ArtEZ fact nr. 4

Oud-studenten en de klas van 2012 over de afstudeervoorstelling van de toneelschool

Grensoverschrijdende muzikanten

Waar zien we de nieuwe lichting dansers?

Previews eindexpo’s

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012 Magazine van ArtEZ hogeschool voor de kunsten

6

Het water onder Maastricht.

Danielle Bakkes over haar afstudeerproject Mooder Maas Afstuderen op de catwalk.

Vier studenten Fashion Design over hun fascinatie voor mode en hun toekomstdromen 12

De laatste voorstelling

in de snelkookpan.

Een moetje of een fantastische tijd? De eindexamenvoorstelling van de toneelschool zorgt voor stress, beroering en lol.

En verder: 1 Van de redactie 4 - 54 Sneak previews van studenten Beeldende Kunst, Interaction

Design, Crossmedia Design, Comic Design, Animation

Design, Illustration Design en Graphic Design 18

Collectie Arnhem 2012 21 Loslaten in les geven, over een afstudeerproject

van vier studenten

van de master Kunsteducatie 34 Studenten Interieur architectuur

ontwerpen voor

de crisis 38

Revolutionaire vormgeving in een stokoud boek

55

Een vierkantje laten lachen.

Een ArtEZ Press uitgave over Bas Maters

49

Het ArtEZ finals 2012 overzicht!

56

2

REDACTIEADRES Onderlangs 9, 6812 CE Arnhem Postbus 49, 6800 AA Arnhem t. 026 3535 758 f. 026 3535 677 REDACTIE Abeke Schreur (hoofdredacteur), Abeke Schreur en Alex van der Hulst (eindredactie), Vanessa Sloot (redacteur), Edith de Vries (redactiesecretariaat)

FOTOGRAFIE Lianne van der Laar, Duncan de Fey, Peter Stigter, Hans Vroege

29

Grensoverschrijdende muzikanten.

De een organiseert een eigen festival, de ander combineert muziek en dans.

ArtEZ fact is een halfjaarlijkse uitgave van ArtEZ hogeschool voor de kunsten. Het blad wordt gratis verspreid onder kunstliefhebbers, studenten, alumni en medewerkers van ArtEZ.

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Alex van der Hulst, Anton de Wit, Manon Berendse, Francien van Zetten en eindexamenstudenten ArtEZ

24

Vraagtekens worden uitroeptekens.

Vierdejaars Dans over hun stage

COLOFON

42

In memoriam: Wilma Sommers

44 Enjoy. Bad. Weather.

REDACTIERAAD Michiel Braam, Ko Jacobs, Caroline Barmentlo, Froukje Swart, Willem-Jan Rijper, Janneke Brouwers, JuliĂŤtte Huygen ONTWERP Hans Gremmen DRUK De Raddraaier OPLAGE 5.500 FOTO OMSLAG Voorstudie van vierdejaars student Graphic Design Pieter Jan Boterhoek voor eindexamenwerk ONTWERP ArtEZ finals 2012 Lava De volgende uitgave van ArtEZ fact verschijnt in november 2012 Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur. www.artez.nl ADRESWIJZIGINGEN ALUMNI Ben je oud-student en verhuis je binnenkort? Mail de adreswijziging aan artezfact@ artez.nl (alleen voor oudstudenten). / Are you a former student and are you changing your adress? Email the change to artezfact@artez.nl (only for alumni).

English version available on www.artez.nl/english

ArtEZ finals 2012.

Het begin van de toekomst!

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

Of het nu wel of geen crisis is, de afstudeerders bij ArtEZ hogeschool voor de kunsten zien de toekomst zonnig tegemoet. Spanning is er wel, maar enkel voor die laatste voorstelling of expositie. Daarna volgt het andere leven, buiten de hogeschool, als kunst- en cultuurprofessional én vaak ook als ondernemer. In deze editie van ArtEZ fact lees je over het laatste werk dat zij maken als student in Arnhem, Enschede en Zwolle; de ArtEZ finals 2012. De afsluiting van de studententijd is tegelijkertijd het visitekaartje voor de buitenwereld.

Crisis en bezuinigingen zijn een thema in het afstudeerwerk, optimisme net zo goed. ArtEZ fact toont het begin van de toekomst.

Tussen 9 mei en 8 juli presenteren zo’n 600 eindexamenstudenten zich, met exposities, modeshows, theatervoorstellingen, dansvoorstellingen en concerten.

Alle kunstdisciplines zijn vertegenwoordigd: beeldende kunst, architectuur, mode, vormgeving, theater, dans, muziek en kunsteducatie.

De ArtEZ finals zijn er in de drie vestigingsplaatsen van ArtEZ: Arnhem, Enschede en Zwolle. Maar ook in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en andere steden.

De ArtEZ finals zijn voor iedereen toegankelijk, tijdig reserveren is bij veel voorstellingen en bij de modeshows noodzakelijk.

Zie voor het totale overzicht pagina 56. Zie www.artez.nl/finals voor de uitgebreide informatie.

3

Preview ROBERT RICKHOFF

“Mijn werk is ironisch en provocerend. Ik wil een sociaal kritische discussie oproepen. Ik ben zelf ook een provocatief persoon en vind het leuk om te zien hoe mensen op mij en mijn gedrag reageren. Ik haal mijn inspiratie uit mijn onmiddellijke omgeving.

Door uren door de stad te lopen of gewoon dingen te observeren en deze als ideeën te gebruiken.

Ik probeer nieuwe relaties tussen dingen te vinden en op

4

Crossmedia Design

te bouwen, of kleine details zo om te draaien dat het opeens een heel ander verhaal wordt.

Uit kleine subtiele situaties iets creëren dat een wow-effect met zich mee brengt, dat is mijn sterke punt. Hoe langer ik met provocatieve ideeën bezig ben, hoe meer ideeën ik krijg en hoe meer mijn kijk op bepaalde dingen verandert. De logica voor normale dingen verschuift en krijgt een hele andere bete-

kenis. Graag wil ik mensen zo ver krijgen langer dan gewoon na te denken en zichzelf de vraag te stellen: waarom ook niet zo?” www. robertrickhoff.blogspot.com www.robertrickhoff.com Eindexpositie Art & Design in Enschede, 4 t/m 8 juli.

Preview M A R L O U S VA N GROENESTEIN

“Mijn eindexamenproject gaat over de combinatie tussen grafisch ontwerpen en mode.

Ik wil hiermee een statement maken. Ik gebruik mode als communicatiemiddel. Mijn inspiratie haal ik niet zozeer uit de mode-industrie zelf maar veelal uit de dagelijkse dingen die mensen doen, die ik om mij heen zie gebeuren en wat mensen zoal bezighoudt. Met kleding laat je zien wie je bent

5

Graphic Design

en zet je een bepaalde identiteit neer. Ik heb van mijn docent de opdracht gekregen om bij wijze van experiment elke dag een bericht uit de krant te pakken en hierbij een miniatuur-kledingstuk te maken.�

Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

De studenten van de Academie van Bouwkunst studeren pas af in het late najaar. Toch is er al spanning in juni, want de vorig jaar afgestudeerde architect Danielle Bakkes is genomineerd voor de Archiprix, die in juni uitgereikt wordt. In haar afstudeerproject Mooder Maas ontwierp ze een waternetwerk onder Maastricht dat overstromingen van de Maas kan opvangen.

Tekst: Manon Berendse

“Wie durft er nu aan ’t Vrijthof te komen?”

Het water onder Maastricht

Zicht op plein en ondergrondse concertzaal aan de watergang

6

Je was vorig jaar vroeg met afstuderen – of laat, zo je wilt. In maart was je klaar met jouw afstudeerproject, waaraan je anderhalf jaar werkte.

“Mijn onderzoek had ik vrij groot opgezet en dat kost tijd. Maar ik heb daar bewust voor gekozen. Ik vind het belangrijk goede contacten te onderhouden met alle betrokkenen, en in mijn geval waren dat er veel: Rijkswaterstaat, het Waterschap Roer en Overmaas en de Gemeente Maastricht. Met mijn plan Mooder Maas bied ik een oplossing voor klimaatveranderingen in en om Maastricht. De titel van mijn plan verwijst naar een Limburgs liedje dat liefkozend de rivier bezingt en haar betitelt als Moeder Maas.”

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

Ben jij een trendsetter met jouw onderwerp?

Klimaatproblematiek staat inmiddels meer in het zonnetje bij Bouwkunst.

“Nee hoor, dat is toevallig. Ik kwam op het idee voor dit onderwerp doordat ik zelf heb meegemaakt hoe groot de impact is van hoog water in Limburg. Ik ben opgegroeid in Slek (onder Echt, red.) en in Beesel (bij Roermond, red.) en heb gezien hoe sterk de Maas alles en iedereen kan ontregelen.

De meeste mensen denken aan de delta als het gaat om overstromingen, maar ook in Limburg hebben we ermee te kampen – in de toekomst zeker niet minder.”

Wat is Mooder Maas precies?

“Mijn plan biedt een oplossing voor de stad Maastricht, waar hoog water de meeste overlast veroorzaakt als de Maas in Limburg buiten haar oevers treedt. Ik sluis het overtollige water weg via een waternetwerk dat als een gaas over de stad ligt. Ik zocht naar een manier die geen scheiding zou opleveren voor de stad, maar er juist een kwaliteit aan toe zou voegen. Door in de komende veertig jaar in kleine stappen dit netwerk in de stad te integreren, ontstaan er nieuwe situaties, wordt Maastricht een waterstad én wordt het klimaatprobleem op tijd opgepakt.

Opmerkelijk: je werkt nu als Interieurarchitect, maar koos bewust voor een grootschalig stedenbouwkundig afstudeerplan– buiten jouw toekomstige aandachtsgebied.

Lachend: “Docenten zeiden dat ik er wel lol in heb om steeds de moeilijkste weg te

7

kiezen en dat klopt ook wel. Maar ik vond het een kans, zo’n afstudeerproject, om de diepte in te gaan. Ik wilde laten zien dat ik dit ook kan. En ik heb gemerkt dat ik juist, omdat ik niet veel technische achtergrond had, goed out of the box kon denken.

Rijkswaterstaat, waarmee ik veel contact heb gehad, was daar enthousiast over. Zij hebben me ook uitgenodigd, terwijl ik nog volop bezig was, om deel te nemen aan het Nationale Maassymposium. Dat leverde me niet alleen de prijs op voor de Nederlandse jongerenbijdrage aan het Maassymposium, maar ook contact met de directeur van het Waterschap en Albert Nuss: wethouder mobiliteit, duurzaamheid, bereikbaarheid, kenniseconomie én stadsdeelwethouder Maastricht Noord-Oost.

Dat was leuk, al die respons en belangstelling onderweg. En het kwam mijn project ten goede. Ik heb het mogen presenteren aan een speciale werkgroep die in opdracht van de Gemeente Maastricht een structuurvisie ontwikkelt op de toekomst van Maastricht.”

Wat vonden zij?

Lachend: “Zij waren blij dat ik dingen verzon die zij niet durfden roepen of zelfs maar denken. Wie durft er nu aan ’t Vrijthof te komen? Maar ik besloot het meest moeilijke gebied uit te werken omdat ik dacht dat als ik kon laten zien wat daar kon, mensen ook begrijpen wat deze aanpak hen kan opleveren. Ik bedacht een ruimtelijke oplossing die slim gebruik maakt van het feit dat de watergang 11 meter onder straatniveau ligt.

Binnen een bouwblok achter ’t Vrijthof kan in die ruimte een gebouw met een openbare functie komen. Ik dacht aan een concertzaal. Maastricht profileert zich graag als culturele stad, maar heeft alleen het Theater aan ‘t Vrijthof, dat uit zijn voegen barst. Via de ondergrondse concertzaal komen mensen oog in oog te staan met het water dat afgevoerd wordt via de watergang.

Het dak van het gebouw ligt op straatniveau en is tegelijkertijd een openbaar plein.

Wat vond je lastig?

