Veez Konkani Global Illustrated Konkani Weekly e-Magazine - Devanagari Script.

3

सचित्र ्

हफ्त्याळें

अक :ों 5

सोंख : 37

जुलाय

14, 2022

शिकपा क्षेत्ा​ांत शिशिषट तालेंता​ां प्रदशि​िल्लो डा. नारबटि लोबो आनी पतीण अशनता 1 वीज क क ों णी

सांपादकीय: युिजण आनी आमी ां हर समाजा​ां त यु वजण जावनासात फुडाराचे मुखेली तसेंच समाजेचे बळवांत खा​ां बे. जेन्ना आमचे युवजण ता​ां च्या जीवना​ां त जयत जोडटात, तेन्ना​ां आमका​ां कसल्याचचच्च चवशे ष चिरा​ां त आसाजाय म्हण ना. आता​ां सवाल एक्च्च - आमीां व्हचडला​ां आमच्या युवजणा​ां क चकतें कता​ां व? ता​ां का​ां चकतें चशकयता​ां व, चकतलो सहकार, प्रोत्साह चिता​ां व आनी समाजें त मुखार सरांक चकतलो आमचो पाचटां बो चिताव्गी म्हण. चडावत आमीां व्हचडला​ां नी आमच्या युवजणा​ां क फावोती तिे ती, चशसत, मौल्या​ां चशकचयल्ीां ना​ां त. ता​ां का​ां सोडन सोडला​ां सू त तूट्या गाचळपटपरीां. ह्याच्लागोन सिारा​ां ता​ां च्येतल्याक उबतात, सिारा​ां पोांत पावोांक ता​ां क नासता​ां वळवळटात. चकतल्या​ां नी युवजणा​ां च्या मतीां चकतें चशजता म्हळ्ळें मतीक व्हे ला​ां ? ता​ां का​ां ता​ां च्येतल्याक सोडल्यार युवजण चशसत चशकाना​ां त, बरें चशकाप जोचडना​ां त तसेंच जीवना​ां त िौतीक मौल्या​ां क मोल्च्च िीना​ां त. गेल्या हफ्त्ा​ां त आमच्या से जारा है ल्या​ां ड पाका​ां त एक घडीत घडलें. २२ वसा​ां च्या युवकान मेशीन गन्न घे वन ७ जणा​ां क लागाड काडलें तसें च ५० लागीां घायेले. तो ह्यो खुचनयो कच्या​ा सांि​िीं एक्ये चचलयेपरीां न्हे सोन आचयल्ो आनी मा्ाक केसा​ां तुपें िवर्ल्ें. हाच्या घरा पोचलसा​ां क सिार गन्स मेळ्यो तसें गु या​ां च्यो प्याकेटस लाबल्यो. हाणें असें करांक कारण चकतें ? ताचें एक फूट्ल्ें कुटाम. तो बापय आनी आज्या बराबर चजयेतालो आनी ताची आवय चवांगड्च्च

रावताली. असें म्हणटाना ताका आवयचो मोग मेळोांक नासलो. तसेंच हाका ती मेशीन्गन्न मोलाक घे वांक ताच्या आज्यान्ांच कुमक केल्ी. ह्या पररस्थितें त एका यु वजणाक चकतें जातागी म्हयार तो ताच्या चचांत्ा​ां त घुस्पडटा आनी कर्न्ा​ां क चपसा​ां तूर जाता. तो ताका चूक्ल्ो मोग इतर रीचतांनी आपलो करांक पावोन जीवना​ां त साकें नासचें आपलें करून चपशीां कामा​ां कता​ा . आयच्या सांसारा​ां त असले युवजण हजारा​ां नी आमच्या समाजा​ां त आसात. सिारा​ां क फावोतो मोग मेळाना, वसतू मेळाना​ां त, खाण मे ळाना आनी ह्या वख्ता ते युवजण आमाल सेवतात, िुां वर सोडटात, माधक वक्ा​ां घे तात, चचलया​ां चेर अत्त्याचार चलयतात आनी आपलें जीवन्ांच समतोलना िावन पयस िवता​ा त. आमीां आमच्या समाजा​ां नी कट्टोणा​ां , हे र बा​ां िपा​ां बा​ां िून कोण हुशार म्हण ता​ां च्या पां गडा​ां क िाखवां क वेच्या बिलाक ्ाच्च सांपन्मूळान युवजणा​ां चें बरें फालें पळयलें तर आमका​ां च बरे पण लाबात आनी आमची समाज उद्धार जायत, तिासतू.

डा. आसटीन प्रिू, चचकागो

2 वीज क क ों णी

शिकपा क्षेत्ा​ांत शिशिषट तालेंता​ां प्रदशि​िल्लो

डा. नारबटि लोबो आनी पतीण अशनता

PERSONAL PROFILE Gender/Civil Status : Male, Married Date of Birth : 15-04-1966 Place of Birth : Kattingere, Kaup Taluk, Udupi District, Karnataka Parents : Late Eugene Lobo and Late Concepta Nazareth Siblings : 3 Brothers and 2 sisters including me 6 Wife : Anita Shobha Maria Lobo

Children : Anora Niomi and Anoma Nehel Current Location : Mangaluru, India Languages Known : English, Kannada, Hindi, Konkani, and Tulu.

Highest Qualification : Ph.D. in Economics Additional Specialisation :् Master’s् in् human् resource् management Address :Director Admin Block for B.A. and B.C.A and

3 वीज क क ों णी

4 वीज क क ों णी

5 वीज क क ों णी

6 वीज क क ों णी

7 वीज क क ों णी

8 वीज क क ों णी

9 वीज क क ों णी

10 वीज क क ों णी

Associate Professor Department of Economics, St Aloysius College (Autonomous), Mangaluru -575003 Director, Admin Block for B.A. & B.C.A. & Associate Professor of Economics St Aloysius College (Autonomous) Mangaluru.

Karnataka -575003 EDUCATIONAL QUALIFICATIONS Ph. D. (Doctor of Philosophy in Economics): Mangalore University, 2002.

Title् of् the् Thesis:् “Patterns् of् Rural-to - Urban Migration: A Case Study of Dakshina Kannada District”.

M. Phil. (Master of Philosophy in Economics): Mangalore University, 1991, First Class with Distinction.

Title् of् the् Dissertation:् “Rural् Unemployment in India: A Review of Literature”.

M.A. (Master of Arts in Economics): Mangalore University, 1988, III Rank.

M.H.R.M. (Master of Human Resource Management): Pondicherry University, 2004, First Class.

EMPLOYMENT DETAILS 11 वीज क क ों णी

2020 : Till Date Director Administrative Block St Aloysius College (Autonomous), Mangaluru.

2007 – 2020: Associate Professor and Head of Economics, St Aloysius College (Autonomous), Mangaluru.

2004 – 2007: Selection Grade Lecturer in Economics, St Aloysius College (Autonomous), Mangaluru.

1999 – 2004: Senior Scale Lecturer in Economics, St Aloysius College, Mangaluru.

1991 -1999: Lecturer in Economics, St Aloysius College, Mangaluru.

RESEARCH 1. Ph.D. GUIDESHIP (i) Awarded Ph.D. in Economics by Tumkur University on 13-02-2019.

Title् of् the् Thesis् “Health् and् Health Care Determinants: A Study in् Dakshina् Kannada् District”.् Name of the Student: Dr Priya S. Shetty (ii) Awarded Ph.D in Economics by Tumkur University on 02-06-2020.

Title of the Thesis “An्Empirical्Study्on् Commercialisation and Marketing

Modes of Goat and Sheep Farming in्Karnataka”्,Name्of्the्Student:् Dr Lokesha A. (iii) Awarded Ph.D in Economics by Tumkur University on 17-11-2020.

Title्of्the्Thesis:्“New्Technology् and Labour Utilisation in Agriculture: An Empirical Study in Ramanagara District in Karnataka State”,् Name् of् the् Student:् Dr् Shekar P. 2. MINOR RESEARCH PROJECT BY UGC : Completed 1 Minor Research Project funded by UGC PUBLICATIONS A: BOOKS 1. Author: 2022: Indian Economics, United Agencies, Mangalore ( ISBN978-93-85682-94-0) 2. Author : 2022: Monetary Economics, United Agencies, Mangalore ( ISBN-978-93-8568293-3) 3.् Author:् 2022:् “Basic् Economics् II”,् United् Agencies,् Mangalore् (् ISBN-978-93-85682-88-9) 4. Author : 2021 : Money and Public Finance , St Aloysius Prakashana, Mangalore, (ISBN -978-81-9527492-5)

12 वीज क क ों णी

5. Author: 2021: Modern Bank Management, InSc Publishing House, Chikkamagaluru.

(ISBN978-1-954461-73-4) 6. Co-Author : 2020: Health and Health Care Determinants , Mohit Publications , New Delhi (ISBN 97881-7445-762-2) 7. Author: 2019 : Monetary Economics and Public Finance, Louis Publications, Mangaluru. ( ISBN978-81-942447-4-5) 8. Author: 2015: Money and Public Finance,(Revised Edition) Textbook for II Semester B.Com Economics Course of Mangalore University, Mangala Publications, Mangaluru 9. Author: 2013: Indian Economy: Problems, Policies and Performance: Mangala Publications, Mangalore ( ISBN- 81- 88685-13-5) 10. Author: 2009: Indian Economy: Issues and Reforms, Textbook for VI Semester B.A. Economics Course of Mangalore University, Mangala Publications, Mangalore. ( 4 reprints) 11. Author: 2006: Indian Economy, Textbook for III B.A. Economics Course III of Mangalore University, Mangala Publications, Mangalore.

12. Author: 2006: Money and Public Finance, Textbook for II Semester B.Com Economics Course of Mangalore University, Mangala Publications, Mangalore.

(5 reprints).

13. Author: 2004: Migration and Migrants: Mohit Publications, New Delhi. (ISBN-81-7445 - 258 -3) 14. Co- Author: 2003: Rural- Urban Migration and Rural Unemployment in India: Mohit Publications, New Delhi. (ISBN – 81- 7445 -194 -3) 15. Editor: 2014: One Small Voice of A Teacher, Amuct, Mangaluru 16. Editor: 2012: ALOYSIA – (A commemorative souvenir consisting of invited research articles, reports, and impressions of former students to celebrate the joy and togetherness of twenty-five years of presence of women at St Aloysius College): Mangalore , St Aloysius College 17. Editor: 2009: Karavali Karnatakada Arthavyavasthe: Hindinida Indinavarege ( in Kannada) ( Economy of Coastal Karnataka: Past to Present) , Mangala Publications, Mangalore. ( ISBN- 81- 88685 -04-6)

13 वीज क क ों णी

18. Editor: 2008: Development of Coastal Karnataka: Possibilities and Problems: Mangalore University Economics Association, Mangalore 19. Co- Editor: 2003: Privatisation of Banks in India: Present Positions and Future Options: Corporation Bank Chair in Bank Management, Mangalore University.

20. Co-Editor: 2001: Indian Banking: Issues and Concerns: Corporation Bank Chair in Bank Management, Mangalore University.

B: STUDY MATERIAL 1.

Author: 2005: Economics Workbook II for the II Pre-University Course of Arts and Commerce of Karnataka State. Jai Bharath Publications, Mangalore.

2. Author: 2005: Economics Work Book I for the I Pre-University Course of Arts and Commerce of Karnataka State. Jai Bharath Publications, Mangalore.

C: ARTICLES 1.“Technology,्Lifestyle्and्Human् Health् Interllinkage”,् NOVIY् MIR् Research Journal, Volume 7 - Issue 4 –pp. 60 to 77, April 2022, ISSN No: 0130-7673.

2.् “Health् Care् Expenditure:् Who् Spends?् “् International् Journal् of् Multidisciplinary and Current Educational् Research”् (IJMCER)् Volume 3, Issue No 5 pp. 97-104, October 2021. ISSN: 2581-7027.

3.“Awareness of Health Insurance Among् Women”,् NOVIY् MIR् Research Journal, Volume 6 - Issue 10 –pp. 169 to 182 October 2021, ISSN No: 0130-7673.

4.“Socio-Economic Analysis of InMigration: A Report of the Field Study”,् Journal् of् Business् Economics and Management, Volume 4 Issue 2, pp 39-52, July 2021.

5.“Return् Migrants् and् Occupational Choice: An Empirical Investigation”् Al-Shodhana, Vol 5, No 1 & 2, Jan & July 2017. ( ISSN2320 -6292), 6.् “Determinants् of् Return् Migration: Evidence from a Field Study”,् Al-Shodhana, Vol 4, No 2, July 2016. ( ISSN- 2320 -6292), pp 41-56 7.“Migration् in् Karnataka् During् 1961-1991: Volume, Reasons and Patterns”् in् Society् and् Culture् in्

14 वीज क क ों णी

Karnataka, Pais Richard ( Ed), Mangala Publications, Mangaluru, 2016, ISBN 81-88685-18-6, pp 471482 8.् “Need् for् Rejuvenating् the् Curriculum of B.A. Degree Courses in् Karnataka”् in् Restructuring् of् Social Science Courses in the Present Context, Bhandary Madavi, Durgalaxmiand Sripathi (Ed) , Sri Poornaprajan Evening College, Udupi, 2015 , ISBN978-81-9308580-6, pp 24-40 9.् “A् Successful् Journey् Towards् Inclusive् Rural् Development”् Nitte् Management Review, Vol 7, No 2, December 2013, ISSN NO 22316043 10.् “Women् Employment् Scenario् in India: Issues of Feminisation and Marginalisation”:्Al-Shodhana - A Multidisciplinary Refereed Research Journal, Vol.1, No 2, July 2013. ( ISSN- 2320 -6292), PP. 37-52 11.् “Media् and् Health् Care् Financing”:् Al-ShodhanaA Multidisciplinary Refereed Research Journal, Vol.1, No 1, January 2013. ( ISSN- 2320 -6292), PP. 39-52 12.् “Impact् of् Human् and् Economic Development on

Migration् Destination”् in् Perspectives on Social Development, Richard Pais, (ed), Rawat Publications, New Delhi, 2012. ( ISBN – 978-81-316-0518-9) 13.्“Financing्Public्Health्Care्in् India: Challenges for the 12th Five Year् Plan“् in् ”Development् Challenges in the 12th Five Year PlanIssues, Concerns and Deliberations”,् Aquinas् P.G.् and् Ashalatha, (Ed) , Justice K.S. Hegde Institute of Management, Nitte, 2012. – ( ISSN 2231- 6043) 14. Karavali Jillegalalli Valasegallu: Ondhu Ithihasika Dhrashti: (Kannada)-(Migration in Coastal Karnataka: A Historical Perspective): in Karavali Karnatakada Arthavyavasthe: Hindinida Indinavarege,-(Development of Coastal Karnataka: From Past tp Present), Joshi and Lobo, (Ed), Mangala Publications, 2009. ( ISBN81- 88685 -04-6) 15.् “Innovate् or् Parish:् Challenges् For Courses्In्Humanities”,्AMUCT् Bulletin, Vol XX, No III, June 2011 16.

“Relative् Impact् of् Human् and् Economic Development on InterRegional्Migration”,्Explorations,्A्

15 वीज क क ों णी

Multidisciplinary Refereed Research Journal, Vol.2, No 1, 2009 17.् “Rural् Urban् Migration: Changing Role of Push and Pull Factors”,् Social् Science् Gazetteer,् Vol. 1, No. 2, July- December 2006 (Refereed article).

18.् “Migration् in् Karnataka् during् 1961-1991: Volume, Reasons and Patterns”,् Samaja् Shodhana,् Vol.् 13, No.1-2, March-October 2004.

19.् “Rural् Unemployment् in् India:् Theoretical Issues and Empirical Data”,्Samaja्Shodhana,्Vol.्3,्No.् 1, March 1994.

ARTICLES – JOINTLY AUTHORED 1.्“An्Overview्of्Health्of् Women and Children in India: Evidence्from्Empirical्Source”्IER् Journal of Health and Demography, Vol 4, Issue No 2. January 2019.

2.् “Chronic् Illness् Among् Rural् Women: A Socio-economic Analysis”,् Asian् Journal् of् Development् Matters”,् Vol.12,् No.् 1, ISSN: 0973- 9629, March 2018.

3.्“An्Analysis्of्the्Production्of् Agricultural् Crops् in् Karnataka”,् International Journal of Business and Administrative Research

Review, Vol, 2. Issue 18, April-June 2017, PP 135-142 4.् “New् Technology् in् Agriculture:् Challenges of Agricultural Laboures in Ramanagara District in Karnataka”,् Review् of् Research,् Vol- 6, No 10, July 2017, ISSN: 2249894X, PP 1-6 5.् “Trends् in् Goats् and् Sheep् Framing in Karnataka: A Contemporary्Study”,्International् Journal of Academic Research, Vol 4 , No 2(1) , August 2017, ISSN: 23487666, pp 71-74 6.् “A Study of the Contemporary Challenges of Agricultural Allied Activity् Labourers् in् Karnataka”,् Review of Research, Vol 6, Issue 10, July 2017, ISSN : 2249-894X, PP–1-6 7.्“State- wise Comparative Analysis of Value of Output in Agriculture and Allied Activities् in् India”,् International Journal of Academic Research, Vol 4 , No 2(6) , August 2017, pp 272-277 8.् “Education,् Health् and् Development् Interlinkages”,् Shodha Vol 5, No 2 January 2016, pp 101-110.

9.्“Gender्Perspective्in्Health”्in

16 वीज क क ों णी

Gender Issues in Campus and Society Seema Prabhu and Dejamma ( Ed) Center for Women and Gender Studies , Canara College, Mangaluru - 2015, ISBN978 -81-927561-3-4 pp 28-31.

10.्“Education:्A्Contributor्to् Women’s् Health”् in् Women् and् Health, Malin Mukund (Ed), Mangala Publications, Mangaluru, 2015, ISBN: 81-88685-16-X 11.् “Access् to् Health् Care:् Comparison of Public and Private Health्Card्Schemes्in्Karnataka”:् Deeksha, Vol 11, No 1, January 2013 ( ISSN 2250-3919) PP: 65-75 D: E: ON CAREER GUIDANCE PAPERS PRESENTED IN SEMINARS / CONFERENCES / WORKSHOPS 1.्“Educational्Sector्in्India्and्​्​्​्​्​्​्​्​् its Development Experience: An Overview”् in् the् National् Conference् on:् “Rethinking् of् Indian् Development् Experience”् organized by Dept of PG Studies and Research in Economics, Mangalore University, March 12-13, 2020.

2.् “Cooperatives् and् Micro् Credit”् in the National Conference on: “Indian् Economy् in् Transition:्

Prospects and Challenges of Cooperatives”्organized्by्Dept्of् PG Studies in Economics, University College, Mangaluru and Mangalore University Economics Association, February 19-20, 2020.

3.्“्Socio्–Economic Dimensions of Health् Among् Women”् in् the् National् Conference् on् “Emerging् Rural् Health् Issues् in् India”् oragnised by University of Mysore, Manasagangothri, Mysuru, Karntaka, 10-11, January 2018.

4.् “Faculty् Development् In् Higher् Education: Need To Look Beyond The् Routine”् in् the् XXX् Academic् Conference and National Level Seminar्on्“Some्Inputs्for्Draft् National Educational Policy 2016 – as in MHRD Website –Critical Appraisal, Comments, and suggestions”् organized् by् Assam् College्Teachers’्Oraganisation्on् December 7, 8,and 9 , 2016 at Guwahati.

5.् “New् Higher् Education् Policy् – Preparation्of्AIFUCTO्Document”् organized by AIFUCTO at New Delhi, November 23, 2015.

6.्“्Gender्Perspectives्in्Health”्:् in the UGC Sponsored National

17 वीज क क ों णी

Conference् “् ् Gender् Issues् on् Campus् and् In् Society”् organised्

by Centre for Women and Gender Studies , Canara College, Mangaluru, January 23-24, 2015 7.्“RUSA : Status and Experience in Karnataka”्in्the्National्Seminar:् “RUSA:् Opportunities् and् Challenges”् organised् by् All् AIFUCTO Affiliates of West Bangal, The Association for the Cultivation of Sciences, Jadavpur, Kolkatta, September 20, 2014 8.् “् RUSA् :् A् Challenging Opportunity for Teacher Movement”् in् the् National् Conference् on् “RUSA:् A् Paradigm् Shift for Quality Enhancement of Science & Humanities Education and Research ( RUSA CON -2014)”्,् organized by S.M. Scindia Govt Model Science College and SOS in Tourism and Travel Management, Jiwaji University, Gwalior9 M.P.), Feb 28 & March 1, 2014 9.् “Philanthropic् Govern् Higher् Educational Institutions: Changing Dynamics”् in् the् UGC् Sponsored् National् Seminar् on् “Quality:् The् Key Factor In Administrative Reforms् In् Higher् Education”्

organized् by् Besant् Women’s् College, Mangalore, December 28 29, 2012.

10.् “Women् Employment् Scenario् In India: Feminisation To Marginalisation”् in् the् UGC् Sponsored National Conference On :् “Women् and् Development”् organized by Centre for Women Studies, Mangalore University, Mangalagangothri, March 21-22, 2012 11.् “Financial् Literacy् of् Youth:् A् Case Study of Post Graduate Students्of्Mangalore्City”्in्the् UGC sponsored State level Conference्on:्“Financial्Inclusion:् Reaching the Unreached”्organised्

by MSRS College on February 24, 2012 12.्“्Financing्Public्Health्Care्in् India: Challenges for The 12th Five Year्Plan“्in्the्Fifth्Nitte्National् Conference् on् ”Development् Challenges in the 12th Five Year Plan”् organized् by् Justice K.S. Hegde Institute of Management, Nitte, Krakala on December 29-30, 2011 13.् “Need् for् Rejuvenating् the् Curriculum of B.A. Courses in

18 वीज क क ों णी

Karnataka”् in् the् National् Conference् on् “Innovations् in् Teaching-Learning, Research and Unique Practices in Higher Education" organised by IQAC, Kristu Jayanthi College, Bangalore on November 17-18, 2011. ( Accepted for publication ) 14.् “RedefineRevampRestructure- Redesign – Rejuvenate: Catalysts of IndustryInstitution Partnership in Arts Courses" in the UGC sponsored National Seminar on्“Industry-Institution Partnership in Higher Education: New Directions and Paradigms" organised by Shree Gokarnathaeshwara College, Mangalore and AMUCT in February 17-18, 2011. The paper was awarded the BEST PAPER PRESENTATION AWARD. 15.् “Mangalore् and् Urbanisation:् Patterns , Trends and Emerging Issues”् in् the् National् Seminar् on् “Mangalore:् Yesterday,् Today् and् Tomorrow् “् organized् by् St् Aloysius College (Autonomous), Mangalore and Mangalore Sociology Association in February 24-26, 2011

16.्“Feminisation्of्Labour्in्India;् Is् it् a् Realty् or् Myth?”् ,् in् the् National्Seminar्on्“Human्Rights् and् Unorganised् Labour् in् India”,् organized by St Aloysius College, Mangalore on Feb 28 and March 1, 2011 17.्“Media् – Patient Partnership in Health Care Financing: Brand Building् V/S् Banking् on् Brand”् in् the National Conference on “Strategising् Innovative् Business् Models”्hosted्by्the्Department् of Business Administration, St Joseph Engineering College on 24th and 25th March 2011.

18.् “Accessibility् to् Health् Care् Through Health Cards: An Evaluation of Public and Private Health्Cards्Schemes्in्Karnataka”् in the National Conference on “Strategising् Innovative् Business् Models”्hosted्by्the्Department् of Business Administration, St Joseph Engineering College on 24th and 25th March 2011.

19.् “Impact् of् Human् and् Economic Development on InterRegional् Migration”:् National् Seminar् on:् “Migration:् Issues,् Challenges् and् Implications”.्

19 वीज क क ों णी

Organised् by् St् Xavier’s् College, Mapusa, Goa and International Centre Goa on April 1 & 2, 2008.

20.्“Migration्in्Coastal्Karnataka:् A्Historical्Perspective”्State्Level् Seminar on Development of Coastal Karnataka : A Historical Perspective, organised by Department of Economics , Mangalore University and Department of Archives, Government of Karnataka on March 12, 2008.

21.् “Trends् in् International् Business”्:्National्Seminar्on्:् “Accounting् Practices:् An् Interactive Dialogue with Professional”,् organised् by् Faculty् of Commerce, St Aloysius College, Mangalore and The Institute of Chartered Accountants of India, Mangalore Branch on January 27 and 28, 2006.

22.्“Fishing:्The्Current्Scenario”:् Mangalore University Economics Association Annual Conference on “Primary् Sector् Revolutions: Introspection”:् St् Mary’s् College,् Shirva, and February 28, 2005.

23.् “An् Analysis् of् Patterns् of् Migration in Karnataka: 1961-1991”:् XXIII All India Conference of Social

Science Association, St Aloysius College, Mangalore, January 12-14, 2003.

24.् “Migration and Development: Findings् from् a् Field् Study”:् 34th् Annual Conference of Regional Science Association, India, Department of Economics, University of Calicut, Trissur, October 25-26, 2002.

25.्“Globalisation्and्its्Impact्on् Indian् Rural् Areas”:् MIJARC- Asia, Asian Coordination, Mangalore, March 6-10, 2001. INVITED GUEST LECTURES DELIVERED: ON ECONOMICS AND RESEARCH METHODOLOGY 1.्“्Economic्Crisis्of्India”,्Social् Academy् ,् St् Joseph’s् Seminary् ,् Mangaluru, 11-08-2021 2.् “् Selection् of् Project् Topic and Writing”,्PG्Dept्of्Commerce,्St् Aloysius College, Mangaluru.11-122019 3.् “् Economics् as् a् Career् :् Skills् Requirement and Options Availability”्,्PG्Dept्of्Economics् , October 3, 2019 4.्“्Benefits्of्Learning्Economics”् Alva’s्College,्Moodbidri,्October् 3,2018

20 वीज क क ों णी

5.् “Impact् of् GST् on् Indian् Economy”,् State् Level् seminar् on् “Goods्and्Services्Tax”्organized् by The Yenepoya College, Mangaluru and Kanara Chamber of Commerce and Industry, Dec. 2, 2017.

6.्“Goods्and्Services Tax्in्India”,् Kukke Sri Subrhamanya First Grade College, Subrhamanya, Oct 04, 2017 7.्“Reforms्in्Indirect्Taxes्in्India् with्Special्reference्to्GST”,्Sri् Dhavala College, Moodbidri, August 10, 2017 8.् “Goods् and् Service् Tax- The Concept and Components”,् Padua् College of Commerce and Management , Nanthur, Mangaluru , August 03, 2017 9.् “Goods् and् Services् Tax- What One् Needs् to् Know”,् Milagres् College, Kallianpur , July 19, 2017 10.् “Tax् Reforms् in् India् with् special् reference् to् GST”:्PG् Dept् of Economics, FMKMC, Madikeri, 13-02-2017 11.् “Basics् of् Goods् and् Services् Tax् in् India”् :् Members् of् Mangalore Jesuit Education Society, (MJES) , Mangaluru, 07-02-2017

12.् “Economics् of् Goods् and् Services्Taxes्in्India”्:्PG्Dept्of् Economics, St Aloysius College, Mangaluru, 02-02-2017 13.् “Goods् and् Services् Tax् :् Implications् on् Indian् Economy”् :् Dept of BBA, St Aloysius College , Mangaluru, 17-12-2016 14.् “Economics् of् Goods् and् Services् Tax् in् India”:् Dept् of् Economics, St Aloysius College, Mangaluru , 28-09-2016 15.्“Goods्and्Services Tax : What One् Needs् to् Know”:् M.Com् Students of St Aloysius Evening College , Mangaluru, 23-09-2016 16.् “Contribution् of् Mangalore् University to Regional Development”् ,् Oraganised् by् Media Alumni Association of Mangalore University, Mangaluru, 26-04-2015 17.् “Changing् Role् of् Educator् in् Today’s् Society”् ,् Educational् Convention and Workshop organised by DK District Govt PU College Lecturers Association, Sarojini Madhusudhan Kushe PU College, Mangaluru, November 29, 2014.

21 वीज क क ों णी

18.् “The् Economics् of् Self् Employment”- Canara College, Mangalore, October 18, 2010.

19.् “Mangalore् Special् Economic् Zone:्Boon्or्Bane?”्- Department of Economics, St Agnes College (Autonomous) Mangalore, December 18, 2007.

20.् “Globalisation् and् Its्Claims”् P.G. Department of Economics, Government First Grade College, Udupi, November 30, 2007.

21.्“Globalisation्and्Its्Impact्on् Indian् Agriculture”् P.G. Department of Economics, Government First Grade College, Udupi, November 30, 2007 22.् “Special् Economic् Zone:् An् Engine of Economic् Growth”् - Dr Gururaj Memorial Endowment Lecture, Milagres College, Kallianpur, Udupi, September 11, 2007.

23.् “Development् of् Economic् Policy्in्India”्- St Aloysius Institute of Social Work, Mangalore, August 22, 2007.

24.् “Globalisation:् Concept Clarification”- Government P.U. College, Car Street, Mangalore, August 24, 2006.

25.् “Value् Added् Tax् and् Related् Concepts”् - Aloysian Institute of Computer Science, Mangalore, (MCA) September 12, 2005.

B: GENERAL TOPICS 26.्“Sexual्Abuse्in्the्Church: An Opinion्of्a्Parent”्,्Conference्of् All Priests of Mangalore Diocese , April 7,2022.

27.्“्Career्Options्After्PUC् Science्“्- Science Search Talent Program, GOK, February 17, 2022 28.्“्New्Education्Policy्-2020 – Pros्and्Cons”्– Staff of St Aloysius P.U. College, Mangalore , December 6,2021 29.् “New् Education् Policy् 2020New Vision – New् Direction”् Teaching Staff of Belthangady Varado , Belthnagady, November 22,2021 30.्“New्Education्Policy्2020”,्a् Talk in Kannada on Clubhouse on October 24, 2021.

31.्“New्Education्Policy्2020:्Its् Implications”,् Udupi् Diocese् Pastoral Council, Udupi, October 15, 2021.

32. "Impact and Implications of NEP 2020 in Higher Education - An Educator's Perspective".

IQAC,

22 वीज क क ों णी

Canara College, Mangalore, September 22, 2021 33.् “National् Educational् Policy् 2020: Impact and Implications In Higher् Education”,् St् Philomena् College, Puttur, September 21, 2021 34.् “National् Educational् Policy् 2020:् An् Overview”,् Gujarthi् Mahasabha English Medium School, Alike, Mangalore, August 24, 2021.

35.्“National्Education्Policy्(NEP)् 2020”,् St् Aloysius् College् (Autonomous), Mangalore, June 15, 2021 36.् “Understanding् of् New Education्Policy्2020:”्The्Ursuline् Franciscan Educational Society Mysore; January 10,2021 37.्“New्Education्Policy्2020:्An् Overview:”्The्Generalate्Ursuline् Franciscan Educational Society, Deralakatte; December 16,2020 38.्“New्Education्Policy्2020: An Overview:”् The् Governing् Council् Members of Catholic Education Society of Udupi. November 27,2020 39.्“New्Education्Policy्2020:्An् Overview:”् Correspondents् of् Educational Institutions under CBE,

Mangalore Diocese, November 23,2020 40.्“New्Education Policy 2020: An Overview:”् To् the् Heads् of् educational institutions. Catholic Board of Education, Mangalore, November 16, 2020.

