Mención Honorífica Carmelo Echenagusia

Mons. Juan María Uriarte, Ander Manterola, Miren Josune Ariztondo y Ángel Mari Unzueta, Menciones Honoríficas “Carmelo Etxenagusia”

En la tercera edición de estos reconocimientos

Ya se conocen los nombres de las personas que recibirán la Mención Honorífica Carmelo Etxenagusia en su tercera edición. El que fuera vicario general de la Diócesis, Ángel Mari Unzueta, fallecido en noviembre de 2020, recibirá esta distinción, a título póstumo, por su valiosa aportación en el campo de la historia, la cultura euskaldun, la acción pastoral y la fe, así como por ser impulsor de la Mesa de Entidades Culturales; El obispo emérito de San Sebastián, Mons. Juan Maria Uriarte, por su labor a favor de la pacificación y en el campo de la fe y la promoción cultural en la Iglesia en Bizkaia. Ander Manterola, la recibirá por su servicio, desde la fe por la cultura euskaldun y la etnografía y Miren Josune Ariztondo, por su aportación en el ámbito de la cultura, educación, patrimonio y fe.

El acto de entrega, con las medidas sanitarias en vigor en esa fecha, tendrá lugar el próximo 26 de enero de 2022, a las 11:00 h., en el Aula de la BBK (Gran Vía, 19-21, de Bilbao). El acto contará con la actuación del cantautor Gontzal Mendibil y estará dirigido por la periodista Pilar Kaltzada.

Esta será la tercera edición de esta distinción que, a instancias de la Mesa de Entidades Culturales diocesanas se otorgó por primera vez en 2015, para agradecer y reconocer el servicio pastoral y la valiosa labor realizada por personas o instituciones a favor de la Cultura y el Patrimonio diocesanos. Las personas galardonadas en la primera edición fueron el presbítero Benito Ansola, el periodista Félix García Olano y la etnógrafa Gurutzi Arregi.

En la II edición de la Mención Honorífica `Carmelo Etxenagusia´, que se celebró en 2018 fueron reconocidos el presbítero diocesano José Ángel Ubieta, en el campo de la promoción cultural en la Diócesis; Begoña Andonegi, en el ámbito de la educación y la fe y el religioso pasionista Martzel Andrinua, por su labor a favor de la fe y la cultura vasca.

Será la primera ocasión en la que se otorgue la distinción a título póstumo. La organización ha querido reconocer al impulsor y alma máter de las Menciones •

ANDER MANTEROLA MIREN JOSUNE ARIZTONDO

Lau izendapen, lau izate handi

Umezaroa 1934an jaio nintzan Zeanurin, gaur egun bizi nazan etxean. Etxean lau neba-arreba ginan eta guraso erlijio zaleak. Neure fedean, zor handia deutsat amari. Seminariora oso gazte, 11 urte egin barri joan nintzan Arteara. Gero, Gasteizko Seminario nagusian zortzi urte emon nebazan.

Fedea Zalantzak be baneukazan. Baina inoiz ez neban galdu abade izateko asmoa. Bildur apur bat be baneukan. Orduko zuzendari espiritualak bultzatu eta babestu ninduan.

Abade Lehenengo, diakono San Bizenten. Gero, Derioko seminarioko kapera txikian hartu neban diakonautza eta San Antonen egin ninduen abade, 1957an. Meza barria San Ignazio egunean emon neban, Zeanuriko Andra Mari eleizan. Lehenengo lau-bost urteetan destino asko euki nebazan. Lehenego, Laukizera, gero Seminario txikira eta azkenik, Bilboko San Rafael parrokiara. Herriko seme bat urira, uri baztarrera! Baina, bertan asko baina asko ikasi neban eta jente ona non dagoan be.

Langile mobimentuan JOCen. Mobimentua Bizkaian zabaltzen hasi nintzan: Markinan lehenengo, Julian Olazabalagaren eraginez eta gero, beste leku batzuetan. Hortxe sortu zan Herri Gaztedi deituko zana. Hor eztabaida bat egon zan ETAzaleak sartzen hasi ziranean taldean eta nik orduan, apurtu egin neban eta Lovainako Unibertsitatera joan nintzan teologia ikastera.