“Het maken van schaalsprongen: dat je de juiste beslissingen die de basis vormen voor de dingen die verder wil uitwerken.

Neem ik de goede afslag? Zie ik niks over het hoofd? Mijn externe mentor, architect

Het water vindt meanderend zijn weg

Peter Defesche uit Amsterdam, heeft me daarin goed begeleid. Met zijn stedenbouwkundige ervaring zorgde hij ervoor dat ik er tempo in hield.”

Terwijl jouw plan juist is geselecteerd voor de Archiprix vanwege de grote reikwijdte van de consequent uitgewerkte schaalniveaus die je behandelt.

“Eh… dat klopt. Dat is dus wat dit project me heeft gebracht. Doordat ik ‘fris blind’ heb gekozen voor een uitdaging, heb ik kunnen proeven van de vrijheid die het geeft als je als architect je helikopterblik loslaat op alle onderdelen en instanties. Je denkt vanuit een groter geheel, waardoor meer mogelijk wordt en clubjes gaan samenwerken die dat in de praktijk nog te weinig doen. Samenwerken is leuk: het brengt je nieuwe ideeën en mogelijkheden.”

Waar ben je nu mee bezig?

“Ik werk in Arnhem bij studiokeesmarcelis – waar interieurarchitectuur en architectuur samengaan. Bevalt me prima!” www.daniellebakkes.nl

“Ik heb er lol in steeds de moeilijkste weg te kiezen” ‘Mooder Maas’ van Danielle Bakkes: uitverkoren als ArtEZ inzending voor Archiprix 2012

Danielle Bakkes

8

De Stichting Archiprix is een samenwerkingsverband van negen Nederlandse ontwerpopleidingen in het hoger onderwijs op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur.

Jaarlijks selecteert iedere opleiding het beste afstudeerplan voor deelname aan Archiprix. Anders dan bij de meeste prijsvragen is er geen sprake van een gezamenlijke opgave. Het schaalniveau, de behandelde problematiek en manier van presenteren variëren dus per plan. Aankomend talent

wordt vaak voor het eerst door Archiprix gepresenteerd.

De hoge kwaliteit van de prijswinnende plannen wekt de verwachting dat het talent van de deelnemers aan Archiprix een verrijking zal betekenen voor de beroepspraktijk. Tijdens een Openbare Bijeenkomst in juni wordt het juryoordeel bekend gemaakt, de ingezonden plannen tentoongesteld, verschijnt een publicatie en natuurlijk het juryrapport. www.archiprix.nl

Preview SOPHIE K A ARS SIJPESTEIJN

“Mijn animatiefilm ‘Trilemma’ gaat over ‘selling politics in animation’: hoe verwerk je politiek in een geanimeerde film, zonder dat het automatisch activistisch of propagandistisch wordt? Ik probeer een balans te vinden tussen een objectieve en een kritische toon, maar tegelijkertijd probeer ik ook ervoor te zorgen dat de film esthetisch goed in elkaar zit. Ik laat mij inspireren door de manier waarop oude Amerikaanse, Russische en Nederlandse politieke en

9

Animation Design

propaganda-animaties hun boodschappen communiceerden. Door te kijken naar hun gebruik van kleur, compositie, muziek, symboliek en vooral humor, kijk ik hoe ik die technieken kan toepassen in een hedendaagse context (de actualiteit). Ik probeer een film te maken die, zodra die context vervalt, nog steeds op eigen benen kan blijven staan.”

Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

Preview DIEKE VENEMA

“Mijn werk ontstaat uit de manier waarop ik naar mijn omgeving kijk. Het zijn vooral de gebruiksvoorwerpen uit ons dagelijkse leven die mij opvallen.

Op plaatsen zoals kringloopwinkels en rommelmarkten zoek ik daarom dingen die als basis dienen voor mijn werk. Dat zijn vaak hele gewone voorwerpen zoals een buggy, het onderstel van een bed, een zandbakschelp of een eierdoos. Zo’n voor-

10

Fine Art

werp kan ik interessant vinden door bijvoorbeeld de vorm of het materiaal, maar vaak ook doordat ik het zie liggen naast iets anders. In zo’n geval spreekt het verband tussen de verschillende voorwerpen me aan.”

Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

Preview HILDE TIMMER

“Mijn medium is video, film. Ik probeer in mijn werk vorm te geven aan het onbegrijpelijke, niet-tastbare van het leven; de zin, de toekomst, de dood. Dit doe ik door me juist te richten op wat wél tastbaar is: dagelijkse handelingen en alledaagse ritmes die iedereen kent. Ik zoek hierin het moment waarop het niet-tastbare het meest voelbaar, of zichtbaar wordt. Ik wil met mijn werk de kijker een andere blik bieden op het alledaagse, en op de vragen waar ieder mens mee speelt; vragen over het bestaan. Dit hoeft niet altijd ‘zwaar’ te zijn, het kan ernstig

11

Fine Art

zijn en vol concentratie maar ook frivool en luchtig. Dit maakt de werken die hieruit voortkomen divers. Momenteel ben ik bezig met de montage van een korte documentaire over een boerenzoon, van zestien jaar oud. Het is een stille film, behalve de woorden waarmee hij de koeien tot orde roept, wordt er niet gesproken. Het toont de jongen en zijn bestaan; opstaan, eten, werken. In een vast ritme dat de rest van zijn leven niet zal veranderen.”

Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

Zo’n twintig bachelor studenten Fashion Design tonen op 7 en 8 juni hun eindexamencollectie tijdens de jaarlijkse ArtEZ Fashion Show. Dit keer staat de catwalk voor aanstormend modetalent op Industriepark Kleefse Waard in Arnhem.

Eindexamenkandidaten van de Fashion Masters laten hun werk zien in een installatie met film. Derdejaarsstudenten presenteren hun gezamenlijke Collectie

Arnhem 2012, de tweedejaars tonen de collectie New Aristocracy en de eerstejaars Fashion Design showen hun werk met als titel Protest.

Vier eindexamenkandidaten Fashion Design over hun fascinatie voor mode en hun toekomstdromen.

Tekst: Francien van Zetten Fotografie: Lianne van der Laar

Afstuderen op de catwalk

12

Jeff Montes (Arnhem, 1987)

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

Biddende priester

Een priester met zijn handen devoot gevouwen voor zijn buik. Dat ingetogen beeld vormt het uitgangspunt van de eindexamencollectie van Jeff Montes. Zijn vrouwenkleding kenmerkt zich door pure vormen en bijzondere materialen, zoals satin duchesse versterkt met glasvezel.

De in zichzelf gekeerde priester tekende Jeff Montes als kind wanneer hij urenlang in de kathedraal Santa Maria in het Catalaanse Tarragona zat. Het beeld trof hem opnieuw toen hij de kerk een jaar geleden bezocht. “In de spierwitte zandstenen figuren zag ik bijzondere symmetrische vormen. Alsof ik naar buitenaardse wezens keek, die in hun isolement tot rust waren gekomen.”

13

Jeff Montes heeft zijn eindexamencollectie Dolores genoemd, naar zijn overgrootmoeder, de oma van zijn Spaanse moeder. “Dolor betekent pijn in het Spaans. Het staat voor rouwen, de dood en het pure Spaanse katholieke gevoel.”

De eerste drie jaar van zijn opleiding waren voor Jeff Montes een zoektocht. Het laatste jaar heeft hij ontdekt dat hij een vormenontwerper is, die vanuit zijn intuïtie en het experiment werkt.

“Ik begin met een rechthoekig stuk stof. Door een zijde in te knippen en te spiegelen, of door een enkele plooi te maken, kom ik tot de uiteindelijke vorm.” Een witte jas heeft één pregnante plooi bij de taille, de mouwen zijn als vanzelf in gebed gevouwen.

Maxime Cartens (Amsterdam, 1990)

Verzamelen

Eerst heel veel verzamelen: stukjes stof en andere materialen, foto’s, tweedehands kleding, badpakken, oude design meubels, noem maar op. Dan dingen uitproberen met stoffen, patronen. Zelf haken en breien. Experimenteren en keuzes maken. “Bij elkaar geraapte toevalligheden en dingen die ik op straat zie inspireren me”, zegt Maxime Cartens. “Net als mijn fascinatie voor het onbekende.”

De belijning van een deel van een “intens ordinair tweedehands badpak” is de basisvorm voor haar eindexamencollectie geworden. “Heel onverwacht, maar wat die belijning met het lichaam doet, is heel flatterend. Ik zag het pas toen ik alle tekeningen naast elkaar legde.”

Maxime Cartens typeert haar stijl als Scan-

14

dinavisch, draagbaar en minimalistisch. De vernieuwing zit in de stofverwerking en kleine details in de afwerking. Ze combineert uiteenlopende stoffen en materialen en gaat tot het uiterste in haar onderzoek. “Je moet goed naar je materiaal luisteren. Het moet kloppen. Kiezen is moeilijk. Je leert te vertrouwen op je eigen keuzes.”

Haar toekomst ligt nog open, zegt Maxime Cartens. Stage lopen, verder studeren, fotografie, reizen. Er zijn veel aantrekkelijke opties.

Eentje springt er uit: “Ik wil sowieso stage gaan lopen. Bij Calvin Klein in New York. Na mijn stage bij Hennis & Mauritz in Stockholm wil ik naar een bedrijf dat werkt voor een totaal andere doelgroep.”

Esther Kruyer (Emmeloord, 1990)

De kitscherigheid van iceskating

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

Natuurlijk droomt Esther Kruyer wel eens van een eigen label. Maar nu nog niet. “Ik moet nog veel leren.” Voor haar eindexamencollectie liet ze zich inspireren door de felgekleurde, glimmende pakjes van kunstschaatsers. “Die kitscherigheid van iceskating, daar heb ik een grafische draai aan gegeven.”

De belijning van sportkleding en colourblocking, kleuren in vlakken over elkaar, heeft ze vertaald naar wijde sweaters en een lange boxjas. Grote volumes op korte rokjes. “Heel organisch en tegelijk heel scherp en recht. Dat contrast vind ik interessant. Daarmee zet je een sterk vrouwelijk silhouet neer.”

Ze popelt om bij een commercieel modebedrijf aan de slag te gaan. “Ik wil heel graag weten hoe dat werkt”, zegt Esther Kruyer. Met haar diploma Fashion Design op zak wil ze vooral ervaring op doen en geld verdienen. Het liefst zou ze een tijd in New York werken. “Ik houd van snelheid, sporten en ben gefascineerd door kleuren, dieren, films, muziek. Eigenlijk in alles wat er om me heen gebeurt.”

Esther Kruyer groeide op in het tuinbouwbedrijf van haar ouders in de Noordoostpolder.

Creativiteit, nuchterheid en zelfdiscipline kreeg ze van huis uit mee. “Ter inspiratie een heel weird object maken, is heel tof, maar ik wil vooral een supergoed comfortabel product maken dat veel mensen willen dragen.”

“Ik wil een supergoed comfortabel product maken dat veel mensen willen dragen”

15

Thom Barends (Amsterdam, 1989)

Tussen zwerver en decadentie “Mijn generatie is de eerste die het economisch gezien niet automatisch beter krijgt dan onze ouders. Tot nu toe bleef de economie maar doorgroeien, dat wordt nu anders”, zegt Thom Barends. Een artikel van deze strekking zette hem aan het denken. Het contrast tussen de ultieme luxe en decadentie in de jaren tachtig en het leven van een zwerver op straat vormt het thema waarop hij zijn eindexamencollectie fashion design baseert.

Thom Barends ziet zichzelf als stilistisch ontwerper. Hij gaat niet per se op zoek naar nieuwe vormen. “Ik ontwerp vanuit bestaande kledingstukken, die bieden heel veel ruimte.”

Een couturejasje uit de jaren tachtig met vierkante schouders, een extreme taille en afstaande heupjes verandert hij in een gewatteerde bodywarmer. “De collectie gaat over contrasten die ik samenvoeg geïnspireerd door de praktische overwegingen die zwervers maken.”

