PRO Aktiv

Informasjon frå PRO

Foto: Østerbø Maskin.

Nr. 1 · Årgang 8 · 2014

Les meir om 5

To sveisne sogningar til NM

8

Treng fleire fagfolk til verdas største fag

11

TAF berre for dei tøffaste?

t

kontore

lærings

PRO opp

DETTE ER Bilfinger Høyanger ∙ Bilfinger Svelgen ∙ Bilfinger Årdal ∙ Elkem ∙ Ewos ∙ Felleskjøpet avd. Florø ∙ Fiskvegn ∙ Fjordpipe ∙ FMC ∙ Førde Mekaniske Industri Hagen ∙ Halliburton ∙ Hardanger Frakt ∙ Haug Offshore ∙ Havyard Ship Technology ∙ Hellenes ∙ ITM ∙ Klausen ∙ KMI ∙ Luster Mekaniske Industri Nesseplast ∙ Nomek ∙ Norway Pelagic avd. Florø ∙ Norway Pelagic avd. Kalvåg ∙ NTP ∙ Nyrstar ∙ Om Marine Service ∙ Petal ∙ PRO Opplæringskontoret Rørleggar Nigardsøy ∙ SafeClean ∙ Saint Jean Wheels ∙ Solheim Diesel ∙ Solund Verft ∙ StaroTech ∙ Stryvo, Cermaq ∙ Sunnfjord Industri Swire Oilfield Service ∙ Teekay Petrojarl ∙ TESS ∙ Vik Ørsta ∙ Wergeland Holding ∙ WIS ∙ WISS ∙ Yndestad Mekanisk ∙ Østerbø Maskin

Jorunn Eide Kirketeig – dagleg leiar PRO opplæringskontoret

Skal vise på bunnlinja til alle partar UTGJEVAR: Opplæringskontoret for prosess og mekanisk industri.

FORMÅL: Denne informasjonen er tilrettelagt for medlemsbedriftene og andre som direkte eller indirekte er involvert i PRO sitt arbeid. PRO ynskjer å være best på utdanning av fagarbeidarar i «våre» fag spesielt og fagopplæring generelt. PRO skal rekruttere lærlingar til medlemsbedriftene i tråd med bedriftene sine behov for fagarbeidarar, i samsvar med bedriftene sine strategiar. PRO skal være eit fleksibelt opplæringskontor i kontinuerleg utvikling for å tilpasse seg bedriftene sine behov.

ADRESSE: Concordbygget Firdavegen 6, Postboks 492, 6803 Førde Telefon: (+47) 57 83 22 60 Telefax: (+47) 57 83 22 45 www.pro.sf.no PRO: Jorunn Eide Kirketeig Dagleg leiar / director jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) 911 44 966 Geir Johme Opplæringskonsulent geir.johme@pro.sf.no Mob. (+47) 988 05 285 Wenche Tollefsen Administrasjonssekretær wenche.tollefsen@pro.sf.no Mob. (+47) 924 23 782 Kristine Bruheim Lærling – kontor og administrasjon kristine.bruheim@pro.sf.no Mob. (+47) 468 15 889 ANSVARLEG REDAKTØR: Jorunn Eide Kirketeig jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) 911 44 966 TEKST / GRAFISK PRODUKSJON: A til Å Grafisk Design og Media www.atilaa.no

INFORMASJON FRÅ PRO

Å tilsette lærlingar skal vere lønsamt for bedriftene, samtidig som det skal lønne seg for ungdommane å vere lærling. Ei lærlingkontrakt skal vise igjen på begge partar sine «bunnlinjer». Å ta inn framtidas arbeidskraft betyr dessutan å ta samfunnsansvar, og sikre framtida i PRO faga.

Investering for framtida Lærlingane er for dei fleste bedrifter verdifulle medarbeidarar og viktige ressursar, som bidreg til bunnlinja. Minst like viktig som det økonomiske aspektet er verdien av ny kompetanse.

Lærlingar er fagleg oppdaterte, og har med seg ny kunnskap som bedrifta og dei andre tilsette kan nyte godt av, og som igjen kan gi positive økonomiske konsekvensar. Lærlingar betyr dessutan at bedrifta kan vere med å forme framtidig arbeidskraft. Når læretida er over står ein igjen med ein dyktig fagarbeidar, som kjenner arbeidsplassen.

Lærerikt, lønsamt og smart For ungdommane er åra som lærling ei effektiv læretid, der ein får kjenne faget sitt på kroppen på vegen mot fagprøva. På «bunnlinja» til lærlingane er det resultatet frå læretida og den praktiske kompetansen som er viktig. I tillegg til å få god fagleg kompetanse får lærlingane løn under utdanninga, og sjansane for å sikre seg ein framtidig jobb er store.

Lærebedrifta saman med opplæringskontoret sikrar ungdommane variert arbeidserfaring og godt dokumentert praksis. Dette er ein smart måte å få eit fagleg forsprang ved vidare utdanning.

Jorunn Eide Kirketeig

Lærlingane er framtidas arbeidskraft, og ei lønsam investering for alle partar. Å ta inn lærlingar er å gjere bedriftene, ungdommane og samfunnet ei teneste.

