Krakk by Aschehoug

KRAKK

Hovden,AndersogCormontan,Theodora(mel.): «Høgtfrådenhimmelskeklåre».Salmenr486iNorsksalmebok,2013.

Baudelaire,Charles: Detvondesblomar. GjendiktingvedHaakonDahlen.Oslo:Bokvennen2001. Skram,Amalie: ConstanceRing.Oslo:Paxforlag,1989. BrevfråAxelHerlofson,gjengittiHildeL.Austarheim(red.): Krakket (museumskatalog).Arendal:Aust-Agdermuseumogarkiv,2016. OmsettingavÉmileZola-sitats.7ervedGeirUvsløkk,UiO.

Materialetidenneutgivingaervernaetteråndsverklova.Deterdiforikkjetillate åkopiere,avfotografereellerpåannavisgjengielleroverføreheileellerdelarav innhaldetiutgivingautanatdeterheimlailov,ellerfølgeravavtalemedKopinor. Brukavheileellerdelaravutgivingasomgrunnlagellersomtreningskorpusi generativemodellarsomkanskapetekst,bilete,film,lydellerannainnhaldog uttrykk,erikkjetillateutansærskildavtalemedrettshavarane. Brukavmaterialetiutgivingaistridmedlovelleravtalekanføretilinndraging, erstatningsansvarogstraffiformavbøterellerfengsel.

ISBN978-82-03-45544-5

«Allofthisistrue.Mostofithappened»

ethanhawke , TheGoodLordBird

«Såkorforskullepenganelastastforsvinerietog

brotsverkadeivaldar?Erkjærleikenmindreskiten, hansomskaparlivet?»

émilezola , L’Argent

arendal

Oktober1880

Banksjef,skipsreiarogindustribaronAxelHerlofsonstigut avArendalPrivatbankidetklokkapåkyrkjetårnetslårfire slag.Denneusedvanlegrolegeogfinehaustdagenkjølerden friskesjøluftainngjennomnasenogheilevegennedilungene.SjøenliggblankframforhanogspeglardeiflottetrepalassatilnokreavArendalsrikastefamiliar,derdeistrekker seginnoveriPollenognedovermotGaltesund.

Hanløftarflosshattenhjartelegmotdeimangehelgekleddemenneskasomerutepåhandel.UnderLangbryggensmangemarkiserfinndeialtdeitrengtileinlanghaust ogvinter.Pelsverk,kamelhårsfrakkarogkalosjarhosSeverin Svendsen.KvitegardintøymedkniplingarhosJohannesJensen.Ogsådetarendalsfrueneharventapåivekevis:Løveapoteketsnyepartieaudecologne,lagaavdeiallertidlegaste blomanefråappelsintreaiTuileriehageniParis.

–Plantarduperler,kandugroeitheiltperlekjede,safaren daAxelinvesterteisineførsteskip.Nolyserperlenemot hannedoverGaltesund.Deterfullriggarar,barkarogmindre skuter.NokreavdeiliggallereieklaretilåsegleoverAtlanterenmedførsteklassesNedenes-tømmertilMexicoogAme-

rika.Andreventarpådeisistevarene.Axelharperfeksjonert farensreiarverksemd.Haneighellerlittavalleskipaenn mangeheiltåleine.Slikkanhankontrolleremeiravhandelensamstundessommindregårtaptomnokreskuterskulle bukkeunderforhauststormane.

Axelsmilerbreittavdenhektiskeaktivitetenpåandre sidaavPollen.Hamnearbeidaranesjauardetdeimakterfor åfylleTyholmensmangehamnelagertilvinteren.Likeraskt arbeiderdeiforårekkeålasteskuteneigjenførPollenfrys. Innepålagerastablardeioppkassepåkasse.Detersukker ogkakao.Bordeauxvin,konjakkogmadeira.Mandlar,fiken, muskatognellik.Ferdigrullasigararogsigarettar.Utfrådei samelageragårstorefatmedølfråArendalsbryggeri.KassermedfyrstikkerfråHerlofsonsfabrikk.Ogenormetønnermedsild,brislingogtørrfisk.AlttilAxelsvinst,det erfåverksemderibyenhanikkjeerinvolvertipåeiteller annavis.

