijk is drankgebruik al problematisch als je veel en vaak drinkt, ook al ben je dan niet noodzakelijk verslaafd.’ ‘Stel nu dat je onder invloed van alcohol een ongeval hebt. Dan is de vraag: kun je jouw drankgebruik bijsturen? We spreken pas van een verslaving als je dat niet meer kunt ondanks negatieve gevolgen: proble-

Het zou beter zijn mocht alcohol minder makkelijk te verkrijgen zijn. Paul Van Deun

men in relaties, op het werk, ongevallen. Als je blijft gebruiken, ben je de controle over je eigen gedrag kwijt.’

pen zo moeilijk. Verslaving is deels een neurologische aandoening. Dat pleit er ook voor om mensen te laten behandelen.’ Waarom duurt het soms zo lang tot mensen professionele hulp zoeken? ‘Je moet eerst beseffen dat je een probleem hebt, en vaak ben je als verslaafde de laatste die het opmerkt. Als het besef er is, worstelt een verslaafde met zijn verslaving. Hij weet welke schade hij aanricht, en toch gaat het iedere keer mis. Hij lijdt daar zelf onder. Daarom doet een verslaafde soms extreme beloftes: hij wil radicaal stoppen of volgt een extreme therapie. Maar dat mislukt dan, wat hem nog dieper in de put duwt.’ ‘Als de poging om te stoppen telkens mislukt, gelooft de verslaafde er op den duur niet meer in. De verslaving wordt goedgepraat. Hij maakt zichzelf graag van alles wijs: het gebruik valt mee, de alcohol bezorgt rust, hij heeft een moeilijke periode achter de rug. Elk excuus is goed. De verslaafde zit vast in een scenario dat hem de kans geeft om te gebruiken. Dat scenario heeft hij zelf ontwikkeld, al is hij zich er vaak niet van bewust.’

Hoe komt het dat iemand de controle verliest? ‘Het is geen teken van een zwak karakter. De ene mens is weliswaar genetisch gevoeliger voor een verslaving dan de andere. Maar vooral: bij roesmiddelengebruik komt meer dopamine vrij in de hersenen. Dopamine speelt een centrale rol bij onze motivatie en ons gedrag, het zorgt voor een drang om een bepaald doel te bereiken. Het verhoogde dopamineniveau zet een keten van reacties in gang die het moeilijk maken om het innamegedrag onder controle te houden. Het brein is letterlijk gekaapt door het middelengebruik. Daarom is stop-

De verslaafde weet welke schade hij aanricht, en toch gaat het iedere keer mis. Paul Van Deun

Hoe kun je dan toch van een verslaving af raken? ‘Je moet het zelf willen. Het heeft geen zin om iemand te dwingen. In de hulpverlening gaan we met veel empathie om met de verslaafde. We proberen het scenario te ontrafelen waarin hij gevangen zit. Als een verslaafde op het punt staat om te gebruiken, is het te laat om hem tegen te houden. De aantrekking is te sterk, het gebruik

¬ hoe gaat het met u?

vindt zeker plaats. Voor de omgeving is dat frustrerend, want op dat moment probeert men hem vaak nog tegen te houden, met alle gevolgen van dien. De trigger valt echter vroeger, soms dagen vooraf. Als je op dat vroege moment ingrijpt, is het voor de verslaafde eenvoudiger om van het product af te blijven, want de aantrekking is nog niet zo groot. Het is een kwestie van het gedrag en de gewoontes aan te passen.’ Maakt de grote beschikbaarheid van alcohol stoppen moeilijker? ‘Alcohol is enorm aanwezig in onze maatschappij. In tv-series wordt flink gedronken, op recepties is fruitsap het enige

alternatief, en supermarkten voeren voortdurend promoties voor alcohol. Bovendien kun je op elk uur van de dag drank kopen. Waarom is dat nodig? Daarbij komt nog de lakse wetgeving die het drinken van alcohol toestaat vanaf 16 jaar. Het zou beter zijn als alcohol minder gemakkelijk te verkrijgen is.’ Bram Dehouck

Het gekaapte brein, Verslavingsgedrag beter begrijpen, Paul Van Deun, Uitg. Pelckmans Pro

Partner verslaafde getuigt: ‘Ik keek machteloos toe’

Dat ervaarden ook Myriam en Annie. Zij zijn betrokken bij Al-Anon, de vereniging voor partners van alcoholverslaafden. ‘Na ettelijke pogingen om mijn man van de drank af te helpen, moest ik machteloos toezien hoe hij verslaafd bleef’, vertelt Myriam. ‘Voor mij en de kinderen was het niet meer leefbaar. Ik probeerde de verslaving voor de buitenwereld te verbergen. Hierdoor raakte ik vervreemd van familie en vrienden. Als mijn man dronk, barstte ik in tranen uit of maakte ik me kwaad. Dan g ing h ij nog meer d r i nken. Een vicieuze cirkel

die we niet meer konden doorbreken. Gelukkig vond ik contact met AlAnon. Door gesprekken en ondersteuning kreeg ik geleidelijk meer inzicht. Ik veranderde mijn houding. Ik nam meer afstand en wist mijn partner op een opbouwende manier te confronteren met de consequenties van zijn verslaving.’ ‘Soms komen mensen met verkeerde verwachtingen naar onze vergaderingen’, zegt Annie. ‘Ze zoeken een manier om hun partner van de drank te helpen. Dat ligt niet in onze mogelijkheden. We kunnen wel mensen steunen. Dat gebeurt in groepsgesprekken, waarin de deelnemers elkaar helpen door hun ervaringen uit te wisselen. Op die manier hopen we meer inzicht te krijgen om het hoofd te bieden aan de verziekte leefsituatie.’

Naast Al-Anon, de vereniging voor partners, is er ook Al-Ateen voor kinderen van mensen met een alcoholverslaving. www.al-anonvl.be

Compagnie Gagarine

Een verslaving legt een grote druk op de familie van een verslaafde. ‘Het is voor hen een zeer frustrerende situatie’, zegt Paul Van Deun. ‘Ze doorzien de ongeloofwaardige grootspraak van de verslaafde. Ze voelen zich schuldig, proberen te helpen, maar raken het ook beu.’

Ilina Ghijs

akterzwakte’

HOE GAAT HET MET U?

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

‘Ik word gelukkig van elke repetitie’ Een toneelstuk regisseren en tegelijk acteren. Nathalie Verhaert (53) had er de afgelopen maanden haar handen aan vol. Elke repetitie maakt haar zielsgelukkig. ‘Toneel spelen is mijn grote hobby. Daar kan ik al mijn emoties in kwijt. Ook regisseren trekt mij aan. Dan ben je met alles bezig: de regie, het decor, de belichting, de muziek. Het stuk De Volksjury dat ik nu regisseer, heb ik zelf geschreven op basis van het boek ‘Hof van Assisen’ van Louis Van Dievel. De rechtszaal in het boek heb ik geruild voor een Antwerps volkscafé op de scène. Dat is een deel van mijn roots.’ ‘Een toneelstuk regisseren is als een kind dat geboren wordt. Het is maanden in ontwikkeling. Je voelt het groeien. Het verandert voortdurend. Ik merk alles op wat de acteurs anders doen, ook al is dat minimaal.’

‘Ik start elke repetitie met een vrijblijvende opwarmer. Dat kan yoga of een luisteroefening zijn. Het maakt de overgang van de dagdagelijkse realiteit naar het toneel spelen makkelijker.

Een toneelstuk regisseren is als een kind dat geboren wordt. Nathalie Verhaert

Je start een productie met verschillende individuen. Geleidelijk aan wordt dat een hechte groep. Als regisseur creëer je mee die verbinding. Dat is ontzettend leuk. Ik voel mij verantwoordelijk voor het welzijn van iedere speler. Ze moeten hun rol zo kunnen ontwikkelen dat ze er zich goed bij voelen. Daar doe ik het voor.’

