Collectie Arnhem Product

ENJOY . BAD . WEATHER . CA_PROD_2012

ENJOY . BAD .

WEATHER . CA _PROD_ 2012

1

products & experiences

DUTCHTUB The luxery to choose the basics 2

3

Elk jaar een nieuw bedrijf

Charlotte Bik, directeur Fashion & Product Design

Een drukte van jewelste; studenten beplakken de muren vol inspiratiebeelden, schetsen met ideeën slingeren op tafels en de grond, felle discussies zoemen op vanuit kleine groepjes, de eerste stappen voor Collectie Arnhem worden gezet.

Je stapt binnen in de dynamische wereld van een bedrijf in oprichting.

Een collectie, die een antwoord geeft op de centrale vraag: wat zie je, wat voel je, wat is je visie op de wereld van morgen. Het creëren van een concept dat die wereld er anders uit laat zien en producten die beantwoorden aan een behoefte waarvan de consument zich nog niet bewust was.

Bepaald geen sinecure: het werken in een team, als designer met een sterk individuele visie en een geheel eigen handschrift, maar de derdejaars studenten van de opleiding Product Design gaan enthousiast van start.

Collectie Arnhem is al sinds 1999 een belangrijk project binnen het onderwijs van ArtEZ hogeschool voor de kunsten in Arnhem. Oorspronkelijk ontwikkeld als onderwijsconcept, bedoeld voor derdejaars studenten Fashion Design, met als doel het creëren, positioneren, produceren en lanceren van één gezamenlijke modecollectie.

De totale Design Cycle in handen van gepassioneerde studenten.

De ervaring van het werken binnen een groot team en het ontdekken van meer talenten in jezelf dan je voor mogelijk had gehouden. Bijvoorbeeld zakelijk onderhandelen, organiseren en presentatie en PR passeren de revue.

ArtEZ haalt hiermee de beroepspraktijk bewust in huis.

Sinds 2009 realiseren ook de derdejaars studenten Product Design een eigen collectie, Collectie Arnhem Product.

De opleiding Product Design van ArtEZ leert studenten om bewust en vanuit een onderzoekende houding te kijken naar functionaliteit, esthetiek en duurzaamheid.

Het ambacht en het zelf maken, de realisatie, en het ontwikkelen van een persoonlijke stijl zijn essentiële onderdelen in de opleiding.

Een onderscheidend handschrift, herkenbaar in het totale product, waar je als kijker en consument de sporen van die passie in terugvindt, waar je verliefd op kunt worden en waar je een intense verbondenheid mee voelt.

Het creëren van gretigheid.

Be hungry and enjoy!

4

Vanessa Brown, Hester Oerlemans, spuitlak op doek, 2000 fl. 4200,– incl. BTW, fl. 5000,– incl. BTW, Wilma Sommers 1992 collectie Robin de Vogel

5

colofon Redactie Charlotte Bik Janneke Brouwers Ontwerp Jaap Kroneman Drukwerk Rikken Print BV Tekst Anton de Wit Peter Nijenhuis Fotografie Hanneke Peters cover Ivonne Zijp pag. 4 Louise te Poele pag. 5, 8, 10, 12, 13, 16 Hans Vroege pag. 6, 18 - 27 Sander Luske pag. 14 Judith Zwikker pag. 34 Bram de Regt pag. 36, 39 Johannes Schwartz pag. 41 - 48 Advertenties Lenneke Wispelwey Weltevree MMKA Made in Arnhem Arnhemse Stockdagen Arnhem Coming Soon ArtEZ Jonker Panama Met dank aan No-Office Myrthe / Fresh Model Management Ferry van der Nat / Eric Elenbaas Agency Joep Sterman Klaartje Martens JuliaLeitmeyer Joris de Groot Floor Nijdeken Sander Luske Martijn Wildekamp Sjaak Hullekes Jolanda Lagerweij en Wilma Sommers Uitgave van ArtEZ hogeschool voor de kunsten Onderlang 9 6812 CE Arnhem 026-3535600

6

inhoudsopgave

Elk jaar een nieuw bedrijf editorial

5

Enjoy.Bad.Weather manifest

8

Doe niet te moeilijk 17 studenten, 1 collectie

11

Succes is niet verzekerd interview met Sander Luske

12

Het moet kiemen, groeien, verzorgd worden interview met Martijn Wilderkamp

13

Its not what you look at that matters, it is what you see. vormgeven van visie

15

Collectie Arnhem 2012 gemaakt door

17

Collectie Arnhem 2012 alle producten op een rij

18

Collectie Arnhem 2011 Collectie Arnhem 2010 Collectie Arnhem 2009

30 31 32

Some dream

Some do Some do both interview met Joep Sterman en Klaartje Martens

36

6811 HK 9 25-2-2012 het appartement van Wilma Sommers gefotografeerd door Johannes Schwartz

40

7

C ollectie Ar nhem 2012 gaat uit van de generatie die volwassen wordt op een punt in de geschiedenis dat systemen lijken te klappen. Het leidt tot onvrede. Maar tegelijkertijd is het geen rebelse generatie. Wel een kritische. A an de hand van de onderstaande feedback-regels geven wij antwoord op de wereld om ons heen. Wat zie je? Wat voel en waardeer je? En wat wens je?