“Een collectie geïnspireerd door de praktische overwegingen van zwervers” De Franse fotograaf en beeldend kunstenaar Jean-Paul Goude, die beelden samenvoegt en perfectioneert, is een voorbeeld voor Thom Barends. Zijn ultieme droom is een oud en gedateerd modehuis nieuw leven inblazen, zoals is gebeurd met Lanvin, Dior en Chanel. “Hun geschiedenis is fascinerend.”

Het komende jaar wil hij werkervaring opdoen en uitzoeken of een masterstudie aan het befaamde St. Martin”s College in Londen financieel haalbaar is. “Wie weet lukt het een beurs te krijgen.”

16

Preview R O O S VA N D I J K

Op de foto: Korte Hoogstraat / Blaak.

“Mijn werk ontstaat vanuit een fascinatie voor monumentale moderne architectuur. Of eigenlijk meer de confrontatie met een - op het eerste gezicht - heldere structuur, de vanzelfsprekendheid van de volumes, van het ritme van licht en schaduw.

In de spiegelingen op het gebouw ervaar ik de omliggende omgeving op een nieuwe manier.

Maar hoe kan ik met mijn werk iets van deze persoonlijke ervaring meegeven aan de

17

Fine Art

toeschouwer? Door middel van experimenten met formaat, perspectief, compositie, kleurgebruik, laag over laag schilderen, matte vlakken tegenover glanzende, organisch tegenover geometrisch tracht ik dit te onderzoeken en deze ervaring te reproduceren.� www.roosvandijk.com Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 4 t/m 8 juli.

Tijdens de Fashion Show wordt naast het eindexamenwerk ook de Collectie Arnhem getoond. Derdejaars studenten werken gezamenlijk aan het realiseren van één collectie. Alle facetten die in de praktijk bij het ontwikkelen van een collectie horen, komen in dit project aan de orde. Het ontwerp, het monsteren, stylen, presenteren, financieren, showen, verkopen en produceren.

24 derdejaars studenten geven aan de hand van Collectie Arnhem 2012, genaamd lllllllll llllll, gezamenlijk hun visie op de nieuwe tijd.

StoplStart Op de 21e dag van de 12e maand van dit jaar zal de zon haar energiestraling verhogen en zo de vibratie op aarde regenereren. Dit is het moment dat een nieuwe tijd start; een tijd waarin onze spirituele overtuigingen en filosofische systemen radicaal zullen veranderen.

Alles wat voorheen tegengesteld was zal in elkaar overvloeien. De Collectie Arnhem 2012 verbeeldt de transformatie van een energiefrequentie. De silhouetten zijn als diepgewortelde bomen; kokervormen over wijd uitlopende vormen. Rond gesneden strepen geven een vloeiend effect aan rechte en gérende items.

Zinderende contouren of vibrerende golven op, om en over het lichaam.

Collectie Arnhem is te zien tijdens de Fashion Show van ArtEZ op 7 en 8 juni. De expositie van de Collectie Arnhem is van 1 juni t/m 31 in Dudok Arnhem. Vanaf juni is de collectie te koop bij Arnhem Coming Soon, Kerkstraat 23 in Arnhem. www.collectiearnhem.com Fotografie: Peter Stigter

Collectie Arnhem 2012

18

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

19

Preview B L O E M E VA N B O N en GERAN KNOL

“Bij ons collectief Park Pardon ligt de focus op narratief beeld in de breedste zin van het woord.

Met behulp van verschillende technieken maken wij zines, (kinder)boeken en andere unieke, handgemaakte objecten.

Door het creëren van een eigen wereld zoeken we een grens tussen een naïeve en vervreemdende manier van vertellen.

Onze eerste uitgave ‘Park’ bevat een twintigtal interpretaties

20

Illustration Design

van een “park”, gemaakt door twintig illustratoren van over de hele wereld waarvan wij vinden dat hun beeldtaal past bij onze visie.” www.parkpardon.com Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

Vier ervaren docenten van de Interfaculteit werden weer even student. José Huibers, Margreet Luitwieler, Nicole Martinot en Anneke Meijers studeren in juli af als master kunsteducatie, een tweejarige deeltijdopleiding. Het viertal volgde de Master Op Maat, een zijtraject binnen de master Kunsteducatie bedoeld voor docenten die behoefte hebben aan extra verdieping. De vier docenten onderzochten hoe studenten samenwerken binnen de Interfaculteit.

Tekst: Manon Berendse “Je geeft al jaren les, hebt je aanpak en stijl ontwikkeld, maar blijft plannen houden voor hoe het beter kan of anders. In de dagelijkse praktijk ontbreekt het je vaak aan tijd en denkruimte om die plannen echt goed uit te werken. Deze master geeft docenten de kans om in geplande tijd te experimenteren. Het is pittig, naast onze ‘gewone’ baan als docent Dans, Theater en Beeldend, werken we twintig uur aan deze master, met de nodige piekmomenten natuurlijk. Maar we zijn enthousiast.

Het verschaft je dieper inzicht in elkaars discipline en laat je anders kijken naar studenten, je eigen vak en de manier waarop je invulling geeft aan je docentschap. Het programma biedt je de mogelijkheid een betere docent te worden.”

Loslaten in lesgeven

Drie disciplines (theater, dans en beeldende kunst) vallen letterlijk samen met hun omgeving (project studenten Interfaculteit)

21

De bewegende en klinkende schaduw werpt een nieuw licht op de samensmelting van dans, theater en beeldende kunst (project studenten Interfaculteit)

“Ook ik dacht dat ik het allemaal al wel wist” V.l.n.r. Anneke Meijers, Margreet Luitwieler, josé Huibers, Nicole Martinot. Foto: Hans Vroege

22

Dynamisch onderzoek Na een jaar theorievorming werken de vier vrouwen aan hun onderzoek dat gebaseerd is op de principes van Action Research. Martinot: “We doen onderzoek op een intensieve manier, door ook collega docenten die niet deelnemen aan de master te betrekken. Daarnaast hebben we interviews afgenomen met leidinggevenden binnen ArtEZ en met de lector Theatrale Maakprocessen van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en met een promovenda, die alles weet van samenwerkingsvormen op lerarenopleidingen. Het plaatst ons onderzoek naar hoe studenten samenwerken, ieder vanuit zijn eigen discipline, binnen de Interfaculteit in een fijnmazige context.

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

Open staan Verder hebben we een studiedag georganiseerd over de vraag wat een docent aan de Interfaculteit allemaal zou moeten kunnen.

Welke vaardigheden zetten ze in? We hebben collega’s gevraagd om ons te observeren in onze lessen en hebben ook studenten gevraagd met ons mee te denken. Het is dus een hele dynamische manier van onderzoek plegen. En het vraagt om hechte samenwerking. Als docent moet je dat kunnen – dat verwachten we ook van onze studenten. Zeker op de Interfaculteit is het belangrijk dat je open staat voor anderen en voor nieuwe dingen.

Logboeken Wat verrassende inzichten oplevert en bijzonder rijk materiaal, zijn de journaals die we de studenten hebben gevraagd bij te houden.

In deze logboeken hoor je ze noten kraken over wat ze ontdekken over hun discipline, hun achtergrond en zichzelf. Een student van de opleiding Beeldend stelt dat zij door studenten Dans en Theater vaak ‘traag’ worden genoemd . ‘Maar zij zijn hun eigen materiaal, wij moeten het eerst nog bedenken’, schreef hij op. Het journaal laat studenten dieper nadenken over hun rol in het maakproces en over wat ze wel en niet durven bij te dragen. Het geeft hen ook de gelegenheid om te kunnen praten over hun werk. Dat journaal houden we er zeker in.

23

Anders lesgeven We hebben onze bevindingen nog niet afgerond, maar er springen zeker al deelconclusies in het oog. Dat je goed moet blijven afstemmen op wat studenten allemaal al hebben opgebouwd aan kennis en vaardigheden bijvoorbeeld. Je kunt als docent beter gebruik maken van hun expertise als je de traditionele manier van lesgeven los durft te laten. Studenten kunnen bijvoorbeeld prima hun eigen samenwerkingsvormen organiseren – dat hoef je echt niet te structureren. In die zin is ‘coach’, zoals we onszelf al langer noemen, een eerlijker begrip geworden. We begeleiden steeds meer op basis van wat er al is.

Dialoog en openheid Openheid in lesgeven, dat heeft het ons vieren gebracht. Docenten vertoeven soms in eigen koninkrijkjes – ook ik dacht dat ik het allemaal al wel wist. Maar dat leer je op de Interfaculteit wel af. Daar heerst de wil om het met elkaar uit te zoeken. Binnen deze pilot werkten we twee jaar intensief samen. Dan vergroei je een beetje met elkaar. Heel bijzonder.

Die openheid resulteert ook daarbuiten in dialoog. Dat is natuurlijk ook wel eens lastig, want niet alle collega’s om je heen zijn bezig met dit soort vraagstukken. Maar het is zinvol.

Je kunt je beter verdiepen in studenten, want je bént student - met dezelfde vragen en worstelingen én met hetzelfde plezier en enthousiasme. Alle hbo-docenten kunnen een master halen. Ik kan me dus voorstellen dat deze pilot veel positiefs oplevert, misschien wel in de vorm van een minor Interdisciplinair werken.

DE INTERFACULTEIT VAN ARTEZ ArtEZ kent docentopleidingen in alle kunstdisciplines. Zij werken samen in de zogenaamde Interfaculteit. Zo zijn studenten beter voorbereid op het beroep van kunstdocent, waarin de nadruk steeds meer ligt op de relatie tussen de kunsten.

Een moetje of een fantastische tijd? De eindexamenvoorstelling op de toneelschool zorgt voor stress, beroering en plezier.

Oud-studenten Dragan Bakema, Keja Kwestro en Joeri Vos kijken terug op hun eindexamenjaar, de voorstelling en de periode daarna.

“Op foto’s uit die tijd had ik eczeem en een koortslip.”

Tekst: Alex van der Hulst

“Positieve arrogantie heb je echt nodig voor dit vak”

De laatste voorstelling in de snelkookpan Een eindexamenvoorstelling op de toneelschool is een groepsprestatie.

De studenten laten nog een keer zien wat ze als klas in hun mars hebben.

Spelen in de eindexamenvoorstelling betekent dat het diploma al binnen is. Stiekem is het dus ook een mogelijkheid om je in de kijker te spelen bij castingmedewerkers en gezelschappen, zeker op ITs (International Theatre School Festival) in Amsterdam waar alle eindexamenvoorstellingen in de zomer nog een keer worden gespeeld. Joeri Vos studeerde in 2006 af in Arnhem: “In ons jaar was er net de Kemn-AAward op ITs, voor de beste speler.

Wij vonden dat nogal gênant, een voorstelling is toch geen sportwedstrijd waarbij er eentje de beste is?

De hele klas moet het goed doen en als er eentje wat minder is dan moet de rest helpen. Maar uiteindelijk is het toch kut als er twee uit jouw groep zijn genomineerd voor die Kemn-A-Award en jij niet.”

24

Keja Kwestro won de Kemn-AAward in 2010 voor haar rol in de eindexamenvoorstelling Blue Remembered Hills. “ITs is veel spannender dan het spelen van de voorstelling in Arnhem. Op je eigen school wil iedereen dat het goed gaat. Bij ITs zitten allerlei andere scholen en mensen uit het vak te kijken. Toen ik in de jaren daarvoor alleen kwam om te kijken vond ik het een stuk leuker.

In 2010 vond ik het zo eng dat ik er bijna ben flauwgevallen. Met die Kemn-A-Award heb ik me niet bezig gehouden, ik wilde alleen maar zo goed mogelijk spelen. Het is altijd fijn om zoiets te winnen, maar of het me nu iets heeft opgeleverd weet ik niet.”

