ΕΛΠ 42_κεφ. 5_Ταξινόμηση Αρχαιολογικής Μαρτυρίας

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

ΕΑΠ-ΕΛΠ 42 Επυτήσειρ Επανάλητηρ Τόμορ Α΄, κευ. 5: ενότητερ 5.1-5.5 Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 1θ : Αναφερκείτε ςτο ςκοπό και ςτισ μεκόδουσ ταξινόμθςθσ των αρχαιολογικϊν ευρθμάτων. Απάντθςθ: Τα αρχαιολογικά ευριματα, αν και αποςπαςματικά από τθ φφςθ τουσ, για τουσ ερευνθτζσ αποτελοφν, τουσ φορείσ τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ οπότε και τθ βάςθ για τθ κατανόθςθ των ανκρϊπινων κοινωνιϊν – επομζνωσ οι διάφορεσ δραςτθριότθτεσ, πεποικιςεισ, κοινωνικζσ και οικονομικζσ

αντιλιψεισ αντανακλοφνται τόςο ςτα ίδια τα αντικείμενα όςο και ςτο χϊρο μζςα ςτον οποίο κατανζμονται, κάτω από ςυγκεκριμζνεσ ςυνκικεσ . Ταξινόμθςθ των τζχνεργων με βάςθ τα χαρακτθριςτικά τουσ,  Επιπλζον πλθροφορίεσ παρζχονται με βάςθ τθ μελζτθ του αρχαιολογικοφ τουσ πλαιςίου : χωρικζσ ςυςχετίςεισ , ςυςχετίςεισ με άλλα τζχνεργα από το ίδιο ςτρϊμα και γενικότερα από τθν αρχαιολογικι κζςθ Δευτερογενείσ πθγζσ πλθροφόρθςθσ: - αρχαιολογικά παράλλθλα: ςφγκριςθ με τζχνεργα από άλλεσ αρχαιολογικζσ κζςεισ - εκνοαρχαιολογικά παράλλθλα: μελζτθ ςφγχρονων πολιτιςμϊν – ςφγκριςθ, πλθροφορίεσ για αναςφςταςθ του παρελκόντοσ -πειραματικι αρχαιολογία: παραγωγι αντιγράφων του παρελκόντοσ με αρχαίεσ μεκόδουσ

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Ερώτθςθ 2θ : Αναφερκείτε με ςυντομία ςτουσ τρόπουσ και ςτουσ ςτόχουσ ταξινόμθςθσ των τζχνεργων με βάςθ τα χαρακτθριςτικά τουσ Απάντθςθ: Τα είδθ των αρχαιολογικϊν ταξινομιςεων είναι:  Μορφολογικζσ: ςχιμα, διαςτάςεισ ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ μορφισ: π.χ. ζνα αγγείο ζχει ςυνικωσ, χείλοσ, ϊμουσ, λαβζσ, ςϊμα, βάςθ κλπ / ο ςυνθκζςτεροσ ςτόχοσ τθσ μορφολογικισ ταξινόμθςθσ είναι θ ομαδοποίθςθ ςε μικρότερα ςφνολα και διευκολφνει ιδιαιτζρωσ ςτθ ςφγκριςθ με ευριματα άλλων αρχαιολογικϊν κζςεων ι χρονολογικϊν περιόδων (από τθν ίδια ι από διαφορετικι κζςθ)  Στυλιςτικζσ: διακόςμθςθ και ςτοιχεία τθσ επιφάνειασ: π.χ. οριςμζνα πιλινα αντικείμενα ζχουν γραπτι ι εγχάρακτθ διακόςμθςθ  Λειτουργικζσ: προςδιοριςμόσ τθσ χριςθσ του τζχνεργου  Χρονολογικζσ / πολιτιςμικζσ ακολουκίεσ: παρακολοφκθςθ τθσ εξζλιξθσ (μορφολογικισ, ςτυλιςτικισ κλπ) ςε βάκοσ χρόνου αλλά και ςφγκριςθ μεταξφ διαφορετικϊν ςτρωμάτων – κζςεων Πολιτιςμικζσ: υποςφνολα, ςφνολα , αρχαιολογικοί πολιτιςμοί: διακριτζσ ομοιότθτεσ και χαρακτθριςτικά που εμφανίηονται ςε μια ςειρά από κζςεισ ςφγχρονεσ μεταξφ τουσ μζςα ςε μια γεωγραφικι περιοχι. Άλλεσ κατθγορίεσ ταξινομιςεων οι οποίεσ βοθκοφν ςτον προςδιοριςμό ενόσ αρχαιολογικοφ πολιτιςμοφ είναι οι:  αρικμθτικζσ ταξινομιςεισ: βοθκοφν ςτθν εξαγωγι ςτατιςτικϊν ςυμπεραςμάτων ςε ςυνδυαςμό με άλλα ποςοτικά ςτοιχεία και βοθκοφν ςτθ ςυγκριτικι μελζτθ  τεχνολογικά χαρακτθριςτικά: υλικό και τρόποσ καταςκευισ Γενικότερα, οι ςτόχοι των αρχαιολογικών ταξινομιςεων ποικίλουν ανάλογα με τουσ ςκοποφσ με βάςθ τα ερωτιματα τα οποία κζτει θ ζρευνα κι ειδικότερα ο αρχαιολόγοσ - ερευνθτισ