Het manifest van deze collectie vormt het antwoord op deze vragen.

WIJ ZIEN ZWART. De wereld vergaat elke dag opnieuw. G aat Griekenland f ailliet? Krijg ik de griep? Is het morgen slecht weer?

R ampspoed brengt mensen bij elkaar. Bij een NS-vertragingsmoment kijken we elkaar aan en beseffen dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten. We klagen samen en we lenen elkaar onze mobiel om naar huis te bellen dat we later komen.

WIJ VOEL EN ONS LEE G door de stress en de berekende zakelijkheid waarmee de wereld zich om ons heen vult. Alles moet nuttig zijn. Wij wille n af van deze dodelijke doelmatigheid. Wij pleiten voor her nieuwde aandacht voor ‘verveling’ want het niets creëert.

Wij starten met het bestaande, maar evolueren verder tot we beelden vinden die ons aanspreken. Wij mixen, samplen en grasduinen tot er nieuwe vormen en betekenissen ontstaan.

WIJ WAARDE REN ACT IE met de amateur als stralend middelpunt.

Waar de wetenschap doodslaat in protocollen, daar gaat de amateur gewoon door. Hij denkt niet in ‘zou-wel-willen’ maar hij handelt en weet zijn omgeving positief te beïnvloeden.

WIJ WENSEN FOCUS en een ander perspectief en zoeken naar nieuw e risico’s en hinder nissen in de wereld. Het is een heel bewust proces, waarbij we spelenderwijs grenzen verkennen.

E NJOY. BAD.W EAT HER .

Wij beg i n n e n b e s c h e i d e n . H e t weer is triviaal maar toch alles bepale n d . B u i e n r a d a r b e p a a l t wanneer we van huis wegfietsen.

Wij geb r u i k e n h e t w e e r a l s e e n metafoor om ons manifest over te bren g e n .

8

9

Doe niet te moeilijk

Zeventien studenten, één gezamenlijke collectie. Drie studenten, Julia Leitmeyer, Joris de Groot en Floor Nijdeken, vertellen hoe dat proces verliep, en wat de achterliggende gedachte was.

Julia Ik dacht dat ik niet goed in samenwerken was. Normaal gesproken opereer ik heel individualistisch.

Floor Ontwerpers zijn solisten.

Julia Het samenwerken viel me alles mee. We zijn er als groep echt hechter door geworden.

Een cliché, ik weet het. Maar het is zo.

Joris We vulden elkaar goed aan. Iedereen kon doen waar hij of zij goed in was. En ook, niet onbelangrijk, uit handen geven waar hij níet goed in was. Daardoor zijn de producten echt twee keer beter geworden.

Floor We hebben in groepjes allerlei ideeën bedacht en onderzocht. Alleen de beste producten bleven over.

Julia Het hielp dat we een thema hadden dat ons allemaal boeide, een manifest waar we ons achter konden scharen.

Joris Ja, dat was het uitgangspunt. We hebben honderden YouTube-filmpjes bekeken om er achter te komen wat vandaag speelt.

Wat ons opviel, waren de amateurs die zelf creatieve oplossingen bedachten voor allerlei problemen.

Floor Het optimisme dat er uit sprak raakte ons. Je hoort al genoeg negativiteit, over de economische crisis en zo. Wij zijn al dat gezeik gewoon beu.

Joris Vandaar dat thema. Enjoy bad weather.

Nergens zeuren we zo veel over als over het weer. We kijken op Buienradar.nl voor we naar buiten gaan, laten er ons doen en laten door bepalen. Dus wij zeggen: geniet noueens van het slechte weer, zie er de positieve kanten van. Al onze producten sluiten daar op aan.

10

Floor Bijvoorbeeld een kledinghanger waar je je natte kleren na een stortbui overheen kunt hangen. Zodat je ze niet over de verwarming hoeft te slingeren. En een tas uit één stuk, waterdicht. De kleuren zijn vrolijk, het ontwerp is eenvoudig. Dat is waar wij voor staan: doe niet te moeilijk.

