ArtEZ finalsmagazine 2016

magazine - mei 2016 48 pagina’s afstudeerwerk

“Kunst is machtiger dan politiek” Jonas Staal spreekt zich uit

“Ik versmelt met alles om me heen”

Muzikante en stadsdichter Johanneke ter Stege

“Trek je van mij niks aan”

Filmmaker Douwe Dijkstra over de chaos

Colofon

8

Het ArtEZ finalsmagazine is een jaarlijkse uitgave van ArtEZ hogeschool voor de kunsten.

Het blad wordt gratis verspreid onder kunstliefhebbers, studenten, alumni en medewerkers van ArtEZ.

Jonas Staal over kunst, politiek, lef, Wilders en zijn New World Summit

Redactieadres Onderlangs 9 6812 CE Arnhem Postbus 49 6800 AA Arnhem finals@artez.nl t. 026 3535 758

18 Bij muzikante en stadsdichter Johanneke ter Stege vervaagt de grens tussen leven en werk

Redactie Abeke Schreur (hoofd足 redacteur), Alex van der Hulst (eindredactie), Edith de Vries (redactiesecretariaat) Aan dit nummer werkten mee Eva Thielen, Francien van Zetten, Lisanne Onderwater, Michelle Brouwer, studenten van de lichting 2016 Foto cover Afstudeercollectie Hee Kim (master Fashion Design), fotografie JW Kaldenbach, model Eva Uiterwijk

3-47 Sneak previews van studenten Fine Art, Graphic Design, Creative Writing, Docent Dans, Muziek, Fashion Design, Architectuur en meer.

7 De afstuderende acteurs van de toneelschool pleiten voor het vieren van de zinloosheid met Allen Af.

Ontwerp Simons en Boom, Arnhem Druk De Raddraaier, Amsterdam Oplage 7.500 Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur. www.artez.nl Adreswijzigingen alumni Ben je oud-student en verhuis je binnenkort?

Mail de adreswijziging aan communicatie@artez.nl.

11 De nieuwe generatie dansers en choreografen.

34 Filmmaker Douwe Dijkstra zoekt graag de chaos op.

44 PLAY MAIDS: afstuderen op muziektheater met actrice Margreet Blanken en modelabel Maison the Faux

Maak kennis met de lichting van 2016

Volg ons op Facebook voor de laatste updates: www.facebook.com/artezhogeschool

Een student Fashion Strategy die de mensenrechten in Afrika wil verbeteren. Een Fine Art student die verhalen optekent van bewoners van de Bijlmermeer. De graphic designer die pubermeisjes wil helpen om beter om te gaan met het heersende schoonheidsideaal.

Het zijn enkele voorbeelden van een sociaal bewogen generatie die weet hoe belangrijk kunst kan zijn.

Betrokkenheid blijkt ook uit de verhalen van de ArtEZalumni in dit magazine. Het bekendste voorbeeld is Jonas Staal, die vlak na zijn afstuderen de befaamde Geert Wilders Werken maakte. Volgens Staal is kunst een machtiger instrument dan politiek.

De veelgeprezen filmmaker Douwe Dijkstra wil films maken die ook de man in de straat bereiken. “Ik wil geëngageerd werk maken dat relevant is”, zegt hij in het interview in dit magazine. Muzikante en dichter Johanneke ter Stege is in haar woonplaats Deventer benoemd tot stadsdichter. De in Enschede afgestudeerde singer-songwriter vertelt hoe bij haar de grens tussen kunst en leven aan het vervagen is.

Bezoek www.artez.nl/finals voor nog veel meer eind­examenwerk. En bezoek vooral ook alle eind­ examenvoorstellingen, concerten, shows en exposities die er zijn; achterin dit magazine staat de agenda.

Bezoek www.artez.nl/finals voor nog veel meer eindexamenwerk.

ArtEZ finals 2016 magazine

3

Bo Bannink / Fine Art / Arnhem

Mens zijn “Wat maakt een mens? Ik onderzoek dit door de mens zijn meest kenmerkende eigenschap te ontnemen: het geven van een betekenis aan zijn leven, aan zijn omgeving, aan zijn bestaan. Eindeloos voortdurende, betekenisloze rituelen, van ieder natuurlijk leven ontdaan. Soms oogt het luguber, vaker heeft het een sereniteit.

Wat blijft er dan over van een lichaam? Een lichaam dat weliswaar beweegt en dus leeft, maar vervormd lijkt.

Door beweging wordt leven verondersteld, maar de bewegingen zijn machinaal, ontzield. Ik negeer natuurkundige wetten en creëer vervreemdende beelden die je een ongemakkelijk gevoel geven.

Je gaat als kijker op zoek naar een betekenis die er niet is. Je wil invulling geven aan de leegte. Je kunt je als kijker niet onttrekken aan je mens zijn. Dat maakt het een verontrustend en fascinerend geheel.” bobannink.nl Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 29 juni t/m 3 juli

4

Simone de Kinderen / Fine Art / Arnhem

Het heiligste dorpje van Nederland “In een vaag gebied tussen documentaire en kunst, daar zit mijn werk. Zo gebruik ik video om de werkelijkheid te documenteren en om ook een nieuwe werkelijkheid te creëren; namelijk de realiteit die bestaat binnen de kaders van mijn beelden.

Het is een zoektocht naar wat er tussen hier en daar zit, naar de weg ergens naartoe in plaats van het einddoel.

Een zoektocht naar onze eigen plek binnen een ruimte die door anderen al zo voor ons ingekleurd is.

In mijn afstudeerwerk reis ik voor deze zoektocht af naar het ‘heiligste dorpje’ van Nederland: Amsterdam Bijlmermeer. In de stad van de toekomst is geen plek voor religie, laat staan voor architectuur die in dienst staat van religie. Toch zijn er hier meer dan 150 verschillende geloofsgemeenschappen te vinden. Ik verzamel op deze plek de verhalen van individuen en onderzoek zo hoe de mensen uit deze beruchte wijk hun eigen ruimte creëren en vormgeven.” simonedekinderen.com Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 29 juni t/m 3 juli

Bekijk meer op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine

5

Anke Spieringhs / Docent Theater / Honours Programme / Arnhem

Relativiteit van tijd “We lijken alsmaar tijd te kort te komen. En wanneer de tijd verstreken is, krijgen we het nooit meer terug. Jezelf verzetten tegen de tijd is nutteloos; tijd is nooit terug te draaien. Dit zinloze gevecht tegen temporaliteit laten zien in het theater zorgt voor spanning, frictie, conflict en daarmee theatraliteit.

Ik vind het prachtig om dat te ervaren. Die gedeelde tijd en aanwezigheid van de speler en het publiek wil ik uitlichten in mijn afstudeerwerk: het wordt een plek waar mensen samen komen om op een creatieve en nieuwsgierige manier bezig te zijn met een onderwerp dat ons bezighoudt. Tijdens mijn studie heb ik het honours programme gevolgd, voor theoretische verdieping.

In dit programma heb ik onderzocht hoe de tijdsbeleving van een toeschouwer werkt, in de werkelijkheid en in het theater. Ook heb

6

ik gekeken welke middelen een theatermaker kan inzetten om de tijdsbeleving te manipuleren.

Na mijn afstuderen wil ik me als docent en theatermaker blijven inzetten voor de relativiteit van de tijdsbeleving. Ik wil het theater een speelplaats van verbeelding en reflectie laten zijn waarin we alle controle los mogen laten. Geen tijdschema’s en ‘to do’-lijstjes als het theaterlicht aan is. Dan mag ik me laven aan een moment dat voor ieder persoon een eeuwigheid of nanoseconde duurt.”

Studenten van de opleiding Docent Theater maken een eigen afstudeervoorstelling. Ga voor de data van de voorstellingen naar www.artez.nl/agenda.

Spel: Valentijn Benard, Ruben de Goede, Tessa

13 juni: ArtEZ Arnhem, Zaal 1 (try-out)

19 juni: Festival a/d Maas, Rotterdam

Jonge Poerink, Laurien van Rijswijk, Whitney

14 juni: ArtEZ Arnhem, Zaal 1 (try-out)

21 juni: Theater Ins Blau, Leiden

Sawyer, Karlijn van der Schaaf, Tim Schmidt en

16 juni : Stadstheater Arnhem (try-out)

23 juni: Lindenberg, Nijmegen

Niki Verkaar. Regie: Nina Spijkers.

17 juni: Stadstheater Arnhem (première)

25 juni: IT’s festival, Amsterdam

18 juni: Stadstheater Arnhem

Eindvoorstelling Toneelschool

Allen af De lichting toneelschoolstudenten van ArtEZ studeert dit jaar af met de voorstelling Allen af van de Engelse toneelschrijver Micheal Frayn, in regie van Nina Spijkers.

In Allen Af (Noises Off, 1982) repeteert een groep toneelspelers de klucht Niets aan met alle strubbelingen van dien. De klucht bezwijkt echter al snel onder de druk van de artistieke, emotionele en financiële problemen van de cast. Een net te handige regisseur, een iets te intieme relatie, een ietwat goedkoop decor. Een klucht over een klucht.

Theatermaken kan vaak een zoektocht zijn naar betekenis en het duiden van de mens en de maatschappij. Na lang zoeken naar betekenis in Allen Af kwam deze lichting afstuderende toneelschoolstudenten er uiteindelijk achter dat die er helemaal niet is.

En om het ontbreken aan betekenis mag gelachen worden; lachen om onszelf, lachen om de herkenning van ons in de ander. Daarom pleiten zij voor het vieren van de zinloosheid en van de lach. Een voorstelling waarin het ambacht van het komediespelen centraal staat.

ArtEZ finals 2016 magazine

7

interview

Jonas Staal

“Maak een wereld” Jonas Staal (1981) is bekend van zijn Geert Wilders Werken: bermmonumenten die Wilders afbeeldden als levende martelaar. Hij maakte ze in 2005, een jaar na zijn afstuderen op ArtEZ in Enschede. Staals werk is meer dan geëngageerd: hij ziet kunst als machtsinstrument, sterker dan politiek. “Als wij ons geen andere wereld kunnen verbeelden, kunnen we deze ook niet realiseren.” Kunstenaar worden was voor Staal een bevrijding, waarin kritisch zijn een vereiste werd in plaats van een zwakte.

Tekst: Lisanne Onderwater Portretfoto: Stephan van Fleteren

In 2004 studeerde hij af in monumentale kunst, op een onderzoek naar esthetiek van bewijsmateriaal: abstracte symbolen – cirkels, strepen, pijlvormen – op fotodocumentatie van moordzaken en criminaliteit. “Een onschuldig object wordt in de context ineens gruwelijk, alsof er altijd al een bepaalde geweldslaag in die onschuld aanwezig was, die pas in de moordzaak zichtbaar wordt.”

ik mijn werk tonen zonder goedkeuring van instituten. Ik dwong mijzelf maandelijks nieuw werk te maken.” De belangrijkste ervaring was te ontdekken waar zijn passies lagen en zelfdiscipline af te dwingen. “Wanneer je academie wegvalt, is het aan jezelf om te zorgen dat je werk wordt gerealiseerd en de wereld inkomt: het vereist strengheid om je eigen artistieke programma vorm te geven en onafhankelijkheid te winnen.”

AKI ArtEZ in Enschede herinnert hij zich als een “fantastische anarchistische school, met vierentwintig uur per dag toegang tot het gebouw, ’s zomers slapen op het dak van de academie en een ongelofelijke honger naar het artistieke experiment.”

ArtEZ gaf hem de artistieke vrijheid en zijn tussentijdse uitwisseling met de School of the Museum of Arts in Boston gaf hem technische kennis.

