VMT 3 (2020)

THEMA

Houdbaarheid verlengen

EDITIE 3 • MAART 2020

De biologisch afbreekbare koďŹƒecup komt eraan

Verduurzamen van verpakkingen

Verbeterde houdbaarheid

Weglaten van de verpakking

Debat voedselkeuzelogo

Hoe ver kun je gaan? Vier experts geven antwoord

Waar staan we met innovatieve verpakkingen?

Wat heeft dat voor consequenties?

Nutri-Score komt hoe dan ook in de schappen

2

IN DIT NUMMER

COVERSTORY Euro Caps brengt voor het einde van het jaar een biologisch afbreekbare koffiecup op de markt. Welke ontwikkelingen zijn er nog meer gaande op deze markt?

8

Thema Houdbaarheid verlengen

MARCO DE SWART

Voedingsmiddelenbedrijven zetten fors in op de verduurzaming van hun verpakkingen.

Die moeten zo dun mogelijk zijn én goed recyclebaar. Maar hoe bewaak je de balans tussen verduurzaming van de verpakking aan de ene kant en houdbaarheid en kwaliteit aan de andere kant? Zie pagina

VISIE Minder verpakkingsmaterialen gebruiken en deze oneindig recyclebaar maken.

Dat is in het kort de visie van Véronique Cremades-Mathis van Nestlé.

20

22

GEEN VERPAKKING Als een bedrijf een verpakking duurzamer wil maken of wil weglaten, heeft dat vaak veel consequenties.

VMT 3 • maart 2020

3

Inhoud

Redactioneel

Koffie en komkommers

4 Meest gelezen 6 Waarom maatregelen tegen corona?

8 Coverstory: ‘Verpakking is concurrerend mechanisme’ 12 Column Michael Nieuwesteeg 14 Expertpanel: duurzame verpakkingen 16 Innovatieve verpakking verlengt houdbaarheid 20 De visie van... Nestlé 22 ’Weglaten verpakking beïnvloedt houdbaarheid’ 24 Duurzame pouch is van rPet

Ik drink ’s ochtends een kop koffie. De gemalen bonen bewaar ik in een (zo goed als) luchtdichte bus waar ik elke ochtend een schepje uitneem. Een koffiekenner zal gruwelen bij deze manier van opslag, maar in de ochtend is voor mij vooral de cafeïne van belang. De verpakking waar het inkomt (kunststoflaag aan de binnenkant en papier aan de buitenkant) gaat bij het restafval (of moet het ergens anders?). Ik koop komkommers zonder verpakking op de markt en die houden het best lang uit (een goede koelkast doet wonderen, ook voor verpakte sla). Die houdbaarheid van het product is van belang bij het bepalen van de duurzaamheid van een verpakt product, zo blijkt uit dit themanummer over verpakken. Als ik elke week een verpakkingsloze komkommer moet weggooien ben ik minder duurzaam bezig dan iemand die wel de verpakte variant koopt. Maar wel of geen verpakking om de komkommer heeft invloed op de aanleverketen.

Innovatieve verpakkingsoplossingen zoals natuurlijke coatings zouden de houdbaarheid van verse producten kunnen verlengen en daardoor voedselverspilling tegengaan zonder meer verpakkingen te introduceren. Verpakkingen gemaakt van gerecycled materiaal of makkelijk te recyclen materiaal zorgen voor duurzaamheid zonder dat de houdbaarheid in het geding komt. Daar zit veel ontwikkeling in. En mogelijk bieden toekomstige duurzame koffiecupjes voor mij de mogelijkheid om goede koffie te drinken.

27 ‘Wetgeving achterhaald’ 28 Nutri-Score in het schap 33 Young R&D 34 Etikettering: vijf tips voor voedingsproducenten 37 Safe met Sjoerd 38 Colofon

/VMTredactie

/Vakblad VMT

Locatie: L ti E Euro C Caps

Food Law Event DIONNE IRVING Redacteur

26 Tool voor gezond eten

Foto cover: Marco de Swart

dionneirving@vakmedianet.nl

Het Food Law Eent is dé jaarlijkse bijeenkomst op het gebied van levensmiddelenwetgeving.

Tijdens de editie op 18 juni gaan we uitgebreid in op misleiding, additieven, spanningsvelden tussen nationale en internationale wetgeving, allergenen, regelgeving voor duurzaam verpakken, het nieuwe NVWA-webdossier etikettering, de wettelijke definitie van vegan en de laatste ontwikkelingen op het gebied van Novel Foods.

18 juni, Flint Amersfoort Kijk op vmt.nl/events

4

HAK heeft nu al Nutri-Score-logo In 2021 wordt de Nutri-Score in Nederland ingevoerd. Maar nu al liggen er producten in de supermarktschappen met het Nutri-Score-logo, onder andere producten van HAK, het eerste Nederlandse bedrijf dat een pilot mag doen met het logo.

Verspilling Onduidelijkheid over de houdbaarheidsdatum op etiketten van voedingsmiddelen is een van de oorzaken van voedselverspilling. Doordat de datum op verschillende manieren op het etiket vermeld wordt, weet de consument vaak niet waar hij aan toe is.

Plastic verminderen Dertien landen en 66 bedrijven verminderen de komende vijf jaar plastic afval. Ook voedingsmiddelenbedrijven als Unilever, Nestlé, FrieslandCampina en Bonduelle verbinden zich aan dit pact.

HAK koos er in mei vorig jaar al voor om per september 2019 te starten met de Nutri-Score op haar producten, alvorens het ministerie van VWS een keuze maakte. Dit deed HAK naar eigen zeggen om de groenteconsumptie in Nederland te stimuleren.

Nadat VWS de keuze maakte voor het voedselkeuzelogo, moesten voedselproducenten hun uitrol van het logo stopzetten. Toch liggen er op

dit moment producten van HAK met het logo in de schappen. “In overleg met VWS doet HAK een pilot met het voeren van de Nutri-Score in Nederland”, vertelt Timo Hoogeboom, ceo van HAK, aan VMT tijdens het Foodlog-voedselkeuzelogodebat op donderdag 20 februari in het Hortiversum.

HAK was al gestart met de uitrol van de Nutri-Score op haar producten toen staatssecretaris Blokhuis zijn beslissing bekendmaakte.

“Op het moment van de keuze van staatssecretaris Blokhuis hadden wij zes producten in de Nederlandse schappen met de Nutri-Score. In overleg hebben wij afgesproken het bij deze zes producten te laten”, vertelt Hoogeboom. “Deze mogen het Nutri-Score-logo blijven dragen van VWS. Wij communiceren alle resultaten met VWS, waardoor wij de eerste Nederlandse pilot zijn voor de Nutri-Score.” Zie debat op pagina 28-30.

YOUR PARTNER IN QUALITY ASSURANCE

Analyses: Allergenen (ELISA+PCR), voedingswaarde, mycotoxinen en andere contaminanten, microbiologie, microscopie, GMO, vleestypering, NIR enz.

Ook voor: Labelcheck, verhandelbaarheidsrapporten, monstername en advies.

Nutrilab B.V. Burgstraat 12 4283 GG Giessen Tel: 0183-446 305 www.nutrilab.nl info@nutrilab.nl

Meer lezen? Scan de QRcode en bekijk online ons andere nieuws, video’s en achtergrondverhalen.

Altijd op de hoogte blijven?

Neem een online abonnement op vmt.nl met toegang tot alle artikelen en verdieping.

VMT 3 • maart 2020

Nieuws

FrieslandCampina worstelt met corona in China Zuivelbedrijf FrieslandCampina heeft vorig jaar meer winst gemaakt op een lagere omzet. Maar voor dit jaar heeft de zuivelreus zijn groeiambities iets naar beneden bij moeten stellen vanwege het coronavirus.

Het zuivelbedrijf kampt vooral met logistieke problemen in China. De consumptie van kindervoeding gaat gewoon door. Alleen is het lastig om producten op de plaats van bestemming te krijgen, legde ceo Hein Schumacher uit tijdens de presentatie van de jaarcijfers over 2019.

De export van Nederlandse zuivel naar China verloopt via Hongkong. Dat heeft de grenzen met het vaste land van China gesloten. Onlusten in Hongkong vorig jaar maakten dat de doorvoer van zuivel naar het vaste land van China stagneerde. Hierdoor is er een tekort aan containers om zuivel te verschepen. “Dit loopt enorm in de papieren en heeft een forse impact�, aldus Schumacher.

Deze zomer verwacht Rubisco Foods (voorheen ABC Kroos) Europese goedkeuring voor het gebruik van plantaardige eiwitten afkomstig van waterlinzen in voeding. De fabriek om deze waterlinzen en plantaardige reststromen te verwerken is op 5 maart officieel geopend.

Foods daarom een ideaal ingrediĂŤnt voor vleesvervangers en eiwitshakes.

Heel het jaar zijn reststromen van ui, mout (de kiem), kool en prei beschikbaar. De eiwitpoeders van ui en kool geven vooral veel smaak en geur en is goed toepasbaar in hartige gerechten als sauzen en soepen. Het eiwit uit moutkiem gaat bij verhitting stollen. Dit kan wordt gebruikt als alternatief voor kippenei-eiwit.

R-Biopharm AG

RIDAÂŽQUICK Gliadin Sneltest voor het aantonen van gluten. r r r r

(FFO FYUSB BQQBSBUVVS OPEJH &FOWPVEJH FO TOFM %JSFDU UF HFCSVJLFO /BVXLFVSJH

5FMFGPPO r &NBJM JOGP!S CJPQIBSN OM r XXX S CJPQIBSN DPN

HEALTHY PEOPLE Vruchtensappenproducent Riedel neemt voedingsmiddelenbedrijf Healthy People per direct over.

BEYOND MEAT Beyond Meat start met mediacampagnes om haar ingrediĂŤnten en productieproces te promoten. Dit doet de producent ter verdediging tegen de aanvallen over de bewerking van haar producten.

Nieuwe fabriek wint eiwitten uit waterlinzen

Rubisco Foods haalt de grondstoffen bij lokale telers en gebruikt plantaardige reststromen van lokale bedrijven. Waterlinzen en luzerne (alfalfa) zijn planten die in de zomer groeien en die Rubisco in die maanden verwerkt. Het eiwitconcentraat van waterlinzen heeft een eiwitpercentage tot wel 75 procent en een aminozuursamenstelling vergelijkbaar met wei. Het is volgens Rubisco

Kort nieuws

De doorvoer van zuivel naar het vaste land van China stagneert

ALCOHOLVRIJ BIER De consumptie van speciaalbier en alcoholvrij bier is voor het tiende jaar op rij gegroeid. Daarbij variĂŤren consumenten steeds meer in hun bierkeuze. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Brouwers.

MOBIELE SLACHTERIJ De provincie Overijssel geeft 100.000 euro subsidie voor het opzetten van een mobiele slachterij voor varkens.

IFS-PIA-AUDIT De eerste IFS-PIA-audit is uitgevoerd bij de vestiging van Vion in Boxtel.

De IFS-standaard werd in 2019 goedgekeurd.

VEGETARISCHE KIPPENHAASJES Snackfoodketen KFC breidt het assortiment vegetarische producten uit met vegetarische kippenhaasjes.

PEPSICO PepsiCo lanceert met Unwasted een concept om voedselverspilling tegen te gaan. De producten in de doos zijn beperkt houdbaar en worden door middel van verkoop in verrassingsdozen gered van verwerking tot veevoer of vernietiging.

5

6

ECONOMIE & BEDRIJVEN

Waarom maatregelen tegen corona?

THUISWERKEN, EXTERNEN WEREN, REISVERBODEN Het coronavirus rukt op in Nederland. Voedingsmiddelenbedrijven reageren hierop door massaal maatregelen te nemen om mogelijke besmettingen tegen te gaan. Deze acties gaan vaak verder dan de adviezen van officiële instanties als het RIVM die ook koepelorganisatie Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) volgt.

Tekst Maurice de Jong en Willem Paul de Mooij

‘De financiële consequenties kunnen groot zijn’

Nu het coronavirus Nederland niet links laat liggen, stelt de voedselsector een ad hoc coronawerkgroep in.

Die bestaat uit fabrikantenkoepel Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI), supermarktbrancheorganisatie CBL en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Namens dit overlegteam laat FNLI-woordvoerder Machteld van Weede aan VMT weten dat de belangenbehartiger voor de voedingsindustrie haar leden adviseert de overheidsinformatie omtrent het virus te volgen (RIVM en RVO). Individuele voedingsbedrijven gaan meestal verder in hun maatregelen dan de door de overheid voorgestelde hygiëne- en reismaatregelen.

Zo schrappen ze externe vergaderingen en evenementen. “Uitgangspunt voor de FNLI is dat er tot nu toe geen aanleiding is voor leden om extra maatregelen te nemen anders dan de voorgestelde maatregelen voor hygiëne en reizen die de overheid adviseert.”

Signature Foods Hoewel er volgens de FNLI geen aanleiding is tot het nemen van extra maatregelen, neemt Signature Foods waar Johma onder valt, die wel. Zakelijk deel-

nemen aan bijeenkomsten en evenementen met grote groepen staat het bedrijf voorlopig niet meer toe.

Daarnaast zijn bezoekers van buiten even niet meer welkom op locaties van Signature Foods. “Toegezegde bezoeken worden afgezegd of uitgesteld. Tevens faciliteren of organiseren wij geen groepsbijeenkomsten meer”, is algemeen directeur Thomas van Hemert duidelijk. Maar er zijn uitzonderingen op de regel. “Medewerkers van externe firma’s die nodig zijn om het primaire bedrijfsproces op een locatie door te laten gaan, laten we wel binnen.”

Ook bedrijven als Nestlé, A-ware Food Group en Unilever willen bezoeken van buitenstaanders aan hun locaties tot een minimum beperken. Bezoekers van het hoofdkantoor van Iglo in Utrecht dienen voor binnenkomst eerst een speciaal COVID-19-formulier, zoals het coronavirus officieel heet, in te vullen. Bovenaan het A4’tje staat: ‘Welkom bij Iglo Nederland. Wij proberen ons kantoor coronavrij te houden.’ Daarna volgt een aantal vragen: bent u in een risicogebied geweest en zo ja welk? Heeft u last van de volgende vier symptomen: koortsverschijnselen, koorts, hoesten en moeilijke ademhaling? Worden de laatste vier vragen positief beantwoord dan maant Iglo het bezoek vriendelijk het gebouw en het terrein te verlaten.