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 3θ : Αναφερκείτε ςτον όρο αρχαιολογικόσ πολιτιςμόσ κακϊσ και ςτθσ ζννοιεσ των χρονολογικϊν φάςεων και περιόδων. Απάντθςθ: Ο όροσ αρχαιολογικόσ πολιτιςμόσ ορίηεται από διαφορετικζσ αρχαιολογικζσ κζςεισ οι οποίεσ απζδωςαν αρχαιολογικά δεδομζνα με κοινά χαρακτθριςτικά τα οποία ςυμπίπτουν με

τα τυπικά υλικά

τεκμιρια μιασ χρονικισ περιόδου  Η ανάγκθ οριςμοφ ενόσ αρχαιολογικοφ πολιτιςμοφ χρθςιμοποιείται

για να χαρακτθρίςει μεγάλα γεωγραφικά ςφνολα κυρίωσ με κοινά τοπικά χαρακτθριςτικά, τα οποία

μποροφν να υποδιαιρεκοφν ςε

διακριτά χρονικά ςφνολα - βαςικι προτεραιότθτα τθσ πολιτιςμικισ – ιςτορικισ αρχαιολογίασ είναι θ προςζγγιςθ κάκε πολιτιςμοφ ςε διακριτά χρονολογικά ςτάδια: εποχζσ περίοδοι, φάςεισ – οι διάφορεσ υποδιαιρζςεισ ςτθρίηονται ςε ςτρωματογραφικζσ παρατθριςεισ ςτισ κυριότερεσ αρχαιολογικζσ κζςεισ μζςω τθσ ταξινόμθςθσ (κυρίωσ) των κεραμικϊν ευρθμάτων  Η ανάγκθ οριςμοφ χρονολογικών περιόδων αποςκοπεί ςτθ διαςφνδεςθ

διαφορετικών

κζςεων

μια

περιοχισ

χαρακτθριςτικά ςε ζνα κοινό χρονολογικό ορίηοντα

με

κοινά H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 4θ : Πωσ ορίηεται θ αρχαιολογικι και θ γεωγραφικι κζςθ ςτθν επιςτιμθ τθσ αρχαιολογίασ; Απάντθςθ: Αρχαιολογικι κζςθ: περιοχζσ – χϊροι του ευρφτερου του φυςικοφ περιβάλλοντοσ οι οποίοι φζρουν ίχνθ τθσ ανκρϊπινθσ παρουςίασ – το είδοσ των ιχνϊν κακϊσ και οι ςχζςεισ μεταξφ τουσ αντανακλοφν τισ κατθγορίεσ των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων που ζλαβαν χϊρα ςτο παρελκόν  Γεωγραφικι κζςθ: ςυνίςταται από ζνα ςφνολο επιμζρουσ αρχαιολογικϊν κζςεων

μιασ

ευρείασ

γεωγραφικισ

ενότθτασ,

αναπτφςςονται διάφορα οικιςτικά ςχιματα

εντόσ

τθσ

οποίασ

που ςχετίηονται με τον

ςυγκεκριμζνο γεωγραφικό χϊρο.

Η μελζτθ του φυςικοφ τοπίου μιασ γεωγραφικισ ενότθτασ (ι κζςθσ) επιτρζπει ςτουσ αρχαιολόγουσ να παρατθριςουν τθ ςχζςθ μεταξφ διαφορετικϊν αρχαιολογικϊν κζςεων – θ μελζτθ αναςφςταςθσ του τοπίου απαιτεί διεπιςτθμονικι ςυνεργαςία – και ςφμφωνα με τισ νεότερεσ αντιλιψεισ χϊροσ (άρα και θ «κζςθ») διαμορφϊνεται από τθν ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα – επομζνωσ ο χϊροσ δεν «υπάρχει απλϊσ» αλλά «υπάρχει και εμπεριζχει το ανκρϊπινο αποτφπωμα μαηί με το φυςικό περιβάλλον» H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ Ερώτθςθ 5θ : Αναφζρετε τουσ τρόπουσ κατανομισ των οικιςμϊν ςτο χϊρο και από τι χαρακτθρίηονται. Απάντθςθ: Η κατανόθςθ τθσ κατανομισ των οικιςμών ςε ζνα χϊρο ορίηεται από τθν «αναγνϊριςθ διαφορετικϊν οικιςτικϊν ςχθμάτων» – οι παράγοντεσ που διαμορφϊνουν τθ μορφι που αποκτά ο γεωγραφικόσ χϊροσ που ςυμπεριλαμβάνει τουσ οικιςμοφσ είναι θ πυκνότθτα των οικιςμϊν , οι κάτοικοι, οι δραςτθριότθτεσ, οι ςχζςεισ παραγωγισ και κατανάλωςθσ τθσ τροφισ, το είδοσ, θ κζςθ, το μζγεκοσ θ διαςπορά ςτο χϊρο, θ ποικιλία των οικιςμϊν.  Ακανόνιςτο ι τυχαίο: δεν αναγνωρίηεται καμία δομι ςτθ διαςπορά των οικιςμϊν – θ