Densvarte,blankelandauerenhansstårklar.Deito nystriglahestanestårstille.Skylappaneskjermardeifråaktivitetenrundt.Messingenibremsehjuletskinsomomdet aldrierbruktfør.Deifirevognhjulaharblanke,svartmåla spilersomverkarheilturørteavmengdaavfiskeslo,gjørme ogsagmuggdeidaglegkøyrergjennom.Deiskinnkledde hendenetilkuskenhelddøraopensåherrHerlofsonlettkan settefotenpåstigbrettetogstigeinn.

UtanforArendalKlubbselskapiØstregatesnurhanseg bråttnårhanhøyreravisbodet.

–RekordhøgeksportavtømmerfråNedenes!Nygod handelforHerlofsoniParis!LesaltiVestlandskeTidende. Berrefemøre!

Avisgutensmilerekstrabreittnårhanmøterblikkettil Axel.Deterhanhyggelegesomplarlevereaviserogtrykksakeribanken.Hanhargråsikspensogstrammebukseselar overeilittkrølleteskjorte.Augahanseralltidpåleitingetter noko,somlysandefyrlykteriskodda.

–Brajobba,gutenmin,seierAxel.

–DeterlettågjerejobbenminnårHerlofsongirossså mykjebraåskriveom,svarerhanpåbreiTromøy-dialekt.

Axeller.Finnframpengarogklapparhanpåskuldra.

–Kjappireplikkenerhanvisstòg.Sjåherfårdueikrone avmeg.Behaldresten!

Klubbenharmjukegolvteppeogtungesilkegardinersom skjermarmotverdautanfor.DiskretetenararfølgerArendalsfineherrarframtildeikvitkleddebordadeiraogdrar uttungestolariblankmahogni.Axelhelsarhøflegpåsvigerfaren.KonsulPeterLorentzJessenLundharstivsnipp ognykjemthår.Underdeitungeaugelokkaeraugasmåog rundesompåeikråke.Leppeneliggidenvanlegesmalestreken,gårnesteninnoverimunnen,berreforstyrraavpipemunnstykkethanstikkimunnenmedjamnemellomrom.

–Hanertidlegute?seierLundogløftaropplommeuret sitt.

–EgreisertidlegtilParisimorgon.Detkanikkjeblifor seint.

Axelhevardeteineaugebrynetmoteinservitør,somkjapt skjenkeroppeitglaskonjakktilhan.Hanløysersilkeskjerfet ihalsen,mendeneinenaglenhanserfliseteoghengerseg fastieintråd.Hanbannarlågtogminnersegsjølvpååfå ordnamanikyren.

–EgserdetgårgodtiParis?

Lundløftaropplorgnettensin.Serpåavisaframforseg.

Somomhanikkjeakkuratharleseho.

–VarDidrikinvolvertdennegongenòg?

–Sjølvsagt.DeterhansomkjennerParisbest!

–Tenkdet!Tosvigersønersomarbeidersåtettsaman.

–OgsomtenerDykk!

Axelløftarglasetmothan.HanervanmedLundssmiger, veitathanvileigerosenAxelfåriavisa.Hankjennerogså eventyradeifortelibyen.LundvarArendalsrikastemann, menfekkberredøtrer.Axelsfarvardenargastekonkurrentenutanforbygrenseneogfekkfleiredugelegesøner.Lenge buddedeitoslektenesideomside,medaukanderikdomfrå tømmer,skipoghandel.Likelengevardeiinvolverteidet mestesomskjeddeibyen.Førstdennesistegenerasjonenvart bundnesamaniekteskap.AxelmedHanne.OgDidrikmed Caroline.Tobrørogtosøstrer,vigdesamanavtofedrarsom sågframtilåmøtenyetider,konkurranseoginnflyttarar.

Axelklagarikkje.IkkjeetteratLundgavhanseglskutene sinesommedgift.Ikkjesålengedeterhansomergiftmed deneldsteavdøtrene,ogarvenhennarståroggodgjersegi hansbank.