Dragan Bakema is kritischer over de eindexamenvoorstelling. “Een academisch moetje”, zo noemt hij het. “In het derde jaar is iedereen op stage geweest. Dan moet je in het vierde jaar plots weer bij elkaar gaan zitten, terwijl je veel meer bezig bent met jezelf. Ik was in ieder geval meer

bezig met andere dingen dan met die voorstelling. Ik had een klein rolletje in onze voorstelling (De Ziekte Die Jeugd Heet, 2005). Mensen die geen stage hadden gelopen zaten meer te azen op een grote rol. Voor mij was het eerder iets dat we moesten doen dan een persoonlijke wens. Je moet ook niet te veel waarde hechten aan die voorstelling. De werkelijkheid is hard, je moet keihard knokken, zelf bellen en op zoek gaan naar rollen.

Verwacht niet dat je het werk voor het uitkiezen hebt na een goede eindexamenvoorstelling.”

Het is altijd even wennen om na de stage weer samen te komen met je klasgenoten. “Samen spelen met de mensen die je goed kent, is wel erg fijn”, zegt Kwestro. “Dat is bevorderlijk voor de werksfeer en de productiviteit. Als je zo lang bij elkaar zit dan is er ook wel eens ruzie. Bij ons botste het op een goede manier, zoals met zussen.”

KEJA KWESTRO (1988) speelde bij Toneelgroep Oostpool, Keesen & Co, De Toneelmakerij en liep stage bij NT Gent.

Studeerde af in 2010 met Blue Remembered Hills, regie Sarah Moeremans.

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

DRAGAN BAKEMA (1980) speelde bij het RO Theater en Toneelgroep Amsterdam. Hij is te zien in vele films en televisieseries waaronder In Therapie, Loverboy, Medea, De Troon en Rembrandt en ik. Hij schreef, produceerde en speelde in de films Olivier etc. en Hunting & Zn. Op het moment speelt hij de hoofdrol in de musical Soldaat van Oranje. Hij studeerde af in 2005 met De Ziekte Die Jeugd Heet, regie Karst Woudstra.

25

JOERI VOS (1981) speelde bij Keesen & Co, Eric de Vroedt en richtte in 2008 theatergroep TG 42 op. Vos verwierf faam met het stuk Mightysociety8, Geert Wilders de musical.

Hij maakte bewerkingen voor Oostpool, schreef meerdere stukken, waaronder De Sjoerd Vollebregt Show en is vanaf 2013 de vaste regisseur van Oostpool.

Hij studeerde af in 2006 met een stuk dat hij ook zelf schreef: Alpha Centauri, regie Gerardjan Rijnders. Het stuk gaat dit jaar in reprise in theater Bellevue, 13-17 en 20-24 juni.

Tien keer beter spelen Groot zijn de groepen niet die afstuderen op de toneelschool in Arnhem. Een jaargroep bestaat uit vijf tot tien mensen. Bij het uitkiezen van een eindexamenvoorstelling moet rekening worden gehouden met het aantal rollen in het stuk, maar altijd is er de optie van dubbelrollen of het laten spelen van een rol door meerdere mensen. Er wordt nogal wat vergaderd vooraf. Niet alleen moet er een stuk worden gekozen, ook kiezen de laatstejaars zelf hun regisseur. Voor Keja Kwestro en haar klasgenoten was die keuze makkelijk: “In het derde jaar kregen we veel workshops van regisseurs. Iedereen was heel enthousiast bij de workshop van Sarah Moeremans.

We gingen stuk voor stuk tien keer beter spelen, en verder was Sarah erg jong en heel energiek.

De studieleider, Ernst Braches, zag dat ook en gaf hints dat het beter was tijdig je regisseur te kiezen in plaats van midden in die hectische afstudeerperiode.

Dus hebben we in het derde jaar Sarah al gevraagd en gelukkig zei ze ja. Aan het begin van het vierde jaar hebben we afgesproken en gezocht naar een stuk waarbij we allemaal één rol konden spelen met een lange boog, omdat we al zo vaak losse scènes speelden op school. We zijn stukken gaan lezen en de vierde keer dat we bij elkaar kwamen hebben we gekozen voor Blue Remembered Hills van Dennis Potter. Een stuk voor vijf mannen en twee vrouwen, wij hadden zes vrouwen en één man in de klas. We hebben het dus een beetje omgegooid. We hebben lang gepraat over de rolverdeling, maar daarbij had Sarah het laatste woord.”

Bij de klas van 2006 ging het even iets anders. Joeri Vos schreef het stuk Alpha Centauri zelf. “We kwamen er bij het kiezen van een stuk niet snel uit”, vertelt Vos. “Toen heb ik voorgesteld om het zelf te schrijven. In het derde jaar had ik al een toneelstuk geschreven en ik mocht de eindexamenvoorstelling die ik ging schrijven ook inleveren in plaats van mijn afstudeerscriptie.

In ieder stuk is de ene rol groter

dan de ander. Ik heb wel rekening gehouden met mijn studiegenoten bij het schrijven van het stuk. Maar de rolverdeling die ik in mijn hoofd had, heb ik geheim gehouden. De uiteindelijke rolverdeling kwam volgens mij ook niet overeen met wat ik had bedacht.”

Snelkookpan De laatste voorstelling die de studenten spelen op de toneelschool heeft, zoals gezegd, geen invloed meer op hun slaagkans.

Wie het tot de voorstelling redt, die slaagt ook. De beoordeling wordt gemaakt op basis van de afgelopen vier jaar, de individuele projecten en de afstudeerscriptie.

Dat maakt de eindexamenvoorstelling niet minder hectisch. De studenten worden geacht alles zelf te doen, van promotie tot decor. “Dat vele werk beperkt het aantal keren dat je die eindexamenvoorstelling speelt”, aldus Keja Kwestro. “Toch hebben wij onze voorstelling nog bijna tien keer gespeeld.” Kwestro vertelt dat de hectiek wordt gevoed door de stage die moet worden afgerond, net als de afstudeerscriptie, terwijl de eindexamenvoorstelling wordt voorbereid. Dat alles komt samen in het voorjaar. “Als ik een foto uit die periode bekijk dan zit ik vol eczeem, heb ik een koortslip en sta ik naast een studiegenoot die er ook niet al te best uitziet.

Mijn moeder zei me in die tijd dat ik misschien eens wat vitaminepillen moest slikken. Maar als de andere dingen zijn afgerond en je kunt je volledig richten op de eindexamenvoorstelling dan is het erg leuk.”

Uit eindexamengroepen ontstaan soms gezelschappen, zoals ‘t Barre Land en Dood Paard.

Ook afstudeerjaar 2006 bewaart zulke goede herinneringen aan hun laatste voorstelling dat ze dit jaar met Alpha Centauri op reprise gaan in theater Bellevue. Joeri Vos: “Het is een stuk over een failliet reisbureau, nog steeds actueel. En alle acteurs, die inmiddels over het hele land zijn uitgewaaid, waren enthousiast om het nog eens te spelen.”

Dragan Bakema zette tijdens zijn studie, en ook achteraf, wel

wat kanttekeningen bij de invulling van de opleiding. “Ik weet niet hoe het nu is, maar ik vond destijds dat er beter naar het individu kon worden gekeken. Wat goed is voor de één, is misschien helemaal niet goed voor de ander. In mijn tijd werd er neergekeken op televisie, terwijl dat toch een belangrijk onderdeel van het vak is. Je moet als acteur poly-inzetbaar zijn, je weet nooit waar je belandt. Je moet de opleiding en de docenten niet heilig verklaren. Je moet een soort van positieve arrogantie hebben die heel belangrijk is voor dit vak. Aan de andere kant zal ik de positieve kanten van de academie nooit ontkennen. Het is een plek waar je fouten kunt maken en daardoor veel kunt leren.” Joeri Vos: “Het is een snelkookpan. Je doet heel veel in die vier jaar. Je kunt beter in het tweede jaar in een achterafzaaltje gigantisch op je bek gaan dan dat je dat doet voor het oog van de natie in een film of op televisie. Maar de opleiding is slechts een eerste stap. Je leert er geen kunstje dat je de rest van je carrière kunt herhalen. Als acteur moet je altijd door blijven leren. Je wordt beter of je stopt.”

“Een voorstelling is geen sportwedstrijd waar er eentje de beste is”

26

De klas van 2012 “Je gaat jezelf bekend maken aan het grote publiek. Dat is heel spannend. Op het ITs festival zitten regisseurs en castingmedewerkers naar onze eindexamenvoorstelling te kijken. Hierna begint onze carrière.” Roy Baltus schetst de spanning die er leeft bij de eindexamenklas van 2012 op de toneelschool. De stages zijn afgerond, de scriptie is ingeleverd, nu rest alleen de eindexamenvoorstelling nog. Die wordt uitgevoerd in Arnhem, maar ook in Amsterdam, bij ITs, waar alle toneelscholen van Nederland laten zien wat het eindexamenjaar 2012 te bieden heeft. Arnhem moet in april nog kiezen voor een stuk. Door een onverwachte regisseurswissel heeft het proces richting de laatste voorstelling lichte vertraging opgelopen.

Joeri Vos is gevraagd als regisseur, hij studeerde in 2006 af in Arnhem als acteur en is nu toneelschrijver en regisseur. “Als ik regisseer is er aardig wat democratie”, vertelt Vos. “Ik ben zelf ook acteur, dus ik weet dat acteurs ook voor zichzelf kunnen denken. Op basis van wat zij aandragen zal ik beslissen.”

De klas van 2012 moet beslissen of ze voor een echt acteursstuk gaan met grote rollen waar ze in een boog kunnen spelen of een montage van kleine rollen en scènes. Roy Baltus heeft zijn keuze al gemaakt.

“Ik houd van een lange rol, dat vind ik interessanter.” Zijn klasgenote Tirza de Boer twijfelt nog. “Ik moet nog bedenken wat ik wil. Het is ook lastig, want ik ben nu druk met een ander project. Pas als dat is afgerond heb ik tijd om me zenuwachtig te maken over de eindexamenvoorstelling, dat speelt totaal nog niet nu.”

Na de eindexamenvoorstelling moeten de studenten het zien te redden in de toneelwereld. “Ik heb zin om eindelijk mijn eigen tijd in te delen”, vertelt Tirza de Boer. “Dit was al mijn tweede studie dus het wordt ook wel eens tijd. Maar die vier jaar in Arnhem zijn heel snel gegaan. Het is verbazingwekkend dat het nu al eindigt.”

De klas van 2012 is geen hecht collectief, maar een goed functionerende werkklas, vertellen de studenten. Hun stages gingen van jeugdtheater in eigen land tot toneel in Afrika. Joeri Vos is alvast zeer enthousiast over de klas. “Ze zijn tot veel bereid. Dat is het voordeel van werken met jonge mensen.

Een acteur van in de zestig kan nog wel eens vastgeroeste trekjes vertonen.”

Eindvoorstelling A Lie of the Mind Medio april is de keuze voor het stuk gemaakt. Geïnspireerd door Amerikaanse films werpen de acht studenten van de Toneelschool zich de wereld in door af te studeren met de zwarte komedie A Lie of the Mind van Sam Shepard.

Een stuk over familie, het westerse individualisme en het verlangen je schaamteloos over te geven aan geweld, drank en grenzeloze liefde.

Ergens in een godvergeten uithoek van Amerika brengt het uit de hand gelopen huwelijk tussen Beth en Jake twee reeds ontwrichte families bij elkaar.

Wat volgt is een onbeschaamde explosie van opgekropte onderhuidse spanningen en onderdrukte emoties.

5 t/m 14 juni, Arnhem, 24 juni Amsterdam (ITS festival).

Met de klok mee van bovenaf: Michael Bloos, Leander de Rooij, Roy Baltus, Gonca Karasu, Elise van ‘t Laar, Tirza de Boer, Lowie van Oers. Floor Rolf staat niet op de foto.