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Kan ik mij verzekeren voor medische zorg buiten het ziekenhuis? Medische kosten kunnen ook buiten het ziekenhuis hoog oplopen, bijvoorbeeld voor tandzorg of kinesitherapie. Je kunt je daartegen verzekeren met het CM-MediKo Plan. Voor een opname in het ziekenhuis kun je bij CM een hospitalisatieverzekering afsluiten. Het is ook mogelijk je te verzekeren voor zorg buiten het ziekenhuis. Want soms moet je ook daarvoor een groot deel van de kosten uit eigen zak betalen. Orthodontie bijvoorbeeld is een dure aangelegenheid. Ook voor tandimplantaten loopt de rekening serieus op. Met het CM-MediKo Plan kun je je tegen zulke kosten beschermen. De premie die je voor aansluiting bij het CM-MediKo Plan betaalt, is afhankelijk van je leeftijd. Voor kinderen en jongeren is het bedrag lager dan voor volwassenen. Het CM-MediKo Plan betaalt 75 procent van het remgeld terug voor be-

handelingen door zorgverleners buiten het ziekenhuis. Van het bedrag dat je uit eigen zak betaalt voor bijvoorbeeld een raadpleging bij je huisarts of een bezoek aan de tandarts, krijg je het grootste deel terug via het MediKo Plan, met een maximum van 1 500 euro per jaar. Hiervoor wordt een franchise van 30 euro per verzekerde toegepast. Het CM-MediKo geeft daarnaast een vergoeding voor orthodontie, parodontologie, tandprothesen en -implantaten. Ook voor brillen en lenzen, hoorapparaten, voeding- en dieetadvies en bepaalde reisvaccins krijg je een tegemoetkoming. Bij een bevalling betaalt het CM-MediKo Plan een forfait. Voor de verschillende tegemoetkomingen geldt een maximumbedrag per jaar.

www.cm.be/ cm-mediko-plan

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

Ziekenhuisbarometer: 5 opvallende cijfers over je factuur

Hou je ziekenhuisverblijf betaalbaar Een bezoek aan het ziekenhuis is geen pretje. En ook als de rekening in de bus valt, is het vaak even slikken. In de ziekenhuisbarometer vergelijkt CM elk jaar de tarieven die CM-leden betalen in het ziekenhuis. Uit de facturen van 2017 haalden wij vijf markante cijfers. Telkens geven we een tip hoe je je ziekenhuisverblijf wél betaalbaar kunt houden.

Kies bewust welke goederen en diensten je wil gebruiken die losstaan van de medische zorg. Je kunt vooraf de lijst diverse kosten op de website van je ziekenhuis consulteren hiervoor. Enkel de diensten of goederen waar je uitdrukkelijk om gevraagd hebt, mogen je aangerekend worden. Spreek erover met je arts of ziekenhuis.

Jonas Adriaensens

Even rusten in de zetel:

Pacemaker of stent plaatsen:

8 tot 10 keer zo duur in eenpersoonskamer

Op www.cm.be/ziekenhuisfactuur kun je voor een aantal gestandaardiseerde ingrepen op voorhand opzoeken hoeveel je opname ongeveer zal kosten. Je kunt zeker ook vragen het onderscheid te maken tussen een eenpersoonskamer en een meerpersoonskamer. Kies je voor een eenpersoonskamer? Weet dan dat je ereloonen kamersupplementen kunnen aangerekend worden.

Patiënten betaalden in 2017 uit eigen zak

1,4 miljard euro

Van de ruim 1,4 miljard euro die patiënten in 2017 uit eigen zak betaalden voor ziekenhuisopnames, telden ze naar schatting 541 miljoen euro neer aan ereloonsupplementen. Dat blijkt als we de resultaten van de CM-ziekenhuisbarometer doortrekken naar de volledige bevolking. Voor een klassieke opname in een eenpersoonskamer zijn de ereloonsupplementen vorig jaar opnieuw gestegen, met gemiddeld 3,5 procent. Een twintigtal ziekenhuizen hebben sinds begin 2017 hun maximale ereloonsupplementen laten stijgen. CM pleit ervoor om de ereloonsupplementen volledig af te schaffen voor ziekenhuisopnames. Enkel zo blijven eenpersoonskamers betaalbaar. Eenpersoonskamers moeten de nieuwe norm worden voor opnames met minstens een overnachting. Dit kan echter niet zolang er ereloonsupplementen aangerekend worden.

Enkel wanneer je kiest voor een eenpersoonskamer en er ook effectief verblijft, kunnen je ereloonen kamersupplementen worden aangerekend. Denk je dat er iets niet klopt aan je factuur? Leg die dan voor aan je ziekenfonds.

Galblaasverwijdering:

9 op de 10 overnachten in ziekenhuis Sommige ingrepen zijn gestandaardiseerd en kunnen makkelijk gebeuren bij een daghospitalisatie. Toch kiezen nog al te veel ziekenhuizen voor een klassieke opname, met overnachting. Een galblaasverwijdering kan volgens experten in minstens de helft van de gevallen veilig in daghospitalisatie gebeuren. In werkelijkheid bleef 90,5 procent van de patiënten in 2017 minstens één nacht in het ziekenhuis. Dat brengt onnodige kosten met zich mee, zowel voor de patiënt als voor de maatschappij. Een opname met overnachting brengt bij sommige ingrepen voor ziekenhuizen meer geld in het laatje dan een dagopname.

of meer personen. In meerpersoonskamers zijn kamersupplementen verboden. Toch rekenen heel wat ziekenhuizen extra kosten voor het gebruik van dat soort “extra comfort”, zonder dat je er als patiënt duidelijk voor hebt kunnen kiezen. Op die manier worden die extra’s verdoken kamersupplementen. In totaal betaalden CM-leden in 2017 3,74 miljoen euro aan zo’n extra’s, waarvan 3,2 miljoen euro voor opnames in meerpersoonskamers. Als we die cijfers doortrekken naar de volledige bevolking, gaat het om 9,1 miljoen euro. CM vraagt dat er geen supplementen, op welke manier dan ook, mogelijk zijn in dat soort kamers. Ook in eenpersoonskamers eist CM een verbod op het aanrekenen van kosten gelinkt aan het comfort of de faciliteiten van de kamer.

na cataractoperatie

Niet enkel bij een klassieke opname kunnen kamersupplementen hoog oplopen. Ook in daghospitalisatie kunnen kamersupplementen worden aangerekend in eenpersoonskamers. Voor sommige ingrepen in daghospitalisatie is er bijna geen sprake van een kamer en rust je gewoon even uit in een zetel. Ook in die gevallen kunnen de kosten gepeperd zijn. Bij sommige CM-leden die een cataractoperatie ondergaan hebben, zonder overnachting, bedroegen de kamersupplementen meer dan 150 euro. Zorgverleners zijn zowel in klassieke opnames als in daghospitalisaties wettelijk verplicht je te informeren: niet enkel over het medische aspect, maar ook over de te verwachten kostprijs. De info over kamer- en ereloonsupplementen staat onder andere vermeld op de opnameverklaring. Als iets niet duidelijk is, aarzel niet om dat te bespreken met je arts of het ziekenhuis. Sarah Vandoorne www.cm.be/ziekenhuisbarometer

Informeer bij een opname met een overnachting eventueel naar de mogelijkheid om de ingreep in daghospitalisatie te laten doorgaan.

Wifi, tv of koelkast op de kamer: “extra’s” kosten patiënt

9,1 miljoen euro

Een televisie om de tijd te verdrijven, een koelkast voor de drankjes van jou en je bezoek: in ziekenhuizen is dat soort comfort vaak aanwezig, ook in kamers voor twee

Jonas Adriaensens

Een pacemaker laten plaatsen kost gemiddeld 179 euro in een twee- of meerpersoonskamer. In een eenpersoonskamer kost dat maar liefst 1 731 euro. Bij het plaatsen van een stent verschillen de tarieven van 254 euro in een kamer voor twee of meer personen tot 2 074 euro in een eenpersoonskamer. Dat komt voornamelijk omdat ereloonsupplementen aangerekend kunnen worden. Ereloonsupplementen zijn vergoedingen die artsen mogen vragen bovenop hun honoraria. Die supplementen beslaan vaak het grootste deel van je factuur als je op een eenpersoonskamer ligt. Op meerpersoonskamers zijn ereloonsupplementen verboden.

154 euro extra

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

KNIPSELS

Onzekere contracten sterk in opmars

Jongeren belanden steeds vaker in tijdelijke jobs

Aanvraag getrouwheidspremie stoffering en houtbewerking Als je werkt onder paritair comité 126 ‘Stoffering en Houtbewerking’ heb je recht op een getrouwheidspremie. Het bedrag van die premie wordt berekend op 8,85 procent van 108 procent van je brutolonen tijdens de periode van 1 juli 2017 en 30 juni 2018. Vakbondsleden hebben verder ook recht op een syndicale premie van 0,67 euro per gewerkte dag (ook economische en technische werkloosheid wordt meegerekend) en met een maximum van 145 euro. De premiekaarten worden vanaf deze week verzonden en verdeeld. De premiekaart kan je onmiddellijk afgeven aan de vakbondsafgevaardigde, het plaatselijk ACVdienstencentrum of het regionaal beroepsverbond van ACV bouw - industrie & energie. Noteer zeker je rekeningnummer op de kaart en let erop dat je in orde bent met de betaling van de ledenbijdragen.

Belga

De eerste betaling van de getrouwheidspremie startte op woensdag 5 december 2018.

Meer dan andere groepen zijn het de min 25-jarigen die met dagcontracten of als uitzendarbeider aan de slag moeten.