μθ αναγνϊριςθ μπορεί δεν ςθμαίνει ότι δεν υπάρχουν ςχζςεισ απλά οι αιτίεσ είναι τόςο μικρζσ που τα ςχιματα μοιάηουν τυχαίοι – τυχαίεσ αναςκαφζσ  Συςτάδεσ: οικιςμοί οι οποίοι κατανζμονται με βάςθ τθν εξάρτθςι τουσ από μια φυςικι ι κοινωνικι πθγι, π.χ. κοινωνίεσ κυνθγϊν – τροφοςυλλεκτϊν ι πρϊιμεσ αγροτικζσ κοινωνίεσ, θ ηωι των οποίων εξαρτάται από τθν εποχικι διακεςιμότθτα ςε πθγζσ διατροφισ. Κοινωνίεσ που εξαρτϊνται από περιβαλλοντικοφσ ι και κρθςκευτικοφσ παράγοντεσ χαρακτθρίηονται από τθν απλότθτα τθσ δομισ και χαρακτθρίηονται από κοινότθτεσ δορυφόρουσ γφρω από μια «κεντρικι» κοινότθτα (μθτρικι).  Κανονικό : κανονικι κατανομι (ομοιόμορφθ) ίςεσ αποςτάςεισ μεταξφ τουσ – ιεραρχικό

ςφςτθμα: «αρχι μικρότερου κόςτουσ» δθλαδι αποςτάςεισ από φυςικι πθγι ι κοινωνικά κζντρα από τα οποία εξαρτϊνται οι διάφοροι οικιςμοί.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 6θ : Εξθγείςτε με ποια κριτιρια «ιεραρχοφνται» τα διάφορα οικιςτικά ςχιματα Απάντθςθ:  Με τον όρο «ιεραρχία κζςεων» εννοείται ότι οι οικιςτικζσ κζςεισ ςε μια περιοχι δεν είναι ομοιόμορφεσ ωσ προσ: το μζγεκοσ, τθ λειτουργία, τθ ςθμαςία το βακμό εξάρτθςθσ διαφόρων κζςεων από άλλουσ εξαιτίασ εκμετάλλευςθσ πρϊτων υλϊν. Ειδικότερα θ ςθμαντικότθτά τουσ καταδεικνφεται από το μζγεκοσ αλλά και τθ ςθμαςία των οικοδομικϊν ςυνόλων τθσ.

-Διάςπαρτθ κατοίκθςθ: το ελλθνικό τοπίο χαρακτθρίηεται από τθ διαςπορά οικιςτικϊν ςχθμάτων, δθλαδι από μεγαλφτερο αρικμό οικιςμών με ευρεία κατανομι το οποίο αντανακλά είτε αφξθςθ πλθκυςμοφ είτε τθν επιλογι οι άνκρωποι να κατοικοφν κοντά ςτισ περιοχζσ εκμετάλλευςθσ τθσ γθσ (μικρά χωριά ι αγροικίεσ) -Συγκεντρωτικό ςφςτθμα: ο πλθκυςμόσ ςυγκεντρϊνεται ςε ζνα κεντρικό πυρινα από τον οποίο μεταβαίνουν ςτισ περιοχζσ εκμετάλλευςθσ τθσ γθσ – δθλαδι ςε χωριά και αγροικίεσ. Όμωσ οι παράγοντεσ που διαμορφώνουν το διάςπαρτο ι το ςυγκεντρωτικό ςφςτθμα δεν είναι μονοςιμαντοι οφτε ιςχφουν κατά περίπτωςθ: πλθκυςμιακι πυκνότθτα (αφξθςθ ι μείωςθ), γεωγραφικό ανάγλυφο, πρόςβαςθ ςε νερό, επιλογι ςε μεγάλα οικιςτικά ςφνολα για λόγουσ κοινωνικοφσ, προςταςίασ.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό!

Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 7θ : Δϊςτε ζνα ςφντομο οριςμό για το «περιβαλλοντικό τοπίο», και πωσ το περιβάλλον επθρεάηει τθν κατανομι των διαφόρων κζςεων ςτισ οποίεσ εντοπίηεται θ ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα. Απάντθςθ:  Ωσ περιβαλλοντικό τοπίο ςτθν αρχαιολογικι επιςτιμθ εκλαμβάνεται το ςφνολο τόςο των ανκρϊπινων υλικϊν «αποτυπωμάτων» όςο και οι μαρτυρίεσ τθσ ίδια τθσ φφςθσ που ςχετίηονται με περιβαλλοντικζσ παραμζτρουσ όπωσ :γεωλογικζσ, βιολογικζσ κλιματικζσ οι οποίεσ με τθ ςειρά τουσ διαςυνδζονται με τθν ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα . Ειδικότερα θ περιβαλλοντικι αρχαιολογία αποτελεί ιδιαίτερο κλάδο ο οποίοσ αςχολείται με τθν ανάπτυξθ μεκόδων ςυλλογισ και μελζτθσ των οικοδεδομζνων τα οποία βοθκοφν ςτθν αναςφςταςθ του παλαιοπεριβάλλοντοσ.  Η κατανομι των αρχαιολογικϊν κζςεων ςε ςχζςθ με το περιβάλλον, ςχετίηεται με τθν κατανόθςθ των παραγόντων επίδραςθσ και εξάρτθςθσ του περιβάλλοντοσ με τθν ανκρϊπινθ παρουςία – ειδικότερα αφορά τθ δυνατότθτα εκμετάλλευςθσ, από τον άνκρωπο των φυςικϊν πόρων οι οποίοι ρυκμίηουν τθ διαςπορά των οικιςμϊν και κατ’ επζκταςθ τθ διαμόρφωςθ των διαφόρων οικιςτικϊν ςχθμάτων.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ Ερώτθςθ 8θ : Με ποιεσ μεκόδουσ ο κλάδοσ τθσ περιβαλλοντικισ επιςτιμθσ,

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

είναι ςε κζςθ να

αναςυςτιςει το φυςικό τοπίο.