Bedrijfscontinuïteit

Bezoekers van het hoofdkantoor van Iglo in Nederland moeten eerst een speciaal coronaformulier invullen.

Waarom nemen bedrijven deze soms vergaande maatregelen? Is dat niet een beetje overdreven? VMT vroeg dit op anonieme basis aan experts uit zijn netwerk. De maatregelen van voedingsmiddelenbedrijven hebben te maken met continuïteit en risicobeperking. Het toelaten van externen kan een extra risico met zich meebrengen, stellen ze. Zeker internationaal opererende bedrijven zijn extra voorzichtig.

Zij doen zaken met toeleveranciers uit heel Europa en hebben soms vestigingen in risicogebieden. Bij een corona-uitbraak in het bedrijf zelf is de continuïteit

VMT 3 • maart 2020

7

Achtergrond

Voedingsmiddelenbedrijven nemen massaal maatregelen tegen het coronavirus. Ze willen voorkomen dat de continuïteit van de bedrijfsvoering in gevaar komt.

van de bedrijfsvoering in gevaar. Een contactpersoon van een voedingsmiddelenbedrijf reageert: “Reden is dat wij moeten redeneren vanuit risico voor de be-

drijfscontinuïteit. We denken dus niet zozeer dat de ernst van het virus onderschat wordt, maar proberen, binnen de scope van onze mogelijkheden, te doen wat we kunnen om besmetting te beperken.”

Welke maatregelen neemt de voedingsindustrie?

RIVM

• Crisisteams. Er wordt in sommige bedrijven een werkgroep pandemie of een crisisteam geformeerd.

• Transport. Extra voorzorgsmaatregelen voor transport uit risicogebieden.

• Bezoek. Bezoekers worden gevraagd om vragen over corona te beantwoorden; bij risico worden ze niet toegelaten. Rondleidingen worden geannuleerd. Ingehuurde kantoormedewerkers wordt gevraagd niet naar kantoor te komen en thuis te werken. Bij sommige bedrijven worden externe bezoekers op interne locaties niet meer toegestaan.

• Externe bijeenkomsten. Bij een groeiend aantal bedrijven is zakelijk deelnemen aan bijeenkomsten en evenementen met grote groepen niet meer toegestaan.

• Hygiëne. Er zijn extra desinfectiepunten in bedrijven om handen te desinfecteren.

Pictogrammen met extra maatregelen die personeel kan nemen ter voorkoming van besmetting, worden overal in bedrijven aangebracht.

• Ziekte. Bij ziekmelding medewerkers met griepklachten worden er door de arbodienst extra vragen gesteld. Medewerkers met griepklachten wordt gevraagd thuis te blijven.

• Thuiswerken. Een totaal thuiswerkbeleid gaat veel bedrijven op dit moment te ver.

Voor productiepersoneel is dat sowieso geen optie.

• Informatievergaring. De laatste berichtgeving wordt zorgvuldig gevolgd. Bedrijven hanteren daarbij vooral de bronnen: RIVM, ECDC en brancheorganisaties. Dit om tegenstrijdige informatie tegen te gaan.

• Grondstoffen. Er worden inventarisaties gemaakt van mogelijke tekorten van materialen en grondstoffen in de komende periode. Vooralsnog worden er geen problemen gemeld. Bedrijven krijgen nog geen signalen dat leveringen worden verstoord.

• Ketenoverleg. Overleg met ketenpartners over maatregelen om uniforme acties te nemen. Vraag aan derden (bedrijven werkzaam op locatie) gesteld naar hoe zij voorbereid zijn op corona.

• Voedselveiligheid. Geen specifieke maatregelen. Het virus kan zich niet verspreiden via voedsel (bron RIVM) en de voedselveiligheid is daarmee niet in het geding.

Al stelt het RIVM dat het virus niet overdraagbaar is op voedsel, toch moet je als bedrijf maatregelen nemen. Je weet namelijk dat het risico niet nul is, aldus een voedingsdeskundige. Daarnaast speelt ook public relations een belangrijke rol. “Als bedrijf wil je aan de buitenwereld laten zien dat je goed bezig bent.” Bovendien vormt het stilleggen van de productie een groot bedrijfsrisico. Het is daarom logisch om (externe) inkopers die over de hele wereld reizen, (tijdelijk) niet toe te laten. Om die reden laat je managers ook niet overleggen in grote groepen, aldus de ingewijde.

“Je wilt als bedrijf ook weer niet alles stilleggen. Dus je beperkt je tot het hoogst noodzakelijke zoals richtlijnen voor reizen en externe bezoeken.”

Daar komt nog bij dat bedrijven hun zorgplicht jegens hun personeel serieus nemen. “Wij nemen daarom een aantal maatregelen die op korte termijn vrij pijnloos te nemen zijn”, zegt een manager uit de voedingsmiddelenindustrie.

China-taferelen Op 9 maart 2020 stond de coronateller in Nederland op 321. Dat aantal zal hoogstwaarschijnlijk verder oplopen. “Als er net zoals in China in gebieden een totale lock down plaats zal vinden, kunnen de financiële consequenties groot zijn. Op dit moment is daar nog geen zicht op en hebben we nog geen signalen gekregen dat leveringen aan ons zijn verstoord”, zegt algemeen directeur Thomas van Hemert van Signature Foods opgelucht. •

8

HOUDBAARHEID VERLENGEN

Euro Caps produceert jaarlijks meer dan één miljard koffiecapsules.

VMT 3 • maart 2020

9

Coverstory

‘Verpakking is concurrerend mechanisme’ COMPOSTEERBARE KOFFIECAPSULE KOMT IN ZICHT Koffiecapsuleproducent Euro Caps brengt voor het einde van het jaar een biologisch afbreekbare capsule op de markt. Het concern werkt al jaren in stilte aan verduurzaming van zijn verpakkingen. Welke ontwikkelingen zijn er allemaal gaande?

VMT sprak met oprichter Nils Clement en verpakkingsmanager Else Habraken.

Tekst Maurice de Jong Beeld Marco de Swart

Bijna acht jaar geleden sliep Nils Clement tussen de zakken koffie in een vrijwel lege productiehal aan de Sevillaweg 49 in industriegebied Spaanse Polder in Rotterdam. In 2020 is deze hal volop in bedrijf, 24 uur, zeven dagen per week. Capsules voor onder andere Lidl worden hier afgevuld en verpakt. Euro Caps produceert ook koffiecups voor buitenlandse supermarkten en voor A-merken die in de Nespresso-machines passen. “We exporteren naar veertig landen, zelfs naar Australië”, kan Clement zijn enthousiasme nauwelijks onderdrukken. Aan de overkant staat de tweede fabriek die capsules maakt voor Dolce Gusto-apparaten. Uit deze twee productielocaties komen jaarlijks meer dan één miljard koffiecapsules. Die volumes zullen nog eens met de helft groeien als volgend jaar de derde fabriek in de Spaanse Polder operationeel is. Hier gaat de privatelabelfabrikant aluminium cups produceren.

Volumes In Rotterdam gaat het om het draaien van zoveel mogelijk volumes. Dat is nu eenmaal zo in de huismerkenbusiness, weet Clement die eerder bij Starbucks en Ahold Delhaize werkte. Inmiddels is Euro Caps één van de grootste privatelabelproducenten van koffiecapsules ter wereld. Bij het groter groeien, horen ook grotere verantwoordelijkheden, vindt de ceo en eigenaar Clement. Op het gebied van duurzaamheid bijvoorbeeld. Sinds drie jaar zet zijn bedrijf zich daarom volop in om verpakkingen te verduurzamen: minder verpakkingsmateriaal, beter recyclebaar en duurzamere verpakkingsmaterialen. “Drie jaar geleden pasten er bijvoorbeeld 400.000 capsules in één vrachtwagen en nu 1,3 miljoen. Ook hebben we het verpakkingsgewicht met de helft verminderd.”

Verpakking prioriteit

Euro Caps Euro Caps begon in 2012 met één kleine fabriek in Rotterdam. Nu telt het bedrijf twee productielocaties in industriegebied Spaanse Polder in Rotterdam. Hier worden jaarlijks zo’n 1,1 miljard koffiecapsules gemaakt die in de Nespresso- en Dolce Gusto-machines passen. Daar komt nog een derde fabriek bij die in april 2021 volledig operationeel zal zijn. De productievloer groeit dan van 10.000 m2 naar 15.000 m2 en daarmee groeit ook de productiecapaciteit met 50 procent. Momenteel werken bij het Rotterdamse bedrijf die voor zowel A-merken als supermarkten produceert, zo’n driehonderd medewerkers. Daar komen in de nieuwe fabriek nog zo’n 25 tot 50 arbeidsplaatsen bij.

De afgelopen jaren probeerde Nils Clement, enthousiast en gedreven als hij is, zo goed en zo kwaad als het ging zelf leiding te geven aan de verpakkings- en R&D-teams. Maar met het steeds groter wordende bedrijf bleek dat steeds moeilijker. Hij realiseerde zich dat als Euro Caps verdere stappen wilde maken op bijvoorbeeld de verduurzaming van verpakkingen meer aansturing en focus nodig zijn. Daarom kwam Else Habraken anderhalf jaar geleden over van Danone, waar ze in de kindervoeding werkte, om leiding te geven aan dit proces. Het bleek een gouden greep. Clement kan zich zo bezighouden met waar hij goed in is: ondernemen, kansen zien. “Bij haar kan ik naar hartenlust met mijn ideeën strooien en zij gaat er dan mee aan de slag en kijkt hoe realistisch die zijn.”

Habraken en haar team techneuten krijgen van Clement tijd en vrijheid om bijvoorbeeld aan een duurzame koffiecup te werken. “R&D, waar ook de verpakkingsafdeling onder valt, is daarom een beetje buiten de business geplaatst.” De afgelopen drie jaar heeft het verpakkingsteam hard gewerkt aan verduurzaming. Veel ideeën werden ook afgeschoten.

Maar het ideale koffiecupje komt eraan, bevestigt Clement. De huidige cups bestaan uit een samenstelling van kunststof met aluminiumfolie. Bij verduurzaming is het essentieel dat de functionaliteit overeind blijft en dat de kostprijs niet te veel stijgt.

Consumenten willen niet te veel betalen en geen gedoe als ze ’s ochtends een kopje koffie zetten. Tegelijkertijd dient de verpakking zuurstof en vocht buiten te houden. Want deze twee zijn de grootste vijanden van koffie. Ze tasten de kwaliteit en houdbaarheid aan.

10

HOUDBAARHEID VERLENGEN

Monomaterialen en verwerking Euro Caps zet in op het gebruik van monomaterialen van plastic die goed recyclebaar zijn, en op materialen uit voedselstromen die goed composteerbaar en recyclebaar zijn. “Zo’n capsule van één soort materiaal kunnen recyclers makkelijker verwerken. De goed recyclebare plastic verpakking is daarna weer geld waard. Je kunt er weer iets mee”, reageert Habraken. Zij en haar team onderzoeken welke capsules gemaakt kunnen worden met voedselafval. Koffiecups die ook nog eens technisch goed functioneren en de kwaliteit goed houden. De voedselreststromen die Euro Caps gebruikt bij de verpakkingsontwikkeling komen uit de hele wereld. Clement realiseert zich ook wel dat voedselafval uit Argentinië nou niet echt duurzaam is. Daarom is het streven om dit zoveel mogelijk lokaal in te kopen. “Maar dan moet het er natuurlijk wel zijn.”

’Een duurzame verpakking is de toegang naar het schap in de supermarkt’

Euro Caps gebruikt spuitgieten en thermovormen in de fabriek. Beide technieken zijn gebaseerd op plasticverwerking. “De vraag is dan: kunnen we cupjes van een nieuw materiaal hier ook mee verwerken”, vertelt Habraken. Andere issues die bij zo’n verduurzamingstraject aan bod komen: kan zo’n duurzame capsule over de afvullijn? En hoe houdt zo’n koffiecup zich tijdens het transport? “Dit zijn echt trajecten die weken, soms maanden duren.”

Half miljoen euro Clement: “Soms moet je dan investeringsbeslissingen nemen om een lijn om te bouwen. Dan ben je al gauw een half miljoen euro verder. Je moet er dus zeker van zijn dat er vraag naar duurzame koffiecapsules is.

Voordat we die aan klanten kunnen aanbieden, moeten we zeker weten dat we koffiecapsules kunnen aanbieden op schaal. Daarom duren die R&D-trajecten soms zo lang, omdat de verwerkbaarheid van een product in een pilot goed getest dient te worden.”

En dan is er nog Nestlé, het moederbedrijf van koffiecapsulefabrikant Nespresso. Die past regelmatig wel iets aan de Nespresso-koffiemachines aan zodat een cupje van een andere fabrikant niet past. Dat betekent dat Euro Caps haar capsules vaak aanpast.

“Nestlé moet een aantal maanden voor de koffiemachine op de markt komt de tekeningen laten zien aan andere koffiecapsulefabrikanten. Het is echt een kat-en-muisspel.” Kortom, Euro Caps schakelt continu op meerdere borden, zowel wat betreft de materialen als het design van het cupje.

De optimale balans vinden tussen kwaliteit en houdbaarheid ziet Habraken als het grootste probleem bij de ontwikkeling van een zo duurzaam mogelijke koffiecup. “Je wilt natuurlijk altijd de randjes opzoeken: zo min mogelijk verpakking gebruiken en tegelijkertijd een goed functionerende koffiecup. Je barrièrelaag moet wel goed ingecapsuleerd zitten om de zuurstof buiten te houden en om geen vocht bij die barrièrelaag te laten. Dan gaat het om het zo vers mogelijk houden van de koffie en daarnaast het goed functioneren in het Nespresso-apparaat. Want je wilt geen kopje koffie hebben en vervolgens dat je lekbak volstroomt met water dat er aan de onderkant uitlekt.” Natuurlijk doen medewerkers bij Euro Caps zuurstofdoorlatendheidstesten en andere verpakkingstesten, maar bovenal zetten ze heel veel koffie. “We observeren, meten wat er gebeurt. Als je een flesje ontwikkelt, ga je ook testen hoe je deze het beste in je hand kunt houden: hoe houdt de consument het flesje vast? Wij spelen gewoon consument.”