Tijdelijke contracten zijn in opmars, net zoals interimcontracten. Dat toont een onderzoek van ACV Jongeren aan. Die tendens is vooral slecht nieuws voor jongeren. Die belanden vaker dan andere leeftijdscategorieën in een tijdelijke en dus onzekere werksituatie.

ongeren onder de 25 jaar hebben in bijna de helft van de gevallen een tijdelijk arbeidscontract. Dat is een opmerkelijke stijging. Want tien jaar geleden werkte slechts een derde van die leeftijdsgroep met een tijdelijk contract. Met dat resultaat scoort België slechter dan de Europese buren. In de andere lidstaten moet niet de helft maar eerder vier op de tien jongeren het met een tijdelijk contract stellen. Die ontwikkeling valt samen met een opvallende algemene stijging van tijdelijke jobs. ACV Jongeren berekende dat het aantal interimjobs en contracten van bepaalde duur veel harder steeg dan vaste jobs. Zo waren er bijkomend 7,5 procent interimcontracten en 8 procent tijdelijke contracten, ten opzichte van slechts 2,5 procent meer vaste contracten. Het aantal banen met een contract beperkt in de tijd stijgt dus driemaal sneller dan het aantal vaste contracten. Die resultaten komen uit een onderzoek van bijna 27 000 recente jaarrekeningen van ondernemingen en verenigingen. Tijdelijke jobs dreigen dus steeds meer een nieuwe norm te worden. Jeroen Van Ranst, verantwoordelijke van ACV Jongeren waarschuwt: ‘Het zijn vooral de jongeren die in die tijdelijke tewerk-

Jaarlijks worden ongeveer

4 miljoen nieuwe dagcontracten, de meest onzekere vorm van werk, afgesloten. stelling terechtkomen. 42 procent van alle jobs met een tijdelijk contract wordt tegenwoordig uitgevoerd door werknemers jonger dan 25 jaar.’ De grootste frustratie van de jongerenafdeling zijn de dagcontracten. Die meest onzekere vorm van werk is alomtegenwoor-

dig op onze arbeidsmarkt. Jaarlijks worden er in België ongeveer 4 miljoen opeenvolgende dagcontracten afgesloten. Wegens die grote onzekerheid over de job en het inkomen vraagt ACV Jongeren een verbod op dagcontracten. Want behalve de onzekerheid, maken dagcontracten het bijzonder moeilijk om ander en beter werk te vinden. Je moet namelijk altijd klaarstaan om te gaan werken waardoor je geen tijd hebt om te solliciteren, klinkt het. De resultaten komen een maand nadat uit een ander onderzoek bleek dat jongeren zich grote zorgen maken over hun toekomst. De vraag is dus of de groei van de dagcontracten de onzekerheid niet nog meer zal voeden.

Uitbetaling rustdagen bouw weldra van start Ten laatste vandaag krijgen bouwvakarbeiders hun formulier voor de vergoeding van rustdagen 2018. Dat formulier ontvang je via je werkgever of het sociaal secretariaat van het fonds Constructiv. Bezorg het ingevuld formulier zo snel mogelijk aan je plaatselijk ACV-dienstencentrum of regionaal beroepsverbond van ACV bouw – industrie & energie. De twaalf uitbetaalde rustdagen voor 2018 zijn: 2, 3, 4 en 5 januari, 3 en 30 april, 11 mei en 24, 26, 27, 28 en 31 december. De vergoeding gebeurt op basis van het uurloon van het vierde kwartaal. Kent Constructiv je uurloon niet, dan wordt het formulier pas verstuurd vanaf 7 december. Voeg dan zelf nog een kopie van je loonfiche toe bij de aanvraag.

Nils De Neubourg Geen formulier gekregen? Vraag eerst bij je werkgever. Daarna kan je eventueel aankloppen bij het ACVBIE.

Interimmer, vergeet je premie niet aan te vragen Ook met een uitzendcontract heb je onder bepaalde voorwaarden recht op een eindejaarspremie. Voor een syndicale premie kom je misschien ook in aanmerking. Werkte je tussen 1 juli 2017 en 30 juni 2018 minstens 65 dagen als uitzendkracht? Dan heb je recht op een eindejaarspremie. Als lid van het ACV krijg je daar ook nog eens een syndicale premie van 104 euro bovenop. Bovendien wordt als ACV-lid je eindejaarspremie sneller uitbetaald. Om de premies te krijgen moet je wel zelf actie ondernemen. Voldoe je aan de voorwaarden, dan ontving je deze week automatisch een premiedocument per post. Om de premie uitbetaald te krijgen, moet je het document ondertekenen en aan het ACV bezorgen, via je afgevaardigde of een ACV-dienstencentrum. Voor meer vragen over uitzendarbeid kan je terecht op acv-interim.be.

VACATURE M/V ACV-CSC METEA zoekt

• Stafmedewerker studiedienst (socio-economische cluster) Voltijds - onbepaalde duur - Brussel Solliciteer vóór 12 januari. Meer info: acv-csc-metea.acv-online.be ACV Voeding en Diensten zoekt

• Boekhouder Voltijds - onbepaalde duur - Brussel Solliciteer vóór 10 december. Meer info: acv-voeding-diensten.acvonline.be

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

Waarom voert de vakbond volgende week actie? zegt Koen De Mey, voorzitter van ACVTranscom. ‘Voor de korting op de werkgeversbijdrage via de taxshift doet de regering een enorm budgettaire inspanning, van 1 à 2 procent van het BNP. Er zijn dus zeker manieren om een hogere pensioenkost het hoofd te bieden, maar het is een politieke keuze om dat te doen.’

Vakbondscentrales in tal van sectoren plannen volgende week acties. Die dienen als antwoord op het afspringen van het overleg rond de zware beroepen. Maar het ongenoegen borrelt al veel langer. Zo liggen het optrekken van de leeftijd voor een landingsbaan naar 60 jaar en de ongelijke toename van de koopkracht de vakbonden erg zwaar op de maag.

Ook bedrijfsleiders vinden het een groot probleem om mensen tot 67 jaar aan het werk te zetten.

Waarom protesteren de vakbonden? Langer werken voor minder pensioen is waarvoor deze regering gaat, en dat is een doorn in het oog van de vakbonden. ‘De regering-Michel heeft het tijdens haar legislatuur al te bont gemaakt’, zegt Patrick Vandenberghe, voorzitter van ACV bouw industrie & energie. ‘Eerder verhoogde ze al de wettelijke pensioenleeftijd naar 67 jaar. Nu verhoogt ze ook de instapleeftijd voor een landingsbaan van 55 naar 60 jaar.’ Tegelijk blijft een regeling rond zware beroepen uit. ‘Het afspringen van het overleg hierover ligt de leden zwaar op de maag’, zegt Pia Stalpaert, voorzitter van ACV Voeding en Diensten. ‘Het is voor hen

ID - Joris Herregods

Wie voert er actie? In verschillende sectoren wordt er tussen 10 en 14 december in gemeenschappelijk vakbondsfront actie gevoerd. Voor ACV gaat het om de centrales ACV Voeding en Diensten, ACV-CSC METEA, ACV bouw industrie & energie, ACV-Transcom en LBC-NVK. De reikwijdte van die acties is breed, gaande van het uitdelen van pamfletten, over personeelsbijeenkomsten tot stakingen. De laagste inkomens profiteren het minst van de stijgende koopkracht. Daarom zetten de vakbonden druk op de komende interprofessionele onderhandelingen: er moet ruimte zijn voor loonsverhoging. een erg belangrijk dossier. In de voeding werken veel mensen in koude temperaturen. En ook schoonmaaksters hebben een zwaar beroep.’ De vakbonden verwijten de werkgeversorganisaties een passieve houding. ‘Zij horen niet aan de zijlijn te staan’, zegt William Van Erdeghem, voorzitter van ACV-CSC METEA, ‘want zij zijn verantwoordelijk voor het welzijn van hun werknemers. Zij moeten beter luisteren naar de signalen

van op de werkvloer. Daar geven bedrijfsleiders mee aan onze afgevaardigden dat zij het ook een groot probleem vinden om mensen tot 67 jaar aan het werk te zetten. In de bedrijven zelf pleit iedereen voor een regeling rond zware beroepen, werkbaar werk en een goede eindeloopbaanregeling.’ Ook voor degelijke pensioenen voeren de vakbonden actie. ‘De politieke rechterzijde houdt ons graag voor dat de pensioenen onbetaalbaar geworden zijn. Dat is niet zo’,

Gaat het alleen over de eindeloopbaanproblematiek? Nee, de vakbonden zijn ook ongerust over de stijgende levensduurte. Facturen voor elektriciteit, brandstof, water ... lopen op. Uit een recent onderzoek van de KU Leuven blijkt dat de koopkracht van gezinnen wel gemiddeld stijgt, maar dat de laagste inkomens er doorgaans het minst van profiteren. De onderzoekers van de KU Leuven spreken van een ongelijke verdeling. Vooral de btw- en accijnsverhogingen zijn voor lage inkomens een grote streep door de rekening. In de aanloop naar de interprofessionele onderhandelingen voor 2019-2020 willen de vakbonden daarom een duidelijk signaal geven: er moet voldoende marge zijn om loonsverhoging te kunnen realiseren. Van een jarenlange loonblokkering kan geen sprake zijn. Leen Grevendonck