KURS:

Logistikkurs:

oppstart 1. mars 2014

Kurs i industrimekanikar, industrimontør, produksjonsteknikk,

platefaget og sveisefaget:

Instruktørkurs:

Kurs for kran (G4), truck (T4), lift, varme arbeid:

Hydraulikk

(ved stor nok interesse)

Pneumatikk

(ved stor nok interesse)

oppstart 20. mars 2014 mai 2014 haust 2014

AKTIVITETAR:

Skihelg i Hemsedal:

Utveksling BAFS:

Årskonferanse :

Lærling kickoff:

Yrkeskonkurranse sveisefaget:

Euroskills:

28. februar til 2. mars 2014 8. mars til 5. april 2014 9. april 2014 på Quality Hotell Sogndal 8. mai 2014 i Førdehuset 19. til 23. mai 2014 i Verdal 4.-8. oktober 2014 i Lille, Frankrike

2

www.pro.sf.no

LærlingprofIlen

Kristine Bruheim - Eg har aldri vore bort i liknande arbeid, så eg lærer utruleg mykje nytt og spennande, fortel Kristine Bruheim. Ho er 1. års-lærling i kontor- og administrasjonsfaget på opplæringskontoret for industri og teknologifag. 18 åringen frå Jostedal set pris på utfordringane ho møter i utdanninga si, og til neste år er ho klar for endå fleire arbeidsoppgåver.

Kristine gjekk VG1 på service og samferdsle i Sogndal og VG2 på sal, service og sikkerheit i Førde – og såg føre seg eit arbeid med sal. Etter å ha vore utplassert i butikk og hatt skulebesøk av PRO kontoretet, oppdaga Kristine at ho ville prøve noko anna. – Her får eg arbeide med folk, og eg kan vere til hjelp og legge til rette for andre, utan at eg heile tida må prøve selje noko til dei. Dette er ein god plass å lære mykje, smiler ein fornøgd lærling.

«... med god vilje og litt press klarer ein det meste ... » Ingen typisk dag på jobben Kva er så ein typisk dag på jobben for lærlingen på PRO opplæringskontoret?

– Det kjem an på kva som står på dagsorden akkurat den dagen, forklarar Kristine Bruheim. Det fyrste er alltid å hente posten og å lese e-posten, men så varierer det med kva slags arbeid som skal organiserast. For tida er det skihelg i Hemsedal for lærlingane INFORMASJON FRÅ PRO

ne i PRO systemet, men så får eg og vere med ut på bedriftsbesøk. Å reise på ulike messer har vore veldig kjekt, og så har eg ein del arbeid med medlemsbladet PROaktiv. Akkurat no har Kristine ein tysk utvekslingslærling på besøk.

Han skal rundt på bedrifter for å sjå og skal elles bli kjent i nærmiljøet i Førde. - Eg får jo vere med på alt mulig, ler ein fornøgd lærling, som stortrivast med å organisere og legge til rette for andre sin trivsel.

som står på programmet. – Eg tek i mot påmelding frå lærlingane som skal vere med, og organiserer overnatting og liknande til Hemsedalsturen no i februar.

– Vi nyttar både e-post, nettsida, Facebook og SMS i kontakt med lærlingane, men det er utan tvil Facebook og SMS som fungerer best der.

Kristine gjer «ting ho ikkje kan» Eit anna arbeid som kviler på lærlingen sine skuldrar er organisering av opplæringskontoret sin årskonferanse, som går av stabelen i Sogndal i april. – Då må eg ordne med hotellbooking, bestille mat og ha kontakt med foredragshaldarane. På spørsmål om Kristine har bakgrunn frå organisasjonsarbeid er svaret nei.

– Eg har aldri gjort liknande arbeid før, og eg får heldigvis mykje god støtte frå dei eg jobbar saman med. Kristine likar godt at ho blir utfordra på ting ho ikkje kan.

– Det er utruleg lærerikt å bli pressa til å gjere nye ting, smiler ho.

Fagbrev og studiekompetanse på eit år Kristine fortel at dei fleste som går VG1 og 2 på service og sal tar allmennfagleg påbygging tredje året, slik at dei får studiekompetanse. Ho er ei av få i sitt kull som valde å bli lærling for så å ta fagprøva neste år.

Kristine Bruheim (18) frå Jostedal er lærling i kontor- og administrasjonsfaget - på PRO opplæringskontoret - og likar godt å bli utfordra på ting ho ikkje kan.

No har ho fått tilbod om å gjere ein vri på dette. Til neste år skal Kristine Bruheim framleis vere lærling, men ho skal samtidig ta allmennfagleg påbygging. Slik at ho våren 2015 etter planen skal ha både fagbrev og studiekompetanse. Det betyr jobbing på opplæringskontoret på dagtid og nettstudium på kveldstid. Med god støtte og oppfølging frå arbeidsplassen satsar Kristine på å kombinere desse utdanningane.

- Det blir travelt, men med god vilje og litt press klarer ein det meste.

014 2 n e s n a r Årskonfe gndal o S l e t o H på Quality oen 9. april

t Sett av da edriftene b il t t u t d vert sen k Invitasjon og Faceboo o n f. .s o r p Følg oss på

Får vere med på alt Kontorarbeid er forbunde med mykje stillesitting framfor ein PC, men Kristine forsikrar at ho har ein svært variert arbeidskvardag.

-Eg gjer ein del papirarbeid i samband med oppfølging av lærlinga3

www.pro.sf.no

«... det hadde vore ekstra stas å få med kandidatar til VM i Brasil i 2015 ...»

Terje Kvam Sæterdalen og Eivind Molland håpar på å bli med på yrkeslandslaget og er spente på korleis dei kan hevde seg i konkurransen med andre sveiselærlingar. Foto: Frank Optun Smedegård

100 % kontrollerte Det er god reklame for oss dersom lærlingane blir med i yrkes-NM, seier dagleg leiar i Luster Mekaniske Industri Geir Øren. Vi sveiser røyrsystem til den internasjonale subseamarknaden. Det vil sei røyrsystem som skal stå på havbotnen. Her er det ekstremt strenge krav til kvalitet, og alle sveisane blir røntgenfotografert eller ultralydkontrollert før dei er godkjende, fortel han. Alle som jobbar med dette må ha nødvendige sertifikat, og lærlingane våre er sjølvsagt testa ekstra før dei får delta i produksjonen.

