Ontwerpopdracht Mediatheek MS Color Magic

S1#1 Master interieurarchitectuur

Mediatheek MS Color Magic Gastdocent: Aat Vos

ArtEZ hogeschool voor de kunsten

[C]r

Corpo-reality staat voor de inhoudelijke benadering van het onderwijsprogramma van de masteropleiding interieurarchitectuur van ArtEZ. Het verwijst naar onze verantwoordelijkheid als interieurarchitect voor de vormgeving van ruimtes waar mensen in leven en werken. De drie dimensies lichamelijk, sociaal en reflectief liggen aan de basis van de invulling van het onderwijsprogramma: De lichamelijke dimensie Ons lichaam gaat direct een relatie aan met iedere ruimte waarin we ons bevinden. Het is de taak van de interieurarchitect om de aspecten van de ruimtelijke ervaring en de omgeving te bespelen.

De sociale dimensie Ruimtes waarin je leeft en werkt deel je met andere mensen. De manier waarop je met elkaar functioneert, wordt beïnvloed door de vormgeving van deze ruimte.

De reflectieve dimensie Veel ruimtes worden door grote groepen gebruikt of bezocht. De interieurarchitect heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid die verder gaat dan de oplossing voor de vraag van de opdrachtgever.

In de ontwerpprojecten van de studio’s komt voornamelijk de lichamelijke dimensie aan bod. Aan de hand van twee thema’s, stromen en verblijven, die wisselend worden ingezet, worden de onderwerpen van de ateliers bepaald. In het thema stromen passen bijvoorbeeld openbare ruimtes, waar veel mensen komen en weer weggaan.

Denk aan de vertrekhal van Schiphol of grote overdekte winkelcentra. Verblijven gaat over plekken en ruimtes waar mensen meer tijd door brengen, zoals verpleeghuizen, woonhuizen, kantoren of kinderdagverblijven. Het doen van onderzoek is ook in de ontwerpprojecten een belangrijk onderdeel: onderzoekend ontwerpen en ontwerpend onderzoeken.

Docenten in de ontwerpstudio zijn (interieur-)architecten die in de praktijk werken aan (inter-)nationale opgaves.

Bij de ontwerpprojecten leren studenten op die manier verschillende ontwerpbenaderingen kennen.

Ingrid van Zanten coordinator InterieurArchitectuur E i.vanzanten@artez.nl

Geboren:

13-11-1964, Bloemendaal, NH

Studie(s): 1999 Academy of Architecture Groningen, Masters degree

1993 School for Built Environment HTS Bouwkunde

1988 NGPR course Public Relations and Marketing, degree

1988 NIMA-A Marketing, degree 1988 HEAO

1985 CE, 3rd year, Business Administration, 1st year

Momenteel bezig met: ontwikkeling, marketingstrategie en [landschaps] ontwerp 7 woningen in natuurgebied Mantingerveld, Drenthe. Haalbaarheidsonderzoek Cultuurhuis Goes. Marketingstrategie nieuwe financieringsformule MKB. Businesscase development online matching koop / verkoop woonhuizen. [NB motto: It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one that is the most adaptable to change - Charles Darwin] Ontwerpvisie: Design is not just what it looks like and feels like. Design is how it works – Steve Jobs quoted @ New York Times, The Guts of a New Machine, 2003 Contact:

www.siloshapes.com

Studio S1 gaat over ruimte in de publieke sector waar sprake is van bewegingsstromen waarbij de gebruiker maar kort in de ruimte(s) verblijft. Daarbij wordt de nadruk gelegd op onderwerpen als mondialisering, mobiliteit, schaalvergroting en invloed van de media. Dat is belangrijk: een interieurarchitect moet in staat zijn in een multidisciplinaire omgeving verschillende culturele achtergronden te respecteren en analyseren, en adequaat te reageren op lokale contexten en identiteiten.