41.्“New्Education्Policy्2020:्Its् Implementation”,् The् Governing् Council and Secretaries of Educational Institutions of Mangalore Diocese, Catholic Board of Education, Mangalore, October 30, 2020.

42.्“New्Education्Policy्2020:्An् Overview”,् Dept् of् Economics,् St् Aloysius College, Mangalore, August 7, 2020.

43.् “् Community् Awareness् and् Empowerment Workshop to Community्Leaders”्Udyavara् Parish , Udupi, 26-01-2020 44.् “Challenges् of् Youth् in् the् Current् Scenario”,् Youth् Conference of Belthangady Varado, October 7, 2019.

45.्“्Youth्Year्and्Vision्for्Life्“ , Youth Conference, Surathkal Parish, July 14,2019 46.् “् Youth् Are् Catalysts् of् Social् Change”् ,् YCS् /् YSM् Annual्

23 वीज क क ों णी

General Body Meeting, June 30, 2019 47.् “Orientation् Day् Motivation् Talk”,् II- and III-Year Degree students St Philomena College, Mysore, June 03, 2019.

48.् “् Community् Awareness् and् Empowerment Workshop to the Community Leaders of Udupi, Udupi्Diocese”्,्Udupi,्07-05-2019 49.् “Preparation् for् Interview”,् NITTE University Centre for Science Education and Research, Deralakatte, 03-05-2019 50.् “् Community् Awareness् and् Empowerment Workshop to the Community Leaders of Karkal Deanery् Udupi् Diocese”् ,् Karkala,् 07-04-2019 51.् “् Community् Awareness् and् Empowerment Workshop to the Community Leaders of Kundapur Deanery्Udupi्Diocese”्,्Kundapur,् 24-03-2019 52.् “् Community् Awareness् and् Empowerment Workshop to the Community Leaders of Kallianpur Deanery् of् Udupi् Diocese”,् Kallianpur, 10-03-2019

53.् “Social् Transformation् and् Challenges”् CRI,् Udupi् Chapter,् Udupi, February, 03, 2019 54.् “Community् Awareness and Empowerment Workshop to Priests and Religious of Shirva Deanery Pastoral्Council्of्Udupi्Diocese”.् Shirva, 15-01-2019 55. " Challenges in Education Ministry and Future" in the Mangalore Diocesan programme : “Evolving्the्Pastoral्Plan्with्Lay् Leaders”्for्the्Lay्Faithful,्Priests् and Religious representatives of the Diocese of Mangalore, December 4, 2018 at Bendur Church Hall.

56.् “Youth् Empowerment् through् Social् Awareness”् to् the् ICYM् Udupi Diocese Central Council leaders and YCS leaders from various units of Udupi Diocese.

Belman, 01-12-2018 57.् “Current् Situation् of् the् Community्and्the्Way्Forward”,् Udupi Diocesan Pastoral Council.

Udupi, Nov 23, 2018 58.् “Current् Situation् of् the् Community and the Way Forward”,् Udupi Diocesan Pastoral Council.

Udupi, Oct 19, 2018

24 वीज क क ों णी

59.् “Lay् Leadership् Through् Association”,् Karwar् Diocese् Lay् Commission, Kumta, Oct 18, 2018.

60.्“Our्Choices्Define्Us”,्Dept्of् MBA,्Alva’s्Institute्of्Technology् and Engineering, Moodubidre, Oct 11, 2018.

61.्“Vision्2025- Preparing Youth to Face् the् Future् Challenges”् :् Organised by Diocese of Gulbarga, at Bhalki, April 30,2018 62.् “् A् Good् Choice् Versus् an् Appropriate् Choice”:् Organised् by् Diocese of Shimogga at Sagar, Sorabha and Hosadurga, April 9 and 10, 2018 63.् “् Church् as् an् Agent् of् Social् Transformation”:् Keynote् speech् on् the् Workshop् :् “Church् and् Society”् organized् by् Catholic् Council of Karnataka , Palana Bhavana, Bengaluru , 24-02- 2018 64.् “Orienting् Ourselves् to् the् Changing् Environment”:् Keynote् speech on the Samudaya Chitnhana Manthana Samavesha, Organised

by Catholic Sabha Bantwal Zone Committee, Modankap , 18-022018

65.् “् How् to् Plan् and् Implement् Society Centered Outreach Activities”,्Office्Bearers्of् 21 Associations, Valencia Parish, Mangaluru, Oct 30,2017 66.्“Careers्in्Government्Sector”:् Civil Service Aspirants, St Aloysius College, Mangaluru Sept 04, 2017 67.्“Orienting्Our्Children्Towards् Government् Jobs”:् Catholic् Sabha् Prathibha Puraskar, August 27, 2017 68.्“Careers्in्Government्Sector”:् Civil Service Aspirants, St Aloysius College, Mangaluru July 03, 017 69.्“Orienting्Youth्towards् Government् Service”:् Catholic् Sabha, Mangaluru City Varado, June 04, 2017. Bendoor.

70.्“Understanding्Your्Students”,् Faculty Development Programme of New Staff, St Aloysius College (Autonomous) Mangaluru. May 30, 2017 71.् “् Orienting् Youth् Towards् Government्Service”,्Organised्by् Catholic Sabha Unit of Kealrai parish, May 28, 2017 72.् “Future् Jobs् are् here् in् Our् Land”:् Workshop for the Office Bearers of Various Units of Catholic Sabha, Mangaluru, 02-04-2017

25 वीज क क ों णी

73.्“Society्is्Changing,्So्as्the् Aspirations!”:् Workshop् for् the् Office Bearers of Various Units of Catholic Sabha, Mangaluru, 26-032017 74.् “Career् Myths् and् Career Options”:्Vijayakarnataka्Daily्and् SDM Centre for Management and Research for Headmasters and Principals of DK District High Schools and PU Colleges. 22-112016 75.्“्Higher्Education्Structure्and् Admission् Process् in् India”,् Workshop on Career Guidance to Parents and Children of Coastal Karnataka Origin, Kuwait Canara Welfare Association, Kuwait, 28 & 29-10-2016 76.्“्Higher्Education्Structure्and् Admission् Process् in् India”,् Workshop on Career Guidance to Parents and Children of Karnataka Origin, Managlore Cricket Club, Doha Qatar, 21 & 22-10 -2016 77.् “् Preparation् for् a् Career् and् Career Options in Government Sector् for् Engineering् Students”,् Srinivas Institute of Technology , Valachil, Mangaluru , Oct 04, 2016

78.् “Our् Choices् Define् us”,् Sri् Gokarnetheshwara College, Mangaluru , 29-08-2016 79.् “We् are् Our् Choices”,् Besant् Women’s् College,् Managluru,् 2907-2016 80.्“Our्Child्Is्Not्Our्Child”्Fr् Muller Homeopathic Medical College and Hospital, Deralakatte, Mangaluru, 15-07-2016 81.् “Squeeze् the् Opportunity”,् Student Induction Programme , Padua College of Commerce and Management , Mangaluru, July 02, 2016 , 82.् “Career् Guidance् and् Counselling”् :् District् Level् Workshop for Udupi District PU College Principals, Dr NSAM PU College, Nitte, November 25,2014 83. "Youth as Economic Agents of Change”्:्'Pragathi्-2014 -Biennial Symposium oragnised by Department of Business Administration, AIMIT, St Aloysius College (autonomous) Mangalore , September 18, 2014 84.् “Holy् Sacraments:् How् Society् Views Them?”:्St्Joseph्Seminary,् Jeppu, Mangalore, September 3, 2014

26 वीज क क ों णी

85.्“Employment्Opportunities्and् Youth् of् Today?”:् Yuvajanosthava् organised by Shimogga Diocese Youth Commission , Shimogga, May 9, 2014.

86.् “Excellence:् The् Need् of् The् Day”:् Sree् Devi् College of Engineering, Maravoor, March 23,2014.

87.्“Career्Prospects्for्Economics् Post- Graduates”्:्P.G.्Department् of Economics, St Aloysius College, Mangalore, December 21, 2013 88.् “Career् Openings् in् Government Sector for Mathematics Post- Graduates”्:्P.G.् Department of Mathematics, St Aloysius College, Mangalore Udupi, April 09, 2013 89.् “Challenges् Faced् By् The् Church Run Institutions Today: Ad Extra”्– to the Priests Serving in the Institution of Diocese of Mangalore, Pastoral Institute, Diocese of Mangalore on November 12, 2012.

90.्“Higher्Education्Structure्and् Opportunities्in्India”्- Workshop for the Principals of PU Colleges of Udupi District at Nitte Karkala, on August 25, 2012

91.्“Career्Prospects्for्Economics् Post- Graduates”्:्P.G.्Department of Economics, Government First Grade College, Udupi, April 16, 2012 92.् “Higher् Education् in् India् – Present् Scenario”् - Workshop for the Principals of PUC Colleges of Dakshina Kannada District, on January 18,2012 at Derlakatte, Mangalore.

93. “Intellectual्Formation:्Need्– Challenges्and्Essentials”्- For the Philosophy students of St Joseph Seminary, Mangalore, June 4, 2011 94.्“्Higher्Education्Structure्and् Admission् Process् in् India”,् Workshop on Career Guidance to Parents and Children of Coastal Karnataka Origin, Mangalorean Catholic Center of the Parish, Ruwi, Oman Muscat , 12,02-2011 95.् “Time् Management”Department of MCA, Aloysian Institute of Management and Information Technology, Mangalore, October 3, 2009.

96.् “Personal् Brand् Building”् Department of MBA, Aloysian Institute of Management and Information Technology, Mangalore, September 25, 2009.

27 वीज क क ों णी

97.् “Social् Work् in् the् Era् of् Globalisation”- Alva’s् College् of् Social Work, Moodubidre, August 13, 2007.

TECHNICAL SESSIONS CHAIRED 1. CHAIRPERSON: Technical Session in the International Conference on “Emerging्Issues्&् Trends in Intellectual Capital and Innovative Management Practices in the्Global्Economy”,्Govinda्Dasa् College, Surathkal, Mangaluru.

January 13-14, 2020.

2. CHAIRPERSON: Technical Session on:् “Banking् for् Rural् Development: Myth, Reality and Emerging् Issues”् in् the् National् Conference on Banking for Rural Poor orgainised by Mangalore University Economics Association and Poorna Prajna College, Udupi.

08-04-2019 3. CHAIRPERSON : Technical Session on् “Challenges् of् Social् Development in Contemporary India”् in् the् National् Seminar् on् Social Development in India: Challenges and Strategies, organised by SDM College ( Autonomous) Ujire and Dept of

Development Studies, Kannada University, Hampi, Ujire, 21-01-2019 4. CHAIRPERSON: Technical Session on् “Impact् of् Digitalisation् on् Health Care Management and Operational् Techniques”,् in् the् National्Seminar्“्India्in्the्Web् of् Digitalisation”् organised by PG Depts of Economics and Commerce, St Aloysius College (Autonomous), Mangaluru, 16-01-2019 5. MODERATOR : Technical session during the International Conference on् “् Indira् GandhiA् Visionary् Revisiting Her Policies and Their Impact”,् organised् by् St् Agnes College, Autonomous, Mangaluru, March 19 & 20, 2018 6. CHAIRPERSON : Technical session during the National Seminar on “Sustainable् Social् Development”् organised by Mangalore Sociology Association and St Aloysius College, Mangaluru , March 3, 2018 7. MODERATOR: Paper Presentation Session during the National seminar on् “Consumer् Protection:् Issues् and् Challenges”् organised् by् Faculty of Commerce, St Aloysius College, Mangaluru, February 1617, 2018.

28 वीज क क ों णी

8. CHAIRPERSON: for Technical Session् on् “Academic् Standards and् Academic् Quality”् organized्

by Govinda Dasa College, Surathkal and Mangalore University Economics Association in the UGC sponsored National Workshop on “Repositioning् Quality् Culture् in् Higher Education: Concerns and Cghallenges”,्February्14-15, 2018.

9. MODERATOR: A Panel Discussion on् “Goods् and् Services् Taxes”् organized by Milagres College, Mangaluru, 12-08-2017 10. MODERATOR : A Panel Discussion्on्“Goods्and्Services् Taxes”् organized् by् Dept् of् Economics, St Aloysius College, Mangaluru, 11-07-2017 11.

MODERATOR: A Panel Discussion् on् “् Moral् Policing”् in् the् Seminar् on् “् Civic् Management”्organized्by्Dept्of् Political Science, St Aloysius College, Mangaluru, 28-01-2017 12.

CHAIRPERSON: Technical Session् on् :् “् Remote् Sensing् Application in Land Use /Cover Planning”् :् in् the् UGC् Sponsored् National Seminar and Annual

Conference of Mangalore University Economics् Association् on् “् Land् Economy:् Issues् and् Challenges”् oragnsied by Sre Mahaveera College, Moodbidri, Jan 20-21, 2017 13. MODERATOR: Paper presentation session in the National Level्workshop्on:्“Right्to्Work:् New Dimensions of Distress Migration्in्South्India”्Oragnised् by Dept of Economics in Collaboration with Indian Social Institute , March 12,2016 14.

MODERATED A PANEL DISCUSSION in National Level Seminar् on् “Relevance् of् the् Concept of Make in India in Transforming the Business Strategies”् organized् by् the् Department of BBM , St Aloysius College, Mangaluru in collaboration with Rachana, 20-02-2016.

15. CHAIRPERSON : in the UGC sponsored National Seminar on : “Social् Sciences् and् Social् Development् “् Organised् by् Mangalore Sociology Association, St Aloysius College (Autonomous) , Mangaluru, February 12 - 13, 2016 16.

MODERATER: A paper presentation session in the UGC

29 वीज क क ों णी

sponsored National Level Seminar on् :् “Micro् Finance् For् Inclusive् Growth and Inclusive Finance : Issues् and् Policy् Options”् organized by St Agnes College( Autonomous) , Managluru, Nov 30,2015 17.

CHAIRPERSON: Technical session् On् “The् Rise् of् BRICS् Economies: The New Phase of Globalisation”् in् the् UGC् Sponsored National Seminar on “Issues् and् Challenges् in् Global् Workplace”् organised् by् Besant् Women’s् College,् Mangaluru,् October 29, 2015.

18. CHAIRPERSON : Technical session् on् “Opportunities् &् Challenges In Social Entrepreneurship”् in् the् National् seminar् on् “Social् Entrepreneurship – Business Transforming् the् Society”् organised by Dept of Business Management, St Aloysius College (Autonomous), Mangalore, August 23, 2014.

19.्MODERATER्:्“Global्Conclave् for् Konkani् Language् Planning”् organised by Jagathik Konkani Sangatan in association with

Karnataka Konknai Sahitya Academy, Kalangan, August 24,2014 20. CHAIRPERSON: Technical session्on्“Agricultural्Commodity् Marketing”्in्the्National्Seminar् on् “Agricultural् marketing:् Issues् and् Concerns”् organised् by् Mangalore University Economics Association and SDM College, Ujire, January 21, 2014.

21. CHAIRPERSON : Technical session् on् “् PPP् Models् and् Beyond”् in् Nitte् National् Conference् On् “Market् State् and् Society् in् Emerging् India”,् organized by Justice K.S.Hegde, Institute Of Management, NMAMIT, Nitte, Dec 29-30, 2013.

22. CHAIRPERSON : Technical session on् “् Issues् of् Import् and् Export् in् Food् Processing् Sector् “् in the UGC sponsored State Conference्on्“Challenges्Of्Food् Processing् Sector् In् Karnataka”् organised् by् St् Mary’s् College् ,् Shirva, December 20-21, 2013 23. CHAIRPERSON : Technical session् on् “India’s् Development् Strategy:्Continuity्and्Change”्in् the UGC sponsored National

30 वीज क क ों णी

Workshop:् “CHANGING् CONTOURS्OF्INDIAN्ECONOMY’् organised by St Aloysius College (Autonomous), Mangalore in collaboration with Association of Mangalore University College Teachers (AMUCT), St Aloysius College, Mangalore, September24, 2013.

24. CHAIRPERSON : Technical session् on् “Sustainability् and् Pitfalls of Existing MicroFinance Institutions””्in्the्UGC्sponsored् National् Seminar:् “EFFECTIVE् PARTNERSHIP BETWEEN COMMERCIAL BANKS AND MICROFINANCE्INSTITUTIONS’’्organised्

by Besant Evening College, Mangalore, September 12, 2013.

25.

CHAIRPERSON: Technical session् on:् “Political् Economy् of् Liberalised् India”् in् the् UGC् sponsored National Seminar: “EMERGING् TRENDS् IN् INDIAN् POLITICS’् organised् by् St् Agnes् College (Autonomous), Mangalore, St Agnes College, Mangalore, September 6-7, 2013.

26. CHAIRPERSON : Technical session् on् “Private् Universities् – Opportunities् and् Challenges”् in्

the UGC sponsored National Seminar:् “Higher् Education: Challenges् Ahead”,् oganised् by् Canara College, Mangalore and AMUCT, January 23-24-, 2013 27. CHAIRPERSON: Technical session् on् “Higher् Education”,् in् the Third Nitte International Conference् on् “Development् Challenges: Global Aspirations and Local realities”्organised्by्Justice् K.S Hegde Institute of Management, Nitte on December 29-30, 2012.

28.

CHAIRPERSON: Technical session्on्“Inclusive्Growth्Policy”,् in the UGC sponsored National Seminar् on् “Financial् and् Social् Inclusion: Experiences of 11th Plan nad् Expectations् of् 12th् Plan”् organised् by् Justice् Bhandarkars’् Arts and Science College, Kundapura, on November 27-28, 2012.

29. CHAIRPERSON : Technical session् on् “Sustainable् Development: Towards A SelfReliant् India”,् in् the् National् Seminar organised by the Dept. of Social Work, St. Aloysius College (Autonomous), on October 18-19, 2011.

31 वीज क क ों णी

30. CHAIRPERSON : Technical session् on् “Securing् the् Energy् Future्for्Inclusive्Growth्in्India“् in the Fifth Nitte National Conference् on् “् Development् Challenges in the 12th Five Yaer Plan”्organized्by्Justic्K.S.्Hegde् Institute of Management, Nitte, Krakala on December 29-30, 2011 31.

CHAIRPERSON: Technical session्on्“Economic्Perspectives”् in the National Seminar on “Mangalore:् Yesterday,् Today् and् Tomorrow”् organised् by् Mangalore Sociology Association and St Aloysius College (Autonomous), Mangalore on February 24-26, 2011.

32.

CHAIRPERSON: Technical session् on् “HRM् and् Entrepreneurship”् in् the् National् Conference् on् “Economic् Revival:् Business Perspectives and Opportunities’्”्at्Dept्of्M.B.A.,्St् Joseph Engineering College, Vamanjoor, held on 29-30-January, 2010.

33.

CHAIRPERSON: Technical session् on् “Monetary् Policy् Announcements of the RBI and their Limitations and New Deal for

Inclusive् Growth”् in् the National Conference् “Recession,् Recovery् and Resurgence: Responses in the Indian्Economy”्at्Dept्of्M.B.A.,् Justice KS Hegde Institute of Management, Nitte held on 29-30April 2010.

CONFERENCES / SEMINARS ORGANISED 1. CONVENER: Entrepreneurial Development Programme , February 29, 2020 2. CONVENOR: National Seminar on:् “Banking् Before् and् After् Nationalisation”,्July्19,्2019.

3. ORGANISING SECRETARY : Academic् Convention् on् “् Private् Aided Colleges: Contribution and Challenges”्,्March्12,्2016 4. CHIEF CONVENOR : Soft Skills Development Programme for all the UG students of St Aloysius College, Mangaluru, July 1 and 2, 2015 5. CHIEF CONVENOR : Soft Skills Development Programme for all the UG students of St Aloysius College, Mangaluru, July 1 and 2, 2014 ( Organised for the first time) 6. ORGANISING SECRETARY : XXVII Statutory Conference of All India Federation of University and College् Teachers’्

32 वीज क क ों णी

Organisations(AIFUCTO) 2013, November 30 –December 2, 2013 7. ORGANISING SECRETARY : NUPA Sponsored National Conference on “Changing् Paradigms् of् Higher् Education – XII Five Year Plan Initiatives”्December्1,्2013 8. CONVENER: UGC sponsored National् Workshop् on:् “Changing् Contours् of् Indian् Economy”् ,् September 24, 2013.

9. CONVENOR: National Workshop on:्“Inclusive Growth: Concept and Reality”,्March्27,्2012.

10. PROGRAMME & RESOURCE PERSON COORDINATOR: National Seminar्on्:्“Mangalore:्Yesterday,् Today्and्Tomorrow”्February्2426, 2011 11. ORGANISING SECRETARY: State Level्Conference्on:्“Development् of Coastal Karnataka: Possibilities and Problems”,्February्16,्2008.

12. CONVENOR: University Level Seminar् on:् “Professional् and् Human् Resource् Enhancement”,् March 20, 2007.

13. CONVENOR: University Level Seminar्on:्“Quality्Concerns्in् Collegiate् Education”,् March् 31,् 2004.

SHORT-TERM COURSES ATTENDED 1. Refresher Course on Changing Contours in Economics, Staff Development College, Mysore University, September 10-30, 2003.

2. Refresher Course on Changing Contours in Economics, Staff Development College, Mysore University, September 10-30, 2003.

3. Refresher Course on Globalisation of Indian Economy: Dept. of Studies and Research in Economics, Mangalore University, 3-11-2001 to 29-11-2001.

4. Orientation Programme: UGC Academic Staff College – Goa University, 20-9-2001 to 17-102001.

5. Refresher Course in Advance Economic Theory , Staff Development College, and Dept. of Studies and Research in Economics, Mangalore University, 11-05-1998 to 03-06-1998.

6. Refresher Course in Population Economics, Institute for Social and Economic Change, Bangalore, from 07-11-1994 to 29-11-1994.

7. Training Course in Research Methodology in Economics,

33 वीज क क ों णी

Institute for Social and Economic Change, Bangalore, from 04-051992 to 30-05-1992.

8. 5 Days Workshop on Outcome Based Education, St Aloysius College, Mangalore, June 20 -25, 2020.

RESOURCE PERSON: FACULTY DEVELOPMENT PROGRAMME 1.् “् Challenges् of् a् Teacher् in् a् Rapidly् Changing् Society”् ,् Holy् Rosary Convent Institutions, Honnavar and Nirmal School, Kumta, June 06, 2019 2.् “Profile् of् a् Modern् Teacher”् ,FDP, St Philomena College Institutions, Mysore, June 03, 2019 3.् “Challenges् before् Teachers् in् Dealing with the Adolescents in a Rapidly Changing Family and Social Values”्in्the्Seminar्“Dignity्and् Identity् Of् A् Catholic् Teacher”् organized by Karwar Diocese Education Commission , Karwar, 0601-2019 4.्“Understanding्Our्Students्:्A् Few्Observations”,्FDP्,्St्Mary’s् College, Shirva, Oct 23, 2018 5.् “Non-Competitive् Markets”् Economics Lecturers Training Workshop for Govt and Aided PU

college Economics Lecturers of Dakshina Kannada District organised by PU Board Bengaluru , August 2, 2018 6.्“The्Theory्of्Firm्Under्Perfect् Competition”् Economics् Lecturers् Training Workshop for Govt and Aided PU college Economics Lecturers of Dakshina Kannada District organised by PU Board Bengaluru , August 1, 2018 7.्“The्Theory्of्Firm्Under्Perfect् Competition”् Economics् Lecturers् Training Workshop for Govt and Aided PU college Economics Lecturers of Udupi District organised by PU Board Bengaluru , July 31, 2018 8.् “् Business् Environment”् .:् Training Programme for Commerce Lecturers of Govt and Aided Colleges of DK, Udupi and Chikmagaluru Districts organised by PU Education Board, Joint Directors Office Mnagaluru, June 23,2018.

9.्“Teaching्Economics्in्the् Classroom्“्:्State्Level्Conference् on् “् Teaching् and् Learning् Economics:् Latest् Perspectives”,् organised by the IQAC of Poorna Prajna College, Udupi, March

34 वीज क क ों णी

8,2018.

10.“Reforms्in्Taxation्in्India्with् Special Reference to्GST”,्Refresher् Course in Commerce and Banking organized by UGC - Human Resource Development Centre Kannur University, Kerala, January 22, 2018 11.“Research्Funding्Process”्,्FDP् on् “् Publishing् Research् Paper”् organized by Dept of BBA, St Aloysius College, Mangaluru, January 17, 2018.

12.् “Understanding् Our् Students”,् St् Arnold’s् School,् KalingavIhar,् Bhubaneshwar, Odisha, Nov 3, 2017 13.् “Understanding् Our् Students”,् St् Mary’s् School,् Jajpur,् Odisha,् Nov 2, 2017 14.् “Understanding् our् students”:् St Lawrence Educational Institutions, Moodubelle, Oct 02, 2017 15.् “Understanding् Our् Students:् Some् Observations”:् Faculty् Development Programme to the Staff of Poorna Prajna College, Udupi, June 17, 2017 16.्“Understanding्Your्Students”,् Faculty Development Programme of New Staff, St Aloysius College

(Autonomous) Mangaluru. May 30, 2017 17.् “Dimensions् of् Research् and् Writing् a् Research् Paper”,् FDP् to् the Staff of St Aloysius College, Mangaluru, May 31, 2017.

18.् “Perfect् Competition”् and् “Imperfect् Competition”् :् Training् Programme on NCERT syllabus to the PU Economics Lecturers of DK district organized by Dept of PreUniversity Education, Karnataka on May 24 and 26, 2017 19. Career Myths and Career Options: Vijayakarnataka Daily and SDM Centre for Management and Research for Headmasters and Principals of DK District High Schools and PU Colleges. 22-112016 20.्“्Education,्Departmental्Policy् and् Academic् Excellence“् organized by Education Commission (A Unit of Mangalore Diocesan Education Commission) for the Heads and Correspondents of various educational institutions, Kinnigoli, January 22, 2016 21.्“How्to्Make्Teaching्of् Economics Interesting and Understanding”् ,् “Workshop् for्

35 वीज क क ों णी

PUC Economics Lecturers of DK and Udupi District on II PU Economics Syllabus”् organized by PU Dept of Govt of Karnataka, held at M P Kushe PU College, Mangaluru, November 2, 2015 22.्“Writing्A्Research्Paper”:्Staff् Formation Programme of St Aloysius College (Autonomous) Mangaluru, 01-06-2015 23.“Changing् Role् of् Educator् in् Today’s् Society”् ,् Educational् Convention and Workshop organised by DK District Govt PU College Lecturers Association, Sarojini Madhusudhan Kushe PU College, Mangaluru, November 29, 2014.

24.“Career् Guidance् and् Counselling”् :् District् Level् Workshop for Udupi District PU College Principals, Dr NSAM PU College, Nitte, November 25,2014 25.“्Career्Opportunities्for् Commerce् Students”् to् PU् Commerce Lecturers of Udupi District , Organised by Udupi District PU् Commerce् Lecturer’s् Association at Nitte, September 2, 2013

26.“Dimensions् of् Social् Science् Research्and्Review्of्Literature”्Workshop on Research Methodology organized by St Aloysius College for the faculty members of Arts, Commerce and Management , August 05, 2010 27. Economics Teachers of Mangalore University under MUEA, Shree Dhavala College, Moodubidre, Oct 17, 2008 28.“Reforms्in्Foreign्Trade्Sector् and् WTO”- Workshop for PreUniversity Economics Lecturers of Dakshina Kannada District. Milagres P.U. College, Mangalore, August 12, 2005.

II: PREPARATION FOR INTERVIEW 1. Economics Students of Final Year BA and BSc , St Aloysius College, Mangaluru, 24-09-2019 2. NITTE University Centre for Science Education and Research, Deralakatte May 03, 2019 3. Civil Service Aspirants of St Agnes PU College, Mangaluru, June 30,2018.

4. II M.Sc. Chemistry Students, St Aloysius College, Mangaluru July 13, 2017

36 वीज क क ों णी

5. Civil Service Aspirants Students, St Agnes PU College, Mangaluru July 6, 2017 6. PG Dept of Biotechnology, St Aloysius College, 17-02-2017 7. St Agnes PU College Mangaluru, Civil Service Aspirants, 20-08-2016 8. M.Com students at University College, Managluru, March 29,2016 9. M.Sc Mathematics Students of St Aloysius College, Mangaluru, Feb 10, 2016 10.Continuing Nursing Education Programme organized by Laksmi Memorial College of Nursing , A J Towers, Mangaluru, June 30,2014 11.PG Dept of Economics, St Aloysius College, Mangalore, Sept 6, 2012 12. Microzen, Students of B.Sc. Microbiology , St Aloysius College, Mangalore, August 17, 2012 13.PG Dept of MSW, St Aloysius College, Mangalore, July 11, 2012 14.PG Dept of Biochemistry, St Aloysius College, Mangalore, April 17, 2012 15.PG Dept of Economics, GFGCollege, Tenkanidiyur, Udupi, April 16, 2012

16.PG Dept of MSW, St Aloysius College, Mangalore, July 11, 2011 17.St Philomena College, Puttur Final year Students, July 7, 2011 18.PG Dept Of Economics and MSW, St Aloysius College, Mangalore, July 6,2010 19.Vijay College, Mulki, August 30, 2009 20. PG Dept of MSW, St Aloysius College, Mangalore, July 2,2009 21.M.Sc Biotechnology, St Aloysius College, Mangalore, April 17, 2009 22.University College, Hampanakatta Mangaluru, Janauary 14, 2009 23.PG Dept of Biotechnology, St Aloysius College St Aloysius College, Mangalore, April 10, 2008 24.PG Dept of Social Work St Aloysius College, Mangalore, April 9, 2008 25.MV Shetty Institute of Social Work, Mangalore, March 9, 2008 26. PG Dept of Chemistry , St Aloysius College, Mangalore, Jan 20, 2008 III: CAREER GUIDANCE 1.्“्Career्Guidance्After्10th”्St् Sebestain Church, Bendoor, Mangalore, 07-04-2022

37 वीज क क ों णी

2.्“्Career्options्After्SSLC”्,्St् Theresa’s् School,् Mangalore,् 2302-2022 3.्“्Career्Opportunities्for्Arts् Students”् D.K् District् PU् Lecturers् Associations of Economics, History, Political Science and Sociology, Mangalore, 22-022022 4.्“्Careers्through्Civil्services”,् Belthangady Varado Youth, Madaynthyar, 06-02-2022 5.् “् Career् Opportunities् in् Economics”् St् Aloysius् College,् Mangalore, 01-10-2021 6.् “Higher Educational Opportunities् for् B.Sc् Economics”् St Aloysius College, Mangalore, 0110-2021 7.् “Higher् Education्Opportunities् After् PUC् Arts”् –DK PUC Political Science Lecturers Association, 1208-2021 8.्“Career्Options्for्PUC्Science”,् St Michael PUC , Madikeri , 03-082021 9.्“Career्Options्After्PUC”्St् Lawrence PU College, Moodubelle, Career Options after PUC, 24-072021

10.् “Civil् Service् as् a् Career”् ,् St् Agnes PU College, Mangalore, 3006-2021 11.् “् Career् Opportunities् in् Economics”् St् Aloysius् College,् Mangalore, 16-06-2021 12.् “Career् Options् for् BSc् Economics”,् St् Aloysius् College,् Mangalore, 11-06-2021 13.् “Career् Options् for् PUC् Science”् ,Boscoss् PU् College,् Mangalore, 14-05-2021 14.् “Higher Educational Opportunities for PUC Commerce and् Arts”,् St् Aloysius् PU् College,् Harihar, 12-11-2020 15.् “Career् Guidance् Programme”,् Fr Muller Homeopathic Medical College, Deralakatte, 31-07-2020.