Theo van Gogh In het jaar dat Staal naar Rotterdam verhuisde, werd filmmaker en polemist Theo van Gogh vermoord. “Hij was ervan overtuigd dat zijn rabiaat rechtse denkbeelden hem nooit kwaad zouden doen en beschreef zichzelf als nar: wie zou de nar vermoorden?” Maar kunstwerken hebben invloed, zegt Staal, in de wijze

Na ArtEZ verhuisde Staal naar Rotterdam, waar hij drie dagen per week in de thuiszorg werkte en vier dagen aan zijn kunstwerken. “In de openbare ruimte kon

waarop wij naar de wereld kijken. “Met de dood van Van Gogh stierf ook de onschuld van de Nederlandse kunst.” In Rotterdam was de spanning voelbaar, vertelt hij. Zijn politieke bewustzijn groeide in dat proces,

8

waarna zijn eerste werk in de openbare ruimte ontstond: De Geert Wilders Werken (2005-2008). “Wilders wint steun omdat hij zelf bedreigd wordt. Iedereen speculeert over zijn dood, maar hij sterft nooit.”

Veel van Staals werk nadien heeft de opkomst van het ultranationalisme in Nederland als uitgangspunt, en met name de rol die deze politieke beweging speelt in de Oorlog tegen Terreur.

“Sinds 11 september 2001 zien we een systematische erosie van democratische rechten van burgers, een obsessie met het veiligheidsapparaat en blinde bereidheid deel te nemen aan Amerikaanse missies in Irak en Syrië, die via aanslagen op eigen bodem nu op ons terugvallen – zoals recent in Brussel.”

Tijdelijke parlementen Zijn internationale organisatie New World Summit (2012-heden) ontstond vanuit die ontwikkelingen. Staal bouwt tijdelijke parlementen in theaters, publieke ruimten en kunstinstituten, waar hij

New World Summit – Rojava (2015-16)

stateloze groepen uitnodigt, zelfs die op terreurlijsten. “Het is een poging de andere kant van de Oorlog tegen Terreur te belichten; om bewustwording te creëren van de radicaaldemocratische agenda’s die veel organisaties op internationale terreurlijsten nastreven.” De Oorlog tegen Terreur is vaak niets meer dan een excuus om van subversieve stemmen af te komen, zegt Staal.

Op dit moment doet de geëngageerde kunstenaar promotieonderzoek naar de rol van propagandakunst in de 21ste eeuw, aan het PhDArts van de Universiteit Leiden. “Ik denk dat kunst altijd een propagandistisch belang dient: kunst is de expressie van dominante politieke, economische en ideologische krachten.

De vraag die wij ons als kunstenaars moeten stellen is wie wij eigenlijk van

Freethinkers’ Space Continued (2013)

dienst willen zijn. Welk wereldbeeld propaganderen wij via kunst?”

en hoe helpen wij kunstenaars die wereld vorm te geven?”

Kunst als machtsinstrument Macht heeft alles met vorm te maken, vindt Staal. Het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag, ontworpen door Pi de Bruijn, met schilderingen van Rudi van de Wint, is uiteindelijk niets dan een (reactionair) theater, zegt hij. “Wij identificeren macht via werk van een architect en een schilder. Dat toont enerzijds dat het theater als parlement niet buiten de werkelijkheid staat: politici – performers – voeren er ideeën op die de werkelijkheid beïnvloeden. Anderzijds toont het dat wij, kunstenaars, een zekere macht hebben: als wij de bestaande orde een gezicht kunnen geven, dan zouden we ook een andere politiek kunnen vormgeven. De vraag is: in welke wereld willen wij zijn,

Volgens Staal gaat onze huidige wereld gebukt onder drie fundamentele crises: een politieke crisis, in de vorm van de opkomst van radicaal ultranationalisme en fascisme; een economische, in de vorm van niet democratisch controleerbare mechanismen, die een land als Griekenland tot de afgrond hebben gedreven; en een humanitaire, in de vorm van honderdduizenden vluchtelingen die aan oorlogen ontsnappen die in onze naam gevoerd worden. “Samen vormt dat een crisis in ons idee van democratie, gelijk­ heid en gedeelde macht. We kunnen die crises niet bevechten met de instituten die er de oorzaak van zijn.” Daarom gaat Staals aandacht nu naar nieuwe progressieve partijen, zoals hackers, die proberen via nieuwe actievormen een nieuw democratie-

“Zijn grenzen zoals we die kennen wel de juiste?”

ideaal vorm te geven. “Ik geloof dat kunst een rol speelt in het verbeelden van de nieuwe macht, die deze ontwikkelingen moeten gaan voortbrengen.”

ArtEZ finals 2016 magazine

9

Wees vrij! Of anders…(2010) Foto: Lotte Stekelenburg

De Geert Wilders Werken (2005-2008) Foto: Politiearchief Rotterdam

Grenzen aan de kunst Tegen zijn Geert Wilders Werken werd een rechtszaak opgezet en voor New World Summit werkte Staal in Rojava, in het Koerdische deel van Syrië, waar de nieuwe autonome regering hem een commissie gaf om een parlement te bouwen. Staal omschrijft het als een hoopvolle regio, die zich tegelijkertijd dagelijks moet verdedigen tegen aanvallen van de Islamitische Staat.

Het roept de vraag op of Staal ook risico’s en grenzen kent? “Tuurlijk, er zijn altijd grenzen. De vraag is: zijn grenzen zoals we die kennen wel de juiste? Kunst is een middel om die vraag te stellen.”

Volgens Staal gaat kunst over verbeelding.

“Als wij ons geen andere wereld kunnen verbeelden, kunnen we deze ook niet realiseren. Politiek kent vooral het heden, het hier en nu. Kunst is voor mij een ruimte met een geheugen, een plek waar we op een kritische manier over vorm kunnen nadenken en nieuwe vormen kunnen scheppen. In dat licht zie ik kunst als een veel machtiger instrument dan de politiek.”

10

Door zijn samenwerkingen met politieke, diplomatieke en journalistieke organisaties wordt Staal telkens opnieuw uitgedaagd na te denken over de plek en functie van kunst in de wereld. Kunstenaar worden voelde bevrijdend: kritisch zijn werd een vereiste in plaats van een zwakte. “Kunst heeft een cruciale rol in een wereld die alleen met het heden bezig is: een wereld van hysterische media en politiek zonder verleden, zonder wezenlijke toekomst, zonder verbeelding.” In autonomie als een exclusief bezit van de kunst gelooft hij niet. “Onze samenleving moet strijden voor autonomie: voor het recht op gelijke toegang tot politiek, gezondheidszorg, educatie en cultuur. Ik zie kunst als deel van een maatschappijvisie.”

“Vergeet nooit dat niemand in de kunstwereld echt weet wat goede of slechte kunst is”, drukt Staal jongere collega’s op het hart tijdens workshops en ontmoetingen. “Als kunstenaars maken wij onze eigen wereld; er zijn zoveel manieren om als kunstenaar te kunnen

leven en werken.” Het belangrijkste vindt Staal eerlijkheid naar jezelf: waar liggen je passies? Waar word je gelukkig van? “Geluk is iets heel politieks: we leven in een wereld waarin veel mensen diepongelukkig zijn door systemen waarin zij worden gedwongen te leven. Luister naar alle adviezen, maar kies altijd je eigen weg; creëer de voorwaarden voor je eigen systeem. Wacht nooit af en realiseer je ideeën en intuïtie. Verdedig ze met verve.

Laat je niet intimideren. Maak een wereld.” jonasstaal.nl

“Met de dood van Van Gogh stierf ook de onschuld van de Nederlandse kunst”

Nieuwe lichting dansers en choreografen in eindvoorstelling Dans Getalenteerd, eigenzinnig, gedreven en divers. De studenten van ArtEZ Dansacademie vormen de nieuwe generatie danskunstenaars met een geheel eigen signatuur. Te zien in werk van de evenzo diverse en talentvolle choreografen Cecilia Moisio, Caroline Finn, Nicole Beutler, Idan Sharabi, Lucinda Childs, Jasper van Luijk en Camilo Chapela. Laat u verrassen en overrompelen!

2, 3, 4 juni, Arnhem, ArtEZ Dansacademie 10 juni, Deventer, schouwburg 16 juni, Nijmegen, LUX 18 juni, Arnhem, Stadstheater 23 juni, Den Haag, Korzo 1 juli, Amsterdam, Julidans 27 juni, Amsterdam, IT’s festival

ArtEZ finals 2016 magazine

11

Lieke Roerink / master Architectuur / Arnhem

Een intense beleving van de Nederlandse kust “In mijn project ontdoe ik de pier van Scheveningen van alle goede bedoelingen van de afgelopen decennia. De pier keert zich af van de badplaats en wordt gericht op de zee, de horizon en de hemelkoepel. De beleving begint bij een hotel op de pier, een kilometer lopen van de entree aan de kust tot aan de receptie.

Tijdens het bezoeken van de pier is een fascinatie ontstaan voor het unieke gebouw en de wijze waarop hij in het kustlandschap staat, op de grens van land en zee. Voor deze herbestemmingsopgave heb ik het gebouw, in combinatie met de context, mij laten vertellen wat er mee moet gebeuren.

Het gebied liet mij zien dat de sterke ritmische structuur van de pier, ontworpen door Hugh Maaskant, opnieuw onder de aandacht gebracht moest worden. Dit leidde tot de volgende ontwerpuitgangspunten: - Het zichtbaar maken van de oplopende lijn van het wandelhoofd door er een horizontaal volume op het te plaatsen.

-D e ritmische maatvoering van de bestaande betonconstructie zichtbaar maken door het horizontale volume op te tillen met stalen spanten die in maatvoering aansluiten op de bestaande betonconstructie.

-D e lengte van de pier zichtbaar maken door het volume in tweeën te delen. Er ontstaat zo een zichtlijn van voor naar achteren.

12

Door de nieuwe bestemming te laten ontstaan uit de ruimtelijke mogelijkheden van de pier en het kustlandschap ontstaat er een uniek gebouw dat de pier nog vele vitale jaren zal brengen.” artezarchitectuurexpo2015.nl/lieke Lieke studeerde af in 2015. De eindexamenexpositie van de lichting ‘16 van de master Architectuur is in oktober/ november.

Edith Plegt / Comic Design / Zwolle

Mijn eigen verhaal “Ik ben de laatste jaren heel bewust geworden van wat ik wil leren en hoe ik dit kan bereiken. Zo heb ik mijn laatste jaar gewijd aan het onderzoeken hoe ik makkelijker vanuit mijzelf verhalen kan schrijven. Mijn laatste jaar was perfect voor dit thema, omdat we in dit jaar een volledig vrije strip moeten maken van ongeveer 25 pagina’s.

Door middel van drie onderzoeken heb ik geprobeerd inspiratie te vinden voor een eigen verhaal. Ik heb geleerd dat mijn omgeving en de mensen om mij heen een bron van inspiratie voor mij zijn. Als ik goed oplet, hoor ik de gekste gesprekken en zie ik de interessantste dingen, dingen die ik zelf nooit zou kunnen verzinnen.

Uiteindelijk is mijn afstudeerstrip dan ook niet een verzonnen verhaal, maar het verhaal van mijn onderzoek. Ik wil mijn verhaal delen, wat ik heb gedaan, gezien en gehoord, hoe enthousiast ik ervan werd.

Een eigen verhaal verzinnen dat komt later wel.

