Η Εκπαίδευση αλλιώς
arnos.gr
3) Η θεολογική και κοσμολογική σκέψη του Θωμά Ακινάτη Ποια ήταν η διδασκαλία του Θωμά του Ακινάτη περί Θεού και ποιες οι σημαντικότερες κοσμολογικές απόψεις του; (τόμ. Α΄, σελ. 95-99) Η σημαντικότερη συμβολή του Θωμά Ακινάτη (1225-1274) στη μεσαιωνική σκέψη ήταν ότι έστρεψε τους λογίους της εποχής στην αντιμετώπιση θεολογικών προβλημάτων με την αξιοποίηση του αριστοτελισμού, ώστε να εφαρμόσουν τις μεθόδους της λογικής και των φυσικών επιστημών στην ερμηνεία των Ιερών Γραφών και των θεολογικών προβλημάτων. Ο Θωμάς ήταν αντίθετος στην ευρύτατα διαδεδομένη άποψη του Αυγουστίνου περί εκπόρευσης της ανθρώπινης γνώσης από τη θεία φώτιση και απέδιδε γνωσιολογική εγκυρότητα στις αισθήσεις και στη λογική. Αν και δεν ασχολήθηκε επισταμένα με τις φυσικές επιστήμες, πρότεινε τις μεθόδους τους ως εργαλείο για τη γνώση της θεολογίας. Πρότεινε, μάλιστα, την άποψη ότι η γνώση μας για τον Θεό δεν προέρχεται από τον Ίδιο αλλά από τις πράξεις Του, ερχόμενος σε αντίθεση με τους φραγκισκανούς. Διαχώρισε ρητά την περιοχή του Λόγου από την περιοχή της Πίστης, ακολουθώντας τον Αλβέρτο τον Μέγα, απέρριψε το δόγμα της «διπλής αλήθειας», καθώς απέδιδε ισότιμη γνωστική αξία στην κοσμική και στη θεολογική γνώση, και διακήρυξε ότι από τον Θεό εκπορεύεται τόσο η γνώση όσο και η πίστη. Κατ’ αυτόν, η Θεία Χάρη είναι παράγοντας όχι καταστροφής αλλά τελειοποίησης της φύσης. Για να προσεγγίσει το πρόβλημα της γνώσης της ύπαρξης του Θεού, ο Θωμάς δημιουργεί δικό του δόγμα, το οποίο στηρίζεται στη διάκριση ουσίας και ύπαρξης, και υποστηρίζει ότι ο Θεός είναι το μόνο Ον στο οποίο αυτές οι δύο έννοιες ταυτίζονται. Η ύπαρξη αφορά τα πεπερασμένα όντα, που περιορίζονται από τις αριστοτελικές κατηγορίες δυνάμει και ενεργεία. Τα δημιουργήματα είναι υπάρξεις, όχι ουσίες, και, ενώ έχουν τη δυνατότητα να ενεργήσουν, ταυτόχρονα περιορίζονται από αυτήν τη δυνατότητα. Ο περιορισμός αυτός δεν ισχύει για τον Θεό. Η συγκεκριμένη διάκριση ανακαλούσε στη μνήμη την αριστοτελική διάκριση μεταξύ ουσίας και μορφής και προκάλεσε έντονες συζητήσεις στα μεσαιωνικά πανεπιστήμια, αλλά ενείχε τον Θεό ως κύριο αίτιο –τόσο ποιητικό όσο και τελικό– του φυσικού κόσμου. Στον Θεό ύπαρξη και ουσία ταυτίζονται, και σε αυτό το σημείο Απλά και κατανοητά η γνώση! Σολωμού 29 Αθήνα
τηλ: 210 38 22 157
info@arnos.gr
www.arnos.gr
14