16.् “Career् Planning् for् better् Job् Opportunities”,् Milagres College, Kallianpur, Udupi, 02-07-2020.

17. SSLC Students, Lourds High School, Bejai, Managluru. 01-022020.

18.् SSLC् Students,् St् Ann’s् High् School, 31-01-2020 19.II PUC Science, Mahesh PU College, Mangaluru , 22-01-2020 20.Degree Students, Milagres College, Mangaluru , 23-11-2019

38 वीज क क ों णी

21.Parents and Students, St Theresa ICSE School, Mangaluru, 21-112019 22. ESM students of BSc , St Aloysius College, Mangaluru, 20-09-2019 23.PUC Arts Students: St Agnes PU College, Mangaluru. 17-09—2019 24. Students and Parents of High School and College , Farla Parish, 15-09-2019 25. SSLC and PUC Students and Parents, Bendur Parish, Mangaluru, 01-09-2019 26.II PUC Science Students, St Agnes PU College, Mangaluru. 31-07-2019 27. PUC Students and Parents, Udayavani Kannada Daily, May 04, 2019 28. BA & B.Com Students, University Evening College, Mangaluru. April 11, 2019 29. SSLC and PUC Students of Permannur Deanery, Permannur, April 7, 2019.

30. BA and BSW students , School of Social Work, Roshni Nilaya, Mangaluru , Feb. 28, 2019 31. SSLC, Lourds High School, Bejai, Managluru. Feb 8, 2019.

32. PUC and Above , CAP Cell,

Belthangady Varado, October 24, 2019 33. II PUC Commerce and Arts Students् ,् Alva’s् PU् College,् Moodbidri, Oct 3, 2018 34. Parents and Students of SSLC , St Dominic School, Badakabail, Bantwal, Oct 01, 2018.

35. Parents and Students of Standard् 10”,् St् Theresa् School,् Mangaluru, Sept 20, 2018 36.

Parents and Children, Belthangandy Parish, August 05, 2018 37. II PU Commerce Students. of St Agnes PU College, Mangaluru, June 21,2018 38. SSLC Students at Sagar, organised by the Diocese of Shimogga, April 9, 2018.

39. SSLC Students at Sorabha organised by the Diocese of Shimogga, April 9, 2018.

40. SSLC Students at Hosadurga organised by the Diocese of Shimogga, April 10, 2018.

41.् III् BA् Students् of् St् Mary’s् College , Shirva, February 27, 2018 42. SSLC students at Lourdes High School, Bejai, Mangaluru January 20, 2018

39 वीज क क ों णी

43. PUC Arts students at St Agnes PU College, Mangaluru, December 14, 2017 44. III BA Students of St Aloysius College, Mangaluru , January 13, 2018 45. II PUC Science Students of St Agnes PU College on December 9, 2017 46. PUC and Parents , St Joseph PU College, Madikeri, December 05, 2017 47.् 10th् Students् ,् St् Arnold’s् School, Kalingavihar, Bhubaneshwar, Odisha, Nov 3, 2017 48.् 10th् Students् ”् ,् St् Mary’s् School, Jajpur, Odisha, Nov 2, 2017 49. Civil Service Aspirants, St Aloysius College, Mangaluru Sept 04, 2017 50. Students and Parents, Valencia Parish, Mangaluru, August 27, 2017 51. PU Students, St Agnes PU College, Mangalore, August 05,2017 52. PUC Commerce Students, Organised by St Aloysius PU College, Mangaluru. July 1, 2017 53. Civil Service Aspirants, St Aloysius College, Mangaluru July 03, 017

54. Youth and Parents Organised by Catholic Sabha Unit of Bendoor Parish June 04, 2017 55. II PUC Science Students, Dr N.S.A.M. P.U. College, Nanthoor, June 10, 2017 56. Parents &Students of SSLC & PU Ammolya Seva Prathisthana, Surathkal, June 11, 2017 57. II PUC Science Students, Organised by St Aloysius PU College, Mangaluru. June 30, 2017 58. Youth and Parents, Kelarai Parish, Mangaluru, May 28, 2017 59. After SSLC, Milagres PU College, Mangaluru, March 15, 2017 60. After SSLC, Bhagavathi Eng Medium High School, Sankolige, 14-02-2017 61. After SSLC, St Aloysius High School, Mangaluru, January 30, 2017 62. After SSLC, Lourdes High School, Bejai, January 27, 2017 63. BA , St Agnes College, Mangalur, January 18, 2017 64. II Commerce Students After PUC , St Aloysius PU College, Mangaluru, 03-12-2016 65. Workshop on Career Guidance to Parents and Children of Coastal

40 वीज क क ों णी

Karnataka Origin, Kuwait Canara Welfare Association, Kuwait, 28 & 29-10-2016 66. Workshop on Career Guidance to Parents and Children of Karnataka Origin, Managlore Cricket Club, Doha Qatar, 21 & 22-10 -2016 67. Employment Opportunities for BA Students Through Higher Education, Mangalore University Economics Association and Besant Women’s् and् Evening् College,् Mangaluru, 07-10-2016 68. Preparation for a Career and Career Options: Srinivas Institute of Technology , Valachil, Mangaluru , 04-10-2016 69. SSLC Students: Anand Ashram PU College, Bhatkal 09-08-2016.

70. PUC Commerce Students, Anand Ashram PU College, Bhatkal 09-082016.

71. Students and Parents, Nakre Parish, Karkala, 21-08-2016 72. SSLC Students, St Agnes Girls High School, Mangaluru, , 06-062016 73.

PUC students, Sharada Vidyanikethana Public School, Thalapady, 18-06-2016

74. PUC students, Divya –Deepa Girls Hostel Kankanady, Mangaluru., 20-06-2016 75. I B.Sc –Economics Students., St Aloysius College, Mangaluru , 1906-2016 76.

SSLC students, Sharada Vidyanikethana Public School, Thalapady, 30-05-2016 77.

Civil service Orientation Programme , organized by Udupi Diocesan Career Advancement Programme, Katapady, 22-04-2016 78. Final B.A., B.Com, BBM. Students, St Aloysius Evening College, Mangaluru. 20-04-2016 79. After B.A, Govt First Grade Women’s् College,् Balmata,् March् 22, 2016 80. BA students, St Agnes College (autonomous) , Mangaluru, March 17, 2016.

81. SSLC students of Lourdes Girls High School, Bejai, 20-1-2016 82. After PU Arts and Commerce students, BEM Composite PU College, Mangaluru, 5-12-2015 83. PUC Science and Commerce, Ananda Ashrama PU College, Bhatkal, Oct 29, 2015

41 वीज क क ों णी

84. After SSLC, Ananda Ashrama PU College, Bhatkal, Oct 29,2015 85.

PUC Science, Boscoss Publications , Managlore, Oct 27, 2015 86.्PUC्All,्Sharadha्Women’s्PU् College, Sullia, Oct 06,2015 87. PUC Science and Commerce, St Joseph’s् PU् College,् Madikeri,् Oct् 2, 2015 88. BA and BSW, Roshani Nilya, Mangalore, August 21, 2015 89. Civil Service Aspirants, St Agnes PU College, Mangalore , August 08, 2015 90. SSLC. Sharadha Vidyanikethana, Talapady, June 27, 2015 91. Youth, Youth Club, Kuthyar, Managlore, May 09, 2015 92. SSLC and PUC, CAP Kundapur Varado, Kundapur, May 05, 2015 93. Final BA, BBM, and B.Com, St Aloysius Evening College, Mangalore, March 31,2015 94.् BA,् BBA् &् B.Com् “् Job् Opportunities in Government Sector”,्UGC्sponsored्Inter् Collegiate् Workshop् on् “् Career् Opportunities and Entrepreneurship”् organized् by् Govt First Grade College,

Haleyangadi, Mangaluru, February 12, 2015 95. PUC , Ganapathi PU College, Mangaluru, February 7, 2015 96. SSLC students at Lourdes Girls High School, Bejai, January 29, 2015 97.् After् SSLC,् St् Mary’s् High् School, Marzil, Mangalore, January 28, 2015 98. PU Science, organized by Nitte Educational Trust at PP College, Udupi , November 11, 2014 99. PU Commerce, PP PU College, Udupi , November 11, 2014 100.SSLC , Ananda Ashrama PU , Bhatkal,November 10, 2014 101. PUC Science and Commerce, Ananda Ashrama PU , Bhatkal, Nov 10, 2014 102.PU Science, organized by Boscoss Publications , Mangaluru, November 2, 2014, 103.PUC Commerce , Poorna Prajna PU College, Udupi,11-11-2014 104.PUC Science , PP PU College, Udupi,11-11-2014 105.Parents & SSLC, Silas International, Udupi, 31-10-2014 106.PUC् All,् St् Xavier’s् PU,् Gulbarga,20-10-2014

42 वीज क क ों णी

108.PU Science, St Agnes PU, Mangalore,17-09-2014 109.PU Arts, St Agnes PU, Mangalore, 04-09-2014 110.III BA & BSW, Roshani Nilaya , Mangalore, 01-08-2014 111.B.Com,् St् Joseph’s् Jeppu,् Mangalore, 24-07-2014 112.SSLC, St Agnes High School, Mangalore, 25-06-2004 113.SSLC & PUC, Sharada Residential , KC Road18-06-2014 114.Youth, Shanthi Nilya Balamatta, Mangalore, 01-06-2014 115.PUC CET, Nitte University, Derlakatte, 05-04-2014 116.Youth, Yuvajanosthava organised by Shimogga Diocese Youth Commission , Shimogga, May 9, 2014.

117.PU Science Students, organized

by Nitte University , Mangalore , April 04, 2014, 118.III BA, B.Com and BBM, St Aloysius Evening College, Mangalore, 27-03-2014 119.BA, St Aloysius College, Mangalore, 20-03-2014 120.BA, St Agnes College, Mangalore, 13-03-2014

121.Parents + SSLC students, Valencia Parish, Mangalore, 23-022014 122.SSLC, St Anns High School, Mangalore, 17-01-2014 123.PUC् All,् St् John’s् PUC,् Shankarapura, 08-01-2014 124.SSLC, Lourdes High School, Bejai07-01-2014 125.PU Science, Nitte University, 0812-2013 126.PU Science, Boscos Publications, 14-10-2013 127.SSLC, Bethany Educational Institutions, Mangalore, 09-08-2013 128. SSLC, St Agnes High School, Mangalore , 18-06-2013 129. SSLC, Nitte High School, Nitte, 04-06-2013 130. PUC and Parents, Hindu News Paper, Mangalore, May 20, 2013 131. MSc Maths, St Aloysius College, Mangalore , 10-04-2013 132.

PUC Science, Boscoss Publications, Mangalore ,06-042013 133. BA, B.Com and BBM final St Aloysius Evening College, Mangalore, 04-03-2013 134. BA , Govt First Grade College, Balmatta, 06-02-2013

43 वीज क क ों णी

135. SSLC, Lourdes High School, Bejai, 17-01-2013 136. Arts, St Agnes PU Mangalore ,09-01-2013 137. BBM, St Agnes College Mangalore , 05-12-2012 138. All PUC, St Raymonds PU Vamanjoor, 03-12-2012 139. SSLC, St Aloysius High School, Mangalore , 30-11-2012 (Kannada) 140. SSLC, St Aloysius High School, Mangalore , 29-11-2012 ( English) 141. PU Science, Mahesh PU Mangalore , 26-11-2012 142. PU All, Ladyhill PUC Mangalore ,02-11-2012 143. SSLC Ladyhill High School3010-2012 144. PUC Science Boscoss24-102012 145. SSLC Jeevan Joythi, Valencia1810-2012 146.

SSLC Jeevan Joythi, Vamanjoor17-10-2012 147. SSLC Ladyhill High School Urwa10-10-2012 148.् SSLC् St् Mary’s् marzil09-102012 Email:norbert.lobo@gmail.com Page 30

149. Youth Vimukthi Ujire,13-22012 150.्SSLC्St्Joseph’s्PU्Bajpe28-82012 151. Degree St Agnes College14-82012 152. BA & BSW Roshani Nilaya15-72012 153. BA- Eco St Agnes College0108-2012 154. SSLC St Agnes High School166-2012 155. PUC Nitte PUC Nathoor12-62012 156. PU Science Sharada PU Mangalore10-6-2012 157.्All्PUC्St्Cecily’s्Udupi05-062012 158.् SSLC् St् Cecily’s् High् School् Udupi 05-06-2012 159. Parents & Students Mukka youth Club22-04-2012 160. MA Eco GFG College, Thenkanidiyoor16-04-2012 161.

PUC Science Boscoss Publications06-04-2012 162. Youth Manila Parish11-032012 163. BA St Aloysius Mangalore ,2102-2012

44 वीज क क ों णी

164.

Parents & Children Moodubidre Parish05-02-2012 165. PU Science Mahesh PU, Mangalore , 04-02-2012 166. SSLC, Medline High School, Mulki, 02-02-2012 167. IAS aspirants St Aloysius College, Mangalore ,28-01-2012 168. Mixed St Agnes College, Mangalore , 25-01-2012 169. PUC –all Lady hill PU, Mangalore , 07-01-2012 170.्BSW्Alva’s्College,्Moodbidri् , 05-01-2012 171. SSLC Lourdes High School Bejai, 16-11-2011 172. PU Commerce , St Agnes PU College, Mangalore , 09-11-2011 173. Bio students, St Aloysius College, 12-08-2009 174. Parents & Children YCS, Ashokanagr Parish , Mangalore, 1107-2009 175.्BSc,्Alva’s्College,्04-07-2009 176.् PUC् All,् Sr् Raymond’s् PUC् Vamanjoor, 03-07-2009 177.्I्degree,्St्Mary’s्Shirva,् 2906-2009 178.् Arts् and् Commerce,् St् Ann’s् PU College, 09-06-2009

179.् PU् Science,् St् Ann’s् PU् College, 08-06-2009 180. Parents and Children, St Lawrence Parish –ICYM, 10-05-2009 181. BA, SAC, 21-03-2009 182. SSLC, Rosa Mistika High School, 07-03-2009 183. SSLC,Lourdes High School , 1902-2009 184. BA, B.Com, St Aloysius Evening College, 16-02-2009 185. PUC- Arts, Poornaprjan College, Udupi, 07-02-2009 186. SSLC, Jeevan Joythi, Bejai, 1210-2008 187.् SSLC,् St् Mary’s् High् School,् Udupi, 04-10-2008 188.

PUC, Capitanio PUC, Mangalore, 12-07-2008 189. BBM, St Aloysius College, , Mangalore, 20-06-2008 190. B.Com, St Aloysius College, Mangalore, 18-06-2008 191. Parents & PUC students, Neermarga Parish,17-02-2008 192. PUC, St Joesph PU, Bajpe, 1402-2008 193. SSLC, St Joesph PU, Bajpe,0402-2008

45 वीज क क ों णी

194. BA-Secretarial practice, St Agnes College, Mangalore,01-022008 195. Degree, SAC- AICUF, , Mangalore,23-01-2008 196. PUC all, Capitanio PUC, Mangalore, 12-01-2008 197.्SSLC,्St्Cicely’s्Udupi,्11-012008 Email:norbert.lobo@gmail.com Page 31 198. PUC all, Padua PUC, Mangalore,08-01-2008 199.् PUC् all,् St्Cicely’s् Udupi,् 3112-2007 200. PUC Science, Expert Coaching, Mangalore,09-12-2007 201. NSS Volunteers, St Agnes College, Mangalore, 15-11-2007 202.

SSLC, Ladyhill PU , Mangalore,12-11-2007 203.् SSLC,् St् Raymond’s् PU,् Vamanjoor, 10-11-2007 204.् PU् all,् St् Raymond’s् PU,् Vamanjoor, 09-11-2007 205. II PU Science, Marimallappa PU, Mysore, 04-11-2007 206. I PU and SSLC, Marimallappa PU Mysore, 03-11-2007

207. Civil service Aspirants, St Aloysisu College, Mangalore, 09-102007 208. BA & B.Com, Sacred Heart College, Madyanthyar, 21-09-2007 209. DK PU science Students, Milagres PU College, Mangalore, 18-09-2007 210. BBM, St Aloysius College , Mangalore, 28-08-2007 211. Youth , Koppa Parish, 19-082007 212.्MSW,्Alva’s्College, Moodubidre , 13-08-2007 213. Youth, Bendoor Parish, Mangalore, 05-08-2007 214.् SSLC,् St् John’s् Shankarapura,् Udupi, 23-07-2007 215. Youth, YCS Surthkal,22-072007 216. BA & BSW, St Aloysius College, , Mangalore, 23-06-2007 217. Civil service aspirants, CODP, Mangalore,17-06-2007 218. Degree , CODP at Udupi Parish, 11-06-2007 219. SSLC, St Anns PUC, Mangalore, 07-06-2007 220. PU Arts and Commerce, St Anns PUC, Mangalore,06-06-2007

46 वीज क क ों णी

221. PU science, St Anns PUC, Mangalore, 05-06-2007 222.

PUC Science, CODP, Mangalore,25-05-2007 223. SSLC, Surathkal Parish, 23-042007 224. Parents &Students, Katipalla Parish, 17-04-2007 225.

Parents & Students, Moodubidre Parish, 01-04-2007 226. B.A./ BSW, St Aloysius College, Mangalore, 21-2-2007 227.्II्PUC,्St्Joseph’s्PUC्Bajpe,् 20-2-2007 228. SSLC , Rosario Cathedral, , Mangalore, 11-02-2007 229. SSLC, St Raymonds PU, Vamanjoor, 10-2-2007 230. Degree (EEC), Kasargod Varado, Kumble, 4-2-2007 231.्SSLC,्St्Joseph’s्PU,्Bajpe,2501-2007 232.

SSLC, Capitanio PUC, Mangalore,23-01-2007 233. Parents & Students, Ganapathi High School , Mangalore,22-012007 234. SSLC, Govt High School, Vamanjoor,13-01-2007 235. Parents & Children, Mukamar parish, 07-01-2007

236. SSLC, Valencia Parish YCS, Mangalore, 07-01-2007 237.्PUC्(Com्+्Arts),्Alva’s्PUC्,् Moodubidre, 29-12-2006 238. PUC Arts of Mangalore TQ, St Aloysius College, , Mangalore, 9-122006 239.् PUC,् St् Michal’s् PUC,् Coorg,् 21-11-2006 240.् SSLC,् St् Joseph’s् PUC,् Madikari, 21-11-2006 241.्PUC्Science,्St्Joseph’s्PUC,् Madikari, Coorg, 20-11-2006 242.् PUC् Com,् St् Joseph’s् PUC,Madikaeri, Coorg,20-11-2006 243.

PUC, Science, CODP, Mangalore,29-10-2006 244. Youth , YCS, Kanajar Parish, 1510-2006 245.

SSLC,Jeevan Joythi, Permannur,26-09-2006 246.् BSW,् Alva’s् College,् Moodubidre, 25-09-2006 Email:norbert.lobo@gmail.com Page 32 247. Youth , YCS / ICYM, Paneer Church, Deralakatte, 24-09-2006 248. NCC Cadets, St Aloysius College , Mangalore, 26-08-2006 249.् BA,् St् Mary’s् College,् Shirva,् 16-08-2006

47 वीज क क ों णी

250. Degree, CODP- , Mangalore, 19-07-2006 251. I BA + I BSW, St Aloysius College, , Mangalore, 04-07-2006 252. I B.Com, St Aloysius College, , Mangalore, 28-06-2006 253. Youth, Angelore Parish, Mangalore, 18-06-2006 254.् Arts् +् Com,् St् Ann’s् PUC,् Mangalore,08-06-2006 255.् Science,् St् Ann’s् PUC,् Mangalore, 07-06-2006 256.् PUC,् St् Raymond’् s् PUC,् Vamanjoor, 06-06-2006 257. SSLC- Kannada,् St् Ann’s्PUC,् Mangalore, 05-06-2006 258. SSLC- Eng,् St् Ann’s् PUC,् Mangalore, 05-06-2006 259. PUC (1+ II), St Aloysius PUC, Harihara, 2 & 3-06-2006 260.

Youth, Koppa Varado, Chickmaglore, 28-05-2006 261. SSLC +, Sagar Varado, Shimogga 4 & 5, 04-2006 262. BA –Secretarial Practice, St Agnes College, , Mangalore,18-022006 263. PUC- science, Com, & Arts, St Joseph’s्PUC,्Bajpe,्16-02-2006 264. Degree and Employed, CODP, CAPS , Mangalore,12-02-2006

265. Overseas Students, St. Aloysius, Mangalore, 06-02-2006 266. B.A & B.Com, Pompei College, Kirem, 11-12-2005 267. B.Com, St Aloysius College , Mangalore, 20-09-2005 268. B.A & B.Com, S.M.S. College, Brahmmavar, 03-09-2005 269. I, II,III B.A., Pompei College, Kierem, 30-08-2005 270. PUC and Degree, ICYM, Bambil Parish, 28-08-2005 271.

Parents and Children, Amrithananda High School Neermarga, 20-07-2005 272. PUC, YCS, Kirem Parish, 10-072005 273. I B.A and I B.S.W., St Aloysius College , Mangalore,23-06-2005 274. II and III BSW , St Aloysius College , Mangalore,15-06-2005 275. II B.A., St Aloysius College , Mangalore, 14-06-2005 276. III B.A., St Aloysius College , Mangalore, 13-06-2005 277.्SSLC,्English्Medium,्St्Ann’s् PUC, Mangalore, 06-06 -2005 278. PUC, Arts & Commerce, St Ann’s्PUC,्Mangalore,्04-06 -2005 279.् PUC,् Science,् St् Ann’s् PUC,् Mangalore,03-06 -2005

48 वीज क क ों णी

280. SSLC, Kannada Medium, St Ann’s्PUC,्Mangalore,03-06 -2005 281. PUC and Degree, EEC , Mangalore, 27-05-2005 282. SSLC, EEC , Mangalore, 30-032005 283. BA, Dharma Jyothi Trust, Vamanjoor, 20-02-2005 284. III B.A., St Agnes College, Mangalore, 18-02-2005 285. BA, St Agnes College Mangalore ,13-02-2005 286. PUC + Degree, EEC , Mangalore, 15-11-2004 287. PUC, Carmel PUC, Modankap, 4-11-2004 288. SSLC, Carmel PUC, Modankap, 3-11-2004 289. SSLC – Kannada,् St् Ann’s् PU् College, 26-10-2004 290. SSLC – English,् St् Ann’s् PU् College,25-10-2004 291.् Science,् St् Ann’s् PU् College,21-10-2004 292.् Arts् and् Commerce,् St् Ann’s् PU College,20-10-2004 293. PUC , YCS St Lawrence parish Moodubelle, 13-10-2004 294. BA & B.Com, Sacred Heart College Madayanthyar, 07-10-2004 295. SSLC, Jeevan Joythi,

Vamanjoor, 05-10-2004 Email:norbert.lobo@gmail.com Page 33 296. Youth, Mudarangadi Parish ICYM Shirva Varado , 02-10-2004 297. SSLC, St Philomen High School, Puttur, 13-09-2004 298. SSLC, Satyasai Alike, Puttur , 02-09-2004 299. SSLC & PUC, Shirva varado, 2208-2004 300. III-year degree, Canara College, Mangalore,21-08-2004 301. SSLC –Kan, St Aloysius High School, Mangalore, 19-08-2004 302. SSLC –Eng, St Aloysius High School, Mangalore, 13-08-2004 303. Youth , ICYM , Neeramarga parish, 08-08-2004 304. NCC cadets, St Aloysius College, , Mangalore, 07-08-2004 305. Youth, Permai Parish, 11-072004 306. Civil service Aspirants, St Aloysius College, , Mangalore, 0807-2004 307. I BA, BSW, St Aloysius College , Mangalore, 22-06-2004 308. SSLC, Ladyhill High School, Mangalore, 21-06-2004

49 वीज क क ों णी

309.

Youth, Urwa Church, Mangalore, 04-05-2004 310. PUC, Maand Sobhan , Mangalore, 01-05-2004 311. SSLC + Parents, EEC, Mangalore,23-04-2004 312. SSLC, Sharadha High School, Mangalore, 7-4-2004 313. SSLC, EEC, Mangalore,6-4-2004 314. SSLC, Shimogga Diocese, Shimogga and Bdhravathi, 1 - 3, 042004 315. SSLC, St Joseph High School , Kanankandy, , Mangalore, 05-032004 316. SSLC, Govt High School , Bunder , Mangalore, 05-03-2004 317. Parents & Students, Padua High School, 04-03-2004 318. SSLC- YCS -Nainaad parish, 0203-2004 319. SSLC, Govt High School, Moodushedde, 26-02-2004 320.् BSW,् Alva’s् College् ,् Moodubidre, 21-02-2004 321. SSLC, Moodubedre parish, 0802-2004 322. PUC all, Rosario PU, Mangalore, 04-02-2004

323. Northeast and overseas Students, St Aloysius College , Mangalore, 03-02-2004 324. SSLC, St Sebastian, Permannur, 01-02-2004 325. Degree, St Aloysius + Rotary , Mangalore, 31-01-2004 326.

PUC, Maandsobhan, Mangalore, 25-01-2004 327.् Degree,् Besant् Women’s् college, Mangalore, 20-01-2004 328.् SSLC,् St् Mary’s् Marzil,् Mangalore, 13-01-2004 329.् PUC,् St् Mary’s् Marzil,् Mangalore, 12-01-2004 330. SSLC, Ladyhill PU College, Mangalore, 12-01-2004 331. Commerce and Science, Sharadha PU , Mangalore, 06-112003 332. PU- Science, St Agnes PU, Mangalore, 29-10-2003 333. PU – Commerce & Arts, St Agnes PU, Mangalore, 28-10-2003 334. PU –Arts & Commerce, St Ann’s् PU , Mangalore, 27-10-2003 335. Youth, Diocesan Youth Convention , Mangalore, 24-102003 336. PU –Science,् St् Ann’s् PU,् Mangalore, 23-10-2003

50 वीज क क ों णी

337. PUC + SSLC, Bondel Parish, Mangalore, 19-10-2003 338. SSLC- kannada , St Agnes High School, Mangalore, 17-10-2003 339. SSLC- English, St Agnes High School, Mangalore, 17-10-2003 340. Degree-NSS ( bajpe), St Agnes College, Mangalore, 15-10-2003 341. Youth, Bajal parish, Mangalore, 31-08-2003 342. BA, St Aloysius College, Mangalore, 23-08-2003 343. NCC Cadets, St Aloysius College , Mangalore, 09-08-2003 344. BSc, St Aloysius College, Mangalore, 08-08-2003 345. PUC All, Pompei Parish Kirem, 03-08-2003 346. PUC, Ladyhill PU College, Mangalore, 15-07-2003 347. PUC +, Urwa Parish, Mangalore, 13-07-2003 348. SSLC,्St्Ann’s्PU,्Mangalore,् 04-06-2003 349. SSLC – kannda,् St् Ann’s् PU,् Mangalore, 03-06-2003 350. Youth, Moodubidre Parish, 2604-2003 351. SSLC, EEC, Mangalore, 07-042003

352. Arts and Commerce, St Agnes PUC, Mangalore, 21-03-2003 353. Science, St Agnes PUC, Mangalore, 21-03-2003 354. SSLC , Adarsh High School, Moodabidre, 03-03-2003 355. SSLC, St Agnes High School, Mangalore, 25-02-2003 356. Parents + Students, Vamanjoor Parish, 23-02-2003 357. PUC Science , Milagres PU College , Mangalore, 08-02-2003 358. PUC Science & Comm , Sharada PU College, Mangalore, 24-01-2003 359. BA & B.Com, Davala College, Moodabidre, 10-01-2003 360. BA & B.Com, GFG College, Vittala , 13-12-2002 361. PUC all , Shimogga Diocese, 06-12-2002 362. SSLC, Carmel PU Modankap, 04-11-2002 363. PUC all , Carmel PU Modankap, 04-11-2002 364. PUC all - YCS , Pakshikere Parish, 01-11-2002 365. PUC arts & Com, St Sebastian Permannur, 18-10-2002 366. SSLC, Jeevan Joythi, Cordel, , Mangalore, 17-10-2002

51 वीज क क ों णी

367. BA & B.Com, Sacred heart Madyanthyar, 04-10-2002 368. PUC All , YCS –St Lawrence Parish, Moodubelle , 02-10-2002 369. BA , St Aloysius Evening College, Mangalore, 07-09-2002 370. NCC- Navy, SAC, Mangalore, 31-08-2002 371. SSLC +, Shirva Varado , St Marys Parish Shirva 25-08-2002 372. Jesuit Candidates , Loyala House, 12-08-2002 373. SSLC + parents, Kalianpua Varado, 04-08-2002 374. Parents, Ladyhill PU, , Mangalore, 03-08-2002 375. Arts + commerce, Padua PU College, Mangalore, 26-07-2002 376. Science, Padua PU College, Mangalore, 19-07-2002 377. PUC, Ladyhill PU , Mangalore, 18-06-2002 378. SSLC, Ladyhill PU , Mangalore, 17-06-2002 379.्Arts्&्Commerce,्St्Ann’s्PU् College , Mangalore, 14-06-2002 380.्Arts्&्Commerce्,्St्Ann’s्PU् College , Mangalore, 13-06-2002 381. SSLC- kannada,् St् Ann’s् PU् College, Mangalore, 10-06-2002

382. PUC, EEC, Mangalore, 09-062002 383. SSLC – Eng,्St्Ann’s्PU्College् , Mangalore, 05-06-2002 384. PUC, Vamanjoor Parish , 18-052002 385. SSLC – kannada , St Agnes High School, Mangalore, 16-04-2002 386. SSLC –English, St Agnes High School, 5-04-2002 387. SSLC, EEC , Mangalore, 11-042002 388. SSLC – kannada, St Agnes High School , Mangalore, 13-02-2002 389. SSLC –English, St Agnes High School, Mangalore, 11-02- 2002 390. Parents & Children, Derabial Parish , Mangalore, 04-01-2002 391. Youth, Pamboor Parish, 26-102001 392. SSLC, St Aloysius High School, Mangalore, 15-09-2001 393. Youth, Rasario Parish, Mangalore, 10-09-2001 Email:norbert.lobo@gmail.com Page 35 394. Youth –Varado, Shirva Parish , 26-08-2001 395. Parents, Omzoor parish, 05-082001

52 वीज क क ों णी

396. Parents & Children, Benddor parish , Mangalore, 01-07-2001 397. 10 + , Panagala parish, 10-062001 398. PUC, Ladyhill PU , Mangalore , 09-06-2001 399. SSLC, Ladyhill PU , Mangalore , 08-06-2001 400. SSLC, Sacred Heart Kulshekar , Mangalore , 07-06-2001 401. SSLC + , Pompei Parish, 03-062001 402. SSLC, YCS – bajjodi , 02-062001 403. SSLC, EEC, Vamnjoor , 01-052001 404. + 131 programmes from 1998 up to 2001. (2000 -01 - 26 programmes + 1999 -2000 - 15 programmes + 1998-1999 - 12 programmes + . Up to 1998 - 78 programmes) IV : PARENT TEACHER MEETINGS 1. St Dominic School, Polali , 01-102018 2. Belthangady Parish, 05-08-2018 3. St Joseph PU College, Madikeri, 05-12-2017 4. Prathibha Puraskar , Valencia Church , ,Mangaluru, 27-08-2017

5. St Aloysius Evening PU College, Mangaluru. 22-09-2016 6. Fr Muller Homeopathic Medical College & Hospital, Deralakatte, 1507-2016 7. St Agnes College( Autonomous), Mangaluru , 30-06-2016 8. St Aloysius High School, Mangaluru, 07-11-2015 9. Padua PU College, Managluru, 29-10-2015 10. Ananda Asharama PU College, Bhatkal, 28-10-2015 11.्Sharadha्Women’s्PU्College,् Sullia, 06-10-2015 12. St Joseph Girls PU College, Madikeri, 02-10-2015 13. Pompei Pre- University College, Talipady, Aikala, 04-07-2015 14.