De opgave bestond uit het ontwerpen van een mediatheek van ca. 120 m2 op een cruiseschip MS Color Magic, de grootste cruise ferry ter wereld.

getrakteerd op een enorm divers programma. Van lounge bar tot fitness, van hardloopbaan tot converence center, van restaurant tot theater, van zwembad tot tax-free shop: een cruiseschip verschilt in dat opzicht niet van een middelgrote stad. Kenmerkend is, naast de programmatische diversiteit, vooral de esthetische diversiteit waarmee het programma wordt aangeboden. In haar boek Architecture after Modernism [1996] laat Diane Ghirardo zien dat er een nieuwe tweedeling dreigt te onstaan in de samenleving: als gevolg van een steeds verdergaande commercialisering van de openbare ruimte die een concentratie van ‘openbaar programma’ in grote malls, airports, ziekenhuizen en musea achter toegangsdeuren bewerkstelligt, hebben. De haves - zij die beschikken over credit cards - toegang tot dit programma, terwijl de have nots letterlijk worden buitengesloten.

Achtergrond en relevantie Le Corbusier introduceert in zijn studie Vers une Architecure [1923] Le Paquebot, de oceaanstomer, en laat zien dat een cruiseschip niet alleen een metafoor is voor, maar ook een feitelijke representant is van een stad en het stedelijk leven. Het cruiseschip heeft sinds die studie model gestaan voor een aantal belangrijke stedenbouwkundige en architectonische gedachten en ontwikkelingen, zoals onder meer duidelijk wordt in Le Corbusiers Unité d’Habitation [Marseille, 1946, ]. Le Corbusier liet zien dat veel architectonisch programma gecombineerd kan worden in één unit, mits er een goede set spelregels wordt gehanteerd.

Het cruiseschip heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld van een middel om van A naar B te reizen tot een doel op zich: het zijn drijvende steden waar passagiers worden

4

Parallel hieraan vindt er een enorme verschraling van het aanbod plaats. Winkelstraten in elke zichzelf respecterende stad lijken steeds meer een kopie van elkaar,

terwijl tegelijkertijd het culturele programma onder grote druk staat. Denk aan de recente Nederlandse bezuinigings acties op cultuur als gevolg waarvan onder meer op dit moment veel bibliotheken de deuren sluiten. Het gevolg is dat het doorsnee winkelend publiek, dat paradoxaal genoeg steeds meer beschikking over vrije tijd krijgt, steeds minder in contact komt met cultureel, onverwacht en inspirerend programma.

Intenties De bedoeling van deze ontwerpstudio is geweest studenten te dwingen een ontwerpstrandpunt in te nemen in een bijna architectonisch-vijandige omgeving, die - of je leuk vind of niet - gemeengoed geworden is. Architecten en interieurarchitecten kunnen in gedachten wellicht leven in een lege, stille en maakbare wereld, zij werken daar allerminst in. De vraag is dus vooral: hoe ga je daar mee om en kan de esthetische kakafonie op haar beurt aanleiding vormen voor het innemen van een standpunt.

Moet kwaad met kwaad worden bestreden? Go with the flow? Inspireert het Disneyland of maakt het boos? Het atelier wil vooral laten zien dat het ook leuk kan zijn in een rare wereld te werken, en wil daarmee juist de potenties van het vak onderstrepen.

Proces en resultaat Om het innemen van een standpunt te introduceren is aan de studenten gevraagd in de huid van hun held te kruipen en daar vandaan naar de opgave te kijken. Dat leverde verrassende en snelle resultaten op. Zo kwam het dat we de opgave hebben gezien door de ogen van Peter Zumthor [Robert van Middendorp], Hussein Chalayan [Hannah Steendam], Antonio Gaudi [Daphne van Rosmalen], John Lautner [Mirna Koghee] en Juhani Palasmaa [Jamie Bunnik]. Deze methode bleek een prima handvat voor het gericht ontwikkelen van een basis-idee of ontwerp-ziel.