Julia Alles moet tegenwoordig zo groots en veel en heftig. Wij hebben juist gezocht naar bescheidenheid, naar kleine momenten. Ik heb samen met een ander meisje ringen ontworpen waarin een boodschap staat, die pas leesbaar wordt wanneer er een regendruppel in valt. Het zijn kernzinnen uit ons manifest. Waar het om gaat is dat je even stil moet staan, aandacht moet hebben voor zoiets kleins als een regendruppel.

Joris Vergeet ook de opvangketel niet. Een waterketel met een bak om regenwater op te vangen en te filteren. Zodat je dat weer kunt gebruiken om bijvoorbeeld thee mee te zetten.

Dit product bestond nog niet, maar is echt geïnspireerd door al die YouTube-filmpjes met creatieve, amateuristische oplossingen.

Floor Niet lullen over het slechte weer, maar er het beste van maken.

Joris Precies.

Tekst: Anton de Wit

11

Succes is niet verzekerd

Het moet kiemen, groeien, verzorgd worden

Sander Luske, coördinator Product Design, begeleidend docent Collectie Arnhem: “De randverschijnselen van het internet fascineren mij. Een gewone man met een kantoorbaan die op YouTube enorme bekendheid geniet bij een specifiek groepje mensen omdat hij de beste bamboehengels ter wereld maakt. Dat soort dingen.

Op internet kan het allemaal, en dat vind ik mooi.

Toen ik daarover sprak met de derdejaarsstudenten die aan de Collectie Arnhem begonnen, raakten zij enthousiast. Ze pakten het onderwerp op en gaven er een heel eigen draai aan. Het optimisme van hun generatie, de zelfredzaamheid, dwars tegen al het geklaag en gesomber in. Een zeer actueel thema, ze spelen echt met de tijdgeest.

Collectie Arnhem is een uniek en belangrijk studieonderdeel binnen de opleiding Product Design. Het is pittig en uitdagend, succes is zeker niet verzekerd. Meer dan ooit moeten de studenten samenwerken.

Ze bedenken niet alleen een mooi product, ze maken het ook echt, zetten het in de markt, alles. Daardoor ontdekken ze hele nieuwe kanten van het vak. Sponsors zoeken, gesprekken voeren met de winkelier, prijsberekeningen maken, persberichten schrijven.

Martijn Wildekamp en ik traden daarbij op als coach. We zorgden voor een goede taakverdeling, waarbij ieders talenten het beste uitkwamen. We bewaakten de samenhang en tegelijkertijd de kwaliteit van individuele producten.

Deze groep was superenthousiast en goed op elkaar ingespeeld. Ja, dat is wel eens anders, het kan ook flink botsen. Ontwerpers zijn toch gewend alleen te werken.

Maar men omarmde het thema helemaal, gaf elkaar de ruimte en nam ook de verantwoordelijkheid die bij de Collectie Arnhem komt kijken. Waaruit dat blijkt? Uit het feit dat het echt een heel goede collectie is geworden, die al op de dag van de presentatie bijna uitverkocht was.”

Martijn Wildekamp, begeleidend docent Collectie Arnhem: “Enjoy bad weather werd echt een soort mantra. Normaal probeer je de collectie naar de actualiteit te voegen. Deze groep studenten heeft een voorspelling gedaan die uitkwam. Het ging inderdaad steeds slechter met de economie, het geklaag nam ook toe. En voor henzelf was er ook slecht weer: de hoofddocent overleed, wat erg heftig was. Maar het besef leefde echt: hoe zwaar het ook is, we moeten er het beste van maken. Dat optimisme past bij deze groep, het past bij onze tijd.

Collectie Arnhem is onmisbaar gebleken voor het leerproces van de studenten Product Design. Maar ik heb er ook zelf veel van geleerd. Met name dat je in het begin veel geduld moet hebben als docent en begeleider. Ze moeten hun rol in het groepsproces ontdekken, de meerwaarde van samenwerken ontdekken. Daar kun je niet veel bij pushen. Het moet kiemen, groeien, verzorgd worden. Daar moet je gevoelig mee om gaan. In een heel klein dingetje kan enorme potentie schuilen. Als je haast hebt als docent dreig je die kleine cadeautjes te verliezen. Je moet de tijd durven nemen.

Tegelijkertijd moet je ervoor waken dat de studenten zich niet vergalopperen. Dat gebeurt onherroepelijk, en het is ook leuk om te zien, want daar spreekt de enorme energie van de studenten uit. De kunst is dan om die energie in goede banen te leiden. Te zeggen: oké, ga je nu megalomane plannen maken, of houden we het realistisch? Het is deze studenten gelukt een realistische en eigenzinnige collectie neer te zetten.”