Shubodaya High Scholl, Moodushedde, 08-11-2014 15. Silas International School, Udupi, 31-10-2014 16. Padua College of Commerce and Management, Nanthoor, 07-082014 17. Little Flower Girls High School, Kinigoli, 09-07-2014 18. Padua PU College, Mangalore, 29-06-2014

53 वीज क क ों णी

19. Sharadha Degree College, Mangalore, 28-06-2014 20. Padua High School, Mangalore, 17-06-2014 21.

Marzil Primary School, Mangalore, 11-08-2011 22. Noorul Hooda School, Katipalla, 07-08-2010 Email:norbert.lobo@gmail.com Page 36 23. Vijaya P.U. College, Mulki, 1510-2009 24. St Agnes High School, Mangalore, 24-07-2009 25.् St् Cicely’s् PU् College,् Udupi,् 02-08-2008 26. Ganpathy PUC, Mangalore, 2201-2007 27. Padua P.U. College, Mangalore, 13-09-2005 28. Padua High School, Mangalore , 11-08-2005 29. Ladyhill P.U. College, Mangalore, 06-08-2005 30. Amruthlalji High School , Kelarai, 20-07-2005 31.् St् John’s् High School , Shankarapura. , 21-06-2005 V: ACADEMIC PROGRAMMES 1. Fudar Prathistan Puraskar 2020 of honouring meritorious students of

Mangalore and Udupi Diocese by Pudar Prathistan (R ) Mangaluru on March 1, 2020 2. Padua Verve, an inter-collegiate Fest, Padua College of Commerce & Management, Nanthur, Jan. 14, 2020.

3. Annual Day , Don Bosco Club, Puttur, Feb 10, 2019 4. Valedictory Programme Spinout 2019A National Level Management Fest of Faculty of BBA, St Aloysius College, Mangaluru. Feb 07, 2019.

5. 70th Republic Day Celebration , Mount Carmel Central School, Maryhill , Jan 26, 2019 6. Annual Day Celebration, Lourdes High School, Bejai , Mangalore, Nov 22, 2018 7.् “150th् Birth् Anniversary् of् Mahatma Gandhiji”्,्Govt्Women’s् PU College, Balmata, Oct 2, 2018.

8. Student Council Inauguration , Trisha College of Commerce and Management, Mangalore, 03-072018 9. Farewell Programme to Dr Sudhakara Marla, MSRS College , Shirva, 27-02-2018

54 वीज क क ों णी

10.Valedictory Ceremony 2018 to Grade X and XII students, Presidency School , Mangaluru, 1702-2018 11.Valedictory of One Day State Level Seminar on GST , Yenopoya College, Mangaluru , 02-12-2017 12.74th Annual Day of Konakni Natak Sabha, Mangaluru , DonBosco Hall, Mangaluru, 30-10-2017 13.Student Council Investiture Ceremony, Milagres College, Kaliianpur, 19-07-2017 14.Annual day Celebration , BCM Boys Hostel , Kadri , Mangalore, 0402-2017 15.Validictory Programme of Samanvya 2017: A Confluence of Thoughts, A one day National Conference् on् “् Beyond् 2020:् A् Vision for transforming India with a focused manifesto for change to be Global् Leaders”् ,् Milagres् College,् Mangaluru , February 27, 2017 16.Workshop्for्Konkani्Writers’्,् Amcho Sandesh , Konkani Monthly Silver Jubilee Programme, 28-012017 17.Scholarship Distribution programme of All Crago Logistics and Avvashya Foundation,

Mangaluru , SVT Educational Institutions Campus, Karkala 18.2611-2016, Inauguration of AlCommerce , Forum of M.Com Students , St Aloysius Evening College , Mangaluru, 23-09 -2016 19.Golden Jubilee Celebrations of Parent-Teacher Association Meeting, St Aloysius Evening PU College, Mangaluru.22-09-2016 20.Independence Day Celebration, St Aloysius College Gents Hostel, Mangaluru, 15-08-2016.

21.Parents –Teachers & Students Meeting , Anand Ashram PU College, Bhatkal, 09-08-2016 22.Book Release Programme, Besant् Women’s् College,् Managluru, 29-07-2016 23.Student Induction Programme, Padua College of Commerce and Management, Mangaluru , 02-072016 24.Valedictory Programme to Final Year Students, Milagres College, Mangaluru, 28-04-2016 25. Annual Day Celebrations , St Mary’s् Syrian् College,् Brhamavar,् Udupi , 18-03- 2016

55 वीज क क ों णी

26.Annual Day Celebrations, B.E.M. Educational Institutions, Mangaluru ,08-01-2016 27.Annual्Day्Celebration,्St्Ann’s् High School, Managluru , 01-122015 28.Annual Convention, Kuvempu University Private College Teachers Association, DVS College, Shimogga, 23-08- 2015 29.Yuva Sangam 2015, ICYM Udupi Deanery at Moodubelle, 26-072015 30.Presentation of Scholarships to SSLC Toppers, Rotary Mangalore North Club, 21-07-2015 31.AGM, Mangalore University Commerce Teachers Association (MUCTA) , 02-06-2015 32.Inauguration of Diploma / Certificate Courses, \St Aloysius Evening College, Mangalore, 01-082014 33.Parish Day, Bendoor Parish, 18 01- 2014 34.Annual College Day Prize Distribution् Ceremony,् St् Mary’s् College, Shirva, 35.Student Council Induction Function, Milagres PU College, Mangalore

36.Student Council Inauguration Function, Padua College of Commerce and Management Nanthur, Mangalore.

37.Annual Day Programme, St Agnes English Medium Higher Primary School, Bendoor, Mangalore 38.Valedictory Ceremony of Mangalore University InterCollegiate Throw Ball Tournament For Women, Padua College of Commerce and Management Nanthur, Mangalore 39.Annual College Day Prize Distribution Ceremony, Sacred Heart College, Madaynthyar 40.Independence Day , St Agnes Higher Primary School VI: OTHERS Given 22 Radio Talks on All India Radio (A.I.R.), Mangalore.

Resource Person for live phonein-programmes on radio and local cable network.

Master Trainer for General Elections (Parliamentary , State and City Corporation Elections) Appointed as Master Trainer to train enumerators of National Population Register (NPR) 2011

56 वीज क क ों णी

Appointed as Resource Person train enumerators for Justice A. J. Sadashiva् Enquiry् Commission’s् Survey of SC and ST Families in Karnataka -2011 Appointed as Master Trainer train enumerators of General Census of India 2011 NATIONAL SEMINARS / CONFERENCES / WORKSHOPS ATTENDED 1.् National् Webinar:् “Migrant् Workers:् A् Long् Walk् Ahead!”् ,् Department of Sociology, St Aloysius College (Autonomous), Mangalore, 12-06-2020 2. National Webinar:् “Pandemics् and their Socio-Economic् Impacts”् Loganatha Narayanasamy Govt College (Autonomous), Ponneri. 601 204, Tiruvallur dt, Tamil Nadu, 25-05-2020 3.् National् Webinar:् “Faculty् Awareness् Programme् on् NAAC”् Shri Dhynaeshwar Mahavidyalaya, Newasa, Ahamdangar, 12-17-May 2020 4.्National्Conference:्“Pandemics् and their Socio-Economic् Impacts”् oragnised by Loganatha Narayanasamy Government College

(Autonomous), Ponneri 601 204, Tiruvallur Dt, Tamil Nadu , 25-052020 5.् National् Conference् on:् “Indian Economy in Transition: Prospects and् Challenges् of् Cooperatives”् organized by Dept of PG Studies in Economics, University College, Mangaluru and Mangalore University Economics Association, February 19-20, 2020.

6.

International Conference: “Emerging् Issues् &् Trends् in् Intellectual Capital and Innovative Management Practices in the Global Economy”,्Govinda्Dasa्College,् Surathkal, Mangaluru. January 1314, 2020.

7.्National्Conference:्“Banking्for् Rural Poor”् orgainised् by् Mangalore University Economics Association and Poorna Prajna College, Udupi. 08-04-2019 8.् National् Seminar् :् “Social् Development in India: Challenges and् Strategies”,् organised् by् SDM् College ( Autonomous) Ujire and Dept of Development Studies, Kannada University, Hampi, Ujire, 21-01-2019

57 वीज क क ों णी

9.् National् Seminar:् “Reforms् in् Higher Education: Challenges & Opportunities”् organized् by् Savitribai Phule Pune University and College Teachers Oraganisation on December 18-20, 2017, at Shirdi , Maharashtra.

10.्National्Seminar:्“Democratic,् Secular and Equitable Education Policy- An् Alternative् Approach”् organised by the Joint Action Council of College Teachers (JAC) Tamil Nadu, March 18, 2017, at Periyar University, Salem, TN 11. National Conference:्“Gender् Issues् on् Campus् and् In् Society”् UGC Sponsored and organised by Centre for Women and Gender Studies , Canara College, Mangaluru, January 23-24, 2015 12.्National्Seminar:्‘Restructuring् of Social Science Courses in the Present् Context’् UGC् sponsored and organized by Poorna Prajna Evening College, Udupi, December 15 and 16, 2014.

13. XXIX AIFUCTO Academic Conference and National Seminar: ‘Quality्in्Higher्Education:्Issues् and् Challenges’् oragnised् by् Punjab and Chandigarh College

Teachers’् Union (PCCTU) at the GGDSD College, Chandigarh.

November 14-16, 2014.

14.् National् Seminar:् “RUSA:् Opportunities् and् Challenges”् organised by All AIFUCTO Affiliates of West Bangal, The Association for the Cultivation of Sciences, Jadavpur, Kolkatta, September 20, 2014.

15.् National् Conference:् “RUSA:् A् Paradigm Shift for Quality Enhancement of Science & Humanities Education and Research ( RUSA CON -2014)”्,्organized्by् S.M. Scindia Govt Model Science College and SOS in Tourism and Travel Management, Jiwaji University, Gwalior M.P.), Feb 28 & March 1, 2014 16.् National् Seminar:् “Agricultural् marketing:् Issues् and् Concerns”् organised by Mangalore University Economics Association and SDM College, Ujire, January 21, 2014.

17. XXVII Statutory Conference of All India Federation of University and् College् Teachers’् Organisations and National Conference : orgainsed by AMUCT

58 वीज क क ों णी

and St Aloysius College, Mangalore November 30, Dec 1-2, 2014 18.्National्Conference्“Changing् Paradigms of Higher Education – XII Five Year Plan्Initiatives”्orgainsed्

by St Aloysius College and AMUCT, December 1, 2013 19.् National् Workshop् :् “Inclusive् Growth:्Concept्and्Reality”्,्UGC् sponsored and organised by St Aloysius College (Autonomous), Mangalore in collaboration with Association of Mangalore University College Teachers (AMUCT), St Aloysius College, Mangalore, September24, 2013.

20.् National् Seminar:् “Quality:् The् Key Factor in Administrative Reforms् in् Higher् Education”् organized् by् Besant् Women’s् College, Mangalore, December 28 29, 2012.

21.् National्Seminar:् “Science् and् Spirituality”् organized् by् St् Aloysius College, Mangalore, December21, 2012.

22.्National्Seminar्:्“्Cooperation् Movement in Next Hundred Years : Challenges् and् Prospects:”् organised by Sri Dhavala College, Moodbidri and Karnataka State

Cooperative Federation Ltd, Bangalore on December 7-8, 2012.

23.्National्Seminar:्“Financial्and् Social Inclusion: Experiences of 11th Plan्and्Expectations्of्12th्Plan”् organised् by् Justice् Bhandarkars’् Arts and Science College, Kundapura, on November 27-28, 2012.

24.

National Workshop: “Philosophies्of्Ph.्D”्organised्by् College for Leadership and Human Resource Development, Mangalore on November1, 2012.

25.् National् Conference् :् “Women् and Development”् organized् by् Centre for Women Studies, Mangalore University, Mangalagangothri, March 21-22, 2012 26. National Conference: organised

by Mangalore University Economics Association, at Sri Bhuvenedra College, Karkal, held on February 11, 2012.

27.

National Conference: ”Development् Challenges् in् the् 12th् Five् Year् Plan”् organized् by् Justice K.S. Hegde Institute of Management, Nitte, Krakala on December 29-30, 2011

59 वीज क क ों णी

28. National Conference: “Innovations् in् Teaching-Learning, Research and Unique Practices in Higher Education" organised by IQAC, Kristu Jayanthi College, Bangalore on November 17-18, 2011.

29. XXVI Statutory Conference of All India Federation of University and College् Teachers’् Organisations् and् National् Conference् :् “Recent् Initiatives in Higher Education and their Impact on Equity and Excellence् ”् organized् by् MUTA,् Tamilnadu and S.T. Hindu College, Nagercoil, Tamilnadu at Kanyakumari from Oct. 20-22, 2011.

30.् National् Seminar् :् “Human् Rights and Unorganised Labour in India”,्organized्by्Human्Rights Cell and Pathways Cell, St Aloysius College, Mangalore on Feb 28 and March 1, 2011 31.् National् Seminar:् “Mangalore:् Yesterday,् Today् and् Tomorrow् “् organized by St Aloysius College (Autonomous), Mangalore and Mangalore Sociology Association on February 24-26, 2011 32. National Conference:

“Strategising् Innovative् Business् Models”्hosted्by्the्Department् of Business Administration, St Joseph Engineering College on 24th and 25th March 2011.

33.् National् Seminar:् “IndustryInstitution Partnership in Higher Education: New Directions and Paradigms" organised by Association of Mangalore University College् Teachers’् and् Shree् Gokarnathaeshwara College, Mangalore on Feb. 17-18, 2011.

34. National Seminar ( UGC Sponsored):् “Emerging् Trends् in् Entrepreneurial Development”् at् Besant् Women’s् College,् Mangalore held on 22 January 2011 35.

National Conference: “Recession,् Recovery् and् Resurgence: Responses in the Indian्Economy”्at्Dept्of्M.B.A.,् St Joseph Engineering College, Vamanjoor , held on 29-30- January 2010.

36.

National Seminar cum Workshop:् “Autonomy:् Concept,् Issues् and् Challenges”् at् St् Aloysius College, Mangalore, held on 23-24 October 2010.

60 वीज क क ों णी

37.

National Conference: “Recession,् Recovery् and् Resurgence: Responses in the Indian् Economy”् at् Justice् K.S. Hegde Institute of Management, held on 29-30-January 2010.

38.् National् Conference:् “Sectoral् and Regional Imbalances in Indian Economy”्organised्by्Mangalore् University Economics association, at Sri Bhuvenedra College, Karkal, held on 11 January 2010.

39.् National् Seminar:् “Religion:् Functions् and् Dysfunctions”,् organized by Mangalore Sociology Association and St Aloysius College (Autonomous) Mangalore and was a chairperson of the technical session on्“Religion्and्Development”्on् February 6 to 8, 2008.

40.् National् Seminar:् “Exploring् Challenges् in् Higher् Education”,् organised by CCCK, at Christ College, Bangalore on February 23 and 24, 2007.

41.्National्Seminar्:्“Accounting् Practices : An Interactive Dialogue with् Professional”,् organised् by् Faculty of Commerce, St Aloysius College, Mangalore and The Institute of Chartered Accountants

of India, Mangalore Branch on January 27 and 28, 2006.

Rapporteur for the session on Trends in International Business 42. National Conference : “Changing् Social् Order and the Marginalised्Groups”्organised्

by St Aloysius College, Mangalore, New Entity for Social Action, and Mangalore Sociology Association, January 9-10, 2006.

43.् National् Seminar:् “Agriculture् under Trading Discipline: Crises and Prospects् ”,् organised by Bhandarkars’् Arts् and् Science् College, Kundapur on , December 23 -24, 2005.

Rapporteur for a session on Agreement on Agriculture – The Imbalances and Problems Related to Market Access and Domestic and Export Support.

44.् National् Seminar:् “Integrating् Environmental Sustainability with Economic् Development”;् Maharani’s्Arts्College्for्Women,् Bangalore , 25-08-04 to 26-08-04.

45.

National Seminar Cum Workshop:् “Improving् Quality् of् Teaching and Learning in the Classroom”;्NAAC्and्TQM्Center्

61 वीज क क ों णी

MGM College , Udupi , 22-03-04 to 23-03-04.

46.्National्Seminar:्“्WTO्and्the् Indian् Banking् Sector”् ;् Corporation Chair on Bank Management, Mangalore University. 16-02-04 to 17-02-04.

Rapporteur for special Lecture.

47. 34th Annual Conference of Regional Science Association, India, Dept . of Economics, University of Calicut, Trissur and presented a paper् :् “Migration् and् Development: Findings from a field Study”्,्25-10-2002 to 26-10-2002.

48. XXIII All India Conference of Social Science Association and presented् paper:् “् An् Analysis् of् Patterns of Migration in Karnataka : 1961-1991”् ,् 12-1-2003 to 14-12003.

49.्National्Seminar:्“Privatisation् of् Banks”् ,् Corporation् Bank्Chair् on Bank Management , Mangalore University. 18-10-2001 to 20-102001.

50.्National्Seminar:्“्Copy्Right् Law् and् Matters”् ,् Dept् .of् Economics , Mangalore University.

8-2-2001 to 10-2-2001, Rapporteur for a technical session.

51.

National Conference : “Restructuring् Higher् Education”,् Federation of University and College Teachers of Karnataka and Association of Mangalore University College् Teachers’् ,् MGM् College् ,् Udupi, 17-8-2001 to 19-08-2001.

52.

International Convention: “Agricultural् Marketing् Management”् MANAGE,् Hyderabad, 24-8-2000 to 25-82000. Rapporteur for a technical session.

53.् National् Seminar:् “Rural् Banking”,् Dept.् of् Economics,् Mangalore University, 2-12-1999 to 3-12-1999.

54.् National् Seminar:् “Rural् Banking”् ,् Mangalore् University,् 28-02-1994 to 01-03-1994.

55. XX All India Sociological Conference; St Aloysius College, Mangalore, from 29-12-1993 to 3112-1993.

STATE / UNIVERSITY LEVEL CONFERENCES / SEMINARS / WORKSHOPS 1.्State्Level्Webinar:्“Gandhi्and् the Ethics of Nursing: A Pedagogy of् Care् in् Times् of् Corona् Virus”,् Department of Political Science, St.

62 वीज क क ों णी

Aloysius College (Autonomous) Mangaluru is collaborating with Nehru Study Centre of Mangalore University , 05-10-2020 2.् State् Level् Webinar:् “Revised् Accreditation Framework for Autonomous् Colleges”,् St् Aloysius् College (Autonomous) Mangaluru, 07-09-2020 3.् State् Level् Webinar:् “National् Education्Policy्2020”,्St.्Aloysius् College (Autonomous), Mangaluru organised the National Colloquium titled under the UGC-Paramarsh Scheme, 26-08-2020 4.् State् Level् Webinar:् “National् Education Policy 2020: Policy Vision and् Higher् Education”,् St् Aloysius् College and Centre for Educational and Social Studies , Bangalore, 2508-2020 5.् State् Level् Webinar:् “The् Road् Ahead”् ,् Faculty् Development् Program 2020, St Aloysius College (Autonomous) Mangaluru, 18-20, May, 2020 6.

State Level Conference: “Autonomous् Colleges:् Issues,् Prospects् and् Challenges”,् Organised by Mangalore University,

Mangalagangothri, November 20 and 21, 2015.

7.् Workshop:् “Developing् Data् base् on् Higher् Education”,् Mangalore University, May 5, 2012.

8.् Teacher’s् Training् Programme:् “Development् of् Teaching् Skills् Related to Correspondence Courses”,् sponsored् by् Distance् Education Council organized by Directorate of Correspondence Courses, Mangalore University on March 10, 2012.

9. State level Conference sponsored by् UGC् :् “Financial् Inclusion:् Reaching्the्Unreached”्organised्

by MSRS College on February 24, 2012 10. 27th Annual Economic Conference of Mangalore University Economics Association organized

by Sri Bhuvenendra College, Karkala on February 11, 2012 11. Seminar cum Workshop: “Challenges् to् Jesuit् Education”् organized by St Aloysius College Staff Association, on January 13, 2012.

12.् Workshop:् “् Examination् Reforms”् Organised् by् Mangalore् University, Association of

63 वीज क क ों णी

Mangalore University College Teachers and IQAC Cell of Govindadasa College, Surathkal on March,19, 2011.

13.् Workshop् :् “Foreign् Exchange् Management”् at् Sri् Dhavala् College, Moodubidri held on 23 October , 2009 14. State Level Symposium : “Development्of्Coastal्Karnataka् :्A्Historical्Perspective”्organised्

by Department of Economics, Mangalore University and Department of Archives, Government of Karnataka, on March 12, 2008.

15. State Level Seminar sponsored by् UGC् :् “More् Inclusive् Growth:् Approach of the 11th Five्Year्Plan”,् organized by M.G.M. College, Udupi on September 13, 2008.

16. Workshop on Indian Economics for Teachers of Economics of Mangalore University organized Mangalore University Economics Association at Shree Dhavala College, Moodubidre on October 17, 2008.

17.् Seminar:् “Heritage् Tourism:् Prospects् in् Coastal् Karnataka”् held at St Aloysius College,

(Autonomous), Mangalore on March 15, 2008.

18.् Workshop:् “Innovations् in् Banking”्organized्by्Corporation् Bank Chair in Bank Management, Mangalore University on 25-022008.

19.् Workshop:् “Teaching-Learning and् Evaluation”् organized् by् St् Aloysius College (Autonomous) Mangalore on October 22 and 23, 2007.

20.् Workshop:् “Preparation् of् question bank to students of I and II Semester्B.A.”,्at्Roshni्Nilaya,् Mangalore on 08-07-2006.

21.् Training् Programme:् “College् AIDS् Education् Programme”् sponsored by KSAPS , UNICEF and Directorate of Collegiate Education, at Roshni Nilaya on 17-10-2006.

22.् State् Level् Seminar:् “Women् Empowerment: Challenges and Opportunities”,् SVS् College् Bantwal and Mangalore University Economics Association, December 16, 2006.

23.् State् Level् Seminar:् “Facets् of Information Technology and The Knowledge् Sharing् Process”् organised by Pompei College Aikala

64 वीज क क ों णी

and Mangalore University Economics Association on December 21, 2005.

24.्Workshop:्“Presentation्Skills” organised by SAC Staff Association, St Aloysius College, Mangalore, December 17, 2005.

25.् Workshop:् “Urban् Administration् and् Problems”,् organised by Mangalore Sociology Association on September 25, 2005.

26.् Workshop:् “Foreign् Exchange् Management”् organised् by् Mangalore University Economics Association and Canara College, Mangalore on August 20, 2005.

27.्Seminar:्“Value्Added्Tax्and् Banking्Sector्Reforms”्organised्

by Faculty of Commerce, St Aloysius College, Mangalore on March 18, 2005.

28.्Workshop्:्“्Science्and्Craft् of् Social् Science् Research”् organised by St Aloysius College & Mangalore Sociology Association, March 12, 2005 29.् Seminar:् “Alternative्Strategies् for् Globalisation”् organised by Aloysian Institute of Social Work , St Aloysius College , Mangalore, March 01, 2005.

30.् Seminar् :् “् Primary् Sector् Revolutions् :् An् Introspection”,् St् Mary’s् College् and् UGC् and् Mangalore University Economic Association, 28-02-2005 31. Workshop: Quality Concerns in Collegiate Education, TQM, St Aloysius College, Mangalore, 31-0304, Convenor.

32.्Workshop:्“Total्Quality् Management”्St्Aloysius्P.U.् College, 7-11-03 to 8-11-03.

33.् Workshop:् “Concept् Clarification् on् Higher् Education”,् CLHRD and AMUCT, Mangalore, 1203-02 to 13-03-02.

34.् Seminar:् “Should् Banks् be् Privatised?”,् AICBOO,् Mangalore,् 21-07-2001.

35.

Annual Conference of Mangalore University Economics Association on Good Governance, NMC, Sullia , 8-12-2001.

36.् Worksop:् “Enhancing Teaching Through NeuroLinguistic Programming”् Roshani् Nilaya् Mangalore , AMUCT , 07-01-2001.

37.् Workshop:् “Society् and् Journalism”,्Sandesha्,्29-11-1998.

38.् Workshop:् “Teaching् of् Business् Economics”,् Mangalore्

65 वीज क क ों णी

University Economic Association, Bantwal 25-09-1997.

39. Annual Conference of Mangalore University Economic Association, Canara College , Mangalore , November 27 , 1997.

40. Conference Cum Workshop: Southern Provinces Jesuit Alumni Meet, Palayam Kutti, TN , 24- 25 Jan. 1998.

41.

Training:् “Interpersonal् Relations”,् St् Aloysius् College,् Mangalore, from 13-06-1995 to 1406-1995.

42.् Training:् “Integrated् Pedagogical् Paradigm् Workshop”,् St Aloysius College , Mangalore from 29-03-1996 to 30-03-1996.

43. Conference Cum Workshop: Southern Provinces Jesuit Alumni Meet , Mangalore , March 1996.

44.्Workshop:्“Effective्Teaching्in् Economics”् ,् Mangalore् University् Economic Association , Puttur, 1809-1994.

45.् Training:् “Counselling”,् St् Aloysius College, Mangalore, from 20- 25 March, 1995.

46. Training:्“Secretarial्Theology”,् St् Joseph’s् Seminary् ,् Mangalore,् from 24- 29 May,1993.

47.्Training:्“Integrated् Development्“,्St्Aloysius्College,् Mangalore, from 03-04June,1993.

48. Training: Value Education, St. Aloysius College, Mangalore, from 21- 22-March,1994.

49. Conference Cum Workshop: Southern Provinces Jesuit Alumni Meet , Trivendrum , 12-13-March 1994.

50.

Annual Conference of Mangalore University Economic Association, SDM College of BBM , Mangalore, 1994.

51.

Annual Conference of Mangalore University Economic Association, S.V.S. College, Bantwal, 6-02-1993 52.् Workshop:् “Autonomy् Interaction”् St् Aloysius College, Mangalore, 21- 23 March, 1993.

53.् Training:् “Effective् Communication”् ,् St् Aloysius् College , Mangalore from 9 - 9 1991 to 14-9-1991 54.् Training:् “Self् and् Group् Appraisal”,् Institute् of् Individual् Development, Mangalore, 5-11992.

66 वीज क क ों णी

55. Training:् “Effective् Classroom् Management”,् St् Aloysius् College,् Mangalore, from 26-03-1992 to 3103-1992.

LEADERSHIP POSITIONS HELD AT THE NATIONAL/ STATE/ UNIVERSITY / COLLEGE LEVEL PRESIDENT: Association of Mangalore University College Teachers ( R) – Amuct- 2012-2014 and 2014- 2016 VICE- PRESIDENT: AIFUCTO- All India Federation of University and College Teachers' Organisations (R): 2013- 2015 and 2015-2017 VICE-PRESIDENT : Federation of University and College Teachers in Karnataka ( FUCTAK) – 2012 – 14 and 2014-2016 ORGANISING SECRETARY: XXVII Statutory Conference of All India Federation of University and College् Teachers’् Organisations् (AIFUCTO) 2013 EDITOR: Amuct Bulletin of Association of Mangalore University College Teachers Amuct (Regd).

2007- 2012 FOUNDER EDITOR: www: amuct.org - the website of Association of Mangalore University

College Teachers AMUCT (Regd).

2011-12.

VICE PRESIDENT: Mangalore University Economics Association – 2010 -2011 SECRETARY: Mangalore University Economics Association – 2007 2008 TRUSTEE: Fr PNJ Education Trust, Bendore : 2011 - -2018 COORDINATOR : Research Studies , St Aloysius College, Mangalore, 2017-2018 FOUNDER COORDINATOR: PG Department of Economics , St Aloysius College, (Autonomous), Mangalore, 2008- 2013 CHAIRMAN : BOS and BOE in M.A. in Applied Economics, St Aloysius College, Mangalore, 2008-2013 CONVENOR: All India Survey on Higher Education by MHRD, St Aloysius College, (Autonomous), Mangalore, 2012-2016 ELECTION COMMISSIONER: St Aloysius College, Mangalore, 2004 – 2010 HON. SECRETARY: St Aloysius College Cooperative Society- 1995 – 2000.

MEMBER: Governing Board,

67 वीज क क ों णी

Catholic Board of Education, Mangalore Diocese, 2020 EDITOR / EDITORIAL BOARD MEMBER FOUNDER EDITOR: Al-Shodhana: A Multi-Disciplinary Refereed Research Journal with ISSN, St Aloysius College, (Autonomous), Mangalore, 2012-2018 Member, Amcho Sandesh, Konkani Monthly. 2017Member: Raknno, Konkani National Weekly, 1999 – 2008.

Chief Editor: Artery 2006 & Artery 2005, Arts Faculty Annual News Letter.

Member: St Aloysius P.U. College Annual Magazine, 2002-2003, 20032004.

Member: XIII All India Conference of Indian Social Science Association, Souvenir, 2003.