DE FOCUS

TE VEEL MAAND OVER

Acvonline

het.acv

De vlam sloeg in de Franse pan, maar ook de Belgische pot kookte bijna over in de voorbije dagen. De mensen die in een geel hesje hun ongenoegen uiten over het leven dat te duur is, krijgen dan ook veel media-aandacht. Dat sommige heethoofden deze gelegenheid aangrijpen om amok te maken is natuurlijk niet goed te praten. Het doet een protestbeweging ook geen goed. De vakbeweging heeft dat al te vaak aan de lijve ondervonden: het baldadig gedrag van een clubje hooligans maakt het de tegenstanders wel heel gemakkelijk om het terechte protest meteen onder de mat te vegen. Want terecht, dat is het protest tegen de levensduurte zeker. Daar heb ik het in de Visie kolommen al dikwijls over gehad. Wie werkt, ziet via de taksshift zijn netto loon ietsje stijgen. Maar wie van een pensioen of sociale uitkering moet leven, die haalt helemaal geen voordeel van de taxshift. En van

wie dan toch het geluk heeft ietsje meer netto loon te krijgen, nam de regering een flink stuk daarvan wel af door de indexsprong. Terwijl van die regering de huurprijzen wel mochten geïndexeerd worden. Dat brengt me bij de kolom uitgaven van een gezinsbudget. Want naast inkomsten zijn ook de uitgaven belangrijk. En daar zit het grootste probleem. Heel veel belastingen en facturen stijgen veel sneller dan wat je eventueel wint. Wie daar aan twijfelt moet maar eens elektriciteitsfactuur van een paar jaar geleden naast die van vorige maand leggen. Hetzelfde verhaal voor water, voor de aankoop of huur van een huis, voor het inschrijvingsgeld voor hoger onderwijs, voor bus en trein, voor benzine en diesel, voor de inhoud van het winkelkarretje,… “Iedereen moet inspanningen doen om uit de crisis te geraken” klinkt vaak als verweer uit regerings- en werkgevershoek. Veel mensen kunnen daar zelfs nog begrip voor opbrengen. Gedeelde smart is halve smart. Maar ze vragen zich terecht ook af waar het

geld van hun inleveringen naar toe is, gelet op de rampzalige toestand van de begroting. En tegelijk is het ook zeer vreemd dat er wel budgettaire ruimte is voor lagere bedrijfsbelasting en voor lagere werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid. Als iedereen zijn steentje moet bijdragen, waarom ontspringen grote vermogens dan telkens weer de dans? Waar bleven de regeringsbeloften inzake fiscale rechtvaardigheid? En wordt na de verkiezingen dan ook de ongedekte cheque van de taxshift gepresenteerd? Slotsom is dat door de scheve verdeling van inspanningen, te veel mensen op het einde van hun inkomen nog te veel maand over hebben. Daarom is het belangrijk dat we in januari sterke sociaal akkoorden over lonen, pensioenen en sociale uitkeringen kunnen afsluiten. Als dat niet lukt, kan het aantal hesjes in de straten snel oplopen.

Marc Leemans, voorzitter ACV

‘Slotsom is dat door de scheve verdeling van inspanningen, te veel mensen op het einde van hun inkomen nog te veel maand over hebben.’

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

Snellere afbouw werkloosheidsuitkering helpt mensen niet sneller aan een job

Debby Blommaers

‘Een lagere uitkering duwt mensen in de miserie’ ‘Het verontrust mij dat de regering de werkloosheidsuitkeringen nog sneller wil afbouwen’, zegt Debby Blommaers (38) uit Westmeerbeek. Als alleenstaande moeder moest Debby ruim twee jaar rondkomen met een uitkering van 1 200 euro. ‘Met minder was ik in de armoede beland.’ Debby Blommaers straalt. Sinds september heeft zij weer een job, na vier jaar lang thuis te zijn geweest door een auto-immuunziekte. ‘Ik ben poetshulp in een woonzorgcentrum met een vervangingscontract. Het heeft me twee jaar gekost om een werkgever te vinden die rekening wil houden met mijn ziekte. Ook al ben ik ’s avonds uitgeteld, ik voel mij mentaal veel beter nu ik weer werk heb. En ik kan weer een financiële buffer opbouwen.’ Het leven heeft de voorbije jaren veel geeist van Debby. Vooral 2016 markeert ze als een zwart jaar. ‘Ik was toen thuis met ziekteverlof en werd opgeroepen voor controle door het ziekenfonds. Dat paste in de beslissing van de regering om alle langdurig zieken weer aan het werk te zetten. De arts oordeelde dat ik mijn job als kapster niet meer kon doen, maar wel geschikt was voor laag energetisch werk. Dus werd ik ontslagen door mijn werkgever. Net in die periode gingen mijn ex-man en ik uit elkaar. Mijn inkomen ging achteruit met 400 euro en ik moest op zoek naar een nieuwe woning. Ik heb veel geluk gehad

dat ik snel een sociale woning heb gekregen.’ Ondanks alle tegenslagen bleef Debby niet bij de pakken neerzitten. ‘Ik schreef mij onmiddellijk in bij VDAB en heb een aantal cursussen gevolgd. Maar de zoektocht naar werk verliep erg moeizaam. Als ik ergens op gesprek mocht gaan en eerlijk vertelde over mijn ziekte, dan was de reactie: met u kunnen we niets aanvangen. Toch ben ik heel intensief blijven solliciteren, ondanks dat ik altijd maar een nee kreeg.’

Ook al kreeg ik vaak een nee, toch bleef ik intensief solliciteren. Debby is opgelucht door haar nieuwe job, maar heeft wel veel schrik om ooit weer werkloos te worden. ‘Dat zou mentaal heel zwaar zijn. Ik ben ook bang dat mijn uitkering nog lager zou zijn dan vroeger, omdat de regering de uitkeringen sneller wil afbouwen. Maar ze zou beter mensen begeleiden naar werk, in plaats van hen in de armoede te drijven. Met twee kinderen rondkomen met 1 200 euro, dat is niet gemakkelijk. En een lagere uitkering helpt dan niet om sneller werk te vinden. Het duwt mensen regelrecht in de miserie.’ Leen Grevendonck

Guy Puttemans

Helpt het trapsgewijs verlagen van de werkloosheidsuitkering mensen sneller aan het werk? Of brengt het werkzoekenden net ontzettend in de problemen? Debby Blommaers en Joris De Letter zijn ervaringsdeskundigen. Allebei hebben ze tijd nodig gehad om hun plek op de arbeidsmarkt te heroveren. Hun verhaal toont aan dat het allemaal niet zo zwart-wit is als de regering denkt.

Joris De Letter

‘Ik deed van in het begin al het mogelijke’ Joris De Letter (42) uit Turnhout is automonteur. Rugproblemen dwongen hem om ander, aangepast werk te zoeken. Makkelijk was dat niet, zelfs niet na het behalen van een extra diploma. ‘Ik werkte in een bedrijf waar bestelwagens worden omgebouwd tot ziekenwagens, toen ik in 2011 last begon te krijgen van rugpijn. De spierspanning in mijn rug was te groot, zei de dokter. Een concrete oorzaak werd nooit gevonden. Allicht had het werk dat ik deed er mee te maken. Toch werd ik niet invalide verklaard, en werden mijn rugklachten niet als beroepsziekte beschouwd. Mijn dokter raadde me aan om ander werk te zoeken. Ik heb mijn ontslag gegeven. Ik ging ervan uit dat ik wel snel iets anders zou vinden.’ ‘Omdat ik alleenstaande ben, was mijn werkloosheidsuitkering voldoende om mee rond te komen. Ik werd begeleid door de VDAB, maar werk vinden lukte niet. Met mijn A2-diploma kwam ik alleen in aanmerking voor fysiek belastende jobs. Ik was tijdens mijn sollicitaties altijd eerlijk over mijn rugproblemen. Werkgevers kozen liever mensen die wel lichamelijk helemaal in orde waren.’ Na een jaar ging Joris opnieuw studeren, in de hoop om aangepast werk te kunnen vinden. ‘Ik heb een bachelor autotechnologie gevolgd, een opleiding van drie jaar. Met dat diploma zou ik werk kunnen vin-

den dat minder belastend was voor mijn rug. Ik zat er tussen jongens die half zo oud waren als ik. Dat was best vreemd. Mijn uitkering werd ook bevroren, die zakte dus niet. Omdat ik een studiebeurs kreeg, had ik in die periode voldoende

Ik volgde een bacheloropleiding samen met jongens die half zo oud waren als ik. financiële ademruimte. Dat werd anders nadat ik afstudeerde. Ik heb ongeveer een jaar lang heel vaak gesolliciteerd, maar omwille van mijn rug, en ook mijn leeftijd, was dat steeds tevergeefs.’ ‘Mijn werkloosheidsuitkering daalde gevoelig. Op den duur stond het water me aan de lippen. Maar ik kan niet zeggen dat ik daardoor nog harder naar werk heb gezocht. Ik deed van in het begin al het mogelijke. Het was gewoon niet eenvoudig. Zowel bij de VDAB als in interimkantoren konden ze me niet helpen. Gelukkig vond ik uiteindelijk werk in een Turnhouts bedrijf dat auto-onderdelen verkoopt en monteert. Ik werk daar nu bijna twee jaar. Daar ben ik blij om, want als je werkt, heb je toch het gevoel dat je iets kunt betekenen voor de samenleving.’ Wim Troch

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

Wim Hendrix

¬ uw job, ons werk

Verdwijnen straks de fiscale voordelen voor voetballers?