–Ogrevisoren?spørLund.

–Kvamedhan?

–Stiltehanlikemangespørsmålvedtalasomsist?

–Didrikskullepyntelittpådet.Menrevisorenbyrjarvel åbligrinete?Tidaerikkjepåhansside,stakkar.

Axellenersegtilbakeistolenmedeitglis.Svivglasetrundt ogrundt.Konjakkenerbrunoggyllenoginnbydande.Som kvaapåeinyhogdfuru.

–Lundveitvelatdetvarfarminsomtilsettehan,seierhan

tilslutt.–Einkanseiemykjebraomfar.Mensærlegframtidsrettavarhanikkje.Nei,vifårfinnepånokoder.

Lundristarpåhovudetogpakkareinypipe.Hostarlitt idethantennerho.

–Nårvisnakkaromframtid…Fleiremeinertidaerinne foråinvestereidamp?Vikunnekanskjefåtttømmeretvårt raskaretilkontinentet?

–Ernodetsåsikkert?Arendalhardeibesteseglskutenei verdaoglågforsikringsverdi.Ingendampbåtarkanmåleseg medprisanevitilbyr.

Lundseieringenting,menheldblikkettilAxelmenshan damparpåpipa.Axelfinneinsigarogtennerhan.Skaltilå seienokomeir,menbliravbrotenavbyfutSchrøder,somfår plassvedbordetdeira.

–Goddag,mineherrar!NokeingodhandelforHerlofson,sågeg?

Schrødernikkarmotavisaogløyserpåkravatten.

–Schrøderveitvelatalleminehandlarergode.

–SjølvkjemegrettfråkonfeksjonsforretningaiTollbodgaten.Kandutruathangjekkfallittidessegodetidene?For eiskam!

–Sørensenharalltidsatsafeil,seierAxeloverberande.

–KanhendeHerlofsonerinteressertiåoverta?Deter flottelokale,rettvedTorvet.Arendalskvinnerkunnetrenge nokonmedDykkarteft.

–Arendalskvinnererikkjenokoåsatsepå,deiveitikkje kvadeivilhasjølve,eingong,svarerAxelkjapt.

Schrøderlerogbestillereinpjolter,førmiddagenkjem påbordet.Servitøraneberinnfatetterfat.Østersposteiar, skinkeogreinsdyrtungeførst.Hummarsomrettnummerto.

Oksefiletendelermerksemdamedtreflotterypebrystsom badarifeitfløytesaus,omkransaavmørkeraudetyttebærog eirgrønrosenkål.

Underdessertenkjemeinhøgreistmannmotdei.Han erbreioverskuldrene.Harblankt,tjukthårogfinttrimma kinnskjegg.Likevelerdetnokouvørdentoverhan.Erikkje jakkalittslitenpåkragen,ogerdetikkjeeitlittenkeltskjerf ihalsen?Kvagjerhanher?

–ErdetlensmannBerntzenfråTromøya?Detvarlenge sidan!seierSchrødernårhanfåraugepåhan.–VilDeikkje spelekortmedoss?

LundhevaraugebrynamotAxeloverbordet.Axelristar forsiktigpåhovudetmothan.Ingenavdeilikeratstadignye folkfårkomeinniKlubben.Særlegikkjeprektigelensmenn. Einkanikkjestolepåslike,veitaldrikvadeikanfinnepåå leggesegborti.Kanskjekortspeladeira,tilogmed.

Schrøderstokkarkortatileitslagprimero.Lensmannen setseg,mentakkarneitilåblimedikortspelet.Istadensit hanytstpåstolenogsernervøsut.

Axelharstrategienforspeletklar.Deiførsterundanemå hanverenøktern.Vinnevedåsyne,omennberreeitpari hjarterellernokreåttarar.Dernestkanhanlasegsjølvtape eitpargongar.Såkanhanbyrjeåbløffe.Meirogmeir,med stadigstørresummar.Tilsluttvilhanbliuovervinnelegog byrjeåhåveinn.Detteerhangodpå,detveithan,ogidag ereinfindagforgodevinstar.

–Det…varnokoegskullehøyremedSchrøderom,seier lensmannenmedeitt.

