Senioren met pit

Zorg met een menselijk gelaat

Senioren

JAARBLAD GERIATRIE, JAARLIJKSE UITGAVE AZ VESALIUS, JAARGANG 1

In dit nummer …

Interview met dokter Xanne Vanoeteren

6

4

Het Geriatrisch Support Team Tips & tricks om vallen te voorkomen

8

9 De Geheugenkliniek Samen Veilig Mobiel

10

12 De Tovertafel Ontslagmanagement, een mooie oude dag 13

14

Een goede gebitsprothese is goud waard Vrijwilligerswerk, een meerwaarde voor patiënt én vrijwilliger

16

15

Verandering van spijs doet eten 'Zonder woorden kan je niet'

18

19 Woordzoeker

Redactie Anneleen Baptist Carina Duijsters Mieke Donders Belina Goyen dr. Mark Lutin Sarina Simenon Sarah Stassen Sonja Stulens Marie-Ange Vanderkam Anne Vandersmissen Karen Vandersteen

Eindredactie Sarina Simenon & Sonja Stulens

2

JAARBLAD GERIATRIE 2018

Voorwoord U

heeft de eerste editie van ons jaarblad geriatrie in handen, een magazine waarin we u de diversiteit binnen deze afdeling graag willen tonen.

Waarom is er een toenemende behoefte aan geriatrie als apart specialisme? Hoe verschilt het van inwendige geneeskunde?

Wat doen geriaters anders bij het evalueren en behandelen van een oudere volwassene? Hebben we echt een ander type arts nodig om voor oudere volwassenen te zorgen? Het zijn gebruikelijke vragen bij zowel patiënten als artsen.

Het antwoord ligt in de focus van de behandeling. Op dezelfde manier waarop kinderartsen begrijpen dat kinderen niet alleen kleine volwassenen zijn, weten geriaters dat oudere volwassenen een verschillende fysiologie hebben en dat de prevalentie van bepaalde ziektebeelden toeneemt met het ouder worden.

Het is tijd om onze benadering van geriatrie te heroverwegen en te erkennen dat betere zorg voor oudere volwassenen meer geriaters vereist en hun gespecialiseerde vaardigheden nodig zijn in de zorg voor ouderen.

Geriatrie is een complex specialisme waarin patiënten steeds meer mee beslissen hoe ze een betere kwaliteit van leven kunnen definiëren en bereiken. Dit vereist het werken in teams met diverse specialisten en huisartsen, maar ook maatschappelijk werkers, verpleegkundigen, nurse practitioners, fysiotherapeuten, apothekers en voedingsdeskundigen.

Verderop in dit magazine leest u een interview met onze nieuwe geriater, dokter Xanne Vanoeteren. We wensen haar een geweldige carrière toe. Samen met haar team zal ze ongetwijfeld een nieuwe impuls geven aan de uitbouw van de dienst geriatrie in de volgende jaren.

Dokter Alex Breugelmans, hoofdarts

AZ VESALIUS

3

INTERVIEW

“

dokter Xanne Vanoeteren

Dé geriatrische patiënt bestaat niet ” Sinds half augustus is dokter Xanne Vanoeteren bij ons aan de slag als vaste geriater. Tijd om even kennis met haar te maken.

Waarom koos je voor het specialisme geriatrie?

Dat was een heel bewuste keuze. Tijdens mijn studie geneeskunde kreeg ik de kans om te proeven van alle specialisaties en geriatrie sprong er voor mij meteen uit. Het is een allesomvattende discipline waarin het lichamelijke, het psychische en het sociale aan bod komt. Dat maakt het heel complex maar natuurlijk ook heel boeiend en uitdagend.

Hoe ziet geriatrie eruit in az Vesalius?

Ik ben de vaste geriater in het ziekenhuis en krijg deeltijds ondersteuning vanuit het Jessa ziekenhuis in Hasselt. Samen met mijn collega’s kies ik resoluut voor een multi­disciplinaire aanpak. Dat betekent dat we nauw samen­werken met onze verpleegkundigen, een ergotherapeut, een kinesitherapeut, een diëtist, een logopedist, een sociaal werker en een psycholoog.