Het belang daarvan werd nog eens inspirerend onderstreept door Simon Sinek in een van de TED Talks, waarna een verwijzing naar de ziel van het ontwerp regelmatig werd gebruikt om processen op juiste sporen te krijgen of te houden.

Hoewel de vijf plannen die daarbij zijn ontstaan onderling erg verschillend zijn, worden ze alle gekenmerkt door een gemeenschappelijke speurtocht naar het verwezenlijken van een oprecht idee. Het besef dat je daartoe als ontwerper/student in staat bent is een wezenlijk onderdeel van de opleiding. En, te oordelen naar de resultaten, iets dat in de rugzak van alle vijf een vaste plek zal krijgen.

5

SCHIJNWERELD < MEDIA > WERKELIJKHEID

Jamie Bunnik

De opdracht om een mediatheek te ontwerpem op de grootste cruise ferry ter wereld, bracht veel onderwerpen en invloeden met zich mee. Dit betekende rekening houden met de verschillende gebruikers, verblijfsduur, het thema media en de locatie. Ik heb voor mij zelf deze gedachten geordend op een groot blad, waar bij ik voorbeelden of theoretische aanvulling heb gezocht om het te onderbouwen.

Mijn concept gaat over de media die eigenlijk altijd tussen een soort werkelijkheid en schijnwereld in zit. Uiteindelijk bepaald de media hoe zij de werkelijkheid weergeven, waardoor zij een eigen schijnwereld kunnen maken. Ik zag daarin overeenkomsten op de cruise ferry. Deze bevindt zich ook op een gebied tussen 2 landen en verplaatst zich daartussen. Op de ferry zelf is een schijnwereld gemaakt die de mensen op de boot doet vergeten dat ze aan het reizen zijn. Ik heb grenzen geprobeerd te maken door vanuit een plat vlak ruimte te maken. Waardoor de grens tussen de boot en de mediatheek vervaagt en je niet echt een keuze hoeft te maken in welke wereld je mee doet.

Tijdens mijn ontwerpproces heb ik dit er steeds bijgehouden als inspiratie om keuzes over het ontwerp te kunnen maken. Wat uiteindelijk heeft geresulteerd in een ontwerp waarin ik ben gaan spelen met grenzen. Deze grenzen zijn uiteindelijk ook de plekken geworden waar de media zich in bevind.

6

Filosoof Baudrillard: De grens tussen schijnwerkelijkheid en de werkelijkheid verdwijnen dankzij de media OVERGANG

VERLEIDING

The Black Diamond -Schmidt Hammer Lassen Voorbeeld van een nog veel gebruikte bibliotheek, nog steeds onderdeel van stad, toch gesloten

Vanuit een plat vlak vormen maken door er alleen in te snijden en vouwen 7

Friss

Mirna Koghee Op het cruiseschip is het een soort circus. Ook is het erg op binnen gericht, vooral wanneer je in de promenade loopt heb je totaal geen idee dat je op een cruiseschip zit.

Daarom wilde ik de natuur betrekken bij mijn ontwerp. De mediatheek moet een beleving door middel van de zintuigen worden om de bezoekers naar buiten te leiden. Ook het materiaal dat ik gebruik leeft mee met de natuur.