–Jaha?

Schrøderstopparoppmidtikortutdelinga.Axelserirritert

pådei.Hanvarinneieingodstimno.Vilgjernekomeigang medspelet,ikkjedriveogprate.

–Schrøderhugsarkanskjesonenmin?

–Einriktigstautgut!HaneriKristiansand?Nokomed økonomi,vardetikkje?

–Hanertilbakeog…egtenktekanskje…omhankunne gåttilærepåbyfutenskontor?Kunnedetverebehovforhjelp derborte?Berrenokremånader,idetminste?

Axelspissarøyra.Schrøderverkarberremiddelsinteressert.Mendeternokoinsisterandeoverlensmannen.Og nokotillitvekkande.Detkunnekanskjevereeinmannå haldeseginnemed.

–KvaharsonenDykkargjortiKristiansand?spørAxel.

–Han…hangjekkilærehosbrorenmin,somerrekneskapsførar.Thomashareitgodthovud.Erflinkmedtal. Menhanfårsånnheimlengselderborte.

–Detskjønareggodt,seierAxelkvikt.–Tenkåmåttebu iKristiansand!

Deiandreler.Menlensmannensynestvisstikkjedetvar såmorosamt.

–Hanereinhardtarbeidandegut,detskalegseiedeg.Om hanberrefekklittrettleiing.

Axelløftarglasetogsnurrardetsakterundt.SerpåLund. Hangirfråsegeitkjaptlitenikk.

–Hankankanskjegåilæreibanken?seierAxel.–Eg kunnesaktenstrengeeinnyrevisor.

Lensmannensergranskandepåhan.Såbrythanutieit smil.

–Verkeleg?Detvillegjortmegsværttakksam.

Axelsmilerbreitttilbake.Denmjukefarsomsorgasjarme-

rerhan,ogeinunggutsomrevisorlærlingkanvelalltidsvere eistøttefordengamlegrinebitarendeislitmedno.Lund kremtar.

–EgmånaturlegvissnakkemedsonenDykkarførst,seier Axel.–Mendetmåvente.EgreisermotParisaltimorgon. Ognoskalvialtsåspelekort.

paris

November1880

Eimenavgjørme,dauderotterogròtenmatliggtungover Paris.Månenerberreeintynnskalk,somløysersegoppiden grårøykenfråalleskorsteinanesomvaknartillivinnanfor bymurane.IdesseråhaustmorgonaneleggdampenfråSeinensegrundtkroppensomeijernkappesomvildrukneallei kulde.Berrehøgevrinskbrytstilla.Sjølvhestaneprotesterer motåvereuteno.

SølasprutaroppoverstøvlanenårAgnesMerciersmåspringnedovergata.Eigasslyktfreseridethosloknaretter natta.Agnesstopparoppogdrarullsjaletsitttettareomdei viltre,raudekrøllene.

–Mademoiselleertidlegoppe!

Agnessnursegetterdenmørkestemma.Einlåg,grovbygd mannstårogfeiarfortauetfrittforhestemøkkogsøppel.

Ennoerikkjeinnbyggaraneigangmedmorgonpromenadanesine,mennårdeikjem,måingenavdeiblankpussaskoa bliskitne.Mannenblunkarmotho.Sikletrenn,sompisset fråeinarbeidshest.

–Ikkjetenkpådet!freserho,allermesttilsegsjølv.

BiletefrånattaførkvernarrundtiAgnesmenshohas-

tarvidare.Russaranesomspandertepåhoheilekvelden.Ho sjølvsomvilligtokimot,somsathalvnakenvedpianoetog speltefordei.Hudsometterkvartmøttehud.Lukkaauge. Knulleignatilådruknesegi.

Hoburdehaskammasegdahovakna.Menhoharikkje rådtilåbryseg.EnnoerhoidetminsteikkjeblantdeitilsetteiRueChabanais.Ennokanhogåutavdørapådet fasjonablebordelletnårhovil.Hofårikkjebetaltiannaenn overnattingogabsint.Ogeilånthimmelsengerlangtbetre enndetvesleloftsrommethennarpåhotelletfareneingong eigde.