Ons zorgprogramma geriatrie steunt op vijf pijlers.

We hebben een erkende afdeling geriatrie, een geri­atrisch dagziekenhuis en de geriatrische consultatie. Dan is er ons geriatrisch support team, voor de ondersteuning van patiënten die niet op een geriatrische afdeling verblijven. En heel belangrijk is natuurlijk de externe liaison, waarin we onze expertise delen met regionale zorgactoren zoals de huisartsen en woon-zorgcentra.

Waarom heeft een oudere patiënt een specifieke aanpak nodig?

Zoals ik eerder zei is geriatrie een complex specialisme omdat het zo allesomvattend is. Een oudere patiënt, we hebben het voor de duidelijkheid over 75-plussers, heeft dan ook een totaalaanpak nodig.

Het gaat niet enkel om het aanpakken van een medische aandoening maar we besteden ook aandacht aan het cognitieve en het sociale aspect, aan het herwinnen van mobiliteit.

4

JAARBLAD GERIATRIE 2018

Dat vergt een specifieke know-how en zorg die niet op elke afdeling kan worden gegeven.

Bij de start van een opname wordt dan ook een doel­stelling geformuleerd: medisch, functioneel en sociaal. Op basis hiervan wordt dan een optimaal ontslag­management in gang gezet.

Wat vindt u zelf belangrijk in de behandeling van een geriatrische patiënt?

Eén van mijn stokpaardjes is toch wel het tegengaan van polyfarmacie, daar wordt te vaak te weinig aandacht aan besteed. Het gebruik van meerdere medicijnen tegelijkertijd zien we vaak bij ouderen en dat kan voor problemen zorgen. Sommige medicijnen kunnen elkaar tegenwerken of te veel versterken.

Het is belangrijk om elk medicijn dat de oudere neemt kritisch te bekijken en daarbij de vraag te stellen of het nodig is om het te blijven nemen.

Samenwerking en overleg met de huisarts is daarbij van groot belang. Zij zijn belangrijke partners in die totaalzorg voor onze oudere patiënten.

Hoe ziet u de geriatrie evolueren?

De levensverwachting stijgt, mensen worden ouder.

Dat heeft natuurlijk te maken met verbeteringen in de gezondheidszorg en geneeskunde. Dé geriatrische patiënt bestaat ook niet, elke 75-plusser is anders.

Sommigen hebben veel zorg nodig, anderen zijn dan weer heel kwiek en mondig. Ook met die diversiteit moeten we kunnen omgaan.

Ik denk dan ook dat geriatrie steeds belangrijker zal worden, en dat ook andere specialisaties zich daarom moeten verbreden. Ze hebben allemaal een basis­ kennis geriatrie nodig.

“

Eén van mijn stokpaardjes is toch wel het tegengaan van polyfarmacie, daar wordt te vaak te weinig aandacht aan besteed. ” dokter Xanne Vanoeteren

AZ VESALIUS

5

Het Geriatrisch Support Team, ondersteuning voor de geriatrisch patiënt Hoe gaat het GST te werk?

Voor geriatrische patiënten die niet op een geriatrische Bij een GRP-score van 3 op 6 of hoger, afdeling verblijven, kan er beroep worden gedaan op de of bij een consultvraag wordt er een deskundigheid en de kwaliteiten van het Geriatrisch Support assessment afgenomen door de Team, kortweg het GST. Zij bieden onder­steuning op verschillende disciplines van het GST. De psychologe komt niet standaard niet-geriatrische afdelingen zodat ook daar de zorg wordt bij de patiënt, enkel wanneer dat afgestemd op de specifieke noden van oudere patiënten. expliciet gevraagd wordt.