Tekst: Anton de Wit

Tekst: Anton de Wit

12

13

IT’S NOT WHAT YOU LOOK AT THAT MATTERS, IT IS WHAT YOU SEE

ArtEZ draagt bij aan een levendig klimaat waarin jonge ontwerpers kunnen gedijen. Hierbij streven we naar de hoogste kwaliteit afgestudeerden. De kwaliteit wordt bepaald door de mate van vakmanschap, artisticiteit, ondernemendheid en reflectief vermogen.

Van belang is dat een student een eigen visie ontwikkelt, de verantwoordelijkheid leert nemen voor de ideĂŤen die daaruit voortkomen en het initiatief leert nemen om deze daadwerkelijk te realiseren.

14

15

Collectie Arnhem Product 2012

ENJOY .BAD. WEATHER Anna Kobierowska Anne Vaandrager Floor Nijdeken Jochem Kruizinga Joris de Groot Julia Leitmeyer Juliette Huygen Lieke Brekelmans Luc Aarts Maaike Fecken Mieke Billekens Nienke van Dee Robbin Baas Roos Sanders Stas Kokke Tijn van Orsouw Zumaya de Zeeuw

Arnhem Coming Soon is een bijzondere fashion & design winkel die zich volledig richt op Nederlandse ontwerpers.

Het assortiment is een mix van het werk van jong aanstormend talent en gevestigde namen. De exclusieve ontwerpen en het fraaie interieur van de winkel maken een bezoek meer dan16 waard. Door de nieuwe generaties ontwerpers

die zich steeds aandienen, hier verwijst de naam van de winkel naar, blijft Arnhem Coming Soon verrassen. Zo zijn er met regelmaat exposities die een nieuwe ontwerper of product in de spotlight zetten. Arnhem Coming Soon is een initiatief van ArtEZ hogeschool voor de kunsten. www.arnhemcomingsoon.nl

17

ringen

drooghanger

Wij zien onze overvolle agenda’s. Wij zien dat er geen tijd is voor verveling en het genieten van kleine dingen. Alles is groots, veel en heftig.

Wij voelen stress en verlamming. Wij waarderen het om verrast te worden! Laat niets volgens een voorspelbaar patroon lopen en maak gebruik van het onverwachte. Wij wensen een protest door stil te staan en te genieten.

Een sieraad met een duidelijke boodschap voor iedereen die hem lezen wil, vang een regendruppel en de ring vertelt.

Wij zien mensen die teveel streven naar perfectie. De buitenkant is wat telt en alleen het perfecte plaatje wordt getoond. Wij voelen ons bedrogen en opgehitst doordat we aan het ideaalbeeld moeten voldoen. Wij waarderen alledaagse dingen en het spel dat producten met onze omgeving aangaan.
Wij wensen zichtbaarheid van voorwerpen die we normaal in onze kasten verstoppen.

Een stortbui is geen ramp, een nat pak hang je fier aan de drooghanger.

18

19

opvangketel

regencape

Wij zien dat men tevreden is met algemene antwoorden, niet verder vraagt en zich passief opstelt. Wij voelen ons door deze situatie verlamd.

We missen aansporing tot eigen initiatief. Wij waarderen actie en het denken in mogelijkheden. Wij wensen de prikkeling van geest en fantasie door nieuwe handelingen.

Een fluitketel die zelf het regenwater opvangt, waarmee jij vervolgens een heerlijk kopje thee zet.

Wij zien mensen die proberen te roeien met de riemen die ze hebben, in de uitzichtloosheid van ons huidige onzekere bestaan. Wij voelen de drang om te genieten en de vormeloosheid en saaiheid van het bestaan te doorbreken. Wij waarderen het moment, het voelen dat je bestaat en dat plezier maken niet verboden is. Wij wensen lente en wedergeboorte van het plezier. Kleur brengen in de sombere regenbui als herkenbare identiteit in de ruimte. Een flinke hoosbui trotseer je met een regencape waar je de druppels letterlijk vanaf hoort spatten.

20

21

tassen Wij zien serieuze, alles bepalende mensen. Op hoog niveau wordt voor ons beslist. Mensen worden dom gehouden en veranderingsprocessen duren eeuwig. Wij voelen weerstand en afkeer tegen de machteloosheid en serieusheid. De donkere aktetas gevuld met papieren die over ons regeren.

Wij waarderen eerlijkheid, eenvoud, leesbaarheid en helderheid als reactie op de ingewikkelde omstandigheden waarin we ons nu bevinden. Wij wensen intu誰tief en snel handelen en een eenvoudige leesbare manier van produceren. Het toevoegen van kleuren en eenvoud aan de waan van de dag.