Foto: Hans Vroege

Preview M Y R T H E VA N D E R M A R K

Fine Art

“Ik bedien me van performance en toon daar videoregistraties van. Ik heb voor performance gekozen simpelweg vanwege de directe manier om met de mens te werken. Zo verken ik de grenzen tussen het fysieke en mentale bewustzijn, als twee werelden die los van elkaar staan.

context van de beeldende kunst fungeert als beeldende kunst zou ik willen opheffen. Noem het een grensgebied, waar theater en beeldende kunst heel dicht bij elkaar komen. Ik noem mijn werk Performance, wellicht komt er mettertijd een andere benaming.” www.myrthevandermark.com

De gedachte dat de performance in de context van het theater fungeert als theater en in de

27

Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 4 t/m 8 juli.

Preview R I K VA N ’ T K L O O S T E R

“Mijn afstudeerscriptie gaat over effectieve communicatie in de openbare ruimte. Ik leg hierin uit dat de huidige reclameuitingen steeds minder opvallen en hun efficiëntie verliezen. In mijn scriptie laat ik tal van voorbeelden zien van hoe het ook anders zou kunnen. Omdat het hier over nieuwe manieren van communiceren gaat en er nog geen nieuw ultiem alternatief communicatiemiddel voor de

28

Graphic Design

openbare ruimte is gevonden, is er des te meer ruimte om lekker veel te experimenteren en nieuwe dingen uit te proberen. Ik houd erg van typografie en ben daarom eerst begonnen met een kort onderzoek naar typografie in de openbare ruimte. Hierna ben ik zelf 3d lettertypes gaan maken van karton en ben hier op gaan projecteren.”

www.rikvantklooster.tumblr.com Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

De vierdejaars van de opleiding Dans zijn niet in een eindvoorstelling te zien. De meeste studenten lopen in het vierde jaar stage bij uiteenlopende dansgezelschappen. Daarnaast werken

zij aan een persoonlijk ontwikkelingsplan waarin ze werken aan bijvoorbeeld vakmanschap en ondernemerschap.

Tekst: Anton de Wit

Mirella Castagna. Foto: Lianne van der Laar

Vraagtekens worden

uitroeptekens 29

Jasper van Luijk. Foto: Lianne van der Laar

“Ik geloof niet in het stereotype van de eenzame kunstenaar” 30

Mirella Castagna (1990), vierdejaars Dans, stage bij gezelschap De Stilte in Breda

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

“Ik kom uit Portugal, daar heb je niet zulke goede dansopleidingen.

Daarom raadde men mij aan naar Nederland te gaan. De opleiding Dans bevalt mij erg goed. Momenteel ben ik druk in de weer met de optredens die ik geef in het kader van mijn stage bij gezelschap De Stilte in Breda. We gaan naar scholen toe, zowel in Nederland als in het buitenland, waar we optreden voor kinderen en ook dansen met kinderen. Je leert dan heel expressief dansen en goed de betekenis van je bewegingen duidelijk maken. Het kan voor kinderen niet te abstract zijn. Om zo te dansen moet je zelf ook als een kind leren denken, contact maken met het kind in jezelf.

De kinderen reageren erg goed op deze voorstellingen. Ze lachen, ze gillen, ze leveren commentaar.

Kinderen zijn ontzettend eerlijk, wat soms confronterend is, maar ook erg leerzaam. Ook voor henzelf is het trouwens leerzaam: zij leren dat je niet alleen je stem hebt om mee te communiceren, maar je hele lichaam.

Kinderen zijn daar van nature goed in, ze drukken zich heel goed fysiek uit.

In juni studeer ik af, wat de toekomst verder brengt weet ik niet.

Ik hou me daar liever niet mee bezig, ik leef graag in het hier en nu. Maar ik voel me erg op mijn plaats bij De Stilte. Ik leer zo veel van de andere dansers, en ook de artistiek leider Jack Timmermans is briljant. Dus ik hoop verder te gaan bij dit gezelschap. Ze hebben aangegeven dat ze tevreden met me zijn, en dat ze me 99 procent zeker een contract zullen aanbieden voor volgend jaar.

Honderd procent zekerheid konden ze me gezien het huidige subsidieklimaat niet geven. Maar de kans op een vervolg is toch redelijk groot.”

Jasper van Luijk (1987), vierdejaars Dans, stage bij o.a. Dansateliers (Rotterdam) en Generale Oost (Arnhem) “Tijdens mijn opleiding heb ik veel op het podium gestaan, en ik heb daar veel van geleerd. Toch heb ik mezelf altijd meer als maker dan als danser gezien. Ik wil mijn eigen verhaal vertellen en niet slechts een radertje zijn in andermans verhaal. Ik volgde daarom extra vakken choreografie.

Vorig jaar, dus in mijn derde jaar, mocht ik zelf een korte voorstelling maken. Dat was best heftig, want het moest naast mijn reguliere vakken. Je bent dan al de hele dag fysiek in touw en dan was ik vaak nog tot ’s avonds laat druk bezig met het maken van die voorstelling.

Maar het resultaat was fantastisch. Mijn voorstelling werd geprogrammeerd door theater Korzo in Den Haag. Ook mocht ik een stuk maken voor Holland Dance Festival en bij Conny Janssen. Een hele eer.

Vervolgens werd ik gevraagd door Dansateliers Rotterdam om aan het project Brand New mee te doen, waarbij beginnende choreografen samenwerken met zeer ervaren dansers. Ook een buitenkans.

Momenteel werk ik aan mijn afstudeerproject, een locatievoorstelling over sociaal isolement, te zien tijdens het Festival aan de Werf in Utrecht.

Mijn werk gaat over mensen, over relaties, over maatschappelijke waarden en individualiteit. Ik ben daarbij nog volop op zoek naar mijn eigen taal. Iedere voorstelling begint als een vraagteken. In een wisselwerking met dansers, programmeurs en componisten ontstaan de woorden, de zinnen, en uiteindelijk kunnen de vraagtekens zo uitroeptekens worden. Dat is de zoektocht die ik na mijn afstuderen als choreograaf hoop voort te zetten. Ik heb alvast een droomstart beleefd, maar ik kom natuurlijk nog maar net kijken. Ik zal mezelf moeten neerzetten in de kunstwereld. Mensen enthousiast maken voor mijn werk, mijn netwerk uitbouwen. Het klinkt misschien commercieel, maar ik geloof niet in het stereotype van de eenzame kunstenaar. Je moet overal een kans in zien.”

De voorstelling Shifted van Jasper van Luijk is van 21 t/m 25 mei te zien tijdens het Festival aan de Werf in Utrecht. Met muziek van eindexamenkandidaat Lennart Siebers. Lees zijn interview op pagina 52.

31

INTERNATIONALLY MIXED De derdejaars studenten Dans van ArtEZ dansen in dansvoorstelling Internationally Mixed.

Een samenwerking tussen ArtEZ en de dansacademies in Keulen en Valencia, de choreografen Georg Reischl en Iván Pérez en de componisten Christiaan Richter en Benjamin Schreuer. Het Nederlandse ensemble De Ereprijs voert de werken live uit.

Te zien van 22/06 tot 29/06 in Bathmen, Nijmegen, Amsterdam, Arnhem, Rotterdam en Den Haag.

De voorstelling is eveneens te zien in diverse plaatsen in Spanje en Duitsland. www.internationally-mixed.eu Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie (mededeling) ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.

WAAR ZIE JE DE NIEUWE LICHTING DANSERS? De vierdejaars dansstudenten lopen o.a. stage bij Scapino Rotterdam, Dansgroep Amsterdam, Lonneke van Leth, Compagnia Zappalá Danza (Italië), Skanes Danstheater (Zweden) De Stilte, Noord Nederlandse Dans, IDT Generale Oost, Dansateliers, AYA, Leine Roebana en Jan Fabre.

Preview

32

J O N A S G R O O T KO R M E L I N K en A A R T R O S T

Interaction Design

“We hebben het filmprogramma van het festival Go Short opnieuw vormgegeven. De identiteit van de films en de interactiviteit met de bezoeker staan in dit ontwerp centraal. Alle films hebben hun visuele eigenheid in dit ontwerp behouden door gebruik te maken van still-scans. Deze screenshots in chronologische volgorde geven een impressie van het verloop, het kleurgebruik en daarmee

de sfeer van de film. Via een touchscreen is het mogelijk door de verschillende filmblokken (documentaire, art house, animatie, enz.) te navigeren waarbij achtergrondinformatie zoals de regisseur, genre en land van herkomst kan worden opgevraagd. Als de bezoeker een film activeert, worden er automatische alternatieve films voorgesteld die op een bepaalde manier overeenkomen met de keuze van

de bezoeker. Op deze manier wordt de bezoeker verleid van zijn oorspronkelijke filmprogramma af te wijken.�

Eindexpositie Art & Design in Arnhem, 4 t/m 8 juli.

Preview

33

SIMON DIERKES

Fine Art

“Met mijn werk nodig ik de toeschouwer uit te genieten van de talloze verleidingen van de verf en de driedimensionale illusie, tegelijkertijd haal ik met zwarte humor hun eigen zwakheden en ongewenste associaties tevoorschijn. Het gaat over machteloosheid tegenover mateloosheid, zoals de altijd aanwezige behoefte aan meer comfort, meer belevenis, meer zelfbewustzijn. Ik probeer door

het produceren van iconen en grotesken toeschouwers te irriteren, zodat ze de neus ophalen of met een welbewuste glimlach verder kunnen gaan.�

Eindexpositie Art & Design in Enschede, 4 t/m 8 juli.

Het thema ‘Help; crisis!’, van de eindexamenopdracht voor de bachelorstudenten Interieurarchitectuur, zit de tijd op de staart. Het is begin april als we studenten Sahar Jaber en Jorien van Glabbeek spreken. Over aanpakken en delen, worstelingen en optimisme. Hoezo crisis?

Studenten Interieurarchitectuur ontwerpen voor de crisis

“Je komt jezelf ook tegen als ontwerper, waar sta je voor?”

34

Tekst: Manon Berendse Jaber en Van Glabbeek, beiden eindexamenstudenten Interieurarchitectuur, hebben net een tussentijdse presentatie achter de rug waarin ze medestudenten en docenten lieten zien hoe ze het thema vertalen naar een eigen ontwerp. Hun concept staat in de steigers, het uitwerken is nog volop in gang.

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

Waar hebben jullie je in vastgebeten?

Jorien: Het is de bedoeling dat we een nieuwe situatie uitdenken voor de kunsten cultuurinstellingen van Zwolle, die de komende jaren zullen moeten bezuinigen.

Onze opdracht is om te onderzoeken hoe al deze clubjes onder te brengen zijn in één gebouw.

Kunnen jullie een beetje uit de voeten met het thema?

Sahar: Zeker, het spreekt ons aan. Het is actueel en daagt ons uit om innovatief te zijn.

Hoe ziet de kunstwereld er nu uit en hoe zal deze nog gaan veranderen? Daar ga je opnieuw naar kijken. En het is goed om te laten zien hoe serieus we dat kunnen doen.

Jorien: De opdracht is uitdagend en relevant. Bezuinigingen staan op het punt om te worden doorgevoerd. Dus de donkere wolken die boven de kunstsector hangen, staan op uitbarsten. Ik vind het inspirerend om daarover na te denken.

Sahar: Je komt jezelf ook tegen als ontwerper.

Waar sta je voor?

Jorien: Daarnaast is het ook een persoonlijke stilte voor de storm: we studeren af. Dit zijn onze laatste maanden op de academie, op weg naar de expositie.

35

Hoe interpreteren jullie de opdracht?

Jorien: Ik werk vanuit het idee van ‘ontgrenzing’. Ik denk dat disciplines elkaar alleen maar meer op zullen zoeken dan al het geval was. Een crisis is een uitnodiging tot intenser samenwerken. Waar het Metropole Orkest eerst eenmalig een concert brengt met een rapper, zie ik voor me dat ze in de toekomst langer uitwisselen en elkaar over en weer inspireren. Een pand delen en werkwijzen uitwisselen is wat mij betreft de volgende stap.