Viktig rekruttering Fagansvarleg hos LMI Jonny

Myklemyr har gjort ein god jobb saman med lærlingane, framhevar Øren. – For oss er lærlingane ein viktig del av det å sikre framtidig kvalifisert arbeidskraft. Eivind Molland og Terje Kvam Sæterdalen var begge utplassert hos Luster Mekaniske Industri medan dei gjekk på vidaregåande. - På den måten fekk vi testa ut kvarandre, og det er sjølvsagt grunnen til at vi sa ja til å ha dei som lærlingar.

Dette er veldig flinke og motiverte lærlingar som står på og bidrar til eit godt arbeidsmiljø i bedrifta. Geir Øren kan røpe at han ønskjer å ha begge i stallen etter at lærlingtida er over til våren. Begge har fått tilbod om jobb her.

- Det er god reklame for oss om lærlingane våre får vere med på sveise-NM, seier dagleg leiar i LMI Geir Øren. Foto: Frank Optun Smedegård INFORMASJON FRÅ PRO

4

www.pro.sf.no

To sveisne sogningar til NM Sveising er ikkje berre sveising. Det forstår ein når det blir arrangert Norges-, Europa- og verdsmeisterskap i faget. I mai 2014 skal NM i sveisefaget gå av stabelen i Vitec sine lokale i Verdal. Dersom fleire enn 8 lærlingar melder seg på, blir det regionale uttak rundt om i landet før NM. Lærlingane Eivind Molland (20) frå Veitastrond og Terje Kvam Sæterdalen (19) frå Hafslo, som begge er i arbeid hos Luster Mekaniske Industri (LMI) har planar om å delta i konkurransen.

- Eg veit ikkje om eg er flinkare til å sveise enn andre, seier Terje Kvam Sæterdalen, men det blir spennande å sjå korleis ein ligg an. Både Eivind og Terje har gått TIP i Sogndal og er 2. års lærlingar i Luster. - Vi jobbar med prefabrikkering av røyr i rustfrie kvalitetar, fortel Eivind Molland, som håpar at oppgåvene i konkurransen passar med det dei driv på med til dagleg. - Vi lyt nok

legge inn nokre ekstra øvingsøkter om vi skal ha sjanse til å hevde oss i konkurranse, smiler to spente sogningar.

ne har utmerka seg. Eivind og Terje jobbar i ein produksjon som stiller strenge krav til kvalitet, og både vi i PRO, arbeidsgjevaren og ikkje minst kundane i offshorebransjen er svært godt fornøgde med det dei leverer.

Kan hevde seg Opplæringskonsulent Geir Johme er ikkje fullt så tilbakehalden på dei unge gutane sine kvalifikasjonar. - Det er ikkje kven som helst som blir spurde om å delta på dette, så det er klart at desse kara-

Sveisetreningsleir Korleis dei klarer seg i den store konkurransen, og om dei kan gå vidare til EM og VM, det

gjenstår å sjå. Johme lovar at dei skal få komme på «treningsleir», før konkurransen.

Uansett er det ei fjør i hatten både for lærlingane og Luster Mekaniske Industri at dei får delta. – Det hadde vore ekstra stas å få med kandidatar til VM i Brasil i 2015, avsluttar opplæringskonsulenten.

LUSTER MEKANISKE INDUSTRI: LMI er lokalisert i Gaupne i Luster kommune. Bedrifta blei etablert i 1981 og har spesialisert seg på prefabrikasjon av røyrsystem i alle materialkvalitetar. LMI utfører prefabrikasjonsoppdrag for subsea- og offshore marknaden, og er eit av landets leiande innan sitt fagområde. www.lmi-as.no

Yrkes-NM vil skape blest og auke statusen til faga, meiner Tone Belsby, som er konkurranseansvarleg i Norsk Industri. Foto: Norsk Industri

NM I YRKESFAG

Next stop Brasil?

Ansvarleg for konkurransane i Norsk Industri, Tone Belsby, fortel at hovud NM i yrkesfag som blir arrangert av WorldskillsNorway i samarbeid med Sør-Trøndelag fylkeskommune skal skje i Trondheim i 28. – 30. oktober. På grunn av stort og plasskrevjande utstyr er sveising og CNC maskinering flytta til andre stader og tider. I veka 19. – 23. mai skal 8 lærlingar konkurrere om NM tittelen i sveisefaget i Verdal. I tillegg skal 14 elevar

frå VG2 ha sitt eige NM samtidig på same stad. Konkurransen i CNC maskinering vil gå av stabelen på Kongsberg første veka i november.

Desse konkurransane har ein aukande popularitet og Belsby reknar med så mange påmeldingar at kandidatane må kvalifisere seg før NM.

kunne delta i NM i faget sitt gjer det meir spennande, og vi trur det vil bety noko for rekrutteringa. Ei ekstra gulrot er at ungdommane kan gå vidare til Europa og verdsmeisterskap. - Eg reknar med at det er mange - både lærlingar og lærebedrifter - som ønskjer å komme med på Yrkeslandslaget, og representere Noreg i verdsmeisterskapen i Brasil i 2015.

Auka status og rekruttering - Bakgrunnen for at vi arrangerar yrkes-NM er at vi vil auke statusen til faga, og skape blest rundt dei. Å

JORUNN EIDE KIRKETEIG

Yrkeskonkurransar er gull verdt - Tenk om våre elevar og lærlingar i industrifag vart best i verda? Jorunn Eide Kirketeig (bilete) fortel at dei på Worldskill møter konkurrerande land med eit mål for auge. Å vinne! Ho meiner at yrkeskonkurranse er viktig og skjerpande. Det

INFORMASJON FRÅ PRO

er som regel dei flinkaste som ønskjer å konkurrere, og det må industrien i Sogn og Fjordane ta på alvor.

konkurransane får folk spissa seg og vist kva dei duger til. Ei bedrift med ein NM-, EM- eller VM-lærling vil sjølvsagt trekke til seg endå fleire av dei beste. Gull i yrkes-NM er gull verdt for industrien.

