ΕΠΟ 30 Μεταρρύθμιση - Αντιμεταρρύθμιση

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

Μεταρρύθμιση - Αντιμεταρρύθμιση 1 Πολιτική σκέψη της Μεταρρύθμισης: Λούθηρος, Καλβίνος ❑ Η διαμαρτύρηση του Λούθηρου το 1517, εκλαμβάνεται ως η τυπική έναρξη της Μεταρρύθμιση. Οι 95 θέσεις του Λούθηρου (Καθεδρικός Βιττεμβέργης) αμφισβητούσε; -

Ιεραρχικές δομές και αυταρχικές πρακτικές του παπισμού

-

τις οικουμενικές αξίες της καθολικής Εκκλησίας

-

ηθικά πρότυπα ρωμαιοκαθολικισμού

❑ ταυτόχρονα όμως η διαμαρτυρία του Λούθηρου θα υποστηρίξει: - το ιδεώδες της χριστιανικής ελευθερίας δηλαδή στη πραγματικότητα την αποδέσμευση από απαγορεύσεις / υποχρεώσεις: απελευθέρωση από ποινές, επιτίμια, υποχρεωτικές νηστείες, προσκυνήματα, αγαμία κλήρου (γεγονός που συνάδει με την σημασία της αξιοπρέπειας του ατόμου, - θεολογική θεμελίωση του δόγματος της δικαίωσης του ανθρώπου μέσω της πίστης και μόνο / γεγονός που συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη του δόγματος της ατομικότητας (sigolare) Το χρονικό της Χριστιανικής Ελευθερίας (Λούθηρος) ❑ Το δόγμα της ανθρώπινης δικαίωσης (σωτηρία) θεμελιώνεται στη

υπακοή στις θείες εντολές: προϊόν φόβου – συμμόρφωση του ανθρώπου

-

πεποίθηση ότι μόνο ο Θεός μπορεί να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της αμαρτίας ≠ πίστη στην άσκηση αγαθών πράξεων (σωτηρία ανθρώπου – μέσω της θείας χάριτος και μόνο – ο θεός απελευθερώνει τον πιστό από το βάρος του νόμου και των θρησκευτικών υποχρεώσεων

-

ατομική σχέση του πιστού με τον θεό – απορρίπτεται από τον Λούθηρο η ιδέα της διαμεσολάβησης της εκκλησίας μεταξύ θεού και πιστού – πολύ περισσότερο η διαβρωμένη καθολική εκκλησία.

ΕΑΠ: Τόμος Γ΄: Κεφ. 3: 3.1, 3.2, 3.4

Σελίδα

1

-

1

-διάκριση αρετών : απόκτηση μέσω της απόλυτη πίστης και υπακοής στη πρόνοια του Θεού

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

❑ Η πραγματική εκκλησία δεν έχει ανάγκη από οργανωτική δομή του παπισμού – αποτελείται από το σώμα των ίδιων των πιστών – βίωση του ευαγγελικού μηνύματος= θεία πολιτεία, συνάθροιση πιστών η οποία δεν μπορεί να βασιστεί σε διάκριση μεταξύ πιστών και κληρικών – η οποία στη πραγματικότητα για τον Λούθηρο είναι απάτη -

Ισότητα πιστών: Κάθε πιστός έχει δικαίωμα στη πνευματική ζωή και μπορούν να συμβάλλουν εξίσου στην προαγωγή της ευαγγελικής αλήθειας

❑ Η άμεση σχέση του πιστού με τον θεό αρκεί για τη απελευθέρωση του ανθρώπου από την αμαρτία → Μεταρρύθμιση = εξατομίκευση θρησκευτικής ζωής =κοσμοείδωλο = ανθρωποκεντρισμός Αναγέννησης ❑ Το χρονικό της Χριστιανικής Ελευθερίας (Καλβίνος) ❑ Οι θεμελιώδεις πτυχές της χριστιανικής ελευθερίας κατά τον Καλβίνο είναι: -

Η σωτηρία του πιστού δεν εξαρτάται από τη διενέργεια αγαθών πράξεων / ο πιστός πρέπει να αναχθεί πέρα από κάθε δέσμευση της που επιβάλλει η θρησκευτική ζωή και από κάθε ιδέα εκνομίκευσης της ηθική στάσης .