Met mijn afstudeerstrip hoop ik ook andere tekenaars te kunnen inspireren. Het is helemaal niet erg om moeite te hebben met het verzinnen van eigen verhalen of eigen onderwerpen. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer je er maar bewust mee bezig blijft er altijd wel iets op je pad komt waar jij over wil vertellen.” facebook.com/excelibur instagram.com/excelibur.illustrations Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 29 juni t/m 10 juli

B ekijk meer op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine

13

Aaltsje Venema / master Interieurarchitectuur / Arnhem

De gefragmenteerde woning “De samenleving van nu is steeds meer aan het digitaliseren.

Er verschijnen digitale apparaten waar je eigenlijk niet meer zonder kunt. Je ontvangt zeven dagen per week, 24 uur per dag digitale informatie op je beeldschermen. Die digitale informatie is niet alleen van invloed op onze levensstijl, maar heeft ook invloed op onze manier van denken.

Uit onderzoek is gebleken dat onze hersenen zich weten aan te passen aan nieuwe manieren van informatieverwerking. Via social media en internet krijg je op een andere manier informatie binnen dan wanneer je een boek leest. Je krijgt steeds meer gefragmenteerde informatie binnen en dit zorgt ervoor dat je ook anders gaat denken. De hersenen stellen zich nu meer in op de verbreding in plaats van de verdieping. Je scant verschillende soorten informatie in plaats van dat je je verdiept in een boek. Op Facebook ‘like’ je een bericht

14

van een vriend, je volgt beelden op Pinterest, Instagram en Youtube. Dit zijn allemaal kanalen waar je fragmenten van informatie van het fysieke leven kunt zien. Dit noem ik de ‘digitale kijk’: het kijken in fragmenten, datgene wat je constant doet met de digitale informatie. Je maakt collages van verschillende informatie die je verzamelt, zowel bewust als onbewust.

Hoe zou het zijn wanneer je die digitale kijk fysiek zou kunnen ervaren? Hoe zou de ruimte om je heen of jouw woning eruit zien? Het project is een experiment: een zoektocht naar de gefragmenteerde woning. Een woning waarin de mens fragmenten van de woning ziet en die zelf in zijn gedachten samenstelt tot een woning.”

Eindexpositie Architectuur en Interieur in Zwolle, 29 juni t/m 10 juli

Johanna Bas Backer / Fashion Design / Arnhem

Kleding voor de kluizenaar “Mijn afstudeercollectie bij Fashion Design is een mannencollectie gebaseerd op een fictief verhaal over een man die in een hut leeft, geïsoleerd van de rest van de wereld. Daarvoor heb ik verschillende gevallen van sociale afzondering bestudeerd. Er waren gevallen van mensen die afgezonderd waren door de plek waar ze woonden of aan de andere kant mensen die geïsoleerd leefden in een gemeenschap. Het fascineerde me hoe deze mensen ieder contact meden en hoe zelfstandig ze waren. Toch waren ze allen ooit in contact geweest met de maatschappij maar besloten ze bewust om zichzelf af te zonderen.

Ik heb mijn denkbeeldige ijkpersoon geïnterviewd en gevraagd hoe zijn wereld eruit zag, wat zijn mening was over de maatschappij en wat hem bezighield. Vandaar kwam de vraag wat deze man zou dragen en nodig zou hebben om in zijn wereld te overleven. Ik heb me daarbij laten inspireren door legerkleding en survivaloutfits, gemaakt om vooral functioneel te zijn. Ook de wereld om hem heen, zijn hut, zijn bezittingen en zijn omgeving heb ik daarin meegenomen. Ik heb silhouetten, textiel en prints bedacht die zijn wereld vormgeven.”

De Fashion Show van ArtEZ is te zien op 2 en 3 juni.

De show vormt de start van het Fashion & Design Festival Arnhem. Reserveer op tijd kaarten. Zie voor meer informatie www.artez.nl/fashionshow2016.

Foto’s: items uit de Toile de luxe-collectie van Johanna, een collectie van luxe proefmodellen.

Fotografie: Bo Bannink

ArtEZ finals 2016 magazine

15

Loïs Ramselaar / Graphic Design / Zwolle

To be me “Als grafisch ontwerper kijk ik met een open, maar vooral kritische blik, naar wat er gebeurt in de wereld om mij heen. Wat ik zie, is vaak de aanleiding voor mijn werk. Daarbij bedenk ik hoe ik de kijker kan raken en hoe ik dit alles zo sterk mogelijk visueel kan communiceren.

Zo ook bij mijn afstudeerproject TO BE ME. We worden overspoeld door beelden die vertellen wat het schoonheidsideaal zou moeten zijn. Het is zorgwekkend hoe pubermeisjes met dit (onhaalbare) schoonheidsideaal omgaan. Deze kwetsbare en vooral onzekere groep wil niets liever dan ‘erbij’ horen en

16

meet zich tot in het absurde aan het ‘ideaalbeeld’.

Pubermeisjes lijken zelf geen keuze meer te kunnen maken over wat schoonheid is (mede door gebrek aan een juist rolmodel). Hierdoor krijgen zij een steeds groter negatief zelfbeeld. ‘TO BE ME’ stelt het schoonheidsideaal ter discussie door pubermeisjes een spiegel voor te houden.” studiolois.nl Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 29 juni t/m 10 juli

Nanko Meiborg / Jazz & Pop / Arnhem

Nankosoul NankoSoul staat voor soulvolle popmuziek, geïnspireerd door helden als Prince, Beach Boys en D’Angelo. Na een succesvolle release van de single The Sky At Sunrise speelde de zevenkoppige formatie al snel live op Radio 6. De release van het debuutalbum The Right Time was op 13 februari in een vol Luxor Live in Arnhem. Nu begint de band aan een tour door Nederland. Nanko Meiborg is de man achter NankoSoul. De 23-jarige frontman en songwriter rondt dit jaar zijn conservatoriumstudie af. Tussen de jazz die hij van zijn vader hoorde en de popmuziek op de radio ligt voor Nanko de soul. Na het horen van de stem van Donny Hathaway was het voor hem duidelijk dat hij soulzanger zou worden. De titel van het debuutalbum The Right Time staat voor zijn credo ‘Time is now, and time is always right’.

Want waarom zou je wachten tot morgen? Morgen is alles weer anders en kun je weer wat nieuws maken. nankosoul.com

Het concert is op 15 juni om 19:00 uur in Arnhem.

In de periode van 17 mei t/m 6 juli zijn er vele eindexamenconcerten in Zwolle, Enschede en Arnhem. Ga naar www.artez.nl/agenda voor actuele informatie.

B eluister op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine

17

interview

Johanneke ter Stege

“Ik verzamel de mooiste stukjes tijd en rijg ze aan elkaar” Johanneke ter Stege (26) studeerde af aan de Popacademie van ArtEZ in Enschede (specialisatie singer-songwriter) met een multidisciplinaire voorstelling in een verlaten fabriek. Drie jaar later woont ze in Deventer, waar ze stadsdichter is, ze maakt muziek, foto’s en schrijft. De grens tussen kunst en leven is langzaam aan het vervagen.

Tekst: Michelle Brouwer Portretfoto: Iris Tempelaar

Ter Stege woont anti-kraak op de bovenste verdieping van een monumentaal pand in het centrum van Deventer. Achter het huis is de straat opengebroken.

Bouwvakkers hebben een waterleiding geraakt, waardoor ze nu zonder water zit. Ze klimt langs de dikke banden van een ronkende graafmachine door het zand naar de achterdeur. Haar haar is nog nat. Het ontbijt staat nog op tafel. Ze ruimt af en haalt een allesreinigerdoekje over het tafelblad. In het midden van de woonkamer staat een kampeertentje met een matras erin. Op de muur staat een handgeschreven tekst: je zou het niet zien als je niet wist dat het er was ik hoop dat we nog lang mogen leven met ‘hoop’ bedoel ik wens met ‘we’ bedoel ik ons we zitten in dromen ze zitten in ons

18

“Ik schreef in een avond een schrift vol en ging verder op de vloer en de muur.

De volgende ochtend besefte ik pas: dit huis is anti-kraak, het moet er straks precies zo uitzien als hiervoor.” Zelfs op de bloempot en op de vloer staan zinnen, er liggen papieren vol teksten op de grond.

In de kamer staan kleine bouwwerken van legoblokjes.

verplaatsen. Wat zou ik leuk vinden om te zien, of bijzonder? Een ruimte voegt iets toe aan de ervaring van het publiek, dat vind ik tof.”

Tent van kaasdoeken Ter Stege denkt veel na over ‘binnen’ en ‘buiten’. “Ik ben daar altijd door gefascineerd geweest. Zowel het ‘wie laat je toe’ als het ‘waar kun je schuilen’.

En kun je in jezelf ook schuilen? Mijn afstudeervoorstelling heette binnenste (b)uiten, omdat het me er ook om ging mijn binnenste te uiten.” De afstudeervoorstelling speelde zich af in een tent gemaakt van kaasdoeken, waarop ze film projecteerde, midden in een verlaten fabriek. Ze zocht een plek die spannender was dan een poppodium. Voor zichzelf, maar ook voor het publiek. “Ik probeer me altijd voor te stellen hoe het is

Als enige op aarde In de woonkamer ligt een houten vloer, maar op de rest van de verdieping ligt linoleum met grote vierkante vlakken in zachte kleuren. Onder een trap zit een tweepersoonsbed verstopt, afgeschermd met doeken en kerstverlichting. Een aparte kamer is ingericht als geluidsdichte studio met professionele opname-apparatuur.

Haar vriend Tonny Nobel is er aan het werk. Samen met hem maakt Johanneke ter Stege muziek onder de naam NNENN (en en en en). Iets wat ze zonder haar opleiding aan ArtEZ nooit had gekund.

“Ik ben daar vrijer geworden, durf meer te improviseren. Vroeger draaide het om mijn piano en ik, nu durf ik ook samen te werken. Al moest ik wel weer terugkomen bij het intuïtieve dat ik van nature heb, dat was er op het conservatorium minder.”

Maar een album maken met degene met

als toeschouwer. Net zoals ik me, wanneer mijn nichtje komt logeren, voorstel dat ik het zelf te gek zou vinden om in een tentje in een kamer te mogen slapen. Op die manier probeer ik me ook in het publiek te

wie je samenleeft, is op zijn minst een uitdaging. “Het was heftig, maar ook mooi.

We deden alles samen. Op een gegeven moment wist ik niet meer waar ik eindigde en hij begon. Het was ook heel onnatuurlijk

Zelfportret

NNENN Fotografie: Menno van der Meulen

Tentje

om mezelf een jaar lang op te sluiten, ik ben juist graag buiten. Soms wandelden we ’s nachts door een stille donkere stad en was het alsof we de enigen op aarde waren.” Eind 2015 verscheen hun album Snapshots of Eternity. NNENN wordt begeleid door Productiehuis Oost Nederland (ON). “Zoveel steun is heel fijn. ON neemt me enorm veel uit handen, waardoor ik me op het artistieke proces kan richten. Maar het geeft ook een bepaalde druk; soms zouden Tonny en ik wel eens willen dat het niet uitmaakt wanneer iets klaar is. Bovendien krijg ik zoveel kansen dat ik me verantwoordelijk voel om te bewijzen dat ik dat vertrouwen waard ben.”

Metronoom Voor haar opleiding deed ze al veel met muziek. Ze zat als kind bij een koor, waarmee ze op haar twaalfde meedeed aan een productie van de Nationale Reisopera.