Slim vouwen voorkomt naden en kieren, het houdt water buiten en je spullen droog.

22

23

zakdoeken

stormlamp

Wij zien mensen die bang zijn hun emoties te laten zien, die zich verschuilen achter sombere, serieuze maskers. Wij voelen een angst dat we ons mens-zijn vergeten en langzaamaan tot robots evolueren. Wij waarderen mensen die ook kwetsbaar durven te zijn. Wij wensen dames die frivool met zakdoekjes wapperen en mannen die met oorverdovend kabaal hun neus snuiten.

Een toepasselijke drager van dit manifest, die je makkelijk en altijd bij je draagt.

Wij zien consumenten die massaal dezelfde spullen inslaan.We kopen passief een identiteit zonder hier zelf actief en bewust aan te werken.

Keuzes worden voor ons gemaakt en bepaald. Wij voelen ons leeg en teleurgesteld over de identiteitsloosheid. men volgt de reclamefolder en koopt niet meer uit eigen behoefte. Wij waarderen hoe de amateur overal ter wereld manieren heeft gevonden om zijn vuur te beschermen.

Wij wensen mensen en geen consumenten. als ze willen volgen laat ze dan ons volgen.

Om een storm te trotseren heb je soms niet meer nodig dan een lege fles.

24

25

ketting Wij zien kinderen trots in hun regenjasje door de regen lopen. Wij voelen dat we de wereld te serieus nemen en daardoor verlangen naar die onbezorgde tijd. Wij waarderen een minimaal element wat dat gevoel oproept. Wij wensen een snelle associatie met de regenjas, waardoor wij het euforische gevoel terugkrijgen.

Een bijzonder sieraad dat speelt met de herinnering aan het koordje van een regenjas waarmee je als kind onbezorgd door de regen kon spetteren.

26

27

PRODUCT & FASHION DESIGNERS & SHOPS SELLING SAMPLES | SWATCHES | FABRICS | OLD COLLECTIONS | UNIQUE PIECES AND MORE THROUGHOUT ARNHEM

www.arnhemsestockdagen.nl facebook.com/arnhemsestockdagen twitter.com/stockdagen 28

29

2011

2010

WE INVITE NATURE

RE-VIEW RE-DISCOVER RE-FRAME

Collectie Arnhem Product 2011 neemt de begrippen tuin en buitenleven opnieuw onder de loep. 19 derdejaars studenten observeerden, analyseerden en archiveerden hun directe omgeving en maakten van de natuur hun werkveld.

De collectie die hieruit voortvloeide betreft een verbeelding van de inventieve en scheppende kracht van de natuur, en het verlangen van de ontwerpers zich hierin te mengen. Zij zijn op speelse wijze de interactie met de natuur aangegaan door haar te leiden en te verleiden. Een dialoog die een open uitnodiging vormt aan de natuur om deel te nemen aan deze collectie.

Collectie Arnhem Product 2010 voert terug naar de kleine verhalen van het alledaagse. Door het stellen van simpele vragen over je eigen omgeving probeert de collectie om de schoonheid die in de wereld het dichtst om ons heen verborgen ligt te herontdekken. De schoonheid van de vanzelfsprekende eenvoud die schuilt in de handelingen en routines, welke samen een dag vormen.

Collectie Arnhem Product 2010 wil de verwondering voor het alledaagse overdragen en de bijzonderheden van alle dag uitlichten en herontdekken. De 17 derdejaars studenten willen hiermee een handvat bieden om de alledaagsheid opnieuw te ontdekken.

30

31

2009 COLLECTIE ARNHEM + Voor Collectie Arnhem Product 2009 diende Andy Warhol als muze. Warhol produceerde zijn zeefdrukken en objecten zodanig dat ieder werk uniek bleef.

Zijn werk, werkwijze en zijn manier van leven vormden een grote bron van inspiratie voor de 19 derdejaars studenten die in 2009, in navolging op de Collectie Arnhem van de opleiding Fashion Design, de eerste officiĂŤle Collectie Arnhem Product ontwikkelden. Als startpunt voor de collectie koos iedere student een typerend product uit zijn/haar geboortestreek. Centraal stonden steekwoorden als; oorsprong, ambacht, transformatie, uniciteit en beleving. Om die reden werden bijna alle 14 producten uit de collectie unica in hun serie. Zo vormde Amsterdam het startpunt voor een serie ringen van vogelzaad en houtskool en inspireerde gevlochten pitriet uit Vlijmen tot de productie van een serie kledinghangers.

collectie Arnhem 2010 re-view, re-discover, re-frame 32

33

Studio Lenneke Wispelwey design * ceramics * styling

34

studio & showroom – putstraat 5a 6822 BE Arnhem www.lennekewispelwey.nl

www.

rnhem.nl

35

Some dream Some do Some do both

Kun je die ontwikkelingen hier in het kort schetsen?