Sahar: Ik wil laten zien dat kunst en cultuur er voor iedereen toe doen en helemaal geen ‘hobby’ zijn voor de happy few. Kunst laat je kennismaken met nieuwe dingen, kritisch kijken en stimuleert je probleemoplossende vermogen. Daarom zou kunst een vanzelfsprekend onderdeel moeten zijn binnen elke vorm van onderwijs – daar wil ik mee aan de slag in mijn ontwerp. Ik doel niet op CKV, maar op een fysiek zichtbare plek waar iedereen kan leren en werken. Net zoals je vroeger naar de gymzaal ging met je klas voor een uurtje sporten, zie ik voor me dat alle kinderen in Zwolle vanaf groep 4 tot en met hun middelbare school naar dit gebouw komen voor hun kunst- en cultuuractiviteiten. En daar spelenderwijs in aanraking komen met de culturele instellingen van de stad.

“De donkere wolken die boven de kunstsector hangen, staan op uitbarsten”

36

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

Hoe gaat jullie gebouw eruit zien?

Sahar: Mijn pand biedt overal doorkijkjes, zodat kinderen die komen werken in een van de vier kunsteducatielokalen ook zien hoe musici en dansers repeteren en kunstenaars aan het werk zijn. Het wordt geen transparant gebouw – ik wil juist dat kinderen het idee hebben dat ze dingen kunnen ontdekken. Routing is in mijn plan dus een belangrijk punt net als scenario’s. Hoe worden gebruikers gestuurd?

Wat komen ze er doen en wat kunnen ze onderweg meepikken? Hoe kunnen ze al zicht krijgen op de boekhandel terwijl ze hun jas nog ophangen? Hoe kunnen ze in studio’s en ateliers kijken terwijl ze de trap op lopen naar hun eigen werkruimte? Ik wil de in- en uitstroom van bezoekers zichtbaar maken. Daarmee is het pand ook continu in beweging.

Jorien: Ik zoek het meer in het laten vervloeien van verschillende soorten ruimtes: van studio’s voor kunstenaars en commerciële zaken zoals een juwelier, een wereldwinkel en een tattooshop. Zaken die in feite ook handelen in een ambachtelijk, creatief product. Ik stel me voor dat kunstenaars tatoeages bedenken of een nieuw sieraad ontwerpen en het kunnen laten maken door een edelsmid ter plekke. Verschillende vormen van cultureel ondernemerschap onder één dak. We hebben net ons voorlopig ontwerp gepresenteerd, nu is het tijd om verder in te zoomen. Op interieurobjecten, de detaillering, materialiteit en het lichtplan. En in mijn geval ook de akoestiek, omdat ik geen wanden heb geplaatst in mijn ontwerp, maar gebruik maak van vides en open ruimtes.

Hoe hebben jullie de huidige situatie in Zwolle onderzocht?

Sahar: Als klas delen we de informatie over Zwolle en de culturele instellingen. We hebben elkaar goed op de hoogte gehouden van gegevens die we verzamelden en interviews die we afnamen. Dat was natuurlijk best een klus, want waar begin je? Maar door elkaar steeds te melden bij wie je langs ging en wat dat opleverde, kregen we als groep best een beeld.

Hoe was het om je concept tussentijds aan elkaar te presenteren?

Sahar: We zijn met zo’n twintig studenten en het is leuk om te zien hoe iedereen zijn eigen plan uitwerkt.

Jorien: Doordat we informatie delen, wordt feedback geven misschien ook makkelijker.

Sahar en ik werken regelmatig samen. We vertellen elkaar bijvoorbeeld na zo’n presentatie hoe we een volgende stap denken te gaan zetten.

Sahar: Hardop nadenken is belangrijk, zo test je je eigen ideeën continu.

“Een crisis is een uitnodiging tot intenser samenwerken”

De eindexamenexposities zullen een totaalbeeld laten zien van ieders onderzoek, in maquettes, tekeningen en materiaalonderzoek. Naast de thematische praktijkopdracht maken de studenten ook eigen eindexamenwerk.

Eindexpositie Architectuur en Interieur in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

37

Sander van der Woude is student graphic design en deelnemer aan het Honours Programme. Hij studeert af op de vormgeving van het verhaal The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman van Laurence Stern.

Een verhaal dat niet alleen in zijn ontstaansjaar (1759) een flinke kluif was voor drukkers, maar ook nu nog een uitdaging is voor vormgevers.

Tekst: Sander van der Woude

Het verhaal The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman van de Britse schrijver Laurence Sterne uit 1759 was een drama voor drukkers uit die tijd, maar is ook nu nog steeds moeilijk voor grafisch ontwerpers.

Deze komische klassieker uit de Verlichting, op de drempel van het modernisme, is helemaal niet zo bekend als andere Britse klassiekers, maar misschien komt dat omdat het zijn tijd ver vooruit was.

Zoals de titel doet vermoeden gaat het verhaal over het leven, maar vooral de opvattingen van Tristram Shandy. In de eerste drie volumes is Tristram net verwekt en vertelt hij als de ‘auteur’ van zijn eigen levensverhaal over zijn vader, moeder, oom en andere personen die een rol spelen in de aanloop naar zijn leven. Tegenwoordig is het veel gebruikelijker om op zo’n manier met tijd te spelen en zijn we ook gewend dat verhalen vol zitten met flashbacks of verweven verhaallijnen. De wijze waarop Sterne toentertijd schreef was vrij revolutionair. Versnellen, vertragen, terugblikken, afdwalingen – als lezer word je constant heen en weer geslingerd.

Laurence Sterne was zich erg bewust van grafische technieken in zijn tijd en dreef deze tot het uiterste.

Daarom is het voor mij als student grafisch nog steeds een interessant boek. Volume 1 begint bijvoorbeeld op de titelpagina met: Ταρασσει τοὺς ’Ανθρώπος οὺ τὰ Πρὰγματα, αλλα τὰ περι Πραγμάτων, Δογματα.

38

Een citaat van Epictus in het Grieks dat nu moeiteloos op een computer ingetikt kan worden en met één druk op de knop uit een printer komt rollen. In 1759 had echter niet iedere drukker een letterbak met loden Griekse letters liggen en moest deze dan laten maken en per paard en wagen laten bezorgen. Allemaal vanwege een citaat van twee regels.

[73]

Pagina 73 is pikzwart en symboliseert de dood van een karakter uit het verhaal. Dit kost de drukker behalve veel zwarte inkt weinig moeite, maar het is wel een voorbeeld van een grafisch element dat de impact van het verhaal vergroot. Zo zijn er ontzettend veel beelden die geen decoratie zijn, maar echte narratieve elementen die mede het verhaal vertellen en die je niet kunt weglaten uit het boek.

Marmerdruk, uit het boek gescheurde pagina’s, etsen, allemaal voorbeelden van technieken die voorkomen in het boekontwerp. Voorbeelden van het modernistisch loskoppelen van vorm en inhoud die samengevoegd het verhaal vertellen.

Op het gebied van technieken, inhoud, storytelling en bewust ontwerpen, kunnen grafisch ontwerpers veel van dit literaire werk leren. Dit boek symboliseert wellicht de geboorte van het grafische vak zo’n 250 jaar geleden.

Het honours programme van ArtEZ biedt studenten theoretische verdieping en geeft hen de kans om onderzoek te verrichten op het gebied van de eigen opleiding. Zie voor meer informatie www.artez.nl/ honoursporgramme.

Revolutionaire vormgeving in een stokoud boek

Preview A M A N DA M A J O O R

Comic Design

“Dit is een strippagina voor mijn afstudeerproject over de Swingjugend in Hamburg.�

www.swingundbratwurst. blogspot.com Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

39

Preview

40

PA S C A L E B R I N K E L

Crossmedia Design

“Mijn werk heeft te maken met esthetiek, ordenen en mooie dingen maken. Haar als product van je uiterlijk hoort daarbij. Met haar kun je jezelf veranderen, een statement zetten. Haar bepaalt jouw identiteit en niet alleen vanwege je DNA. Haar is meer dan dode materie en dat wil ik bewijzen.

Haar betreft iedereen, iedereen heeft het. Haar levert in mij vragen op als: wanneer is haar mooi en wanneer wordt het vies?

Geknipt haar vinden mensen vies. Haar op het hoofd niet.

Waar komt de fascinatie voor haar vandaan? Haar biedt mij de mogelijkheid met verschillende media te werken. Zo heb ik een eigen Hairvetica alfabet gemaakt. In de film Every Day zie je hoe ik mijzelf kaal scheer. Zo

kon ik ervaren hoe dat voelt en wat er dan verandert. www.pascalebrinkel.de Eindexpositie Art & Design in Enschede, 4 t/m 8 juli.

Preview

41

STEEF WILDENBEEST

Illustration Design

“Ik maak voornamelijk tekeningen, meestal aan de hand van gemengde technieken zoals potlood, verf en collage. Ik werk zowel op groot als klein formaat.

Daarnaast maak ik animaties.

Een belangrijke rode draad in mijn werk is het spel met het materiaal. Ik probeer mijzelf te verrassen en heb van tevoren nooit een helder beeld hoe een illustratie zal gaan worden.

Het plezier in het tekenen wil ik graag overbrengen op de toeschouwer. Uiteindelijk kreeg ik dit ook voor elkaar in mijn stop-motion animaties; in een serie korte films waarin ik

simpele dieren tot leven bracht onder mijn camera. Momenteel werk ik aan een stageopdracht voor Sesamstraat om te kijken hoe deze werkwijze zich leent voor een toegepast product.

Recent heb ik de stArt Award van het kindertijdschrift BoekieBoekie gewonnen, een belangrijke prijs voor beginnende illustratoren.� www.steefwildenbeest.nl www.vimeo.com/36479657 Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

“Some dream. Some do.

Some do both.” Deze aan een sigarettenreclame ontleende leus was het levensmotto van Wilma Sommers, docent en coördinator van de opleiding Product Design van ArtEZ in Arnhem. Op zaterdag 11 februari 2012 overleed zij, 52 jaar oud, door een noodlottig ongeval in Amsterdam.

Haar dromen maakten haar veeleisend, haar dadendrang doortastend. Drie (oud-) studenten schetsen hun ervaringen met deze bevlogen sleutelfiguur van de opleiding.

“Als ik nadenk over hoe ik straks mijn afstudeerproject ga invullen, besef ik: ‘Shit, Wilma wist beter dan ikzelf wat mij te doen staat’.”

Tekst: Anton de Wit

Some dream.

Some do.

Some do both.

Wilma Sommers Een goudeerlijk mens met een neus voor kwaliteit

(1960-2012) 42

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

“Half werk was geen optie”

“Wilma wás de opleiding”

Frank Kolkman, oud-student, ontwerper: “Wilma heeft haar eigen carrière als ontwerper opgegeven voor het onderwijs. Ik denk dat de opleiding haar vormgevingspraktijk is geworden. Ze was een veeleisend mens, maar ook zo vol leven. Ze ging aan het einde van de dag graag mee een biertje drinken en was dan echt een gangmaker, maar de volgende ochtend op school was ze weer even fris en professioneel. Wat ze ook deed, ze deed het ten volle, zonder compromissen.

Bij haar afscheid sprak ik veel van haar huidige studenten. Wat mij opviel was dat zij allemaal ontzettend baalden dat zij hun afstudeerwerk niet meer aan Wilma konden laten zien.

Want als zij zou zeggen dat het goed was, dan kun je er ook echt zeker van zijn dat het goed was.

Zo heb ik dat zelf ook altijd ervaren, in de vier jaar dat ik intensief met haar te maken heb gehad. Wilma nam geen blad voor de mond, ze was goudeerlijk. Als ze iets niet goed vond zei ze dat. Half werk was geen optie. Aan de andere kant was zij ook de eerste om het te zeggen als het wél goed was.

Zij herkende de kwaliteit in je, vaak nog voor je het zelf in de gaten had. En dan deed ze alles om die kwaliteit tot ontplooiing te laten komen.”

Juliette Huygen, derdejaars student: “Al aan het begin van de opleiding zei Wilma botweg tegen me: ‘Jij bent geen vormgever, stop maar met tekenen.’

Daar schrok ik natuurlijk enorm van, want ik begon aan deze studierichting met het idee dat ik productontwerper zou worden.