Απάντθςθ:  Καταρχιν θ αναςφςταςθ παλαιοπεριβάλλοντοσ ςχετίηεται με τθν κατανόθςθ φυςικϊν πθγϊν που εκμεταλλεφονται οι κοινωνίεσ για τθν επιβίωςθ τουσ – κοινωνικϊν πρακτικϊν και αντιλιψεων

αλλά και τθν ερμθνεία οικονομικϊν και

ςτισ αρχαίεσ κοινωνίεσ που ςχετίηονται με τθν

«παλαιοικονομία» ςε ςυνδυαςμό με τα πολιτιςμικά χαρακτθριςτικά.

-Γεωμορφολογία:

κατανόθςθ διαμόρφωςθσ των εδαφϊν / ιηθματογενζςεισ και ανκρϊπινθ

δραςτθριότθτα οι οποίεσ προκαλοφν ταφονομικζσ διαδικαςίεσ – επομζνωσ διαςποράσ του αρχαιολογικοφ υλικοφ.

- Παλαιοοικολογικζσ μελζτεσ (αρχαιοβοτανολογία): αφοροφν τθ βλάςτθςθ και αναςφςταςθ των

περιβαλλοντικϊν ςυνκθκϊν που τθν ευνόθςαν / θ αναςφςταςθ επιτυγχάνεται μζςω τθσ ςυλλογισ καταλοίπων φυτικϊν οργανιςμϊν , γφρθσ – δθμιουργία διαγραμμάτων γφρθσ τα οποία βοθκοφν ςτθ ςυλλογι πλθροφοριϊν για τθν εικόνα τθσ χλωρίδασ μια ευρφτερθσ γεωγραφικισ περιοχισ ςε διαφορετικζσ χρονολογικζσ φάςεισ - Μελζτεσ πανίδασ (ηωοαρχαιολογία): ςυλλογι ηωικϊν καταλοίπων με ςτόχο τθν κατανόθςθ των ηωικϊν οργανιςμϊν που ηοφςαν ςτο παρελκόν / θ καταγραφι των ηϊων που ηοφςαν ςτο παρελκόν δίνουν και ζμμεςεσ πλθροφορίεσ για το φυςικό περιβάλλον αλλά και για τισ κλιματολογικζσ ςυνκικεσ.

-Κλιματολογικζσ μελζτεσ: κατανόθςθ των κλιματολογικϊν ςυνκθκϊν ςε διαφορετικζσ χρονικζσ περιόδουσ / ςυνάφεια με τθν κατανόθςθ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ και τθν πανίδα μιασ περιοχισ

που επικρατοφςαν ςτο παρελκόν.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 9θ : Αναφερκείτε ςτισ βαςικότερεσ μορφζσ κοινωνικισ οργάνωςθσ, τα κυριότερα χαρακτθριςτικά τουσ και ποιζσ οι ιςχφουςεσ αντιλιψεισ για τθν δυνατότθτα ζνταξθσ των κοινωνιϊν ςε τζτοιου είδουσ κατθγοριοποιιςεισ. Απάντθςθ: . Οι διάφορεσ μορφζσ

κοινωνικισ οργάνωςθσ διαμορφϊνονται ςε μια εξελικτικι λογικι, όπου τα διάφορα κοινωνικά ςυςτιματα

αναπτφχκθκαν από το απλοφςτερο ςτο ςυνκετότερο, με κυρίαρχεσ τισ ανκρωπολογικζσ αντιλιψεισ ςτθ βάςθ των απόψεων περί εξζλιξθσ των ειδϊν. Ομάδα: μικρζσ ςυγγενικζσ ομάδεσ κυνθγϊν , τροφοςυλλεκτϊν / μετακίνθςθ , νομαδικότθτα / ουςιαςτικά ανφπαρκτθ κοινωνικι διαςτρωμάτωςθ / ςυνοχι τθσ κοινότθτασ με βάςθ ςυγγενικζσ ομάδεσ / εφιμεροσ χαρακτιρασ αρχθγίασ / κατανομι εργαςίασ με βάςθ το φφλο και τθν θλικία / παλαιολικικζσ κοινότθτεσ  Φυλι / τμθματικζσ κοινωνίεσ: κοινωνικι ομάδα μεγαλφτερθ του γζνουσ / πολλζσ κοινότθτεσ που κεωροφνται ίςεσ μεταξφ τουσ και ςυνδζονται με βάςθ τθ ςυγγζνεια /μόνιμθ εγκατάςταςθ, καλλιζργεια, κτθνοτροφία / ιςοκατανομι / ανταλλαγζσ με βάςθ τθν αρχι τθσ αμοιβαιότθτασ / ο όροσ φυλή δεν προςδιορίηεται με ςθμερινοφσ όρουσ ταυτότθτα, για αυτό προτιμάται ο όροσ τμθματικζσ κοινωνίεσ Φυλαρχία: ςυγγζνεια μεταξφ φυλϊν /διαςτρωμάτωςθ – δίχωσ τθν ζννοια τθσ κοινωνικισ τάξθσ / αρχθγία: κακικοντα αναδιανομισ αγακϊν / κλθρονομικι εξουςία – κεντρικό ςθμείο αναφοράσ ςυνεκτικό προσ όλθ τθν κοινότθτα: κζςθ εξουςίασ ι κρθςκείασ  Κράτοσ: περίπλοκθ δομι οργάνωςθσ: κοινωνικά, οικονομικά και εργαςιακά κριτιρια – ταξικι κοινωνία/ μνθμειακά οικοδομιματα – φπαρξθ πόλεων/ιςχυρι ςυγκεντρωτικι διοίκθςθ: γραφειοκρατικό ςφςτθμα, ςυγκζντρωςθ φόρων, ςτρατόσ, αρχθγόσ κεςπίηει και επιβάλλει νόμουσ / ι ρυκμίηει τθ ςχζςθ εξουςίασ μεταξφ των τάξεων.