Als je door de promenade loopt zie je allerlei gekleurde lichten en alles probeert je aandacht te trekken. De wand van de mediatheek is juist rustig, het is een grote, golvende staalplaat. Hierin zijn de boeken kris kras door elkaar verwerkt. Waar geen boeken zijn geplaatst is een klein gekleurd lichtje te zien. Bij binnenkomst lijkt het donker in de mediatheek maar aan het einde van de gang zie je toch wat licht binnenkomen. Als je doorloopt heb je ineens het uitzicht naar buiten. Dit is omgeven door een kader, dit kader mist aan een zijde. Wanneer je dichterbij komt kun je zitten in het kader. Als je goed oplet hoor je een zuchtje wind links van je onder een deur doorgaan. Dit wekt je interesse op waardoor je door het kader heenstapt en je geheel omdraait. Daar zie je dat je verder kan lopen en ziet inderdaad een deur. In de deur zit een raam zodat je kan zien dat hetzelfde soort materiaal doorloopt en je er dus mag komen. Als je door de deur heen bent voel je een koud windje zachtjes tegen je aan. Hoe verder je gaat hoe meer men de zee ruikt en een begint te proeven. Als je dan nog een bocht omgaat wordt het zicht nog steeds geblokkeerd door tussenwanden. Wanneer je langs de laatste wand gaat kom je in een grote open ruimte terecht. Je weet dat je nu echt buiten bent. Al je zintuigen worden geprikkeld, je ziet het uitzicht, je voelt, hoort, ruikt en proeft de wind en de zee. Ook zijn de stalen wanden hier aangetast door de natuur en zijn aan het verroesten. Hier ervaar je weer dat je op een cruiseschip bent.

8

5 1 6 2

Maquette

3

4

1

2

3

4

5

6

4

3

6

6 1

2

6

6

6

9

5

Coming to senses Robert van Middendorp

materiaal als het plafond en voorzien de ruimte van een rustig strijklicht. Er is geen balie aanwezig maar een interactief meubel waar men vragen kan stellen en op een Ipadachtige manier door de collectie kan bladeren.

Een van mijn grote voorbeelden is Peter Zumthor, zijn manier van ontwerpen en zijn gevoel voor tactiliteit en het vermogen om voor de eeuwigheid te ontwerpen zijn de rede dat hij als inspiratiebron heeft gediend voor dit eerste atelier. Deze visie staat lijnrecht tegenover de Disneywereld waar het cruiseschip deel van uitmaakt. De oceaan is een prachtige plek maar er wordt alles aan gedaan je het gevoel en de aanwezigheid hiervan te ontnemen. Deze mediatheek zorgt niet alleen voor een rustpunt in alle hectiek maar doet je weer beseffen dat je je op zee bevindt en niet in een drijvend winkelcentrum.

Het belangrijkste detail van de mediatheek bevindt zich aan de zijde van de zee. Hier is de muur geperforeerd waardoor je de zee kan ruiken naarmate je dichter bij het detail komt zullen ook tast en gehoor ingeschakeld worden.

Hierdoor zal je een pure ervaring hebben van de oceaan omdat op dat moment het meest overheersende zintuig, zicht, geen deel neemt aan het ervaren van de oceaan en je tot jezelf kan komen.

Het eerste wat opvalt is dat de bestaande structuur op de promenade onderbroken wordt door een betonnen doos die deels de ruimte is ingeschoven. Een volume dat niet voorzien is van schreeuwerige reclame en gekke kleuren maar een puur betonnen geheel. Wanneer je dichterbij komt zie je dat de ingang je middels een trechter naar binnen leidt tot op een punt waar slechts ruimte voor een persoon is. Zo zal je bewuster een ruimte betreden en deze op je in laten werken en vallen details zoals de wanden op.

De wanden zijn gebaseerd op de oudste media aanwezig namelijk boeken. In de bekisting is horizontaal papier aangebracht dit zorgt er voor dat het beton een reliĂŤf krijgt en dat er een dieptewerking in het vlak ontstaat. Enkele hoekpunten van de wanden zijn met elkaar verbonden middels licht-lijnen, deze zijn uitgevoerd in het zelfde

doorsnede

10

textuur wanden

zichten op de promenade

11

DE MEDIATHEEK VAN DE BEVRIJDING Daphne van Rosmalen

De elementen die de ruimte vormen zijn gemaakt van polyurethaan, afgewerkt met een witte coating. De ruimte wordt egaal verlicht vanuit de vloer, en de schappen waar de media in staan zullen aangelicht worden met spots.

