Void15 unused underground space

7 - 15 januari 2015

UN-USED UNDERGROUND SPACE

ArtEZ hogeschool voor de kunsten

In het boek ‘Poetics of Space’ van Gaston Bachelard

Im Buch ”Poetics of Space” von Gaston Bachelard

wordt de kelder verbonden met ideeën van

wird der Keller mit den Ideen von Freud und Jung

Freud en Jung. Hij beschrijft in zijn boek een

verbunden. Gaston Bachelard umschreibt in seinem

huis van zolder tot kelder om te laten zien hoe

Buch ein Haus vom Keller bis zum Dachboden, um

onze waarneming van ruimten onze gedachten,

deutlich zu machen, wie die Wahrnehmung von

geheugen en dromen vormen.

Raeumen unsere Gedanken, Erinnerungen und Traeume gestalten.

Zo geeft de zolder beschutting tegen regen, zon en angsten. Op zolder zijn de gedachten helder.

Der Dachboden bietet Schutz gegen Regen,

De kelder daar in tegen is de donkere, irrationele

Sonne und Aengste. Auf dem Dachboden sind die

ruimte van ons huis. De kelder staat symbool voor

Gedanken klar. Der Keller im Haus jedoch, ist ein

de weggestopte nare ervaringen uit ons leven.

dunkler und irrationaler Raum. Er symbolisiert

Alleen via dromen of associatie kunnen deze

das Verdraengen von schlechten Erfahrungen

ervaring bewust beleefd worden.

aus unserem Leben. Nur durch Traeume oder Assoziationen koennen diese Wahrnehmungen bewust erlebt werden.

INLEIDING

EINLEITUNG

Het VOID 2015 project is een negen dagen

Das vorgestellte “Void” Projekt 2015 ist ein

grensoverschrijdende problematiek bezig

Im ZNS werden Bachelor- und Masterstudien-

durende casestudy, een ontwerpend

neun Tage dauernder “casestudy”. In diesem

houden op het gebied van deze thema’s.

gaenge angeboten, welche sich mit den oben

onderzoek naar ideeën, gedachten en

“casestudy” geht es um planerische Unter-

Daarnaast wordt door middel van tentoon-

genannten grenzueberschreitenden Themen

concepten voor een ongebruikte onder-

suchungen, das Entwickeln von Ideen und

stellingen, lezingen, films en excursies de

beschaeftigen. Darueber hinaus werden durch

grondse ruimte, Un-used Underground Space.

Konzepten bezueglich eines nicht genutzten unter-

wederzijdse relatie bevraagd en onderzocht.

Austellungen,Filme,Lesungen und Exkursionen

De VOID is een moment tussen semesters

irdischen Raumes im ZNS. “Un-used underground

Het ZNS is in Münster in een monumentaal

die Beziehung zwischen den zwei Laendern

waarin we in de opleidingen met studenten

Space”. In sogenannten “VOID” Projekten arbeiten

pand gehuisvest dat, als een van de weinige

untersucht und beleuchtet. Das ZNS selbst,

werken aan actuele thema’s, vaak aan

Studenten in der Zeit zwischen zwei Semestern

gebouwen, de bombardementen van de

gefestigt im Krameramtshaus, steht unter

ons voorgelegd door reële opdrachtgevers.

an aktuellen Themen, haeufig auch durch reale

Tweede Wereldoorlog heeft doorstaan.

Denkmalschutz und wurde waehrend des

Ondernemerschap is dan ook een belangrijk

Auftraggeber initiiert. Das Thema “Unter-

thema in de VOID. In dit geval een grens-

nehmertum” ist ein wichtiger Bestandteil dieser

ZNS zoekt naar nieuwe concepten die het centrum

overschrijdend ondernemerschap.

“VOID” Projekte. In dem jetzigen Projekt geht es

kunnen versterken in haar doelstellingen. Vanuit

Das ZNS ist auf der Suche nach neuen

im Besonderen um eine grenzueberschreitende

de gedachte dat nieuwe concepten en functies

Konzepten, die das Zentrum fuer Niederlande-

Auseinandersetzung dieses Themen.

bezoekers, zowel vanuit de omgeving als toeristen,

Studien in ihrer Funktion und Ausrichtung

in aanraking kunnen brengen met het werk

verstaerken koennen. Der Grundgedanke

We werken voor een opdrachtgever die bekend is met andere gebruiken en verwachtings-

zweiten Weltkrieges nicht zerstoert.

patronen dan die van ons. Bovendien wordt

Unser Auftraggeber, das ZNS hat andere

van ZNS. De monumentale kelder met kruis-

ist,sowohl Bewohner der Stadt Muenster,als

van studenten verwacht dat ze in Engels of

Erfahrungen und Erwartungen bezueglich

gewelven staat al vele jaren leeg. Het is een

auch Touristen staerker in Kontakt zu bringen

Duits communiceren over de scenario’s

moeglicher Nutzungen und Ablaeufe(des

moeilijk te gebruiken ruimte vanwege de

mit dem Zentrum fuer Niederlande-Studien.

die ze ontwerpen.

