Over het levenseinde in het licht van de coronacrisis

11-1-2021

De dood bij het leven betrekken, is heilzaam | VRT NWS: nieuws

Dossier Coronacrisis

Sabine Joosten

OPINIE

De dood bij het leven betrekken, is heilzaam 2020 wordt een jaar om nooit te vergeten. In België stierven sinds de coronauitbraak in maart zoʼn 20.000 mensen aan het virus. De vaccinaties lopen intussen, parallel met de aanhoudende mondmaskerplicht en knip op sociale contacten. In die context moeten we ons durven afvragen hoe ver onze samenleving staat met de aanvaarding van de eindigheid van het leven.

Benedikte Van Eeghem, Alain Grootaers Benedikte Van Eeghem is communicatiemedewerker bij OCMW Brugge, copywriter, tekstredacteur en blogger. Alain Grootaers is politicoloog, auteur, olijfkweker en ondernemer e losse medewerker van Radio 1 en Radio 2. do 31 dec 2020

15:39

Het was de Nederlandse dichter Lucebert die in 1974 het gedicht "De zeer oude zingt" neerpende, met de legendarische versregel alles van waarde is weerloos. Het zinnetje onderstreept dat nagenoeg alles in de wereld, onderhevig is aan invloeden van buitenaf Dingen veranderen ten kwade en ten goede, en soms verdwijnen ze helemaal. Bij het (menselijk) leven is die dynamiek het duidelijkst: alles wat leeft, sterft op zekere dag.

Dat sterven heeft de internationale agenda het voorbije jaar beheerst. Er waart een viru rond met een forse impact op de volksgezondheid. COVID-19 treft vooral ouderen, maar

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/12/29/de-dood-bij-het-leven-betrekken-is-heilzaam/?fbclid=IwAR3C35DFyk7xH-4v8GzBe9z5m9H0lWuxuAJ5WI…

1/3

11-1-2021

De dood bij het leven betrekken, is heilzaam | VRT NWS: nieuws

kan ook bij de jongere generatie blijvende letsels veroorzaken. Daarvan wegkijken, doet geen weldenkend mens en de schade preventief beperken, is essentieel. U hoort ons du niet zeggen dat COVID-19 niet meer is dan een banale verkoudheid, dat we de antivaxxbeweging huldigen of dat er niets gedaan moet worden om besmettingen in te dijken.

De angst slaat bij velen toe, dat leidt tot buitensporige reacties We stellen ons in het licht van de crisis wél vragen bij hoe ver "damage control" moet gaan, omdat er iets meer mensen sterven. Het leven is eindig, dat zeiden we al. Iedereen die op deze planeet rondloopt, weet dat de tijd beperkt is in lengte van jaren. Corona hee daar niks aan veranderd, maar omdat het virus ons met de neus op die eindigheid drukt slaat de angst bij velen toe. Dat leidt tot buitensporige reacties, het verklikken van wie "d regels niet volgt" en ver doorgedreven controlemechanismen.

Je kunt je bij zulke uitwassen de vraag stellen of we nu bezig zijn met mensen beschermen, dan wel of we vooral bang zijn voor de dood. In elk geval is die dood al duizenden jaren een zaak van iedereen en kan ze zich op de meest onverwachte momenten aandienen. Er staat geen leeftijd op en er hangt geen logica aan vast. Wie da angst voor heeft, gaat verlamd door het leven.

Angst Die angst wordt ons door COVID-19 dagelijks ingelepeld. Van vaccins die een oplossing moeten bieden, weten we nog niet of ze de besmettelijkheid kunnen voorkomen en of ze efficiënt zijn tegen nieuwe varianten van het virus. Het licht dat gloort aan het einde van de tunnel lijkt bij elke nieuwe onheilstijding, niet meer dan een waakvlammetje in plaats van de nieuwe zonsopgang waarop we hopen.

De nuchtere cijfers maken duidelijk dat we kampen met een virus dat vooral – niet uitsluitend – fataal is voor mensen met een verzwakte weerstand, met name ouderen. 8 procent van de mensen die aan COVID-19 sterft, is ouder dan 75 (bron: Sciensano). Een overgrote meerderheid kampte al met ernstige onderliggende gezondheidsproblemen.

Dat maakt de dood van deze mensen niet minder dramatisch: elke overledene is iemand vader, moeder, broer, zus of vriend.

dood

Wat deze toename in sterfte bovenal illustreert, is dat we massaal vervreemd zijn van de "nakende"

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/12/29/de-dood-bij-het-leven-betrekken-is-heilzaam/?fbclid=IwAR3C35DFyk7xH-4v8GzBe9z5m9H0lWuxuAJ5WI…

2/3

11-1-2021

De dood bij het leven betrekken, is heilzaam | VRT NWS: nieuws

Wat deze toename in sterfte bovenal illustreert, is dat we massaal vervreemd zijn van d "nakende" dood. De westerse welvaart die we opbouwden sinds de Tweede Wereldoorlo heeft tot een verregaande specialisatie geleid op vele vlakken. In plaats van een beetje kennis te hebben over heel veel, zijn er generaties aan zet met veel kennis over een hee klein beetje. Door die explosie aan wetenschappelijke knowhow, is het overzicht zoek. H leidt vaak tot tunnelvisie en vervreemding. De holistische benadering, om het met een newageterm te zeggen, komt er niet meer aan te pas.

Specialisten We zijn dusdanig bezig met angst voor de dood, dat we vergeten te leven. In omgekeerd zin klampen we ons zodanig vast aan het leven, dat we vergeten hoe belangrijk het is om waardig te kunnen sterven, omringd door geliefden. De dood is door de crisis uitbesteed aan specialisten. Geriaters, psychiaters, virologen, infectiologen en psychologen: ze passeerden allemaal aan het sterfbed van talloze ouderen die in 2020 hun laatste weke en dagen in eenzaamheid sleten door COVID-19. Ze zijn uiteindelijk alleen gestorven in een steriele ruimte, met hoogstens één familielid dat geschokt toekeek van achter vensterglas.

Het mag niet verbazen dat het meeste weerwerk tegen die verregaande maatregelen, vaak van huisartsen kwam en komt. Ze kennen hun patiënten al jaren als mens, niet als een dossiernummer. Ze zijn vertrouwd met de eindigheid van elk menselijk levensverha Ter vergelijking: in het verre oosten mediteren boeddhistische monniken vaak naast een lijk (maranasati-meditatie) om zich beter bewust te worden van onze vergankelijkheid op aarde. Zo "wennen" ze aan het sterven. Het is wellicht wat verregaand om die aanpak hie te introduceren, maar als maatschappij kunnen we er wél naar streven om het sterven e de dood wat meer bij het leven te betrekken. Zo schieten we niet in een kramp bij elk nieuw virus dat opduikt. Angst is immers een slechte raadgever en bijzonder nefast voo de weerstand. En laat die weerstand net de essentiële sleutel zijn om lang(er) en gezond(er) te leven.

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele themaʼs. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/12/29/de-dood-bij-het-leven-betrekken-is-heilzaam/?fbclid=IwAR3C35DFyk7xH-4v8GzBe9z5m9H0lWuxuAJ5WI…

3/3