Ik heb daarom veel discussies met haar gehad. Maar uiteindelijk ontdekte ik mede dankzij haar ook waar dan wél mijn talent ligt; bij het ontwikkelen van concepten. Dat was voor haar ook prima, als je er maar voor durfde te gaan.

Mijn relatie met Wilma is dus niet altijd gemakkelijk geweest – en ik denk dat dat voor veel studenten geldt. Zij was heel direct en confronterend. Als ik op woensdagmiddag een gesprek met haar had, kneep ik hem al op zondagavond. Want haar mening telde echt, je moest haar achter je hebben, maar dan vocht ze ook voor je. Zo heeft ze zich echt hard gemaakt voor Collectie Arnhem Product, de productielijn die wij als derdejaars ontwikkelen en in de markt zetten.

Wilma wás de opleiding. Het is nu dus heel raar, Product Design is haar richting kwijt. Wij als studenten zijn dat ook. Als ik nadenk over hoe ik straks mijn afstudeerproject ga invullen, besef ik: ‘Shit, Wilma wist beter dan ikzelf wat mij te doen staat’.”

43

“Haar studenten gingen haar aan het hart” Lenneke Wispelwey, oud-student, ontwerper: “Toen de kist naar buiten werd gedragen klonk een oorverdovend applaus. Zo veel mensen, ook oud-studenten die al jaren zijn afgestudeerd, waren aanwezig bij het afscheid. Een reünie om de verkeerde reden. Een familiegevoel, ik kan het niet anders omschrijven. Vind je het gek? Zij was het middelpunt van een kleine afdeling, je zag haar altijd. Letterlijk, haar kantoor was een glazen ruimte recht in het midden van het gebouw. Wilma vormde het hart van de opleiding.

Ook ik heb flink met haar gebotst, ik heb gevloekt en gehuild door haar.

Eén keer heb ik tegen haar gezegd: ‘Telkens als ik een gesprek met jou heb lig ik er nachten van wakker.’ Daar wist zij niet goed raad mee, ze antwoordde kortweg: ‘Ik lig ook wel eens wakker van jou’. Pas later besefte ik dat zij dat waarschijnlijk meende. Haar studenten gingen haar aan het hart.

Uiteindelijk denk ik met dankbaarheid aan haar terug. Haar kritiek heeft mij harder gemaakt. Ik heb daar, nu ik zelfstandig ontwerper ben, profijt van.

Je moet dan ook stevig in je schoenen staan, tegen kritiek kunnen. Ik vind het jammer dat Wilma mijn eigen studio nooit heeft bezocht. Ik had haar graag laten zien wat zij mede tot stand heeft gebracht.”

Elk jaar ontwerpen de derdejaars studenten van de studie Product Design de Collectie Arnhem Product. Dit vormt een vast onderdeel binnen het onderwijs en wordt mede mogelijk gemaakt door Made in [Arnhem]. De zeventien derdejaars achter de Collectie Arnhem Product 2012 presenteren hun visie op deze tijd.

Enjoy. Bad. Weather.

Collectie Arnhem Product 2012

zakdoek

44

‘We stappen in ‘de bui’ en genieten van elke druppel alsof het de laatste is. We willen investeren in een intensiever leven, daar waar anderen zich terugtrekken en bezuinigen. We willen de regen niet stoppen, maar we willen er wel voor zorgen dat de regen ons niet beperkt. We zien het als een uitdaging om ‘ het slechte weer’ positief te benaderen: ENJOY. BAD. WEATHER.

Voor dit thema zijn de studenten uitgegaan van hun eigen generatie. Een generatie die volwassen wordt op een punt in de geschiedenis waar systemen lijken in te klappen.

De wereld vergaat elke dag opnieuw. Gaat Griekenland failliet? Krijg ik de griep? Is het morgen slecht weer? De collectie geeft tegenwicht aan de stress en dodelijke doelmatigheid waar iedereen dagelijks mee te maken heeft, door te zoeken naar nieuwe betekenissen en een ander perspectief op de wereld. De studenten beginnen bescheiden. Het weer is triviaal maar toch alles bepalend. Buienradar bepaalt wanneer wij van huis wegfietsen.

Het slechte weer is het uitgangspunt voor de collectie en wordt gebruikt als metafoor voor het dagelijkse slechte nieuws, de stress en de berekende zakelijkheid.

De Collectie Arnhem Product is te koop bij Fashion & Designwinkel Arnhem Coming Soon, Kerkstraat 23, Arnhem.

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

De Collectie Arnhem Product exposeert van 1 juni t/m 31 juli in Dudok Arnhem.

tas

45

stormlamp

regencape

46

tas

ketting

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

drooghanger

ring

regenketel

47

Preview

48

L I S A S E B E S T I KO VA

Fine Art

“Twee jaar geleden ben ik me gaan specialiseren in sculpturen. Ik ben toen het meubel als communicatiemiddel gaan gebruiken om een karakter van een persoon uit te drukken. De laatste tijd maak ik gebruik van fotografie, tekeningen, collages, bijna performanceachtige dingen, video etc. Het materiaal en medium is afhankelijk van de boodschap. Mijn werk is nu uitgegroeid tot een taal waarmee ik mijn mening kan uiten en commentaar kan geven op wat er in de wereld gebeurt. Inspi-

ratie haal ik uit de maatschappij en uit mensen, uit het contrast tussen natuur en cultuur en uit sommige grappige, banale of domme situaties waar een mens in terecht kan komen en die vaak onopgemerkt blijven. Zoals ik het nu beschrijf is het nog wel heel open, maar ik vind dat je als kunstenaar veel prikkels aan moet kunnen om een accuraat spiegelbeeld te zijn.� www.lisasebestikova.com

Eindexpositie Art & Design in Enschede, 4 t/m 8 juli.

De een kiest bewust voor iets dat nog niet eerder is gedaan, de ander komt vanuit Roemenië om in Arnhem te studeren. Muziekstudenten die in hun eindexamenconcert grensoverschrijdend te werk gaan.

Tekst: Alex van der Hulst

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

“Kunstenaars moeten elkaar opzoeken om in dit verharde klimaat te overleven”

Grensoverschrijdende muzikanten

49

Alex Freise (1988), vierdejaars popacademie, instrument: gitaar

Afstuderen met een festival

“Ik heb gekeken wat er nog niet eerder gedaan is bij een eindexamen op de popacademie” 50

“Ik wilde mijn stempel zetten. Bij de minor music management heb ik geleerd om out of the box te denken. Dus heb ik gekeken wat er nog niet eerder is gedaan bij een eindexamen op de popacademie. Normaal speel je voor vrienden, familie en docenten. Ik wilde een stap verder gaan. Een festival is uniek, open lucht is uniek en de crossover in mijn festival is ook nog niet eerder gedaan. Enschede Rocks gaat het festival heten, het is op 7 juni te zien op de Oude Markt in Enschede. Het is een festival voor een breed publiek. Ik wil graag de verschillende projecten tonen waar ik mee bezig ben: We Are Cecile, Beethoven en The Johnny Boys. We Are Cecile is een opkomende moderne metalband. We proberen pop met metal te mengen. Beethoven is een zeer succesvolle coverband en The Johnny Boys is meer in de stijl van Coldplay, Kings Of Leon en 30 Seconds To Mars.

Het publiek wordt opgewarmd door DJ Schwarzmusik, daarna speel ik met The Johnny Boys, de voorlopige naam van een nieuw poprockproject samen met Christian Schwarz, de gitarist van We Are Cecile, en leden van Beethoven. We Are Cecile zorgt voor de heavy klanken. We sluiten het festival af met Beethoven. Alle muzikale projecten hebben op een of andere manier met elkaar te maken. Al is de muziek best verschillend. Een belangrijk onderdeel tussendoor is een modeshow. Ik ben bevriend met de Duitse ontwerper Emell Gök Che. Ik had haar om advies gevraagd voor de styling van het decor. We kwamen op het idee om haar ontworpen kleding te laten zien, terwijl ik gitaar speel met een rocktrio. Sem Christoffel en Mart Nijen Es, bandleden van Ad VandenBerg maken daar een deel van uit.

Verantwoordelijk voor de modellen en het visagieteam is Ghislain Belvroy.

Het blijft een eindexamen, hoewel ik daar helemaal niet meer mee bezig ben, dus ik zal worden beoordeeld op creativiteit (de inhoud van het festival), het management (hoe het festival is neergezet) en het ambachtelijke gedeelte (mijn eigen gitaarspel).

Het is enorm veel werk, gelukkig heb ik een goed netwerk. Vanuit het boekingsbureau New Entertainment Enschede word ik geholpen.

Van Steven Baoh, de manager van Beethoven, heb ik geleerd hoe de praktijk werkt, hij doet veel voor het project en ook de Popacademie ondersteunt mij. Nu maar hopen dat het goed weer wordt, anders moet ik misschien een tent neerzetten.”

Ana Stamp (1986), masterstudent klassieke muziek, piano

Achttien emoties van een verliefde componist ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012 51

“Ik ben naar Arnhem gekomen voor Frank van de Laar. Mijn bachelor had ik al in Roemenië gehaald. Hij kwam daar les geven op een zomercursus. Normaal is het zo druk dat je maar één keer voor een docent kunt spelen, maar net die keer waren er maar drie deelnemers. We hebben dus elke dag met hem kunnen werken en het beviel me geweldig hoe hij les gaf. Ik heb gevraagd of ik naar Arnhem kon komen om mijn master bij hem te volgen.

Hij voelt de muziek zo goed aan dat hij zelfs zinnige dingen kan vertellen over Roemeense stukken die hij nog niet kende.

Ik heb me gespecialiseerd in miniaturen.

Zo ga ik de Davidsbündlertänze van Robert Schumann spelen tijdens mijn eindpresentatie, maar ook de derde suite van George Enescu, de Roemeense componist. In de Davidsbündlertänze komen achttien verschillende stukken voorbij, dat gaat van blij naar droevig naar uitgelaten en speels. Ik heb me verdiept in de biografie van Schumann, ik vind het belangrijk om te weten hoe het stuk is ontstaan. Het blijkt dat hij de Davidsbündlertänze schreef voor zijn toekomstige vrouw Clara Wieck nadat hij een enorme ruzie had gehad met zijn schoonvader die het niet eens was met de relatie. Je hoort de wisselende emoties die verliefde mensen kunnen hebben.

Vorig jaar ben ik voor de zomer begonnen met het instuderen van het stuk. Het is nu nog niet goed, maar ik heb er geen genoeg van.

Het is een lang stuk waar ik telkens iets nieuws in ontdek. In het begin heb ik vermeden om uitvoeringen van anderen te luisteren, daar zit altijd een persoonlijkheid van een uitvoerder in die ik eerst zelf wilde ontwikkelen. Toen ik mijn persoonlijkheid had gevonden heb ik wel geluisterd naar de versies van anderen.

Ik speel graag miniaturen uit de 19e, 20e en 21e eeuw. Ik houd van hedendaagse muziek.

Mijn eindexamenuitvoering op 3 juli wil ik anders doen dan het gebruikelijke opkomen, buigen en beginnen met spelen. Het liefst zou ik een danser bij het optreden betrekken en ook videoprojecties of slides met beelden. Maar dat moet ik allemaal nog regelen, ik weet niet of het lukt.

Ik hoop na mijn studie in Nederland te kunnen blijven. Ik geef al les op de internationale muziekschool voor kinderen. Ook geef ik veel concerten, onder andere samen met zangeres Stefanie Janssen. Ik hoop hier nog veel meer concerten te kunnen geven.”

“Ik vind het belangrijk om te weten hoe een stuk is ontstaan”

Lennart Siebers (1988), vierdejaars Jazz & Pop, instrument: piano

Er mag gedanst worden

“Het maken van muziek voor dans was een eye-opener voor me” 52

“Voor iemand die vooral met muziek bezig is, ben ik erg visueel ingesteld. Ik had dat als kind al, bij het beluisteren van muziek had ik altijd beeld. Veel musici zijn vooral bezig met welke klanken elkaar moeten opvolgen, ik bekijk welke beelden elkaar kunnen opvolgen en welke klank daarbij past.