Stijn Boeykens: ‘Als clubs hoge lonen aan voetballers kunnen betalen, kunnen ze gerust ook de sociale bijdragen betalen in plaats van een gunsttarief te krijgen.’

‘De politiek moet hier niet hypocriet over doen’ De overheid is wel heel mild voor voetballers. Ze betalen minder sociale bedragen én minder belastingen dan een gemiddelde werknemer. Is zoiets nog verantwoord, zeker nu blijkt dat makelaars en clubs zich bezondigen aan allerlei illegale constructies om nog meer geld te verdienen? Sébastien Stassin en Stijn Boeykens van spelersvakbond ACV Sporta maken een nuchtere analyse.

oen de beerput van het Belgische voetbal openging, kwamen er wel heel veel stinkende zaakjes naar boven zoals witwaspraktijken, fraude en matchfixing. Dat de boel ontploft is, verbaast Sébastien (links op foto) en Stijn niet helemaal. Stijn: ‘We stelden ons al langer vragen bij het feit dat bepaalde makelaars een hele grote binding hadden met bepaalde clubs.’ Sébastien: ‘Ik ben zelf speler geweest bij onder andere RWDM, Cercle Brugge en Zulte Waregem en kwam bij Sporta in dienst als ethisch voetbalmakelaar. Ik was de enige makelaar in loondienst. Als ACV wilden we de spelers correct bijstaan. We botsten heel vaak op mensen binnen clubs die enkel wilden werken met makelaars zoals Mogi Bayat. De spelers worden niet echt onder druk gezet, maar ze beseften dat ze via hem moesten, wilden ze een contract krijgen. Bayat was er om de deal te sluiten, om te incasseren, maar van verdere begeleiding was er geen sprake. Nochtans is dat wel de bedoeling als je een commissie krijgt op een transfer. Dus als spelers problemen kregen, kwamen ze bij ons aankloppen. Hun makelaar hielp hen daar niet bij, want die wilde natuurlijk nog zaken kunnen doen met de clubs.’ Met welke problemen komen spelers zoal bij jullie terecht? Sébastien: ‘Niet betaald worden. Naar de

B-kern gestuurd worden. Bij een faillissement, zoals dat van Lierse, helpen wij de spelers bij het indienen van dossiers bij de vereffenaars of de curatoren en bij het Fonds Sluiting van Ondernemingen. Stijn: ‘Over arbeidsongevallen ontstaan er ook makkelijk discussies. Een verzekeraar is al niet snel geneigd om een arbeidsongeval te erkennen en een club ook niet, omdat ze in dat geval de speler meerdere maanden moeten blijven doorbetalen.’ Sébastien: ‘We helpen trouwens ook spelers in het buitenland die niet betaald worden, met hulp van de vakbond ter plaatse. Indien nodig starten we procedures bij de FIFA.’ Het hele voetbalschandaal zorgt voor een paar pertinente vragen. Hoe komt het dat voetballers, die vaak al veel geld verdienen, toch zo’n fiscale cadeaus krijgen? Stijn: ‘Je hebt twee luiken. Enerzijds is er de RSZ. Vroeger waren sporters uitgesloten van de sociale zekerheid, maar ze hadden dan ook nergens recht op. Pas geleidelijk aan zijn ze onder verschillende takken van het sociale zekerheidsstelsel gebracht. Omdat ze niet alle rechten kregen, moesten ze ook niet de volle pot betalen aan bijdragen. Zo heeft een sporter pas sinds 1998 recht op een werkloosheidsuitkering. Maar anderzijds vallen ze nu nog altijd niet onder de regeling jaarlijkse vakantie

waardoor ze geen recht hebben op vakantiegeld. Verantwoordt dat waarom clubs nog steeds minder sociale bijdragen voor hun voetballers betalen? Neen, zeker niet in eerste klasse waar een gemiddeld jaarloon 300 000 euro is. Als je zo’n loon kan geven, kan je ook wel de RSZ betalen, terwijl een club momenteel maar sociale lasten betaalt op een geplafonneerd maandelijks bedrag van 2 250 euro.’ Sébastien: ‘Er wordt nu heel erg gefocust op het voetbal. In andere sporten, waar die regeling ook geldt, zijn de lonen veel lager.’ Stijn: ‘Van onze kant is er geen probleem om het systeem aan te passen en ik denk dat de clubs ook wel beseffen dat ze iets moeten doen. Als je het aan de spelers vraagt, dan willen ze natuurlijk liever het huidige systeem behouden, maar dan leggen we hen uit dat het wel betaalbaar moet blijven.’

Er zijn nog nooit zoveel buitenlanders in onze competitie geweest en nog nooit heeft de jeugd zo weinig kansen gekregen. Sébastien Stassin, Sporta

Een voetbalclub mag 80 procent van zijn bedrijfsvoorheffing recupereren, als ze de helft daarvan in de jeugdwerking investeert. Marc Coucke, de voorzitter van Anderlecht zegt dat het voet-

bal een economisch kerkhof wordt zonder dat voordeel. Stijn: ‘Mocht je dat voordeel in één keer afschaffen dan wel, want de lopende clubbudgetten zijn daarop berekend.’ Sébastien:‘Je moet hen tijd geven om aan te passen. Het gevolg zal wel zijn dat de lonen even naar beneden gaan.’ Stijn: ‘Daar moet trouwens in eerste instantie zelfs geen wet voor aangepast worden, want in de huidige staat dat een club 60 tot 80 procent van de bedrijfsvoorheffing kan recupereren. Laat ons er om te beginnen 60 procent van maken in plaats van 80. De politiek moet daar niet hypocriet over doen. Die wet werd indertijd geschreven, omdat de nationale ploegen op dat moment aan de grond zaten. Men wou minder buitenlanders in onze competitie en meer kansen voor de eigen jeugd om zo de nationale ploeg beter te maken. Het enige wat gelukt is, is dat de nationale ploeg beter is geworden, maar daar heeft de fiscale reglementering geen verdienste aan.’ Sébastien: ‘Voor de rest zijn er nog nooit zoveel buitenlanders in onze competitie geweest en heeft de jeugd nog nooit zo weinig kansen gekregen.’ Politici laten zich wel graag zien op voetbalwedstrijden. Denk je dat ze echt zullen raken aan de voordelen van voetballers? Stijn: ‘Voetbal is een mediatieke sport, ook nu er dat schandaal is. En dan moet je ook opletten dat je niet alles op één hoop gooit.’ Hilde Van Malderen

¬ Regio Brussel-Halle-Vilvoorde

Visie ¬ Vrijdag 7 december 2018

Regioverantwoordelijke: Anton Schuurmans Artikels op de regiobladzijden (13-15) vallen onder de verantwoordelijkheid van de regioverantwoordelijke. Verantwoordelijke uitgever regio Brussel-Halle-Vilvoorde: Pieter-Jan Mattheus Voor vragen over het regionaal nieuws contacteer de redactie. Redactie: Pletinckxtraat 19, 1000 Brussel - 02/557 87 61

Thuiszorgorganisatie kiest voor Nederlandstalige kinderopvang in hartje Brussel

Familiehulp opent kinderdagverblijf De Speelboom Sint-Joost Op donderdag 15 november 2018 heeft Familiehulp officieel kinderdagverblijf De Speelboom in Sint-Joost-ten-Node geopend. Het Nederlandstalige kinderdagverblijf bevindt zich in de Koningsstraat 306, in hartje Brussel. Er is ruimte voor 18 kinderen. In een latere fase komt er plaats voor 30 kinderen.

De Speelboom: kinderopvang in een warme en liefdevolle sfeer

“De baby’s en peuters staan bij ons centraal. Slapen, eten, spelen, leren en ontwikkelen: het gebeurt allemaal op hun eigen ritme. We beschikken over een boeiend en avontuurlijk aanbod aan materialen en activiteiten en zetten sterk in op taalontwikkeling. De warme aanpak en de nabijheid van onze kinderbegeleiders zorgen dat elk kindje zich goed en veilig voelt bij ons.”