Toch wilde ze meer leren. “Op het conservatorium kon ik vier jaar lang fulltime met muziek bezig zijn en tegelijkertijd werken aan waar ik nog niet goed in was. Ik was bijvoorbeeld gewend om in mijn eentje urenlang te improviseren, heel intuïtief. Op de opleiding leerde ik de metronoom te gebruiken en op de tweede en vierde tel

van een vierkwartsmaat te zetten. Zo heb ik me ritmisch ontwikkeld.” Door de opleiding is ze ook beeldender gaan schrijven. “Veel oefeningen die ik tijdens de opleiding kreeg, zoals associatieoefeningen, gebruik ik nu nog steeds, ook voor gedichten. En die geef ik ook weer door aan leerlingen op middelbare scholen als ik een workshop geef.”

Johanneke ter Stege wast haar plakkende jamhanden met een restje water uit de waterkoker. Als ze een druppel in haar handpalm laat vallen, ziet ze daarin het raam gereflecteerd. Ze probeert het me te laten zien, maar voor mij is de reflectie niet zichtbaar. Ze maakt er een foto van met haar iPhone zodat ik kan zien wat zij ziet, en laat meteen nog wat foto’s zien.

Een man op een roze scooter. Een foto van haar nichtje onder water. Haar nichtje ‘verdrinkend’ in een ballenbak. Johanneke lijkt alles met zich mee te nemen. “Ik kan geen foto’s van mijn telefoon verwijderen.

Wat nou als ik in een gesprek iemand dat wil laten zien? Misschien moet ik meer geheugen kopen.”

meest recente boek dat ze kreeg, is van schrijfster en kunstenares Fritzi Harmsen van Beek, wiens huis een kunstwerk was en bij wie de grens tussen kunst en leven vervaagde. Vader Ter Stege ziet dat ook bij zijn dochter terug, al sinds ze kind was. Ze heeft altijd haar projectjes gehad.

Johanneke lijkt te versmelten met alles wat ze doet. Met Tonny, met wie ze muziek maakt, met haar Indonesische moeder, die door de symbiose soms te dicht op haar huid komt, met haar huis, haar kunstenaarschap. Ze zou meer naar de rustige kern die ze van haar Twentse vader heeft willen bewegen. Ze versmelt met alles om zich heen, plakt alles wat ze tegenkomt aan zich vast. “Ik verzamel de mooiste stukjes tijd en rijg ze aan elkaar.” nnenn.nl

“Kun je in jezelf schuilen?”

Vervagende grens Johanneke heeft een kast vol boeken die ze van haar vader heeft gekregen. Het

ArtEZ finals 2016 magazine

19

Tom Putman / Fine Art / Enschede

De consistentie van het inconsistente “Doordat het uiterlijk van alledaagse objecten bepaald is door hun functie, is het lastig om ze los te zien van alleen de vorm, het materiaal en de kleur. De waarneming is verenigd met de functionaliteit. In mijn werk ben ik bezig met het verzamelen, aanpassen en misvormen van deze objecten. Wat gebeurt er wanneer ik ze ontdoe van hun vertrouwde context? Wanneer begint het object een ander object te worden? Het is niet mijn intentie een antwoord te geven. Ik wil interpretaties ontregelen en zo een open blik te werpen op het vertrouwde.� tomputman.tumblr.com Eindexpositie AKI ArtEZ in Enschede, 24 juni t/m 3 juli

20

Fotografie: Rosanne van Wijk Op de foto een item uit de Toile de Luxe collectie van Rosanne, een collectie van luxe proefmodellen.

Rosanne van Wijk / Fashion Design / Arnhem

Het abstracte gebaar “Mijn afstudeercollectie is ontstaan vanuit mijn fascinatie voor alledaagse, ogenschijnlijk onbelangrijke objecten.

Propjes papier, dopjes en ander afval, maar ook op het eerste gezicht zinloze gebouwen vangen vaak mijn blik. Objecten die zodanig onderdeel geworden zijn van ons dagelijkse wereldbeeld dat we er geen waarde aan hechten of oog voor hebben. Deze beelden kunnen, wanneer je er voor open staat, de fantasie aanspreken. Want wat als we de wereld vanuit een heel ander oogpunt bekijken? Door te focussen op deze objecten, ze te verschalen, te draaien en in andere materialen voor te stellen ontstaat een nieuwe, surreële fantasiewereld. Een mogelijkheid om te ontsnappen uit de alledaagse chaos. Een nieuwe wereld waarin het ogenschijnlijk onbelangrijke belangrijk is geworden. En

geplaatst op het lichaam verrassende, abstracte capes en schorten werden.

Daarnaast begon ik stof te plisseren, om een stoffen vertaling te kunnen maken van ribkarton. Een dagelijks materiaal dat door de lijnen en de simpelheid mij enorm fascineert. Door stukken geplisseerde stof op en over elkaar te plaatsen verschenen er platte, abstracte vlakken in een spannend lijnenspel.

Deze vlakken deden denken aan de ramen van flatgebouwen, die ik heb laten terugkomen in kleurrijke prints.

De collectie is een grote collage van abstracte vormen. Deze vormen, geplaatst op rauwe workwear, zorgen voor een combinatie van het herkenbare en het abstracte. Nostalgie samen met het moderne: herkenbare details en silhouetten als overalls, spijkerjacks en jeans gecombineerd met het grote,

als gevolg kun je de huidige wereld zien vanuit een nieuw perspectief.

abstracte gebaar.”

Ik ben mijn eigen abstracte wereld gaan bouwen. Door eerst zelf intuïtief gevouwen vormen te maken van papier.

Door deze vervolgens in stof te vertalen, ontstonden er sculpturale vormen, die

De Fashion Show van ArtEZ is te zien op 2 en 3 juni. De show vormt de start van het Fashion & Design Festival Arnhem. Reserveer op tijd kaarten.

Zie voor meer informatie www.artez.nl/agenda.

ArtEZ finals 2016 magazine

21

Ramazan Barlas / Crossmedia Design / Enschede

The world according to Ramazan “Photography is not about the thing photographed. It is about how that thing looks photographed. The photograph should be more interesting or more beautiful than what was photographed.”

(Garry Winogrand) “Photography helps people to see.”

(Berenice Abbott) “Bepaalde dingen kunnen niet worden gezien, tenzij ze eerst kunnen worden voorgesteld. Zien begint met verbeelding, en fotografie is een perfect medium om dat te visualiseren.

Ik studeer af met drie werken die - alhoewel heel verschillend van structuur en opbouw - allen de macht hebben om ons in zijn eigen universum te vangen en ons te helpen het onbekende en onzichtbare te verkennen.

De bestemde esoterische klankkleur in dit beeld dwingt ons tot een extensieve ontdekking van deze schemerige universa.

De wonderlijke deformatie van grootte, materiaal en structuur bevraagt onze positie over de eigen relatie tot de schaal van het subject en de schaal van onszelf. De kristallijnen en

22

abstracte geometrie maakt zich los van het beeld zelf, maar is ook nog geen onderdeel van onze fysieke realiteit. In deze ‘tussenrealiteit’ openbaart zich het werkelijke thema van het werk. Het gaat er immers niet om in welke schaal of in welke dimensie je dit werk ervaart (de extensieve ervaring), het gaat er om hoe en met welke intensiteit je deze fenomenen ondergaat (de intensieve ervaring).”

Daniel Rubinstein schrijft: “In the 21st Century, photography is not a stale sight for sore eyes, but the inquiry into what makes something an image.”

“De reden van het zichtbare zit in de zoektocht naar wat zichtbaar te maken is, en niet de zoektocht naar dat wat al zichtbaar is. Ik schijn midden in de nacht op individuele bomen met het licht van mijn mobiele telefoon. Om deze dan later als een geestachtig bos weer aan elkaar te verbinden. Een ongeziene realiteit, een realiteit desalniettemin.” ramazanbarlas.nl Eindexpositie AKI ArtEZ in Enschede, 24 juni t/m 3 juli

Tobias Artmann / Fine Art / Enschede

Lelijkheid en schoonheid lokken “Een hele slechte graffiti-tag op straat is in mijn perceptie net zo esthetisch als een meesterlijk portret van Rembrandt. Met die tegengestelde beeldtaal wil ik werken, om de lelijkheid uit de schoonheid te lokken en andersom.

Vaak schilder ik portretten, met een humoristische lading.

Stereotypes van de mensen waar ik mee te maken heb. Ik wil hun verschijning openbreken om zo hun status in twijfel te trekken. Ook wil ik tekst en typografie toevoegen en soms is alleen een naam genoeg, zoals bij ‘Goya 1’.

Schilderen is voor mij een fysieke handeling. Door het uitvoeren van intuïtieve en spontane bewegingen, ontstaat er een beeld. Dit voelt heel puur. Vaak luister ik muziek tijdens het schilderen en zo komt er ritme in mijn werk.

Dat wordt weer onderbroken als ik wil kijken wat er op het canvas is ontstaan. Er zit dus een strijd tussen die vrije bewegingen en mijn eigen oordeel of die fijne beweging wel een goed resultaat heeft opgeleverd. Juist die strijd maakt dat schilderen voor mij fascinerend blijft.” tobias-telo-artmann.blogspot.nl Eindexpositie AKI ArtEZ in Enschede, 24 juni t/m 3 juli

Bekijk meer op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine

23

Simone Atangana Bekono / Creative Writing / Arnhem

De binnenwereld van een zwarte vrouw “In mijn afstudeerwerk probeer ik de binnenwereld van een zwarte vrouw te vatten in gedichten en brieven, die ondersteund zullen worden door beeldend materiaal in de uiteindelijke presentatie van het werk. Dit thema komt voort uit vragen die ik mijzelf stel, als Nederlands-Kameroense schrijver en als feminist. Ik vraag me bijvoorbeeld af welke invloed de Westerse cultuur heeft op mijn ervaring van mijn lichaam, de manier waarop ik me binnen sociale constructies beweeg en hoe ik mijn kunstenaarschap benader.

Om antwoord te geven op dit soort vragen ben ik poëzie en essay-achtige brieven gaan schrijven. Hierin heb ik een ik-personage met een zo voelbaar mogelijke binnenwereld proberen te scheppen. De teksten verbinden het persoonlijke aan het politieke, het emotionele aan het sociaal-culturele. De ik-persoon worstelt met een woede die zij zowel op haarzelf botviert als op de wereld om haar

24

heen en zich in enorme verschuivingen van energie en emotie kenbaar maakt. Zij wil enerzijds verdwijnen in de omgeving waartegen zij zo afsteekt, en anderzijds erkend worden voor haar anders zijn. Stilistisch gezien wordt deze interpretatie in de tekst zichtbaar door het gebruik van herhaling, associatieve droombeelden en het direct aanspreken van de lezer. Voor mijn afstudeerwerk werd ik begeleid door dichter Maarten van der Graaff.”

De lichting ‘16 van Creative Writing presenteert zich in een avondvullend programma genaamd Het WritersBlok. Dit programma is gratis toegankelijk (reserveren verplicht). Locatie: Showroom Arnhem.

Meer info op www.nieuwetypes.nl Werk van de studenten is tevens te zien in de eindexpositie Art & Design van 29 juni t/m 3 juli in het Rietveldgebouw van ArtEZ in Arnhem.

Zinzi de Brouwer / master Fashion Strategy / Arnhem

Stories of near “Het moderne Afrika barst van de creativiteit.

De kledingwereld in de Afrikaanse context heeft te maken met de dualiteit van de wereldwijde invloed, maar is tegelijkertijd zeer lokaal.

De laatste jaren is een groep inspirerende modetalenten op het continent en in de Afrikaanse diaspora verschenen, wat zorgde voor hernieuwde aandacht voor de toekomst van mode in Afrika.