 Ουςιαςτικά οι κοινωνίεσ δεν μποροφν να ενταχκοφν ςε μονολικικά μοντζλα. Οι παραπάνω ταξινομιςεισ χρθςιμοποιικθκαν από τθν Διαδικαςτικι Αρχαιολογία για τθν ανάγκθ ερμθνείασ ςτθν ολοζνα και ςυνκετότερθ εξζλιξθ των ανκρϊπινων κοινωνιϊν και των πολιτιςμικϊν αλλαγϊν. Αποτελοφν μοναχά μοντζλα, τα οποία ςε πολλζσ περιπτϊςεισ αδυνατοφν να ερμθνεφςουν τθν πολυπλοκότθτα και τθν ποικιλία των ανκρϊπινων πολιτιςμϊν πζρα από απλουςτευτικά ςχιματα. Στθν αντίκετθ περίπτωςθ θ Μεταδιαδικαςτικι Αρχαιολογία δίνει μεγαλφτερθ ζμφαςθ ςε επιμζρουσ όψεισ τθσ κακθμερινότθτασ των

ανκρϊπων που ζχουν να κάνουν με τθ ςυμβολικι δομι των κοινοτιτων: διαφορζσ φφλων, θλικία, κοινωνικι τάξθ, κοςμοκεωρία τα οποία δθμιουργοφν τισ ςχζςεισ εξάρτθςθσ και άςκθςθσ δφναμθσ ,κοινωνικζσ αντικζςεισ.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 10θ : Αναφερκείτε με ςυντομία ςε τι αναφζρετε ο όροσ «χωρικι οργάνωςθ». Απάντθςθ:  Η κατανόθςθ και θ ερμθνεία του ανκρϊπινου πολιτιςμοφ, μπορεί να γίνει μοναχά μζςω τθσ παρατιρθςθσ των υλικϊν καταλοίπων: κινθτϊν και ακίνθτων μνθμείων , ταφϊν, οργανικϊν ευρθμάτων και του τρόπου κατανομι τουσ μζςα ςτο χώρο (χωρικι οργάνωςθ)  Η χωρικι οργάνωςθ αντανακλά τθν ανκρϊπινθ ςυμπεριφορά (Διαδικαςτικι

αρχαιολογία) ςε δφο βαςικζσ κατθγορίεσ: -Διακοινοτικι οργάνωςθ: είναι θ οργάνωςθ των κζςεων ι οικιςμϊν μεταξφ τουσ ςτο επίπεδο μιασ ευρφτερθσ γεωγραφικισ κζςθσ, με βάςθ τθ χωρικι

κατανομι των

οικιςμϊν, δθλαδι το βακμό και τθ μορφι τθσ διαςποράσ των οικιςμϊν - πικανόν γεωργικϊν και κτθνοτροφικϊν (πρωτογενισ οικονομία) – οι οποίοι ςε ςυνκετότερα ςυςτιματα ςυνδζονται με άλλουσ οικιςμοφσ οι οποίοι αναλαμβάνουν το ρόλο (εξαιτίασ τθσ κζςθσ τουσ) αναδιανομισ , πολλζσ φορζσ λειτουργοφν και ωσ διοικθτικά κζντρα , ελζγχοντασ μια ευρφτερθ επικράτεια, ενϊ απθχοφν και τθν ιεραρχικι οργάνωςθ τθσ κοινότθτασ (μνθμειακότθτα οικοδομθμάτων)

- Ενδοκοινοτικι οργάνωςθ: οργάνωςθ του χϊρου ενόσ οικιςμοφ – κοινότθτασ , ςτθ βάςθ τθσ

χωρικισ κατανομι των ευρθμάτων

/ διάταξθ οικιςμοφ: κατανομι οικιϊν /

αρχιτεκτονικι μαηί με τζχνεργα αντανακλά κοινωνικά πρότυπα / εναςχόλθςθ των κατοίκων , οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ– πολυτζλεια ι ζνδεια καταςκευισ των οικοδομθμάτων = κοινωνικι διαςτρωμάτωςθ – διαχωριςμόσ κοινωνικϊν ομάδων