Såannleisbyenharblitt.Hohugsardensosialeendringa fareneingongkjempafor.DenneParisarkommunensom skullegifolkbetrevilkår,betrekulturogmeirsjølvstyre,men somendaoppmedåskapemeiropprør.Somspiltemeirblod ogskaptemeirnød,ogsåforhosjølv.Detvarikkjeføretter farendøydde,atAgnesskjønakorilledethaddegåttmed økonomiendeiraogså.Atingenvilleleggeattpengarhos hanfordihanhaddestøttaoppviglarane.Athantilsluttstod påberrbakke,medonkelenhennarsomdenstørstekreditoren.

VedhjørnetavstallentilGrandHôtelduLouvresøv nokreungarsamanfiltraundereitullteppe.Agnessenderein varmtanketildamenepåvaskeriet,somgårutmedgamle fillertildeisommåsøkelitthjartevarmeikvarterarundt hotellet.Deiveitgodtatdeiikkjefårlov.Menslikdeteri Parisno,erdetingensomoverleveromdeiikkjehjelperkvarandre.

Agnestarbakvegeninn.Detersåannleisno.Førvardette heileuniversethennar.Dei700rommahusaaltfrådron-

ningarogverdsberømteoperasongarartilkunstnararoghandelsmennsomsøktelukka.Somhotelleigarensdotterkunne hobevegesegfrittmellomballsalogbakgard.Spionerepå kjekkearbeidararistallen.Settesegnedmedprominente gjestar.Klesegistadignyekreasjonarhohaddeteiknasjølv ogfåttsyddopp,ogblibeundraavgjestaneunderdeimange lysekronene.

Gjestaneerherenno,menAgneserikkjeblantdei.No erdettreårogtredagarsidanlivsverkettilfarengjekkkonkurs.Treårogeindagsidanhanhangfråloftbjelkenitoppetasjen.Derifrågjekkdetberrefjortendagarføronkelentok overaltoggjordeAgnestiltenestejenteisitteigebarndomspalass.

Innepåfrukostkjøkkeneterdetallereiefulltliv. –Hanleitaretterdeg.

Bakarenblunkartilhoogrekkerframeinnysteiktsjokoladecroissant.

–Seinkveldigjen?

–Å,ikkjesnakkomdet!

Hovarmarhendenepådetgyllenbrunebakverketnårho løftardetoppmotandletet.Lukkaraugaogsnusarinnlukta avsmeltasmørogbitterbrendsjokolade.Deterluktaav barndommensfrukostarveddiskentildengamlebakaren,da hoennosprangrundtpåhotelletsomomaltberrevarkulisserforhoogalleandrevarstatistariskodespeletomlivet hennar.Å,ogluktaavskjultefrukostarpåeitpensjonati LeHavresamanmedeinnakenelskar,dahoframleishadde romantiskeillusjonar.Såvakredeivar,desseaugeblinkane. Sålengedetverkarsidanno.

–Duersein!snøvlareistemmebakho.

Hoskundarsegådytterestenavcroissantenimunnen. Kostarsmulaneavjakka.Onkelenrynkarpannamothoog harkarhøgt,somomhangjersegklartilåspyttepåho.Ho kjennerateitdeigflakharfestasegpåhaka,mentørikkje løftehandaforåtadetvekk.Prøverålatesomingenting.

–Egbyrjarikkjeføromeinhalvtime,seierhomedtilgjort blidstemme.

–Duharåverehernåregkjem,svareronkelenbeiskt.

Hantravarovergolvetoggrabbartilsegeincroissant,som hanetitrestoretygg.Tørkarsegrundtkjeftenmedhandbaken.Bakarenhimlarmedaugaoggeiperbakryggenhans. Agneskvelereinlatter.

–Viharfleireviktigegjestardenneveka.DeneldregrevinnafråCornwallblirbuande.MarkienfråBannevillekjem tilmiddagpåtysdag,sådamåvihachampagnefrå1874.Og naturlegvisdenneAxelHerlofsonfråNoreg.Hankjemidag. Vitrengkaviar,østersogkalvelever.Harvinokavdetølet hanalltidskalha?Ogferskerapphøns?