- Flinke fagfolk avlar flinke fagfolk.

Flinke fagfolk vil vere der andre flinke fagfolk er. Gjennom desse yrkes-

5

www.pro.sf.no

Felleskjøpet Agri Flora Felleskjøpet Agri i Flora er den einaste kraftfôrfabrikken i fylket, og produserte i 2013 53.000 tonn fôr til husdyr i Sogn og Fjordane og delar av Sunnmøre. - Vi får kornprodukt inn sjøvegen, fortel dagleg leiar Jan-Are Brandsøy, og så blir det ferdige fôret sendt ut til bøndene med bilar i bulk.

Fabrikken i Fjordgata har ein heilautomatisk produksjon, og dei er oppteken av oppetid, og at alt maskineri fungerar som det skal.

Felleskjøpet Agri SA har totalt 50 lærlingar, men i Florø fekk dei sin fyrste lærling på plass i haust. - Vi har ein stabil stab på 13 tilsette på fabrikken, fortel Brandsøy, og legg vekt på at det har vore veldig positivt å få ein lærling inn i bedrifta. - Det er viktig å rekruttere faglært arbeidskraft, og vi

ønskjer å bidra til å utdanne og utvikle kvalifisert personell. For oss er lærlingen ein viktig ressurs, og ein friskt pust.

Lærling Thomas Holm Moe, som har gått TIP og Industriteknologi på Flora VGS, jobbar mest med vedlikehald av maskiner og utstyr. - I starten var det mykje nytt å sette seg inn i og her får eg mengdetrening på det eg har lært om på skulen, smiler ein godt fornøgd lærling. Han skryt av ein kjekk arbeidsplass, som han knapt viste om før han fekk tipset frå PRO opplæringskontoret.

Lærling Thomas Holm Moe samarbeider med fagansvarleg Jarle Book, som skryt av ein arbeidsvillig lærling.

Staro Tech Det heile starta med ein mann i eit naust i Florø, for 11 år sidan. No har Staro Tech AS eit verkstadbygg på 500 m2 og 5 tilsette i tillegg til lærlingen.

Dagleg leiar Bjørn Wiik og administrasjonsleiar Anja Storesund, fortel om ei bedrift i vekst, som får stadig fleire oppdrag frå oljebransjen. - Firmaet er lokalisert på Botnastranda i Flora, «vegg i vegg» med oljebasen, og ønskjer veksten i offshorebransjen velkommen.

Elles er Ewos ein viktig kunde for den mekaniske bedrifta, som jobbar mykje med reparasjonar og vedlikehaldsoppdrag i tillegg til maskinering av slitedelar og reparasjon av hydrauliske system.

Sindre Sørdal Kårstad går TAF-linja i Måløy, og det er tredje året han er i arbeid hos Staro Tech AS. Det er først i år han har status som lærling.

TAF-utdanninga gir eit løp der Sindre er tre dagar på skulen, og to dagar på jobb kvar veke.

Anja Storesund meiner det er viktig å halde seg oppdatert på utdanningsmiljøet, og med lærlingar i bedrifta er det lettare å sikre seg kvalifisert arbeidskraft. Med opplæringskontoret i ryggen har vi dessutan ei viktig fagleg støtte og tilgong på eit verdifullt nettverk.

TAF elev og lærling Sindre Sørdal Kårstad får allsidig praksis i verkstaden til Staro Tech. Her er han i arbeid med vedlikehald av ein maskindel til fiskefôrfabrikken Ewos i Florø.

INFORMASJON FRÅ PRO

6

www.pro.sf.no

Østerbø Maskin Østerbø Maskin AS hadde sin spede start tilbake i 1977. Det som Arne O. Østerbø då starta åleine har gjennom åra vokse til å verte ei av hjørnesteinsbedriftene på Høyanger sørside- med 1500 m2 verkstad og kontorareal, 14 servicebilar og 28 tilsette. Arne Olav fekk kongens fortenestemedalje i 2012 for innsatsen.

- Vi har lang erfaring som praktisk problemløysar for industri, havbruk, offshore, landbruk, bygg og anlegg, samt brei erfaring med industrivedlikehald. Både elektro, automasjon og mekanisk, fortel dagleg leiar Steinar Holen, og legg til at dei har maskinforretning og serviceverkstad for det meste innan bransjen.

Breitt spekter Den allsidige bedrifta utviklar og produserer elektromekaniske produkt til offshore, havbruk og landbasert industri. I tillegg importerar og sel dei maskiner, utstyr og aggregat til havbruk, entreprenørar, offentlege, el-kraft og land-

bruk. Holen fortel at dei monterer og har både service og delelager.

Produktområda inkluderar alt frå enkle serviceoppdrag til heile prosjekt med prosjektstyring.

Lærlingnettverk - Vi har hatt lærlingar i mange år, seier Holen, men det er fyrst i år vi har valt å bli med i PRO. For tida er Asbjørn Hesjedal frå Kyrkjebø lærling i industrimekanikarfaget her hos oss. Han går siste året på TAF ved Måløy VGS og får ein allsidig praksis her tre dagar for veka. For oss er det viktig at PRO opplæringskontoret gir lærlingane våre eit tilbod og støtte utanom det reint faglege. I tillegg er det godt å ha eit nettverk å støtte seg på for bedrifta - og nokon som tek seg av det administrative. Vi har trua på at det er samarbeid som må til for å få ting til.

TAF-lærling Asbjørn Hesjedal får ein allsidig praksis i ei allsidig hjørnesteinsbedrift på Høyanger sørside.