Wetgeving en leveranciers Oprichter Nils Clement (rechts) van Euro Caps strooit met verpakkingsideeën en verpakkingsmanager Else Habraken kijkt of ze uitvoerbaar zijn.

Soms zit wetgeving de verduurzamingsinspanningen van Euro Caps in de weg, bevestigt Habraken. Gere-

VMT 3 • maart 2020

11

Coverstory

Een zaak die bij een verduurzamingstraject van verpakkingen aan bod komt, is: kan zo’n duurzame capsule over de afvullijn?

cycled PET mag het bedrijf wel gebruiken maar gerecycled polypropyleen niet omdat het niet voedselveilig is. En van rPET kan het koffiebedrijf geen capsules maken. Clement: “Het is lastig manoeuvreren omdat je de technische mogelijkheden in huis hebt die ook nog eens financieel haalbaar zijn.” Maar mogelijk vinden we snel een oplossing om gerecycled polypropyleen toch voedselveilig te gebruiken, denkt Habraken. “De verpakkingsontwikkelingen gaan zo snel.”

Euro Caps kan niet zonder zijn ketenpartners in zijn streven koffiecups zo duurzaam mogelijk te maken.

Sinds de oprichting in 2012 stak Clement veel energie in het smeden van hechte banden met leveranciers. Daar plukt het inmiddels fors gegroeide Euro Caps nu de vruchten van. “We hebben contacten tot hoog in de boom en kunnen verduurzamingstrajecten nu goed in gang zetten”, aldus de ceo. “Je stelt je echt open voor elkaar. Je gaat bij elkaar op bezoek en kijkt welke dingen je beter kunt doen. Dat ketendenken moet er zijn, moderne bedrijven moeten dat doen.”

Concurrentiegevoelig Uiteindelijk moeten al die R&D-inspanningen en samenwerkingen in de keten resulteren in een goed functionerende en composteerbare capsule. “Gemaakt van voedselafval dat goed composteerbaar en recyclebaar is. De vraag is: kunnen we wat met iets

‘R&D-trajecten duren lang omdat de verwerkbaarheid van verpakkingsmateriaal eerst goed getest moet worden’

dat al bestaat, zoals eierdozen, of gaan we voor een geheel nieuw materiaal. Er zijn verschillende richtingen die we onderzoeken”, vertelt verpakkingsexpert Else Habraken. Nee, concreter kan ze echt niet worden.

Clement neemt het woord: “Zo’n duurzame verpakking gaat er gewoon komen.” De houdbaarheid van de duurzame capsule bedraagt nu enkele maanden, maar dat moet aan het eind van het jaar toch echt ruim een jaar zijn, is het enige dat hij er nog over kwijt wil. De ondernemer legt uit waarom hij echt niet meer kan vertellen. “Die hele focus op duurzame verpakkingen zorgt ervoor dat dit een nieuw concurrerend mechanisme is geworden.” Maar jullie zijn toch van de ketensamenwerking en het delen van informatie? Clement legt uit dat hoe duurzamer de verpakking is, hoe groter de kans is dat een supermarkt met een fabrikant in zee gaat. “Het is je toegang tot het schap. Het is dus echt een concurrerend voordeel als je met iets bijzonders komt.” De verwerking van zo’n duurzaam materiaal is lastig, ervaart hij. “Dus als je uiteindelijk zo’n koffiecup hebt dan wil je het hele ontwikkelingsproces een tijdje beschermen. Een open source zou prachtig zijn, maar wie draait er dan voor de investeringen op?” En trouwens, merkt hij nog op: “Ook onze toeleveranciers vertellen ons maar tot op bepaalde hoogte wat ze aan het doen zijn.” •

12

HOUDBAARHEID VERLENGEN

Column

Het einde van verpakken als milieuprobleem Verpakken is het tijdelijk integreren van een product (voedsel) en een externe functie om het gebruik (de consumptie) van het product mogelijk te maken. Verpakken wordt al sinds mensenheugenis gedaan, maar de impact ervan is de afgelopen vijftig jaar enorm toegenomen. Bij NVC schatten we in dat de wereld anno 2020 iedere seconde zo’n 320.000 producten verpakt. We verpakken achtmaal meer producten dan we zoekopdrachten bij Google intypen; Google verwerkt wereldwijd maar 40.000 zoekopdrachten per seconde.

Meer verpakken Ieder product wordt per definitie kort na het verpakken ook weer uitgepakt door ons als gebruiker (consument). Het voedsel eten we op, de verpakking blijft over. Aan ons als mensheid de schone taak ervoor te zorgen dat we met dit alles geen milieuproblemen veroorzaakt hebben dan wel nog gaan veroorzaken. Met de groei van de wereldbevolking en de toename van de welvaart, zal het verpakken alleen nog maar verder toenemen. Hoe gaat dat uitpakken?

Wie naar de toekomst kijkt, doet er goed aan het verleden te bestuderen. Niet veel mensen in de foodretail, de levensmiddelenindustrie, de recyclingsbranche en de politiek zullen het zich realiseren, maar Europa voerde al wetgeving in op het gebied van verpakking en milieu in het jaar 1994. We zijn dus al ruim 25 jaar bezig met verpakken als milieuprobleem. Sindsdien hebben we een veelheid aan verschijningsvormen, definities en doelstellingen gezien. Op dit moment wordt plastic als negatief beschouwd en is circulariteit een positief begrip. Milieu (planet) is veelal vervangen door het containerbegrip duurzaamheid (people, planet, profit).

Hoe slaan we nu de weg in naar een wereld waarin de verpakking geen milieuprobleem meer is? Een wereld

waarin de foodretail en de levensmiddelenindustrie zich volledig kunnen concentreren op hun kerntaak: het aanbieden van gezonde en lekkere voeding voor een duurzaam leven?

PUMA Het PUMA-project neemt hierbij het voortouw, voortbouwend op veel NVC-activiteiten die in de afgelopen decennia zijn gestart. Zo stond NVC aan de wieg van de Europese normen (CEN) en wereldnormen (ISO) voor verpakking en milieu. Dankzij onze economische studies hebben we een goede doorkijk gekregen in de waarde die het verpakken voor de diverse actoren creëert, van foodretailer tot en met verpakkingsrecycler. Informatiedienst MERGE toont waar en hoe de milieukosten van het verpakkingsafval ontstaan, in Nederland en daarbuiten.

De kick-off van PUMA was op 29 maart 2017. Inmiddels hebben veel van de ruim vijfhonderd NVC-leden een waardevolle en inspirerende bijdrage geleverd. Wereldwijd zijn PUMA-presentaties en -workshops gehouden, onder meer in Neurenberg, Boston (VS), Londen en Tokio.

De volgende jaarbijeenkomst is op 25 maart 2020 in de Haaienzaal van de Rotterdamse diergaarde Blijdorp.

Voor 6 mei 2020 is in Düsseldorf de introductie van het PUMA-manifest voorzien, de dag voorafgaand aan ’s werelds grootste verpakkingsbeurs aldaar, de Interpack.

Hoe mooi zou het zijn als we er met z’n allen dan nu eindelijk in gaan slagen een einde te maken aan verpakken als wereldwijd milieuprobleem.

Michael Nieuwesteeg Directeur NVC Nederlands Verpakkingscentrum

Beat Listeria!

Meet the Eurofins Challenge Team

Sandra

+31 (0) 88 831 03 39 challengeteam@eurofins.com eurofinsfoodtesting.nl/challengetesting

Liesbeth

Uw product écht veilig in de schappen Het Eurofins Challenge Team staat voor u klaar en kan iedere Listeria-uitdaging aan. Wij willen Listeria net zo graag in de kiem smoren als u.

Dus: heeft u een kant-en-klaar of ‘ready-to-eat’ voedingsproduct?

En wilt u de groei van Listeria monocytogenes beheersen binnen de houdbaarheidsperiode? Dan helpen wij u graag.

Hand over your ‘challenge’: test us!

Hanna

14

HOUDBAARHEID VERLENGEN

Hoe ver kan je gaan met het verduurzamen van verpakkingen?

Chris Daly VP Sustainability, PepsiCo Europa

Roland ten Klooster Verpakkingshoogleraar, Universiteit Twente ”Het ligt voor de hand te veronderstellen dat oplossingen die als duurzamer gezien worden, leiden tot meer productverlies. Denk aan dunner materiaal, het vervangen van plastic door gecoat karton met mindere barrière-eigenschappen, het verkorten van de houdbaarheidsperiode. Het zit echter complexer in elkaar.

Verschillende soorten vers gesneden sla bijvoorbeeld, verpakt in een plastic zak, met een houdbaarheid van meer dan tien dagen, zijn alleen maar mogelijk dankzij verpakken onder beschermende atmosfeer en met lasergeperforeerde folie. De smaak van voorverpakte smoothies is verbeterd dankzij high pressure packaging. Dit zijn evolutionaire processen; alleen producten en verschijningsvormen die geaccepteerd worden door de consument overleven. Ze voorzien in een (soms latente) behoefte.

Verpakken kan dus niet los gezien worden van kwaliteit uitgedrukt in smaak, hygiëne, veiligheid, betaalbare prijs, lange houdbaarheid, meer mogelijkheden om luxere levensmiddelen te consumeren, mooiere verschijningsvormen, en dat alles op steeds sneller werkende verpakkingslijnen. Bij het zoeken naar duurzaamheid moet onderkend worden waarop ingegrepen wordt. Dat vraagt om kennis van verpakken. Maar nu wordt er voorrang gegeven aan recyclebaarheid boven carbon footprint.”

“Verpakking is een essentieel onderdeel in de sector van verpakte consumentengoederen en helpt ons de veiligheid, kwaliteit en versheid van producten te verbeteren, terwijl het ook de houdbaarheid verlengt en voedselverspilling beperkt. Het is echter duidelijk dat verpakkingen die als afval in het milieu eindigen, hun tol eisen, aangezien wereldwijd slechts 15 procent van de geproduceerde kunststoffen effectief wordt gerecycled. PepsiCo neemt deze uitdaging aan en onze focus is om een wereld te bouwen waarin plastic nooit afval wordt. Dat doen we door de hoeveelheid plastic die we gebruiken te verminderen, de recyclagepercentages te verhogen, meer gerecycled materiaal in onze verpakkingen te gebruiken en nieuwe manieren uit te vinden voor consumenten om van onze producten te genieten, zoals herbruikbare flessen. Het is duidelijk dat door te werken aan een circulaire economie, we de voordelen kunnen behouden die plastic verpakkingen de afgelopen decennia hebben opgeleverd, zoals hoge kwaliteits- en voedselveiligheidsnormen die nooit in het gedrang kunnen komen, terwijl we er ook voor zorgen dat meteen na de consumptie de verpakking correct ingezameld, gesorteerd en gerecycled kan worden in rPET (gerecycled plastic) geschikt voor voeding.”

VMT 3 • maart 2020

15

Reportage

Voedingsmiddelenbedrijven zetten fors in op de verduurzaming van hun verpakkingen. Die moeten zo dun mogelijk zijn én goed recyclebaar. Maar hoe bewaak je de balans tussen verduurzaming van de verpakking aan de ene kant en houdbaarheid en kwaliteit aan de andere kant? Gaat de focus op het duurzamer maken van verpakkingen niet ten koste van de kwaliteit en houdbaarheid van het product?

Tekst Maurice de Jong

Marcel Keuenhof Verpakkingskundige, Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV)

Leanne Pieters Verpakkingsontwikkelaar, LOFT Packaging & Design “De milieu-impact van het product is eigenlijk altijd groter dan die van de verpakking. Dus als door het gebruik van duurzamer verpakkingsmateriaal of het verminderen van de hoeveelheid materiaal er meer product verloren gaat (bijvoorbeeld door transportschade of een kortere houdbaarheid), heeft die duurzame verpakking alleen maar een averechts effect. Ik zie op dit moment eerder nog het tegenovergestelde gebeuren: juist omdát het zo belangrijk is om het product te beschermen, wordt er nu soms nog veel verpakkingsmateriaal gebruikt. Of zit een product juist in regulier plastic verpakt in plaats van in bioplastic of papier. Dingen die niet altijd begrijpelijk zijn voor de consument, maar vanuit het oogpunt van de verpakkingsexpert is dit wel degelijk nodig om het product te beschermen en voldoende houdbaarheid mee te geven. Ik heb wel voorbeelden gezien van producten die door het gebruik van duurzaam of minder verpakkingsmateriaal minder lang houdbaar zijn, maar waarbij dit juist wordt gebruikt als positief verkoopargument. Er wordt dan de nadruk gelegd op de versheid van het product, waardoor het geen probleem is dat het product minder lang houdbaar is. Dit vind ik leuke voorbeelden van op een creatieve manier naar het totaalplaatje kijken.”

“Bij een product-verpakkingscombinatie is de milieu-impact van het product vaak veel hoger (90 procent) dan de milieu-impact van de verpakking (10 procent). Het is dus veel minder duurzaam als het product niet goed wordt beschermd en voor gebruik al is beschadigd of bedorven. Het ligt er aan waar je op focust bij duurzaam verpakken. Als je bijvoorbeeld focust op recyclebaarheid, zijn monomaterialen beter dan laminaten en komen glas en blik goed uit de bus. Terwijl als we een levenscyclusanalyse maken van laminaten en deze vergelijken met een verpakking van glas of blik, dan blijkt de milieu-impact van een laminaat vaak minder hoog. Dat komt onder andere omdat er voor laminaten weinig materiaal wordt gebruikt en er in het productieproces van glas en blik hoge temperaturen nodig zijn om het materiaal te bewerken. Daarnaast is glas breekbaar en zwaarder, wat nadelig is tijdens het transport. Toch moeten we ook kritisch blijven en nagaan of de verpakking echt nodig is en of sommige producten ook af kunnen met een kortere houdbaarheidstermijn.

Er zijn dus verschillende strategieën voor duurzaam verpakken.

De focus van het bedrijf bepaalt de mogelijkheden, maar die mogen niet ten koste gaan van het verpakte product.”