Kellers), als solche, die von unseren Studenten

ruimtelijke complexiteit, structuur, lichtinval,

Ein denkmalgeschuetzter Keller liegt seit vielen

erarbeitet und vorgestellt werden. Von den

het klimaat en de toegankelijkheid. Het doel

Jahren ungenutzt. Der komplexe Raum ist

De studenten van de drie opleidingen

Studenten wird darueber hinaus erwartet,

is om een nieuwe verfrissende stroom op gang

aufgrund seiner Lage schwer zugaenglich.

interieurarchitectuur van ArtEZ werkten in

dass die Kommunikation ihrer Untersuchungen

te brengen in het gebouw van ZNS door deze

Natuerliche Beleuchtung und Ventilierung

groepsverband aan deze case; 1e jaar Master,

und erarbeitenden Szenarien in englischer

kelder nieuw leven in te blazen.

sind mangelhaft. Intention ist es,durch neue

1e

en 2e jaar Bachelor en 1e jaar Associate

oder deutscher Sprache verlaeuft.

Ideen und Konzepte,diesen Raum im ZNS eine.

Vragen die we ons daarbij hebben gesteld

degree. Er is gewerkt in zes gemengde groepen van acht studenten waarbij de masterstudenten

Studenten der Fachrichtung Innenarchitektur

• Wat is mogelijk? Anders dan museaal gebruik?

een rol op zich nemen als teamleider.

(ArtEZ,hogeschool voor de kunsten), bestehend

• Wat zal bezoekers verleiden om ZNS in Münster

aus drei Studienniveau‘s, arbeiteten in sechs

steeds opnieuw te bezoeken?

De initiatiefnemer van deze case is het

Teams an diesem “case study”. Die Teams

• Wat verwachten bezoekers nu en in de toekomst?

Zentrum Niederlände Studien (ZNS) in Münster.

bestanden jeweils aus acht Studenten

• Wat heb je fysiek als bezoeker nodig in tijden van

ZNS is in 1989 opgericht aan de Westfälischen-

verschiedener Jahrgaenge des konsekutiven

Wilhelms-Universität Münster. Het is een

Associate-,Bachelor- und Masterstudienganges,

interdisciplinair instituut dat onderzoek doet naar de historische, politieke, culturele en

Folgende Fragen haben wir uns gestellt • Welche anderen inhaltlichen Moeglichkeiten bestehen,als die Nutzung eines Museums?

• Was koennte Besucher des ZNS verleiten ums dieses wiederholt aufzusuchen?

social media in een digitale wereld?

• Was erwarten Besucher des ZNS in der

wobei die Masterstudenten eine Rolle als

De zes teams hebben ieder één van deze

• Welche physisch-raeumliche Erfahrungen

Teamleiter zugewiesen bekamen.

thema’s verder uitgediept in een scenario.

sind notwendig in Zeiten des Gebrauchs

Op deze wijze is een breed palet ontstaan

sozialer Medien und einer digitalisierten Welt.

economische verbanden tussen Nederland

heutigen Zeit und in der Zukunft?

en Duitsland. Het biedt Bachelor- en

Der Initiator dieser “Case Study” ist das

van ideeën die ZNS kan inzetten in haar

Master-opleidingen aan die zich met

Zentrum fuer Niederlande-Studien(ZNS)

verdere ideevorming over deze ruimte.

Sechs Studententeams haben sich jeweils mit

in Münster. Das ZNS,1989 gegruendet, ist

einem der Themen auseinander gesetzt und

Teil der Westfälischen-Wilhelms-Universität

ein Szenario entwickelt. Auf diese Weise ent-

zu Münster. Das interdisziplinair arbeitende

standen eine Palette von verschiedenen Ideen,

Institut untersucht die historischen, politischen,

welche das Zentrum fuer Niederlande-Studien

kulturellen und wirtschaftlichen Beziehungen

als Inspiration fuer eine weitere Entwicklung des

zwischen den Niederlanden und Deutschland.

ungenutzten Raumes verwerten kann.