In mijn project Stories of Near daag ik de zienswijzen van het wereldwijde publiek uit door nieuwe Afrikaanse modeverhalen te maken gedreven door co-creatie en sociale verandering.

In dit project deel ik de verhalen die via kleding worden verteld waarin verleden, heden en toekomst van het continent verweven zijn.

Een online database verzamelt de drijvende krachten achter deze markt waardoor hopelijk een verdeeld milieu weer bij elkaar komt en de toekomst van de mode zal beïnvloeden.

Mensenrechten zijn mijn doel. Ik wil samen creëren met mensen die belang hechten aan het geven van een stem aan gemarginaliseerde samenlevingen en microculturen. Mensen en verhalen nieuwe kracht geven, zo kan ik socioculturele analyse, creatief schrijven en (visuele) etnografisch onderzoek gebruiken.

In een kwetsbare tijd gaat mijn doorlopende onderzoek over hoe we een plek kunnen maken voor onze achtergrond en identiteit in deze altijd veranderende industrie.” storiesofnear.com

ArtEZ finals 2016 magazine

25

Anne Hermsen / Docent Beeldende Kunst en Vormgeving / Arnhem

Nieuwe eilanden “Ik maak een nieuwe wereld bestaande uit een aantal eilanden. Mijn wereld heeft een eigen logica, een eigen tijd en een eigen geschiedenis. Wie mijn werk ziet, is een ontdekkingsreiziger. Net als ik, want ik weet nog niet precies hoe die wereld eruit ziet, wat er is gebeurd en hoe het vanaf hier verder gaat. Via de ogen van mijn eigen wereld kan ik anders naar onze werkelijkheid kijken.

Ik gebruik nieuwe en oudere technologieën, technieken en materialen. Ik combineer, analyseer en selecteer totdat de onderdelen in balans zijn, elkaar versterken en samen een nieuw verhaal vertellen. Ik werk met fotografie, film en tastbare voorwerpen, maar ik gebruik ook digitale programma’s, die normaal vaak gebruikt worden om bijvoorbeeld games mee te maken.

Ik wil kunnen geloven in mijn wereld en probeer anderen daarin mee te nemen.

Tegelijkertijd geef ik signalen om je uit de droom te helpen. Door de geloofwaardigheid van mijn nieuwe wereld soms te ontkrachten, wil ik laten zien dat ik ook niet weet wat goed is. Ik geloof in de toekomst, maar durf geen utopie te maken.” annehermsen.nl Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 29 juni t/m 3 juli

26

Nina Musholt / Fine Art / Enschede

Fotografie met grenzen “Mijn foto’s zijn een vervorming van de realiteit.

Ik probeer de momenten die ik zie op een nieuwe manier te interpreteren en daardoor een nieuwe realiteit te scheppen. Het kijken en observeren is een belangrijk onderdeel van mijn werk. Voordat ik een foto neem, observeer ik mijn omgeving zeer nauwkeurig. Wat gebeurt als ik een meter naar rechts stap? En wat als ik van bovenaf ga fotograferen? Mijn werken spelen zich af tussen grenzen. Tussen gek en normaal, grappig en niet grappig, geënsceneerd en niet

geënsceneerd. Door het vierkante format is het makkelijker om in mijn wereld in te stappen. De foto is tot dit format beperkt en gaat ook buiten dit afgesloten kader niet verder. Het vormt een afgesloten wereld.” ninamusholt.wix.com/foto Eindexpositie AKI ArtEZ in Enschede, 24 juni t/m 3 juli

ArtEZ finals 2016 magazine

27

Heidi Hörsturz / Fine Art / Enschede

Sex Trashart Attacks!

Cybercat Masturbation!

Unicorn deconstruction!

“Heidi Hörsturz” werkt op het terrein van audiovisuele optredens, video en geluidskunst.

Haar animaties, optredens en installaties combineren hedendaagse kunst en moderne afval-esthetiek. Ze heeft vinyl en audiotapes van geluidskunst in een beperkte oplage uitgebracht, daarin worden de verbindingen tussen lawaai, kunstmatige overstimulatie en bedachte visuele associaties onderzocht. Een van de aandachtspunten in haar werk is het verlangen van de hedendaagse maatschappij om meer overstimulatie te krijgen bij een krimpende aandachtsspanne. De zoektocht naar

28

schokkende informatie en seksuele inhoud, en de behoefte aan een kleurrijke wereld probeert de huidige neerslachtigheid te vervangen. Het onderdrukken van zelfreflectie met audiovisuele hersenaanvallen weerspiegelt een streven naar een kunstmatig geconstrueerde wereld. Een digitaal orgasme waarbij de emotionele relaties boven de natuurlijke omgeving gaan. heidihoersturz.blogspot.nl Eindexpositie AKI ArtEZ in Enschede, 24 juni t/m 3 juli

Julia Barros de la Maro / Dans / Honours Programme / Arnhem

Codified Mandarins under Clock “Mijn ervaring met architectuur, ik volgde de bachelor op de Universiteit van Mexico (UNAM), is van groot belang geweest voor mijn choreografie. Ik wil het menselijk lichaam verbinden met een context waar objecten en gebouwen ook toe behoren.

Ik probeerde voorbij objecten als decor en architectuur als ruimte te kijken.

In de dans zou dit betekenen dat de traditionele notie van een lichaam in een materiële wereld wordt bevraagd. Dans gaat normaal over de eindeloze mogelijkheden van het menselijk lichaam, ik vind het juist inspirerend om te zien hoe de eerder genoemde artiesten voorbij het lichaam gaan om het publiek te confronteren met hun eigen gevoel van menselijkheid.

In mijn vierde jaar danste ik voor drie choreografen die de aandacht leggen op de relaties van mensen met hun omgeving.

Zo onderzocht David Weber Krebs in zijn voorstelling Balthazar (Brussel – Amsterdam) naar de relatie tussen mens en dier.

Clement Layes deed dat in Public in Private (Berlijn) met mens en object. En Ula Sickle bekeek in Lights Solo (Brussel) de relatie mens en ongrijpbaar materiaal (licht, rook, lucht, muziek).

Het onderzoek kon ik in de praktijk brengen bij het Bains Connective in Brussel waar ik met Dominik Feistmantl het veertig minuten durende duet Codified Mandarins under clock maakte. De herhaling, interactieve opdrachten met het publiek, het spel met sociale aannames en de versterking van geluid heeft dat werk mogelijk gemaakt. Ook al zit er een stevige theoretische achtergrond in het werk, toch is het een speels gebeuren voor het publiek dat meedoet in een spel om betekenis opnieuw uit te vinden.

Deze drie artiesten zijn het onderwerp van mijn onderzoek voor het Honours Programme (aanvullend programma voor theoretische verdieping). Het onderzoek gaat over de filosofie van het nieuwe materialisme. Het nieuwe materialisme verwerpt het dualisme en het idee van een interactie als een relatie tussen krachten. Het kijkt meer naar de tussenruimte waardoor identiteiten en kennis een nieuwe dimensie krijgen.

Ik kwam naar Europa om te groeien en te ontdekken. Terug in Mexico wil ik de theorieën toepassen om een nieuwe impuls te geven aan onze creativiteit en rijke cultuur.”

Codified Mandarins under Clock is geselecteerd voor het ITS festival in de CHOREO[graphic] selectie, te zien op 26 juni in Amsterdam. Het duet dingt momenteel mee voor deelname aan verschillende festivals in Europa.

Bekijk meer op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine Fotografie: Elien Rodarel

29

Hee Kim / master Fashion Design / Arnhem

Joie de vivre “Ik heb de tekeningen van danser en visueel artiest Heather Hansen verweven met de expressiviteit en emoties van choreograaf Pina Bausch en dit weer gebruikt in het maken van kleding. Het begon met spontane tekeningen, uiteindelijk leidde dat tot de eerste vormen.

Het eindresultaat is een abstracte, beeldende collectie, waar de grenzen tussen mode en kunst worden verkend.

Beeldhouwkundige, strakke vormen contrasteren én mengen met vloeiende onderkleding. De prints komen

30

van foto’s die ik maakte van de overblijfselen van houtskoollijnen op de vloer na het tekenen. Ieder werk laat het plezier en de schoonheid van beweging zien.” heekim.allyou.net De Fashion Show van de master Fashion Design was in maart 2016 in Parijs.

In Transit Juan Plácido Osorio Bustamante / Klassieke Muziek / Zwolle

“In de twee jaar van mijn studie is er veel gebeurd, ook persoonlijk, daar komt de naam van mijn voorstelling vandaan. In deze periode heb ik gezocht naar het verband tussen de ziel en de muziek. Soms gaat dit voorbij je verbeeldingskracht.

In dit concert wil ik terugkijken in de tijd en de ervaringen verzamelen die ik in mijn transitie heb meegemaakt. Zoals bij iedere nieuwe uitdaging zijn er offers en toewijding nodig, zijn er emotionele momenten, zeker wanneer je zoals ik ver van huis en mijn land Spanje ben.

De werken van mijn eindvoorstelling zijn de soundtrack van al deze ervaringen, de emoties en gevoelens die ik op deze reis heb gevoeld en het verlangen naar culturele roots. Ik vertel dit allemaal via mijn muziek.”

Zoals Leonard Bernstein zei: “Music can name the unnameable and communicate the unknown.”

Het concert is op 30 juni in de Doopsgezinde kerk in Zwolle om 19:00 uur In de periode van 17 mei t/m 6 juli zijn er vele eindexamenconcerten in Zwolle, Enschede en Arnhem. Ga voor het overzicht naar www.artez.nl/agenda.

ArtEZ finals 2016 magazine

31

Casper Notenboom / Product Design / Arnhem

Increase/decrease “Reizen en mobiliteit fascineren mij. Tijdens mijn stage in China ben ik geïnspireerd geraakt door de manier waarop spullen op een primitieve wijze worden meegenomen, vervoerd en verpakt. Deze manier van transporteren, die vaak uit noodzaak ontstaat, levert voor mij een fascinerende beeldentaal op.

In mijn afstuderen wil ik onderzoeken hoe ik die vluchtige en functionele wijze van meenemen kan vertalen in een hedendaags product. De hoeveelheid spullen die je meeneemt, bepaalt het volume. Dit kan gedurende een reis toenemen en afnemen. Deze beweging van groei en krimp wil ik maximaal benutten.

Wat in een tas zit, is het bezit van het moment,

32

je categoriseert en ordent naar aanleiding van je eindbestemming. Het vergt inschattingsvermogen en vooruitdenken.

De serie tassen past zich aan naar de inhoud door middel van constructie en techniek. Ik focus me daarbij op het fixeren van de inhoud door gebruik te maken van technieken als vacuüm zuigen, sealen en inbinden.” notenboomdesign.wordpress.com Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 29 juni t/m 3 juli

Docent Theater Zwolle / Festival

Nachtwerk “Wij, de vierdejaars studenten Docent Theater, studeren dit jaar af en dat vieren we met ons eigen Finals Festival: Nachtwerk.

van het festival om 13:00, starten alle activiteiten om 13:30 en om 22:30 sluiten wij weer de deuren. Op vrijdag vindt de afsluiting plaats om 16:30.�

Dit vierdaagse festival staat bol van activiteiten, zo kunt u bijvoorbeeld naar een afstudeervoorstelling gaan kijken, een workshop (ontworpen naar aanleiding van een examenonderdeel) volgen of een scriptietoelichting bezoeken. Het festivalhart bevindt zich op de binnenplaats van onze academie, daar kunt u gezellig een drankje drinken of een hapje eten en natuurlijk napraten over al het werk dat er te zien is.