De bevindingen van de verschillende disciplines komen in het patiënten­ Het GST wil de kwaliteit van zorg dossier. Wekelijks is er een multidisciaan geriatrische patiënten verbeteren Om geriatrische patiënten te plinair overleg waar de verschillende door het vroegtijdig opsporen van detec­teren wordt er bij opname patiënten besproken worden. specifieke risico’s en leeftijdsgeboneen screenings­tool gebruikt om de De adviesbrief van het GST wordt den problemen en daar gericht op in kwetsbaarheid van de patiënt te via het centraal patiëntendossier te spelen. Ze geven advies en onderbeoordelen, om hun geriatrisch risico­ beschikbaar gesteld voor het team steunen de behandelende arts en profiel te bepalen. De patiënt krijgt en de behandelende artsen. het team. Ook zorgen zij voor preven- een GRP-score, is die 3 op 6 of hoger, De GST-verpleegkundige zorgt er tieve maatregelen en een specifieke dan wordt het GST ingeschakeld. ook voor dat adviezen worden overbehandeling wanneer dat nodig is.

Los van de GRP-screening kan een gemaakt aan de verantwoordelijke Het streven is altijd een optimaal consult door het GST ook worden afdelingsverpleegkundige. Via Mediherstel en een zo groot mogelijke zelf- aangevraagd door de behandelende bridge tenslotte wordt de huisarts redzaamheid en kwaliteit van leven. arts of verpleegkundige. op de hoogte gebracht.

Doel van het GST

6

JAARBLAD GERIATRIE 2018

Wanneer wordt het GST ingeschakeld?

Specifieke aandachtspunten:

      

Mentale toestand Zelfredzaamheid Mobiliteit en valproblematiek Voedingstoestand Slikproblematiek Sociale situatie Medicatiegebruik

Het GST van az Vesalius bestaat uit:

Ergotherapeute

Psychologe Logopediste Kinesiste Sociaal werker

Diëtiste

Verpleegkundige

Geriater

Hoofdverpleegkundige

AZ VESALIUS

7

Wij laten je niet vallen Tips & tricks om vallen te voorkomen.

37 tot 42 procent van de 75-plussers valt minstens één keer per jaar.

Zo’n valincident heeft vaak nare gevolgen. Het merendeel van die ongevallen gebeurt thuis. Denk aan struikelen over een mat, een val van de trap, uitglijden in de badkamer,… Gelukkig zijn er een aantal manieren om het risico op een val te verminderen en die willen we graag met je delen.

Fysieke activiteit is belangrijk. Na een val kan er een vicieuze cirkel ontstaan waarin men minder gaat bewegen, uit angst om opnieuw te vallen. Begrijpelijk, maar het is niet de juiste aanpak. Door inactiviteit worden de spieren net zwakker, het evenwicht slechter en de botten brozer. Bewegen is dus de boodschap.

Maar hoe begin je daaraan?

Elke vorm van beweging is goed en dit ongeveer een half uurtje per dag. Zit niet te lang stil, ga vaker te voet of neem de fiets om boodschappen te doen. Probeer dagelijks een aantal oefeningen te doen, dat kan zittend of staand.

Kies een activiteit die je graag doet, dan houd je het ook vol. Het aanbod is ruim en je kan dus zeker iets vinden naargelang je capaciteiten. Denk aan zwemmen, fietsen, dansen of seniorengym. Misschien wil je wel eens iets nieuws proberen en kies je voor yoga of tai chi.

8

JAARBLAD GERIATRIE 2018

Maar ook gewone dagelijkse activiteiten zoals spelen met de kleinkinderen en huishoudelijke taken zorgen ervoor dat je conditie op peil blijft. Al dat bewegen bevordert bovendien een goede nachtrust, en ook dat zorgt ervoor dat het valrisico afneemt.

Als je toch valt, hoe sta je dan best terug recht?

1.

Rol om tot je op je buik ligt

2.

Steun op beide handen en knieën en duw af zodat je op je knieën komt te steunen

3.

Kruip naar een stoel of stabiel voorwerp waarop je kan steunen en zoek je evenwicht

4.

Steun met je handen op de stoel of hef je knie zodat één been gebogen is. Plaats je voet plat op de grond. Steun met je handen op de zitting van de stoel en ga rechtstaan.

De Geheugenkliniek ons geriatrisch dagziekenhuis hebben wij ook een Ingeheugenkliniek.

Wanneer een oudere te maken

krijgt met vergeetachtigheid, concentratieproblemen of moeilijkheden met het vinden van woorden kan er een verwijzing gebeuren naar de geheugenkliniek.