INHOUDSOPGAVE

THEMA’S Politiek / Cultural Treat’s 08 Onderzoek / Schatkamer van Vergeten Kennis 12 Cultuur / Open Up 16 Geschiedenis / Time Capsule 20 Economie / Kickstart 24 Münster / Land (E)Scape 28

NAWOORD 33 COLOFON 34

POLITIEK

CULTURAL TREAT’S De Vrede van Münster werd getekend in

tectonische oplossing voor het samenbrengen

De zaal is een open ruimte, waarin een grote,

De aanpassingen aan de ruimte houden zoveel

1648. Om dit verdrag te tekenen kwamen ver-

van mensen om zo vrede te sluiten, precies zoals

in het midden geplaatste tafel centraal staat.

mogelijk rekening met het monumentale karak-

schillende Europese leiders bijeen om vrede

4 eeuwen geleden gebeurde voor de Vrede van

Alles in deze ruimte draait om de tafel. Door de

ter van de kelder. Zo blijft het tafelblad los van

te sluiten na langslepende conflicten tussen

Münster. Samen deze ervaringen delen zorgt

aangewezen zitplaatsen worden verschillende

de kolommen en zouden alle aanpassingen

verschillende culturele groepen in Europa.

voor verbroedering.

etniciteiten zoveel mogelijk gemengd , zodat

weer verwijderbaar moeten zijn. Er komt een

Dit vond plaats in het gebouw waar zich nu

er zoveel mogelijk onverwachte ontmoetingen

nieuwe hoofdingang naar de kelder, die los staat

het Zentrum für Niederlande Studien (ZNS)

De naam voor dit concept is “Cultural Treat’s”, wat

ontstaan. De tafel staat symbool voor alle tafels

van de ingang van het ZNS. Deze zou het best

bevindt. Samenkomen van verschillende

opgevat kan worden als “cultural treats” of “cultural

waar grote gebeurtenissen zijn begonnen, zoals

aan de noordzijde van het gebouw gerealiseerd

culturele of religieuze groepen om begrip

treaties”, om het concept, maar ook de historische

de tafel van het laatste avondmaal van Christus

kunnen worden, waar zich nu een hellingbaan

voor elkaar op te brengen is het uitgangspunt

gebeurtenis in dit pand te benadrukken. Er zal

of de grote tafel waaraan de leiders van de VN

bevindt. De wanden en gewelven zullen voor-

van ons concept. Op deze manier proberen

een maandelijks wisselend thema zijn van steeds

vergaderen. Ook staat de tafel symbool voor

namelijk wit zijn, zodat de projectie van de

we een groter gevoel van vrede en veiligheid

twee culturen. Dit kunnen twee sterk verschillende

eenheid, voor het samen mens zijn. De tafel is

cultuurgerelateerde patronen zo goed mogelijk

voor elke bevolkingsgroep te realiseren.

culturen zijn, twee conflicterende culturen of juist

verlaagd, zodat men in kleermakerszit plaats

uit de verf komt. De tafel krijgt een ronde vorm, zodat iedereen naast elkaar zit en er een geheel

is, maar om de westerse manier van aanzitten

gevormd wordt. Op deze manier bevorderd

nog steeds aan de orde van de dag zijn. Dit komt

vertegenwoordigers van groepen uit deze cul-

ook mogelijk te maken is de vloer onder de tafel

het samenbrengen van culturen het gevoel van

onder andere tot uiting in demonstraties. Ook

turen uitgenodigd worden om deel te nemen aan

verlaagd. Hierdoor kan elke cultuur zich thuis

vrede en veiligheid.

in Münster. Hier werd onlangs door 10.000 man

het programma van Cultural Treat’s. Naast deze

voelen aan deze tafel en wordt de relatief lage

een demonstratie gehouden tegen de Pegida,

vertegenwoordigers kunnen ook andere gasten

kelder ruimtelijker ervaren.

die tegen de islamisering van Duitsland zijn.

reserveren om deel te nemen.

We willen van de kelder een ruimte maken

Wanneer je de kelder binnenkomt, via de nieuwe

waarin mensen van verschillende culturele

ingang aan de noordzijde van het ZNS laat je,

achtergronden en meningen uitgenodigd

je telefoon achter in de kluisjes in de hal.

worden, met vrije toegang voor wie er ook bij

Zo ben je verzekerd van vrijheid, zonder gevolgd

wil zijn. Met maandelijks wisselende thema’s,

of opgenomen te worden. De hal is voorzien van

kunnen er in de loop van tijd veel verschillende

grafische prints van historische schilderijen van

culturen een podium krijgen. In principe zijn

het ondertekenen van de Vrede van Münster,

angst en conflicten veelal te herleiden naar

om bezoekers bewust te maken van wat er vier

onbekendheid met de gevreesde cultuur, religie

eeuwen geleden heeft afgespeeld op deze plek.