Deze schappen vallen helemaal binnen de elementen.

Doordat er geen signing is, zal de bezoeker moet ontdekken waar de media staan en zich laten verrassen welke media op zijn of haar pad komen.

Voor deze opdracht mochten we in de huid van onze held kruipen, om zo de opdracht op een andere manier te benaderen. Mijn held is Antoni Gaudi. De (sierlijke) beweging in zijn werk geeft mij hetzelfde fijne gevoel dat ik van dansen krijg. Ook zijn manier van ontwerpen, door vormen op z’n kop te hangen, heeft mij geïnspireerd.

Voor dit ontwerp was het ook belangrijk om na te denken waarom je doet wat je doet. Ik vind het belangrijk dat mensen zichzelf kunnen zijn. Veel mensen laten zich leiden door de wensen en behoeften van anderen, durven niet zichzelf te zijn, bang dat hun ‘ware ik’ niet voldoet, of weten gewoonweg niet wie ze zelf zijn. Welke reden men ook heeft om niet zichzelf te willen of durven zijn, ik ben er van overtuigd dat deze mensen nooit het ware geluk zullen vinden. Geluk begint bij jezelf. Je kunt niet van andere mensen houden als niet van jezelf houdt. Dit alles heeft te maken met de mate waarin je je vrij voelt jezelf te zijn, te ontwikkelen en te ontdekken.

Het middengebied van deze mediatheek is niet te betreden. Daar is het zo laag en smal dat je er niet doorheen kunt. Op deze manier wordt de bezoeker gedwongen in het randgebied te blijven, plaats te nemen in het zicht van mensen in de promenade.

Jezelf te laten zien aan de buitenwereld.

Je omgeving heeft veel invloed op jouw gevoel. Met dit ontwerp wilde ik mensen los maken uit hun vertrouwde manier van bewegen. Door je niet vast te kunnen houden aan die manier, je te moeten manouvreren door de ruimte, is het de bedoeling dat de gène van je af valt en je ware ik te voorschijn komt.

12

afbeelding

afbeelding

plattegrond

interieur

meubelelement

13

SUPERMARKT Hannah Steendam

Onsamenhangend combineren tot samenhang: mijn werkwijze die mede geĂŻnspireerd is door Hussein Chalayan, mijn held.

Een held die verschillende disciplines met mode combineert tot een nieuwe samenhang.

Het draait op het schip om vermaak en consumptie. Het is naar mijn mening paradoxaal wanneer je fantastische landschappen buiten de boot kan waarnemen, maar de focus naar binnen richt. Voor mij een reden om mee te gaan in hun filosofie en er de spot mee te drijven.

Wanneer men over de boulevard loopt oogt het als een supermarkt, zoals karretjes die buiten staan of een reclamebord. Bij binnenkomst ademt bijna alles supermarkt, de schappen, verlichting, afdelingen, kassaâ&#x20AC;&#x2122;s, vloer behalve de producten. Die hebben plaats gemaakt voor boeken.

Boeken die verpakt zijn in herbruikbare verpakkingen, die de boeken opnieuw kleur geven. Zo kunnen er met de boeken landschappen getekend worden in de schappen.

De mediatheek wordt een supermarkt. Een supermarkt is commercieel, hedendaags en herkenbaar en maakt het daarom toegankelijk.

afbeelding

14

verpakkingen media

afbeelding

afbeelding

afbeelding

plattegrond

15

STUDIO-CAHIER verschijnt onregelmatig

Colofon/ Dit Cahier wordt uitgegeven door: ArtEZ Academie van Bouwkunst www.artez.nl/architectuur Gastdocent/ Aat Vos www.siloshapes.com

Studenten/ - Jamie Bunnik - Mirna Koghee - Daphne van Rosmalen - Robert van Middendorp - Hannah Steendam Redactie/ Robert van Middendorp Eindredactie/ Ingrid van Zanten

ArtEZ Press 2011