16

HOUDBAARHEID VERLENGEN

Innovatieve verpakking verlengt de houdbaarheid TREND: GEBRUIK VAN MEER PLANTAARDIGE ADDITIEVEN EN VERPAKKINGEN Welke innovatieve verpakkingstechnologieën zijn in ontwikkeling om de houdbaarheid van voedingsmiddelen te verlengen? En in welke fase van ontwikkeling zijn deze technieken? Een selectie.

Tekst Dionne Irving

PreScouter (zie kader) zette een aantal innovatieve verpakkingstechnologieën op een rij. Het bureau ziet een trend: het gebruik van meer plantaardige additieven en verpakkingen om de houdbaarheid te verlengen. Elke technologie die de houdbaarheid moet verlengen heeft voor- en nadelen. Van elke technologie noteerde het bureau bijvoorbeeld of het goedgekeurd is als voedselcontactmateriaal. Het is een groot voordeel als deze goedkeuring niet nodig is. Prescouter keek ook naar het stadium van ontwikkeling. Innovatieve technieken kunnen nog prematuur zijn en hoge investeringen eisen voor de verdere ontwikkeling, maar deze kunnen wel veelbelovend zijn.

In dit artikel zetten we de innovatieve technologieën op een rij.

1 Elke technologie die de houdbaarheid moet verlengen heeft voor- en nadelen

Essentiële oliën in een biocompatibele verpakking

Essentiële oliën komen veel voor in de natuur en zijn biocompatibel. Dit betekent dat ze geen negatief effect hebben wanneer ze in contact komen met levende wezens. Ze hebben antimicrobiële eigenschappen. In NanoPack – een door de EU gesubsidieerd project – is het doel om een antimicrobiële verpakking te ontwikkelen gemaakt van nanomaterialen die essentiële oliën kunnen opnemen. In het project worden halloysite nanotubes gebruikt (HNT’s). Dit zijn holle minerale vezels van

klei bestaande uit atomen van aluminium en silicium. HNT absorbeert ethyleen afkomstig van vers fruit. De essentiële oliën fungeren als een antimicrobiële stof om micro-organismen tegen te gaan. Essentiele oliën zijn GRAS-gecertificeerd (Generally Regarded As Safe).

2

Coating van plantaardige reststroom

Apeel Sciences is een startup die een natuurlijke coating maakt voor groente en fruit.

VMT schreef daar eerder over in nummer 9, 2019.

Apeel is een natuurlijke coating die wordt gemaakt van een plantaardige reststroom, bijvoorbeeld bladeren en stengels die overblijven na het oogsten, waar de vetstoffen worden uitgehaald. Deze wordt op groente en fruit aangebracht om het verouderingsproces te vertragen. De coating sluit het product vanaf de buitenkant af. Het product kan nog wel ademen, maar het vochtverlies wordt tegengegaan.

Daardoor wordt ook het verouderingsproces uitgesteld. Door het gebruik van de coating krijgen schimmels dus geen kans en zullen de producten minder snel bederven.

3

Nanosilica tegen aardappelspruiten

Aardappelen kunnen spruiten bij opslag. Dit zorgt voor hoge concentraties van het giftige alfa-solanine. Er zijn vele methodes om de snelheid van aardappelspruiten tegen te gaan. Onderzoekers aan de Chinese Academy of Sciences ontwikkelen

VMT 3 • maart 2020

17

Achtergrond

een nieuwe methode waarbij hydrofobe nanosilicapoeder het spruiten moet tegengaan. In het onderzoek zijn de aardappelen ondergedompeld in een oplossing van nanosilicapoeder opgelost in ethanol.

Om aan te tonen dat nanosilica niet door de schil heen penetreert, bekeken de wetenschappers de concentratie op het oppervlak voor en na het wassen met water. Ze bekeken ook de concentratie aan de binnenkant van de schil. Het bleek dat de nanosilicadeeltjes de schil niet konden penetreren. Dit is een voordeel voor gebruik. Het nadeel is dat consumenten huiverig kunnen zijn om een product te consumeren dat ondergedompeld is geweest in nanosilica.

Ook kan de afvalstroom van nanosilica nadat de aardappelen zijn gewassen voor problemen zorgen in het riool.

4

Skinpack aluminium tray en film

Verpakkingsleverancier Advanta heeft een aluminium tray in de vorm van een kip en bijbehorende film gecombineerd om de houdbaarheid van kipproducten te verlengen. De skinverpakking is volgens het bedrijf een goede vervanging van

Dit is de eerste studie waar een industriële multilaagsverpakking selenium bevat

MAP. De kip wordt vacuüm verpakt in een aluminium tray waardoor er weinig zuurstof is, zodat micro-organismen niet kunnen uitgroeien. Volgens Advanta kan de verpakking de houdbaarheid van gekoelde kip verlengen tot wel 300 procent. De verpakking kan in zijn geheel in de oven en kan temperaturen aan tussen de -40 en 400 graden Celsius. Het voordeel: door de verpakking zijn additieven niet meer nodig. Volgens Advanta is het een robuust systeem dat zowel tijdens het vriezen als in de oven goed blijft. De tray is herbruikbaar, een voordeel ten opzichte van plastic trays. Een nadeel is dat de vacuumverpakking bederf niet per se voorkomt. De verpakkingsmachines moeten daarom regelmatig worden schoongemaakt.

5

Mango-extract voor verpakkingsfilm

Antimicrobiële stoffen toevoegen aan polymeren voor verpakkingsfilms voor food, is een bekende manier om de houdbaarheid te verlengen. Mangoschillen hebben zowel een antioxidante als een antibacteriële werking omdat ze fenolen als mangniferine, wurecetine, ellagiczuur en kaemp-

Infographic Novel-Packaging: een aantal innovatieve verpakkingstechnologieën waarbij meer plantaardige additieven worden gebruikt en verpakkingen om de houdbaarheid te verlengen.

18

HOUDBAARHEID VERLENGEN

ferol bevatten. Onderzoekers van BARC (Bhabha Atomic Reseach Center in India) hebben aangetoond dat deze componenten geëxtraheerd en toegevoegd kunnen worden aan bestaande biobased verpakkingen. De fenolen in mangoschillen worden geëxtraheerd met waterige alcohol. Het extract wordt toegevoegd aan composietfilms. Het is aangetoond dat het toevoegen van een mangoschilextract aan een verpakkingsfilm de houdbaarheid van kipgehakt in de koelkast verlengde met tien dagen. De films blijken ook de ethyleensnelheid te vertragen waardoor de rijpsnelheid van vers fruit wordt vertraagd. De film is nog niet getest voor andere producten dan vers fruit en kip.

6

Tray als waterabsorber

Vochtabsorbers worden meestal gebruikt om overtollig water op te vangen in verpakkingen met voedingsmiddelen met een hoog vochtgehalte. In de afgelopen jaren hebben verschillende bedrijven innovatieve oplossingen geïntroduceerd waarbij absorptietechnologie wordt gecombineerd met verschillende polymeren om vocht te controleren. Seawell heeft trays van gerecycled polypropyleen ontwikkeld die een geïntegreerde absorbtietechnologie hebben in de holtes op de bodem om overtollig vloeistof te absorberen. Door een superabsorberend polymeer fungeert de tray als een actieve waterafvanger. Dit zorgt voor minder kwaliteitsverlies van de visproducten. Volgens het bedrijf kan de technologie de houdbaarheid van verse vis met 50 procent of meer verlengen. De trays werken ook voor vlees. De technologie is echter nog wel in de patentfase.

7

Grafeenoxide als alternatief conserveermiddel

Veel conserveermiddelen worden aan de oppervlakte van fruit toegevoegd om de rijpingssnelheid te vertragen, naast de groei van micro-organismen. Sommige van deze conserveermiddelen zoals benzoëzuur en sorbinezuur hebben mogelijk effect op de gezondheid van mensen. Dit maakt conserveermiddelen gebaseerd op natuurlijke extracten zoals granaatappelschillen aantrekkelijker. Het instituut voor Nanoscience & Technology uit India heeft een verpakking gemaakt van grafeenoxide (GO). Het gebruikte conserveermiddel was salicylaldehyde (SA). Het is getest op bananen. Als de bananen rijpen, komen zuren vrij die zorgen dat SA vrijkomt uit de verpakking waarmee de rijpingssnelheid afneemt.

Melamineschandaal Prescouter is een Amerikaans onderzoeksbureau dat is opgericht in 2008 na het Chinese melamineschandaal.

Terwijl iedereen op zoek was naar een methode om besmette melk te kunnen identificeren, bleek er technologie te zijn die dat snel kon, ergens verborgen in een universiteitslab. Prescouter zet technologieën op een rij die in verschillende stadia van ontwikkeling zijn. Het netwerk bestaat uit wetenschappers, engineers, industrie-experts die hun academische kennis aanbieden om oplossingen te vinden voor de problemen van de industrie.

De GO-basis zorgt voor een antimicrobiële bescherming voor het fruit tegen E.coli en P.syringae. Het voordeel is dat doordat de activatie komt door de zuren in het fruit, het waarschijnlijk ook toepasbaar is op ander soort fruit. De wetenschappers verwachten een minimale toxiciteit omdat zowel GO als SA het filterpapier niet kunnen passeren. Het nadeel is dat de techniek niet is onderzocht voor andere soorten voedsel zoals granen, zuivel of vlees. Bovendien kunnen bacteriën een reactie aangaan met GO waardoor de oppervlaktes veranderen. Ook is het effect van de verpakking op de rijpingssnelheid in de late fase van rijping minimaal, omdat het zuurgehalte lager wordt.

8

Antioxidant verpakking met nanoselenium

Wetenschappers van de Spaanse Universiteit van Zaragoza hebben de wetenschappelijk aangetoonde antioxidanteigenschappen van seleniumnanodeeltjes (nanoSe) getest in flexibele multilaags actieve verpakkingen. De verpakking is zowel getest op labschaal als op industriële schaal. Op labschaal testten de onderzoekers hazelnoten, walnoten en aardappelchips, op industriële schaal: gekookte ham, kip en een kant-en-klare groentemix die op smaak was gebracht met boter. Dit is de eerste studie waar een industriële multilaagsverpakking selenium bevat. NanoSe werd in het midden van de multilaagsverpakking geplaatst om de werking van de plastic film niet te beïnvloeden. Malondialdehyde (MDA) werd gevolgd als maat voor ranzigheid. Noten in de nanoSe-verpakking hadden na 42 dagen een lager gehalte aan MDA. Bij aardappelchips nam het MDA-gehalte met 22 procent af. Op industriële schaal was de grootste afname in MDA (50 procent) bij gekookte ham. De methode heeft een positieve beoordeling gekregen van de EFSA. Een ander voordeel is dat er geen migratie van seleniumdeeltjes naar de voeding plaatsvindt. Ook werkt het als een krachtige afvanger van vrije radicalen. Een nadeel is dat het de barrière-eigenschappen van de multilaagsverpakking voor aldehydes niet verbetert. •

Bron: Extending Shelf Life: Novel Packaging, november 2018.

De komende tijd zal VMT deze technologieën volgen om te kijken welke toegepast kunnen worden in de voedingsmiddelenindustrie

" % !' '" ) *HLOHQNLUFKHQ '(

% ! # $& " #& ! % % "

% " %UDQFKH VSHFLÀHNH SURFHVVHQ # ! # % " IDEULHNHQ PRQLWRULQJ HQ UHSRUWLQJ WUDFHHUEDDUKHLG UHFHSWXUHQRSWLPDOLVDWLH NZDOLWHLWVPDQDJHPHQW HQ YHHO PHHU +HW

'"# " ! "" #& !

YRRU GH YOHHVEUDQFKH +HW GHNW DOV WRWDDO RSORVVLQJ (53 )$&725< (53 HQ KHW 0(6 DI ! ( "# ! # # ! " # $ ! " & # & ! ! !"

( ## &&& "

20

HOUDBAARHEID VERLENGEN

De visie van...

Véronique Cremades-Mathis Niet alleen wil Nestlé minder verpakkingsmaterialen gebruiken, maar deze ook oneindig recyclebaar maken. Daarbij is het belangrijk de voedselveiligheid en kwaliteit niet uit het oog te verliezen. Véronique Cremades-Mathis, Vice President Sustainably Packaging, vertelt hoe ’s werelds grootste voedingsbedrijf zijn verpakkingen verduurzaamt én welke obstakels ze tegenkomt.

Tekst Maurice de Jong

Véronique Cremades-Mathis is verantwoordelijk voor de verpakkingstransitie binnen de Nestlé Group. Eerder was ze Global Head of FoodDairy & Confectionery voor Nestlé Professional en ceo van Nestlé Nieuw-Zeeland.

Behalve een dubbele graad in voedingswetenschappen en bedrijfskunde, heeft ze meer dan 29 jaar ervaring in de wereldwijde voedingsmiddelen- en drankenindustrie. Ook is Cremades-Mathis onder andere voorzitter van de Nieuw-Zeelandse Food & Grocery Council en oprichter van Superdiverse Women New Zealand.

“Onze wetenschappers van het Nestlé Institute of Packaging Sciences werken samen met externe partners, academici en startups om verpakkingsoplossingen te ontwikkelen. Uitgangspunt hierbij is het behouden van de productkwaliteit en het garanderen van de hoogste veiligheid tijdens het houdbaarheidsproces. Ze ontwikkelen bijvoorbeeld technologieën om de barrière- en functionele eigenschappen te verbeteren van gemakkelijker te recyclen materialen zoals papier.”

Complexe laminaten “Ook bekijkt Nestlé samen met partners hoe niet-recyclebare complexe laminaten te vereenvoudigen zijn. Die hebben meestal meerdere lagen materiaal met verschillende functionele eigenschappen. Die beschermen het product tegen vocht en zuurstof. We bekijken hoe we die verschillende lagen materialen kunnen vervangen door recyclebare vereenvoudigde laminaten, terwijl ze ook zorgen voor voldoende barrière- en functionele eigenschappen.

Er wordt naar alternatieve materialen gezocht, waaronder biobased, composteerbare, biologisch afbreekbare en gerecyclede kunststofmaterialen. We werken ook aan nieuwe distributiemethoden voor onze producten, zoals bulklevering en hervulbare en herbruikbare verpakkingen.”