Interview met Joep Sterman en Klaartje Martens Vrijdag 6 juli 2012 Joep Sterman studeerde in de jaren zestig in Arnhem aan wat toen de Academie voor Beeldende Kunsten heette. Hij is actief als kunstenaar en vormgever. Tot 2006 was hij als docent verbonden aan de afdeling Product Design waar hij in 1978 een van de eerste onderwijsplannen voor schreef. Klaartje Martens studeerde in de jaren tachtig af aan de afdeling Modevormgeving van de AKI in Enschede. Ze werkt als zelfstandig ontwerper en is sinds 1999 als ontwerpdocent verbonden aan de Afdeling Product Design in Arnhem.

Dit gesprek gaat over de Collectie Arnhem Product, een onderwijsproject van de Afdeling Product Design van ArtEZ hogeschool voor de kunsten in Arnhem. Collectie Arnhem Product is een van de projecten waarmee het onderwijs in Arnhem sinds 2009 antwoord geeft op maatschappelijke ontwikkelingen waar ook het vak van ontwerper door is veranderd.

36

Joep Sterman Het vak ontwerper is in meerdere opzichten veranderd. Om dat allemaal te op te sommen zou veel tijd in beslag nemen. Maar een van de factoren die je in dit verband kan noemen, is zonder twijfel de snelle ontwikkeling van de beeldcultuur. Het vak ontwerper is daar niet los van te denken.

Ontwerpers, of zeg maar hun ontwerpen en producten, communiceren nu eenmaal via beelden. Beeldcommunicatie is ingewikkeld, hoewel het ogenschijnlijk allemaal vanzelfsprekend lijkt. Neem alleen al de wijze waarop een product of ontwerp op een subtiele wijze kan aanhaken bij bestaande beelden, beeldgenres en denkwerelden, maar bestaande beelden en beeldgenres even goed op de hak kan nemen, uit hun verband kan rukken, kan overdrijven of op een ongebruikelijke wijze met elkaar kan vermengen. Het aantal beeldbepalende ontwerpers en iconische beelden en ontwerpen lijkt in vergelijking met twintig jaar geleden enorm toegenomen. Krijg je daar nog zicht op? Het lijkt une mer à boire. En binnen dat hele, ogenschijnlijk onbegrensde gebied van de hedendaagse beeldcultuur zal de student die we in Arnhem opleiden en die later zijn vak gaat uitoefenen, een positie moeten kiezen. Zijn of haar werk moet immers iets toevoegen aan wat er al is. Het vinden van een eigen positie is voor een jonge, aankomende ontwerper niet altijd eenvoudig. Je moet er als student achter zien je komen wat je wilt zeggen met je ontwerpen, hoe of met welke middelen je dat wilt doen en waarom dat voor jou en vooral voor anderen van belang is.

Klaartje Martens Vandaar dat het zo belangrijk is voor een student om een eigen visie op het vak ontwerper te ontwikkelen. Zonder een eigen visie loop je het gevaar eindeloos te blijven scheppen in een zee van beeldende mogelijkheden zonder tot samenhangende resultaten te komen.

Behalve complexer en uitdagender van aard, lijkt het vak van ontwerper ook kansrijker geworden.

Klaartje Martens Dat is zo. Twintig jaar geleden werkten grote bedrijven en overheden niet zomaar samen met jonge of zelfstandige ontwerpers. Nu is dat veranderd. Bedrijven zijn niet alleen geïnteresseerd in de ontwerpen van zelfstandige ontwerpers, ze zoeken ook steeds meer samenwerking met ontwerpers om nieuwe producten te ontwikkelen. Een voorbeeld daarvan is de samenwerking tussen kantoormeubelproducent Ahrend en ontwerper Ineke Hans met als resultaat de nieuwe Ahrend 320, een voor Ahrend gezichtsbepalende, nieuwe stoel. Die samenwerking tussen ontwerpers en bedrijven is er niet voor niets. Ik denk dat bedrijven inzien dat je in een moeilijke en competitieve markt een voorsprong hebt als je gebruik maakt van de ideeën en kwaliteiten van ontwerpers.

37

Hoe heeft de afdeling Product Design in Arnhem de hier genoemde ontwikkelingen beantwoord?