-

η απαλλαγή από τα δεσμά του νόμου προσφέρει στον πιστό την ελευθερία για την υπακοή στο θείο θέλημα – δηλαδή εκούσια επιλογή η συμμετοχή του ευαγγελικού λόγου αυτό απορρέει από την προσωπική εμπιστοσύνη στο θείο θέλημα.

-

Για τον Θεό ο χριστιανός είναι ελεύθερος από κάθε εξωτερικό εξαναγκασμό – αδιάφορος (ο θεός) για τα εγκόσμια και εγκόσμιες επιδιώξεις.

❑ Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στην αντίληψη περί ελευθερίας : Καταχρήσεις και ακραίες μορφές έκφρασης – αντίθετες προς την έννοια της υποταγής στο θέλημα του θεού

-

σχέση του χριστιανού με την κοσμική εξουσία: θέμα υποταγής στους κοσμικούς άρχοντες → επομένως: ανα΄γκη νομιμοποίησης της εγκόσμιας εξουσίας και θέμα νομιμοποίησης της υποταγής στην εγκόσμια αρχή και στις απαιτήσεις της

Σελίδα

2

-

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

Ελευθερία Βούλησης και θρησκευτικής ανοχής ❑ Οι διακήρυξη του προτεσταντισμού περί ελευθερίας δημιουργούσε προβλήματα υποταγής των προτεσταντών απέναντι στην γερμανική αυτοκρατορική δίαιτα (σύνοδος Βορματίας 1521) – Λούθηρος αντέτεινε την ελευθερία συνείδησης = εναρμόνιση με το θείο θέλημα και έργο, αλλά κι προσωπική κατανόηση των Γραφών –σύνδεση του προτεσταντισμού με τα ιδεώδη περί ατομικότητας της Αναγέννησης: τελικά ο άνθρωπος ήταν απόλυτα ελεύθερος ή όχι; ❑ Λούθηρος αρνείται την άποψη ότι ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει μόνος του το δρόμο προς τη σωτηρία – αντιθέτως η ελεύθερη βούληση δεν υπάρχει αφού τα πάντα έχουν προκαθοριστεί (δόγμα προκαθορισμού) ≠ από άποψη που θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι κύριος του εαυτού του δηλαδή αυτεξούσιος (θέση του Εράσμου περί αυτεξούσιου της ανθρώπινης φύσης. ❑ Κατά τον Λούθηρο ο άνθρωπος μπορεί να είναι ελεύθερος στην κοσμική διάσταση της ζωής – ακόμη και να πράττει αγαθές πράξεις - όμως ο ανθρώπινος λόγος (νους) είναι ανίκανος να διανοηθεί τη γνώση του Θεού άρα και η διείσδυση στη θεία βούληση. ❑ ταυτόχρονα η ανθρώπινη φύση ρέπει προς την αμαρτία γιατί διαβρώνεται από ευτελή και εγωιστικά κίνητρα – επομένως η ελεύθερη επιλογή τον οδηγεί τελικά προς την αμαρτία. Θρησκευτική ανεκτικότητα ❑ Τελικά μοναχά το θείο έλεος οδηγεί σε πνευματική αναγέννηση, η αληθινή πίστη που οδηγεί στη λυτρωτική παρέμβαση – επομένως δεν αποτελεί ανθρώπινο επίτευγμα ή ελεύθερη επιλογή η θεία φώτιση αλλά δώρο θεού.

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Σελίδα

❑ Η προτεσταντική πλευρά στο θέμα της θρησκευτική ανεκτικότητας επέβαλλε την αρχή της εμπράκτου εξόντωσης των θρησκευτικών μειονοτήτων κι όχι η προσπάθεια επιστροφής στη χριστιανική ομοδοξία

3

❑ Θρησκευτική ανεκτικότητα: η θεολογική άποψη εκλαμβάνει την αίρεση ως προϊόν αλαζονείας – αντιμετωπίζεται μέσω τιμωρίας και εξαναγκασμού – οι αντίθετοι αυτής της άποψης θεωρούν του αιρετικούς ως δεκτικούς στη παραίνεση και στο παράδειγμα της μίμησης του Χριστού προκειμένου να επιστρέψουν στους κόλπους της ορθής πίστης – απώτερος στόχος η επιβολή μιας μορφής θρησκευτικού πλουραλισμού – αρχή της ανεκτικότητας – αν και επικριθήκαν με δριμύτητα οι ριζοσπάστες προτεστάντες, αναβαπτιστές Εβραίοι (Έρασμος)