Nesquik en YES “Het krijgen van optimale kwaliteit en houdbaarheid hangt af van het type verpakking. Maar dit is slechts één dimensie die de houdbaarheid beïnvloedt. We

moeten ook rekening houden met andere dingen, zoals nieuwe receptuur en de distributie naar de consument. Een voorbeeld: in het geval van onze Nesquik all Natural met op papier gebaseerd materiaal, is de houdbaarheid verminderd maar niet significant in vergelijking met plastic verpakkingen.

We erkennen de noodzaak van de wereldwijde strijd tegen plastic verpakkingsafval. Daarom versnellen we onze inspanningen om functionele, veilige en milieuvriendelijke verpakkingsoplossingen op de markt te brengen door verkorting van de tijd tussen concept en lancering. Onze Nesquik-papierverpakkingen zijn bijvoorbeeld in negen maanden ontwikkeld en de papieren verpakking voor onze YES!repen in tien maanden.”

Herbruikbaar en recyclebaar “Onze visie is dat geen van onze verpakkingen, inclusief plastic, op een stortplaats of elders in het milieu (inclusief oceanen, meren en rivieren) belanden.

Om dit te bereiken, hebben we onszelf verplicht om ervoor te zorgen dat 100 procent van onze verpakkingen tegen 2025 herbruikbaar of recyclebaar zijn.

We realiseren ons dat dit ambitieus is en dat er veel meer werk nodig is om dit te realiseren. In januari van dit jaar kondigde Nestlé een investering van maximaal 2 miljard Zwitserse frank (ruim 2 miljard euro) aan om een verschuiving in gang te zetten van nieuwe kunststoffen naar gerecycled kunststof en om de ontwikkeling van innovatieve duurzame verpakkingsoplossingen te versnellen. Onze investeringen concentreren zich op twee gebieden. We willen

VMT 3 • maart 2020

21

De visie

‘Het krijgen van een optimale kwaliteit en houdbaarheid hangt af van het type verpakking’ VÉRONIQUE CREMADES-MATHIS

een markt creëren voor gerecycled plastic voor voedsel en daarom besteden we meer dan 1,5 miljard Zwitserse frank aan deze materialen tussen nu en 2025. Afgezien van PET zijn de meeste plastics voor het verpakken van voedsel moeilijk te recyclen, wat leidt tot een beperkt aanbod van gerecycled plastic.

Ten tweede hebben we een fonds van 250 miljoen Zwitserse frank voor duurzame verpakkingen in het leven geroepen dat zich richt op startende bedrijven die innovatieve verpakkingen, hergebruik en navulsystemen of recyclingoplossingen ontwikkelen. Deze investering, samen met onze voortdurende inspanningen om verpakkingen recyclebaar of herbruikbaar te maken, zal ons helpen om tegen 2025 een derde minder nieuwe kunststoffen te gebruiken.”

Verschillen in landen “Onze afgegeven commitments gelden wereldwijd en voor alle Nestlé-activiteiten. Vanwege de uiteenlopende aard van de huidige afvalinzameling, sorteer- en verwerkingsinfrastructuur en -systemen over de hele wereld, ook voor recycling, hebben wij een pragmatische aanpak voor het identificeren van gebieden voor specifieke, gerichte actie in de landen

waarin wij actief zijn. In Indonesië bijvoorbeeld trad Nestlé toe tot het project STOP als strategisch partner. Het project beoogt het elimineren van kunststof in het milieu en het verhogen van recyclingpercentages. Dit doen we door het opzetten van partnerschappen met lokale en regionale overheden om effectieve circulaire systemen te creëren. Voortbouwend op onze ervaringen in Indonesië, zijn we van plan dit model uit te rollen in andere landen.

We werken op drie niveaus om verpakkingen te verminderen, te hergebruiken en te recyclen. Ten eerste ontwikkelen we de verpakking van de toekomst, via ons R&D-netwerk en in samenwerking met externe partners. Ten tweede helpen we bij het realiseren van een afvalvrije toekomst. Nestlé heeft wereldwijd de ambitie om op langere termijn de recyclingpercentages te verhogen en rondzwervend plastic in het milieu te helpen voorkomen. Ten derde stimuleren we nieuw gedrag en kennis op dit gebied. Dit is begonnen bij onze medewerkers maar we willen ook gedragsverandering bij consumenten bewerkstelligen via merkcommunicatie. In drie woorden: verminderen, hergebruiken en recyclen.”

Samenwerken “Er komen meer veranderingen aan in de manier waarop consumenten kunnen genieten van onze producten, maar dit lukt niet van de ene op de andere dag. Want regelgeving om de veiligheid en kwaliteit van voedsel- en drankproducten te waarborgen, zorgt voor extra complexiteit bij het veranderen van de verpakkingen. Dit betreft de voor gebruik gereguleerde materialen tot aan de manier waarop consumenten toegang hebben tot de producten. Al deze overwegingen moeten in het innovatieproces worden meegenomen.

Om het tempo van het veranderingsproces te versnellen, richten we ons op samenwerking. We hebben bijvoorbeeld onze krachten gebundeld met Danimer Scientific om biologisch afbreekbare kunststofproducten te ontwikkelen. Met PureCycle willen we ’s werelds eerste virgin-like gerecycled polypropyleen leveren. Ook met andere industriële partners werken we samen om een volledig recyclebare, composteerbare glazen beker te ontwikkelen als onderdeel van de NextGen Consortium en Cup Challenge.” •

22

HOUDBAARHEID VERLENGEN

‘Weglaten verpakking beïnvloedt houdbaarheid’ VERDUURZAMING VERPAKKINGEN VRAAGT OM INTEGRALE AANPAK Als een bedrijf een verpakking duurzamer wil maken of wil weglaten, heeft dat vaak veel consequenties. Ook voor de houdbaarheid. Alleen met een totaalaanpak en een goede kwantificering van de gevolgen kan de duurzaamste oplossing worden gevonden.

Tekst Anja Janssen

Om komkommers in de supermarkt zit krimpfolie.

Veel mensen vinden dat dit laagje plastic er best vanaf kan. Eelke Westra en zijn team van Wageningen Food & Biobased Research onderzochten wat het effect is van het weglaten van de folie op de houdbaarheid. “We hebben onder meer het gewichtsverlies gemeten. Onverpakte komkommers hadden na drie dagen net zoveel gewicht verloren als verpakte komkommers na veertien dagen”, zegt Westra.

Komkommers Onderzoeker Eelke Westra van Wageningen Food & Biobased Research: het overstappen op een verpakking gemaakt van een monomateriaal heeft gevolgen voor de houdbaarheid.

‘Het weglaten van verpakking creëert een nieuwe dynamiek’

Zonder folie drogen de komkommers dus veel sneller uit. Wat niet wil zeggen dat de folie onmisbaar is.

“De langere houdbaarheid van komkommers met folie wordt nu in de keten gebruikt om bijvoorbeeld minder vaak te hoeven beleveren. Stel dat de houdbaarheid maar drie dagen is, dan moet je een winkel elke dag beleveren met komkommers”, zegt Westra.

Met andere woorden: door de logistiek aan te passen, zou je de folie toch kunnen weglaten.

Daarnaast zou de functie van de verpakking, in dit geval het voorkomen van uitdroging, op andere manieren kunnen worden overgenomen. Westra: “Je ziet bij supermarkten bijvoorbeeld mistapparaten hangen op de groente- en fruitafdeling. Die zorgen ervoor dat de ruimte vochtiger is en dat je minder last hebt van uitdroging.” Ook een coating zou een oplossing kunnen zijn. “Dit is nu in opkomst bij groente en fruit”, zegt Westra. “De coating zorgt ervoor dat het product langer houdbaar is. Vaak is het beschermende laagje gemaakt van zetmeel of producteigen stoffen en heeft het een antimicrobiële functie. Maar zo’n coating kan er ook voor zorgen dat het product een andere gassamenstelling heeft, zodat het langer houdbaar wordt. Ook is de coating

een vochtbarrière, waardoor er minder uitdroging is.” Het meeste citrusfruit bijvoorbeeld wordt standaard met een waslaagje beschermd.

Dunnere materialen Een andere mogelijkheid tot verduurzaming is dat de consument zelf zijn verpakking meeneemt naar de supermarkt, om hem daar te vullen. Bijvoorbeeld met bepaalde lang houdbare producten, zoals hagelslag. Westra ziet dan wel problemen voor de productaansprakelijkheid: wat als de meegenomen verpakking niet schoon is? Kortom, het weglaten van de verpakking creëert een nieuwe dynamiek, constateert Westra. “Een heleboel zaken moet je opnieuw gaan uitvinden. Dat vereist niet alleen rekenwerk, maar ook het maken van afspraken over wie verantwoordelijk is op welk niveau. Als consumenten hun eigen verpakking gaan meenemen, komt ook een deel van de verantwoordelijkheid bij hen te liggen.”

Meer technisch van aard is verduurzaming door het dunner maken van kunststof verpakkingen, zodat minder materiaal nodig is. Hier zitten fysieke grenzen aan, zegt Westra. “De verpakking moet immers intact blijven tijdens transport en opslag om zijn beschermende functie te behouden, en hij moet vaak stapelbaar blijven. Als je de folie dunner maakt, heeft dat ook gevolgen voor de vocht- en gasdoorlaatbaarheid.” Maar door een ander materiaal te kiezen, kan een fabrikant dan vaak toch de gewenste (on)doorlaatbaarheid krijgen; bijvoorbeeld door polypropyleen te gebruiken in plaats van polyetheen, of omgekeerd. Andere oplossingen om minder plastic te gebruiken, zijn het verkleinen van het venster in gecombineerde verpakkingen (plastic/karton) en het coaten van karton; maar ook het weglaten van een

VMT 3 • maart 2020

23

Achtergrond

Als consumenten straks een eigen verpakking meenemen voor het kopen van noedels bijvoorbeeld, dan komt ook een deel van de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het product bij hen te liggen, aldus wetenschapper Eelke Westra.

verpakkingslaag bij een meervoudig verpakt product, bijvoorbeeld per stuk verpakte koekjes in een tray in een omverpakking.

Houdbaarheid verlengen Geavanceerde houdbaarheidsverlengende verpakkingen zijn vaak complex van samenstelling en daardoor lastiger te recyclen. “Ze zijn zo samengesteld dat je het beste hebt van elk materiaal om een bepaalde barrièrefunctie te creëren”, zegt Westra.

“Vanuit het oogpunt van recycling wil je echter een monomateriaal, maar dat heeft niet al die functies.

De overgang op een monomateriaal heeft dus gevolgen voor de houdbaarheid en wellicht ook voor de voedselveiligheid van het product.”

Inmiddels zijn er ook biobased alternatieven voor monomaterialen, zoals verpakkingen op basis van zetmeel, cellulose of polymelkzuur. Voor het verlengen van de houdbaarheid is hun werking vergelijkbaar met die van fossiele monomaterialen, aldus Westra. Hij verwacht dat het gebruik van biobased verpakkingen zal doorzetten. Op dit moment is de kostprijs echter nog minder concurrerend, terwijl het onderscheid voor consumenten vaak niet duidelijk is. Ook heeft het gebruik van een ander materiaal voor de productie grote gevolgen. Verpakkingsmachines moeten opnieuw worden ingesteld en ingeregeld en dat kost tijd. Het is volgens Westra lastig snel hetzelfde efficiëntieniveau te bereiken.

Verpakkingsproject topsector Uiteindelijk gaat het bij het verduurzamen van verpakkingen om een complex samenspel van factoren, zoals de eigenschappen van het product, de inrichting en lengte van de keten en de omstandigheden

‘Verpakking die houdbaarheid verlengt is lastig te recyclen’

bij opslag en distributie. Als het aanpassen of weglaten van een verpakking leidt tot meer productverlies, moet de impact daarvan ook worden meegewogen in de beslissing. Vaak is de duurzaamheidsimpact van het weggooien van een product vele malen groter dan die van de verpakking, weet Westra uit berekeningen van Wageningen Food & Biobased Research.

Om voor de voedingsmiddelensector hulpmiddelen te ontwikkelen voor het nemen van beslissingen over de verduurzaming is 1 maart 2020 een project gestart van de Topsector Agri & Food. Het project moet gekwantificeerde informatie opleveren over wat in een specifieke situatie de duurzaamste oplossing is. Mogelijke oplossingen zijn bijvoorbeeld het dunner maken van kunststof verpakkingen, het recyclebaar maken van verpakkingen of het gebruiken van alternatieven die de functie van de verpakking overnemen. Wageningse experts gaan daarbij rekenmodellen combineren voor levenscyclusanalyses en modellen voor het berekenen van de CO2-uitstoot van voedselverlies. De modellen leveren gegevens op over energiegebruik, CO2-uitstoot en watergebruik.

Aan het driejarige project doen diverse sector- en brancheorganisaties mee, zoals het CBL, de FNLI, het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken en Stichting Samen Tegen Voedselverspilling. Daarnaast zoekt projectleider Westra nog naar voedingsmiddelenfabrikanten die hun case willen inbrengen voor onderzoek. Per jaar willen ze vier tot vijf cases onderzoeken.

Die moeten, naast directe resultaten voor de industrie, de data en richtlijnen voor het beslissingsondersteunende hulpmiddel opleveren, zodat steeds meer bedrijven de duurzaamste oplossing kunnen vinden.

Anja Janssen is freelance journalist en tekstschrijver

24

HOUDBAARHEID VERLENGEN

Duurzame pouch is van rPet NIEUWE POUCH MOET KOSTENNEUTRAAL ZIJN Drinkpouches zoals van Capri Sun bestaan uit meerdere aan elkaar gelijmde materialen.

Dit maakt ze erg moeilijk te recyclen. Een project van Searious Business onderzoekt de toepassing van 100 procent rPET als grondstof voor een duurzame drinkpouch.

Tekst Dionne Irving

Voedingsmiddelenproducenten verwachten dat er steeds meer pouches op de markt komen. Ze vermoeden echter dat voor deze drankverpakkingen steeds vaker monomaterialen gebruikt zullen worden. De nieuwe pouch speelt in op beide marktontwikkelingen. De prijs, barrière-eigenschappen en verwerkbaarheid in het productieproces zijn de belangrijkste redenen voor merken om de slecht recyclebare pouch toch te gebruiken. En velen doen dat.