Joep Sterman Laat ik om te beginnen zeggen dat onderwijsontwikkeling in mijn ogen alleen zin heeft als het schip op de juiste koers ligt. Goed onderwijs is naar mijn idee het uitstippelen en volgen van een bepaalde koers en al varend nieuwe lading aan boord nemen. Onderwijsvernieuwing is bovendien iets wat niet alleen door docenten op gang wordt gebracht.

We hebben in Arnhem in de loop van de jaren steeds zo goed mogelijk proberen in te gaan op de vragen en de behoeftes van onze studenten. Iedere generatie studenten komt met nieuwe en andere vragen en dat is ook een factor waardoor onderwijs zich ontwikkelt. Beantwoorden aan de vraag van je studenten doe je onder meer door middel van je werkplaatsen. Arnhem heeft van oudsher goede, ambachtelijke voorzieningen, dat wil zeggen goede werkplaatsen met geschoold personeel. Dat is in de afgelopen jaren verder uitgebreid. We hebben nu een zeer goed geoutilleerde werkplaats voor keramiek en dat geldt ook voor onze voorzieningen op het gebied van leer-, hout-, metaal- en kunststofbewerking.

Behalve door de vragen en de behoeften van onze studenten hebben we als docenten er ook naar gestreefd om samen met onze studenten te leren van de ontwikkelingen in de praktijk.

We hebben in Arnhem de praktijk altijd zoveel mogelijk binnen de opleiding gehaald en onderdeel van het onderwijs gemaakt door samen met bedrijven als Kembo, Camper en anderen workshops, projecten en lezingen te organiseren. Vanzelfsprekend lopen de studenten ook stage buiten de deur. Een andere belangrijke schakel is Arnhem Coming Soon, de winkel waar studenten en afgestudeerden van de afdeling Fashion en Product Design hun ontwerpen kunnen verkopen.

En de ontwikkeling van een eigen visie op het ontwerpen, waar we het net over hadden?

Klaartje Martens Het is belangrijk dat studenten hun eigen fascinaties en inspiratiebronnen leren ontdekken en onderbouwen. Dat onderzoek naar eigen fascinaties en inspiratiebronnen is breed; toespitsen komt later wel. Het uitgangspunt is veelal iets wat vlak voor de deur ligt, bijvoorbeeld de inhoud

38

van je bureaula. Op zo’n plek is altijd meer te ontdekken dan de meeste mensen voor mogelijk houden. Wat we van studenten ook vragen is om hun eigen fascinaties en inspiratiebronnen in verband te brengen met de tijdgeest, het nu en het beroep van ontwerper. Binnen het kader van het vak filosofie leren we ze om een heldere visie te formuleren op ontwerpen als discipline en hun eigen positie daarbinnen.

Een essentiële rol in de ontwikkeling van het Arnhemse onderwijs wordt toegeschreven aan Wilma Sommers, de hoofddocent die begin dit jaar door een noodlottig ongeval om het leven kwam. Kun je schetsen wat haar inbreng is geweest?

Joep Sterman Wilma was onder andere gefascineerd door de zeggingskracht van beelden en de relatie tussen beelden en tijdgeest. Waarom zeggen sommige beelden op een bepaald moment ogenschijnlijk zoveel, voor zoveel mensen en waarom zijn ze zo raak en helder in wàt ze vertellen? Wilma droeg lang voordat dat mode werd al Addidasvestjes en cowboylaarzen.

Dat had volgens mij met haar belangstelling voor veelzeggende, iconische beelden te maken. Ze had ook een grote belangstelling voor clichés. Een cliché is per definitie afgezaagd, maar een cliché kan de communicatie ook wonderlijk genoeg verrijken als je er een onverwachte draai aan geeft. Van dat soort dingen kon je als ontwerper leren, vond Wilma. Ontwerpen was voor haar voor een niet onbelangrijk deel communiceren. Ze verlangde van haar studenten daarom helderheid over wat ze met hun ontwerpen wilden overbrengen. Wilma was een van de drijvende krachten achter het fascinatieonderzoek waar we het zojuist over hadden. Je mocht als student aankomen met een cliché, maar dan moest je zo’n cliché wel op een nieuwe manier gebruiken en boven zichzelf uittillen. Hoe uitgesproken ze ook was, het ging Wilma er nooit om haar eigen mening op te leggen aan haar studenten. Ze hechtte bijvoorbeeld veel aan de produceerbaarheid van ontwerpen, maar als een student vanuit een goed onderbouwde eigen visie kon beargumenteren waarom dat niet op de eerste plaats kwam, dan stond Wilma daar wel degelijk voor open. Wilma’s nadruk op het communicatieve aspect van ontwerpen, op argumenten en visie, heeft een sterke uitwerking gehad op het