9

kan nemen, zoals in diverse culturen gewoonlijk

tisch – binnen dezelfde cultuur. Wekelijks zullen er

8

andersdenkenden – gematigd en fundamentalisWij willen dit doen, omdat dit soort conflicten

of afkomst. Alleen in dialoog kan men nader tot elkaar komen.

Vervolgens wordt men één voor één de zaal binnen gelaten, waar plaatsgenomen kan

Münster heeft bijna 50.000 studenten, waarvan

worden op de plaats die belicht wordt. Iedereen

er ongeveer 3.500 uit het buitenland komen.

krijgt zo een eigen zitplaats toegewezen door

Dit biedt een sterke basis voor kennismakingen

de gastheer. Bij het binnenkomen vallen de

met andere culturen. Ook deze studenten willen

onbekende, kruidige geuren van versbereid eten

we samen laten komen in de kelder, waar ze an-

op. Patronen uit de architectuur en cultuur van

dere culturen kunnen leren kennen door middel

de betreffende thema’s worden op de wanden

van architectuur, tradities, gerechten en muziek.

geprojecteerd, samen met de muziek en het

Het resultaat is een cultureel proefhuis, waar alle

bereiden van traditionele versnaperingen moet

zintuigen geprikkeld worden om in de vreemde

dit wederzijdse interesse uitlokken, zodat er een

cultuur ondergedompeld te worden. Een archi-

dialoog over elkaars achtergrond ontstaan.

“Hallo ik ben Tim en woon sinds twee jaar in Duitsland. Daarvoor heb ik altijd in Nederland gewerkt en gewoond. Ik heb voor de tweede keer hapjes gehaald en vind het leuk dat je op een avond van twee culturen kan proeven. Toen ik naar de tafel liep gaf weer een ander kussen licht waardoor ik weer andere mensen

11

10

ga ontmoeten.”

“Mijn naam is Ingeborg. Ik ben 35 jaar oud “Ik ben Sevda. Vanavond verzorg ik de Turkse

en woon mijn hele leven al in Duitsland.

hapjes. 20 jaar geleden ben ik naar Duitsland

Op de universiteit geef ik les en ik merk dat

verhuisd. Ik vind het erg leuk om mensen

de studenten uit veel verschillende landen

met een andere afkomst mijn Turkse hapjes

komen. Mede voor deze groep zal het

te laten proeven. Hierdoor worden we meer

interessant zijn om elkaar op een

met elkaar verbonden.”

positieve manier te leren kennen.”

ONDERZOEK

SCHATKAMER VAN VERGETEN KENNIS Münster: stad van de wetenschap, met maar liefst 55.000 studenten, 9 bibliotheken en 1/3 deel van de bevolking werkend in de wetenschap. Münster is een stad gericht op kennis en groei.

Veel van die kennis is te vinden in bibliotheken of op internet, maar er is ook kennis die verloren gaat. “Van de wetenschappelijke data gaat maar liefst 80% verloren binnen 20 jaar”*1. Bijvoorbeeld een boek dat nooit voltooid is of een onderzoek dat nooit is afgerond. Deze kennis blijft

’’ 80% van wetenschappelijke

vaak geheim, omdat het informatie is die niet

kennis gaat na 20 jaar verloren’’1

gepubliceerd wordt. De vergeten kennis kan een grote inspiratiebron zijn voor anderen, zonde om voor altijd verloren te laten gaan.

De kelder in Münster wordt een verzamelplek,

Niet alleen de feitelijke wetenschap,

waar je deze vergeten kennis en geheimen ach-

maar ook de geheimen van de ziel.

plek waar je je hoofd leeg kunt maken en nieuwe

De kelder in Münster is een schatkamer waar je

ideeën kunt opdoen. De verschillende stukken

vergeten wetenschappelijke

worden door de onderzoekers zelf naar de kel-

kennis en geheimen achter kunt

der gebracht. Hierbij is geen sprake van censuur

laten en ontdekken.

en is de informatie niet voorgeselecteerd.