Een goed werkend geheugen is immers essentieel om in het dagelijks leven goed te blijven functioneren, zowel op persoonlijk, familiaal als professioneel vlak.

Enkele tips

➥ Bij het opstaan

- Kom langzaam recht, adem rustig in en uit en blijf even zitten - Vermijd plotse bewegingen

➥ Veiligheid in huis

- Zorg dat tapijten vastliggen, dit kan met dubbel­zijdige tape of een antislipmat eronder - Vermijd natte vloeren en losliggende kabels - Wil je iets op hoogte nemen?

Gebruik een stevige trapladder en ga niet op een stoel staan - Voorzie handgrepen in toilet en douche en een leuning aan elke trap

➥ Gezond en evenwichtig eten

Problemen met het geheugen kunnen zich op verschillende manieren uiten. Het plots vergeten van namen, persoonlijke spullen zoals GSM of sleutels niet meer terugvinden of zich niet meer herinneren wat iemand recent gezegd of gedaan heeft. Vergeetachtigheid kan onderdeel zijn van het normale verouderingsproces, maar er kan ook sprake zijn van een onderliggend probleem, zoals bijvoorbeeld dementie.

In een eerste raadpleging zal de geriater de cognitieve klachten kort onderzoeken en beslissen of er een verwijzing dient te gebeuren naar een dagopname. Tijdens zo’n dagopname worden er een aantal onderzoeken ingepland zoals een bloedafname of beeldvorming. Ook een neuropsychologisch onderzoek om eventuele geheugenproblemen in kaart te brengen is mogelijk.

Tijdens de dagopname is ook de dienst patiëntenbegeleiding aanwezig voor mogelijke vragen rond thuiszorg. De terug­ koppeling van de resultaten en het opstellen van het behandelplan gebeurt door de behandelend geriater.

- Vitamine D en calcium zorgen voor een betere botkwaliteit - Calcium vind je vooral terug in melk, kaas, zalm en broccoli - Vitamine D vind je dan weer terug in vette vis, eieren en orgaanvlees, maar de grootste leverancier van vitamine D blijft de zon

➥ Medicatie

- Bespreek het gebruik van slaap- en kalmeer­ middelen met je huisarts, deze verhogen het risico op vallen aanzienlijk

➥ Draag zorg voor je voeten

- Draag gemakkelijke schoenen die je voeten goed omsluiten. De zool is best plat en met profiel - Loop liever niet op blote voeten of kousen - Een regelmatige pedicure is geen overbodige luxe

➥ Ga regelmatig naar de oogarts AZ VESALIUS

9

Samen Veilig Mobiel Twee jaar geleden startte het Jessa ziekenhuis in Hasselt in samenwerking met de UHasselt het centrum Samen Veilig Mobiel. Via een rijvaardigheidsevaluatie kunnen senioren er achterhalen of hun lichamelijke en cognitieve vaardigheden nog goed genoeg zijn om (veilig) een wagen te besturen.

10

JAARBLAD GERIATRIE 2018

O

udere mensen nemen meer en langer deel aan het verkeer. Vele mensen vinden het behoud van eigen mobiliteit ook belangrijk en ervaren het als een vorm van levenskwaliteit. Uit studies blijkt ook dat verlies aan mobiliteit vaak leidt tot isolement en de kans op depressie verhoogt.

Oudere chauffeur, slechtere chauffeur?

Globaal genomen ben je als oudere geen slechtere chauffeur. Je hebt veel rij-ervaring en het valt op dat ouderen voorzichtiger rijden en minder geneigd zijn tot risicovol gedrag. Oudere chauffeurs zijn zich vaak ook bewust van verminderde vaardigheden.

Ze gaan trager rijden, kiezen er voor om enkel op bekende wegen te rijden, ze vermijden drukke verkeerssituaties, houden vaak meer rekening met de weers­omstandigheden en rijden ’s nachts liever niet.

Toch zijn er risico’s. Bepaalde fysieke en cognitieve vaardigheden die nodig zijn om veilig te rijden kunnen bij het toenemen van de leeftijd achteruitgaan.