Ik wil bij mijn eindpresentatie op 20 juni weg met het standaard podiumbeeld. Wat het precies gaat worden weet ik nog niet. Je hebt vijftig minuten. Hoe je dat wilt invullen, staat je vrij.

Ik wil beweging in de voorstelling.

Misschien iets met dans. Als componist werk ik al een tijd samen met een choreograaf aan verschillende dansproducties. Het maken van muziek voor dans was een eyeopener voor me.

Je gaat heel anders te werk dan met muziek alleen. Die ervaring neem ik ook mee als ik met andere musici werk.

Toch zal er waarschijnlijk niet live worden gedanst bij mijn eindvoorstelling maar zal ik werken met projecties van bewegend materiaal. Geen concrete choreografie maar juist abstracte beelden die het geheel meer surrealistisch maken. Daar werk ik samen aan met een visueel artiest. Het lijkt ons interessant om de hele zaal in beweging te krijgen. Geen vaste zitplaatsen maar het publiek dat haar eigen keuzes maakt waar ze naartoe gaat. Het is ook voor ons nog een verrassing.

De opleiding laat je in veel dingen vrij. Je hebt hier de mogelijkheid om geheel je eigen ding te doen en om samen te werken met andere kunstdisciplines. Die mogelijkheden zijn bij ArtEZ uniek. Conservatoria in de rest van het land zijn daarin over het algemeen beperkter.

Na mijn afstuderen wil ik nog meer met andere kunstdisciplines samenwerken. Voor het komende seizoen staan nieuwe dansproducties gepland en verder wil ik vooral mijn eigen ding doen. Muziek alleen vind ik te beperkend. Samenwerking mag wat mij betreft nog centraler komen te staan. Ik denk dat kunstenaars elkaar vaker moeten opzoeken voor grotere projecten om in dit verharde klimaat te kunnen overleven.”

Preview

53

W Y T S K E AV E R I N K

Fine Art

“De combinatie van mens en sculptuur is ontstaan vanuit mijn fascinatie voor mode, dans en de anatomie van het menselijk lichaam. Door het bedekken en veranderen van het lichaam kom ik tot een sculpturale vorm, waarbij de betekenis steeds aan verandering onderhevig is.

Door het menselijk lichaam in te pakken met grote polyether schuimvormen ontstaat een bewegend sculptuur, waarbij het zoeken naar balans en evenwicht centraal staat. De danser levert een grote inspanning om een

minimale beweging zichtbaar te maken en neemt daarbij onnatuurlijke houdingen aan. Dit zoeken is op film vastgelegd. “ www.wytskeaverink.com Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

Preview

54

PIETER JAN BOTERHOEK

Graphic Design

“Voor mijn afstudeeropdracht ben ik veel in Friesland te vinden.

In Noordwest Friesland om precies te zijn, waar ik ben opgegroeid. De streek heet Zwarte Haan, een klein gehucht in de gemeente Het Bildt. Ik woon al ruim drie jaar op mezelf, maar kom graag terug naar de plek waar ik ben opgegroeid. De plek heeft voor mij een grote persoonlijke waarde. Dit heeft mij doen besluiten mijn opdracht hierover te doen. In eerste instantie ben ik de streek aan het ‘branden’. Ik doe veel onderzoek

naar de mensen die er wonen, de natuur, het klimaat, enzovoorts. Het geluid van de zee, de ruimte, de rust en bijvoorbeeld de dingen die aanspoelen aan de kust. Alles wat maar relevant kan zijn. Ik probeer op een nieuwe manier aan te kijken tegen deze voor veel mensen nieuwe en nietszeggende streek. Ik wil het niet zozeer verheffen tot iets hips of een nieuwe hotspot, maar ik wil er graag een nieuwe kijk op geven. De streek heeft voor mij bijna iets Scandinavisch, iets rustieks en authentieks.

Mijn scriptie ging over de manier waarop mensen tegenwoordig hun identiteit proberen te definiëren, daarbij kwamen ook aspecten als personal space aan bod en de waarde die we hechten aan authenticiteit en ons eigen ‘ding’. Mijn afstudeeropdracht gaat over de relatie met mijn geboortestreek en de mogelijkheden die ik zie om deze plek meer te betrekken in het leven van anderen anno 2012.”

Eindexpositie Art & Design in Zwolle, 4 t/m 8 juli.

ArtEZ fact nr. 4 — Mei 2012

ArtEZ Press, de uitgeverij van ArtEZ verzorgt o.a. de ArtEZ alumnireeks. De eerste publicatie in de reeks kwam in 2011 uit, Farmers van fotografe een beeldend kunstenaar Louise te Poele.

In september verschijnt de tweede uitgave over Bas Maters, getiteld Een vierkantje laten lachen.

Sinds de tweede helft van de 20ste eeuw is de kunst in de openbare ruimte in Nederland sterk van vorm, karakter en betekenis veranderd.

Een van de centrale figuren in deze ontwikkeling, pionier van de spraakmakende ‘Arnhemse School’, is beeldend kunstenaar en architectonisch vormgever Bas Maters (1949 – 2006).

Zijn werk bestaat uit omgevingskunst en een groot aantal monumentale beelden bestemd voor de openbare ruimte, voor instellingen en bedrijven. Daarnaast werkte hij, veelal in samenwerkingsverband, aan meer of minder grootschalige projecten zoals masterplannen, op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschap. Ook liet hij het nodige tweeen driedimensionale atelierwerk na.

Naast zijn beroepspraktijk was Bas Maters steeds werkzaam in het onderwijs. Op 24-jarige leeftijd werd hij docent aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem en de Academie van Bouwkunst in Arnhem (voorlopers van ArtEZ). Hij leidde tientallen studenten op, die op hun beurt weer hun sporen in de openbare ruimte achterlaten. Maters speelde een invloedrijke rol op zijn vakgebied en gaf mede vorm aan ontwikkelingen van kunst in relatie tot architectuur, stedenbouw en landschap.

De boeken van ArtEZ Press zijn verkrijgbaar via de boekhandel, www.bol.com en www.wbooks.com.

Een vierkantje laten lachen Bas Maters (1949-2006). 35 Jaar monumentale beeldende kunst en architectonische vormgeving 55

Tussen 9 mei en 8 juli presenteren de eindexamenkandidaten van ArtEZ zich met hun eindexamenwerk. In Arnhem, Enschede, Zwolle en in andere steden.

De ArtEZ finals zijn voor iedereen toegankelijk. Zie voor uitgebreide informatie www.artez.nl/finals. \ ART&DESIGN De modeopleidingen, bachelor en masters, laten in Arnhem hun ontwerpen zien op de catwalk. De eindexamenexposities Art & Design vinden plaats in Arnhem, Enschede en Zwolle. Nieuw voor ArtEZ en nieuw voor Nederland is het afstudeerwerk van de eerste lichting hboopgeleide Comic Designers in Zwolle. De master Fine Art vertoont werk zowel in Senegal (Dakar) als in Arnhem. De exposities Art & Design zijn vrij toegankelijk, voor de fashion shows is het raadzaam op tijd kaarten te bestellen.

Mei

Juni

Juli

Arnhem

THEATER Vanaf 29.05 Docent Theater DANS 23 t/m 25.05 master

Choreografie

ART & DESIGN 07 en 08.06 Fashion Show 19 t/m 21.06 Dutch Art Institute (master Fine Art) MUZIEK 11 t/m 27.06 Jazz & Pop 08, 29 en 30.06 Klassieke Muziek THEATER 05 t/m 14.06 eindvoorstelling Toneelschool t/m 14.06 Docent Theater DANS

27.06 Internationally Mixed, ArtEZ Dansacademie i.s.m. dansacademies uit Keulen en Valencia 14 t/m 16.06 Eindvoorstelling Dans (1e en 2ejaars) 26 t/m 30.06 Docent Dans Event

ART & DESIGN 04 t/m 08.07 Product Design / Interaction Design / Graphic Design / Fine Art / Docent Beeldende Kunst en Vormgeving 04 t/m 07.07 Dutch Art Institute (master Fine Art) MUZIEK 02 t/m 05.07 Muziektheater 02, 03 en 06.07 Klassieke Muziek

Enschede

MUZIEK Vanaf 09.05 Klassieke Muziek / Jazz & Pop / Popacademie/ MediaMusic / Docent Muziek / Muziektherapie / master Muziek

MUZIEK Klassieke Muziek / Jazz & Pop / Popacademie/ MediaMusic / Docent Muziek / Muziektherapie / master Muziek

ART & DESIGN 04 t/m 08.07 Crossmedia Design / Fine Art MUZIEK t/m 04.07 Klassieke

Muziek / Jazz & Pop / Popacademie/ MediaMusic / Docent

Muziek / Muziek therapie

Zwolle

THEATER 21 t/m 26.05 Docent Theater examenfestival

MUZIEK 25 t/m 29.06 Klassieke Muziek / Jazz & Pop / Docent Muziek

ART & DESIGN 04 t/m 8.07 Animation Design /Illustration Design /Graphic Design / Fine Art / Docent Beeldende Kunst en Vormgeving ARCHITECTUUR & INTERIEUR 04 t/m 8.07 Interieur architectuur (bachelor) / Interieurvormgever (Associate degree) MUZIEK 02 t/m 04.07 Klassieke Muziek / Jazz & Pop / Docent Muziek KUNSTEDUCATIE 02.07 master Kunsteducatie

DANS 22.06 Bathmen, Inter nationally Mixed 23.06 Nijmegen, Inter nationally Mixed 26.06 Amsterdam, Internationally Mixed 28.06 Rotterdam, Internationally Mixed 29.06 Den Haag, Internationally Mixed THEATER 24.06 Amsterdam, eindvoorstelling Toneelschool

ART & DESIGN 06 t/m 8.07 Amsterdam (onder voorbehoud) Werkplaats Typografie (master Typografie)

\ ARCHITECUUR & INTERIEUR Studenten van de opleidingen Interieurarchitectuur (bachelor) en Interieurvormgever (Associate degree) tonen hun afstudeerwerk tijdens een gezamenlijke expositie in Zwolle. Bij interieurarchitectuur is het onderwerp ‘Help: crisis!’, voor de interieurvormgevers is dat ‘Young interior designer meets young fashion designer’. \ MUZIEK Vrijwel dagelijks zijn er van begin mei tot begin juli eindexamenconcerten bij het ArtEZ Conservatorium in Arnhem, Enschede en Zwolle. Er is een grote diversiteit: van jazz en pop tot dance, klassiek, muziektheater, van instrumentaal tot vocaal, van kleine tot grote bezettingen. Iedere locatie heeft een eigen programma. Er zijn ook optredens buiten de conservatoriumgebouwen. \ THEATER Op theatergebied zijn vele voorstellingen te zien. In de eindvoorstelling van de toneelschool is de nieuwe lichting acteertalent te zien in de voorstelling A lie of the mind van Sam Shepard, geregisseerd door Joeri Vos. Lees ook het artikel op pagina 24. De vierdejaars studenten van de opleiding Docent Theater maken individueel een voorstelling met door hen geselecteerde (amateur)spelers. \ DANS De eindexamenstudenten Dans lopen stage in de ArtEZ finals periode, lees ook pag. 29. In Internationally Mixed dansen de derdejaars studenten met studenten uit Valencia en Keulen. In de eindvoorstelling Dans zijn de eerste en tweedejaars dansstudenten te zien. Bezoek ook het interactieve Docent Dans Event.

Studenten laten de veelzijdigheid van het beroep zien: workshops, lesmethoden, onderzoeken, choreografieën, dansvoorstellingen en meer. Ook zijn er voorstellingen van de eindexamenstudenten van de master Choreografie.

Bij het drukken van deze ArtEZ fact waren nog niet alle gegevens over de ArtEZ finals 2012 bekend. Check www. artez.nl/finals voor de meest actuele informatie.

Overige steden