Finals Festival Nachtwerk vindt plaats op ArtEZ aan de Rhijnvis Feithlaan 50 te Zwolle, van 24 t/m 27 mei 2016. Ga naar www.finalsfestivalnachtwerk.nl voor alle informatie over het festival. Reserveren voor activiteiten en voorstellingen kan gratis op http://reserveringen. artez.nl/zwolle #FestivalNachtwerk (Facebook en Instagram)

Op dinsdag 24 mei om 18:00 start Nachtwerk met de opening in het festivalhart. Elke middag begint de inloop

Bekijk meer op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine

33

interview

Douwe Dijkstra

“Ik moet beleven hoe het wordt” Filmmaker Douwe Dijkstra (1984) volgde van 2001 tot 2005 de opleiding Illustration Design op ArtEZ. In zijn laatste jaar verhuisde de academie naar Zwolle, maar zijn hart lag bij het “kraak-achtige pand in Kampen”. “Er was een overwoekerde binnenplaats waar rauwe gasten van autonoom aan het barbecueën waren. Onder een winkelkarretje stookten ze vuur en daar grilden ze dan vlees op voor de open deur van hun atelier, geweldig.”

Tekst: Eva Thielen Portretfoto: Duncan de Fey

34

Hij is inmiddels een gevierd filmmaker.

Dijkstra werd twee keer genomineerd voor een Gouden Kalf en won vele prijzen op kortefilmfestivals. Het begon allemaal lang geleden, hij kwam voor het eerst in het genoemde gebouw in Kampen toen hij in 5-havo zat en de vooropleiding volgde.

Op zaterdagen kreeg hij les van studenten en maakte hij kennis met de verschillende aspecten van beeldende kunst. Dijkstra tekende altijd al veel en vanaf de brugklas had hij zijn zinnen op de kunstacademie

kunstacademie. Tegenwoordig oriënteren scholieren zich veel beter. Ik had nog een algemeen eerste jaar, waarin ik heel veel verschillende vakken kreeg. Als het anders was gelopen was ik misschien wel autonome kunst gaan doen.”

gezet. “Achteraf kan ik zeggen dat de opleiding illustratie (nu Illustration Design, red.) perfect bij mij paste, maar het had ook net zo goed niet zo kunnen zijn. Ik had geen idee welke verschillende richtingen er waren, ik koos gewoon voor dé

is waarschijnlijk de reden dat ik het vak modelschilderen van Hans Dingjan zo leuk vond. De ene week schilderden we een naaktmodel en de week erna kregen we een beeldende opdracht. Bijvoorbeeld: maak een geil schilderij. Op een gegeven

Geil schilderij De brede benadering beviel Dijkstra goed. “Natuurlijk was het veel tekenen, maar er was ook ruimte voor het maken van installaties en performances. Dat

“Ik wil iets maken dat ook de man op straat bereikt”

moment hoefde het werk geen schilderij meer te zijn en onderzocht ik bij elk thema wat de docent gaf welk medium erbij hoorde. Zo werk ik nu nog steeds. Ik maak meestal een film, maar toch kies ik bij elk project heel bewust de vorm.”

Dijkstra zoekt graag de chaos op en werkt zonder uitgedacht plan. Dat staat haaks op wat er van hem wordt verwacht als hij werkt voor een klant, of subsidie aanvraagt. “Ik heb op de academie ontdekt dat dit de manier is waarop ik het beste werk. Als ik een script zou moeten uitwerken zou ik me kapot vervelen. Wel maak ik vaak al een eerste shot, omdat ik moet beleven hoe het wordt. Het is net als muziek maken. Er zijn componisten die de muziek in hun hoofd horen, de noten opschrijven en dan het stuk aan een orkest geven. Het orkest speelt de noten en het klinkt te gek, precies zoals de componist het bedacht had. Je hebt ook muzikanten die niet eens noten kunnen lezen en gewoon gaan jammen. Ik ben die laatste soort maker.”

Samen met twee klasgenoten waarmee hij goed kon jammen, richtte hij 33⅓ Collective op. “Dit is een samenwerking die niet op een rationeel overlegniveau is, maar waar we vooral doen. Gelukkig, want als samenwerken via taal gaat, gaat er veel verloren.” Leren reflecteren op zijn eigen en andermans werk, is misschien wel het belangrijkste wat Dijkstra geleerd heeft op ArtEZ. “Na een jamsessie moet je ook kunnen zeggen: dit is echt heel lelijk en onbruikbaar. Ik heb geleerd om het kaf van het koren te scheiden.”

Stills uit Démontable

Eigen werk afzeiken Komende zomer is Dijkstra elf jaar afgestudeerd. Zijn afstudeerwerk bestond uit verschillende filmpjes, waaronder de korte animatie The Washing Machine over een mannetje dat tv kijkt. Elke keer als hij zapt, verandert niet alleen het scherm, maar de hele wereld om hem heen. Hij bevindt zich middenin de realiteit waar hij naar kijkt. “Als ik dat nu terugzie, denk ik: o, wat lelijk. Ik ben helemaal niet goed in kleipoppetjes maken, maar ik sta wel nog steeds achter het thema.”

Weitkamp, de directeur van de academie, liep toevallig binnen en zei: Dit is de laatste keer dat je zó over je werk praat. Doordat je vier jaar lang reflecteert, word je heel streng en kritisch, overal vind je iets van: dit is kunst, dit is geen kunst. Jezelf verkopen is echt een ander verhaal. Gelukkig kan ik nu best aan iemand vertellen wat ik goed vind aan mijn eigen werk.”

Niet alleen nu, ook tijdens zijn

Prijzen Ondanks dat Dijkstra pas twintig was toen hij afstudeerde, begon het balletje meteen te rollen. Hij had genoeg opdrachten en sleepte verschillende nominaties en

afstudeerpresentatie was hij kritisch.

“Nadat ik het werk had laten zien, zei ik dat ik The Washing Machine eigenlijk veel te bedacht vond. Eerlijk: ik heb gewoon mijn eigen werk lopen afzeiken. Wilhelm

prijzen in de wacht. “Ik kijk niet anders naar een film nadat het een prijs heeft gewonnen, maar natuurlijk geeft het wel zelfvertrouwen. Het is een fantastische aanmoediging om door te gaan met

ArtEZ finals 2016 magazine

35

wat je doet. Natuurlijk heeft het ook een keerzijde: als je nieuwe film niets wint, is deze niet meteen minder goed dan je vorige film.” Vooral de Gouden Kalf-nominaties in 2014 en 2015 voor Démontable en Voor Film vond hij bijzonder. “Mijn werk valt daar heel erg uit de toon, dus het was mooi dat mijn films werden opgepikt tussen al die speelfilms.”

Toffe onderwijsbaan Eigenlijk is Dijkstra nooit helemaal weggeweest van ArtEZ. “Ik hing er na mijn afstuderen nog vaak rond, want ik had goed contact met de docenten daar en kende nog een generatie studenten.

Natuurlijk was ik trots toen ze mij drie jaar na mijn afstuderen vroegen om workshops te komen geven.”

Later werden de workshops lessen en inmiddels werkt hij er, naar eigen zeggen, alweer veel te lang als docent. “De meest toffe onderwijsbaan die er is heb ik in mijn schoot geworpen gekregen. Ik leer zo veel van mijn leerlingen. Uiteindelijk ben ik meer filmmaker dan docent. De studenten hebben iets onbevangens en maken hele goede en inspirerende dingen. Ze houden me scherp.”

Vrij werk Acht jaar na zijn afstuderen maakte Dijkstra de installatie en film Démontable.

“Voor mijn gevoel was dat voor het eerst in al die jaren dat ik weer echt vrij werk maakte. Meteen kwam ik weer bij hetzelfde thema uit als bij mijn afstudeerwerk: hoe de media effect hebben op ons leven.”

Dat is dan ook zijn toekomstplan: minder opdrachten, meer vrij werk. “Ik wil me verhouden tot de dingen die in de wereld gebeuren. De grens opzoeken tussen

documentaires en beeldend werk. Ik wil geëngageerd werk maken dat relevant is.”

Hij hoopt nog te ontdekken waar hij een breder publiek kan vinden. “Nu zijn het vaak geoefende kunstkijkers die mijn films op filmfestivals zien, maar mijn droom is wel dat mijn film iets bijdraagt aan een breder discours. Ik wil iets maken dat ook de man op straat bereikt.”

Zijn tip voor de afstudeerders van dit jaar is duidelijk. “Trek je geen reet aan van anderen en hun verwachtingen. Ga niet op social media zitten loeren naar mensen die verder zijn dan jij. Hetzelfde geldt voor dit interview: superleuk dat ik in een blaadje sta, maar ook van mij moet je je niets aantrekken. Natuurlijk is dat makkelijker gezegd dan gedaan en een beetje competitief zijn, is ook wel goed, maar laat je niet gek maken. Geloof in je eigen werk en werkwijze.” douwedijkstra.nl

“Als ik een script zou moeten uitwerken zou ik me kapot vervelen”

Douwe Dijkstra (1984) maakte onder andere de films: Stills uit Voor Film

Voor Film (2015, genomineerd bij de Gouden Kalveren voor beste korte film, won prijzen bij filmfestivals in Estland en Roemenië) Démontable (2014, genomineerd bij de Gouden Kalveren voor beste korte film, won prijzen bij filmfestivals in Stuttgart, Berlijn en Belgrado)

36

Hij maakte ook videoinstallaties, een videoclip voor De Kift, theater met zijn collectief 33⅓, exposeerde in galeries en musea en maakte werk in opdracht voor onder meer Schiphol.

Anouk van der Meer / Illustration Design / Zwolle

Andere werelden “Al mijn hele leven ben ik gefascineerd door de tegenstellingen in de wereld. De wereld zit vol met dubbele lagen die ervoor zorgen dat niets is wat het lijkt te zijn. Van de mooie, maar dodelijke zee tot de aardige buurman die tevens een seriemoordenaar is. Alles om ons heen is onvoorspelbaar.

Ik wil dat meegeven aan de toeschouwer, zodat deze aan het twijfelen wordt gebracht en zich gaat afvragen wat er nou precies aan de hand is. Dat doe ik met behulp van vervreemding en een duistere sfeer in mijn beelden.

Ik vind het interessant wanneer iemand mijn beelden als ongemakkelijk of verwarrend ervaart, of wanneer het ze doet denken aan een nachtmerrie die ze ooit hadden. Door deze

manier van werken gebeurt het regelmatig dat er andere werelden ontstaan binnen mijn beelden. Dit was voor mij een reden om voor mijn scriptie die andere werelden verder te onderzoeken. Zo kwam ik erachter dat ik minder controle hierover heb dan ik in eerste instantie dacht. De grens tussen onze wereld en de andere wereld binnen mijn illustraties is lastig te bepalen en hoeft ook niet altijd gedefinieerd te worden. Ik concludeerde dat de andere wereld niet minder echt is dan de wereld waar wij vertrouwd mee zijn. Zij zijn een toevoeging aan de werkelijkheid die vragen oproept.� versbeton.nl/bijdrages-van/anouk-van-der-meer Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 29 juni t/m 10 juli

ArtEZ finals 2016 magazine

37

Mijke Pasmans / Product Design / Arnhem

Poetry of motion “Elektriciteit is onderdeel van ons dagelijks leven, je kunt je niet voorstellen hoe het zonder zou zijn. Voor mij hebben elektriciteit en de elektromagnetische velden die het teweeg brengt, iets fascinerends omdat het niet zichtbaar is voor onze zintuigen. Een voorbeeld hiervan is de mobiele telecommunicatie die ons in staat stelt om draadloos met elkaar te communiceren met behulp van elektromagnetische velden die verzonden en opgevangen worden.