Marktpotentieel Het marktpotentieel waar het projectteam op basis van voorzichtige schattingen vanuit gaat voor meerlaagse drinkpouchverpakkingen in Europa, is minimaal 10 miljard verpakkingen per jaar (in aantallen).

Van deze hoeveelheid komt een significant deel in Nederland terecht. De nieuw ontwikkelde pouch kan als grondstof via recycling weer op de markt ko-

CRISP-onderzoek naar toepassing van laminaten Laminaten worden op meerdere plekken onderzocht. Binnen CRISP werken het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV), Wageningen University & Research, Universiteit Twente en Universiteit Utrecht samen. De samenwerking komt voort uit het Circular Packaging Design-programma (2017-2020) van het KIDV, om de onderwijs- en onderzoekinfrastructuur bij universiteiten en hogescholen te versterken. Het laminatenonderzoek moet antwoord geven op vragen over de toepassing van laminaten in verpakkingen, hoe dit anders of beter kan om verpakkingen te verduurzamen.

men. Deze prognose is gebaseerd op het marktaandeel van Capri Sun in de Verenigde Staten en geëxtrapoleerd naar de Nederlandse markt. Tijdens de pilot zal de businesscase met de desbetreffende merkeigenaren verder worden uitgewerkt. In deze case zal Searious Business het marktaandeel, de geschatte omzet, winst, kosten en time to market specifiek inschatten.

“De grootste horde die genomen moet worden, is het ontwikkelen van een monomateriaal met dezelfde eigenschappen als die van een meerlaagse verpakking”, vertelt Willemijn Peeters, directeur van Searious Business, een organisatie die bedrijven helpt hun verpakkingen te verduurzamen. “Daarnaast moet de nieuwe drinkpouch 100 procent recyclebaar zijn en zo goed als kostenneutraal. We kijken naar de gehele productverpakkingscombinatie inclusief dopje.” Andere vragen die beantwoord moeten worden, zijn: werkt deze verpakking ook voor andere meerlaagsverpakkingen, zoals die voor diervoeder of zuivel? Het projectteam gaat bij het ontwerp van de verpakking uit van compatibiliteit met de huidige vulmachines.

rPET Voor de ontwikkeling van de nieuwe pouch is PET als uitgangspunt genomen vanwege de gunstige eigenschappen van het materiaal: helder van kleur, gunstige vul/productiekwalificaties en makkelijk recyclebaar. Ook de milieuwinst en het kwaliteitsni-

VMT 3 • maart 2020

25

Wetenschap

POUCH De verpakking van monomateriaal moet dezelfde eigenschappen hebben als die van een meerlaagse verpakking, aldus Willemijn Peeters (links) en Rosemarie Wuite van Searious Business.

veau van rPET zijn positief. Daarnaast is het vanuit EU-wetgeving voor voedselveiligheid toegestaan om rPET te gebruiken voor voedselverpakkingen mits het aan de 95 procent voedselveiligheidseis voldoet. rPET geeft dezelfde gewenste bescherming aan de voedingsmiddelen. Peeters: “De verpakking zal er natuurlijk wel anders uit komen te zien. Het zal niet meer glimmen omdat er geen gebruik meer wordt gemaakt van aluminium.”

De onderzoekers verwachten dat de pouch op basis van de werkelijke kosten, inclusief schaduwkosten voor onder andere CO2-emissies tijdens het productieproces, maximaal dertig procent goedkoper in de markt gezet kan worden, onder meer door toepassing van rPET en vervanging van het aluminium in een multilayer-structuur. Ze houden bij de berekening rekening met een hogere prijs van mechanisch gerecycled rPET in vergelijking met virgin-materiaal, een concurrerende prijs van chemisch gerecycled rPET ten opzichte van virgin-materiaal en mogelijk in de toekomst de heffingskorting vanwege de recyclebaarheid van de verpakking.

Zwerfafval De PET-fractie in het Nederlandse huishoudelijke afval zal toenemen vanwege de overeenkomst die het verpakkend bedrijfsleven sloot met staatssecretaris Van Veldhoven over hergebruik van kleine PET-flesjes. Deze komen nu nog vaak als zwerfafval in het milieu terecht. In het KVG-eindrapport van 4 september werd gerefereerd aan een doelstelling van 75 miljoen (1,65 ton per jaar) kleine PET-flesjes (KVG, Eindrapport Verkenning ‘Kunststof Verpakkingsafval als Grondstof’, Technische en Economische Analyse, 2018). Bij succesvolle marktintegratie van de nieuwe pouch stijgt het volume PET-folie in het recyclingcircuit significant, wat aparte inzameling, sortering, mechanische recycling en opschaling commercieel interessanter maakt.

Voortzetting pilot

‘De pouch is dertig procent goedkoper’

De pilot was een onderdeel van een productontwikkelingstraject van de pouch die in 2018 begon met de eerste gesprekken. Searious Business zet het project voort na afronding van de pilot. Gepland staan: productietesten op de lijn, tests om het aandeel rPET te verhogen tot meer dan vijftig procent, consumententests, marktintroductie en opschalingsplannen na 2020 voor andere toepassingen. •

26

VOEDING & GEZONDHEID

TOOL Wat zegt de voedingswaarde op een productetiket? Een digitale tool geeft individueel advies aan de consument.

Tool stimuleert gezond eten DIGITAAL VOEDINGSADVIES STEEDS PERSOONLIJKER Hoe beter een digitaal voedingsadvies aansluit bij de behoeften van de individuele consument, hoe makkelijker het kan worden opgevolgd. Daarom houden experts van Wageningen Food & Biobased Research in hun digitale adviestool rekening met persoonlijke eetgewoontes en voorkeuren. Dat werkt. “Bij het project Vezel Up bleven veel deelnemers de tool ook na afloop gebruiken”, aldus de Wageningse expert Mariëlle Timmer.

Tekst Annemarie Barbier-Schenk

Voedingsgerelateerde aandoeningen, zoals diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten, komen steeds vaker voor. Om de kans op dergelijke gezondheidsproblemen te verkleinen, is het belangrijk dat consumenten leren welke rol voeding hierbij speelt. Algemene richtlijnen als ‘250 gram groente’ of ‘30 gram vezels’ blijken lastig in de praktijk te brengen. “Mensen hebben behoefte aan een persoonlijk advies dat rekening houdt met hun dagelijkse eetpatroon. Daar kan een slimme digitale tool bij helpen”, aldus Mariëlle Timmer, senior onderzoeker bij Food Informatics.

Wetenschappelijk onderbouwd Timmer en haar collega’s hebben een digitale adviestool ontwikkeld waarin naast gedetailleerde productinformatie over bijvoorbeeld ingrediënten, nutriënten, allergenen en geschiktheid voor doelgroepen en eetmomenten, ook wetenschappelijk onderbouwde kennis van diëtisten, voedingskundigen en gedragswetenschappers is opgeslagen. De tool genereert een persoonlijk voedingsadvies aan de hand van het eetgedrag, voorkeuren en andere kenmerken, zoals gezondheidstoestand, wel of geen vegetariër of het gewenste eetmoment.

Voor een eenvoudig advies werkt de tool al goed, zo is recent bewezen bij het Vezel Up-project (samen met de Maag Lever Darm Stichting) waarbij mensen werden gestimuleerd meer vezels te consumeren.

Meer informatie?

Bent u benieuwd naar de samenwerkingsmogelijkheden? Neem dan vrijblijvend contact op met Mariëlle Timmer (marielle.timmer@wur.nl).

‘Ze konden zelf kiezen hoe ze meer vezels wilden consumeren’

“Bijna de helft van de deelnemers bleef de tool ook na afloop van de proef gebruiken. Mensen waardeerden de stimulerende, niet dwingende toon en de keuzevrijheid. Ze konden zelf kiezen hoe ze meer vezels wilden consumeren, bijvoorbeeld hun croissant bij het ontbijt houden en bij het avondeten witte rijst door zilvervliesrijst vervangen.”

De onderzoekers willen de tool verder verbeteren.

Daarbij vormen de complexe doelstellingen voor een gezonder eetpatroon een uitdaging. Timmer: “Bij Vezel Up ging het alleen om het verhogen van de vezelopname, en dat werkte prima. Met meerdere criteria wordt het complexer. Noten zijn bijvoorbeeld heel vezelrijk, maar bevatten ook veel vet en dus energie. Kozen deelnemers van Vezel Up voor extra noten, dan scoorden ze positief op de vezels, maar hun energie-inname steeg ook. Dat is niet altijd de bedoeling.”

Samenwerking zoeken De Wageningse experts zoeken samenwerking met onder andere de voedingsmiddelenindustrie om projecten uit te voeren. “De digitale adviesmodules die we ontwikkelen, zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde voedingsgezondheidsrelaties. Bedrijven kunnen deze modules gebruiken in hun eigen applicaties en zo hun eigen digitale strategie verder ontwikkelen”, aldus Timmer. •

VMT 3 • maart 2020

WETGEVING & TOEZICHT

27

Achtergrond

CRISPR-CAS De wetenschap rondom genetische modificatie is volop in ontwikkeling.

Nieuwe technieken zoals CRISPR-Cas lijken actuele problemen in de foodsector zoals ziekten, droogte en verzilting het hoofd te kunnen bieden.

‘Europese wetgeving is achterhaald’ De huidige EU-regels voor genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s) zijn achterhaald en moeten radicaal worden hervormd. Een groep internationale vooraanstaande wetenschappers aangesloten bij de European Academies Science Advisory Council (EASAC) pleit hiervoor.

Tekst Willem Paul de Mooij

De wetenschap rondom genetische modificatie is volop in ontwikkeling. Nieuwe technieken zoals CRISPR-Cas lijken actuele problemen in de foodsector zoals ziekten, droogte en verzilting het hoofd te kunnen bieden. Gewassen kunnen snel, accuraat en goedkoop worden aangepast. Maar dergelijke technieken vallen onder de strenge Europese GMO-wetgeving en kunnen daarom nog niet of nauwelijks in Europa worden toegepast. En dat kan de samenleving veel geld gaan kosten, stellen wetenschappers van EASAC. “We hebben geen tijd te verliezen bij de implementatie van nieuwe genetische modificatietechnieken. We kunnen er problemen mee oplossen en de voedselzekerheid borgen”, stelt Robin Fears, directeur van het biosciences-programma van EASAC.

EU-wetgeving In 2018 oordeelde het Europese Hof van Justitie dat de wettelijke voorschriften voor GGO’s ook van toepassing zijn op organismen die gemodificeerd zijn met behulp van nieuwe methoden voor genoombewerking, zoals CRISPR-Cas. “Dit maakt het moeilijk om verbeterde gewassen te bestuderen, te ontwikkelen en te cultiveren. Maar die gewassen zijn dringend nodig voor productieve, klimaataangepaste en duurzamere landbouw”, legt professor Volker ter Meulen, voorzitter van EASAC’s biosciences-programma uit. In een Duits rapport van drie wetenschappelijke organisaties staat de ‘enorme potentie’ van nieuwe technieken beschreven. Voorbeelden zijn gewassen die zijn aangepast zodat er geen of weinig

European Academies Science Advisory Council (EASAC) EASAC bestaat uit een aantal wetenschappelijke academies van Noorwegen, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. Doel is wetenschappelijk advies geven aan Europese beleidsmakers.

bestrijdingsmiddelen meer nodig zijn of gewassen die veel minder water nodig hebben om goed te kunnen gedijen. Andere voorbeelden zijn sojabonen met gezondere vetzuren, glutenarme tarwe, aardappelknollen met een langere houdbaarheid, bacteriebestendige rijst, schimmelbestendige druivensoorten, tarwe en cacao, en maïs- en tarwesoorten die de droogte kunnen weerstaan.

Veel gebeurd “Er is veel gebeurd sinds de eerste verordeningen over GMO bijna twintig jaar geleden zijn aangenomen”, zegt Fears. De wetgeving loopt nu achter de feiten aan en heeft een flinke update nodig. Tegelijkertijd wijst Fears erop dat het van belang is om eventuele wetgevingshervormingen op wetenschappelijk bewijs te baseren en rekening te houden met de ethische en maatschappelijke discussie op dit gebied. Volgens Fears is er een ‘transparante discussie’ nodig om vertrouwen op te bouwen tussen wetenschap en het grote publiek.

De Europese Raad heeft de Europese Commissie al gevraagd om een update van de GMO-regelgeving.

EASAC doet een duit in het zakje en pleit voor radicale hervorming. Zo vindt de organisatie dat de EU de definitie van GGO moet herzien. Organismen waarvan het eigen genoom aangepast is, moeten niet als GGO worden beschouwd, tenzij ze DNA van andere soorten bevatten. Genetische combinaties die ook in de natuur of via conventionele veredelingsmethoden kunnen ontstaan, moeten niet als GGO worden beschouwd. •

28

MARKETING & CONSUMENT

‘Nutri-Score komt hoe dan ook in de schappen’ GOEDE COMMUNICATIE NAAR DE CONSUMENT IS NOODZAKELIJK De invoering van Nutri-Score leidt in Nederland tot scherpe discussies. Er zijn veel voorstanders van het voedselkeuzelogo, maar de kritiek is ook hard. Zo zou de Nutri-Score niet aansluiten bij de Schijf van Vijf, waardoor het voedselkeuzelogo voor de consument niet geloofwaardig genoeg is. Wat is precies het doel van de Nutri-Score en wat zijn de voor- en nadelen?

Tekst Carmen Groeneveld

‘Richtlijnen en het label hebben niet hetzelfde doel’

Productontwikkelaars, duurzaamheidsmanagers, doctoren, voedingskundigen, beleidsmedewerkers, boeren en wetenschappers. Zij waren allemaal aanwezig bij het debat over Nutri-Score dat Foodlog op donderdag 20 februari in het Hortiversum in Zoetermeer organiseerde. Er werd heftig gediscussieerd over de voor- en nadelen van de Nutri-Score en de precieze functie van het in te voeren voedselkeuzelogo. Vijf panelleden gingen de discussie met elkaar en de zaal aan. Het panel: Serge Hercberg, de Franse

Alpro heeft op al haar producten het Nutri-Score-logo al vermeld.

ontwerper van de Nutri-Score; Dino Trescher van het Duitse ministerie van Voedsel en Landbouw; Annet Roodenburg, docente Voeding & Gezondheid aan de HAS Hogeschool; Denise de Ridder, hoogleraar Gezondheidspsychologie, en Timo Hoogeboom, ceo van HAK.