Denk aan een verminderd zicht en het toenemen van de reactietijd. De kans op ziekte en het gebruik van medicatie zoals benzodiazepines, antidepressiva en opioïden is groter bij ouderen. En door minder te rijden kan je rijvaardigheid achteruit gaan.

Rijgeschiktheid In België is de beslissing tot rijgeschiktheid door de wet bij de arts gelegd. De medische minimumnormen die zijn opgesteld houden echter geen rekening met een verouderende populatie. Een arts heeft daarom weinig handvaten om een beslissing te nemen in verband met de rijgeschiktheid van een ouder iemand.

Het centrum “Samen Veilig Mobiel” wil daarbij helpen en zocht naar een eerlijke en wetenschappelijk onderbouwde manier om rijveiligheid bij ouderen te evalueren. In het centrum worden zowel de

medische rijgeschiktheid als de rijvaardigheid geëvalueerd. Bij het bepalen van de medische rijgeschiktheid kijkt een arts naar aanwezige ziektes en hun opvolging en spelen het zicht en medicatiegebruik een grote rol.

De rijvaardigheid wordt getest op een rijsimulator die objectieve maten geeft zoals gemiddelde snelheid, slingergedrag, laterale positie en hiaatacceptatie. Het toestel simuleert stedelijke en landelijke situaties, en verschillende weersomstandigheden.

De rijsimulator kan juist die situaties oproepen waarvan geweten is dat ouderen het er moeilijk mee hebben.

Eindgesprek met advies Na de evaluatie van rijgeschiktheid en rijvaardig-­ heid volgt er een eindgesprek bij de arts van het centrum. Die kan enkel advies geven en heeft niet de bevoegdheid om een rijbewijs in te trekken.

Bij een positief advies, “je kan op deze manier verder rijden”, zal de patiënt toch steeds geïnformeerd worden over bestaande vervoersalternatieven.

Want autorijden stopt ooit, en veel ouderen houden daar te weinig rekening mee en zijn er niet op voorbereid wanneer het zover is.

Soms worden er knelpunten vastgesteld zoals kijkgedrag, spiegelgebruik of gebrek aan anticiperend gedrag. Er wordt dan gezocht naar trainingsmogelijkheden om dit te verbeteren.

En uiteraard komt het voor dat een advies tot rijstop wordt gegeven. Dat komt vaak onverwacht en vrij hard aan omdat de bestuurder en zijn omgeving weinig inzicht hadden in de bestaande problemen.

In dat geval gaat het centrum samen met hen op zoek naar vervoersalternatieven met een eventuele verwijzing naar het MAV-Limburg (Maatschappij Aangepast Vervoer). Helaas is op dit moment de zelfrijdende auto nog niet beschikbaar.

Doe de test !

Bij vermoeden van verminderde rijveiligheid kan je de “Seniortest” invullen op www.senior-test.be, of te rade gaan bij je huisarts. Die kan via www.samenveiligmobiel.be onze 10-vragenlijst gebruiken. Je huisarts kan je dan weer doorverwijzen naar het centrum Samen Veilig Mobiel.

Het is vaak moeilijk om een vermoeden van verminderde rijvaardigheid bespreekbaar te maken, ook daar kan het centrum bij helpen.

AZ VESALIUS

11

de

Tovertafel

tovert een glimlach op je gezicht Sinds een jaar gebruiken we op de afdelingen geriatrie de tovertafel. Die wordt ingezet om patiënten met dementie op een leuke manier te stimuleren, zowel op fysiek als op cognitief vlak. Een succes!

Met een beamer, een infraroodsensor en een luidspreker wordt lichtanimatie op een tafel of op de grond geprojec­teerd die reageert op bewegingen van de spelers. De tovertafel biedt verschillende spelen: Meesterwerken: Hierbij rollen verfballen over het projectieveld. Door deze aan te raken breken ze open en komt er verf vrij die uitmondt in een bekend kunstwerk.

Pluimen: Deze verplaatsen zich dwarrelend doorheen de projectie en veranderen in bekende liedjes en versjes.

Vissen: kunnen naar de buurman worden gestuurd Strandbal: kan niet van de tafel vallen maar stuitert terug bij de tafelrand.