De Speelboom is de overkoepelende naam van de kinderdagverblijven die Familiehulp inricht. Momenteel bestaan er vestigingen in respectievelijk Beringen, Borgerhout, Herentals, HouthalenHelchteren, Oostende (twee kinderdagverblijven) en Turnhout. Met de nieuwe locatie in Sint-Joost-ten-Node wordt een achtste kinderdagverblijf aan de lijst toegevoegd.

Open dialoog met de ouders Ook de ouders vervullen bij De Speelboom een belangrijke rol. “We streven naar een open dialoog en luisteren naar alle vragen en wensen”, zegt Ruth Janssens. “Dat begint ’s morgens wanneer de kinderen worden afgezet en dat eindigt ’s avonds bij het ophalen. We wisselen informatie uit over eten, slapen, gezondheid, ontwikkeling,… Door de inbreng van de ouders ontwikkelt ons beleid zich elke dag.

De Speelboom biedt opvang aan kinderen van 0 tot 3 jaar. “Elk kind is welkom bij ons, ongeacht geloof- of levensovertuiging, cultuur, nationaliteit of maatschappelijke afkomst”, vertelt Ruth Janssens, verantwoordelijke van De Speelboom Sint-Joost. “Elk kinderdagverblijf van Familiehulp zet ook sterk in op haar sociale functie. Zo hebben we bijzondere aandacht voor kinderen uit kwetsbare gezinnen.”

Hartje Brussel Het kinderdagverblijf bevindt zich in de Koningsstraat 306, vlakbij het Noordstation in hartje Brussel. “Het is een mooi herenhuis, waar zich vroeger kantoren van Familiehulp bevonden”, vertelt Lieve Heurckmans, manager kinderdagverblijven bij Familiehulp. “De ruimte werd volledig verbouwd en helemaal ingericht conform onze wensen. Uiteraard houden we rekening met de geldende veiligheidsvoorschriften. Elk van onze kinderdagverblijven beschikt over een vergunning van Kind en Gezin en voldoet aan alle eisen van de overheid.”

De Speelboom is elke weekdag open van 7 uur tot 18.00 uur. Ouders betalen een bijdrage afhankelijk van hun inkomen. Je kan De Speelboom Sint-Joost contacteren via 02 543 70 07 of via speelboom.

Sociale Kerstmarkt Tervuren aan 13e editie toe De Sociale Kerstmarkt, die om de twee jaar plaatsvindt, is in 2018 aan zijn 13 editie toe. Het werd destijds in 1994 opgezet als een sociaal alternatief voor de wildgroei van economische kerstmarkten die her en der het levenslicht zagen. Kerstmis werd/wordt door de initiatiefnemers aanzien als het feest van de solidariteit, solidariteit met de medemens, met al wie het moeilijk heeft hier en elders. De kerstmarkt is een initiatief van GROS, Welzijnsraad, Sociaal Huis en beweging.net Tervuren. De inzet van honderden vrijwilligers maakt dit tweejaarlijks evenement mogelijk.

Zaterdag 15 december 2018 op de Markt van 16u tot 21u

Tijdens het verloop van de Kerstmarkt wordt er op het podium doorlopend optredens voorzien van lokale koren, harmonies, muziekgroepen en dansgroep. Alle vermelde groepen treden pro deo op ter ondersteuning van de Sociale Kerstmarkt.

SOCIALE kerstmarkt tervuren

Podiumprogramma

15u55 Tervuren Synfonisch ensemble o.l.v. César Fernández

16u35 Dansschool SPLIT 17u15 Bigband APKO muziekacademie o.l.v. Roger Derongé

17u55 Sint-Ceciliakoor Tervuren 18u35 Jeugdkoor Doedeljoe Tervuren 19u15 Smiley Percussion – Bravoer 19u55 A*Blend 20u35 The Brussels Mariachiband Stuurgroep Sociale Kerstmarkt vzw

vu Ellen Boon, Zuerbergstraat 42 3080 Tervuren

Podiumprogramma

Aan de Kerststal

St. Paul’s Church Singers 19u40 St. Paul’s Church Singers 20u20

Randanimatie

Lichtclown Kinderanimatie in de kindertent

15u55 - 16u15: 16u35 - 16u55 17u15 - 17u35 17u55 - 18u15 18u35 - 18u55 19u15 - 19u35 19u55 - 20u15 20u35 - 21u25

Tervuren Synfonisch ensemble olv César Fernández Dansschool SPLIT Bigband APKO muziekacademie o.l.v. Roger Derongé Sint-Ceciliakoor Tervuren Jeugdkoor Doedeljoe Tervuren Smiley Percussion – Bravoer A*Blend The Brussels Mariachiband

Buiten podium aan de kribbe 19u40 - 19u55 20u20 - 20u35

kerstliederen met St. Paul’s Church Singers kerstliederen met St. Paul’s Church Singers

Daarnaast is er ook een lichtclown die fluorescerende lichtstaafjes zal uitdelen aan de kinderen. Tijdens de hele duur van de kerstmarkt wordt in de kindertent aangepaste kinderanimatie voorzien Praktisch

GR S

Zaterdag 15 december 2018 - Markt Tervuren - van 16 uur tot 21 uur

¬ Regio Brussel-Halle-Vilvoorde

Visie ¬ Vrijdag 7 december 2018

Stempel online via je smartphone Ben je volledig werkloos? Dan kan je je stempelkaart online invullen, aanpassen en doorsturen. Dit is veilig, gemakkelijk en snel. Zo kan je je volop concentreren op je zoektocht naar werk. Je hebt enkel een identiteitskaart, kaartlezer, computer of GSM nodig. Een handige app zorgt er immers voor dat je nu ook via je smartphone online kan stempelen.

Wat heb je nodig om online te stempelen via de computer? Je hebt een kaartlezer én je identiteitskaart nodig om met je computer of laptop online te kunnen stempelen. Je kan een kaartlezer kopen in de winkel, maar je kan ook de kaartlezer van je bank gebruiken of de geïntegreerde kaartlezer van je computer.

Hoe werkt het via de smartphone? Sinds kort kan je ook je stempelkaart invullen met je smartphone via de app ‘eC3’. Deze gratis app is beschikbaar voor iOs en Android. Via je smartphone stempelen, is nog handiger dan via je computer want dan moet je enkel de eerste keer met een kaartlezer en je identiteitskaart inloggen via de app ‘itsme’. Die app is eigenlijk een digitale identiteitskaart en is gratis te downloaden op www.itsme.be. De ‘itsme’-app kan je ook gebruiken om je veilig aan te melden bij verschillende banken, TaxOnWeb, MyPension, Kind&Gezin…

Waarom zou ik online stempelen? Omdat het enkel voordelen heeft. Het is veiliger want de toegang is beveiligd met de PIN-code van je elektronische identiteitskaart (eID). Je gegevens worden sneller en met minder kans op fouten verwerkt. Je ontvangt ook sneller je betaling. Je hoeft je ook niet meer te verplaatsen naar een brievenbus van het ACV of naar het ACV-dienstencentrum. Je kan gewoon van thuis uit alles in orde brengen: Je controlekaart online invullen, bekijken, wijzigen en versturen.”

Moet ik het ACV verwittigen als ik wil overstappen naar online stempelen? Neen, van zodra je online geregistreerd bent, krijgt het ACV automatisch een bericht dat je niet langer een papieren kaart zal gebruiken.

Hoe vul je de kaart in? ➽ Klik op ‘Mijn kalender’. Zo kom je terecht in de kalender van de huidige maand. De dagen zijn al aangeduid als werkloosheidsdagen (lichtblauwe vakjes).

➽ Zwarte vakjes willen zeggen dat die dag een werkdag is. Klopt dit niet? Pas deze dagen dan aan en neem contact op met het ACV.

➽ Als je één (of meerdere) vakje(s) wil wijzigen (door werk, verlof, ziekte …): Selecteer de vakjes, maak een keuze in de rubriek rechts (bv. Werk) en klik onderaan op ‘bewaren’. Als je de mobiele versie gebruikt, moet je eerst de selectie maken voor je de vakjes aanduidt die je wil aanpassen.

➽ Ga je op het einde van de maand akkoord met de inhoud van je controlekaart? Klik dan op ‘Bewaren’ en ‘Verzenden naar het ACV’. Je kaart is zo direct bij het ACV. Verstuur nooit een kaart die niet correct is. Heb je een probleem? Neem contact op met ons contactcenter: 02 557 88 88

Netwerken is kennis delen Wat doe je als delegee als je collega’s niet op dezelfde dienst, in hetzelfde gebouw of soms zelfs in hetzelfde landsdeel werken? Met andere woorden wat doe je als je vakbondsmilitant bent in een onderneming met verspreide tewerkstelling? Hoe hou je contact met je collega’s? Hoe leer je ze kennen? Hoe informeer je ze over het reilen en zeilen op de werkvloer? En hoe probeer je het syndicaal overleg te organiseren? Op vrijdag 30 november organiseerde ACV Brussel-Halle-Vilvoorde daarom een netwerkdag voor militanten rond het thema van verspreide tewerkstelling. Vakbondswerking is hierbij immers een niet altijd evident. De aanwezige militanten deden niet alleen de nodige kennis op tijdens één van de vele workshops maar deelden hun kennis met elkaar. En laat nu dit juist de bedoeling zijn van deze geslaagde netwerkdag!