Nationaal Preventieakkoord Het debat werd georganiseerd naar aanleiding van de op 28 november 2019 gemaakte keuze voor het Nutri-Score-logo door staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS. Hij maakte deze keuze in het verlengde van het in november 2018 gepresenteerde Nationaal Preventieakkoord. Nutri-Score wordt in 2021 ingevoerd in Nederland, nadat er aanpassingen zijn gedaan aan het algoritme, ofwel de rekenformule achter het gezondheidslogo.

Davide Balestra vertegenwoordigde tijdens dit debat VWS. Met de invoering van het front-of-pack-voedselkeuzelogo wordt volgens hem voldaan aan vier doelen in het Preventieakkoord. Balestra: “Allereerst moet het voedselkeuzelogo de publieke gezondheid bevorderen. Ten tweede moet het logo consumenten helpen om een gezondere keuze te maken. Ten derde moet het logo overeenkomen met de Schijf van Vijf en ten vierde moet het ook overeenkomen met Europese voedingsrichtlijnen.”

Daar wringt volgens hoogleraar Gezondheidspsychologie De Ridder direct de schoen: “Het derde en vierde doel gaan niet samen. Het logo kan niet voldoen aan de Schijf van Vijf én de Europese richtlij-

VMT 3 • maart 2020

29

Achtergrond

NUTRISCORE Heftige discussies over de voor- en nadelen van het logo.

nen tegelijk. We moeten de Nederlandse voedingsrichtlijnen boven de Europese verkiezen.” Panellid Roodenburg van de HAS sluit zich daarbij aan. “Het is een enorme uitdaging om de Nederlandse voedingsrichtlijnen in lijn te krijgen met een Europees voedselkeuzelogo.”

Aanvulling op voedingsrichtlijnen Daarmee kwam de discussie goed op gang. Wat is nu eigenlijk het doel van de Nutri-Score? “Het doel van voedingsrichtlijnen is om consumenten te informeren over wat gezonde voeding is. Het doel van een front-of-pack-logo zoals de Nutri-Score, is om consumenten te laten zien welk product de gezondste is binnen een productgroep”, liet Trescher van het Duitse ministerie van Voedsel en Landbouw weten, terwijl hij elk woord voorzichtig afwoog alvorens het uit te spreken. Het probleem van de Nutri-Score is volgens Roodenburg (en meer dan 175 voedingswetenschappers) dat de score niet aansluit bij de Schijf van Vijf, de Nederlandse voedingsrichtlijnen. Deze verschillen gaan volgens Roodenburg verwarring

‘Niemand neemt een laptop mee naar de supermarkt met de Schijf van Vijf’

Nationaal Preventieakkoord Het Nationaal Preventieakkoord is op 23 november 2018 gepresenteerd door staatssecretaris Blokhuis, met als doel de Nederlandse bevolking gezonder te maken. Over invoering van een voedselkeuzelogo zegt het Nationaal Preventieakkoord: ‘Om te faciliteren in het maken van gezonde keuzes wil de rijksoverheid uiterlijk in 2020 een nieuw breed gedragen voedselkeuzelogo introduceren. Dat moet nadrukkelijk aansluiten bij de manier waarop mensen hun keuzes maken, begrijpelijkheid voor de consument is leidend. Bij de ontwikkeling van het nieuwe logo worden de criteria van de Schijf van Vijf uitdrukkelijk verwerkt. De Europese ontwikkelingen met betrekking tot voedselkeuzelogo’s zullen ook worden meegewogen.’

veroorzaken bij de consument. En dat kan weer leiden tot wantrouwen over zowel de Schijf van Vijf als de Nutri-Score.

Hercberg, de Franse ontwerper van de Nutri-Score, vindt dat deze discussie leidt tot misverstanden.

“Voedingsrichtlijnen en het front-of-pack-logo hebben namelijk niet hetzelfde doel. De voedingsrichtlijnen zijn altijd leidend voor consumenten. Wij adviseren consumenten in deze richtlijnen om verse en onbewerkte producten te eten. Als consumenten toch kiezen voor bewerkte voedingsmiddelen, dan laat de Nutri-Score zien welk product de gezondste optie is binnen die productgroep”, probeerde Hercberg wanhopig duidelijk te maken. Daarnaast is een front-of-pack-label volgens hem een motivatie voor bedrijven om hun producten gezonder te maken.

Aanpassingen algoritme Maar als het front-of-pack-logo een aanvulling moet zijn op de voedingsrichtlijnen, dan moeten de verschillen volgens staatssecretaris Blokhuis en Annet Roodenburg toch echt geminimaliseerd worden.

Daarom is er een groep van internationale onafhankelijke wetenschappers samengesteld om het algoritme van de Nutri-Score onder de loep te nemen en grote verschillen eruit te halen. Hoe kan het bijvoorbeeld dat Coca Cola Light een groene B scoort?

“We weten dat er hiaten zijn in het algoritme”, gaf Hercberg zonder schaamte toe. “We zijn bereid om het algoritme te verbeteren. Het internationale panel gaat kijken of er wetenschappelijke redenen zijn om het algoritme aan te passen.” Na lang luisteren reageerde HAK-ceo en Nutri-Score-voorvechter Hoogeboom. “Nutri-Score is niet perfect. Het heeft wat finetuning nodig. Maar laten we niet vergeten dat onderzoeken aantonen dat 9,3 procent (dit blijkt

30

MARKETING & CONSUMENT

HAK doet met zes producten een pilot in Nederland met de Nutri-Score.

Ook Iglo heeft de Nutri-Score al op een aantal producten staan in Nederland.

uit Franse ervaringsonderzoeken, red.) van de bevolking met een lager inkomen gezondere producten koopt door Nutri-Score. Dat is een van de hoogste stijgingen tot nu toe getoond. Nutri-Score is misschien een 7 op een schaal van 10, maar we hebben een sociaal probleem van ongezonde voedingsgewoonten dat we moeten oplossen. Nutri-Score gaat vanuit het buitenland toch in de Nederlandse schappen komen, of wij nu meegaan of niet”, pleitte Hoogeboom voor het snel invoeren van het voedselkeuzelogo. Volgens Roodenburg is aanpassing van het algoritme een belangrijke eis voor het laten slagen van de Nutri-Score in Nederland.

Communicatie is key Het aanpassen van het algoritme is voor het merendeel van de aanwezigen het belangrijkste punt van kritiek. Daarnaast blijkt uit het debat dat communicatie een factor is die de Nutri-Score kan maken of breken. “We kunnen kleine aanpassingen maken in het algoritme, maar het grootste probleem is de communicatie richting de consument. Er moeten algemene voedingsrichtlijnen zijn, in Nederland is dat de Schijf van Vijf. En binnen die productgroepen geeft de Nutri-Score richting voor het kiezen van de gezondste optie. Dit moet alleen wel duidelijk naar

Schijf van Vijf De voedingsrichtlijnen in Nederland worden gecommuniceerd door middel van de Schijf van Vijf. Tijdens het debat was er wat discussie over het belang van de Schijf van Vijf tussen Annet Roodenburg en Denise de Ridder. “De Schijf van Vijf laat consumenten zien welke producten bij een gezond voedingspatroon horen”, aldus Roodenburg.

“Niemand neemt een laptop mee naar de supermarkt met de Schijf van Vijf”, constateerde De Ridder. “Er is een app”, reageerde Roodenburg verontwaardigd. “De Schijf van Vijf is goed voor voedingskundigen en diëtisten. Maar niet voor consumenten om een gezonde keuze te maken in de supermarkt. Verschillen tussen de Schijf van Vijf en de Nutri-Score zullen consumenten niet snel opvallen. Nutri-Score kan consumenten helpen om een gezondere keuze te maken”, concludeerde De Ridder.

de consument gecommuniceerd worden, zoals wij in Frankrijk ook doen”, schetste Hercberg.

Alle deelnemers van het panel sluiten zich aan bij het belang van goede communicatie. Wanneer VMT de vraag stelt of we niet al achterlopen in communicatie omdat er al producten in de schappen liggen met het voedselkeuzelogo, blijft het angstvallig stil. Alleen Annet Roodenburg durft te reageren: “Dat is precies waar ik ook bang voor ben. Communicatie is essentieel bij dit logo, maar daar lopen we wellicht al in achter omdat er nu al producten met het logo in de schappen komen. Daar ontkomen we niet aan.”

Aan het einde van het debat kwam vanuit de zaal nog een vraag van Unilever waarom de portiegrootte niet is meegenomen in de Nutri-Score. “Het is moeilijk om dit mee te nemen in het logo omdat verschillende producenten andere portiegroottes adviseren voor dezelfde producten”, aldus Hercberg.

Conclusie Het Foodlog-debat laat duidelijk zien dat er nog wat hete hangijzers zijn rondom het Nutri-Score-dossier.

Voorstanders benadrukten tijdens het debat dat het logo leidt tot meer gezonde aankopen. Ook onderstreepten zij dat de Nutri-Score een goede aanvulling is op nationale en internationale voedingsrichtlijnen.

Tenslotte leidt de Nutri-Score volgens voorstanders tot productverbetering waardoor de producten over de hele linie gezonder worden. Tegenstanders daarentegen merkten op dat de Nutri-Score teveel verschillen vertoont met de Schijf van Vijf. Ook zeiden zij dat de Nederlandse voedingsrichtlijnen niet gelijk zijn aan die van andere Europese landen waardoor een Europees uniform logo erg lastig wordt. Een laatste kanttekening was dat de portiegrootte niet meegenomen wordt bij het berekenen van de Nutri-Score.

Toch lijkt de komst onvermijdelijk. Nutri-Score is al te vinden in de schappen op producten die vanuit het buitenland geïmporteerd worden. Het logo komt er dus hoe dan ook, de vraag blijft alleen hoe en wanneer. •

PLASTICBESPAREND VERPAKKEN OP GEBRUIKTE OF SPLINTERNIEUWE MULTIVAC MACHINES

Plasticbesparende verpakkingsconcepten

Origineel gereviseerde, gebruikte verpakkingsmachines

De splinternieuwe, prijswinnende, X-line traysealers en dieptrekverpakkingsmachines

Bezoek ons:

DE TOEKOMST VAN VERPAKKINGSTECHNOLOGIE

31 maart, 1 & 2 april | stand D 131

BETTER PACKAGING

www.multivac.nl

1

b

LE reik U ot be o RMtra gr FOk • Ex K E b oe IE inatie

m co

N

in

U

2-

Voedingsmiddelenjaarboek & Ingrediëntenwijzer 2020 Online leveranciersregister

Beter vindbaar op internet en meer klanten bereiken?

Staat u al in het Voedingsmiddelenjaarboek & Ingrediëntenwijzer 2020?

In april 2020 verschijnt de nieuwe editie van het Voedingsmiddelenjaarboek & Ingrediëntenwijzer 2020, het handboek voor de foodprofessional.

Urschel E TranSlicer® Cutter

Een vermelding print en online is er al vanaf € 14,50.

Ga vóór 6 maart 2020 naar www.vmt.nl/leveranciersregister en meld u aan!

Wilt u meer informatie over advertentiemogelijkheden? Neem contact op met: Elli Doornink / Demani Sales E. sales@demani.nl | T. 0316 - 227155

www.vmt.nl/leveranciersregister

VMT 3 • maart 2020

VOEDSELVEILIGHEID & KWALITEIT

R&D

Simone Rijlaarsdam, productontwikkelaar bij Royal Smilde

Hoe pas je theoretische kennis toe in de praktijk?

In de rubriek Young QA stellen jonge kwaliteitsmanagers vragen aan ervaren vakgenoten. In 2020 worden zij afgewisseld met mensen in een R&D-functie: Young R&D. Dit keer vraagt Simone Rijlaarsdam van Royal Smilde: “Heb je de theoretische kennis van de universiteit in de praktijk toe kunnen passen in je werk en hoe? En heb je nog veel in de praktijk moeten leren om goed te kunnen functioneren?” Jolanda Maagd van FrieslandCampina geeft antwoord.

“Ik denk dat veel startende R&D’ers en studenten zich dit afvragen. Gelukkig voor alle mensen die een studie doen of hebben gedaan, is mijn antwoord ja! Het is natuurlijk niet zo dat ik alle kennis die ik heb opgedaan op de universiteit direct kan toepassen in mijn werk.

Maar het hebben van kennis helpt enorm in het dagelijks werk. Het verschilt wel per opdracht en per situatie. In een onderzoeksproject is bijvoorbeeld inhoudelijke kennis waardevol. Denk daarbij aan kennis over levensmiddelennatuurkunde, -chemie, -microbiologie en -statistiek. In de productontwikkeling is naast deze kennis vaak ook technologische kennis nodig, specifiek van de productieprocessen. Kennis hiervan wordt in de basis opgedaan tijdens procestechnologie, stages en bij afstudeervakken. Ook dit is waardevol wanneer je zelf een ontwikkelproject uitvoert.

Naast het toepassen van aan de universiteit opgedane kennis, moest ik nog veel leren in de praktijk. In een levensmiddelenbedrijf hebben de medewerkers gelukkig een schat aan kennis. Dit is heel waardevolle kennis voor R&D. Het is dus niet alleen belangrijk om in een bedrijf de specifieke productieprocessen te bestuderen.

Het is minstens zo belangrijk om in gesprek te gaan met collega’s van allerlei afdelingen. Zoals de collega’s die dagelijks in de fabriek met de producten werken, collega’s van supply chain en van de kwaliteitsdienst.

Maar ook collega’s van marketing en sales. Deze collega’s hebben veel kennis van de markt en van de klanten.

Uiteindelijk werkt iemand van R&D voor de klanten van het bedrijf en daarom is deze input dus enorm be-

langrijk. Tevens is het blijven leren belangrijk. Dit kan door middel van interne en externe opleidingen, het lezen van vakbladen en het bezoeken van congressen en symposia. Alles in de techniek, technologie en de markt verandert snel en het is daarom van belang op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen.