MEMBERSHIP OF BOARD OF STUDIES / ACADEMIC COUNCIL Member : Academic Council of St Agnes Autonomous College, Mangalore 2020- 2022 Member: Governing Board, Catholic Board of Education, Diocese of Mangalore , 2020Chairman: Board of Studies and

Board of Examiners in M.A. in Applied Economics, St Aloysius College, (Autonomous), Mangalore.

2008-2013 Chairman : Board of Studies and Board of Examiners of B.A. & B.Sc in Economics, St Aloysius College, (Autonomous) , Mangalore, 2013 – 2020 Member: Board of Studies in Economics in M.A., B.Sc and B.A. St Joseph’s् College,् (Autonomous),् Bangalore, 2018-2020 Member: Board of Studies in Economics, School of Social Work, (Autonomous), Mangalore, 20072009. 2016- 18, 2018-2020, 20212024 Member: Board of Studies in Economics, St Agnes College, (Autonomous), Mangalore, 20072009, 2010-12, 2012- 2014, 20142016.

Member: Board of Studies in Office Management and Secretarial Studies, St Agnes College, (Autonomous), Mangalore, 20072009.

ADDITIONAL ACADEMIC AND

68 वीज क क ों णी

ADMINISTRATIVE RESPONSIBILITIES DISCHARGED IN THE COLLEGE 1. 2021: Convener : NEP 2020 Implementation Committee 2. 2020- Director Admin Block for Arts and BCA 3. 2013 -2020: Head , Dept of Economics 4.

2017-2018 : Research Coordinator 5. 2016-17: Convener : 137 Annual College Day Report Drafting 6. 2016 – 2020 : Chairperson of BOS, BOE and Head of B.Sc Economics Programme 7. 2014 - 2016: Coordinator : Committee for starting a multidisciplinary B.Sc Programme with Economics, Statistics and Mathematics (Initiated the Programme) 8. 2014 and 2015: Coordinator (Initiated the Process) : PRAGATHI an integral Formation Programme.

9. 2014 – 2020: Mentor Sahaya Scheme 10. 2013 - till Date: Chairperson of BOS, BOE and Head , Dept of Economics 11. 2013-2014:Convener: NAAC

Criteria IV of NAAC ReAccreditation Process (3rd cycle) 12. 2012-2018: Fonder Chief Editor: Alshodhana, Bi annual Multidisciplinary Research Journal with ISSN. ( Initiated the journal) 13. 2012-2016: Convener (Initiated the process): All India Survey on Higher Education by MHRD. 14.

20112012: Member: Examination Malpractice Enquiry Committee 15. 2010 – Till date: Member: NAAC Cell 16. 2008-2014: Chairperson: BOS and BOE in M.A. Applied Economics 17.

2008-2014: Coordinator (Initiated the Programme) : PG Department of Economics 18. 2007- 2009 and 2016 – 2017: Member: Examination Reformation Committee 19. 2006- 2019: Convener : Career Guidance Cell 20. 2005: Convener - Art- Beat 2005: Inter Collegiate University Level Arts Fest 21. 2004 – 2016: Convener: Total Quality Management (TQM) 22. 2004 – Till Date: Member:

69 वीज क क ों णी

Internal Quality Assurance Cell (IQAC).

23. 2004 –2006: Secretary: Arts Faculty, and Staff Coordinator Arts Council.

24. 2004 – 2010: Election Commissioner (General Elections to Degree Students Council).

25. 2003: Convenor - Pre-Unique 2003: State Level Intellectual and Cultural Festival for PreUniversity College Students.

26. 2002 –04. : Student Welfare Officer and Convenor Canteen Committee: PUC Section.

27. 2002 - 2010: Student Counsellor.

28. 1997- 1999: President: Debating Society.

29. 1995 -2000: Hon. Secretary: St Aloysius Student Cooperative Society.

30. 1995 – 1999, 2002 – 2004, 2005 – 2010 and 2014 – 2016: Class Guide.

31.

1992 -1993: President: Humanities Association.

MEMBERSHIP OF ACADEMIC BODIES Life Member: Indian Economic Association

Life Member: The Indian Social Science Association Life Member: Mangalore University Economics Association.

Life Member: Mangalore Sociology Association.

Member: Management Committee , Padua College of Commerce and Management, Nanthur, Mangaluru – 2011- 13 and 2014- 2016, 2017 -2019, 2020 -2022 Member: Mangalore Diocesan Educational Commission: 2004 – 2007.

Member: Managing Council , St Lawrence P.U.College, Moodubelle, Udupi, 1994-1997 Member: Managing Council, Church Higher Aided Primary School, Moodubelle, Udupi, 19941997.

AWARDS / RECOGNITIONS Honoured in Recognition of Achievement / Dedicated and Valuable Service in Enhancing the Quality of Education by St Aloysius College, Autonomous) Mangaluru during SAMBHRAMA 2020.

Honoured in Recognition of Achievement in The Chosen Field of

70 वीज क क ों णी

Expertise and Valuable Service in Enhancing the Reputation of the Institution / Quality of Education by St Aloysius College, Autonomous) Mangaluru during SAMBHRAMA 2019.

Honoured in Recognition of Achievement / Dedicated and Valuable Service in Enhancing the Quality of Education by St Aloysius College, Autonomous) Mangaluru during SAMBHRAMA 2016.

Honoured्for्“Exceptional्Service् Rendered for the Empowerment of Youth through Career Guidance and Training”् by् the् Bishop् of् Udupi् Diocese during the YUVA SANGAM 2015 organised by Indian Catholic Youth Movement, Udupi Diocese.

July 26, 2015.

Honoured in Appreciation of Outstanding Performance and Dedicated Service by St Aloysius College, Autonomous) Mangaluru during SAMBHRAMA 2014.

Honoured in Appreciation of Outstanding Performance and Dedicated Service by St Aloysius College, Autonomous) Mangaluru during SAMBHRAMA 2013.

Honoured in Appreciation of Outstanding Performance and Dedicated Service by St Aloysius College, Autonomous) Mangaluru during SAMBHRAMA 2012.

Honoured in Appreciation of Outstanding Performance and Dedicated Service by St Aloysius College, Autonomous) Mangaluru during SAMBHRAMA 2011.

Honoured with the award “Outstanding् Former् Student”् – during the Golden Jubilee Celebrations of St Lawrence High School Moodubelle, 2009.

Honoured् with् “Outstanding् Former्Student्Award”्– during the Silver Jubilee Celebrations of St Lawrence Pre-University College, Moodubelle , 2006 Honoured्as्the्“Most्Talented् Youth्of्Moodubelle्Parish”्during् the Platinum Jubilee celebrations of St Lawrence Parish, Moodubelle.

1985 Awarded्the्“Best्Actor्Prize्in्a् Comedy् Role”् in् the् Udupi् &् DK् District Level Konkani Drama Competition, Organised by Don Bosco Club, Udupi 1984 Residence Address:

71 वीज क क ों णी

No. 601, Medha Apartments Comdr George Martis Road, Mallikatte, Mangaluru India – 575 002.

College Address: Department of Economics St Aloysius College (Autonomous) Mangaluru, Karnataka State, India – 575 003 डा. नारबटा लोबोची सांचिप्त पररचय इां गचलषा​ांत ताणें धाड्ल्ी वाचून म्हजी तकली चफरली! सा​ांगाताच ता​ांतले ता​ांत्रीक सब्द सिार कोांकणेंत मेळाना​ांत जायान हा​ांवे ही पररचय इां गचलषा​ांत्च्च हा​ांगासर तुमका​ां चिल्या. हा​ांव जाणा​ां सिारा​ां ती ला​ांब जाली म्हण िू रा​ां चितेलीां म्हण; पूण ह्या चवशेष तालेंता​ांच्या व्यस्क्ची ही ला​ांब पररचय तुमका​ां िीवांक म्हाका व्हतो सांतोस िोग्ता. तुमीां हें सुधासूान व्हतेल्यात म्हण हा​ांव िवासता​ां . सैराणेन वाच्या तुमका​ां िे व बरें करू ां म्हणटा​ां. डा. लोबो वचोन चवद्याचिांलागीां उलयनासचें शाल/कालेज ना. िेट िीनासलो सांथिो ना. असें म्हणटाना आमीां ताची जाण्वाय आपणा​ांवचें चनजाकी अ्वश्य. िोन हफ्त्ा​ां ’िीां हा​ांवे डा. चसांचतया चमनेझसाची वळक करून चिया वेळारी म्हाका असेंच

िोग्ल्ें. हीां चनजाकी जावनासात आमच्या समाजेंतलीां उज्वाडान िर्ल्ीां नेकेत्रा​ां . हा​ांव जाणा​ां की तीां सिा​ांच ता​ांचो उज्वाड हेरा​ांक िीवांक तयार आसतेलीां म्हण. असें आसता​ां ह्या सांपन्मूळ व्यस्क्ांचो आमीां बरोच्च उप्योग कऱया​ां . जाण्वाय नासता​ां चूकी कच्या​ा बिलाक जाण्वाय जोडून यशस्वी जोडल्यार आमची समाज खांडीत उद्धार जायत. वीज डा. नारबटा लोबोक सवा यश आशेता आनी ताच्या िचवषयाक बरें माग्ता. युवजणा​ांक डा. नारबटा​ाचो सांिेश: "चजण्येंत आवकास मेळचे अपरूप. मेळ्ल्े अवकास अपणा​ांवन प्रचतफळ लेचकनासताना वावूर्​्चें गर्​्जेचें. मान हुद्द्ा​ांनी आनी आचधकारा​ांत ना. आमची कालेती आनी उद्दे श साको असल्यार यशस्वी खांडीत आमका​ां लाबता. चडिोड कचो मनोिाव, आमचो िुर्ग्ा​ापणाचो उगडास आनी जीवन आनी ता​ांतून शीक्ल्ें चलसा​ांव, खाल्तेपण, हेरा​ांक उत्तेजन, हेरा​ां सवें िसूान चजयेवांक पयत् कना चजयेल्यार चजण्येंत सांतोसान आस्येत. मोगाळ युवजणा​ांनो धयर सा​ांचडनाकात, समपीत उद्दे श आनी ताका सिा​ां तयारी करा. यशस्वी खांडीत तुमची जातेली." - डा. नारबटा लोबो.

-डा.आसटीन प्रिू, चचकागो

72 वीज क क ों णी

शिनोदीक काणी

म्हजी आनी म्हज्या काळजाच्या गोांड्याची "अां्ािरी"...

पांचू बांटिाळ

२. तनािटपणा​ांची ां उडकाणा​ां... म्हज्या काळजाचो गोांडो िीस वेता​ां वेताना, चिसाक एक मोगा पत्र हाडन माका वाचुांक चितालें. ता​ांतूां सगळें पान "ऐ लव यू" म्हळ्ळें एक उतार सोडल्यार िु स्रें का​ांय आसानातलें. आमीां िोगा​ांय एकाच्च क्लाचसांत िे कून तें चिसाक एकेक चनबा​ां घेवून सिा​ां य येतालें. "माका लेक्क चशकय", "माका कन्नडा​ांत तें समजोांक ना... कालें तें पुस्ल्ांग, स्त्री चलांग,

नपुांसक चलांग चकतें सा​ांग या म्हण आां गार तें पडतालें. ताणें "चलांग" म्हणताना माका एक िर जातालें. हा​ांव "चलांग न्हय लांग म्हण्या​ां " म्हयार चितर मा​ांय आसा. िे कून चतचें भ्यें... "तुका इसकोला​ांत चशकवांक ना​ांये?" म्हणताना तें रडतालें. "चशकय'रे ताका, तुका गोत्तासलें चततलें"म्हणोन मा​ांय िें कणो घाल्ताना तें हळू म्हजें आां ग घषचटतालें, तें आां ग

73 वीज क क ों णी

आपडताना, हा​ांव काणचसरोन हळू हा​ांव हुळवळोन िे गेक वेतालोां.

आसोां, बोल्ाक हात घाल्चें मात्र रावयलेंच ना.

पावचसल्या चिसा​ांक मा​ांयन पोणसाची चिकणा​ां उकडन , वोताक िवना सुकचयल्ी चिकणा​ां 'सा​ांतानी' हा​ांव केिाळारी म्हज्या चड्डे च्या बोल्ा​ांत िवता​ालोां. तें सिा​ां येवन म्हजेलागीां झगडतालें. तें सिा​ांय झगडता म्हण हा​ांवें सा​ांतानी चलपवन िवना चाबोन खातालोां. तेिाळा लज नासता​ां हें म्हज्या चड्डे च्या बोल्ाक हात घाल्ताना, एक िीस एकाच्छाणें तें चकांक्राटलें... म्हज्या चड्डे क बोल्'च्च नातलें.

हैसकूलाचे िीस पा​ांती वोडन आनी पाट धना, कैयाट, रचन्नांग रे स, फन्नी गेम्स म्हणोन कशेय खुशेन िीस पाशार जाताले. धावेंत फैनल एक्सामाक सा​ांगाता चशक्ाना काज आनी िी गडसोन उरली, गरे आनी चिकाण शेडा चितर सोिीत हुळवुळतालीां. आां बे आनी पार रचीक लागली... आनी जा​ांबळा​ां खेल्ी ल्हाळ चजबेर व्हाळताली.

"चकतें जालें?" मा​ांय धा​ांवोन येवन चवचाता​ा .. "सा​ांता​ांनी.." तें हळू पाद्दे वन म्हणालें. "िीरे ताका..." मा​ांयन माका िें कणो घालो. "ताणें सोधलें मा​ांय.. ताका मेळोांक ना..." "िोवश्या ताका िु स्रेंच हाताक मेळ्ळें म्हण चिसता तुका िु स्री चड्डी ना​ांये?" म्हण मा​ांय हासोन म्हणताना म्हज्या काळजाच्या गोांड्याचें तोांड लजेन बुडोन गेल्ें आनी तें"चकसक" कना हासोन्ांच ताच्या घरा पावुल्ें. तिण्ांच मा​ांयन म्हजी चड्डी चनकळावन म्हज्या चड्डे क बोल् चशका​ा यलेंच - आनी गोांड्यान सा​ांतनीक हात घाल्चो ना म्हणोन. पूण घडलें िु स्रेंच. काळजा​ांचो गोांडो आयल्यार, बोल्ा​ांत सा​ांतानी आसोां या ना

सा​ांगाता चशकोन धावेची परीिा पास जाताना, रजेंत आपाचलपा खेळताना, आां बे, काजू, पोणोस, जा​ांबळा​ां उगडासा​ांत मोगान चमचटयो माररत्त रावल्या​ांव. आनी आता​ां कोलेचजचे सुचवाले िीस. आमच्याकी सीचनयर चेडे चेडवा​ां आसलीां. ता​ांच्या सा​ांगाता कोलेजीक वेताना सळावळ आनी व्हळक िोव वेगान जाली. कोलेजीक वेचे िीस... आमीां सा​ांगाता चलोन वेताना, आनी पावस येताना आमका​ां सत्री एक पावताली. पूण गाद्या मेरेन चल्ताना सत्री आमका​ां िोगा​ांयकी चिजयताली. आनी फातळ लुगाट सत्रेचें पोांवताना, िांड गार जातेल्या​ांव. वेळ पाशार करांक चेडे आनी चेडवा​ां सिा​ांय चलोन वेताना एक िीस म्हज्या काळजाच्या गोांड्यान एक पि म्हळें .

74 वीज क क ों णी

तें पि सकटा​ांक रचलें. ताका "कोगूळ" म्हण आड ना​ांव पडलें. िांय िावन सुरू जालीां पिा​ां . सिा​ां पिा​ां म्हणोन्ांच आमी वेचें... पिा​ां बरीां आसतालीां तशें चाली - पोली पिा​ांयी आसतालीां..

हीां चेडवा​ां माका बोबाटतात आनी म्हणतात....

सिा​ांय तेंच लीडर... चतणेंच पिा​ां सुरू कचीं. चतचीां पिा​ां पूरा िोड्ा अिा​ाचीां. मोगाचीां चफल्मी पिा​ां ... चडावत चतणें सिा​ांय म्हणचीां, आनी सिा​ां रे चडयोचेर आयकाल्ीां पिा​ां . तेिाळा चकशोर कुमाराची चहांिी पिा​ां लोकामोगाळ, कोगुळेच्या चजबे पोांतार. "चसबाका गीत माला"ची कमेंटरी सा​ांगलेबरी सा​ांगोन चतणें पिा​ां म्हणताना सकटा​ां धािोशी जातालीां.

खुशालायेक....

"एस्ल्रवे मनव काडूव रूपचसये..." आमीां चेड्या​ांनी म्हणताना.. "नीर चबट् टू नेलि मेले िोणी सागिू ... नन्न चबट् टू चनन्न... चनन्न चबट् टू नन्न जीवन सागिू .." हा​ांवें मधेंच म्हणचें... "नूरी... आजारे ... आजारे ओ मेरे िील िर आजा... िील की प्यास िुजा आजारे ... नूरी.... नूरी..." म्हणोन बोबाटताना चेडवा​ां धा​ांवतालीां. घरा कोसुांक आसा म्हण हा​ांव घरा रावल्यार

"काणिां ते मायवािनू... नम्म शीव... कैलास सेररकोांडनू..."

"हम तूम एक कम्रे में बांध हो... और चाबी को जाये.." आशें सुरू केल्ीां पिा​ां कोलेजी पऱया​ांत ला​ांिताली. वाटे र आमका​ां सा​ांगात िीवांक कोलेचजचे हेर'यी राकोन आसताले. आमी वेचें पळे ल्यार तें एक काजाराच्या व्होरा िाशेन चिसतालो. चकतें हासो!... चकतें पिा​ां ... चकतें ताचळयो... आता​ां कोलेजीक वेताना, पािऱयाबाचें चचरी चपरी सुरू जालें. कोलेचजच्या िुर्ग्ा​ां नी सी. वै. एम्म. हाका सेवा​ाजे म्हण. इगजेंत सी. वै. एम. आसलें. पािऱयाबान सा​ांग्ताना घच्या​ांनी आमका​ां सी. वै. एम्माक आां बुडलें. सी. वै. एम्मा​ांत मीचटां गा​ां , इगजा धुवांक, इगजेचें घोांटेर काडु ां क, िु बया​ांचें घर ररपेरी करांक, मारोग या वाट ररपेरी म्हण हर आयताराचें सिा​ांय गम्मत. आनी आखरे क एक िीस आमका​ां चपक्नीक िवरलें. चपस्क्नकाक म्हातारो चवगार'यी आचयल्ो. आज तो इल्ो तना​ाटो जाल्ो. चपस्क्नकाक

75 वीज क क ों णी

सवा​ांचाकी मुकार आमचें सेजारी तना​ाटे कावळे आनी म्हजो"काळजाचो गोांडो" आनी चतच्यो सा​ांगाचतणी आनी चेक्या​ा िुगे "कोगूळ" आसा म्हण उडकाणा​ां घाल्ताना चपस्क्नकाक ज्योश आचयल्ो. बस्सार सुरू जालें "अां्ािरी". म्हज्या मोगाच्या काळजाच्या गोांड्यान आनी अां्ािरी कोगुळेन "चपक्नीक आसा आयतारा..." म्हण ताळो काडताना म्हातारो चवगार एकाच्छाणें जागो जालो. "चक्रसता​ांव आमीां... आयतार सोांत िागेवांत्पणी सा​ांबाळुां क जाय. कांतारा​ां म्हणा... पिा​ां नाका." म्हणताना इल्ी बेजाराय जाली तरी कांतारा​ांती मोगाचीां कांतारा​ां आसात िे कून चतांच म्हण्या​ां म्हण सक्कड एकामेका उलवन आयते जाले. माय मचहनो िे कून अां्ािरी सुरू जाताना कांचडषन घालें. "धा कांतारा​ांक एक पावटीां "तूां काळजाच्या गोांड्या म्हज्या.." म्हण्या​ां म्हणताना चवगाराक खुशी जाली. चेडवा​ांचो एक पांगड... कोगूळ लीडर, चेक्या​ांचो हा​ांव लीडर. चेड्या​ांनी सुवा​ात केचलच्च.. "िे खोांक ना तुका आमी तरी मोग आमीां तुजो कता​ांव.. पळे वांक ना तुका केिाळारी, आमीां पा्ेता​ांव... तुजेर िीर िवासत्ा​ांव..."

म्हणताना कोगूळ आयतें... "चचांतुांक ना ... एिोळ हा​ांवें पळे वांक ना.. असली िया मया... चचांतुांक ना... िे खोांक ना... असलो अपररमीत मोग..." म्हणताना चेडे हासले. "काळीज म्हजें लालेता तुका.. म्हज्या मोगाळ िे वा.. ना चवशेव तुजे बगार माका.. म्हज्या मोगाळ िे वा.. म्हज्या खऱया चजवा.." म्हणोन कोगूळ जोरान हासलें. "चकतें िीांव आमीां तुका,.... जावन आमची काणीक मोगाळ बापा.. जावन आमची काणीक.." "िाचगांतल्या फुला​ां मधें... राना​ांतल्या झाडा​ां मधे.. खोचणांतल्या धातू मधें.. ईश्वराक सोधलें िे णें" बोट जोकून माका नकला​ां कररलागले तना​ाटे. "राक तूां सोचमया​ां ... पोस तूां धचनया.." "तूां काळजाच्या गोांड्या म्हज्या... चरणाक

76 वीज क क ों णी

तुज्या लाग्ता​ांव माये..." म्हणोन चेडे माताऱया चवगाराक खुशी जाली. कोगुळेच्या कानाक वा​ांयगी िा​ांधुांक लागले. गम्मतायेची , िस्क्ची, अां्ािरी जाली. (अचनकी आसा....)

-----------------------------------------------------------------------------------

"सािाक तुजें चजणें @ ६०" तसले िक् चिसाच्या चवीस वरा​ांय ्ा तेंपला​ांत बसोन कचवतेची पूजा कता​ात". आज म्हज्या काळजा लागचशलो चमत्र,कोांकणी कचवता शेताक एक नवो जीव चिल्ो , कचवांक रच्चो कवी, एक साचहती, लोकामोगाळ लेखक , कचवता टर सटाचो रवारी मेलवीन रोचडर गस आपल्या चजचवताचीां ६० वसा​ां सांपयता.

"कचवता म्हळ्या तेंपला​ांत जाय्ा नमूर्न्ाचे िक् आसात. िोडे ना खुशेन वसा​ाक एक पौवटीां िेट चितात तर िोडे तवळ तवळ िेट चितात. पूण कवी मेलवीन रोचडर गसा

म्हजी आनी ताची इषटागत िाररच्च आिली. िायजी िु बाय सांस्थ्याचो थिापक सा​ां िो जावन चनरां तरी पाटल्या २२ वसा​ां िावन ह्या सांस्थ्याक ताचें मागािशान आनी सा​ांगात लाबला. प्र्ेक जावन िायजी िु बाय सांचवधान रता कच्या​ां त ताचें मेतेपाण िोव चवशेष.

77 वीज क क ों णी

मेलचवनान आपल्या चजचणयेंत जाय्ा कोांकणी सांस्थ्या​ांनी आपलो वावर चिला. कोांकणी िाषा मांडळ ( काऱयिशी ), कला सांपत ( काऱयिशी ), चमत्र आनी झेलो पत्रा​ां चो

आज कोांकणेंत जायते कवी आनी ता​ांचे पांगड पळे वांक मेळतात. पूण आमीां २० वसा​ां

सह सांपािक, चजवीत पत्राचो सह सांपािक, www.konkanipoetry.com चो सांपािक, तशेंच जागे कवी, मा​ांड सोिाण, िायजी िु बाय आनी सिार सांघ-सांथिे.

मेलवीन केिाळाय मान सन्मान आशेल्ो, ताच्या पाटीां पडल्ो साचहती न्हांय. पूण जायते मान सन्मान ताका सोधून आयल्यात. सांिेश प्रशसती, िायजी िु बाय प्रशसती, कना​ाटक कोांकणी साचह् प्रशसती, कोांकणी कुटाम बाह्रे यन प्रशसती, केंद्रीय कोांकणी साचह् प्रशसती २०१२, कोांकणी िाषा मांडळ गोवा प्रशसती १९८९, आनी सिार.

पाटीां गेल्या​ांव तर तेिाळा कोांकणी कचवतेच्या माटवा​ांत कचवांक एकटा​ांय करून ता​ांका​ां

78 वीज क क ों णी

जागवन, तिेती िीवन कचवतेंक एक नवी चिशा चिल्ो कवी मेलवीन लुद्रीग. उपरा​ां त आपल्या "कचवता टर सट" म्हळ्या सांस्थ्या मुखा​ांत्र ताणे करून आसचो खळमीत नातलो वावर आमच्या िोया​ां मुकार आसा. आज कचवता बरां वचें, वाचन कचे जायते कवी आसात. पूण कचवता बरयनात्या​ांक ताची रूच िीवन, तिेती िीवन, उत्तेजन िीवन ता​ांका​ां एक कवी/कवचयत्री जावन रूपीत कची चवशेष सकत कवी मेलचवना सांगीां आसा.

of Konkani and Poetry at Large". तो एक कोांकणी िाशेचो पांडीत मात्र न्हांय आसता​ां , बोलीां ( Dialect) चवशया​ांत ताची जाण्वाय िोव चवशेष. मेलवीन एक चशसतेचो मनीस. म्हालघड्या​ां तशेंच तर्न्ा​ा कवी लेखका​ां सांगीां िसूान, चवचार-चवचनमय करून, सुधासूान व्हचो ताचो चवशेष गूण ताच्या व्यस्क्त्वाक चवशेस गौरव जोडन िीवांक पावला. ताच्यालागीां उलवन बसचें म्हयार एक चवशेष आनिोग. उत्रा​ांचो िांडार तो. म्होांवा िाशेन व्हाळचे ताचे गोड गोड कोांकणी शि​ि आयकोन बसताना वेळ पाशार जाल्ोच कळाना. ताच्यालागीां जाल्ी हऱयेक िेट चजचवताच्या िू सऱयाच आनिोगाक हाडून सोडता. ताची पतीण आवरे ल रोचडर गस आर्न्ेक तालेंत्वांत स्त्री. मेलचवनाच्या हऱयेका वावराची सावळी ती म्हणोन िै यरान सा​ांर्ग्ेत. पूत र्ग्ावीन रोचडर गस एक आपुरबायेचो नाचपी. प्रसतूत "Roshow Hut" म्हळ्ळें उध्यम चलवन आसा.

"मेलवीन कचवतेंचो एक मेसत्री, एक िाक्ेर म्हयार चूक जा​ांवची ना. He is a Walking and Talking Encyclopedia

आज तो आपल्या चजचवताचीां फळािायक साट वसा​ां सांपवच्या वख्ता ताका बरें माग्ता​ां . िे व ताका ला​ांब आवक, बळ िलायकी चिां विी आनी कोांकणे खातीर ताचो खळानातलो , चनांवानातलो आनी

79 वीज क क ों णी

िकानातलो वावर मुकासूान वचोांिी आनी - डयान डी’सोजा, मुकामर. कोांकणेचें बरें जा​ांविी.