Aan de hand van deze spelen zorgen we ervoor dat onze patiënten spontane bewegingen uitvoeren zoals voorover buigen, rechtop zitten en reiken. Ook de schouder­bewe­ging en de fijnmotorische vaardigheden worden zo geoefend. Je bent bezig met therapie, zonder dat het voor de patiënt expliciet zo aanvoelt.

De liedjes en gezegden spreken het geheugen aan, je merkt dat ze worden herkend. Ook de interactie tussen de verschillende patiënten vergroot het algemeen welzijn.

12

JAARBLAD GERIATRIE 2018

Nederlands onderzoek wijst uit dat regelmatig gebruik van de tovertafel de levenskwaliteit van personen met dementie kan verhogen en dat stellen ook onze therapeuten vast.

“

De tovertafel heeft een hoog entertainmentgehalte.

Onze patiënten hebben niet door dat ze aan het oefenen zijn en hebben er zichtbaar plezier in.”

“

Patiënten die zicht in een diepere vorm van dementie bevinden reageren positief op de beelden van bijvoorbeeld bloemen die steeds groter worden.”

“

Bij het oefenen van de rijmpjes of liedjes wordt er vaak meegezongen, ook door patiënten die cognitief minder sterk zijn.”

Ontslagmanagement, een mooie oude dag voor iedereen Ziek zijn en een ziekenhuisopname kunnen zeer ingrijpend zijn. Het kan een impact hebben op persoonlijk, relationeel en sociaal vlak en in die mate dat er zich wijzigingen voordoen in het dagelijks leven van de patiënt. Daarom is het belangrijk om, vanaf het moment dat iemand wordt opgenomen, na te denken over zijn of haar ontslag uit het ziekenhuis.

Onze dienst patiëntenbegeleiding speelt daarin een grote rol.

Hulpverlening is een proces. Het aanvaarden van hulp gaat vaak samen met het erkennen van de eigen hulpbehoevendheid en zorg uit handen geven is niet altijd gemakkelijk. De sociale werkers van de dienst patiëntenbegeleiding werken actief mee aan het behoud of herstel van de zelfstandigheid en kwaliteit van leven van onze patiënten. Bij veranderende levensomstandigheden ondersteunen zij dit veranderingsproces en gaan zij mee op zoek naar passende antwoorden.

de wensen van de patiënt, zijn of haar medische toestand en zelfredzaamheid, sociale omkadering,…

Zorgafhankelijkheid hoeft niet steeds een opname in een woonzorgcentrum te betekenen. Het streven is altijd om een terugkeer naar huis mogelijk te maken. In het merendeel van de begeleidingen keert de patiënt ook terug naar zijn of haar thuismilieu. Die beslissing is natuurlijk afhankelijk van

Het kan natuurlijk voorvallen dat thuis wonen (tijdelijk) niet mogelijk is.

Er wordt dan met de patiënt en zijn naasten gezocht naar mogelijke alternatieven, zoals kortstondige opnames in een herstel- of kortverblijf. Ook definitieve woonvormen zoals een serviceflat of een kamer in een woon-

Onze sociale werkers willen patiënten en hun naasten zo goed mogelijk informeren en adviseren en hen helpen bij de organisatie van thuiszorg. Denk daarbij aan thuisverpleging, poetsdienst, bejaardenhulp, personen­ alarmsysteem en dagopvang, maar ook aan mogelijke ondersteuning van mantelzorgers.

zorgcentrum behoren tot de mogelijkheden. De dienst patiëntenbegeleiding geeft ook informatie over de rechten op socio-financiële tegemoetkomingen en verwijst door naar de juiste instanties.

Wanneer je zorgafhankelijkheid toeneemt is dat niet gemakkelijk, maar het betekent niet automatisch dat je moet inboeten aan levenskwaliteit. Vroeger moest men vaak kiezen tussen terug naar huis en een rusthuis.

Tegenwoordig zijn er gelukkig heel wat meer mogelijkheden waardoor een mooie oude dag op veel verschillende manieren kan ingevuld worden. Daar wil de dienst patiëntenbegeleiding mee voor zorgen.