ACV Merchtem i.s.m. ACV-regioraad NW-Brabant

de nieuwe erfeniswet 10 december 2018 19u30 Kerkeboomgaard Kerkstraat 2 1785 Merchtem

Infoavond Nieuwe Erfeniswet 1. Veranderingen sinds 1 /9/2018 2. Regel zelf je nalatenschap 3. Wat met mijn testament? 4. Mijn schenkingen? 5. Pluskinderen 6. Hoe wordt alles belast?

¬ CM Sint-Michielsbond

Visie ¬ vrijdag 7 december 2018

CM-kantoor en Thuiszorgwinkel Tervuren verhuizen

anaf vrijdag 21 december 2018 zijn het CM-kantoor en de Thuiszorgwinkel in Tervuren gesloten om te verhuizen naar een nieuwe locatie. Op maandag 7 januari 2019 opent:

Infoavond Psychose Bioloog en filosoof Geerdt Magiels leert je meer over de problematiek van psychose en van mensen die psychisch afwijken van de ‘norm’. Maar hij stelt ook kritische vragen over het blijvende stigma dat op psychische problemen rust. • Waar? Gemeentehuis (raadzaal): Diegemstraat 37, Zaventem • Wanneer? 12 december om 20 uur • Prijs? 5 euro voor CM-leden; 2,50 euro voor CM-leden met verhoogde tegemoetkoming; 10 euro voor niet-leden

• het nieuwe CM-kantoor aan de Melijndreef 11, Tervuren; • de nieuwe Thuiszorgwinkel aan de Melijndreef 7, Tervuren. Het vertrouwde team van CM-consulenten, maatschappelijk werkers en winkelmedewerkers van Thuiszorgwinkel verwelkomen je graag op deze nieuwe locatie. Het moderne CM-kantoor en de Thuiszorgwinkel zijn vlot toegankelijk voor minder mobiele personen. Bovendien kun je de nieuwe locatie gemakkelijk bereiken, zowel met het openbaar vervoer als met de wagen.

Dementie en nU? Tijdens deze bijeenkomsten leer je vaardigheden die je helpen om als mantelzorger om te gaan met iemand met dementie. 'Dementie en nU?' kan je helpen om beter het hoofd te bieden aan de uitdagende zorgsituatie. • Waar? Woonzorgcentrum Pagode: Oorlogskruisenlaan 90, Neder-over-Heembeek • Wanneer? start op 9 januari; 10 sessies van 19 tot 22 uur • Prijs? gratis

Meer informatie over de CM-kantoren: www.cm.be/kantoren Meer informatie over de Thuiszorgwinkels: www.thuiszorgwinkel.be

Bezoek modelappartement 'Goodlife Assistentiewoningen'

oek je een seniorenwoning? Residentie Goodlife Zaventem verhuurt erkende nieuwbouw assistentiewoningen met alle comfort en privacy. De residentie is centraal gelegen in Zaventem, maar toch in het groen. Je geniet er van de luxe van een eigen appartement met een ruim terras. Er zijn uitgebreide gemeenschappelijke ruimtes en een ingerichte tuin. Bovendien is er zorg op maat van de 65-plusser. De uitbating wordt gegarandeerd door CM in samenwerking met vzw Zorgbeheer Midden-Vlaanderen. Op afspraak Ben je geïnteresseerd in deze assistentiewoningen? Elke vrijdagvoormiddag kun je op afspraak samen met de CM-zorgmakelaar een modelappartement bezoeken. De zorgmakelaar geeft je

graag uitleg over wonen in een assistentiewoning en over alle diensten die aangeboden worden. • Waar? Imbroekstraat 55, Zaventem

• Wanneer? Elke vrijdagvoormiddag na afspraak. Een afspraak maken kan via: zorg.smb@cm.be of 02 240 86 56

Lezing 'Het begint in het nest' In deze lezing focust professor Adriaenssens op de belangrijke waarden van een 'thuis' voor kinderen. Hoe geef je thuis het gevoel van een veilige basis, een plaats van waaruit het leven verkend kan worden. Voor hun toekomst spelen sociale en emotionele vaardigheden een grote rol. We kijken door de opvoedingsbril om de fundamenten van gezond opgroeien te belichten. Zonder blind te zijn voor al wat ouders verontrust. • Waar? CC De Factorij: Willem Lambertstraat 10, Zaventem • Wanneer? 16 januari om 20 uur • Prijs? 5 euro voor CM-leden; 2,50 euro voor CM-leden met verhoogde tegemoetkoming; 10 euro voor niet-leden Inschrijven: www.cm.be/ agenda of 02 240 85 06

ZO BEREIK JE CM TIJDENS DE KERSTVAKANTIE Telefonisch Je kan CM telefonisch bereiken via 02 240 85 31. CM-kantoor Ook tijdens de kerstvakantie kun je terecht in het CM-kantoor. Een afspraak maken kan eenvoudig via www.cm.be/afspraken. Op 25 en 26 december 2018 en op 1 en 2 januari 2019 zijn alle CM-kantoren gesloten. Op maandag 24 december en op maandagnamiddag 31 december kun je

alleen op afspraak terecht in het CM-kantoor. Verder sluiten volgende CM-kantoren tijdens de kerstvakantie tijdelijk hun deuren: • Alsemberg: van 24 tot en met 28 december • Drogenbos: van 25 december tot en met 3 januari • Galmaarden: van 31 december tot en met 3 januari • Grimbergen: van 24 december tot en met 2 januari • Kampenhout: van 24 december tot en met 2 januari • Kapelle-op-den-Bos: van 24 december tot en met 3 januari • Merchtem: van 24 december tot en met 2 januari

• Opwijk: van 1 tot en met 4 januari • Sint-Agatha-Berchem: van 24 tot en met 31 december • Sint-Kwintens-Lennik: van 31 december tot en met 4 januari • Steenokkerzeel: van 24 tot en met 28 december • Ternat: van 24 december tot en met 2 januari • Tervuren: van 24 december tot en met 4 januari • Zemst: van 24 tot en met 28 december CM-brievenbus Bezorg je documenten via de CM-brievenbus. Een aangifte van arbeidsongeschiktheid moet je altijd per post bezorgen.

DIENSTVERLENING

Online CM is online bereikbaar via www.cm.be en smb@cm.be.

CONTACT CM Sint-Michielsbond Een vraag voor CM? Op www.cm.be vind je heel wat info. Je kunt ook terecht bij het Contactcenter: • Stuur een mail naar smb@cm.be • Of bel naar 02 240 85 31 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag

8.30 - 12 uur 8.30 - 12 uur 8.30 - 12 uur 8.30 - 12 uur 8.30 - 12 uur

13 - 17 uur 13 - 17 uur 13 - 17 uur 13 - 17 uur 13 - 16 uur

Visie ÂŹ vrijdag 7 december 2018

N EN KEMPISCHE NUCHTERHEID ZE EN GR KE LIJ OON RS PE , â&#x20AC;&#x2122;Sâ&#x20AC;&#x2122; GA LLE CO BEN SEGERS OVER â&#x20AC;&#x2DC;DE

â&#x20AC;&#x2DC;Als je moe bent, ben je moe, dan moet je er niet over gaanâ&#x20AC;&#x2122; Geen tv-serie waaraan Ben Segers als kind zo verslingerd was als aan De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s, met figuren als Philemon Persez en Jomme Dockx. Veertig jaar later speelt hij een rol in De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s 2.0, een update voor het grote scherm. â&#x20AC;&#x2DC;Dat het niet vrolijkheid ten top is in het leven, heb ik door De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s geleerd.â&#x20AC;&#x2122;

voor iedereen. Ik kan mijn grenzen veel beter aanvoelen dan pakweg tien jaar geleden. Toen stond ik veel roekelozer in het leven, ik had bij wijze van spreken geen rust nodig. Ik kon na mijn werkdag nog uren op cafĂŠ gaan en doorpraten over het werk. Maar dan ben ik ineens over mijn grens gegaan. Nu heb ik een soort rust gevonden. Ik ben nog altijd veel aan het werk, maar nu ben ik â&#x20AC;&#x2122;s avonds graag thuis bij