-----------------------------------------------------------------------------------

(आदल्या अांक्या थािन) . मासळे क होड्याक बा​ांधून घेवन बांद्रा कुशीक वेचें ताचें पयण सलीस जातेलें म्हणोन ताणे चबल्कूल चचांतुांक्नातलें. ताटो अम्सोरान मासळे सशीं येवन असचो ताणे पळे लेg. तो एक सपाण पळे तेत आसा म्हळ्ळे बरीां ताका िगुांक लागलें.् ‘तो अपणाचेर्यी आक्रमण करांक पाटीां सर्​्चो

न्हय! ्ा पयलें हा​ांवे ताचेर आक्रमण कररजे.’्ताणे चचांतलें. ताची तकली क्रमेण चनतळोन आयली तरी िर्​्वासो िां डळोन येतालो.आपलें जयत चड वेळ बाळवोांचे ना म्हणोन ताका खचीत जावन येतालें. आपल्या होड्या सांगी चनश्चल जावन येवन आसचा ्ा मासळे चेर िीश्ट गेल्े बररां च ताची िीश्ट वेगान उप्येवन

80 वीज क क ों णी

लाग्ीां लाग्ीां पावनासचा ताट्याचेर यी आसुल्ी.् ् ‘डें टुसो!’् (ओचीञo जाचतचा ताट्या​ांक थप्यानीश बाषेंत ‘डें टुसो’्म्हणतात. हाचो अिा ‘िा​ांताळो’्व व्हडल्या िा​ांता​ांचो. हे बोव आक्रमण्कारी तशें चुरूक.)्‘ये बाबा, ये. तुजा अवयक आिे वस मागोन आयलाय्मू?’् तो होड्याचा पाटले कुशीन िावन जगलाण्या बाशेन तोांड उग्तें कर्​्न्ांच आयलो आनी ताणे चशमटे लास्ग्ांच घास मार्​्लो. ताचीां धाडामा​ां बांध जाताना जाल्ो चवचचत्र अवाज म्हातार्​्याक आयकालो. पयलो घास मार्​्न जाल्ोच ताट्याचो मा​ांडो उिका वयर चिसलो इतलोच. तो िू सऱया घासाक आयतो जाल्ो. इतल्यार म्हातार्​्यान चकणा वेगान आपली िाली िोनी हाता​ांनी उकल्ी. ताट्याचा नाकाचा नीटायेक िोनी िोया​ां मधें चनशानी धवरून ताणे िाली तोपली. ताट्याची कात उग्ती जावन मास चशांि्ल्ो चवचचत्र अवाज ताका आयकालो. ताणे ताटयाचा मेंद्वाक्च चनशानी धवर्ल्ी आनी तो चुकलोना. चचरून झेंजारोन गेया ताचा ्ा िोन हाता​ांनी, ताचा िाचलयेन, आनी ताचा िु बावास्पि त्राणान ताका सोडन घालुांक्नातलें. मचतांतलो धृड चनधा​ार सोडल्यार ताका आपल्या सक्ेचेर चवशेस िवा​ासो नातलो. ताटो िणान घुांवलो. ताचा िोया​ांतलो उज्वाड पालवल्ो म्हातार्​्यान पळे लें.. म्हातार्​्यान िाचलयेचा

मूळाची िोरी प्ा​ान िोन सुत्तू आपल्या हाता​ांक घुांवडावन प्ा​ान ताट्याचेर प्रहार केलो. तो मेलो म्हणोन म्हाताठर्य ् ाक नक्की जालें तरी ताटो ओपवोांक तयार नातलो. तो उिारो पडलो. चशमटी वार्​्या वेगान चिजाचयत्त तो मोटार बोट उसाळ्ळे ले बरीां उिका​ांत उसाळ्ळो. ताचीां ियानक धाडामा​ां अवाजासवें उग्तीां -बांध जाते आसलीां. म्हातार्​्यान हाताक बा​ांध्ल्ी िाचलयेची िोरी चबगिोांक लागली आनी चनमाणे कुडकेच जाली! इल्ो वेळ हें प्रिशान सांपवन ताटो उिका​ांत बुडलो.् “माट लाग्ल्ो. सुमार चाळीस पौांडा मास चोर्​्न वर्​्न गेलो!”् म्हातारो म्हणालो. मास मात्र न्हय, ताटो म्हातार्​्याची िाली आनी िोररयी वर्​्न गेल्ो. ताट्यान मासळे क केया नव्या घायान नव्यान रगात पाजारांक सुरू जाल्ें. ह्या रग्ताचो वास धर्​्न आता​ां िु स्रे ताटे यी लायन लागोन येतेले! चविाडलेया अखांड मासळे कुशीक पळे वांक म्हातार्य ् ाक बरें लागलें ना. ताट्यान ताची सोबाय चवछाड्ल्ी. म्हातार्​्याक अपणाचा कूचसचोच एक मासा कुडको चाबोन काड्ल्े बरीां िू क आयलें. अशें जा​ांवचार आस्ल्ेंच. चचांतून गेल्े बरीां म्हातार्​्याक ्ा ताट्याचेर्यी गवरव उिे लो. तोयी धडां ग, सुांिर आसलो. ताणे ह्या आधीां सबार ताट्या​ांक पळे ल्ें. तेिो व्हड ‘िा​ांताळो’्ताणे एिोळ पळे वांक नातलो! हें चड काळ

81 वीज क क ों णी

बाळवोांक साध्यय नातलें! म्हातार्य ् ान चवषाि पावोन चचांतलें. हा​ांवे मासळे क धरांक्च ना, खटल्यार आड पडोन पेपर वाचून आसलेल्या हा​ांवे हें , फकत एक सपाण िे कल् ् ें जाल्यार चकतलें बरें आसतें! “पूण म्हनशाक हार्​्वोांचे खातीर रचुांक ना! म्हनशाक नास कर्​्येत. हार्​्वोांक साध्यच ना!”्तो म्हणालो. ‘ह्या सुांिर मासळे क चजवेशीां मार्​्लेल्े खातीर हा​ांव खूब पश्चात्ताप पावता​ां .’् तो चचांचतलागलो. आता​ां म्हजो वेळ साको ना. म्हजा िु रादृषटा लागोन हा​ांवे म्हजी िाचलयी होगडावन घेतली. िा​ांताळो, क्रूरी. हा​ांतू कसलोच िु बाव ना. तो बळवांत. बुद्वांत. पूण हा​ांव ताचे वर्​्नी चड बुद्वांत आसलोां. चड बुद्वांत? व्हय गी? ताका िु बाव सुरू जालो. खरें सा​ांगचें तर म्हजें लाग्ीां ताचे लाग्ीां नातलेलें हातेर आसुल्ें! “चचांतचें बांध कर म्हातार्​्या! तुजें काम मुांिर्​्सी.”्ताणे व्हडल्यान म्हळें ., ‘चचांचतनासताना रा​ांवचें कशें.?’् ताणे अपणाचयतल्याक म्हळें . चचांतचें बांध केल्यार म्हजे िैं ऊर्​्ता तरी चकतें? व्हय, चचांतचें आनी बेस्बोल. चचां्ा​ां , आमचा महान चडम्याचजयोक हा​ांवे तकलेक एक बोचट्टल्ें तर चकतें ताका चकतें िग्तें? ता​ांतू चकतें चवशेस? तसलें काम कोण्यी करीत! पूण म्हजा हाता​ांचाकी ताचा खोटे चें वाडलेलें हाड चड अडकळ म्हण्येतग ् ी? कशें सा​ांर्ग्ेता? म्हातार्​्याचा पा​ांया​ांक केिना​ांच का​ांयच

जावांकनासलें. एक पावटीां मात्र, उप्येवन आसताना ताणे ‘का​ांट्या मासळे (sणiटीg चडचचिी)’् गुड्डाचयल्ें. चतचा तोपणेन िोडो काळ ताचा पा​ांयान स्पर्​्शच होगडावन घेत्ल्ो तशें चवशेस िू क िग्ल्ी. “चकतें तरी खुशाल्िरीत चचांत्ा​ां मतीक हाड म्हातार्​्या. तूां घचे वाटे र आसाय. हर चमनूट लाग्ीां लाग्ीां जावन आसाय. चाळीस पौांडा मासळे कुडको होगडावन घेतलो म्हणोन खांत कररनाका. चततलें वोजें हाळू जालें म्हणोन चचांत.” पूण, उिका लोटाचा चितेर्​्ल्या कुशीक पावताना मुकार चकतें घडात म्हणोन तो चचांतुांक पड्ल्ो. पूण ती घडी येंवचें पयलें का​ांयच करांक साध्य नातलें. ‘साध्य आसा!’्ताची तकली वेगान काम करून आसली.्‘एका ता​ांडेलाक म्हजी सुरी बा​ांध्येत!’्तो म्हणालो. ताणे सुरी ता​ांडेलाक बा​ांधुांक सुरू केलीच. “हा​ांव आता​ां पाल्तू म्हातारो न्हय! रिणात्मक हातेर आसचो म्हातारो!”्तो हासलो. आता​ां प्रशा​ांत वारें वाळोांक लागलें. होड्याचा चशड्या पडद्यान वारें आरावन घेतलें आनी होड्यान चचक्के वेग आरायलो. तो मासळे चो मुकलो िाग मात्र पळे वांक पडलो आनी ताचें मन प्रफुल्ीत जालें. चवषािाचा जार्ग्ार िवा​ासो उिे वन आयलो. ‘िवा​ासो सा​ांडल्यार जीवन वेर्​्त चततलेंच न्हय, तें एक पातक. आता​ां पात्ा​ांचें सोड्या​ां .

82 वीज क क ों णी

्ा चवश्या​ांत हा​ांव का​ांयच नेणा आनी म्हाका जावनासलो. ताका सक्कड चवषया​ांनी जणा जा​ांवकी नाका आनी पा्ेचणयी ना. आसक् आसुल्ी. ताचे लाग्ीां पत्र नातलें, मासळे क चजवेशीां मार्ल्ें पातक जाव्येत. रे चडयो नातलो िे कून ताची मत पात्ा​ां व्हय हा​ांवे म्हाका िुके िावन वा​ांचोांक व चवश्या​ांत मांिन कर्​्ताली. तुांवे मासळे क िू सऱया​ांक िुकेंतलें बचाव करांक जा​ांवकी फकत खावांक व चवकुांक म्हणोन चजवेशीां पुरो.. तशें पळे वांक गेल्यार आमचें हऱयेक मारांक ना​ांय. तूां जल्मान मोगोर जावनासाय. कतूाबय ् ी पातक्च. पात्ा चवश्या​ांत चचांतचो मासळें क मार्​्चें, धर्​्चें तुजा वृत्तेचो धरम, तो वेळ हो न्हय. कृ्ें आधारून जाला​ां . म्हाका चचांचतलागलो. तो जीवांत आसताना​ांय तशेंच मोगोर म्हणोन रचला आनी ताका मासळी तो मेल्या नांतर्यी तुांवे ताचो मोग केलाय. जावन रचल्या. सा​ां पेद्रू यी मोगोर जावनासलो तशेंच चडम्याचजयोचो बापूय्यी मोगोर (मुखारांक आसा) -----------------------------------------------------------------------------------

TO READ VEEZ ONLINE CLICK BELOW LINK: https://issuu.com/austinprabhu/docs Send your writings, news, etc., to: veezkonkani@gmail.com ------------------------------------------------------------------------------------------

83 वीज क क ों णी

पेद्रो : िाक्ेराबा माका एक चपिा आसा, बासल्यार बासल्या कुिले ने​े​ेि येताम? िचतर: ता​ांतून चकतें तांद्रे? िव बारें च ि! पेद्रू: चचक्के आिा काना उलाय िाक्ेराबा.. हा​ांव बास्साचो चद्रवेर.. िे कून तांद्रे... ********* िचतर : तुका त्रानाक म्हान चिळें तनीच चपयेनासताना पाचतांच चक्ाक हिलेर्न्? लाद्रू: तुमी िे स्ल्हया त्रानाच्या तचनकाचें धा​ांक्ने कािुां क'च त्रान ना म्हा​ांता​ां ...

िचतर: आनी इळे सहें उग्तें कार पालेव्या​ां .. लाद्रू : चकतलें उग्तें काचें.. तूां चकतें िांिा चितार वाचन िा​ांत कािताय'गी चकतें? ********* िचतर : चजर्न्ेंत हासता तो हाऱयेक पावतीां पा​ा​ांच चमनुतें चाि जे​े​ेता. आमाल चपयोनें चपयेता तो हारे क पावतीां चपयेताना पा​ां च चमनु्ा​ां आवक उनें काता​ा . हें मेिीक सात... चकतें म्हा​ांताय? लाद्रू : िे कुणच हा​ा​ांव सा​ांग्ता​ां हासन हासन पे​े​ेवांक जय... *********

******** िचतर: तुजें तांि उग्तें कार... िा​ांत कािता​ां ... लाद्रू: आां ... िचतर: आनी इळे सहें व्हो चूर... लाद्रू: आां .. आां ....

प्िे थि : िाक्ेराबा, हा चिसानी म्हाजे चासे चाि ज्दतात. केसा​ांक घालुांक कार्न् आसल्यार चिया... िचतर : घे हें प्लासतीच बाग, चासे परा हा​ांतूां घाल.

84 वीज क क ों णी

********* (आवघाि जाया बातीक ताच्ये सा​ांसानी इचझचलका व्हाता​ात. आस्पात्रेक पावुया कुिले तो मारान पावता) िचतर: हा बातीक तुमीन एका वरा पायलें हाि'ळो तार साफ्ती वा​ांचतो... रे लाचतवे : एका वरा पायलें हिचें कासहें िाक्ेराबा... तें आवघाि जावन आधें वर जालें बूत... ********* नुसे : िचतर, तेवसचहल्या वािा​ांत असलो चकिनेय पाचतयेंत साकालीां तावन एक िेंबो उिाक चपयेवांक आयकाना... िचतर : ताच्या िांिा​ांत इळें मे​े​ेत घाल. तुवें काणािा​ांत गाि आयकांक नाये... "हे व्हो यात्स साल्त मुसत चद्रां क वातेर" ********* िचतर : (मावा​ाचिच्या पुताक चबके आस्च्चिें त जावून आसता​ां ) तुज्या पुताच्ये िने​े​े पार्न् कात्रून काचिजे. मावा​ारी : आे​े िे वा माहाज्या चकतें आां वार चिलार्न्ी? काल'च हा​ांवें माहजाया पुताक नावेच मचे हि'ळे ... आता​ां ते चकतें कारू ां ?

िचतर: चकतें चपिा? चपिे सत : एकिा​ां खांकली िाक्ेराबा.. कक्क.. कक्क.. हांेां िचतर : चकतले िेसे िावून? चपिे थि : पातल्या िे​े​ेन चिसा​ां िावन.. िचतर : पातल्या िेईन चिसा​ां िावन चकतें आसलय? चपिे थि : खांकली काितालां िाक्ेराबा... कक्क... कक्क... ******** चपिे थि : िाक्ेराबा, माका पायसचहल्यी माधू साक्यो चिसाना​ांत. चकतें पुनी सलुचतयोन चिया... िचतर : ताका चक्ाक ताकली हून काता​ाय? पायसचहल्यो मातेररयाल लागीां वाचन पाले... चिसतात... तच सलुचतयोन... ********* िचतर : हा​ांवें काल चिल्यो लांकिाच्या सात्वाच्यो गुचलयो चक्ाक घेवांक नार्न्? चपिे थि : तुवें िे या खा​ांच्या गुचलयेंत'एे​े लांकिा सातू ना. तुवें िां गी केलेर्न्ी.. िचतर: तें कासहें सा​ांग्ताय? प्िे थि : ्ा गुचलया​ांक आयासका​ांि लागाना म्हा​ांता​ां . _शलगरी, शिगिन.

********* 85 वीज क क ों णी

---------------------------------------------------------------------------------

बाकी कूच बचा तो मेहांगाय मार गयी (चफलीप मुिािा) मोिी प्रधानी जावन मचहनो जावांक ना​ां , हा​ांव इां चडयाक पाटीां आयलोां, ह्या पावटीां कायाम वसती करांक. अता​ां आट वसा​ां सांपलीां. ह्या सुवायार म्हजीां िोडीां िोगणा​ां , चचांत्ा​ां आनीां िोडे उडास: १. म्हज्या चबडारा​ांत बिलावण. हा​ांव खतारा​ांत तीस वसा​ांक चमकवोन एक्ये सका​ारी कांपणेंत कामार आसलोां. कांपणेची पोचलसी असी की फ्लेटाची सायज कुटमा​ांत चकतलीां जणा​ां आसात ्ा प्रमाणें, नचहांगी हुद्द्ा प्रमाणें. हें जपनीस मोडे ल. म्हज्या वसते खातीर एक तीन बेड-रूमा​ांचें फ्लेट चिल्ें. ताची कापेट एररया २,००० चिर फीट आसली म्हण्येत. तीस वसा​ांनीां प्रमोशना​ां चनमतीां, व्हड हुद्दो लािल्यारी, ्ाच फ्लेटा​ांत हा​ांव म्हज्या कुटमा सा​ांगाता रावलोां. ररटायडा जावन, मुांबयची ऊप-नगरी म्हण्येत ्ा नवी मुांबय शेरा​ांत, नेरूल म्हळ्या वटारा​ांत, म्हजी कायाम वसती जाली. हा​ांगासर, म्हज्या फ्लेटा​ांत केवल िोन बेड-रूमा​ां अनीां एक स्टडी रूम, चलचवांग/डायचनांग आनीां ल्हान-शें कूजन सोडन. ओट्टारे कापेट एररया १,००० चिर फीट. ६०० चिर फूट चमकवोन सायचजच्या कूजना​ांत राज केये म्हज्ये येज्मानीक हा​ांगाच्या ६०-७० चिर फीट

सायचजच्या कूजना​ांत सुधासूान वरोांक मसत कषट जाले. िे कून, चतणें कूजना​ांत चतच्या चशवाय हेरा​ांनीां येवांक नजो म्हण बांधड घाली. खतारा​ांत सिा​ांयी कूजना​ांत का​ांय ना​ां का​ांय प्रयोग कना आनीां रा​ांिून सवय जाया म्हका, ही बिलावण िारीच बेजारायेची गजाल जाली. २. वसती करांक पडचो खचा हा​ांवेंच वहचसजे. फुकटाच्यें कांपणेच्यें चबडार नहीां हें. व्हड शेरा​ांनीां, आज-काल मांगळू र शेरा​ांत लेगून, स्वतांत्र बोांगलो आसाना. को-ओपरे टीव सोसायटी म्हण एका कोांपा​ांडा चितर आसचीां सवा फ्लेटा​ां सा​ांगाता मेळोन आडळतें चलयतात. फ्लेटाचो मचहर्न्ाळो चनवाहण खचा म्हण मेंबरा​ांनीां वगाणी/शुल्क िीजे पडता. शुल्क कापेट एररया वयर होांद्वोन आसता. आट वसा​ां आिीां म्हजें मचहर्न्ाळें शुल्क १५४० रपय आसलें तें आज ३३२५ रपय जाला​ां . म्हणजे, ११६% मागाय वाडली! ३. घर-िाराचो मचहर्न्ाळो वीज खचा. महराश्टर स्टे ट वीज सपलय कांपणेन पाटल्या आट वसा​ांनीां लगातर आपली िर वाडयल्या. कांपणेच्या कुसतार २४/७ सेंटरल एरकांचडशन फ्लेटा​ांत चजयेवन सवय जाया आमका​ां हा​ांगाच्या हव्या​ांत रातीक पुणी ए.सी वापररनासतना​ां , नीि पडाना​ां . आज-काल, मचहर्न्ाक सरासर ६,००० रपय वीज चबल्

86 वीज क क ों णी

येता. (ह्या वसा​ा कठीण गमी पडलेल्यान, माय मचहर्न्ा​ांत ११,८०० रपय चबल् अचयल्ें.) आट वसा​ां आिीां सरासर ३,००० रपय चबल् ितालोां. अशें वीजेची िर िोडी केल्या उपरा​ांती, लुक्साण जाता म्हण सका​ारी कांपणी िु खा​ां गळयता.

४. कुजनाचो मचहर्न्ाळो खचा चववररनासतना​ां राव्येत-गी? आमीां खावन जेवन सुशेगात चजयेल्ीां मनश्या​ां . केिाळायी, पोट बा​ांिांु क ना​ां . गट्ट जेचवजे मात्र चशवाय चपयोण्याची व हेर पात्ी सेवना​ांची सवय ना​ां . िे कून, सोरो, चबयर, वायन, चसग्रेट इ्ािी वसतुांचीां मोला​ां हा​ांव नेणा​ां . हा​ां, मास मासळे चीां मोला​ां खांडीत जाणा​ां . आयलेवार, एक चकलो ब्रोयलर (जीव

मोला​ां िोडीां जाल्या उपरा​ांती, चकल्या​ांत िा रपय मात्र कमाय जाता म्हण तो रडता. हे र

मासा​ां - बीफ (रे ड्या-मास), िु क्रा-मास, मट्टन (बोकऱया-मास)- िोड्या​ां मोला​ांक रावल्या​ांत. तशेंच, मासळे चीां मोला​ां . एक चकलो सुमा​ाय (अडे -मीन) ह्या हफ्त्ा​ांत १६०० रपय म्हणता म्हजें कायामाच्यें मोगोरलें. आट वसा​ां पयलें, ६००-७०० रचपयाची मासळी ही. पवाडनातलेलीां चगरायका​ां आज-काल हेर पूड मासळी, म्हणजे का​ांटेरी व सुटी करांक मसत त्रास काचडजे तसली, घेतात. कशें तरी, कुजनाचो खचा कांटर ोल कररजे नहीां? ५. ही सयत कुजनाची गजाल. २०१४ इस्वेंत, एक १४.२ चकलो रा​ांिपी र्ग्ेसाच्यें चसचलांडर (LPG cylinder) २२० रचपया​ांक सपलय

कुांकाड) उण्यार १८० रपय मोलाक चवक्ा म्हजो कयामाचो मापळी कसाय. म्हयार, एक चकलो dressed chicken २७०-२८० रपय जाले. हेंच ब्रोयलर आट वसा​ां आिीां ८०-९० रपय मोलाक तोच कसाय चवक्लो.

87 वीज क क ों णी

जातेलें. काल-च मोला​ां वाडयल्या​ांत. आज १०५३ रचपया​ांक रावला​ां . प्रधान मांत्री उज्वल योजना (PMUY) म्हण हळ्ळे हळ्ळे नीां, LPG कनेिना​ां चिलीां. बरें च; पूण, आमचो नैसगीक र्ग्ेस आरबी िे शा​ां िावन नहीां-वे येता? फायिो कोणाक? एक पावटीां, जळव रकडा िावन र्ग्ेसाक बिली कना सवयेर पडलेलीां ग्रायका​ां कशीां पाटीां वेतेलीां? म्हज्या फ्लेटा​ांत महनगर र्ग्ेस कांपणेची पैप-ड सपलय आसा. मचहर्न्ाक ९००-१००० रपय चबल् येता. आट वसा​ां आिीां २७०-३०० चबल् जातेलें. कूजन तेंच आनीां रा​ांिपीण तीच. बिली म्हयार, सका​ारी नीत. आता​ां, बहुमत घराण्या​ांक सबचसडी ना​ां . प्रधान मांत्री उज्वल योजना खाल कनेिन घेतलेल्या​ांक मात्र सबचसडी चडरे कट ता​ांच्या ब्ा​ांक खा्ा​ांत वेता. ६. मास मासळी नाका, शाकाहारी जावन घास-फूस खाव्या​ां म्हयार मागायेचो मार

पडना​ां म्हणतात-गी? सका​ारी लेका​ां पाचतयेनाकात. आिल्या हफ्त्ा​ांत, एक चकलो टोमेटो, फूट-पातीर चवक्ेलीां चुांगडी चवक्री कतेलीां लेगून, १०० रचपया​ांक चवक्ेलीां. चडताव लोकान खा​ांवची हेर सािी तका​ा री चकल्याक ६०-८० रचपया​ांक मेळता आता​ां.

मूांग, रज्मा, चपांटो बीन्स, मसूर िाळ, तूर िाळ तसल्यो प्रोटीन िाळी उण्या िरीर ना​ांत. केवल शाकाहारी घराण्या​ांक लेगून आपल्या कुजना​ांत चशजांवच्या जेवणा​ां पाटल्यान मचहर्न्ाळो खचा िोडतो जाला तें खांडीत. ७. इां चडयन कूजन म्हणताना​ां , रा​ांिपी तेला​ांची (edible oil) गजाल काचडजेच. आमगेर, सूऱया-का​ांती तेल व्हड माफान वापररता​ांव.

का​ांय िोडें िाजुांक व फोण्ण घालुांक नारलेल तेल वापररता​ांव. चशवाय, सलाडा​ांत मात्र ओलीव तेल पडता. ह्या तीनी तेला​ांची मोला​ां सा​ांगचें नाका. ९० रपय चकलो नारलेल तेल आट वसा​ां आिीां म्हजो मलयाळी चकराना िु कान-वालो चवक्लो तो ह्या हफया​ांत ३२० रचपया​ांक चवक्ा. सूऱयाका​ांती तेलाचें मोल वयर वचोांक यूक्रेन झूज कारण वय तें समजता, पूण नारलेल तेल? तें, आमच्याच िे सा​ांतलें नहीां-गी? ओलीव तेला चवषया​ांत, चडते नाकात चक्ाक तें elite, not mass consumed. आमगेर, एक लीटर हाडल्यार, स मचहर्न्ा​ांक पावता. िे कून, मोला​ां चकतलीां वयर वचोां, ताची पवा​ा हा​ांव कररना​ां . रीटायडा म्हका पेनशन ना​ां . कस्सलीां समाजीक सेक्युररटी चससटम इां चडया​ांत ना​ां . आपलो हात, आपल्याच मा्ार. आपूण

88 वीज क क ों णी

आपणाक, िे व समेसता​ांक तशें. जोडतना​ां , का​ांय उरवन, चनवेष केला​ां तर, िीस काडु ां क साध्य. ना​ां तर, बाचक कुछ बचा तो मेहेंगाय मार गयी! (शिलीप मुदाथि) -----------------------------------------------------------------------------------

TO READ VEEZ ONLINE CLICK BELOW LINK: https://issuu.com/austinprabhu/docs Send your writings, news, etc., to: veezkonkani@gmail.com ------------------------------------------------------------------------------------------

89 वीज क क ों णी

प्रकरण – ३

िेंकारें िुलशयल्लो कोांबो जनार्​्धनापुराच्या आिल्या इन्स्पेकटराक चविाय सत्ार मासतेरा​ांनी वेवसता केला.

आिलो इन्स्पेकटर सािें पुडवें, चेक्कक ् ोट न्हेसला सरी नात्ल्ो ऊर्​्माल बा​ांिला. बगलेक नव्यान प्रोबेषनरी अचससटें ट कचमषनर हुद्दो घेवांक आचयल्ो चिवानाचो जा​ांवांयगी? कावन्चसलराचो पूत्गी? म्हळ्ळे परीां रां गण्ण सजोन रावला. आपूर्​्बायेचो सर्​्जक ् ोट, िे ड इां चा​ां सररयेचो ऊर्​्माल, हाता​ांत िा​ांता मुचटचें चबचटचें बेत, िे गेन ताचे िोग चेर्​्के सुडसुडीत जावन आपूर्​्बायेच्या मुसतायकेर सोितात. पर्​्र्न्ा- नव्या इन्स्पेकटरा​ांक एकामेका उलोवणें चल्ते आसा. मासतेर िांय िांय पांगड बा​ांिून उलोवण्या​ांत बुडल्यात. नव्या इन्स्पेकटराचें चधमाक पळे वन ते चियेल्यात. िोडे पर्​्पोळी ‘हें गत्त गम्मत सगळें चार चिसा​ांक, चड िीस ह्या रें जा​ांत हो सोिायेचो मुिो उराना’् म्हणून नकला​ां उलयताले. हळ्ळे िे गेंतल्यान आचयल्े मासतेर हाता​ांनी चलांबे वोड्डावन िोगा​ांय इन्स्पेकटरा​ांक नमसकार कर्​्न मान चिताले. आिलो इन्स्पेकटर आपणाक मान अर्​्चपल्या सर्​्वा​ां ची खबर चवचार्​्तालो, बरें सा​ांग्तालो, तरी ्ा उलोवण्याची रीत रां गण्णाक खुशी जावना.् “बरें , तुका होसळ्ळे क्च वर्​्ग कर्न ् िीवांक हा​ांका​ां सा​ांग्ता​ां , तुजें चकतें वर्​्ग्गी? सार्क ् ें जवाब्दारे न वावर कर हे तुका वर्​्ग चितले”् अशें ससारायेन तो उलयता. रां गण्णाक िाषासायबा चवशीां आयकाल्ें उगडासाक आयलें. मासतेरा​ांक म्हयर्न्ाक पा​ांच रपय

90 वीज क क ों णी

सा​ांबाळाच्या काळारी ता​ांचेकडे िाषासायब मान्मर्​्यािे न उलयतालो. लोक आता​ांय ताका फुगार्​्ता.् ‘मासतेरा​ां लागीां अशें कुल्कारा​ांक उलचयल्े परीां उलांवचेंगी?’्अशें चचांतून रां गण्ण मासतेरा​ां सवें घनान मानान उलयलागलो.्“चकतें मासतेरा िलायचकगी? तुमची हळ्ळी हा​ांगा िावन चकतले पयस? इसकोला​ांत चकतलीां िूर्​्गीां आसात?”.्​्नव्या इन्स्पेकटरान मासतेरा​ांक मान मर्​्यािे न जवाब चिां वची पळे वन सािार्​्णचो ऊर्​्माल बा​ांिलल्या पर्​्र्न्ा इन्स्पेकटराचे कोांगे िोळे हेवशीन घुांवले.् “ही खांचचगी तर्​्नी आां क्री नव्यान वोत पळयता”्म्हणून ताच्या मचतांत लहर घुांवलें. जमत सुरू जाली. नव्या आनी पर्​्र्न्ा इन्स्पेकटरा​ांनी किे ला​ां सोियलीां, ररवाजी पर्​्माणें मागणें जालें, चेडवा​ां िूर्​्र्ग्ा​ां चीां पिा​ां , स्वागत चगता​ां , िाशणा​ां जालीां. पर्र्न् ् ा इन्स्पेकटरान मासतेरा​ांक एक बूिब ् ाचळचो शेर्​्मा​ां व सा​ांगलो. उपरा​ांत नव्या इन्स्पेकटरान िोन उत्रा​ां उलयजय म्हणून सांघटका​ांनी उलो चिलो. रां गण्ण तयार जावन येवांक नात्ल्ो.् “चकतें सा​ांगूां?”् म्हणून ताणें पाटीां पळे लें.्“िोन उत्रा​ां उलयजय आिल्या इन्स्पेकटरापररां च आमका​ां सा​ांबाळन व्हर्च ् ी बासणूक िीजय, आता​ां पळे ताना​ांच भ्यें चिसता मुकार कशें सुिार्​्सुांचें नेणा​ां व”् सेक्रेटरीन कण्णोजी चटां कर उडयलें. रां गण्ण हासलो, उबे रावून “मासतेरा​ांक पळे वन्ांच चियेंवचो मनीस हा​ांव, ता​ांतुांयी

तुमच्या सेक्रेटरी तसल्या​ांच्या हाता​ांत कशें सुधार्​्सुांचें नेणा​ां . सद्द्ाक तुमी समेसता​ांनी म्हाका बावड्याक ियेन सा​ांबाळन व्हररजय”् म्हणालो. सिेंत ताचळया​ां चशांवोर पडलो. उपरा​ांत सिा​ांचे चार सब्द तो उलयलो. “म्हज्या हाता​ांत जाल्े चततले मट्टाक मासतेरा​ांचें बरें फालें पळे ता​ां, पूण हर्​्येकल्यान आपापल्या वा​ांट्याचो वावर प्रामाचणकपणान चलवन व्हर्​्चें गर्​्जेचें”् म्हणून ताणें सांिेश चिलो.् “मासतेरा​ांक सा​ांचगजय जाल्ो एक मुख्य चवषय आसा. तुमी कोणी अर्​्जी िीवांक, िु रा​ां, मागणीां चतळसुांक तुमच्यो हळ्यो सोडन जनार्​्धनापुराक येनाकात. ्ा चवशीां ओद्दाडचें रावया. गर्​्जे िायर पयसो खर्​्चचनाकात. घरा मुकार, कछे रे मुकार राकून रा​ांवचें मासतेरा​ांच्या मर्​्यािे क उणें. चकतें कळयजय तें बरवन तप्पाला​ांत घाला. तुमका​ां का​ांयच खर्​्च येना. जोक्ो पररहार चकतें पळे ता​ां . सर्​्चकटे वेळीां, मासतेरा​ांच्या जमातें वेळीां चवचार चवचनमय कर्य ् ा​ां , हा​ांव्यी तुमचें सूख्िूक चवचार्​्ता​ां. म्हजेलागीां तुमचे कषट िाराळ सा​ांर्ग्ेत. आमच्या गुमासता​ांक काणीक िीवन िांड कर्न ् घेवांक पळे नाकात. चकतेंय आसल्यार शीिा म्हजेलागीां येया. तुमचो गवरव सा​ांबाळन घेतल्यात म्हणून पा्ेता​ां”् ् रां गण्ण उलवप मुगिू न बसलो. फुला​ां , झेले िीवन घेवन सत्ार सन्मान जालो. सिा मुगिाली पर्न ् ो िायर्सर्न ् गेलो. नवो किे लार बसल्ो.