DetsøkkiAgnesnårhohøyrerHerlofson-namnet,men hoprøverålatesomingenting.

Onkelenkjemtettoppiho.Granskarho.Luktargammal fyll,stramsveitteogammoniakk.Agnesvilkasteopp.Det erikkjemangedagarsidanhanklemteseginntilhoeinsein kveldherpådetsamekjøkkenet.Detersåholengtartilbake tilrussarane.

–AgnesherharvelgodoversiktoverkvaHerlofsonvilha. EghøyrerduharservertlesHerlofsonsbådedeteineogdet andre?

Onkelengirhoeinklapspårumpaidethotrekkerseg unna.

–Duharnokoåbypåenno,du!

Nokeingongsvelgerhoklumpenihalsen.Knepperopp kåpa.Finnforkleetsittpåveggenbakdei.

–Menførstmåduhjelpetilifrukostsalen.Detvarfestder inatt.

Onkelenforsvinnutdøra.Agneskjennervektaavdei andrejentenesittblikkmenshoknyterforkleetstramtpå segogleggeitskautrundthåret.Deiveitikkjekorleisdeiskal snakketilholenger.Hoerennoikkjeeiavdei.Mennoer hohellerikkjeoverdei.Framomhandvaskenstansarhoog væterandletet.Detkaldevatnetvekkerhotillivlangtinni biholene.

Reinhaldaranekostarknustglasogskråtobakkfrågolveti frukostsalen.Bordaerfulleavsmularogringarettervinflaskerpåbordet.Agnestarmedsegeilitabøttevatnogvaskardei.Leggnye,kvitedukarstramtpå.Setstolanenøyepå plass.Gjerseglittekstraflid.

Varttørkarhostøvavflygeletmedeinkostavstrutsefjør. Deterhennarflygel,einavdeifåeigedelanehoennohar att.Deiførstedaganeetteratfarendøydde,speltehoheile tidaforåsleppeåhøyretankanesine.Foråsleppeåtenkepå kvasomvilleskjeno,etterpå.Mendetvarføronkelentok kontrollen.Nogjerflygeletberrenytteforsegnårgjestarvil brukedet.

Dahovaryngre,satAgnesofteherogspeltemensdei tilsettevaskabord,ellermensbegeistratilhøyrararklappai hendene.Å,sålettlivetvarda.Sveverundtblantkunstnarar ogforretningsmennogfåalletilåfølesegvel.Såstortho syntestdetvaråsittevedbordettilfarenoghøyrefolkfortelje omaltsomgjekkføreseguteiverda.Mestfascinerandeav

allevardenungeskipsreiarenAxelHerlofsonfråNoreg, somvariParisrettsomdetvar.Hanmintemestomeinliten gutungemeddetbølgetehåretsittogoppstopparnasen,den lyselatterenogdeilettehendene.Menlikevelvarhanblant deistore,deidetvargjævtåhasomgjestpåhotellet.Kanskje varhandenallergjævaste.

Axelstodfarenhennarnær.EtterkvartAgnesogså.Ho létsegimponereavdenhemningslausemannensomsnakka overhovudetpåallegubbanerundtseg.Førstsomungdispasjørilæreifarensforsikringsfirma,såsomlovandeskipsreiar oghandelsmann.Ogtilsluttmedplanaromågrunnleggesin eigenbank.HomorasegmedalleeventyrahansomArendal, dennehamnebyenidetveslelandetmotnord.Derdeibygde deibesteseglskuteneiheileEuropa,somfraktaøltilKinaog MexicoogeiktilAmerikaogtokmedeksklusivekjolestoff tilbake.Hosågforsegeinbyfullavhertugarogdronningar, derallehaddevakrekledeognyeidear.Holoavkorleishan framstiltebyensin.SomeitParisiminiatyr,berreutanhestepissogskitoghorogfattigdom.