1 Ans Hekkenberg, 20 december 2013, http://www.newscientist.nl/nieuws/wetenschappelijke-gegevens-gaan-snel-verloren/

13

12

ter kunt laten of ontdekken. Het is een openbare

De bezoeker is de ontdekker. Het gaat hier over wetenschap in de meest brede zin: natuurkunde,

Zijde 120 cm

scheikunde, mystiek, filosofie en literatuur. Ook een persoonlijk verhaal uit de geschiedenis waar

Zijde 40 cm

nooit iets mee is gedaan, kan een plek krijgen in de kelder. Na een onbepaalde tijdsperiode wordt

Zijde 20 cm

een deel van de kelder vrijgemaakt voor nieuwe stukken. De tijd zal leren door wie en wanneer

Afstand tussen de kleinste driehoek is

dit zal gebeuren.

telkens twee rijen van de kleinste driehoek

Het betreden van de kelder geeft het gevoel van een schatkamer, een plek waar jij als bezoeker de kans hebt om te ontdekken. Daarbij kies je jouw eigen weg om misschien een onverwachte inspiratiebron te vinden. De stukken worden achtergelaten in een geometrisch raster van driehoeken in verschillende formaten op de vloer. In dit raster is verlichting aangebracht, die door de combinatie van open en gevulde plafond met de gewelven. De gesloten driehoeken vormen het pad door de ruimte, met platformen waarop je kan zitten lezen en zo tot een toevallige en waardevolle ontdekking kunt komen.

15

14

vakken een prachtig schouwspel geeft op het

CULTUUR

OPEN­ UP Een grote opening, ik voel me welkom.

Ik loop naar binnen en de ruimte wordt smaller. Ik word verder geleid en laat mijn smartphone en schoenen achter. Hoe meer ik naar binnentreed, hoe smaller het wordt.

Wanneer ik de bocht om ga zie ik een grote lege ruimte. Gewelven, dat is wat ik zie.

Onder mij voel ik tegels. Ik loop door en het wordt steeds donkerder. De harde tegels veranderen in zacht zand en het is donker. Ik ben alleen, maar hoor stemmen.

Ik zie niemand. Mijn gedachten zijn oorverdovend, ik nestel me in het zand.

Langzaamaan wordt het stil in mijn hoofd.

Mystiek. Culturele aspecten van Nederland en Duitsland. Stilte, waar vind je dat tegenwoordig.

Onze wereld geeft veel prikkels af en is continu in beweging. De drukte van de stad, maar ook

17

16

je eigen omgeving. Muziek die je altijd hoort, een mobieltje in je hand en het geraas van auto’s. Die drukte biedt niet de mogelijkheid om rust te creëren in je hoofd. Maar wat is stilte?

Een veilige openbare plek waar je samen of

Is stilte het ontbreken van geluid?

alleen de rust van de leegte kan ervaren.

Nee, het is het ontbreken van storend geluid.

Mensen hebben behoefte aan stilte, bewijst het succes van meditatiegroepen en stiltecentra.

Sommige mensen zoeken de rust van een klooster op om tot zichzelf te komen. De betekenis van mystiek is om jezelf te openen voor een ervaring waarin de goddelijke essentie zich aan je kan openbaren. Open-up is een plek waar de mystiek en de drang tot rust samenkomen. Het is een plek waar je je door leegte kunt ontladen en opladen. Je kunt hier je hoofd leeg maken.

Je kunt je ervaringen ook delen met andere bezoekers. Open-up naar jezelf en naar elkaar.

De kelder is daarvoor een goede plek.

Entree: Een grote opening, ik voel me welkom.

De filosoof Gaston Bachelard schrijft over kelders: ‘De kelder is vooral de donkere intiteit van het huis. Wanneer we daar dromen zijn we

De harde tegels veranderen in

in harmonie met de irrationaliteit van de diepte’.

zacht zand en het is donker,

Een huis zit vol beelden en is een stabiele factor,

weg uit de alledaagse drukte.

die stabiliteit is wat wij zoeken in het dagelijks leven. Maar omdat we altijd druk zijn, zijn we die stabiliteit kwijt. Het naar de kelder afdwalen is dromen. Jij bent de kelder, het is je onderbewustzijn. Daarnaast staat de kelder voor een naar binnen gerichte ruimte, geïsoleerd van de buitenwereld.

De kelder van het Haus der Niederlande is dit allemaal. Een naar binnen gerichte ruimte, geïsoleerd van de buitenwereld door de dikke wanden. Een lage ruimte brengt een gevoel van geborgenheid zonder dat het opgesloten voelt.

Dit komt door de gewelven die een mystieke sfeer uitdragen. Een perfecte plek om tot jezelf te komen. Het Haus der Niederlande is een plek van vrede door gesprek, zo is hier de Vrede van Munster (1648) getekend. Het is een veilige plek voor internationale bijeenkomsten. ZNS onderzoek en onderwijs dat kan bijdragen aan een beter begrip van het Nederlandstalige gebied in Europa. Het bevordert ook de betrekkingen tussen Duitsland, België en Nederland.

Zo willen wij een focuspunt creëren dat zich tot ZNS en Haus der Niederlande richt.

Het is een plek waar veilig gesproken kan worden en waar je je hoofd kunt leegmaken.

Klaar voor nieuwe indrukken.

Open-Up naar jezelf en naar elkaar.