91 वीज क क ों णी

हें सक्कड जावन हप्तो जाला. आपणें धर्​्न जेवण रा​ांियताले. अशें सांिर्​्ब पळे वन कररजय जाया वावराचे घूट पूरा समजोन काम कर्​्ताले”् ताणें चववर चिलो. शांकरप्प घेवांक रां गण्ण प्रेतन कर्न ् आसललो. प्रायेन चपकला, सांसार जाणा.् “सायबा​ांनो आपल्या रें ज व्याप्तेचें म्याप मेजार िवर्न ् तुमका​ां आिल्या​ांच्यो ररवाजी रच्च्च्योना​ांत, पळे ते आसलो. हळ्ळें िांवतीां सर्​्कीट वचाजे तुमी चतक्के उां चल्या कालेचतचे, घनान वेव्हार म्हळ्ळी जब्बोर आशा ताका. पूण सर्​्कीट कर्​्चे, तुमचे बरी आमचो अमल्दार सयत गेल्ेकडे रा​ांिचें कोणें? जेंवचें कशें? असलीां न्हेसाना. आनी तुमी खास रा​ांिपी नासताना सवाला​ां धोसतालीां. गुमासत शांकरप्पाक सर्​्कीट वेचेना​ांत म्हळ्ळें पळे ताना कळता. आपवन आिल्या सायबा​ांच्या सर्​्चकटें चो आिल्या​ांनी चडपार्​्ट्मेंटाच्ये मर्​्यािी चवशीां चववर ताणें घेतलो.् “आिले तकली खर्​्चुना तुमच्ये काळार पुणी इन्स्न्सन्स ् प ् ेकटर सकाळीां गेल्यार सा​ांजेर चडपार्​्ट्मेंटाची मर्​्याि उकलन धर्च ् ीां पाटीां येताले. िोडे पावटीां हळ्ळें त कामा​ां जा​ांविीत”्म्हणालो. मासतेरा​ांच्या घरा​ांनी जेवताले. िोडे पावटीां (मुखारांक आसा) खांच्याय ग्रा​ांट इसकोला​ांतल्या मासतेरा​ांक --------------------------------------------------------------------------------------------------------------

महाराषटर ा​ां त राजकीय घडामोडी: उद्धि दें िलो - शिांधे चडलो जून २५वेर मुांबांयत म्हज्या बाप्पू – मौशेचा काजाराचो िा​ांगारोत्सव सांभ्रम आस्ल्ो. कार्​्यावेळीां िलायकी मागची जवाब्दारी म्हाका चिल्ी. ह्या खातीर जून २३वेर बेंगळू र िावन कुटमासवें मुांबय गेल्ोां हा​ांव जून २६वेर बेंगळु राक पाटीां पर्​्ताल्ोां. मुांबयक वेचा पयलेंच उद्दव ठाक्रेचा मुखेल मांचत्रपणाचो महाराषटर राज्य सर्​्कार िां डळोांक लाग्ल्ी खबर माध्यमा​ांनी येतेच आस्ल्ी. मुांबांयत्यी हीच खबार. आता​ां

ठाक्रेचो सर्​्कार पडला आनी एकनाि चशांिेचो सर्​्कार घडला. ह्या घोटायाचेर ह्या हफ्त्ाचें लेखन. २०१९ - चबजेपीक लात िीवन महा अघाडीक वेंग्ल्ो उध्धव: २०१९व्या वसा​ा महाराषटर चवधान सिेक चल्या चुनावा​ांत महायुती ना​ांवार िारतीय जनता पाडती(चबजेपी)न आनी चशवसेना पाडतीन मैत्री रपार स्पधो केल्ो. िारतीय

92 वीज क क ों णी

राषटर ीय कोांग्रेस(ऐ्एन्सी) आनी राषटर ीय्वािी कोांग्रेस पाडती महा अघाडी ना​ांवाचा एकवटा​ांत आस्ल्े. चबजेपी-क १०५, शीव्सेना-क (५६), एन्चसपी- क ५४ आनी ऐ्एन्सी-क ४४ बसका लाि्यो. पूण फचलता​ांश आचयया उपरा​ांत अचधकार वा​ांटून घेंवच्या चवषयाचेर चबजेपी आनी शीव्सेना मधें मनिेि उबजालो. उण्यो बसका लािल्यारी आपल्या पाडतीक समसम अचधकार लािाजाय म्हण शीव्सेनाचो वाि जावनास्ल्ो. ह्या चवशीां चुनावाक वेचा आचिां च ओपून घेत्ल्ें म्हळें चशवसेनान. ह्या ५०-५० प्रकार आपणाक अडे ज वसा​ां अचधकार आनी मुकेल मांचत्रचो हुद्दो मेळाजाय म्हळ्ळें मागणें चशवसेनान मुकार िवररल्ें. चबजेचपचो मुकेल मांत्री अभ्यिी जावनास्या िे वेंद्र फडनाचवसान शीव्सेनाचा ह्या मागण्याचो खडाखड चवरोध केलो. ह्या वाि चववािाक लागोन चबजेपी-न चशवसेनासांगी आपणाक आस्ल्ो ला​ांब

काळाचो सांबांध तुटयलो.

महाराषटर ा चवधान सिेंत ओट् टूक २८८ बसका आसात. अचधकार जोडन घेवांक

93 वीज क क ों णी

१४५बसका जाय आस्यो. शीव्सेनान महा आघाचडसांगीां चमत्रत्व आसा केलें. आशें महा आघाडी आनी शीव सेनान महा चवकास आघाडी (एां वीए) आसा केलें. ता​ांच्यो ओट् टूक १५४ बसका जाल्यो. उद्धव ठाक्रेचा मुकेल मांचत्रपणाखाल एां वीए-चो सका​ार अचधकाराक आयलो. चशांधेक चबजेपी - शीव सेना सका​ाराची आशा आस्ल्ी: उद्धव मांचत्रमांडळा​ांत मांत्री जावनास्या एकनाि सांिाजी चशांिेक महा चवकास अघाडी फुटवन चबजेपी - शीव सेनाचो सका​ार रचुांक खुशी आस्ल्ी. ह्या बाबतीन ताणे उिढव्लागीां जाय्ा पावटीां प्रसताप केल्ो. पूण ताका चनराकरण मेळल् ् ें. चशांधे आपल्या पाडचतचा चतना​ांत िोन वा​ां टे शासका​ांक आपणा कुशीन वोडु ां क सक्ाना ताणे राकोन आस्ल्ो सांि​िा जून िू सऱया िागा​ांत उिे लो. हाचो पयलो वा​ांटो जून १०, २००२वेर जाया राज्य्सिा चुनावा​ांत पयल्या पावटीां चिसोन आयलो. हा​ांतूां चबजेपी-न चशवसेनाचा िोड्या शासका​ांचा आधारान स बसका​ां पयकीां तीन आपणायल्यो. जून २०, २००२वेर जाया महाराषटर चवधान पररषताचा चुनावा​ांत शीव्सेना आनी ताचा सा​ांगा्ा​ांक धा बसकें पयकीां स मेळाजाय आस्यो. पूण हा​ांतुांयी

शीव्सेना शासका​ां िावन आड वोट जायान चबजेपी-क पा​ांच आनी ऊर्या​ांक पा​ांच बसका लािल्यो. उिडवाक अचधकारा िावन िें वांवचें योजन: जून २१वेर एकनाि चशांधे आनी महा चवकास आघाचडां तले िोडे शासक चबजेपी आडळ्ाचा गुजराता​ांतल्या सूरताक वचोन रावले. ह्या मुका​ांत्र उिडवाक अचधकारा िावन िें वांवच्यो चशांतऱयो आरां ि जाल्यो. हो पांगड उपरा​ांत आर्न्ेक चबजेपी आडळ्ाचें

राज्य अस्सामाचा गौहातीक वचोन रावले. चशवसेना मुकेली सांजय रावतान चशवसेना मधें फूट हाडां वच्या आनी एां वीए-चो सका​ार

94 वीज क क ों णी

सकयल गालुांक साधन कचा​ा चबजेपी-चें खांडन केलें. जून २३वेर चशांधेचे सा​ांगाती ३७शासका​ांनी चशांधेक शासका​ांग पाडचतचो मुकेली जावन चुनायीत केलो. जून २४वेर चशवसेनान चशांधे सा​ांगाता आसच्या १६ बांडाय शासका​ांचेर व्याज मा​ांडून ता​ांका​ां शासकत्वा िावन अनर्ह ् करांक ऊप स्पीकर नरहरी जीर्​्वाल हाचालागीां मागणें केलें. जीर्​्वाल चशवसेना मुकेल्या​ांक आनी महाराषटर ाचा अडवोकेट जनरलाक िेटोन ता​ांची अचिपराय चवचार्​्ली. ठाक्रे आनी चशांधे पांगडा​ांनी ता​ांता​ांचो वाि मा​ांडुांक चवचार्​्लें. िोगा​ां स्वतांत्र शासका​ांनी जीर्​्वाला चवरोध अचवश्वास ठराव मा​ांडलो. ्ाच चिसा एकनाि चशांधे, केंद्र गृह मांत्री अमीत शा आनी महाराषटर ाचो आिलो मुकेल मांत्री िे वेंद्र फडनावीस गुजराता​ांतल्या वडोिरा​ांत िेटोन ठाक्रेचो सर्​्कार पडां वच्याचवशीां समालोचन करांक लागले. ्ाच चिसा चशवसेना सा​ांद्या​ांनी एका बांडाय शासकाचें िफ्तर चपटो केलें. जून २६वेर एकनाि चशांधेन सुपरीां कोडचतांत जीर्​्वाला चवरोध अचवश्वास ठराव रद्द कर्​्चाक आनी ताचा पांगडाचा १६ शासका​ांक अनर्​्ह कर्​्चो ठराव चवरोध कर्​्न व्याज्य मा​ांडलो.

जून २७वेर सुपरीां कोडतीन जुलै ११ ताररकेक चवचारण मुकार गालुांक चवचार्​्लें.

जून २८वेर िे वेंद्र फडनावीस महाराषटर राज्य्पाल िगत चसांग कोश्यारीक िेटोन उद्धव ठाक्रे चवरोध अचवश्वास ठराव मांडन कर्​्चाक चवचार्​्लें. जून २९वेर कोश्यारीन जून ३० ताररके चितर चवश्वास ठराव मांडन कर्​्न आपणाक आसचो चवश्वास िाकवांक ठाक्रेक चवचार्​्लें. ्ाच चिसा चशवसेनान राज्य्पालाचा आिे शा चवरोध सुपरीांकोडचतांत िावो मा​ांडलो. सुपरीां कोडचतन्ांयी तिणा​ांच तीर्​्प िीवन राज्य्पालाचा आिे शाक चवरोध वचोांक नाकार्​्लें. आनी असेंबली मात्र सर्व ् सांस्ग्तांक पररहार चिवांक सक्ा म्हणोन राज्य्पालाचो आिे श कार्​्यगत करांक चवचार्​्लें. हें जाया िोड्याच वोरा​ां चितर आपली सलवणी ओपून घेत्या ठाक्रेन मुकेल मांत्री हुद्द्ाक राचजनामा चिां वच्यासवें आपल्या चवधान पररषत सा​ांिेपणाक्यी राचजनाम चिता​ां म्हळें आनी ताणे तशेंच केलें. आशें जायान अचवश्वास ठरावाची गर्​्ज पडोांक ना.

95 वीज क क ों णी

उल्टा - पल्टा अचधकार:

चबजेचपचा ह्या नीर्​्धारा पाटल्यान जायतीां लेका​ां आसात. तीां ह्या प्रकार पट्टी कर्​्येत:

चशवसेनेंत बांडाय उटचयल्ो एकनाि चशांधे

चडीत बसका आसच्या चबजेपी-क सहज जावन मुकेल मांचत्रचो हुद्दो िीवन आपूण ऊप मुकेल मांत्री जा​ांवच्या आलोचनार आस्ल्ो. राजकीय मुकेल्या​ांनी, माध्यमा​ांनी आनी सामार्न् लोकान सयत हेंच चनरीिण केल्ें. पूण घडलें िु स्रेंच. चबजेपी पाडतीन अजापा रपाचो नीर्​्िार प्रकट केलो. ्ा प्रकार बांडाय उटवन उद्धव ठाक्रेचो सर्​्कार पडोांक कारण जाया चशवसेना बांडाय मुकेली एकनाि चशांधेक मुकेल मांत्री हुद्द्ाक उिार्​्लो आनी चबजेपीन आपलो मुकेली िे वेंद्र फडनाचवसाक ऊप मुकेल मांत्री केलो.

०१. अचधकार जोडच्या खातीर उद्धव ठाक्रेचो सर्​्कार पडचयया अपवािा िावन मुक्ी जा​ांवचें. ०२. ‘चहांिुत्व’् खातीर चबजेपी-न अचधकार ्ाग केलो म्हण िाकांवचें. ०३. चशांधे तसल्या बाळ्साहेब ठाक्रेचा फक्का पाटलाविाराक अचधकाराक हाड्या मुका​ांत्र बाळ्साहेबाची आशा पोांताक पावचयल्ें वडपण ०४. बांडाय शासका​ांनी एकवटीत जावन रा​ांवच्याबरी कर्​्ची चहक्मत ०५. चशवसेनेचा अधीन आसची प्रािे शीक सकत चशांधे मुका​ांत्र आपणा स्वाधीन िवर्​्न घेंवची ०६. एन्चसपी आनी चशवसेनेचा अधीन आसच्या मराठा समुिायाक आपणा कुशीन वोडन घेंवचें. ०७. वयल्यो सर्​्व चहक्म्ो वापार्​्न मुकल्या चवधान सिा चुनावा​ांत स्वतांत्र जावन अचधकार जोडन घेंवचो. ०८. मुांबय चसटी कोर्​्पोरे शनाक वेचगांच चुनाव जा​ांवच्यार आसा. चशांधेक मुकेल मांत्री केयान कोर्​्पोरे शना​ांत अचधकार जोडन घेवांक सुलि म्हळ्ळी चनरीिा ०९. मुांबय चसटी कोर्​्पोरे शना​ांत ला​ांब काळा िावन चशवसेने अचधकारार आसा.

96 वीज क क ों णी

िांय िावन चशवसेनेक िायर काडल्यार ठाक्रे कुटमाक महाराषटर राज्कारणा िावन पयस िवर्​्येता म्हळ्ळी पयचशली िीषट. १०. महाराषटर राज्कारणा िावन ठाक्र कुटम पयस जायत तर चशांधे मुका​ांत्र आपणे चडीत साधन कर्​्येता म्हळ्ळी आशा. ११. केंद्र सर्क ् ारा​ांत अचधकार उरवन घेवांक व्हड व्हड राज्या​ांनी अचधकार घेंवचें गर्​्जेचें तें चबजेपी बोर्य ् ान जाणा. उत्तर प्रिे शा उपरा​ांत महाराषटर ा​ांत चडीत लोक सिा बसका आसात. ्ो आपणाव्येत म्हळ्ळी आशा. १२. चशांधे मुकेल मांत्री जार्ग्ाक नवो मनीस. फडनावीस ह्या आिीां मुकेल मांत्री जावनास्ल्ो. ह्या मुका​ांत्र चशांधेक चनयांत्रणार िवर्​्येत म्हळ्ळें लेक. कोण हो चशांिे?:

बहुषा: स्वता: ताणेंच चचांतुांक ना म्हळ्याबरी महाराषटर ाचा मुकेल मांचत्रचा हुद्द्ाक

चड्ल्ो एकनाि चशांधे महाराषटर ाचा सतारा​ांत एका सामार्न् कुटमा​ांत फेबरवरी ९, १९६४वेर जल्माल्ो. ल्हान प्रायेर पूनाक येवन िांयच्या मांगळा हैसकूला​ांत ११-वी क्लास पर्​्या​ां त चशकलो. िु बळाकायेक लागोन मुकार चशकोांक साध्य नासताना अटो ररिा िा​ांवडावांक लागलो. १९८०व्या िशका​ांत बाळ साहेब ठाक्रे खट्टर चहांिूवािी मुकेली जावनास्ल्ो. बाळ साहेबाचा चशवसेना​ांत सैनीक जावन चशांधे सेर्​्वालो. मुांबय आनी महाराषटर ा​ांत चशवसेना प्रचतिटन आनी मुषकरा​ांक ख्यात जाला​ां . आसल्या हर्​्ताळा​ांनी चशांधेन िाग घेता​ां घेता​ां तो एकलो मुकेली जावन रूपीत जालो. जाय्ा प्रचतिटना​ांचें मुकेल्पण ताणे घेतलें. कर्​्नाटक – महाराषटर मधल्या बेळगा​ांव गडी खातीर जायते िीस चल्या प्रचतिटना​ांत ताणे वा​ांटो घेतला. इतलें जाताना बाळ साहेबाची िीषट चशांधेचेर पड्ल्ी. ताचा बेसा​ांवान चशांधे िाने पालघार प्रिे शाचो मुकेली जावन उिे वन आयलो. १९९७-ांत ठाणे कोर्​्पोरे शनाचो सा​ांिो जालो. २००४-ांत िानेचा कोपरी पच्पाखडी िेत्रा िावन महाराषटर चवधान सिेक चवांचोन आयलो. २००९, २०१४, २०१९व्या चुनावणा​ांनी ्ाच िेत्रा िावन चवांचोन आयलो. उद्धव ठाक्रेचा महा चवकास आघाडी सर्​्कारा​ांत लोकोपयोगी मांत्री

97 वीज क क ों णी

जावनास्ल्ो. आता​ां आपल्या मुकेल मांत्रीक सकयल गालन तोच मुकेल मांत्री जाला. चबजेपी चशांधेक चकतलो तेंप वाववन घेतली म्हण पळे वांक आसा.

एच. आर. आळव ------------------------------------------------------------------------------------

एका मशिन्या उपरा​ांत... हाका एक वती साक्स आमचो मोगाळ कलाकार िे वाधीन बाब चसज्येस ताकोडे . हाचा कचवता, लेखना ववीं जायतीां चलपोन आसलीां तालेंता​ां उज्वाडाक आयल्या​ांत, ताचा फोकणा​ां , नटना​ां ववीं आपली िू क चलपवन तरी जाय्ा लोकाक ताणें हासयलें. आपणाचें चजवीत म्हयार कोांकणी समाज म्हण समजोन, आपल्या ्ाग, साचक्रचफसा मुखा​ांत्र कोांकणी लोकाचीां काळजा​ां , म्हना​ां , चजकलीां. एका कलाकाराक आपलें तालेंत्च जीव, ताणें वापची वेिीच ताचें घर, ताच्या तालेंता​ांक प्रोत्साह चिां वचो लोक्च ताचें कुटाम. आपणाक चकतें आसोां, ना​ां आसोां आपणाच्या तालेंता​ांक वाट कना चिया ह्या तीन सांस्ग्तांक तो केचिां च िु खयना. आपल्या प्रयत्ाववीं तो जाता चततलें ता​ांका​ां हासवन खुशाल िवरांक प्रयतन कता​ा .

पचवत्र पुसतकाचें उतार ताच्या चजचवता​ां त ताणें पाळ्ळा​ां , " पाटीां घेंवची आशा नासताना उसणें चिया ", आज जायते, नाटक, कृचतयो, कचवता, बपा​ां , ताणें उसणें चिल्या​ांत, ्ो केचिां च आमीां पाटीां िीवांक सकचेना​ांव. ताचा फोकणा​ां मुखा​ांत्र सांतोसायलीां काळजा​ां, मना​ां केचिां च ताका चवसचचांना​ांत. हऱयेका िेत्रा​ांत कोणी वावर कता​ा जाल्यार, तो ताचो फावोतो सा​ांबाळ घेता, पूण चकतेंच घेनासताना​ां

98 वीज क क ों णी

िू सऱया​ांच्या सांतोसाचा इराद्यान आपली व्हरांिी, सगीं बापा बराबर, सचगांचीां धाराळ चक्रयाळ सेवा चिता जाल्यार तो जावनासा आशीवा​ािा​ां म्हळ्या फोकणा​ां माररफात एक कलाकार. लोकाचो सांतोस, ताणीां कोांकणी समाजेक हासांविी, हेंच आमचें पेटच्यो ताचळयो च ताचो सा​ांबाळ. ह्या चिशेन मागणें. "आिे वस तुका बाब चसज्येस फुडें सरल्ो बाब चसरील ग्रेगरी चसकवेरा, आमच्या उत्रा​ांनी" "जा तूां अमर आमचा सांसारार आपलें चलखणे ना​ांव चसज्येस मुखा​ांत्र काळजा​ांनीां" एक अमोलीक वज्र जावन पजाळ्ळा आनीां हऱयेकल्याच्या काळजा​ां मना​ांनी अमर जाला. आज पचवत्र पुसतकाचें अर्न्ेक उतार ताका लग्ती जाता, "मोना ताका आपले मुटी चितर िवरांक सकलेना​ां ," व्हय बाब चसज्येस मरण पावला, पूण ताणें सांसाराक चियो हासो, ती जाण्वाय, मोना आपले मुटी चितर िवरांक ✍️शिल्ली अल्लल्लपादे सकलेना​ां. सांसाराक आिे वस मागलोलो बाब चसज्येस सगा​ाराजा​ांत आपलीां तालेंता मुांिसूान -----------------------------------------------------------------------------------

चीना – पाक अशतक्रमण शनरां तरी (राजकीय) - टोनी मेंडोन्सा, शनड्डोडी (दु बाय)

चीनाची पीपल् चलबरे शन आमी चशबांिी अरणाचल प्रिे शा​ांत तवळ-तवळ घूसल ् ीच आसता. पाटल्या चिसा​ांनी िारत-चीनाची गड उत्रून चीनाचे सैनीक ३० की.मी. वनीं अधीक पयस िारताचो िूपरिे श आक्रमण

केल्ो चवशय अ्ांत आका​ांतप ् णाक कारण जाला. अरणाचल प्रिे शा​ांतल्या चगला म्हळ्ळो ग्रम आक्रमण केल्ो. अरणाचल प्रिे शाक चीना आपलो ग्राम म्हण आक्रमण कर्​्च्या स्थितेर आसा म्हळ्ळें स्पषट जाता. लढाक प्रिे शा​ांतय ् ी चीना तवळ-तवळ िारताचो िूिाग आक्रमण कर्च्य ् ाक चीनाचे सैनीक गचडां नी गुया​ांचो

99 वीज क क ों णी

पावस वोतचें सिा​ांचें जाला​ां . अरणाचल प्रिे श आपलो िूिाग म्हण वाि कररत्त आसा. चीनाच्या िूपटार अरणाचल प्रिे श चीनाचो िूिाग म्हण उल्ेख केल्ो चवषय बचहरां ग जाला. अरणाचल प्रिे श आपलो िाग म्हण िाकोवन अांतराषटर ीय वेचिकेचनांयी िारता चवरोध बोबातून आसा. िारत सका​ार अरणाचल प्रिे श चीनाचो िाग नहीां म्हण स्पषट सा​ांग्ता तरी, चीना सका​ार मात्र ्ा चवशीां अधीक चनरलिा िाकोवन्च आसा. अरणाचल प्रिे श िारता िावन वोडन मेकळो कर्च्य ् ाक आपलें प्रयत् करून्च आसा. चीना सवा ररचतांनी िारता वनी बचळषट राषटर जावनासा म्हळ्ळें वासतव. चीनाची चमचलटर ी िारता वनीं अधीक बळवांत. चीनाचीां शसत्रासत्रा​ां आनी झुजा तांत्रा​ां जायतीां अ्ाधुनीक जावनासात. चीना सैनाचें बळ्यी िारतावनीं चवशेष िरान व्हड जावनासा. ्ा चशवाय चीनाचे सैनीक गुड्या-पवाता​ांनी आनी राना​ां मोल्या​ांनी िें वुांक चडु ां क चवशेस तरबेती जोडून आसात. चीनाक आमी सरी केल्यार िारताची चमचलटर ी िु रबळ जावनासा, चशवाय िे शाचीां शसत्रासत्रा​ांयी मजिूत ना​ांत. १९९८-९९ इस्वेंत काचगाला​ांत पाक सैनीक आनी उग्र आका​ांतव ् ाचिां नी आक्रमण केया वेळीां िारताचीां शसत्रा​ां उण्या मट्टाचीां म्हण कळू न

आचयल्ें. िारताचीां झुजा​ां टें का​ां साकीं काम कररनातलीां. बोफोर्​्स चनमीत चफरां गी मात्र ्ा वेळार अधीक प्रमाणार बळवांत जावन आसलेल्यान मात्र पाचकसतान सैनाक पाटीां धा​ांवडावांक सुफळ जालें. ्ा वेळाच्या विे प्रकार बहुतेक टें का​ां माती खावन गेल्ीां. िे शाच्या गडी िागा​ांनी िद्रता व्यवश्ता मसतू िु रबळ जावनासा. काचगाला​ांत १९९८-९९ इस्वेंत पाक सैनीक, उग्र्पांगड गडी चितर प्रवेश जा​ां वच्याक मुख्य कारण - िारताची गड रिण व्यवथिेची वैफल्य म्हण्येत. चवशेष िांडी वा चहां व पडता म्हण गडी राकवली सैनीक आपली ड्यूटी सोडन गडी चितर्ल्य ् ा िागा​ांक येवन तांबू मार्​्न आस्ल्े. पररणाम जावन पाक उग्र्वाचिां क फुडें मुकार िवर्​्न पाक सैनीक काचगाला​ां त शेंिोरा​ांगटल्या की.मी. पयस येवन चितर आपलें थिळ घालून राव्ल्े. िे शाचे राज्कारणी ्ा वेळार कोांग्रेस अध्यि सोचनया गा​ांधी चहचें चविे शी मूळाचें सवाल उकलून धर्​्न वािचववािा​ांत बुडून गेल्े. राज्कारचणांक िे शाच्या सवाला वनीं अचधकाराचें सवाल मुख्य तर, िद्रता चशबांचिां क राषटर ाच्या गडी राकवलाक चमकवून चहांवा िावन रिण मुख्य जावन गेल्ें. कूड का​ांपच्या चहांवाळ िांचडये िावन गचडचें रिण कर्च्य ् ा सैचनका​ांक सूक् पररहार जाय म्हळ्ळें वासतव सत चमचलटर ी प्रमुखा​ांक, रिण खातो अचधकाररां क, रिण मांत्रीक जा​ांव, बेचफचकरायेन खबर्च नात्ल्ी!

100 वीज क क ों णी

तसलो अवकास आपणावन पाक सैनीक सवा ररचतांच्या सिारायेन काचगाला​ांत अचतक्रमण केल्ें. चीनाचे सैनीक्यी गडीर तीच रीत पाळू न आयल्यात. िारताच्या गडी िद्रत पांगडाचें िौरबल्य चीनाचे सैनीक बांडवाळ करून िारताच्या िूिागा​ांत आक्रमण चलवन्च आयल्यात. िारताचो सबार िूिाग आता​ां चीनाच्या वा​ांट्याचो जावन, अरणाचल प्रिे शाक सांपूणा आपल्या िे शाक सेवा​ांवचो उद्दे श चीनाचो जावनासा. चीना सका​ारालागीां ह्या पऱया​ांत चल्ेलें खांयचेंयी वाि-चववािाचें आनी ता​ां ची आक्रमणाची रीत आखेर कर्​्च्याक िारतान यशस्वी जोड्ल्ी खांडीत ना. वासतव जावन चीना सका​ार िारताच्या िूिागा​ांत चीनाच्या सैचनका​ांनी प्रवेश करांक्च ना म्हण िासता. चीना सांगीां िारत िायी-िायी सांबांध अपेचिता म्हण पा​ांच िशका​ां आिीां िारताचो िी| प्रधानी पांडीत जवाहर्लाल नेहरू सा​ांगून आचयल्ो. तरी चीनान िारता िावन आक्रमण केल्ो चसयाचीन िूपरिे श िारताक पाटीां सोडन िीवांक ना. िारताक चीनाक फूड कर्​्चें धयर आनी सकत नात्यान, चीनान स्वाधीन केल्ो िूपरिे श चीनाक सोडन सोडला. िारताच्या ह्या चनती ववीं चीना पतूान-पतूान िारताच्या गडी तांट्या​ांक येवन्च आसा. िारताची िु रबलता चीना सैचनका​ांनी िु रपयोग केल्या. जर तर

चीना कुचशच्या गडीर िारताची गडी िद्रता पांगड अवश्यक्पणी राकवण कर्​्ची स्थिती आस्ल्ी तर, चीना सैचनका​ांक िारताचो िूिाग प्रवेचशसून चितर घुसुांक आवकास्च मेळचोना आस्ल्ो. चीना आनी पाचकसतान मधें चनकट सांबांध आसा. िारताच्या गडी चितर चीना व पाक सैचनका​ांच्या प्रवेशा पाटल्यान व्यवथिीत चफतूरी आसा. चीना आनी पाक सका​ार आपले सैनीक िारताच्या िूिागा​ांत आक्रमण कर्​्चें तसलें कृ्ें सा​ांगाता मेळून्च तयाराय करून फुडें चमकून आयला​ां . बचहरां ग िरान चीना आनी पाचकसतान असलें सत चनराकरून्च आयला​ां . चीना आनी पाक िे शा​ां मधें चमचलटर ी सांबांध आसा. चीना पाचकसतानाक झुजा हातेरा​ां िीवन आसा. अमेररकायी पाचकसतानाक सगया ररचतची चमचलटर ी सवलत िीवन आसचें बचहरां ग सत जावनासा. चीना आनी अमेररका मधें चनकटीत ना जाल्यार्यी चीनाचे सैनीक िारताचो िूिाग प्रवेश करून आस्यावेळीां, केिना​ांच िारताशीां उलोवांक येवांक ना म्हळ्ळें वासतव जावनासा. िारताची चविे शा​ांग नीत कठीण जावांक नात्ल्ीच आनी राषटर ीय िु रबल जावन आस्यान चीना आनी पाचकसतानाचे सैनीक िारताच्या गडीर चनरां तरी जाया

101 वीज क क ों णी

धाडीक कारण जावन गेयान, असली चिां वची गजा आसा. अ्ाधुनीक, शसत्रासत्रा​ां स्थिती बिलoव्ची गजा आसा. िारताची गड सांगीां आधुनीक उपकरणा​ांयी िद्रता िळाक रिणािळ अ्ांत बचळषट जावन आसच्या ओिगसून चिल्यार मात्र चीना सैनीक जा​ांविी सांगीां गड राकवल सैचनका​ांक अ्ाधुनीक व पाक सैनीक जा​ांविी िारता​ांत आक्रमण झुजा हातेरा​ां सांगीां सवा सवलतेचीां हातेरा​ां चल्चें आडावांक साध्य जायत.

------------------------------------------------------------------------------------

आयकोप्ा​ांचा सोदनेर एक काणी कन्नड सांग्रि : मिाबलेश्वर राि तेलुगू जानपद काणी कोांकणीक : चलल्ी चमरा​ांिा - जेप्पू (बेंगळू र) एक पावटीां ‘रिसप्तमी’्चिसा रिबीचिां त रि वोडन आस्या वेळार, एका मतारे न पचवत्र जार्ग्ार न्हाण घेवन पूजा आरां ि, केली. माघ मचहर्न्ा​ांतल्या ्ा आयतारा सूऱयची काणी चतणें कोणाक पुणी सा​ांचगजय्च्च आस्ल्ी ्ा खातीर हा​ांतात अिते काळू धर्​्न काणी आयकोांक कोण पुणी मेळतल्गे म्हण सोचिलागली. पूण चतणें सा​ांगची काणी आयकोांक कोणायको पुसात नात्ल्ी.