Poetry of Motion is een onderzoek naar een visuele vertaling van het onzichtbare fenomeen van elektromagnetische velden en elektrische ladingen die zich dagelijks om ons heen bevinden. Door middel van verschillende poëtische meetinstrumenten wil ik deze velden op een relatieve manier meten en weergeven.

Het gaat over de esthetiek en verwondering van een beweging in plaats van het meten van een absolute waarde.

Deze serie poëtische meetinstrumenten dienen als interventie in zowel de huiselijke omgeving als in de publieke ruimte. De instrumenten spelen in op de grenzen van de menselijke zintuigen en de impact van de techniek van telecommunicatie. De toeschouwer wordt fysiek bewust van de aanwezigheid van draadloze signalen in de ruimte.” blog.mijkepasmans.com Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 29 juni t/m 3 juli

38

Emma Berit Smit / Graphic Design / Arnhem

Het niemandsland van verloren kunst “In mijn werk deconstrueer ik bestaande structuren om deze vervolgens op een nieuwe manier bij elkaar te brengen. Deze manier van werken pas ik ook toe in mijn afstudeerwerk. Het overkoepelende thema is: tentoonstellen.

Deze fascinatie begon bij het opgelaten en ongemakkelijke gevoel van een museumbezoek. Het museum als een heilige tempel: een witte hermetische ruimte met strikte gedragsregels. Het aanwijzen van een object en het sacraal maken door het te framen, te verheffen en als heilig te behandelen, fascineert mij. Kunst heeft weliswaar een materiële basis maar door de opkomst van online collecties en depots wordt kunst steeds meer gefotografeerd en gecomprimeerd tot een .jpg. Vervolgens circuleren deze jpg’s weer online. Door middel van Lost Art (kunst die gestolen/verduisterd is) onderzoek ik de materialiteit van kunst. Lost Art fungeert als een online database met kunst die juist geen materiële, heilige plek in

het museum inneemt maar alleen online, in een database bestaat. Een ongeziene collectie, een databasemuseum bestaande uit reproducties van het werk gemaakt door amateurfotografie: het fascineert mij.

Wat gebeurt er als deze jpgs weer materieel worden gemaakt ? Kunnen documentatie en fragmenten als surrogaat dienen? Hoe stel je kunst tentoon wanneer deze kunst bestaat op een online netwerk? De Lost Art collectie deconstrueer ik door de kunstwerken los te knippen van de wereld waarin ze gefotografeerd werden. De vervreemdende beelden die overblijven breng ik bij elkaar door middel van collages, het opnieuw fotograferen van deze collages en het vervolgens tentoonstellen van deze deze foto’s.” emmaberitsmit.nl Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 29 juni t/m 3 juli

ArtEZ finals 2016 magazine

39

Michelle Brouwer / Creative Writing / Arnhem

Raas

“Mijn afstudeerbundel ‘raas’ is road poetry: een dichtbundel die een reis beschrijft. In de bundel reist een basisschooljuf in de auto van haar beppe Groningen uit. Door de gasbevingen daar zoekt ze haar veiligheid ergens anders. Samen met haar hond Polke raakt ze steeds verder van waar ze wil zijn, op zoek naar vervanging van de plek die ze niet had willen verlaten.” woordenbrouwer.nl @roadpoetry (Twitter en Facebook)

De lichting ‘16 van Creative Writing presenteert zich in een avondvullend programma genaamd Het WritersBlok.

Dit programma is gratis toegankelijk (reserveren verplicht). Locatie: Showroom Arnhem.

Meer info op www.nieuwetypes.nl Werk van de studenten is tevens te zien in de eindexamenexpositie Art & Design Arnhem van 29 juni t/m 3 juli in het Rietveldgebouw van ArtEZ in Arnhem.

Twee fragmenten:

grip

stuurloos

ik heb collega’s die de kinderen in de modder laten zoeken naar aanwijzingen voor het geweld

er dreunt een wasmachine onder het landschap dat in de achteruitkijkspiegel alsmaar vager wordt

meer handen meer grip ik leer ze welke lijm je gebruikt voor welk materiaal en bespreek waar het in huis het veiligst is als een muur het begeeft de bureautjes zetten we als daken neer en daar kruipen we onder we oefenen niet benauwd te worden in de lerarenkamer heeft de directeur een kaart van de regio opgehangen en alle huizen van de kinderen gemarkeerd

40

wie weet rijden we net op tijd weg van een grond die openrijt zoals hoe meisjes die in één zomer de heupen van hun moeder erven uit hun huid barsten we kunnen van alles doen: - vogelspotten - een balletles volgen - een bank beroven maar eigenlijk bevalt het me totaal niet alle kanten op te kunnen ik ben geen Abel Tasman Willem Barentsz Marco Polo of welke willekeurige post-eindexamenleerling dan ook

we houden met punaises bij waar het misgaat

hoe kun je koers houden als je geen punt hebt om naartoe te vliegen

zetten geld in op welk huis het volgende is voor welk kind we binnenkort zingen

ik kan wel naar de sterren wijzen maar eerlijk: ik heb geen idee hoe het met Orion zit

Reynaert Vosveld / Animation Design / Zwolle

Een grootse short “Mijn afstudeerfilm gaat over het gevoel van vervreemding door tijdverlies en het onvermogen om terug te keren.

Dat is een groot en abstract onderwerp voor een korte film. Daarom probeer ik deze gevoelens te vangen in het expressievol animeren van de kleine en alledaagse handelingen die de hoofdpersoon van mijn animatie uitvoert.

Door de acties en het verhaal van mijn short klein te houden, zonder spraak of uitleg, dwing ik mezelf om meer te moeten vertellen met beweging en timing. Ik heb vooralsnog erg veel plezier en uitdaging aan het maken van mijn short en ik hoop dat wanneer hij af is men er iets waardevols uit kan halen.� reynaertvosveld.nl reynaertvosveld.tumblr.com Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 29 juni t/m 10 juli

Bekijk meer op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine

41

Stills uit video van de performance

Eke Stegeman - van der Berg / Docent Beeldende Kunst en Vormgeving / Zwolle

Hart-energie

“In 2007 heb ik een hartoperatie gehad. Een heftige ingreep die me deed beseffen dat ik heel kwetsbaar ben. Met deze gevoelens ben ik gaan experimenteren op materialen en poëtisch aan de slag gegaan. Het spel van de vloeistoffen in het plastic is symbolisch voor de levensenergie. Het is ongrijpbaar en tegelijkertijd (be)geleidbaar. Het loopt telkens anders en daar heb ik maar deels grip op.

Ik keer het binnenstebuiten en buitenstebinnen. Het onzichtbare is zichtbaar.

Soms zie je alleen het detail en op een ander moment zie je jezelf in het geheel.

Dan ben je als toeschouwer onderdeel van de ruimte. Bij mijn performance is het publiek van belang, ze staan er zelfs middenin.

Voor mij is dat spannend, ik weet nooit hoe het zal lopen. Maar dat staat natuurlijk gelijk aan het leven, dat valt ook niet te regisseren. Het toeval neemt je mee en daarmee sta ik altijd te improviseren. Net als de vloeistoffen in mijn werk.”

Te volgen via Facebook: Studio Eek Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 29 juni t/m 10 juli

42

Elodie Emilisa Schillemans / Docent Dans / Arnhem

Ja nee maar echt echt Als je je vervreemd voelt van de wereld en je verbeeldingswereld meer je thuis is dan de fysieke wereld waarin je leeft, welke is dan echt?

“In mijn onderzoek ben ik op zoek gegaan naar hoe je verbeelding fysiek kunt vormgeven in dans.

Hiervoor heb ik een lessenreeks gemaakt waarin dansers hun verbeeldingskracht leren inzetten bij het maken van nieuw bewegingsmateriaal. Ik leer ze hun bekende manier van dansen los te laten, te mediteren tot er niets meer overblijft dan een witte ruimte en bij zichzelf na te gaan hoe zij zich willen bewegen in de wereld. Hoe willen zij vorm geven aan de wereld, hoe verhouden zij zich tot de ander en wie willen ze echt zijn? Vanuit deze ideeën creëren de dansers nieuwe wezens die volgens hun eigen regels leven. Wezens met een eigen vorm, geluid, manier van bewegen, communiceren, een eigen gedrag, identiteit, een eigen zijn. De wezens lijken uit een andere wereld te komen, ze zijn absurd, rebels, grappig, en eigenlijk ook heel erg mens.

Vervreemd van de wereld, maar thuis in de ruimte van de verbeelding, wordt in de performance Ja nee maar echt echt een kijkje gegeven in de verbeeldingswereld van de dansers. Of in die van de wezens. Want de wezens zijn misschien wel juist wie de dansers echt echt zijn.

Een surrealistische performance in samenwerking met de dansers, met kostuums van Hans Hutting, geluiden en objecten van Kasper van Moll en een vleugje humor om je te laten lachen om de absurditeit van dat wat wij het leven noemen.”

De performance van Elodie vond plaats in april.

In het interactieve Docent Dans Event laten studenten de veelzijdigheid van het beroep van dansdocent zien. Met workshops, lesmethoden, onderzoek, choreografieën, dansvoorstellingen en meer.

22 t/m 24 juni in het Theatrium van ArtEZ in Arnhem.

ArtEZ finals 2016 magazine

43

interview

PLAY MAIDS: interdisciplinair muziektheater geĂŻnspireerd op De Meiden van Jean Genet

PoĂŤtisch en duister spel met realiteit en fantasie

44

Wie zijn we echt? Die vraag vormt de kern van PLAY MAIDS, het interdisciplinaire muziektheaterstuk waarmee Anne Freriks, Robin Kuiper en Mart van Berckel afstuderen aan de opleiding Muziektheater van ArtEZ in Arnhem. Ze werken samen met actrice Margreet Blanken en modelabel Maison the Faux.

Toneelstuk De Meiden (1947) van Jean Genet vormt de inspiratiebron voor PLAY MAIDS. Poëtisch en beeldend muziektheater vertaalt het soms duistere spel tussen realiteit en fantasie naar de 21ste eeuw. “Via digitale alter ego’s en virtual reality etaleren we ons gewenste bestaan.” Tekst: Francien van Zetten Portretfoto: Duncan de Fey

“We zetten vraagtekens bij hoe we zelf bezig zijn met onze maakbaarheid. Hoe ver kun je daar in gaan? Er zit een grens aan maakbaarheid: als echt niet meer van nep te onderscheiden is”, zegt Mart van Berckel. “Pijn en je dood kun je niet faken.

Die grens zoeken we op”, vervolgt Robin Kuiper. “Pijn kun je niet verstoppen, dan ben je kwetsbaar”, vult Anne Freriks aan.

“Onze voorstelling PLAY MAIDS is een pleidooi voor het tonen van kwetsbaarheid.

We bouwen allerlei lagen op en pellen die één voor één af”, verduidelijkt Van Berckel.

Kuiper: “We hebben geen oordeel, maar nemen het publiek mee in dat proces.”

PLAY MAIDS is het interdisciplinaire muziektheaterstuk waarmee Anne Freriks (26), Robin Kuiper (26) en Mart van Berckel (21) afstuderen aan de opleiding Muziektheater van het ArtEZ Conservatorium in Arnhem. Freriks en Kuiper doen dat als makend uitvoerder, Van Berckel als regisseur.

opgevoerd en gaat over de zussen Solange en Claire die als dienstmeid werken voor een rijke dame. Ze hebben een haatliefdeverhouding met hun Mevrouw en projecteren hun fantasieën over macht en machtsmisbruik op haar.