19

18

(Zentrum für Niederlande­Studien) staat voor

GESCHIEDENIS

TIME CAPSULE Time Capsule is een plaats waar mensen

De vilten capsules zorgen

deelnemen aan een anonieme discussie over

voor een goede akoestiek,

historische en recente gebeurtenissen.

en een geborgen gevoel

Het vindt plaats in het Haus der Niederlände in het centrum van de stad Münster.

Het eeuwenoude pand van ZNS symboliseert de vrede in Europa die nog steeds heerst.

We hebben een interactieve installatie gecreeërd waar de mening van de bezoeker de ruimte steeds vormgeeft. De vloer weerspiegelt de geschiedenis van het gebouw en ook de achtergelaten berichten van de bezoekers.

Om dit te realiseren ligt er een zwarte vloer in de kelder, met een dun laagje water er op.

De trillingen die ontstaan door het lopen op het stenen looppad zorgen voor een eenheid en samensmelting tussen verschillende

21

20

geprojecteerde opvattingen.

In de capsules bevinden zich audio- en videobestanden over belangrijke gebeurtenissen. Door middel van een toetsenbord kun je hierop reageren.

In de capsules is slechts ruimte voor één persoon, om zo de ervaring van een gesprek en interactie te benadrukken. Zo ontstaat er een poëtische ruimte van herhaling, geschiedenis en (zelf)reflectie.

Bij de entree ziet de bezoeker meteen het uitzicht op de ruimte.

De capsule trekt de aandacht van voorbijgangers en legt

23

22

een link naar de kelder.

De tekst wordt geprojecteerd op de zwarte vloer, het water reflecteert het plafond

ECONOMIE

KICKSTART Uit verschillende bronnen is gebleken

Het versterken van de economische

dat Duitsland meer samenwerking met

relatie tussen Nederland en Duitsland.

Nederland wil bewerkstelligen. Met het ontwerp voor de kelder van het Haus der Niederlande te Münster dragen wij hieraan bij. Het is namelijk een plek waarmee wij de samenwerking tussen Nederland en Duitsland willen versterken. Een plek waar innoverende Nederlanders hun ideeën, werk en projecten tentoonstellen aan Münster.

Het gebouw kent een turbulente geschiedenis die

Een kelder kan gezien worden als een fundament

een mooi contrast vormt met dit huidige harmo-

voor een gebouw. Het vormt het startpunt van

nische concept. De basis voor het “kennen en kun-

waaruit verder gebouwd wordt. Met het thema

nen” ligt vast in de geschiedenis en vormt het juiste economie in het achterhoofd vormt deze kelder punt om verder te bouwen richting de toekomst.

in het Haus der Niederlande de ideale plek om de economische band tussen Nederland en Münster.

Nederland is een slim en hard werkend land.

Dit doormiddel van het uitwisselen

Nederlandse innovaties spelen een belangrijke

van nieuwe ideeën en gedachten.

Duitsland, en Münster in het bijzonder, een plek

Bezoekers van het Haus der Niederlande

van waaruit men kan bouwen, banden kan ver-

krijgen meer kennis over Nederland. Het

sterken en samen nieuwe projecten te starten.

veranderende interieur en de wisselende thema’s

In de kelder wordt men geïnspireerd door de ge- zorgen voor een constante toonde producten en diensten van innoverende Nederlanders. De stimulans om te innoveren wordt hierdoor versterkt. Dit zal uiteindelijk meer economische groei mogelijk maken.

vernieuwing in bezoekersstromen.

25

24

rol op wereldniveau. Met dit concept bieden wij

Door de keuze voor één soort materiaal

Tijdens het bezoek van de kelder kwamen

respecteren we het karakter van de kelder.

we tot de constatering dat het toepassen van

Het doek, dat de verbinding tussen Duitsland

kunstlicht een onmisbare schakel binnen het

en Nederland verbeeldt, creëert namelijk een

geheel is. Door de gewelven subtiel uit te lichten

sterk contrast met de massiviteit en de kwaliteit

worden verschillende plekken geaccentueerd

van de ruimte. Het is verbindend, meegaand,

en sfeer gecreëerd.

veranderbaar en wordt bediend door de gebruiker. De flexibiliteit van het doek kan zorgen voor transformatie van individuele, intieme ruimten en gemeenschappelijke

27

26

open ruimten.

MÜNSTER

29

28

LAND (E)SCAPE

De plattegrond van Münster is als basis gebruikt voor de inrichting van de kelder.

De vormen van de kaart zijn doorgevoerd als vlekkenplan voor het landschap dat bestaat uit een pad en de zitelementen.