चतचे पूत रायाचा आथिानाक िार सर्च्य ् ा घडबडे र आस्ल्े ता​ांका तवळ्च्च तडव जाल्ो. रायाच्यो गोवजी खावांक ता​ांका नाका आस्ल्ें चेक्या​ा पुता​ांनी काणी आयकोांक चनराकचसाताना ती नात्रा​ांक सोिू न िा​ांवली. ता​ांकागी इसकालाक व्हचोांक वेळ जाल्ो.ची काणी ताकायी पुसान नात्ल्ी चनमाणें ती सुने सशीन गेली. िुर्ग्ा​ाक चनिायजे वेळन ्ा म्हण सून म्हणाली. िे कून ती घर सोडन िायर सरली. न्हांयच्या तडीर स्त्रीयो वसतूर उां बोळताल्यो “माघ न्हांयच्या आयताराची काणी आयकाया”् म्हणोन ता​ांका सा​ांगलें

102 वीज क क ों णी

मतारे न पूण तीां सवा​ां सकचळां चें काम चतक्सून घरा पाटीां व्हेच्या गडबडे र आस्ल्ीां. ह्या ववीं काणी आयकोांक तयार नाल्ें. मतारी खांसर गेल्यारी, कोणालागीां चवचार्​्ल्यारी, कोण्णी काणी आयकोांक तयार नाल्ें ब्राह्मण, रूक कातपी, बुचटयो कर्​्तेले, िोणकार, कुांबारअशें सबारा​ांसशीन गेल्यारी काणी आयकोांक कोण्णी तयार नातले. माघ मचहर्न्ा​ांतल्या आयताराची कता आयकोांक चनराचसाया सकडा​ांक तोांद्रे जाले. चतच्या पुता​ांक रायान चशिा चिली सुनेच्या िुर्ग्ा​ाची िलायकी चिगडली. नात्रा​ांक इसकाला​ांत चशिका​ांिावन मार पडले. व्हाळा​ांत उां बळू न आस्या स्त्रीया​ांक घरा​ांत मा​ांया​ांिावन करां िाय िोउां क मेळ्ळी. अन्निान करांक ब्राह्मणाक कोण्णी मनीस लाबलोना बुटी मोळतेल्या​ांचा हाताक वास्याची काडी तो पून फाय जाले कुांबारा​ांक एक वोडकी स्वत करांक साध्य जालेंना. पूण मतारे क ह्या चक्ाचीच खबार नात्ल्ी आपणें सा​ांगोांक आसची कणी आयकोांक कोणी मेळोांक ना​ांत नांगी म्हळ्ळीच बेजाराय चतका, जाल्यारी चतणें स्वराज सा​ांडलेना. चनमाणें ती उपवारा​ांचा केरीक(गेल्ेक) गेली. थ्वांसर एक गुवा​ार बायल मनीस िू ि, साकर आनी ता​ांिू घालन केल्ें वोना खयजय म्हणाली मतारे न घरा व्हचोन वोना कर्​्न हाडन चिलें. चतणें तें सवा खेलें. चतका व्हती तृप्ती जाल्ी. पूण मतारे न काणी सा​ांगच्या पैलेंच चतका नीि आयली मतारी हाता​ां त अिते काळू घेवन राक्ा;ई. आस्या

आस्या परीां गुवा​ाररच्या पोटािावन चतका एक ताळो आयकालो “तुवें म्हाका चक्ाक काणी सा​ांगोांक न्हजो? हा​ांव काणी आयकाता​ां . म्हज्या आवयच्या बोांबलेर अिते काळू घालन काणी सा​ांगोांक सुरू कर.”् मतारे क िारी खुशी जाली. चतणें गुवा​ाररच्या पोटार अिते काळू घालन माघ मचहर्न्ा​ांतल्या आयताराची काणी सा​ांगोांक सुरू केली. काणी सा​ांगोन जाल्ेंच “तूां पाय िवचेकडे न चनजान हळ्यो समृद्ध शेरा​ां जा​ांविीत. काप्साचो चबयो मो्ा​ां जा​ांविीत सूक्ल्े रूक फलािञरीत जामविीत. मतार्​्यो गायो िू ि चिां विीत वा​ांज स्त्रीया​ांक िुगीं जा​ांविीत. भ्रायर पड्ल्े नग मेळोांचिहत . मेल्ीां उटोन येंविीत ए िुर्ग्ा​ा , तुजी सकत आनी सामिा पळवन रायाक खुशी जा​ांविी.”् म्हणोन जोगूळ (पाळण्यागीत गायलें चतणें. चतणें काणी सा​ांगोन, जोगूळ गावन जाताना उपवार स्त्रीयेक जाग जाली. अता​ां ती काणी आयकोांक तयार आसली. पूण मतारे न :तुज्या पोटा​ांतल्या िुर्ग्ा​ान हा​ांवें सा​ांग्ल्ी काणी आयकाल्या. ताका बरो पुढार आसा. तुका जल्मोांचें िुगें चेकोगी चेडूां म्हळ्ळे म्हाका चतळसी”म्हण सा​ांगोन ती आपल्या घरा पाटीां पसा​ाली. िोडे िीस पासारि जाले. ्ा उपवारती स्त्रीयेक एक चेडूां िुगें जल्मालें. मतारी एक कापाड, एक कोप बेवाचें तेल आनी वक्ा​ां घेवन उपवारकेरीक गेली. कुपडान एक

103 वीज क क ों णी

जोली तयार कर्​्न, ती जोली लागचसल्या रकाच्या फा​ांट्याक िा​ांिून, िुर्ग्ा​ाक चतणेिां जोचलांत घालें. रका​ांक ्ा िुर्ग्ा​ाक धलोवांक सा​ांगलें सुकण्या​ांक जोगूळ गावांक सा​ांगलें. रूक आनी सुकणीां मेळोन िुर्ग्ा​ाक खेंयतालीां. उप्पारती मीट चवकुांक व्हेताली. ह्याच वेळार, ्ा राज्यचो राय ्ा रान वाटें तल्यान चमकालो. ताणें सुकण्या​ांचें गायन आनी िुर्ग्ा​ाचो कील कील हासो आयकाल्यो. रकाक िा​ांि्ल्ी जोली आनी सुकण्या​ांनी गा​ांवचें जोगूळ आयकालें. सुकण्यानीां “हें िुगें तुजें मोकाल- आमची आवय ह्या िुर्ग्ाक तूां रावळे राक आपवन व्हर तें व्हड जाल्या उपरा​ांत काजार जा :म्हण सा​ांगलें रायान िुर्ग्ा​ाक पाल्केर बसोवन रावळे राक व्हेलें तो पाड पड्या हळ्ळें नी पाशार जाताना, ्ो हळ्यो समृद्ध शेरा​ां जाली. वाटे र तीां काप्सारका मुळा​ांत राव्ल्ीां. तवळ काप्साच्यो चबया मो्ा​ां जाल्यो, मतार्​्या गोवा​ांनी िू ि िीवांक सुरू केलें. सूक्ल्े रूक वतेक आां क्रेवन फळािरीत जाले. रायाच्या बायलेक जल्मालें. उप्पारची धू सुांिर युवती जावन वाडली. चतचे ववीं हरे का वसा​ा रायाचिें िांडार िर्​्लें. एका बडर्य ् ा चिसा राय चतचेलागीां काजार जालो. रायाची पयली बायल मोस्रान जळ्ळी. खांयि ् ावन्गी आचयया ह्या उप्पाएच्या चेडवा वयर रायाक इतलो मोग आसचो चतका सोसुांक ता​ांक्ल्ना.

एक िीस हो मोस्राचो उजो सोसुांक ता​ां का नासताना, चतणें रावळे रा​ांतले सवा िा​ांगाराचे नग एका पेटेंत गालन िऱयाक उडयले. िोड्या तेंपा उपरा​ांत मोग्रा​ांनी एक व्हडली जयत मासशी धर्​्न माल्गड्या राण्येक काणीक जावन चिली. पूण चतणें ती मासशी म्हाका नाका म्हण सा​ांगोन िाकट्या राण्येक धाडन चिली. चतका िारी खुशी जाली आनी आपूण जावन मुखेल्पण वहसून मासळे चें चनसतें कर्​्वलें. मासळी कातता​ाना व्हडल्या राण्येन िऱया​ांत उडचयल्ी िा​ांगाराच्या नगा​ांची पेच ता​ांका मेळ्ळी ही खबार रायाक कळ्ळी. तवळ ताका िुर्ग्ा​ाक िलचयत्त, सुकण्या​ांनी गाय्या गाना​ांचो उडास आयलो. ्ा गाना​ांतलो चडावत सांग्तीां सत जायो. ्ो ताणें खुद्द पळचययो. पूण एक मात बाकी आस्ल्ें. मेया​ांक उटां वची सकत ह्या िाकच्या राण्येक आसागी ना​ां तें परीिा कना पळयजे म्हण चचांतलें ताणें. ्ा खातीर िाकट्या राण्ये सांगी जेव्हाण चतसूान, व्हडल्या राण्येचा चनिच्या कुडाक व्हचोन गुटान चपयेवन िांयच मोरून पडलो तो. खांतीषट जाया व्हडल्या राण्येक नवऱया सांगी साररयेक हुल्पोन सती जावांक िाकट्या राण्येकी आपवांक धाडलें. रायाच्या मोना​ाची तयाराय हेणें िरान धाडलें. रायाच्या मोना​ाची तयाराय हेणें िरान चल्ताली. चतचळल्यान िाकट्या राण्येन सती जावांक तयाराय जलवली. अशें कर्​्तासताना, एक ब्राह्मण थ्वांसर येवन पाय धुवांक उिाक माचगलागलो

104 वीज क क ों णी

स्वता​ाः िाकट्या राण्येकी आपले पाय धुवांक िाकटी राणी मांत्रािते घेवन चसमेसत्रीक ताणें सा​ांगलें. उपरा​ांत चपयेंवन एक लोट गेली. हरे कलीां चतचेखातीर राक्ालीां. चतणें सा​ांगलें. उपरा​ांत मा्ार नावांक उिाक आपल्या पचतच्या वोड्यावयर मांत्रािते घालें. चवचार्​्लें राण्येनी तशेंच करांक सा​ांगलें. आस्या आस्या परीां राय बेड्डार्िावन आां गाक पुसुांक गांध चवचार्​्लो. राण्येनी उटच्या परीां सारीय वयलो उटलो ताणें तसें हळि पुसुांक सा​ांगलें उपरा​ांत कपालार जीव जावन ऊट्ल्ें पळवन सवा​ांक अज्याप कुांकूम िवर्​्लो चतणेंयी जेवांक सा​ांगलें ताचा जालें. तवळ िाकट्या राण्येन माघ उपरा​ांत पान्फोड चवचार्​्ली. चतकायी खावांक मचहर्न्ा​ांतलया आयताराची म्हण सा​ांगली. अशें एका ब्राह्मणान कर्​्चें जाल्ी. सा​ांचगलागली. पचतच्या मोना​ाखातीर चसमेसत्रीक व्हेच्या रायाक अज्याप जालें, केवल काणी घडबडे र आस्ल्ी. पूण ब्राह्मणान आपणें आयकायान इतलें जालें तर, लोकान सा​ांग्ल्ें सवा कता​ा म्हणासर चतका िांय िावन चनजायकी वृताचरण केल्यार चकतलें पून हालोांक सोडलेंना. सक्कड जाल्या उपरा​ांत लाबाना जायत? म्हण चचांतून आपल्या तुमी कोण म्हण चतणें ताचेलागीां चवचार्​्लें. राण्येचा वृताचरणाक सवा तयाराय करांक अपूण सूऱयिे व आचिनारायण. िाकटी राणी फमा​ायलें. ्ा आयतारा राण्येन हातीां घेतल् ् ें आवयच्या गिा​ांत आसताना एका मतारे न वृताचेण आज पऱया​ांत सबारा​ां ह्या पाड येवन आिी नारायणची काणी सा​ांग्ल्ीपड्या कचलयुगा​ांत्यी आचरण कर्न ् म्हण सा​ांगलें. चतचा हाता​ांत मांत्रािते िीवन आसात. चतच्या नोवऱयाचा मोड्यार घालुांक सा​ांगून अदृश्य गेली.

------------------------------------------------------------------------------------

105 वीज क क ों णी

कोांकणी किेंचेर तुलनात्मक अभ्यास: किापाठ वेचबनार चशांकळ ३ उग्तावण

’कोांकचणांतल्या िोव उत्तीम किेंक चडीत मापान अभ्यास कची गजा आसा आनी ्ा चिशेन वावर गजा आसा’् म्हळ्ळो सांधेश

चिलो. जुलाय ९: आशावािी प्रकाशन आनी

डो|एडवडा एल नज्रेत आनी गोकूल्िास

उज्वाड

प्रिुच्या किेंचेर तुलनात्मक अभ्यास कपी

पांद्राळें

हा​ां च्या मुकेल्पणाखाल मट्टाच्या

बेसेंट कोलेचजच्या पचत्रकुध्यम चविागाची

वेचबनार ’किापाठ - चशांकळ ३’् उग्तावण

मुकेसत बाय स्िता शेणय चहणें ’व्हडलें

मा|बा|मायकल

फेसत’् आनी ’आराट् टू’् किेंचेर केल्ें

आयोजीत

कोलेचजचे

केया

राश्टर ीय

सा​ांतुमायोर

चप्रस्न्सपाल)

(चमलाग्रीस

हाणीां

करून

खोलायेचें अभ्यास लेखन सािर कताच, बाय

106 वीज क क ों णी

कन्सेपटा फेना​ांडीस आळव, बाय अांजू

िोरे /मेरो उत्रोन वचुांक सा​ांकोव िा​ांिची गजा

साकर्िा​ांडे, बाय कृपाली नायक आनी

आसा म्हळें .

िो|आसटीन डी’सोज प्रिू हाणीां अपले चवचार वेक् करून, कोांकचणांत कचवतेंचेर,

उज्वाड

पांद्रायाच्या

सांपािकान

कािां बररां चेर तुलनात्मक अभ्यास जाता पूण

मा|बा|रोयसनान येवकार उलवप केलें.

किेंचेर हें अभ्यास जावपाची गजा आसा

वल्ी क्वाडर सान हें वेचबनार चलवन चधन्वास

म्हळ्ळे चवचार मा​ांिून, आमी एक िास

पाठयले.

म्हळ्ळें चचांतप चचांतून चलपी-बोचलचे अशीर ------------------------------------------------------------------------------------

घाचललागले. बरें चा​ांिणें आसल्यान ता​ांका​ां चलून वचुांक त्रास जालेना​ांत. चनमाणें एका होटे लाक येवन पावले. ही रात हा​ांगाच्च पाशार कऱया​ां म्हण रोचबनान सूचन चिलें. "हें होटे ल लांडन श्हेरा लागसार आसा. आमीां हा​ांगा रा​ांवचें साकें न्हय, आमका​ां तोांद्रे जातेले" म्हण वील स्कारलेटान सा​ांगलें. "चकतेंय जा​ांव, हा​ांगा आचययाक पोटाक का​ांय तरी घाल्या​ां " म्हण िोडें खाण हाडवन खावांक लागले. िोडो वेळ जाल्ोच्च

होटे लाच्या सेवकान येवन, ररच्चडा म्हळ्ळो तुमका​ां मेळोांक आयला म्हनताना रोबीन

रोबीन हूड

ताका मेळोांक आयलो. "सर, हापोडा​ाच्या चबस्पान रायाकडे तुज्ये

जे.एि.शडसोजा आत्तािर

चवषया​ांत बरे कान फुांकल्यात. रायान ताच्या

अिस्वर - १६.

चशपाया​ांक धाडन तुका कयध कना हाडु ां क

लांडन श्हेरा िावन चुकारी माना रोबीन आनी

फमा​ाण चिला​ां . चकतेंगी अदृषटान तुमी सवा

ताचे सा​ांगाती चशयर वूड राना तेवशीां किना​ां

आपाया​ांतले सुटल्यात. आता​ां साधाणा एक

107 वीज क क ों णी

हजार चशपाय आयिा​ां घेवन तुमजा​ां खयध

ते सवा चशपाय पाटीां आयले. हें पळे वन राय

कचे खातीर तुमचीां सोधना​ां कना पाटलाव

रागान पेटलो. आनी चशयर वूड रानाच्यो सवा

कना आसात. िे कून ह्या चवषया​ांत तुका

वाटो बांड कना राकोांक ताणें चशपाया​ांक

गजाल कळवांक एलेनोरा राचणयेन माका

हुकूम चिली.

तुज्ये सशीं धाडला"

आपणाक धरांक चशपाया​ांनी सवा वाटा​ां नी

"माका व्हतो सांतोस िोग्ता... राचणयेन प्ा​ान

व्हेडो घाला म्हण रोचबनाक कळीत जाल्ें.

एक पावटीां म्हजी राकवण करांक पळे ला​ां .

आपणाचे वसते जार्ग्ाक पावोांक अचनकी

तुका

सुमाशी

म्हजे

वांिन"

म्हणताना

ररच्चडा

वाट

ताका

िुकेन

आसलें.

रोचबनाचो हात हालवन लांडन श्हेरा तेवशीन

पुरासाणेन,

चल्ो.

आसलो रोबीन. उिाक चपयेंवच्या खातीर

"आमीां आता​ां रायान धाड'या चशपाया​ांक

म्हण एक्ये न्हांय लागीां आयलो. आनी चकतें

मा​ांकोड कररजाय" म्हण ताच्या सा​ांगोड्या

उिाक चपयेव्या​ां म्हणताना चचक्के लागसार'च

कडें सा​ांगोन, रोबीन होटे ल म्हालका सशीं

कोणाचागी मेटा​ांचो अवाज आयकाल्ोच्च

वचून, "आमीां आता​ां सैंट अलफोन्साक

घळाय कररनासताना ताणें उिकाक उडी

वेता​ांव. कोणे पुणी चवचारल्यार सा​ांगोन सोड"

मारली. आनी उप्येवन तेवचशले तडीक

म्हणालो.

पावोन बोल्या​ां मधल्यान धा​ांवोन नपांयच

चवांगड चवांगड वाटा​ां नी गेल्े वील स्कारलेट,

जालो. कोण'गी आपणा वयर तीर सोडतात

चलटल जोन आनी आ् यलन कसलेय रगळे

तशें ताका िोगलें. कूडले एका वयर एक,

नासता​ां हप्तोिर राना​ां मोल्या​ांनी िांवोन,

आशें स तीर सुांय सुांय कना येवन लागचसया

िांवोन िकोन कशेंय ता​ांच्या चशयर वूड वसते

रूकाक नाटवाले. एक तीर मात्र ताका

जार्ग्ाक वसते

लागोन रगत उसळुां क लागलें. रोबीन

जार्ग्ाक पावले. पूण

तानेन,

चलुांक

वळवळोन

रोचबनाचो अचनकी पात्तो नातलो पळे वन

चचतळा िाशेन

उरल्े सवा शेमेले आनी खांतीषट जाले.

लागोन उडोन, चलपोन धा​ांवात्त आसलो. सात

तेणें सेंयट आलफोन्सा म्हणासर

जण सोजेर ताका पाटलाव करून धा​ांवात्त

होटे लाच्या म्हालकान कळचयया पमा​ाणें

येताले. रोबीन आशें सुमार एक िोन चकलो

गेया

झळक

मीटर चततलो धा​ांवल्या उपरा​ांत चशपाय एका

मेस्ळ्ळना. व तो सा​ांपडलोना. िे कून चनराशेन

गुड्या वाटे र रावोन आसले ताणें पळे ले.

चशपाया​ांक

रोचबनाची

108 वीज क क ों णी

चजवाच्या अकलासाक

रोबीन अर्न्ेका वाटे न िोडे चकलो मीटर

चचांतेसत जालो. ररडा​ान ताचें युचनफोमा िीवन

धा​ांवलो. आता​ां तो मसतू िक'ल्ो. आशें

गुमाचनांत रावळे राक आपवन व्हना राणी

धा​ांवचें ताणें पचयया पावटीां. व्हती पुरासण

एचलनोराची िेट जायशी केली.

ताका िोगुल्ी. िे कून एका तग् सुवातेर

रोबीन आपणा मुकार उिो आसचो पळे वन

बोल्याच्या आडोसाक बसोन िोडो चवशेव

राचणयेक अज्याप जालें. राया सशीं व्हचून

ताणें घेतलो.

रोचबनाक ताच्यो चुकी िोगसून ताका सुटका

चततल्यार ताका स्क्वन्स म्हळ्या ना​ांवाचो

िीजाय म्हण ती चवनांती कररलागली. चकतें

व्यक्ी िेटलो. "तूां तुजी मुसतायकी आता​ां

जाल्यारी राचणयेचें उतर चमवोंक जाता? राय

माका िी. आनी ही म्हजी मोलाधीक चनळशी

कूडले आपली कबलात चिली. राचणयेन

मुसतायकी न्हेस"

म्हण रोबीन ताका

रोचबनाक तीन िीस पऱया​ांत रावळे रा​ांत

सा​ांगालागलो. स्क्वन्स हाका वोपलो. बरी

िवरलो. रोचबनाक धचें प्रयतन सोडन

पुरासण िोग'यान ती रात लागचसल्या

सोचडजाय म्हण चतणें सकटा​ांक सांिेश

होटे ला​ांत पाशार कऱया​ां म्हण रोचबनान

पाटयलो. उपरा​ांत रोचबनाक एका चशपायान

चचांतलें. होटे ला​ांतल्या एका कुडा​ांत चनिोन

चशयर वूड रानाक हाडन सोडलो. तशें

सकाळीां उटताना लागसार'च सन्नेसी एकलो

प्ा​ान एक पावटीां राचणयेन रोचबनाक

चनिें त बरो घोरे वन आसलो ताणें पळे लें.

वा​ांचयलो.

आपणाचो िगलो ताच्या आां गा वयर घालून

राचणयेचो आप्त, सर रोबटा , रोबीन चशयर

रोबीन िांय िावन परारी जालो. धनफार

वूड रानाक वेच्या पयलें िोडी बूि बाळ

जाताना रीडा ना​ांवाचो सोजेर ताका िेटलो.

िीवन

रोचबनान ताका ह्या आिीां कुमक केल्ी.

प्रामाणीक जा.. िु स्रें गजा नासता​ां तुजें साहस

आता​ां शरीफाचो िोडो लोक मुकल्यान आनी

प्रिशान कररनाका... म्हणताना रोचबनान

रायाच्या सोजेरा​ांनी पाटल्यान ताका व्हेडो

जायत

घालो. आता​ां आपणें हा​ांच्या घासा िावन कशें

हालयलागलो. असल्या चपश्या साहसा ववीं

चुकवन काणघेंवचें म्हण कळानासताना तो

आपणाचें अां् खांडीत म्हण ताका िोग'ल्ें.

आशें

सा​ांगालागलो.

म्हणच्या

चजन्सार

पयलें

तूां

तकली

------------------------------------------------------------------------------------

109 वीज क क ों णी

शिरा​ांकूळ बांडला​ां

डोल्ा : िाडे चगडे न्हय'रे ! म्हज्या बाबाक

-------------------------------------

चारली : तकली बागायतात... म्हयार तो

(डोल्ा, ररच्च, आनी चारली रस्ार चलोन

िे व'गी?

येतात)

डोल्ा : िे व न्हय..

डोल्ा : व्हय'रे चारले... तुज्या बाबाक

चारली : आनी कोण'रे ?

कसलें काम'रे ?

डोल्ा : तो केलचशरे ... (चारली आनी ररच्चा

चारली : कोणाच्या..? म्हज्या बाबाक'गी?

हासतात)

ररच्चा : व्हय'रे तुज्याच्च...

डोल्ा : तें सक्कड मोरोांिी. तुजो बाब चकतें

चारली : म्हज्या बाबाचें काम चिरा​ांकूळ..

काम कता​ारें?

डोल्ा : तें कसलें हाबा चिरा​ांकूळ काम?

ररच्चा : कोणाचो..? म्हजो बाब'गी? म्हजो

चारली : म्हजो बाब लोका​ांचे कषट आनी

बाब टे ररा फीक...

सूख िू ख एकामेका वा​ांटता...

चारली : चकतें टे रररसट'गी?

डोल्ा : म्हयार तो िे व'गी?

ररच्चा : टे राररसट न्हय'रे ... म्हज्या बाबान

चारली : िे व न्हय...

सा​ांगलें लोक पूरा आयकाता..

डोल्ा : आनी कोण?

डोल्ा : म्हयार तो िे व'गी?

चारली : पोसट म्यान रे ! (ररच्चा आनी डोल्ा

ररच्चा : िे व न्हय..

हासतात)

चारली : आनी कोण?

चारली : तुजो बाब चकतें कता​ारे डोल्ा?

ररच्चा : तो टी. वी. अनौन्सर... (डोल्ा आनी

डोल्ा : कोणाचो? म्हजो बाब? ताचें काम

चारली हासतात)

ियांकर...

डोल्ा : म्हज्या बायलेची गजाल गोत्तासायेरे

ररच्चा : ियांकर...? म्हयार ताचे िाडे

तुका? ररिार गेल्यार चतका डब्बल चाजा

हसचतचेगी?

कता​ात. चततली मोटी...

सगळे तकली बागायतात...

110 वीज क क ों णी

ररच्चा : बारी मोचटगी? हा​ांव म्हजे बायले

बांिूक काणघेवन लडाय कता​ा ..

सा​ांगाता गेल्यार ररिा डर ै वर राववांक'च

चारली : हो एक चकतें खांय? म्हज्या पुताची

आयकाना​ांत. चततली िाटी मोटी.

गजाल आयकाल्यार तुमीां तकली घुांवोन

चारली : चचक्के वोगो राव'रे ... बारी मोटी

पडश्यात...

जल्मायाक

खांय... म्हजे बायले मुकार चशपुाटीां.. अळे

धररनातलो

म्हजो

पोयर म्हज्या बायलेचो गाग्रो ला​ांडरेक व्हना

युचनवचसाचटां त लेकचरर...

गेल्ोां. ला​ांडरेचो "हें चकतें या गाग्रोगी

ररच्चा : व्हय'गी चकतें?

शाचमयाना? (ररच्चा आनी डोल्ा हासतात)

डोल्ा : हे हे... म्हज्या पुताची गजाल

ररच्चा : म्हज्या पुताची... गजाल गोत्तासायेरे

गोत्तासायेरे

तुमका​ां ?

िवररनातलो म्हजो पूत आता​ां .. मेळ'ळ्या

चारली : ना... चकतें जालें तुज्या पुताक?

मेळ'ळ्या​ांक तोपी िवता​ा ...

ररच्चा : जा​ांवचें चकतें? जल्माक चपडो

िोगी : हा​ां

पूत

तुमका​ां ?

बूक आता​ां

जल्माक

हाता​ांत मांगळू र

टोपी

धररनातलो आता​ां पाचकसतानाच्या गडीर.. =-=-------------------------------------------------------------------------------

111 वीज क क ों णी

३३. पात्काची शिररगुांडी ब्रह्मित्त वारणाचसांत आडळतें चलवन आसताना, बोचधसत्व ताच्या पाटाच्ये राचणयेच्या गिा​ांत जल्माता. तो सोिीत साळका िाशेन आस्यान ताका पद्मकुमार म्हण वोलायतात. तो सवा चवद्या​ांनी हुश्यार जावन पाटीां येंवच्ये चितर, ताची आवय अांतर्त ् ा. राय, ल्हान प्रायेर िू सऱयापणार लगन जावन, चतका आपली राणी जावन िवर्​्ता. एक िीस राय गडी प्रिे शार ऊठ्ल्ो धांगो मार्​्न उडवांक, फोवजे सा​ांगाता झुजता. झुजाक व्हेच्या पयलें

आपल्या पुता पद्मकुमाराक राज्याची जवाब्दारी ओप्सून िायर सर्त ् ा. राय, िु िानाक पाडाव कर्​्न घरा पाटीां येता म्हळ्ळी खबर येता. पद्मकुमार, राण्येक ही खबर चतळसुांक व्हेता. सोिीत ्ा तना​ाट्याक पळे ल्ोच, आपूण ताची आवय लेक्ा​ां तें चवस्रून ती ताका पाड चिषटीन चोयता.्“माम्मी, तूां म्हाका आवय मात्र न्हय, म्हज्या स्वाचमची होकाल. तुांवे असलो अनाचार चचांतचोच न्हय’्म्हण सा​ांगून चल्ता. राय पाटीां आपल्या रावळे राक पा​ांवच्या वेळीां राणी आपलें वसतूर पूरा िु स्पटावन आपल्या

112 वीज क क ों णी

आां गार नाक्ष्ा​ांचे घाय करून घेवन रडून एक िीस वारणाचसचो एक मनीस हाची आसता. घाबरे वन कारण चकतेंगी म्हण वळक धर्​्ता. पाटीां वारणासीक व्हचून, चवचार्या रायाक पूत पद्मकुमार पद्मकुमार चहमालया​ांत आसा म्हळ्ळी खबर आपणाचेर अ्ाचार करांक आचयल्ो चिता. राय सैर्न् घेवन िांय व्हचून आनी हा​ांव कबूल नात्या वेळार, पद्मकुमाराक पळे ता.् ‘पुता, तुका खण्येक आपणाक ताणे मार्​्न बडवन घाय केल्यात लोटू न घाल्ो तरी तूां कसो वा​ांचून ऊर्​्लोय?’् म्हण िू र चिता. पाटीां मुखार चचांचतनासता​ां राय म्हण चवचार्​्ता.् ् ् ‘राया, चजवेशीां मार्​्तले पद्मकुमाराक वोडन हाडन चोरा​ांक लोटू न हजार आसल्यार्यी राखचें एकल्यान्च. घाल्च्ये खण्येक लोटू न घालुांक आज्ञा चिता. ताका अर्न्ाय सोसाना. ताणेंच म्हाका शहराच्या सवा प्रजेन तें आडावांक प्रयतन राखलो’्म्हणता कुमार.्‘जायत, म्हजी चूक केल्यार्यी आयकानाशें, रायाचे सैनीक म्हाका कळीत जाल्या. राण्येक चशिा जावन ताका खण्ये सकयल काडन उडयतात. ्ेच खण्येंत लोटू न घाल्या. तूां पाटीां येवन राय पद्मकुमाराच्ये मचतची चनमाळाय पळे ल्ी जा’्म्हण राय चवचार्​्ता. तेिाळा पद्मकुमार िे वी महापद्म ताका आपल्या हाता​ांत धर्​्न म्हणता,् ‘पुताचेर पाड दृषटे न पळे ल्ी आशीवा​ाि चिवन नागिवनाक हाडन आवय, चकतली व्हड चुचकिार्न ् ्गी, चवचारण नागराजाच्ये जत्ेक वचहचसता. नागराज, कररनाशें पुताक मणा​ाच्या खांिकाक लोटचो पद्मकुमाराचें रिण पळे वन घेता. एका बापूय्यी चततलोच व्हड अपरािी. असल्या मचहर्न्ा उपरा​ांत ह्ये प्रिव्ये वयलें म्हेळें चुचकिारा​ांचो सांसार म्हाका नाका’् म्हण जावनास्या नमूर्न्ावार म्हेळीां काळजा​ां बापायक पाटीां धाडता. पळे ल्ो पद्मकुमार, नागराजाची आज्ञा जीवना​ांत केिाळा, कोणाच्ये घेवन, चहमालयाक व्हचून, सर्न्ास्पणाची मचतांत कसल्या पात्ाचो चवचार येतलो तें िीिा सा​ांगुांक साध्य ना. हर वेळार चत्रायेन आसचें घेवन िांयच रावता. मसत गजेचें.

------------------------------==========================---------

113 वीज क क ों णी

114 वीज क क ों णी

115 वीज क क ों णी

116 वीज क क ों णी

117 वीज क क ों णी

118 वीज क क ों णी

119 वीज क क ों णी

120 वीज क क ों णी

121 वीज क क ों णी

122 वीज क क ों णी

123 वीज क क ों णी

124 वीज क क ों णी

125 िीज कोांकणी

126 िीज कोांकणी