Overflygelethengeitmåleriaveiraudhårakvinnesom sitvedeitpianoogspeler.Agneshugsardengongenfaren kjøptedetavHarrietBacker.HoogsambuarenKittyKiellandvariParisogåtmiddagmedfarenogAxelpåhotellet.Agneskastastadigeblikkmotdeifire,mentordeikkje nærmesegdei,ogdetsåguttilatandretenktedetsame.Det varsomomdeivarieiboblesomvillesprekkeomhokom fornære.Deiloogspøkteogvarhøgmælte.Varrusa,men ogsåintime.Nærepåeitvissomfarensjeldanvar.Seinarepå kveldensåghoatfarenhaddelagtarmenpåstolenbakAxel. AtAxellenteseginnmotfaren.

–MadamBackerkjemtilåblistor,safarendahanhengde oppbiletetetterpå.–Berresjåpåkorleishofangarlyset!

SeinareharAgnestenktpålysetiscenenmeddeifire. Kanskjevardetfarensinlukkelegasteaugneblinkføralt gjekknedoverbakke.OgAgnesvarikkjeeindelavhan.

IstadensatAgnessamanmedAxelsineldrebrorDidrik. DetvarhansombuddeiParis.Somburherenno.Hanvar stillare.Satlengeogobserverteoglytta,førhantilsluttsa nokrefå,mengjennomtenkteord.Stemmahansvardjupog varm.Hangavsegikkjeførhanfekkgodnokforteneste.Gav segikkjeførhanfekkviljensin.

AgnesvarfemtenårdahogjekktilsengsmedDidrik førstegongen.Hovarsåusikkerogovermodigpåsametid. Hanvartryggogfullavgodeord.Kjøptefinegåvertilho. KallahoprinsessaavParis.Saathanvillegiftesegmedho. Fabulerteomaltdeiskulleoppnåsamannårdeivartgifte. IeitParissomennovarskinandeoglevandeogpåveginn iframtidamedgodfart.Menhovillevente.Hotruddeho haddealltidiverda,blantskinandesilke,overdådigebuffear oggledefyltemusikksalongarsomaldritokslutt.

KorleiskunneAgnesviteatulukkamarsjerterettmotdei utanformurane.SåblodigevartopptøyaneatDidrikville reiseheimtilArendaleistund.Hantryglahoomåblimed, menhovilleikkjegioppalthohadde.Somhotelleigarens dotterkunneAgnesennohadetgodther.HotelletvarframleiseitrygghamnmenshoventapåatDidrikskullekome tilbake.MenhankommedCarolinepåarmen.Trulovamed søsteratilAxelskoneHanne,somomAgnesaldrihadde eksistert. –Ikkjenokaspelingno!

Agnesskvettutavtankanesinenårhohøyreronkelen igjen.Gårbortfråflygeletogheldframmedårydde.Før ogetterfrukost.Gjennomeinheildagfyltavbråketegjestar ogmasetekjøkkenpersonaleogeinonkelsomikkjeernøgd mednokohogjer.Nettoppderforklamrarhosegfast,både ihotelletogisieigastoltheit.

Nårdetnærmarsegmiddagstid,klarerikkjeAgnesla vereåsjåutdetveslevindaugetianretninga.Imatsalensit bådeAxelogDidrik.Deiserpåkvarandremeddetsame utfordrandeblikketdeialltidhar,somomdeispelereitspel motkvarandrederingenennoharvunne.Mendeilerogså. Skålar.Ogrundtdeierdetlikeglademenneskesomfør.Det ervisstberrehosommerkarathomanglariselskapetdeira. Hoogfaren.

Å,sågjerneAgnesvilgåutdit.Sittemeddei,somfør. Vereeindelavkretsendeira,somfør.Kjennesegønsktder, somfør.Menhokanikkje.Klarerikkjeåsjåmiskunnaiauga deira,slikhoharsettdetiDidrikdeisistegonganehohar møtthan.Axelharhoikkjesettsidankonkursen.Kanskje vilhansjåpåhomedforaktno,somdentenestejentahohar blitt.