Een dag in Münster bevat veel indrukken, van

In de kelder wordt zitruimte aangeboden in de

mooie gebouwen en leuke winkels tot histori-

vorm van elementen. Deze vormen een land-

sche monumenten. Wij willen een ruimte creë-

schap waarin je zelf uit kunt maken waar je gaat

ren in de kelder van das Haus der Niederlande

zitten of liggen. Als in een park, waar je op zoek

om even tot bezinning te komen van de indruk-

gaat naar je eigen plek. Het landschap bevat

ken van de stad. De kelder is de plaats waar je

vlakken die een dynamisch beeld opleveren.

alles op je in kunt laten werken, waar je kunt ont-

Er ontstaat beweging door licht en verandering

spannen en de drukte van de stad kunt ontvluch-

van kleur. Bezoekers kunnen dit beïnvloeden

ten. Het centrum is zowel voor nieuwkomers

door aanraking.

als voor inwoners die elkaar hier tevens kunnen ontmoeten. Functies ontstaan als vanzelf.

Vanaf de voorkant van het gebouw wordt het bestaande pad verlaagd tot vloerniveau van de kelder. Dit dalende pad bevat een patroon dat gebaseerd is op de vormen van de plattegrond van M端nster en leidt je door naar binnen. De verlaagde entree is toegankelijk voor mindervaliden. Aan de achterzijde is een trap aanwezig.

De meerdere ingangen zorgen voor een betere toegankelijkheid. Binnen wordt het natuurlijke landschap omgezet in een man-made-landscape.

31

30

De kelder is van twee kanten toegankelijk.

NAWOORD

NACHWORT

De studenten hebben kunnen ervaren wat

Die Studenten haben mit diesem

De resultaten zijn van deze publicatie zijn na-

Die Ergebnisse dieser Publikation sind nicht

het is om over de grens te werken voor een

“Casestudy” eine neue Arbeitserfahrung

drukkelijk niet bedoeld als eindproduct maar

als fertiges Ergebniss zu verstehen, sonder

reële opdrachtgever. De negen dagen waren

machen koennen,bezueglich eines realen

juist als startpunt en uitnodiging voor een

als Startpunkt fuer weitere Erkentnisse

zeer intensief. Binnen een compact tijdsbe-

Auftraggeber im Ausland. Die neun Tage

nieuwe verkennende ronde.

und Entwicklungen.

stek is met een grote groep betrokken stu-

der Bearbeitung waren sehr intensiv und

denten toegewerkt naar een eindresultaat.

trotz der eingeschraenkten Bearbeitungszeit

Tot slot willen we ZNS bedanken voor het formu-

Zum Schluss moechten wir unseren Dank

De Master- en tweede jaar Bacherlor-studen-

haben die Studenten sich enthusiast mit der

leren van de opgave en de mogelijkheid het pand

dem Zentrum fuer Niederlande-Studien

ten zijn naar Münster gereisd en hebben daar

Projektaufgabe auseinandergesetzt.

te bezoeken, op te meten en te documenteren.

aussprechen,fuer die Moeglichkeit an dieser

het pand van ZNS bezocht, opgemeten en gefotografeerd.

De eerste jaar Bachelor- en Associate degree

spannenden Projektaufgabe teilzunehemen.

Bachelor- und Masterstudenten sind in Muenster

Ook Thomas Balke, architect in Münster,

Thomas Balke, Architekt in Muenster gilt unser

gewesen, um die Raeumlichkeiten des ZNS zu

willen we bedanken voor het organiseren van

besonderer Dank fuer das Zustandekommen

besichtigen,aufzumessen und zu fotografieren.

deze opgave en het ons rondleiden langs mooie

des Programs und einer spannenden Architek-

projecten in Münster. En Jan Kampshoff van

turfuehrung durch Muenster.

studenten zijn naar Utrecht geweest en hebben daar vergelijkbare ruimten bezocht.

Het werken in gemengde groepen met stu-

Accociate- und Bachelor Studenten aus dem

Modulorbeat, Münster voor zijn inspirerende

ersten Studienjahr waren in Utrecht um

voordracht en ook alle docenten van ArtEZ veel

Einen Dank auch an die Architekten von

vergleichbare Raeume zu besuchen.

dank voor hun enorme inzet.

Modulorbeat aus Muenster, Jan Kampshoff

denten van alle jaren en studierichtingen heeft gewerkt als een pressurecooker.

und Marc Günnewig fuer ihren inspirienden Das Arbeiten der Studenten in Teams aus verschiedenen Studienjahren- und niveau’s hat einen spuerbaren “Arbeitsdruck” erzeugt.

an alle Dozenten des Fachbereichs fuer ihren Einsatz.