Foto: Østerbø Maskin

OM Marine Service AS Midt i hjarte av Nordsjøtrafikken - i Gulen Industrihamn - finn ein OM Marine Service i ein flunkande ny servicehall på 1000 m2, som dei deler med VMS Safeport og Østerbø Maskin. Her kjem Nordsjøbåtane inn og demonterar utstyr som skal vedlikehaldas eller reparerast. Neste gong skipa er innom Mongstad eller Sløvåg kan utstyret hentast igjen, fiks ferdig.

Firmaet som er forholdsvis nytt på marknaden tilbyr service og vedlikehald på dekksmaskineri og hydraulikksystem. Lars Magnar Vagstad fortel at dei har spesialkompetanse på hydraulikkvinsjar, inkludert styring og monitorsystem. - På verkstaden og om bord i båtar utfører vi arbeid på alt frå fortøyingsvinsjar på handelsskip til 600 tonns ankerhandteringsvinsjar.

Lokal arbeidskraft - Hovudgrunnen vår for å ta inn INFORMASJON FRÅ PRO

maritimt utstyr. Vagstad meiner det er avgjerande å ha PRO opplæringskontoret i ryggen. - Det er viktig at vi veit at Øyvind får skikkeleg oppfølging og det han har rett på, for å følgje læreplanane og klare fagprøva.

lærling er at vi vil satse på lokale folk, for å sikre oss ei stabil arbeidskraft. Vi vil lære opp viktige fagfolk for framtida. Øyvind Stendal er 18 år og industrimekanikarlærling hos OM Marine Service i heimkommunen. Her får han jobbe med hydrauliske system, maskinering og reperasjon av diverse 7

OM Marine i Gulen satsar på lokal og stabil arbeidskraft, og vil lære opp fagfolk for framtida. Lærling Øyvind Stendal er frå Gulen.

Foto: OM Marine Service

www.pro.sf.no

Yndestad Mekaniske Mange assosierar Yndestad Mekaniske med ei raud traktorskuffe, og den er og å finne i logoen til Bygstadbedrifta. - Vi har produsert traktorskuffer i over 40 år, fortel dagleg leiar Karstein Yndestad, men presiserar at skuffa i dag utgjer ein mindre del av omsettinga. Produkt til småkraftverk utgjer omlag 60 % av omsettinga for den tradisjonsrike og ekspansive bedrifta i Gaular kommune.

- Samarbeidet med VVS grossisten Brødrene Dahl har sikra oss innpass i småkraftmarknaden.

Yndestad fortel at dei produserar inntakskomponentar, rør, rister og luker, ja alt som trengs til eit småkraftverk - og leverer til heile landet. I tillegg er Hydro i Høyanger ein viktig kunde for oss. Våre folk reiser dit og gjer sveisejobbar på plassen.

Rekrutterer lokalt Yndestad Mekaniske har 11 tilsette i tillegg til to lærlingar. Ynde-

stad meiner det er mest gunstig å rekruttere lokalt. Då får ein stabil arbeidskraft. Vi har hatt lærlingar i bedrifta tidlegare, som etter fagprøva har tatt teknisk fagskule, for så å komme tilbake her. - Det er veldig personavhengig kor fort ein lærling er ”sjølvgåande”, men stort sett er lærlingar ein god måte å rekruttere unge folk til bedrifta.

Nordsjøedderkopp Thomas Sæle, som er lærling i platefaget har vakse opp 2 kilometer frå Yndestad Mekaniske, og føler seg heime i bedrifta. Han trur det var viktig for både han og bedrifta at han var utplassert her medan han gjekk TIP i Førde. Framtidsdraumen til den spreke lærlingen er eit av Noregs farligaste yrke, og blir kalla nordsjøedderkopp eller tilkomsteknikar. 18 åringen frå Bygstad er ein ivrig fjellklatrar og ser at det kan vere mulig ein gong i framtida å kombinere vedlikehaldsarbeid og klatring på ein borerigg i Nordsjøen.

Thomas Sæle (18) er lærling i platefaget i heimbygda, der han trivst like godt på jobb som i tau i fjellveggen. Den store draumen er å kombinere desse tinga i framtida.

Yndestad Mekaniske er tufta på denne traktorskuffa, men no er småkraftverk ei viktigare inntektskjelde.

Hardangerfrakt Hardangerfrakt har 2 båtar i drift, og driv med bulkfrakt av sand og asfalt langs Vestlandskysten.

Innehavar Bjarne Olav Eidnes fortel at bedrifta som er lokalisert på Oppdalsøyra i Gulen, har både verkstad og slipp. Her driv vi med alt av vedlikehald og førefallande arbeid på eige utstyr.

- Vi har både gravemaskiner og lastebilar, som skal haldast vedlike, og industrimekanikarlærlingen Håkon Eidnes får allsidig erfaring i familiebedrifta, som han er vaksen opp i. - Vi er mest opptekne av å få jobbane unna, fortel Bjarne Olav Eidnes, og seier han er svært godt fornøgd med oppfølginga frå PRO opplærings-

MS HEIKO

kontoret. - Eg er ofte frustrert over for mykje byråkrati og papirarbeid, men eg gjer ein stor honnør til korleis lærlingordninga blir

MS ANDERS BAS

driven. PRO vise at dei bryr seg om lærlingane og er avgjerande for at vi er med i ordninga.

Trudi Vågene - personalsjef Elkem Bremanger og styreleiar i PRO Sogn og Fjordane

Treng fleire fagfolk til verdas s Prosessfaget er eit av verdas største fag, og vi treng fleire ungdommar som vel denne yrkesretninga, seier Trudi Vågene, som er personalsjef på Elkem Bremanger. Ho skulle ønskje at det var mulig å ta utdanninga her i fylket, og fortel at dei har 10 lærlingar som dei rekrutterer frå Knarvik og Laksevåg VGS i Hordaland. heiter det ligg i desse faga. Det er mange og varierte arbeidsplassar, og stor etterspørsel etter fagfolka, både her i fylket og i resten av verda.