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

❑ Μόνον ο Θεός μπορεί να αναγνωρίσει τους αληθινούς πιστούςτου, κανείς δεν μπορεί να αποφανθεί ποιος υποπίπτει στη πλάνη της αίρεσης, επομένως η αρχή της ανοχής θα πρέπει να εφαρμοστεί προς κάθε κατεύθυνση. Σεβασιανός Καστελλίων (ανθρωπιστής Μεταρρύθμιση). Υποταγή στην έννομη εξουσία ❑ Οι υπέρμαχοι της Μεταρρύθμισης θεωρούν ότι η κοσμική εξουσία και οι θεσμοί των κρατών είναι απαραίτητες για την επίγεια ζωή – ακόμη και σε όσες κοινότητες έχει επιτευχθεί πνευματική αναγέννηση ❑ Ο χριστιανός ως πιστός υποτάσσεται στη πνευματική εξουσία του Θεού και ως επίγεια παρουσία στην ισχύουσα κοσμική εξουσία – οι απόψεις αυτές των προτεσταντών στηρίζονται σε επιστολές των αποστόλων και σε βιβλικά κείμενα τα οποία υποστηρίζουν ότι η κάθε κοσμική εξουσία έχει εγκαθιδρυθεί από τον ίδιο τον Θεό, για τη διατήρηση της ειρήνης και της πολιτικής δικαιοσύνης. ❑ (Καλβίνος προσθέτει) καθήκον της κοσμικής εξουσίας είναι η διατήρηση του ορθού δόγματος και η ελευθερία των εκκλησιών της Μεταρρύθμισης, ενώ κάθε επανάσταση εναντίον των εγκόσμιων αρχών αποτελεί επανάσταση της θείας τάξης που επέβαλλε ο ίδιος ο θεός –ακόμη κι αν η κοσμική εξουσία είναι τυραννική, αφού ο χριστιανός οφείλει να στέκεται παθητικά απέναντι στα τυραννικά καθεστώτα και να υπομένουν την τυραννία και τις τιμωρίες με καρτερικότητα και ταπείνωση.

Σελίδα

4

❑ Όμως ο χριστιανός είχε δικαίωμα να αντισταθεί σε πράξεις που του επέβαλλε η κοσμική εξουσία όταν αυτές ήταν ενάντια στη θεία βούληση – Λούθηρος: ο αυτοκράτορας(κοσμική εξουσία) δεν μπορεί να επέμβει και να επιβάλλει την άποψη του σε πνευματικά θέματα – ενώ η αντίσταση σε βίαιη καταστολή από τον επίγειο ηγεμόνα με εξίσου βίαια μέσα είναι θεμιτή, ενώ οι υπάλληλες εξουσίες προς τον κοσμικό ηγεμόνα, είναι τοποθετημένες από τον θεό προκειμένου να περιορίσουν την αυθαιρεσία του αυτοκράτορα. Καλβίνος: σε κάθε βασίλειο το συμβούλιο των αντιπροσωπευτικών τάξεων έχει δικαίωμα να επιβάλλει να επιβάλλει φραγμούς στις ηγεμονικές αυθαιρεσίες εκπροσωπώντας τον λαό και ενεργώντας στο όνομα των λαϊκών ελευθεριών