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 11θ : Ποια θ ςθμαςία του κοινωνικοφ φαινομζνου τθσ ταφισ ςτθν Αρχαιολογικι επιςτιμθ Απάντθςθ:  Γενικά, τα ταφικά δεδομζνα αποτελοφν ςε πολλζσ περιπτϊςεισ τα ςθμαντικότερα ςτοιχεία για ζνα πολιτιςμό – οριςμζνεσ φορζσ και τα μοναδικά όταν εκλείπουν άλλα υλικά κατάλοιπα και βοθκοφν ςτθν ερμθνεία τθσ κοινωνικισ οργάνωςθσ (ταξικότθτα , διαςτρωμάτωςθ)  Η Διαδικαςτικι Αρχαιολογία: ςυςχετίηει άμεςα τθν διαδικαςία τθσ ταφισ με κοινωνικοφσ παράγοντεσ : όπωσ ο βακμόσ κοινωνικισ ςυνκετότθτασ (δομι) – ςχζςεισ διαφορετικϊν ατόμων / ςχζςεισ μεταξφ των φφλων / κοινωνικζσ ιδιότθτεσ οι οποίεσ αντικατοπτρίηονται μζςω ςυμβολικών εκφράςεων μζςα από τθ διαδικαςία τθσ ταφισ / θ διαφοροποίθςθ των ταφϊν διακρίνεται από ςτοιχεία όπωσ: πρόκεςθ του νεκροφ, μορφι (αρχιτεκτονικι ) του τάφου, κτεριςμόσ, βιολογικά ςτοιχεία του νεκροφ – πλθροφορίεσ που αντλοφνται από τα ςκελετικά κατάλοιπα .  Όμωσ, θ αναςφςταςθσ τθσ κοινωνίασ κατά τθν Μεταδιαδικαςτικι Αρχαιολογία προςκροφει ςε

πρακτικά προβλιματα: α) διαδικαςίεσ μετάπλαςθσ

τθσ

αρχαιολογικισ μαρτυρίασ (μακροχρόνια χριςθ τάφων , ανακομιδζσ, καφςεισ, πολλαπλζσ ταφζσ, ανακάτεμα οςτϊν και κτεριςμάτων), β) οι ταφζσ αντανακλοφν μια ιδεατι κζςθ του νεκροφ κι όχι τθ πραγματικι – διαςτρζβλωςθ ι αντιςτροφι τθσ πραγματικισ εικόνασ των κοινωνικϊν ςχζςεων.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 12θ : Σε ποια βάςθ και με ποιουσ ςτόχουσ, θ ςφγχρονθ αρχαιολογία μελετάει τθ ςχζςθ των φφλων, μζςα ςτισ αρχαίεσ κοινωνίεσ. Απάντθςθ:  Στο παρελκόν, θ αρχαιολογία μελετοφςε τθ ςχζςθ των δφο φφλων ςτθν βάςθ κατανόθςθσ τθσ οργάνωςθσ των αρχαίων κοινωνιϊν.  Σιμερα, οι μελζτεσ επικεντρϊνονται ςτθν ζννοια του κοινωνικοφ φφλου: δεν γίνεται αναφορά και υπερτονιςμόσ ςτισ βιολογικζσ διαφορζσ μεταξφ γυναικϊν και ανδρϊν (φυςικό γζνοσ) αλλά ςτον τρόπο που ιςτορικά οι γυναίκεσ και οι άνδρεσ προςλαμβάνουν τα κοινωνικά χαρακτθριςτικά τουσ

Κάκε κοινωνία δθμιουργεί τισ δικζσ τθσ προςλαμβάνουςεσ ςχετικά με τθ κζςθ και τον ρόλο των δφο φφλων – υπάρχει, πάντοτε ο κίνδυνοσ οι αρχαιολόγοι να ερμθνεφουν, τισ κοινότθτεσ του παρελκόντοσ, επθρεαηόμενοι από τισ δικζσ τουσ προςλαμβάνουςεσ και τισ αντιλιψεισ τθσ εποχισ τουσ ςχετικά με τθ κζςθ και τον ρόλο των δφο φφλων.  Στόχοι: α) αποκάλυψθ ιδεολθψιϊν ςτθν αρχαιολογικι επιςτιμθ που αφοροφν το ρόλο των δφο φφλων, β) ιδεολογίεσ που αφοροφν το κάκε φφλο: ςεξουαλικότθτα, αναπαραγωγι, ςθμαςία και ρόλοσ του άνδρα και τθσ γυναίκασ εντόσ τθσ κοινωνίασ, ο ρόλοσ των γυναικϊν και των ανδρϊν ςτουσ

πολιτικοφσ κοινωνικοφσ κρθςκευτικοφσ κεςμοφσ

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ερώτθςθ 13θ : Τι είναι θ Οικονομικι Αρχαιολογία (οριςμόσ). Σχολιάςτε ςυνοπτικά αλλά ουςιαςτικά τουσ δφο τομείσ τθσ Οικονομικισ Αρχαιολογίασ: α) τθν «οικολογικι» ι «οικονομία τθσ επιβίωςθσ» και β) τθσ «πολιτικισ οικονομίασ» Απάντθςθ: Η Οικονομικι Αρχαιολογία, είναι ο τομζα τθσ αρχαιολογίασ ο οποίοσ εξετάηει τθν οργάνωςθ τθσ κοινωνίασ ςε οικονομικι βάςθ, δθλαδι τθ χριςθ των φυςικϊν πόρων κακϊσ και το ςφςτθμα παραγωγισ και κατανάλωςθσ των αγακϊν. Η οικονομικι αρχαιολογία διακρίνεται ςε δφο τομείσ ζρευνασ: τθν οικολογικι ι οικονομία τθσ επιβίωςθσ και τθν πολιτικι οικονομία. Οι οικολογικζσ μελζτεσ τθσ οικονομικισ αρχαιολογίασ αφοροφν τισ ςχζςεισ ανκρϊπινων κοινωνιϊν με τον φυςικό κόςμο: ο άνκρωποσ κεωρείται ωσ ζνα ηϊο προςαρμοςμζνο ςτο φυςικό περιβάλλον παράλλθλα ωσ