k ken u van op televisieâ&#x20AC;&#x2122;, zegt de cafĂŠ-eigenaar spontaan tegen Ben Segers vooraleer ons interview van start gaat. Ongetwijfeld is dat zo, want de voorbije jaren speelde de acteur mee in heel wat tv-reeksen, zoals Safety First, Wat Als?, Auwch en #hetisingewikkeld. Vanaf woensdag is hij ook te zien in de bioscoopfilm De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s 2.0 van Jan Verheyen. Dat is een update van de legendarische BRT-reeks uit de jaren 70, die op zaterdagavond zowat elk gezin in Vlaanderen rond het televisiekastje kluisterde. Zo ook ten huize van de familie Segers. â&#x20AC;&#x2DC;De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s kijken was voor mij een gezinsmoment: samen met de broers, zussen, mama en papa voor de tvâ&#x20AC;&#x2122;, vertelt Ben Segers. â&#x20AC;&#x2DC;Ik leerde de reeks kennen als zesjarig jongetje en raakte er vrij snel aan verknocht. Dankzij de Betamax-videorecorder van mijn vader kon ik de serie zoveel herbekijken als ik wou. Tot mijn zestiende heb ik dat aanhoudend gedaan. Op den duur ben ik scĂ¨nes beginnen na te spelen. De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s hebben er dus mee toe geleid dat ik later acteur ben geworden.â&#x20AC;&#x2122; Wat vind je zo goed aan de reeks? â&#x20AC;&#x2DC;Het is een heel menselijk verhaal, over mensen die moeten gaan werken, want anders komt er geen geld in het laatje. Van de start van hun loopbaan tot aan hun pensioen zijn die mensen meer op hun werk dan bij hun gezin. Maar je hebt je collegaâ&#x20AC;&#x2122;s niet zomaar te kiezen. Door het lot word je gedwongen om samen op een werkvloer te staan. Dat is niet evident. Hoe maak je er dan het beste van? De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s brengt dat verhaal heel mooi, met een lach, maar ook een beetje met een traan. Het is niet puur comedy of drama. Het wringt daar mooi tussenin. Met de film De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s 2.0 proberen we datzelfde over te brengen, maar dan anno nu.â&#x20AC;&#x2122; Slechte relaties met collegaâ&#x20AC;&#x2122;s zijn vaak een reden dat mensen ontslag nemen of zelfs een burn-out krijgen. â&#x20AC;&#x2DC;Goh, een burn-out, waardoor krijg je dat? Ik denk dat het eerder komt door te veel werk en de hitsigheid van de maatschappij. Het moet allemaal maar vooruit gaan.

COLOFON

,' %UHFKW 9DQ 0DHOH

â&#x20AC;&#x2DC;Niet elke werknemer krijgt al eens een schouderklopje: dat heb je goed gedaan.â&#x20AC;&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; Ben Segers

Ben Segers: â&#x20AC;&#x2DC;Aan het einde van de dag wil ik bij mijn gezin zijn. En dat doet mij veel deugd.â&#x20AC;&#x2122; Als iemand een mailtje stuurt, volgt er twee minuten later een volgende: heb je mijn mailtje al gelezen? Dat tempo kunnen mensen toch niet blijven volhouden? Ik hoorde psychiater Dirk De Wachter onlangs vertellen dat een depressie of burn-out ook vaak te maken heeft met een gebrek aan respect voor je werk. Als acteur ben ik bevoordeeld, ik krijg veel aandacht en complimenten. Maar niet elke werknemer krijgt al eens een schouderklopje: dat heb je goed gedaan.â&#x20AC;&#x2122; Enkele jaren geleden vertelde je openhartig over je bipolaire stoornis. Hoe plaats jij dat nu? â&#x20AC;&#x2DC;Ik heb daarover verteld in een interview naar aanleiding van een theatervoorstel-

WIN

ling over psychiatrie waarin ik meespeelde. De journalist sprong daar heel sereen mee om en vroeg of hij dat mocht opnemen in zijn tekst. Ik heb ja gezegd en dan is dat een eigen leven beginnen te leiden. Ik had op voorhand niet ingeschat dat iedereen daar zo op zou springen.â&#x20AC;&#x2122; â&#x20AC;&#x2DC;Hoe plaats ik dat nu? Het is allemaal onder controle. Maar het heeft wel een zoektocht nodig gehad om te weten wat de beste behandeling is, welke medicatie helpt. Wat ik uit heel dat proces geleerd heb, is dat ik nu meer dan vroeger naar mezelf luister, naar mijn lichaam en mijn geest. Als je moe bent, dan ben je moe, dan moet je er niet over gaan. Op tijd rusten, dat is heel belangrijk voor mij, maar eigenlijk

WIN EEN DUOTICKET VOOR â&#x20AC;&#x2DC;DE COLLEGAâ&#x20AC;&#x2122;S 2.0â&#x20AC;&#x2122;

Visie mag 10 duotickets weggeven. Antwoord vĂłĂłr 17 december op deze vraag:

Welke acteur speelde niet mee in de tv-reeks â&#x20AC;&#x2DC;De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;sâ&#x20AC;&#x2122;? a. Jaak Van Assche b. Josse De Pauw c. Tuur De Weert

Doe mee op www.beweging.net (klik op de banner â&#x20AC;&#x2DC;Visie-wedstrijdâ&#x20AC;&#x2122;). Of stuur een kaartje naar: Visie, wedstrijd De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s 2.0, Postbus 20, 1031 Brussel.

mijn vrouw (regisseur Lenny Van Wesemael, red.) en zoontje. Mijn job is maar een job gelijk een ander, aan het einde van de dag wil ik bij mijn gezin zijn. En dat doet mij veel deugd.â&#x20AC;&#x2122; Je bent heel eerlijk over de â&#x20AC;&#x2DC;downsâ&#x20AC;&#x2122; in je leven. Veel mensen tonen alleen wat er geweldig gaat, bijvoorbeeld op Facebook. â&#x20AC;&#x2DC;Dat is ook de ziekte van deze tijd. Er heerst een cultuur van alles is rise and shine en happy. Op Instagram zwieren we een geluksfilter over onze foto met een hashtag lucky. Dat mag wel, maar het moet een beetje in balans blijven. Mensen moeten daar niet in overdrijven. Ofwel ben ik een zagevent, dat kan ook. (lacht) Maar het leven is nu eenmaal niet allemaal vrolijkheid ten top. Dat leerde ik trouwens van De Collegaâ&#x20AC;&#x2122;s. De reeks heeft me toen al, als klein jongetje, doen inzien dat het leven geen rozengeur en maneschijn is, maar dat het vallen en opstaan is.â&#x20AC;&#x2122; Met welk motto sta je dan in het leven? â&#x20AC;&#x2DC;Ik denk met het motto: we zien wel. Ik ben nooit iemand geweest met zware ambities. Ik ben precies altijd een beetje verder gekabbeld. Ook als er een probleem is, is mijn houding: okĂŠ dat moeten we ondergaan en dan zien we wel weer verder. Dat komt wel in orde. Dat gaat natuurlijk niet op voor alles en het is een motto dat ik probeer na te streven. Ik denk dat het een soort Kempische nuchterheid is in mij. En misschien dient het ook wel als tegengewicht voor de opgejaagdheid van het leven nu: hashtag wezienwel. (lacht) Leen Grevendonck

9LVLH LV HHQ WZHHZHNHOLMNV OHGHQEODG LQEHJUHSHQ LQ KHW OLGPDDWVFKDS YDQ &0 HQ $&9 9RHGLQJ HQ 'LHQVWHQ $&9 &6& 0(7($ $&9 ERXZ LQGXVWULH HQHUJLH HQ $&9 7UDQVFRP ĂŹ 9HUDQWZ 8LWJ QDW SDJ /LQGH 'H &RUWH ĂŹ +RRIGUHGDFWHXU +LOGH 9DQ 0DOGHUHQ ĂŹ 5HGDFWLH EHZHJLQJ QHW HQ $&9 1LOV 'H 1HXERXUJ /HHQ *UHYHQGRQFN :LP 7URFK 0RQLTXH %UDDP 'DYLG 9DQEHOOLQJKHQ .DUHQ =HOGHUORR .ULV 6L[ *LDQQL *UHFR 5RRQL 7KHHERRP 0DUMDQ &DXZHQEHUJ ĂŹ 5HGDFWLH &0 'LHWHU +HUUHJRGWV FRÂ¸UGLQDWLH 0DUWLQH &UHYH (ULF 'H 0DHJG 6DUDK 9DQGRRUQH $QQHOHHQ 9HUPHLUH 0LFKLHO 9HUSODQFNH ĂŹ 9RUPJHYLQJ %DUW *HYDHUW 5XWJHU 9DQ 3DU\V ĂŹ 5HGDFWLH 9LVLH 3% %UXVVHO WHO ĂŹ OH]HUV#YLVLHUHGDFWLH EH ĂŹ 'UXN &ROGVHW 3ULQWLQJ 3DUWQHUV $ *RVVHWODDQ *URRW %LMJDDUGHQ ĂŹ $UWLNHOV UHJLRQDOH EODG]LMGHQ YDOOHQ RQGHU GH UHVS YHUDQWZ XLWJHYHUV ĂŹ