“Als makend uitvoerder schrijf en componeer je zelf je producties”, verduidelijkt Freriks. “Creëren, observeren, analyseren en aansturen vind ik het allerleukst, ontdekte ik tijdens de opleiding”, verklaart Van Berckel. Hij studeerde tussendoor een half jaar regie in Zürich (Zwitserland) en koos daarna voor de specialisatie als regisseur.

in Zürich studeerde in een klassieke uitvoering met een groot decor en historische kostuums. “Dat vond ik niet heel spannend, maar de kern van het stuk sprak me aan. Duistere fantasieën en werkelijkheid lopen door elkaar, waardoor je in een grijs gebied terecht komt waarin het niet meer duidelijk is wat echt is en wat niet.”

De Meiden Het toneelstuk De Meiden van de Franse toneelschrijver Jean Genet (1910-1986) vormt de inspiratiebron voor PLAY MAIDS. De Meiden werd in 1947 voor het eerst

Fantasiewereld Freriks, Kuiper en Van Berckel werkten tijdens de opleiding Muziektheater diverse keren samen en besloten hun krachten te bundelen voor hun afstudeerproject. “Onze

“De zussen spelen om beurten de rol van Mevrouw. Door dit bizarre rollenspel verliezen ze langzaam het zicht op de realiteit. Fantasie, realiteit en identiteit vermengen zich, dat fascineert ons als muziektheatermakers”, legt Van Berckel uit. “We zijn tegenwoordig omgeven door digitale alter ego’s. Via virtual reality etaleren we ons gewenste bestaan. Maar wanneer zijn we onszelf? Waar vinden we de echtheid en kwetsbaarheid in ons bestaan?”

Poëtische beelden, tragikomische situaties en de duistere kant van fantasie komen aan bod in de muziektheatervoorstelling.

Van Berckel zag De Meiden toen hij

“Waar vinden we de echtheid en kwetsbaarheid in ons bestaan?”

samenwerking is bijna vanzelfsprekend.

Dat is een fijn gevoel”, zegt Freriks.

“Tijdens de lessen op de opleiding gaven we elkaar al veel feedback”, beaamt Kuiper.

“Het heeft met een bepaalde werk­ mentaliteit en energie te maken. En met dezelfde dingen die we mooi vinden. Plus het gevoel voor humor dat we delen”, denkt Van Berckel hardop. “We hebben vertrouwen in elkaar”, constateert Kuiper.

“Mart vertelde enthousiast over De Meiden. Dan zeggen we: oké, we gaan dat stuk lezen.” Freriks lacht en zegt: “Hij zei dat het bij ons als duo past, maar ook bij ons als trio. Die fantasiewereld waarin je grenzen opzoekt.”

“De zussen creëren hun eigen fantasiewereld. Dat past heel goed bij Robin en Anne”, zegt Van Berckel. “Ze hebben allerlei gekke sociale codes bedacht en delen een bepaald soort humor. Ze gaan met zo veel liefde met elkaar om, er is echt sprake van een verbintenis tussen twee zielen.”

Freriks en Kuiper volgden allebei de acteeropleiding aan ROC RijnIJssel in Arnhem, waarbij ze samenwerkten in diverse voorstellingen. De opleiding Muziektheater van ArtEZ was voor hen een logische, volgende stap. Naast vriendschap hebben de twee ook op theatraal en artistiek gebied een klik. “Op de vloer zitten we heel snel in één stroom”, zegt Kuiper. “Tegelijk kunnen we elkaar ook enorm uitdagen. Juist omdat het vertrouwen er is.”

ArtEZ finals 2016 magazine

45

Margreet Blanken

Maison the Faux

“Met de inbreng van Margreet zetten we alles op scherp”

“Tessa en ik geloven heel sterk in het talent van Mart, Robin en Anne. We willen ze met de vormgeving van hun voorstelling PLAY MAIDS een stap verder helpen”, zegt Joris Suk van modelabel Maison the Faux, gevestigd in Arnhem. “Het leuke aan dit project is de autonome vrijheid. Deze kleding hoeft niet verkocht te worden. We reageren op wat de muziektheatermakers aan ideeën aandragen. Het gaat puur om de esthetiek van de voorstelling, die heftige progressieve beelden gaat opleveren.”

Joris Suk en Tessa de Boer studeerden in 2013 af aan de opleiding Fashion Design van de ArtEZ in Arnhem. Ze vormden tijdens de opleiding modelabel Maison the Faux, dat zich toelegt op gendervrije mode en daarvoor het liefst gerecyclede stoffen gebruikt of materialen die door anderen als afval worden gezien. Maison the Faux schudde de modewereld de afgelopen jaren op met bijzondere theatrale shows tijdens de Amsterdam Fashion Week. Het Arnhemse label werd eind vorig jaar door de Volkskrant genoemd als Talent 2016.

Margreet Blanken Het afstudeerproject van de drie jonge muziektheatermakers is uitgegroeid tot een interdisciplinair voorstelling. Ze werken samen met actrice Margreet Blanken en modelabel Maison the Faux aan de ontwikkeling van PLAY MAIDS. Daarnaast hebben ze hulp in geroepen van HKUstudent Music & Technology Ralf Gerritse en regisseur/coach Sanne van Rijn.

Margreet Blanken studeerde in 1963 af aan de Toneelschool in Arnhem. Ze kwam in beeld als rijke dame. Een docent zette de jonge theatermakers op haar spoor.

“Margreet Blanken is een mooie vrouw en een hele goede actrice”, zegt Van Berckel.

“We besloten de gok te wagen en hebben haar per mail gevraagd of ze aan ons stuk

klassieke teksttoneel”, zegt Freriks. “En wij van het fysieke muziektheater, maar het klikte meteen”, vervolgt Kuiper. “Het is een echte samenwerking geworden. Heel prettig, die frisse wind.” Van Berckel: “Als je zo intensief met z’n drieën samenwerkt, is het gevaar groot dat je elkaar heel erg gaat bevestigen. Met de inbreng van Margreet zetten we alles op scherp.”

Hetzelfde geldt voor de samenwerking met modelabel Maison the Faux dat de vormgeving van de voorstelling doet, van decor en licht tot de kostuums. Van Berckel: “We geven iedereen zo veel mogelijk vrijheid. We willen elkaar zo veel mogelijk blijven verrassen.”

PLAY MAIDS

“Studenten zien hun afstudeerproject vaak als eindstation, terwijl het juist het visitekaartje is waarmee je een volgende stap kan zetten”, benadrukt Suk. “Hoe meer lading je zo’n voorstelling als PLAY MAIDS kunt geven, hoe groter de kans dat

wilde meewerken”, vertelt Freriks.

Margreet Blanken nodigde het drietal bij haar thuis uit om aan de keukentafel hun plannen te bespreken. “Margreet is van het

9 juni, Hamburg festival Körber Studio Junge Regie, Thalia Theater 24, 25 en 26 juni, Arnhem, Posttheater

je wordt gezien en je op de langere termijn met muziektheater je boterham kunt verdienen.”

46

Valerie van Zuijlen / Graphic Design / Arnhem

Hello, World!

“Dit is een reis door mijn digitale verblijfplaats.

De afgelopen jaren ben ik een relatie aangegaan met mijn computer. Iedere dag werd er een digitale wereld geopenbaard waardoor ik werd meegesleept. Een nieuwe beeldtaal werd een tweede landschap waarin ik me bevond. Een landschap van software, ontstaan en ontworpen door een computer.

‘If I would have a world of my own, everything would be nonsense.

Nothing would be what it is. Because everything would be what it isn’t.

And contrary wise, what is, it wouldn’t be.

And what it wouldn’t be, it would. You see?’

De standaard binnen deze wereld wordt gekoppeld aan de standaard van mijn fysieke omgeving. Mijn gedachten worden afwisselend herladen door de digitale wereld én door de fysieke wereld.”

valerievanzuijlen.com

valerie-graduation.tumblr.com

Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 29 juni t/m 3 juli

Bekijk meer op artez.nl/finals

ArtEZ finals 2016 magazine

47

Bezoek de ArtEZ finals 2016 Arnhem

Enschede

Zwolle

Overige steden

Theater

Muziek

Theater

9 t/m 20 mei Docent Theater

Vanaf 31 mei Klassieke Muziek / Jazz & Pop / Popacademie / MediaMusic / Docent Muziek / Muziektherapie

24 t/m 27 mei Docent Theater

Art & Design

Art & Design

Muziek

Dans

2 & 3 juni Graduation Fashion Show Vanaf 29 juni expo Fine Art / Interaction Design / Graphic Design / Product Design / Creative Writing / Docent Beeldende Kunst & Vormgeving

Vanaf 24 juni expo Crossmedia Design / Fine Art

vanaf 1 juni Klassieke Muziek vanaf 20 juni Jazz & Pop / Docent Muziek

10 juni Deventer (Schouwburg) Eindvoorstelling Dans 16 juni Nijmegen (LUX) Eindvoorstelling Dans 23 juni Den Haag (Korzo) 27 juni Amsterdam (IT’s festival) Eindvoorstelling Dans

mei

juni

Muziek

Muziek T/m 30 juni Klassieke Muziek / Jazz & Pop / Popacademie / MediaMusic / Docent Muziek / Muziektherapie

6 t/m 30 juni Jazz & Pop 23 t/m 26 juni Muziektheater

Architectuur en ­Interieur Vanaf 29 juni expo Interieur­ architectuur / Interieurvormgever (associate degree) / master Interieurarchitectuur

Art & Design Dans / Theater

Vanaf 29 juni expo Animation Design / Comic Design / Graphic Design / Illustration Design / master Kunsteducatie / Docent Beeldende Kunst en Vormgeving

2 t/m 4 juni Eindvoorstelling Dans 9 juni Presentaties Master Theatre Practices 18 juni Eindvoorstelling Dans (première, Schouwburg) 13 & 14 juni Eindvoorstelling Toneelschool 16 t/m 18 juni Eindvoorstelling Toneelschool (Stadstheater Arnhem) 22 t/m 24 juni Docent Dans Event

Theater 19 juni Rotterdam (Festival aan de Maas) Eindvoorstelling Toneelschool 21 juni Leiden (Ins Blau) Eindvoorstelling Toneelschool 23 juni Nijmegen (Lindenberg) 25 juni Amsterdam (IT’s festival) Eindvoorstelling Toneelschool

Creative Writing

Bij het drukken van dit magazine waren nog niet alle gegevens over de ArtEZ finals 2016 bekend.

25 juni Eindwerk (Literair Festival Nieuwe Types)

Check www.artez.nl/finals voor de meest actuele informatie.

juli

Art & Design

Art & Design

Art & Design

Dans

t/m 3 juli expo Fine Art / Interaction Design / Graphic Design / Product Design / Creative Writing / Docent Beeldende Kunst & Vormgeving

t/m 3 juli expo Crossmedia Design / Fine Art

t/m 10 juli expo Animation Design / Comic Design / Graphic Design / Illustration Design / master ­Kunsteducatie / Docent Beeldende Kunst & Vormgeving

1 juli Amsterdam (Julidans) Eindvoorstelling Dans

Architectuur en ­Interieur t/m 10 juli expo Interieur­ architectuur / Interieurvormgever (ad) / master Interieurarchitectuur

Muziek Kom talent spotten! Van 17 mei t/m 10 juli presenteren de eindexamenkandidaten van ArtEZ zich met hun werk. De ArtEZ finals zijn voor iedereen toegankelijk, veel activiteiten zijn kosteloos.

48

t/m 6 juli Jazz & Pop / Docent Muziek