- Eg veit ikkje kvifor det er så få ungdommar som søkjer seg til dette faget i Sogn og Fjordane.

Truleg veit både ungdommane og foreldra for lite om kva for mulig-

INFORMASJON FRÅ PRO

8

Trudi Vågene presiserer at dei som vel denne yrkesvegen får ein unik fagkompetanse, som gir mange muligheiter for framtida. Dei får løn under utdanninga og veldig

www.pro.sf.no

Lærlingintervju

Robert Sebastiaan Leerink

Wergeland Holding Wergeland gruppa er lokalisert i Gulen industrihamn vis-à-vis Mongstad. Konsernet har aktivitetar innan miljøservice, betong, industriutvikling, hamne- og marine tenester. Wergeland er ei hjørnesteinsbedrift i Gulen kommune, med 70 årsverk.

Wergeland AS er det største driftsselskapet i Wergeland gruppa og har drive med betongprodukt i over 50 år. I tillegg er aktiviteten basert på ferdigbetong, drift av kaier i Gulen industrihamn, utvikling av nytt industriareal, fraktebåt og kabelferje.

Gulen industrihamn Irene Wergeland fortel at Gulen industrihamn har 7 kaier på nordsida av Fensfjorden med rundt 1200 skipsanløp kvart år. Kaiane vert i hovudsak nytta av supp-

Robert Sebastiaan Leerink (18) frå Balestrand fortel om ein variert arbeidsdag som CNC lærling ved Stryvo i Stryn.

CNC lærling i Stryn

lybåtflåten for avfallsmottak og tankreingjering, i tillegg til utskiping av eigenproduserte betongvarer, og store mengder stein til olje- og gassfelta. Hamneområdet er godt dekka med taubåtar og losteneste.

Robert Sebastiaan Leerink (18) frå Balestrand har alltid vore interessert i teknologi og maskiner, og kva passar då betre enn å utdanne seg i CNC-maskineringsfaget.

Etter to år på vidaregåande på TIP og industriteknologi starta han som lærling ved Stryvo i Stryn.

Opptatt av lokal ungdom - Vi er opptatt av å ha eit tilbod til lokal ungdom, og har tilbod om diverse kurs og fadderordningar, fortel Wergeland. Lærlingen vår Øystein Haveland, som er i frå kommunen, har gått TIP på Austrheim VGS og får allsidig praksis her hos oss. Vi jobbar i ein travel kvardag og utan PRO trur eg ikkje vi hadde hatt lærling her. Dei gjer det praktiske arbeidet rundt lærlingen, og fristiller organisasjonen for eit arbeid som sikrar Øystein ei skikkeleg oppfølging.

- Her får eg vere med på alle delar av produksjonen, frå dei små delane til dei store konstruksjonane. Stryvo leverer mekanisk bearbeida metallprodukt, og rettar seg mot olje- og maritim sektor i inn- og utland.

Variert arbeid Ein vanleg dag for Robert kan vere å ha ansvar for CNC dreiebenken, der han må ha kontroll på at alt går rett føre seg. Programmering av maskinene er og eit viktig felt

for ein CNC operatør. Robert fortel at det er viktig å kunne lese teikningar, korrigere for avvik og å vere nøyaktig. - Det er eit spennande fag, og her får eg vere med på alle prosessane.

PRO ein viktig støttespelar Robert fekk lærlingplass ved Stryvo via opplæringskontoret, og er glad for all støtta og oppfølginga han får der i frå. - Eg synes det er veldig nyttig med minifagprøvene, slik at eg får trena meg til den skikkelege fagprøva. I tillegg er eg ein av dei heldige som skal ein månad på utveksling til BAFS i Tyskland no i mars. Det blir spennande å sjå korleis ei så stor bedrift fungerar, og så er det alltid kjekt å oppleve nye ting.

Kva er ein fagoperatør i prosessfag?

største fag god oppfølging gjennom PRO systemet. Etter fagprøva kan dei velje å jobbe som fagoperatør, eller dei kan gå vidare til teknisk fagskule og ingeniørutdanning.

- For dei som ønskjer seg eit yrkesfag er dette eit spennande og sikkert val - med mange sikre jobbmuligheiter.

INFORMASJON FRÅ PRO

Ein prosessteknikar arbeider med den daglege drifta av anlegg for produksjon og behandling av kjemikaliar, medisinar og gass.

Prosessteknikaren må heile tida gjere vurderingar i forhold til den daglege drifta, spesielt med tanke på sikkerheit for menneske, miljø, kvalitet og utstyr. Prosessteknikar går også under titlane fagoperatør i kjemisk prosessindustri eller kjemiprosessoperatør.

9

Kjemisk teknologi blir brukt innanfor mange bransjar, som for eksempel farmasøytisk industri, petrokjemisk industri, kjemisk mineralindustri, næringsmiddelindustri, olje og gass. Sjølv om arbeidet er veldig forskjellig, så er oppgåvene knytt til den kjemiske prosessen forholdsvis like.

Prosessteknologi blir brukt world wide.

Det blir nytta mykje stort mekanisk utstyr, i tillegg til ei rekkje ulike kjemikaliar, og prosessane skjer ofte i ekstreme temperaturar. Sikkerheit er difor eit viktig tema for ein prosessoperatør. Digital og automatisert teknologi er ein viktig del av arbeidskvardagen, til styring, vedlikehald og administrative oppgåver. Ein viktig eigenskap for fagoperatøren er å vere nøyaktig og kunne følgje faste prosedyrar.

www.pro.sf.no

I Hellenes sine lokale på Øyrane finn du ein lys og triveleg hall inne i hallen.