Seminarioari lotuta Urte bete eta gero Seminariora etorri nintzan hezitzaile eta ordutik, 1968tik, beti egon naz beroneri lotuta: Udako Euskal Ikastaroa, Etniker, Euskal Biblioteka...

On Joxe Migel Barandiaran eta Gurutze Arregi Don Joxe Migel ezagutu dodan gizon jakintsu, argi eta onena izan da. Beragandik gehien bat, norbere kultura aztertzen, maitatzen eta azaltzen ikasi dot. Nigaz batera, beste batzuk. Gurutze ni baino lotuagoa egon da don Joxe Migelegaz. Bere huts egite guztietan be, Eleizea maitatzen be beragandik ikasi dot.

Lorratza Nik neuk egin dodana gehien bat, beste askoren ekintzak bultzatzea izan da. Gauzarik distiratsuena beharbada Udako Euskal Ikastaroa izango zan eta hor be laguntasun handia euki dot Eleizbarrutitik ze askatasuna emon deust gauzak egiteko •

“Mi mayor afición y lo que más he apreciado siempre ha sido la Euskal Biblioteka. La inició Mañaricua y yo cogí el testigo. Hoy en día habrá unos 60.000 libros en torno al tema vasco en diversos idiomas. Mi afición a la lectura se la debo a mi tío”

Akarregi Bai, nire bigarren abizena eta ganera ama bizirik daukat. Arrantzale familiakoa naz ni eta ama be. Holakoetan nortasun berezia eukiten dabe amek. Gure ama kartzelan egona zan oso gaztetxutan. Gerra aurrean alfabetatu zan. Etxean beti euskeraz irakurten erakutsi deusku.

Fedea Fededun izan arren, guk bizi izan genduan Eleiza, txikitan eta gaztetxoetan ez zan bape abegikorra izan guretzako. Gure pentsamentua geunkenok ez ginan babestuta sentitzen abadeengandik.

Irakaskuntza Ondarroakoa zan abade bategaz topo egin neban egun baten kalean, Fernando Alkorta zanarekin eta gonbidatu ninduen Deriora etortera, Seminario ikastetxea martxan egoalako ordurako. 19 urte egin nebazan irakasle. Esango neuke nire lan urteetako gozoenak eta ederrenak Derion pasau nebazala. Abade kuadrila ikaragarrizkoa ezagutu neban eta primeran tratetan ninduen. Euskal mundu kultura holan hurreratu nintzan. Politika Gure etxean beti arnastu dogu politika. Aitita eta amomagaz bizi ginan eta eurak ez euken besterik buruan gerrako kontuak esatea baino. Jaurlaritzan gozoak gaziak baino askoz gehiago bizi izan dodaz. Zailtasunen aurrean beti ahalegindu izan naz urtenbideak aurkitzen eta ikasteko aukera izan dot Gasteizen eta Bilbon egin dodan denporan be •

“Ha sido una gran suerte contar con la familia para poder trabajar primero como maestra y luego, al servicio de la política. He aprendido mucho en todos los sitios en los que he estado. Ahora, en otra etapa, colaborando con varios medios”

Txikitan Ni eskolan nahiko aurreratia nintzan, futbolean eta, ez horrenbeste ona. Ama aita baino fededunagoa zan. Fruizen emon neban umezaroa. 12 urte ingurugaz liburu bat irakurri neban eta pentsatzen hasi nintzan ea abade izatea ez ete zan nire bidea.

Lovainan ikasle Psikologia ikasi neban pentsetan nebalako jente askok bere arazo psikikoak daukazala eta horreek laguntzea behar dabela. Lau urte egin nebazan bertan eta bat Parisen. Ordukoa, neure abade ekintzan, liburuetan eta alkarrizketan erabilgarri suertatu jat.