Meer informatie: www.azvesalius.be/patiëntenbegeleiding

AZ VESALIUS

13

Een goed passende gebitsprothese is goud waard

Onze logopedisten komen vaak in contact met patiënten met een slecht passende gebitsprothese.

Bij het ouder worden verlies je soms gewicht of kaakbot, waardoor de prothese minder goed op het tandvlees aansluit.

Hierdoor wordt het bijten in een appel of het kauwen van een stukje vlees moeilijker. Maar niet enkel eten wordt lastig, ook bij het spreken heeft een loszittende tandprothese gevolgen. Je gaat dan minder goed articuleren om toch maar het gebit op zijn plaats te kunnen houden en zo word je moeilijk verstaanbaar. Zo’n loszittende gebitsprothese wordt dan vaak niet meer gedragen en belandt in een lade.

Een nieuwe gebitsprothese Een gebitsprothese is niet goedkoop, maar er zijn een aantal terugbetalingen die te weinig gekend zijn: - Per periode van zeven jaar heb je recht op de terug­ betaling van één gebitsprothese - Vanaf je zeventigste heb je recht op twee implantaten in de onderkaak om de gebitsprothese via een kliksysteem te bevestigen (Dit op voorwaarde dat je al één jaar geen tanden meer hebt) - Je hebt jaarlijks recht op één herstelling - Bovendien heb je in elke periode van zeven jaar ook recht op twee gebitsaanpassingen

14

JAARBLAD GERIATRIE 2018

Vrijwilligerswerk, een meerwaarde voor patiënt én vrijwilliger Linda Bohets is vrijwilliger op de afdeling geriatrie van ons ziekenhuis.

Ze vertelt wat dit voor haar betekent.

“

Ik werkte vroeger als sociaal verpleegkundige in het volwassenenteam van het centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) in Tongeren.

In 2006 werd ik getroffen door hartfalen. Tien jaar later begon ik mijn vrijwilligerswerk op de geriatrische afdeling. De zorg voor deze groep patiënten kreeg ook vroeger mijn aandacht De invulling van mijn werk begon met een gesprek met de vaste stafleden, aftasten en creatief proberen. Ik doe de koffieronde, ik help bij het avondmaal, zorg voor de bloemen en maak bewust tijd voor een praatje met de patiënten en hun familie. Wanneer er een hulpvraag komt of ik er één detecteer, geef ik dat altijd door aan de verpleegkundigen.

Een ziekenhuisopname is vaak moeilijk voor de patiënt en zijn omgeving, een luisterend oor kan dan heel welkom zijn.

En voor mijzelf?

Het vrijwilligerswerk heeft een nieuwe vaart in mijn leven gegeven. Deugddoende contacten, voldoening over mijn inbreng en de vele ‘dankjewels’ zijn mijn beloningen. De oudere patiënt is elke week mijn buur, die mij in zijn leven toelaat.

“

Het vrijwilligerswerk heeft een nieuwe vaart in mijn leven gegeven. ” vrijwilliger Linda Bohets

AZ VESALIUS

15

Verandering van spijs doet

eten !

In ons ziekenhuis worden patiënten gescreend op onder­voeding. Wanneer er sprake is van gewichts­verlies is het belangrijk een verdere daling van het gewicht tegen te gaan met behulp van energierijke en eiwitrijke voeding.

Eiwitten en calorieën zijn belangrijk voor herstel en behoud van spierkracht. Door aangepaste bijvoedingen worden deze extra aan de maaltijden toegevoegd.

Maar ook thuis kan je, met dagelijkse voedingsmiddelen, een gerecht energie- en eiwitrijker maken. Belgen zijn bourgondiërs, eten en het sociale gebeuren daarrond zijn belangrijk, en dat blijft ook zo als je 75-plusser bent.

Kleine aanpassingen kunnen een groot verschil maken én voorkomen dat eten saai en eentonig wordt. Twee verrijkte recepten om dit aan te tonen.