Her er kjeledresskledde ungdommar i full gang med å rigge ein verkstad.

Av ulike grunnar har ikkje desse gutane fått seg lærlingplass etter at dei avslutta TIP. Det er for tida fem VG3 ungdommar, som er utplassert i bedrift. Denne hallen skal gi dei ein ny og unik sjanse til å få seg fagbrev.

Ressursverkstaden

Ungdommane lagar klar og innreiar hallen i hallen hos Hellenes på Øyrane.

Dei er i gang med eit intensivt år der PRO og medlemsbedriftene skal hjelpe dei fram mot fagprøva.

Intensiv opplæring PRO opplæringskontoret leiger plass hos Hellenes, og gjennomfører ein VG3 klasse for desse elevane for Øyrane VGS. - Dette blir ein ressursverkstad, seier dagleg leiar på PRO opplæringskontoret for industri- og teknologifag Jorunn Eide Kirketeig. Elevane som ikkje har læreplass får eit alternativt VG3 år og skal jobbe med faget her. Dei jobbar med oppgåver for bedrifter, og førebur

opplegget er nytt for oss og vi er spente på korleis det vil fungere. Erfaringane frå andre fylker er høgare strykprosent, og vi ser at det er ein klar fordel for dei fleste ungdommane at dei går i lære i ei bedrift i 2 år, seier Kirketeig.

seg på fagprøva. Vi styrkjer dei og med nødvendig teori i praksis, når dei sjølve, bedrifta eller vi ser det nødvendig.

Fagprøva på kortare tid Forskjellen på dei og lærlingane er at dei kan ta fagprøva etter totalt tre år med intensiv opplæring. Dei fem skal ta fagprøva i ulike fag, ein i sveisefaget, ein i CNC, ein industrimontør og to industrimekanikarar. Hallen og

Intensiv trening Eit anna mål med hallen er at ungdommane som skal delta på yrkes-NM kan få ekstra trening her. - Dei kan komme her og ligge i

«treningsleir» fram mot meisterskapen. Her vil dei få spisse seg fram mot oppgåva som ventar dei på yrkes-NM. Dei som får delta på yrkes-NM er i utgangspunktet i toppsjiktet i sitt fag, men intensiv trening der dei blir fristilt frå produksjonen i bedriftene trur vi vil skjerpe dei ekstra fram mot konkurransen.

Fleire stryk etter VG3 På rett vei - Kvalitet og mangfold i fellesskolen Stortingsmelding nr 20 (Kunnskapsdepartementet 15. mars 2013, Stoltenberg II) Kunnskapsdepartementet skreiv i si tilråding at det er ei utfordring for elevane å fullføre VG3 på berre eit år, og at ein får høgare strykprosent mellom elevane som ikkje har læreplass. «Årsaken til at noen søkere ikke får læreplass kan være at de har svake karakterer og stort fravær, eller at de søker læreplass i lærefag som har flere søkere enn det arbeidslivet kan tilby av læreplasser lokalt. Disse har rett til Vg3 i skole etter opplæringsloven § 3-3 dersom det ikke er mulig å formidle til læreplass».

Departementet meiner at denne organiseringa bør vurderast.

Nettopp fordi elevane har ulike behov og fordi elevene som får dette tilbodet har svakare resultat og/eller høgare fråvær enn dei som har læreplass. Det er ekstra utfordrande for desse elevane å klare fagprøva etter berre eit år, og utan praksis i reell produksjon.

Asbjørn Hesjedal er TAF-lærling hos Østerbø Maskin og ein av dei tøffe.

Foto: Østerbø Maskin.

INFORMASJON FRÅ PRO

10

www.pro.sf.no

Sosialt og fagleg påfyll frå PRO TRIVSEL - NETTVERK - LÆRING Noreg–Tyskland tur/retur Kvart år får 10 - 12 lærlingar frå Sogn og Fjordane sjansen til å oppleve tysk industri i ein månad, og kvart år kjem det tyske lærlingar på utveksling til fylket.

Næringslivet blir stadig meir internasjonalisert og PRO ser det som verdifullt at lærlingane får vere med og sjå korleis bedrifter og arbeidsplassar fungerar i andre land.

BASF konsernet i Ludwigshafen er samarbeidspart, og utvekslinga av lærlingar har vore veldig populært på begge sidene av grensa. Lærlingane får vere med på vanlege arbeidsoppgåver i verftsbedriftene, og innanfor fleire fagfelt. I tillegg får lærlingane godt innsyn i kulturen i vertslandet, og god trening i engelsk.

Utvekslingslærlingane beheld lønna si mens dei er i Tyskland, samtidig som reise og opphald vert dekka. I tillegg vert det utbetalt eit reisestipend, som mellom anna skal dekke transportkostnadane. Årets utvekslingslærlingar søkte om å få vere med på prosjektet hausten 2013, og turen går til Tyskland i mars/ april. Allereie no i januar var dei samla i Kalvåg for å planlegge og bli kjende med kvarandre.

Kurs og sertifikat PRO lærlingane startar læretida si med ulike kurs som truck, kran, lift og varme arbeid - alt etter behov i følgje læreplanen. Etter oppkøyring får lærlingane truck-

og kransertifikat. Hovudfokuset på desse kursa er tryggleik og HMS. Det blir nye kursrundar for lærlingane hausten 2014.

hytter rett ved sidan av skibakken. Dette skal berre vere moro, og det har aldri vore så mange påmelde som i år. Bedriftene har vore svært positive til dette tiltaket, og lagt til rette for

at alle lærlingane kan komme seg til fjells til ei sosial og kjekk hending. For PRO er det viktig at lærlingane trivast og at dei merkar at dei er ein del av eit godt nettverk.