Gotzain laguntzaile Añoverosek `fletxazo bat´ euki neban nigaz eta deitu egin eustan. Oso ondo konpondu nintzan beragaz. Larreagaz be ederto. Nigaz egon diran gotzainak ni baino askozaz apalagoak izan dira eta horregaitik oso ondo konpondu gara, gehiago euren merituagaitik neureagaitik baino.

Zamora Hamabost urte Bilbon Gotzain laguntzaile eta ikusten neban nire ibilbidea Bizkaian amaitzera joiala. Prest nengoan deitzen eusten lekura joateko. Han asko maitatua sentidu izan naz eta ondino be handik deiak eta opariak jasoten dodaz.

Donostiara 2000.ean Setienek ikusten eban bere ibilbidea amaitzear egoala. Hiru urte egin ebazan niri deika eta ni hara joateko eskatzen. Azkenean, baiezkoa emon neutsan. 67 urte neukazan. Lanari eta ondorioei buruz ez daukat kexarik baina urte gogorrak izan ziran. Bitartekari ETA eta Gobernuaren artean Euren arteko alkarrizketa bizkortzeko eta une baten geldi geratzen bazan, martxan jartzea zan nire beharra eta batzuei eta besteei konfiantza emotea. Dana pikutara joan zanean, lehenengotaz pentsatu neban ea nire ardurea ete zan baina gero konturatu nintzan, azken hitza indarren jokoek daukiela. Fedea bizkortzea eta bakean laguntzea izan dira nire helburu nagusi biak •

“Se han dado grandes pasos en materia de pacificación. El respetarnos y acordar unos mínimos para la convivencia es muy importante. Otra cuestión es la reconciliación, que significa cambiar muchos esquemas, dialogar, abrir algunos caminos comunes...”

“Inork itxi badau hutsunea, beronek itxi dau. Angel Mari nik ezagutu dodan mutilik bizkorrena zan seminarista zala. Gero, ganera, ardura handiko gizona izan da. Argia eta arduraduna. Eleizea oso maite ebana. Pozgarria, irribarretsua eta, bere seriotasunean, bromak egiten ebazana. Isilean, bakearen alde asko egin dau.” Ander Manterola

“Angel Mari seminarista zala ezagutu neban. Biok alkarregaz Labayruko ikastaroetan eta gaur egunera arte. Biktimen aldeko oroimenaren egunean, orain urte bi hasi ginan irakurketa batzuk egiten eta bion artean prestetan. Asko gogoratzen dot. Ezagutu dogun guztiok maite izan dogu”. Miren Josune Ariztondo “Ondino iruntsi barik daukat. Egunero daukat gogoan mezatan eta errosarioan. Niretzat adiskide bihurtu dan ikaslea izan da. Sarri etorten zan nigana. 22 urtegaz bere barrua zabaldu eustan oso-osorik. Mutil zolia, azkarra eta bizkorra zan. Miloika adiskide euki dauz. Ez nago estututa, badakit nahiz eta durdiduta geratu, Jaungoikoa ez dagoala urrun”. On Joan Mari Uriarte.

“Uztaro betean”, el libro dedicado al presbítero diocesano Ángel Mari Unzueta, fallecido en noviembre de 2020 se presentó en el stand de Labayru, en la Azoka de Durango. El libro, que ha sido editado por el Instituto Diocesano de Teología y Pastoral (IDTP), de la mano de Sebas Gartzia Trujillo, recoge algunos de los artículos que Unzueta, quien fue vicario general de la Diócesis de Bilbao, escribió en euskera para varias publicaciones. Junto a la versión impresa se adjuntan, entre otros, los videos que recogen la historia de la Diócesis de Bilbao que elaboró como colaborador del departamento de comunicación de la Diócesis. El obispo emérito de San Sebastián, Mons. Uriarte, amigo de Ángel Mari y su formador en el Seminario, ha prologado la publicación. El libro está a la venta en la librería Jakinbide •