33

32

De Masterstudenten zijn voor het eerst gecon-

Werkbericht und selbstverstaendlich auch Eric de Leeuw

fronteerd met leiding geven aan een projectgroep. Motiveren, delegeren en plannen zijn

Die Masterstudenten sind zum ersten Mal mit der

bijkomstige vaardigheden naast het ontwerpen

Rolle als Projektleiter eines Teams konfrontiert

van een mooi plan.

worden. Das Motivieren, Koordinieren und Planen sind Eigenschaften, welche neben dem Entwerfen

En de eerste en tweede jaar studenten hebben

von Raeumen wichtige ergaenzende “Skills” sind.

moeten leren zich te verbinden aan een plan dat niet door hem/haar alleen is ontworpen.

Studenten der juengeren Jahrgaenge haben gelernt, sich auch mit einem Entwurf zu indentifi-

Tijd leek de beperkende factor om een kwa-

zieren, der nicht durch Sie selbst bedacht ist.

litatief hoogwaardige uitkomst na te streven.

Door te focussen op de doelstellingen van het

Der Zeitfaktor bleibt bestimmend,um einen

Instituut en deze via scenario’s te duiden zijn de

kwalitativ hochwertigen Plan anzustreben.

resultaten overdraagbaar.

Durch Konzentration auf die Zielsetzungen des Instituts und diese mittels der erarbeitenden

De stapsgewijze opbouw van de week is effectief

Szenario’s zu interpretieren,sind die Ergebnisse

gebleken en als prettig ervaren. Starten met het

durchaus projektierbar.

inladen van informatie en data verzamelen, een deel in Münster op locatie en een deel in Utrecht

Der schrittweise Arbeitsprozess dieser

om vergelijkbare locaties te bezoeken.

Woche war sehr effectiv und ist duch jeden als angenehm erlebt worden. Das Sammeln von Daten und Fakten in Muenster und der Besuch von vergleichbaren Projekten in Utrecht waren Bestandteil des Arbeitsprozesses.

Eric de Leeuw

COLOFON ORGANISATIE Thomas Balke www.balkearchitekten.com Münster Eric de Leeuw ArtEZ, hogeschool voor de kunsten Architectuur & Interieur www.artez.nl

TEAM 1 / POLITIEK

TEAM 3 / CULTUUR

TEAM 5 / ECONOMIE

DOCENTEN

Ma 1

Ma 1

Ma 1

Christiaan de Bruijne

Arco Hollander (teamleader)

34

Ba 2

Aaltsje Venema (teamleader)

Ba 2

Sam Eerdman (teamleader)

Ba 2

Henk de Haan Eric de Leeuw

Marjolein Hoornenborg

Demi Kruissen

Laurien Burghart

Jesse van Lienen

Jolanda Oudshoorn

Joyce Zwierink

Derrin van der Wetering

Holger Mührmann (vertaling nederlands-duits)

Anne Spoor

Ba 1

Ba 1

Ba 1

Irene Müller

Frederieke Hakman

Adam Meesters

Ingrid van Zanten

Jolanda Buitelaar

Rabia Hasret Demir

Rosalie Moesker

Mara Beijering

Jolien Gielen

Joyce Gerritsen

GASTDOCENTEN

Marieke van Heerde

Alwin Segers

Judith van Zwieten

Thomas Balke,

Ad 1

Ad 1

Ad 1

Jan Kampshoff, Modulorbeat

Michel Boerboom

Nikita Franken

Lauren Voorthuijsen

Eline Brinkmann

Else Harmsen

Veerle Elshof

Marc Günnewig, Modulorbeat GRAFISCH ONTWERPER

TEAM 2 / ONDERZOEK

TEAM 4 / GESCHIEDENIS

TEAM 6 / MÜNSTER

Daniel van Ginkel

Ma 1

Ma 1

Ma 1

www.danielvanginkel.nl

Suzanne Overbeek (teamleader)

Ba 2

Roos Limbeek (teamleader)

Ba2

José Koers (teamleader)

Ba2

Mariska de Leeuw

Bregje Tjallinks

Jacqueline Bardelmeijer

Elise van Wolfswinkel

Janien Pelgrum

Annebeth Wijnia

Jaël Noordhof

Ba1

Ba 1

Ilse Boersma

Ba1

Tessa Steunenberg

Jeffrey Alfing

Nicole Oussoren

Jordy Vijfschaft

Esmee Kiewiet

Kirsten Quicken

Barbara van der Molen

Jantine Nagel

Ad1

Ad 1

Yveline van Langen

Ad1

Evelien van der Ven

Jaimy Langejans

Tim Zomer

Réne Bekkers

Karin Jørgensen

35