Skihelg i Hemsedal Lærlingane i PRO er på nytt klar for ei frisk og fartsfull skihelg i Hemsedal. Den årlege skihelga er svært populær og ein fin måte å bli kjent med dei andre lærlingane i Sogn og Fjordane.

PRO dekkjer opphald, skipass og fellesmåltid, medan lærlingen sjølv må stå for transport til og frå Hemsedal.

Overnattinga er i store, flotte

TAF berre for dei TØFFASTE? Teknisk, allmennfaglig utdanning (TAF) er eit fireårig utdanningstilbod som omfattar VG1 teknikk og industriell produksjon, VG2 industriteknologi og lærekontrakt i ei lærebedrift.

Det finst tilsvarande TAF utdanning i andre fag, som helse og oppvekst. I løpet av fire år får en TAF-elev både fagbrev og spesiell studiekompetanse med fordjuping i realfag. Den teoretiske opplæringa føregår på skulen, og blir kombinert med praktisk opplæring i ei bedrift. Dei 3 første åra er ein på skulen 3 dagar i veka og på arbeid i bedrift i 2 dagar. Det siste året er ein i bedrift 3 dagar og på skulen 2. TAF elevane har elevstatus dei to første åra og lærlingstatus dei to siste.

TAF er spesielt tiltenkt dei som ønskjer å studere vidare på høgskule eller universitet, for til dømes å bli ingeniør. Med ein kombinasjon av stu-

INFORMASJON FRÅ PRO

diekompetanse og fagbrev står desse ungdommane godt rusta for eit vidare studium, men kan og jobbe som fagarbeidar.

mane ikkje tåler å slite litt ekstra, presiserer Kirketeig. - Men det er samtidig viktig at dei kjenner at dei meistrar kvardagen. Dei kombinerar trass alt to utdanningar - som normalt tek 7 år til saman - og gjer det unna på 4 år.

Genialt for dei teoretisk sterke Å gå på TAF er krevjande, og ein del lærlingar opplever at dei må slite ekstra mykje for å klare eit slikt tøft løp. Jorunn Eide Kirketeig meiner at TAF utdanninga er genial for dei teoretisk sterke elevane. Ho har likevel fått tilbakemeldingar frå bedrifter om ein del frustrerte elevar, som opplever ein svært travel lærling- og elevkvardag.

- For å unngå elevar som ikkje klarer dette løpet er det viktig at alle skulane set strenge nok krav til inntak, seier Kirketeig. Det er eit forholdsvis høgt krav til karaktersnitt for å komme inn på TAF, og Kirketeig meiner at det kanskje burde vore endå høgare i realfaga. Det er ikkje slik at ungdom-

Høgt karaktersnitt - Det er ikkje alltid slik at det er dei med noko lågare karakterar som det er vanskelegast for, seier Kåre Nordpoll, som er TAF-koordinator ved Måløy VGS. – Gjennomsnittskarakteren frå ungdomsskulen på dei TAF-elevane våre som starta hos oss sist haust var omlag 5. Lågaste samla karakter frå ungdomsskulen av dei som kom inn var 4,3. Spesielt i starten ser vi at det kan vere ei tøff omstilling for elevane å gå frå ungdomsskulen til vidaregåande, og mange får seg ein ”dukkert” då. - Ein del elevar kjem ut

11

av ungdomsskulen med både 5’arar og 6’arar, utan at dei har slite så mykje, seier Nordpoll. - Andre elevar har slite hardt for å komme over 4 talet.

Innsats viktigare - Faga er meir krevjande på vidaregåande, og dei som har lært seg til å måtte jobbe for karakterane er faktisk dei som klarer seg best, slår koordinatoren i Måløy fast. Det er tøft å vere TAF elev, og det krev ein stor innsats, seier Kåre Nordpoll. - Dei må kombinere teoretisk krevjande fag med praktisk arbeid, der dei faktisk ikkje har fri i alle skuleferiane ein gong. Han presiserer likevel at dei har svært gode resultat med desse elevane. - Det er takka vere arbeidsvillige elevar, og god oppfølging frå skulen, bedriftene og opplæringskontoret.

www.pro.sf.no

50 ledige læreplassar

Vi tek inn lærlingar i fag: Kjemiprosess, Produksjonsteknikk, Industrimekanikar, Sveis, Plate, Automatisering, Elektrikar, Dataelektronikar, IKTservice, CNC-maskinerings-teknikk, Logistikk, Kontor- og administrasjon, Salsfag, Industrisnikkar, Industrirørleggar, Motormekanikar, Industrimontør, Serigrafifaget, Industriell overflatebehandling, Laboratoriefaget.

Lærebedrifter: Bilfinger Høyanger, Bilfinger Årdal, Bilfinger Svelgen, Elkem, Ewos, Vik Ørsta, Petal, Solund Verft, Havyard Ship Technology, Stryvo, Cermaq, Teekay Petrojarl, KMI, Norway Pelagic avd. Kalvåg, Norway Pelagic avd. Florø, Nesseplast, Førde Mekaniske Industri, WIS, WISS, ITM, Klausen, Fjordpipe, Luster Mekaniske Industri, Nomek, Nyrstar, Hellenes, Solheim Diesel, SafeClean, PRO Opplæringskontoret, Sunnfjord Industri, Hagen, Halliburton, NTP, Rørleggar Nigardsøy, TESS, Swire Oilfield Service, Saint Jean Wheels, Fiskvegn, Wergeland Holding, Østerbø Maskin, Yndestad Mekanisk, Hardanger Frakt, Haug Offshore, Om Marine Service, StaroTech, Felleskjøpet avd.

Florø, FMC.

Send søknad til post@pro.sf.no / Søknadsfrist 1. mars

Sjå www.pro.sf.no for meir informasjon

INFORMASJON FRÅ PRO

12

www.pro.sf.no