16

JAARBLAD GERIATRIE 2018

Soep

Een gewone portie groentesoep van 250 ml bevat 40 kilo­ calorieën en 2 gram eiwitten. Door je kom soep te verrijken met onderstaande toevoegingen wordt dat 198 kcal en 9 gram eiwitten:

➙ 20 ml room

➙ balletjes van 30 gram gemengd gehakt ➙ 10g vermicelli

Warme maaltijd

Een standaard warme maaltijd voor één persoon bevat ongeveer 150 gram aardappelen, 100 gram kipfilet en 200 gram groente, bijvoorbeeld broccoli. Dat komt neer op 294 kilocalorieën en 32 gram eiwitten.

Met onderstaande ingrediënten maak je er een ander en verrijkt gerecht van dat maar liefst 885 kilocalorieën en 44 gram eiwitten bevat:

➙

Maak puree van je portie aardappelen

➙

Gebruik kippengehakt ipv kipfilet

➙

Maak de broccoli klaar met kaassaus

– – – –

150 gr aardappelen 30 ml room 1/3e ei 5 gr boter

– 100 gr kippengehakt – 1/3e ei – 10 gr paneermeel

– – – – –

200 gr gekookte broccoli 15 gr boter 10 gr bloem 100 ml volle melk 15 gr Gruyère (kaas)

AZ VESALIUS

17

Uit

1.

‘Zonder woorden kan je niet ’ — Kris Gelaude

Gezegend zij die de edele kunst bedrijven van mooi oud te worden.

De fierheid van weleer ligt nog bezonken in hun ogen.

Zij koesteren de zon op hun gelaat

18

Mooi oud worden is het resultaat van seizoenen vol intens, gedreven en bewogen leven.

Kunst is het wel om naast het inzicht dat je vond, genoeg ontroering en verwondering te koesteren.

Zodat de rimpels van de tijd, alleen de buitenkant, maar niet de diepte van je ziel bereiken.

JAARBLAD GERIATRIE 2018

2.

Ouder worden is je stap vertragen hoewel de hele wereld almaar sneller gaat.

Af en toe een deuntje fluiten met een vleugje weemoed.

Blij zijn dat er iemand langskomt, zonder haast.

Lege plekken om je heen zien groeien en de kilte ervan voelen.

Een keldervoorraad hebben aan herinneringen, maar soms gezelschap missen om ze op te halen.

Je kracht niet kwijt zijn, er alleen een beetje zuiniger mee omspringen.

Wat je geleerd hebt als een schat bewaren.

Behoedzaam uitkijken zoals een oude boom naar zachtere seizoenen.

Het nodige vertrouwen samenrapen in de dag van morgen.

En met beide handen houden aan het leven dat met lief en leed, toch het enige, het mooiste en het hoogste goed blijft.

Woordzoeker

✔ geriatrie

Een beetje geheugengymnastiek is goed voor jong en oud.

Vind jij de woorden terug in onderstaande woordzoeker?

J

E C T

V P P F

I

B

L G G O

I

P C

M D R S

L B C W T K K K V V F E

I

I

E W L

C K G A Z

I W E V C W R E

N D N E Y Y H Y H E

I

✔ mobiel

I

I

L U Q P R K

D B C Y F P V E R G N E E E L

E

I

A

I

I

E C G

✔ gezondheid

K U

✔ recept

I

E A K V L M A N U L A E Q C C

I

U C H Q R S

E F T Q F H B W R G H O

I

R W B V E M J

Z E O P

P O P

I

T

I

J

✔ valpreventie

J H

T H

E E E B

✔ ziekenhuisopname

R E

N Z D V Z F O T O M L I

✔ tovertafel

G N

I

I

✔ polyfarmacie

I

T C E T E F P B R Z L

V T A D A B D T

✔ vrijwilliger

✔ geheugen

U P O

G N N L V Q U G O N

L X D K R D Q A O D R O L A J V V Z K T D K

I

E O A

B Y T S U M

V Z B D Y L O T B V X H U B S E

AZ VESALIUS

19

SAMEN

VEILIG MOBIEL

ADVIES × TRAINING × BEGELEIDING

met een deskundig team van medische en mobiliteitsexperts

> ONGERUST OVER DE RIJVEILIGHEID VAN UW OUDERS? > VRAGEN OVER UW RIJVAARDIGHEID? ...

011 33 88 66 - INFO@SAMENVEILIGMOBIEL.BE

WWW.SAMENVEILIGMOBIEL.BE

24