EtteratDidrikkomtilbakefråArendal,heldtAgnesfram medåmøtehan.Bådeførogetterhangiftaseg.Farenprøvde desperatåfåhounnahan,åfåhogiftmednokonandre,å fåhosikraførdetvartforseint.Menhovarforelska.Og bråttvardetingenandresomvillehadotteratileinsom haddestøttaopprøret.Stadigfærrevilleogsåkometilhotellet,såAgnesogDidrikkunnemøtastideitommeromma der.Ilangenetterfylteavsveittekroppar,varmkjærleikog uoppnåelegedraumar.

DetersnarteitårsidanhoharsettDidrikno.Ikkjesidan hofortaldeathovargravid.Hanvartforretningsmessigog kaldpåeinaugeblink.Bråttsåghokorleishanvariforhandlingar,korleishanalltidfekkdetsomhanville.Hogjekktil deneldrekonapåMontparnasseogfekkfjernabarnethobar på.OgsamstundesfjernahovisstbandatilDidrik,vartbrukt ogskiten.

Agnessignedpåeinkrakkinnepådetvarmekjøkkenet. Beinoghofterverkerettereinlangdag.Hoersåtrøyttat hovilsvimeav.Trøyttavarbeidet,trøyttavdaganeognettenesomgliroverikvarandre,avåløftearmane,gårundtpå dethardesteingolvetikaldetresko,gøymesegforonkelen. Trøyttavlivetslikdetharblitt,ogavåikkjesjånokonvegut.

Hogårutdennattaòg,menkjemsegheimførmorgonen. Holeggsjaletoverandletetforåvernedetfråvindogregn nårhogårinnsideportentilhotellet.Ervedåsnubleover nokometallskrapveddørainntiltenarfløya.Skvettnårho høyrerprustingafråhestaneistallen.Sernestenikkjebakken framforsegderhogår.Mensåblirhovareikorghoikkjehar settfør.Innunderførstetrappetrinn,vernafråvêretsågodt detlètseggjere.Midtiallgrusogflisogsøleerhomistenkelegreinogfin.Fyltaveitstort,gråttullteppe.Ogder!Kom detikkjeeinlydderifrå?

Agnesbøyersegned.Heldpusten.Knipsamanauga.Tør nestenikkjehenteframkorga,avfryktforkvahomåtte finne.Mentilsluttfinnblikkethennarvegengjennommørket.Hognirnevanemotsjaletsittforåvarmedeiførho forsiktigbrettarteppettilside,lagetterlag.Heilevegeninn tileitgråkvitt,gråtandespedbarn.

«Opiumsrøyking og homsesex på loftet, svik og bedrageri av svimlende summer. Krakk er strålende underholdning basert på virkelige hendelser.»

sindre hovdenakk , vg

Arendal, 1885. Seglskutene lossar varer i hamna. Krystallysekronene er blankpussa. Borgarskapet gler seg til det årlege maskeradeballet.

Den rike arvingen Axel Herlofson har bygd eit imperium som banksjef og skipsreiar og eig halvparten av verksemdene i byen. For folk i Arendal er han vegen til velstand. Hangen hans til opium, gambling og yngre menn er ikkje like kjend.

Den unge revisoren Thomas Berntzen sit på banksjefens nabokontor og er heilt i hans vald. Når han finn feil i rekneskapane, er han redd for å miste både jobben og den store kjærleiken. Den einaste han kan dele uroa si med, er Agnes Mercier. Den elegante kvinna frå Paris driv kjolesalongen i byen, men skjuler både den skandaløse fortida si og Axels løyndommar. Så byrjar nettet å rakne.

Gamle ideal fell for nye idear. Dei beste familiane viser seg å vere dei verste, og ingen veit sanninga om kvarandre. Krakk er ein storslått roman om kjærleik, svik og klassekamp, basert på den verke-lege historia om svindelen som endra Noreg.

«Et mesterstykke av en fortelling. (…) handlingsmettet og svært spennende. (…) Mesterlig og troverdig. svein gjeruldsen , Tvedestrandsposten

«Strålende om hvordan én hvitsnippforbryter ruinerte en hel by.»

steinar brandslet, Stavanger Aftenblad

Krakk

GURI IDSØ VIKEN

KRAKK

GuriIdsøViken

KRAKK

–Mademoiselleertidlegoppe!