onderwijs aan de afdeling. Afgezien van de invloed die ze heeft uitgeoefend door haar kritische en veeleisende houding, was Wilma iemand die zeer veel initiatieven nam. Zo initieerde ze de Bagshoes tentoonstellingen in 2010 en 2011 in het Essentgebouw in respectievelijk Arnhem en Zwolle. Van beide tentoonstellingen was ik de curator. Ze boden een overzicht van wat er in de daaraan voorafgaande jaren aan schoenen en tassen door Arnhemse studenten en ex-studenten was ontworpen. Ik denk er met veel plezier aan terug omdat ik kon samenwerken en het werk kon tonen van studenten die inmiddels over de hele wereld zijn uitgewaaierd: Daphne Bikker die voor United Nude in China werkt, Hing Cheung die nu een eigen ontwerpstudio heeft in de Verenigde Staten, en Marloes ten Bhömer en Welmoed Oud die zich respectievelijk in GrootBrittannië en Italië hebben gevestigd. Wilma was ook de persoon achter de schoenenworkshop van Lillian Sanderson en achter de vele markante ontwerpers en mensen uit de praktijk die op onze afdeling lezingen kwamen houden of bij andere onderwijsactiviteiten waren betrokken. Een daarvan is Hans Demoed van The People of the Labyrinths. Ik noem in het bijzonder Hans omdat hij met zijn gevoelsmatige benadering, zijn uitgesproken persoonlijke vorm- en materiaalvoorkeuren, zijn creatiedrift en zijn lange ervaring als modeontwerper studenten prikkelde om hun eigen ideeënwereld te ontwikkelen, hun fantasie aanwakkerde en ze in sommige gevallen over innerlijke drempels hielp.

Klaartje Martens Onze veelzijdige contacten met de ontwerppraktijk, samen met het feit dat we ons laten leiden door de wensen en interesses van onze studenten, hebben ervoor gezorgd dat de Arnhemse afdeling Product Design zich ontwikkelde tot een veelzijdige opleiding. We zijn niet alleen sterk op het gebied van schoenen en modeaccessoires, maar op een breed terrein, van keramiek tot algemeen ontwerp met een conceptuele inslag.

en denken, maar ook doen. Een in Arnhem afgestudeerde ontwerper moest volgens haar kunnen denken en handelen als ondernemer en een rol kunnen spelen in de internationale ontwerppraktijk. Is de Collectie Arnhem Product van die opvatting een weerslag?

Klaartje Martens Collectie Arnhem Product is een van de projecten die de studenten daarop wil voorbereiden. De studenten moeten gezamenlijk een verbindend thema formuleren dat aansluit bij het nu, de tijdgeest en dat in die zin communicatief is. Met het verbindende thema als leidraad moeten ze dan gezamenlijk een aantal producten ontwikkelen, een collectie. Die collectie moet door de studenten binnen een bepaald budget worden geproduceerd en in de markt worden gezet. Een belangrijk aspect bij dit alles is samenwerken. Door met andere studenten samen te werken aan de oplossing van complexe problemen leert de student niet alleen praktisch te handelen binnen de beperkingen van een budget. De student leert ook zijn eigen sterke en zwakke kanten kennen.

Joep Sterman Ook niet onbelangrijk is dat de student tijdens samenwerkingsprojecten sneller leert om een idee of ontwerp los te denken van een bepaalde materiële vorm. Je moet kunnen zien wat er nog meer in een idee zit, welke toepassingen zo’n idee, in een andere setting of vorm, nog meer kan hebben. Het vermogen om een idee of ontwerp los te zien van een vorm, maakt je tot een goede, en ondernemende, ontwerper.

Tekst: Peter Nijenhuis

Bekend is dat Wilma Sommers niet alleen belang hechtte aan de ontwikkeling van een visie op het vak door de student. Ze haalde graag het motto aan van een Marlboro-campagne: Some dream. Some do. Some do both. Het ging haar om de breedte: niet alleen dromen

39

68 11 HK 9 25 - 2 - 2012 fotografie Johannes Schwartz

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

jonker panama www.jonkerpanama.nl

NUR WASSER LĂ„SST SICH LEIGHTER SCHNEIDEN in opdracht van W. A. E. M. J. Sommers voor de gelijknamigetentoonstelling in Hamburg-Altona 1999 50

51

Arnhem Product Design Fashion Design Interaction Design Graphic Design master Fashion Design master Fashion Strategy Master Werkplaats Typografie master Architectuur master Interieurarchitectuur Zwolle Graphic Design Comic Design Illustration Design Animation Design Interieurarchitectuur enSCheDe Crossmedia Design

www.artez.nl 52