Naast kennis zijn vaardigheden ook van groot belang.

In veel projecten werken mensen uit verschillende disciplines samen. Dit leer je pas echt in de praktijk. Goed projectmanagement, problemen analyseren en oplossen, vergaderen en samenwerken op een effectieve wijze bevorderen de snelheid en kwaliteit van het werk.

Sommige zaken leer je tijdens je studie, maar het meeste heb ik in de praktijk geleerd.

In mijn vorige functie bij Aviko en in mijn huidige rol bij FrieslandCampina doe ik zelf geen R&D-projecten meer. Toch is de kennis nog altijd van groot belang omdat ik wel beslissingen moet nemen in en over projecten. Kortom, kennis vanuit de studie, kennis uit de praktijk en blijven leren is allemaal belangrijk om een functie op een R&D-afdeling in de voedingsmiddelenindustrie succesvol en efficiënt uit te kunnen voeren.”

Jolanda Maagd Development Director Family Nutrition bij FrieslandCampina

33

34

WETGEVING & TOEZICHT

Vijf tips voor voedingsproducenten NIEUW HANDBOEK ETIKETTERING VAN DE NVWA De etikettering van voedingsmiddelen levert nog steeds discussie en onduidelijkheid op. Om die reden publiceerde de NVWA het Handboek Etikettering van Levensmiddelen op 11 februari 2020. In het dossier geeft de NVWA vijf tips aan voedingsmiddelenproducenten. Tijdens het Food Law Event op 18 juni wordt dit handboek uitgebreid toegelicht.

Tekst Carmen Groeneveld

Om voedingsmiddelenproducenten meer duidelijkheid te geven over de geldende wet- en regelgeving aangaande etikettering voor voedingsmiddelen, heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) het Handboek Etikettering van levensmiddelen gepubliceerd. In dit handboek geeft de NVWA vijf belangrijke tips aan levensmiddelenproducenten voor het etiketteren van voedingsmiddelen.

• Geeft de commerciële naam (op de voorkant) geen andere indruk van het levensmiddel dan dat het daadwerkelijk is?

• Is de informatie begrijpelijk voor de gemiddelde consument?

• Zijn alle allergenen duidelijk vermeld en leesbaar?

• Zijn de afgebeelde ingrediënten ook daadwerkelijk aanwezig?

1

2

Etikettering: eerlijke en duidelijke informatie

Tip: houd bij het opstellen van de informatie op het etiket altijd in gedachten dat het geven van eerlijke en duidelijke informatie het doel is.

Dit kan door het stellen van de volgende vragen: • Geeft het etiket een juist beeld van het levensmiddel?

Food Law Event

Wettelijk verplichte en vrijwillige informatie

Tip: maak onderscheid tussen wettelijk verplichte informatie en vrijwillige informatie.

Volgens de NVWA zijn veel bedrijven van mening dat de etiketten te klein zijn om alle verplichte informatie te vermelden. Volgens de voedselautoriteit is het daarbij belangrijk dat de voedingsmiddelenbedrijven onderscheid maken tussen de daadwerkelijk verplicht te vermelden informatie en de vrijwillige informatie.

Vermeldingen zoals de merknaam, een afbeelding op de voorkant, informatie over het gebruik van duur-

Het Food Law Event van VMT is dé jaarlijkse bijeenkomst waar u op het gebied van levensmiddelenwetgeving in de keten kennis kunt uitwisselen en kunt netwerken.

Van nieuwe wetgeving tot de jurisprudentie van bestaande regelgeving.

De onderwerpen op het Food Law Event gaan over de komst van nieuwe wet- en regelgeving en de nationale interpretatie en handhaving daarvan. De onderwerpen die deze editie aan bod komen zijn: misleiding, additieven, spanningsvelden tussen nationale en internationale wetgeving, allergenen, regelgeving voor duurzaam verpakken, het nieuwe NVWA-webdossier etikettering, de wettelijke definitie van vegan en de laatste ontwikkelingen op het gebied van Novel Foods.

Het Food Law Event is op donderdag 18 juni 2020, Flint Amersfoort.

Voor meer informatie en aanmelden: www.foodlaw.vmt.nl.

Vergeet geen enkel allergeen te vermelden op het etiket.

VMT 3 • maart 2020

35

Achtergrond

ADDITIEF Een additief kan enkel als additief aan een levensmiddel worden toegevoegd.

niet als ‘ander ingrediënt’. Omdat een additief dus alleen als additief aan het voedingsmiddel mag worden toegevoegd, moet het ook altijd als een additief worden vermeld in de ingrediëntenlijst.

zame ingrediënten, informatie over andere producten van hetzelfde bedrijf en een prijsvraag zijn vrijwillige vermeldingen en zijn dus niet verplicht. De NVWA geeft daarbij aan dat de vrijwillige informatie nooit ten koste mag gaan van de benodigde ruimte voor de wettelijk verplichte voedselinformatie.

3

Vermelding additieven

Tip: de specifieke naam van het additief of E-nummer mag en moet alleen worden gebruikt voor dat additief.

Volgens de NVWA kan een additief enkel als additief in de markt worden gebracht en niet als een ‘ander ingrediënt’. Daarbij kan het additief enkel als additief aan een levensmiddel worden toegevoegd, en

Geven van eerlijke en duidelijke info is het doel

Een voorbeeld Het additief E 160c heeft als benaming ‘paprika-extract’. Wanneer een ‘extract van paprika’ als ingrediënt wordt gebruikt en niet als additief en ook niet voldoet aan de specificaties voor dit additief, dan mag de benaming ‘paprika-extract’ niet worden gebruikt. De naam ‘paprika-extract’ mag niet worden gebruikt omdat paprika-extract de officiële benaming is voor het additief E 160c. Omdat dit extract niet aan de specificaties van E 160c voldoet, en dus niet het additief E 160c is, mag het niet de officiële additiefnaam ‘paprika-extract’ dragen. De NVWA adviseert om het te benoemen als ‘extract van paprika’. Bijkomend voordeel is dat hiermee in de ingrediëntenlijst direct duidelijk is dat het niet om een additief gaat maar om een ander ingrediënt.

Bron: Handboek Etikettering van levensmiddelen

4

Vermelding allergenen

Tip: vergeet geen enkel allergeen te vermelden en te benadrukken.

Daarbij is het belangrijk om te checken of allergenen niet aanwezig zijn in een levensmiddel via: • Technische hulpstoffen • Additieven, inclusief carry-over-additieven • Aroma’s • Enzymen • Vitaminen en mineralen • Kruiden en specerijen met allergenen selderij of mosterd(zaad) • Oplosmiddelen en draagstoffen

5

Vermelding van de houdbaarheid

Tip: de houdbaarheidsvermelding van het voedingsmiddel moet goed leesbaar en vindbaar zijn op het product.

De volgende punten zijn daarbij van belang: • De verwijzing naar de vindplaats van de houdbaarheidsdatum moet concreet zijn en duidelijk leesbaar (bijvoorbeeld: zie bovenkant fles) • De datum zelf moet goed leesbaar zijn • De afkortingen TGT of THT zijn niet toegestaan • Termen als ‘beperkt houdbaar’ zijn te vaag •

Food Future Event 2020 ! " ! ! !

" " "

"

"

"

"

!

Food Future Event 2020

# "

%'

Uw bedrijf ook profileren bij vakprofessionals in de voedingsindustrie? & " &" & & # $ $ $ ( & # %"#

!% & %$ & $

!

!

#& " & $

Tijdens het Food Future Event vindt tevens de uitreiking plaats van de Jaarprijs Goede Voeding 2020

Kijk voor meer informatie op foodfuture.vmt.nl

VOEDSELVEILIGHEID & KWALITEIT

Alleen ga je sneller, samen kom je verder

VMT 3 • maart 2020

Column

Safe met Sjoerd Heb je grijze haren nodig voor autoriteit?

Er is een schreeuwend tekort aan kwaliteitsprofessionals in de voedingsmiddelensector. Je komt net van school óf je hebt enkele jaren ervaring in één van de mooiste disciplines, kwaliteit. Mooi: jij als young professional gaat het verschil maken voor je bedrijf. Althans, die intentie heb je, maar werkt dat ook zo in de praktijk?

Over Sjoerd Sjoerd Kanters is Operations Manager bij Doens Food in Sas van Gent/IJzendijke.

Gedurende zijn carrière in de voedingsmiddelenindustrie heeft hij veel kenmerkende situaties meegemaakt of stereotype opmerkingen te horen gekregen. Met name op het gebied van QA/QC, waar hij in deze column zijn kanttekeningen bij plaatst.

Van oudsher heeft de kwaliteitsafdeling een wat stoffig imago en is deze redelijk conservatief. Het komt nog weleens voor dat bedrijven een kwaliteitsafdeling hebben omdat het nu eenmaal moet of to cover the hole in the wall. Een young professional moet zich dan staande houden en proberen een cultuuromslag tot stand te brengen. Een voorbeeld: je hebt een managementreview uitgevoerd en dezelfde tekortkomingen gerapporteerd als het jaar daarvoor. Hoe ga je dit dan aan het management uitleggen, want je hebt immers nog niet de nodige ervaring en de grijze haren die daarbij horen? Maar heb je die grijze haren wel nodig? Kan een minder ervaren young professional niet hetzelfde bereiken?

Kwaliteitsmanager versus kwaliteitsmedewerker Als young professional heb je in veel gevallen het geluk dat er een kwaliteitsmanager is.

Een young professional kan daarop terugvallen en samen met hem of haar een plan opstellen naar aanleiding van de managementreview. Helaas heeft niet elk bedrijf een kwaliteitsafdeling van twee of meer personen. Dan sta je er alleen voor. Het is spannend voor een young professional om je bevindingen te presenteren aan een managementteam en al helemaal als je verbetervoorstellen investeringen met zich meebrengen. Feitelijk mag het niet uitmaken of een kwaliteitsmanager dit doet of een young professional.

Tip: wees trots op je young professionals en stimuleer persoonlijke groei. Met de kanttekening dat een young professional minimaal net zoveel waard is als een manager.

Luister, communiceer en verbind Gelukkig krijgt kwaliteit heden ten dage steeds meer aandacht en heeft de kwaliteitsafdeling steeds vaker een strategische positie. Bedrijven veranderen van koers en verruilen conservatieve inzichten voor innovatie en ontwikkeling op het gebied van kwaliteit. Als young professional kun je hier waarde aan toevoegen. Young professionals hebben veel frisse nieuwe ideeën en zijn vertrouwd met moderne technologieën. Kennis is te leren en kun je overal opdoen. Hoe snel je kennis opdoet, heeft veelal met de intrinsieke motivatie te maken.

Wat kan je nog meer doen als young professional?

• Luister naar het team en geef oprechte aandacht aan je (HACCP-) team • Creëer een breed draagvlak door goed te communiceren • Haal je informatie uit het hele bedrijf • Signaleer niet alleen zaken maar kom direct met oplossingen • Bereid je goed voor en volg trainingen • Denk andersom en spiegel de situatie bij je collega’s Kortom, wees leergierig, kom goed beslagen ten ijs en laat je niet uit het veld slaan.

37

38

COLOFON

VMT (Voedingsmiddelen, Management en Technologie) is hét mediaplatform voor de voedings-, genotmiddelenen drankenindustrie in Nederland en België. VMT verschijnt 12x per jaar en is een uitgave van Vakmedianet.

Vakmedianet Bezoekadres Prinses Margrietlaan 3 2404 HA Alphen aan den Rijn Correspondentieadres Postbus 448 2400 AK Alphen aan den Rijn T 088-584 08 00 E redactie.vmt@vakmedianet.nl www.vmt.nl Uitgever Suzanne Wanders T 088-584 04 54 E suzannewanders@vakmedianet.nl Hoofdredactie Willem Paul de Mooij T 088-584 04 45 E willempauldemooij@vakmedianet.nl Eindredactie Henk Hogewoning T 088-584 08 00 E henkhogewoning@vakmedianet.nl

Redactie Dionne Irving T 088-584 04 47 E dionneirving@vakmedianet.nl Maurice de Jong T 088-584 04 46 E mauricedejong@vakmedianet.nl Carmen Groeneveld T 088-584 04 55 E carmengroeneveld@vakmedianet.nl Redactie-adviesraad Drs. J. Stark (voorzitter); prof. dr.

E.J. Smid (Wageningen University & Research); drs. M. van Zandvoort (TNO); dr. ir. C.D. de Gooijer (Topsectoren voor Kennis en Innovatie); W. Poos (GEA); dr. P.M. Klapwijk (Klapwijk Ede Beheer, Voedselbanken); K. Cuperus (Nestlé); G. van Veldhuizen (vanRijsingengreen); C. Beek (NNK); D. Linssen (FrieslandCampina); E. Cornelissen (Vezet); G. Stubbe (Grolsch); H. Vriend (ViaVriend); J. Schilstra (RiskPlaza); P. Meewisse (Hilton Foods Holland); M. Molenaar (Fruity Line) Advertenties Voor print, online en website: Monique van Neutegem

T +31 6 50 44 94 02 E moniquevanneutegem@vakmedianet.nl Anneloes Veerman T +31 6 12 70 70 14 E anneloesveerman@vakmedianet.nl

VMT Online Maandabonnement: € 15,per maand (maandelijks opzegbaar); VMT Studentenjaarabonnement € 114,-

© 2020 Vakmedianet. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

Vormgeving CS content partner, www.colorscan.nl Druk Wilco BV Abonnementen

Scan de QR-code en abonneer u op VMT Voor vragen over abonnementen, bezorging en/of adreswijzigingen bel of mail met 088-584 08 88; klantenservice@vakmedianet.nl; of schrijf naar VMT, Postbus 31, 2370 AA Roelofarendsveen Abonnementsprijzen VMT Nederland € 314,95 VMT Proefabonnement (3 edities) € 29,VMT Online Jaarabonnement € 13,50 per maand

Energy

Use Less Save More wmftg.com/masosine-nl sales.nl@wmftg.com +31 (0)85 5360010

YAMA PRODUCTS B.V. T +31 30 2408030 YAMA.NL

!!!

!