ςτοιχείο

βιολογικισ ιςορροπίασ όλων των ζμβιων όντων. Επομζνωσ, οι διάφορεσ οικολογικζσ μελζτεσ οι οποίεσ αφοροφν τθ διατροφι, γεωργία, κτθνοτροφία, οικόςιτα ηϊα, διακζςιμουσ φυςικοφσ πόρουσ ςυςτιματα καλλιζργειασ και χριςθ γθσ ανάλογα με το κλίμα και τθ επίδραςθ τθσ φφςθσ και κατ’ επζκταςθ τισ ςυνζπειεσ τισ ανκρώπινθσ δραςτθριότθτασ ωσ παράγοντασ μεταβολισ τθσ ανκρώπινθσ δραςτθριότθτασ. Καταλαβαίνουμε επομζνωσ ότι, τα ηωοαρχαιολογικά δεδομζνα ςε μια αναςκαφι προςφζρουν πλθροφόρθςθ για τα είδθ των ηϊων και τισ ανάγκεσ που αυτά κάλυπταν διατροφικζσ ι οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ (π.χ. εκμετάλλευςθ των ηϊων για διατροφικζσ ανάγκεσ, ενδυμαςία, όργωμα, μεταφορζσ). Αναλόγωσ θ παλαιοβοτανολογικι ανάλυςθ αφορά αναλφςεισ αρχαιοβοτανικϊν (ςυνικωσ απανκρακωμζνων) δεδομζνων, όπου διαπιςτϊνεται

θ

ςθμαςία κάκε είδουσ φυτοφ, αλλά και του κφκλου

εκμετάλλευςθσ του: αποκικευςθ, κατανάλωςθ, μζροσ τθσ ανκρϊπινθσ δίαιτασ, απαρχζσ εξθμζρωςθσ, ανταλλαγζσ κ.α. Οι μελζτεσ εντοπιςμοφ των φυςικών πόρων, εντοπίηουν τθν διακεςιμότθτα και ποικιλία φυςικϊν πόρων ςε μια κζςθ – εξάρτθςθ και τρόποι προςαρμογισ μιασ κοινότθτα εντόσ του φυςικοφ του χϊρου: θ πρόςβαςθ ςε νερό, καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ, ορυκτόσ πλοφτοσ, καλάςςιεσ πθγζσ – μελζτεσ ανάλυςθσ τροφοδότθςθσ ενόσ χώρου(προζλευςθ υλικϊν κατανάλωςθσ) αλλά και μελζτεσ εκμετάλλευςθσ μιασ κζςθσ (ποςοςτά εκμετάλλευςθσ καλλιεργιςιμθσ γθσ – βοςκοτόπια) αλλά και προςβαςιμότθτα / τοπογραφία.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ Η πολιτικι οικονομία

εξετάηει τουσ τρόπουσ

με τουσ

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

οποίουσ οι διάφορεσ οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ

ενςωματϊνονται ςτο κοινωνικοπολιτικό ςφςτθμα. Σε δεφτερο βακμό εξετάηει τθν διακίνθςθ των αγακϊν, τρόπουσ ανταλλαγϊν , εμπόριο, βιοτεχνικι παραγωγι. Οι διάφορεσ μορφζσ των αρχαίων οικονομιών προςεγγίηονται υπό το πρίςμα κεωριών με ςκοπό τθν αναςφςταςθ τθσ αρχαίασ οικονομίασ: α) μαρξιςτικι προςζγγιςθ: δίνεται ζμφαςθ ςτισ ςχζςεισ παραγωγισ: πρωτόγονεσ, αρχαίεσ, φεουδαρχικζσ, καπιταλιςτικζσ – κοινωνικι εκμετάλλευςθ και ςφγκρουςθ, β) φορμαλιςτικι ςχολι: δίνεται ζμφαςθ ςτθν ανκρϊπινθ φφςθ, ότι οι αρχζσ τθσ οικονομίασ εκπορεφονται από τον άνκρωπο: ανταγωνιςμόσ, αποδοτικότθτα , ελάχιςτο κόςτοσ , οικονομικι εκμετάλλευςθ του χρόνου , γ) ουςιοκρατικι προςζγγιςθ: θ οικονομία είναι ενςωματωμζνθ και ςε ζνα κοινωνικό και πολιτικό πλαίςιο ειδικά ςε κοινωνίεσ όπου δεν υπάρχουν αγορζσ και θ παραγωγι και κατανάλωςθ γίνεται μζςα από οικογενειακζσ, κοινωνικζσ και πολιτικζσ ςχζςεισ.: Αμοιβαιότητα: ανταποδοτικζσ κινιςεισ μεταξφ ατόμων ι ομάδων : ςχζςθ ιςότθτασ Αναδιανομή: κίνθςθ των αγακϊν προσ ζνα κζντρο - αναδιανομι: ςυγκεντρωτικό κοινωνικό ςφςτθμα, φπαρξθ αρχθγοφ Αγορά: ςυναντάται ςε οικονομίεσ ζξω από παραδοςιακζσ οικογενειακζσ και κοινωνικζσ ςχζςεισ: νόμιςμα, ωσ το μζςο ανταλλαγισ  Διακίνθςθ αγακών, ανταλλαγζσ, εμπόριο: θ ανάγκθ μετακίνθςθσ των αγακϊν ξεκινάει από το γεγονόσ ότι οι κοινωνίεσ δεν είναι αυτάρκεισ ςε πρϊτεσ φλεσ, αγροτικά προϊόντα, βιοτεχνικά προϊόντα, είδθ πολυτελείασ, εξωτικά προϊόντα.Η διακίνθςθ μπορεί να γίνεται ςε μικρζσ αποςτάςεισ (τοπικι περιοχι: ενδιάμεςεσ ανταλλαγζσ ι φπαρξθ μεςαηόντων, ι αλυςίδα ανταλλαγών) ι ςε μεγάλεσ αποςτάςεισ (εξωτερικό εμπόριο: αλυςίδα , μεςάηοντεσ). Στθ μελζτθ διεξαγωγισ του εμπορίου ςυνειςφζρουν τα τζχνεργα και ο βακμόσ διαςποράσ τουσ, τα χαρακτθριςτικά τθσ πρώτθσ φλθσ καταςκευισ, κακϊσ και θ διαπίςτωςθ εμπορικϊν ςτακμϊν, λιμενικϊν ςτακμϊν γενικότερα εγκαταςτάςεων που ςχετίηονται με το εμπόριο.  Βιοτεχνικι παραγωγι: αφορά τθ μελζτθ τθσ εφρεςθσ και επεξεργαςίασ των πρϊτων υλϊν κακϊσ και τισ τεχνολογικζσ εφαρμογζσ παραγωγισ βιοτεχνικϊν προϊόντων.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr

Εκπαιδευτική Κοιμότητα Ι arnos.gr

Ταξινόμηση Απσαιολογικήρ Μαπτςπίαρ

Ερώτθςθ 14θ : Αναφερκείτε ςτισ κατθγορίεσ των νοθματικϊν και γνωςτικϊν ςτοιχείων τα οποία ςυνδζονται με τον ανκρϊπινο πολιτιςμό. Απάντθςθ: Ο υλικόσ πολιτιςμόσ δομείται από νοιματα τα οποία ςυγκροτοφν τον ςυμβολικό και γνωςτικό περιεχόμενο του ανκρϊπινου πολιτιςμοφ. Είτε αναφερόμαςτε ςτουσ πρϊτουσ ανκρωπίδεσ ι ςτον ςφγχρονο άνκρωπο, ςτισ πρϊτεσ απόπειρεσ εξθμζρωςθ φυτϊν και ηϊων, είτε ςτθν καταςκευι των πρϊτων μόνιμων εγκαταςτάςεων…όλεσ οι δραςτθριότθτεσ του ανκρϊπου εμπερικλείουν νοθτικζσ διαδικαςίεσ και ςχιματα. Εντοφτοισ, μια ςειρά ςυγκεκριμζων

ςτοιχείων ςυνδζονται με ςυμβολιςμοφσ και τθν ανκρϊπινθ διανόθςθ.

-Κοςμολογία: αφορά τισ κεωρίεσ για τον ορατό κόςμο τισ αρχζσ και τισ δομζσ του ςφμπαντοσ. Ερμθνεία μζςω των φιλοςοφικϊν και επιςτθμονικϊν αντιλιψεων και κεωριϊν κάκε πολιτιςμοφ -Θρηςκεία: αντιλιψεισ για υπερφυςικά όντα που ςυνδζονται με δοξαςίεσ, κρθςκευτικζσ τελετουργίεσ και ταφικά ζκιμα -Ιδεολογία: αρχζσ και αξίεσ, ιδζεσ , θκικζσ αρχζσ - βάςεισ πάνω ςτισ οποίεσ κτίηονται οι ανκρϊπινεσ ςχζςεισ και κοινωνίεσ

-Εικονικόσ ςυμβολιςμόσ: τρόποι απεικόνιςθσ του ορατοφ κόςμου που ςυμπεριλαμβάνει τθν τζχνθ – αντανακλάςεισ του υπερβατικοφ κόςμου, τθσ ιδεολογίασ αλλά και τθσ κοςμοκεωρίασ ενόσ πολιτιςμοφ.

-Τα ςτοιχεία του υλικοφ πολιτιςμοφ: όλα τα υλικά κατάλοιπα των πολιτιςμϊν είναι φορείσ ιδεϊν και νοθμάτων  Γνωςτική Ικανότητα του ανθρώπου -Homo Erectus: αναγνϊριςθ τφπων εργαλείων / φπαρξθ νοθτικϊν προτφπων για τον δθμιουργό τουσ

-Homo sapiens neandertalensis: αναγνϊριςθ πρόςκετων χαρακτθριςτικϊν όπωσ θ ταφι των νεκρϊν (χωρίσ κτεριςμό) – δθμιουργία τζχνεργνων με εγχαράξεισ, χωρίσ αναπαραςτάςεισ, δείγμα ςυμβολικισ ςκζψθσ -Homo sapiens sapiens: ο ςφγχρονοσ άνκρωποσ κυριαρχεί και επιβάλλεται - εμφανίηονται νζεσ τεχνολογίεσ, ςυμβολικά τζχνεργα , εικονιςτικόσ πολιτιςμόσ μαρτυροφν προςλιψεισ του φυςικοφ χϊρου και τθ παρουςία γλϊςςασ.

H Γμώση με τρόπο απλό και καταμοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.grΙwww.arnos.gr