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

Ριζοσπαστισμός στην προτεσταντική σκέψη ❑ Η αντίσταση κατά της απολυτής μοναρχικής εξουσίας έχει τις καταβολές της στον μεσαίωνα- φεουδαλική τάξη, προάσπιση δικαιωμάτων αριστοκρατών έναντι ηγεμόνων – αλλά και προάσπιση δικαιωμάτων της πόλης (αυτονομία). ❑ Ανάλογες ιδέες αναπτύσσονται στη περίοδος του 16ου αι εξαιτίας των διώξεων των προτεσταντών (Μαρία Τύδωρ , Αγγλία, Καθολικισμός). ❑ Οι αντιστασιακές ιδέες υποκρύπτουν και την αντίσταση στην απολυταρχία του παπισμού στην Ευρώπη – κατάργηση κάθε έννοιας χριστιανικής ελευθερίας – επομένως και αντίσταση στις κοσμικές εξουσίες που συνδράμουν υπέρ της παπικής εξουσίας (Καθολικισμός – Απολυταρχία) ❑ παράλληλα δεν καταδικάζεται η απόπειρα δολοφονικών τάσεων από ριζοσπαστικούς κύκλους των προτεσταντών εναντίον τυράννων = προτιμότερη η υπακοή στον Θεό παρά στους ανθρώπους, η πρωτοβουλία για αντίσταση υπόκειται σε όλους τους λειτουργούς αξιωματούχους και σε όλους ανεξαιρέτως τους υπηκόους ❑ John Ponet, στο έργο του αντανακλάται η ιδέα για λαϊκή εξέγερση που οδηγεί στην τυραννοκτονία – νομιμότητα καθαίρεση και θανάτωσης ενός άδικου και τυραννικού ηγεμόνα – ο Ponet αντλεί την επιχειρηματολογία του από παραδείγματα της Παλαιάς Διαθήκης αλλά και παό την Αγγλική πρακτική – μέριμνα του Ponet είναι η εκκλησιαστική καταπίεση (καθολικισμός)

❑ Κανείς από τους Ponet, Knox, Goodman δεν υπήρξαν Καλβινιστές πριν μεταβούν στην Γενεύη όπου γνωρίστηκαν με τον Καλβίνο, ενώ οι απόψεις H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Σελίδα

❑ Κατά τους Goodman και Knox τη ποινή αυτή μπορεί να την εκτελέσει οποιοσδήποτε, γεγονός που επέβαλλε τη καταδίκη ερήμην σε θάνατο του Knox.

5

❑ Goodman, Knox: εναντιώνονται κατά των εκπροσώπων του καθολικισμού αλλά κυρίως κατά της πολιτικής της Μαρίας Τύδωρ. Η επιχειρηματολογία τους βασίζεται σε ένα έντονο αντιφεμινισμό αφού μια γυναίκα είναι ανίκανη να αναλάβει δημόσιο αξίωμα, ούτε καν να αναλάβει πλήρως τις υποχρεώσεις του νοικοκυριού της, πως είναι δυνατόν να μπορεί να αναλάβει τη διαχέιρηση ενός κράτους κι ενός ολόκληρου λαού. επιπλέον στο πρόσωπο της Μαρίας Τύδωρ δεν βλέπουν μια νόμιμη εκπρόσωπο (νόθος)επιπλέον είναι επιρρεπής στην ρωμαιοκαθολική ειδωλολατρία, επομένως της αξίζει μοναχά ο θάνατος.

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

τους είχαν εκφρασθεί κατ’ επίδραση των θεολογικών απόψεων που διαμορφώνονταν στη Γερμανία και Ελβετία. Το δικαίωμα της αντίστασης ❑ John Knox, First Blast of the Trumpet, Against the Monstrous Regimen of Women.

-

Κλασικό δείγμα γραφής αντιφεμινισμού – η διάρθρωση του θυμίζει τον σχολαστικισμό της μεσαιωνικής θρησκευτικής αντίληψης:

-

Αριστοτέλης + Ιουστινιάνειος Κώδικας: η φύση της γυναίκας είναι ασταθής επομένως δεν μπορούν να ασκούν εκτελεστική ή δικαστική εξουσία.

-

Επιστολές Παύλου: οι γυναίκες οφείλουν να υποτάσσονται όχι μόνο στους συζύγους τους αλλά και εν γένει στο ανδρικό φύλο .

-

«Βιολογία»: η κοινωνία μοιάζει με ένα βιολογικό οργανισμό κεφαλή του οποίου είναι ο άνδρας.

-

Συμπεράνει , αντικρούοντας παράλληλα τις αιτιάσεις της Καινής Διαθήκης περί του αντιθέτου των απόψεων του, ότι κάθε κοινωνία που έχει εκλέξει γυναίκες σε ηγετικές θέσεις οφείλει να τις καθαιρέσει.

❑ η κριτική του στρέφεται και κατά των εκπροσώπων του καθολικισμού – προτρέπει σε καθολική αντίσταση εναντίον της ιερατικής τάξης – με κυριότερο επιχείρημα ότι η καταδίκη από καθολικό δικαστήριο παραβιάζει τους κοσμικούς νόμους όπως αυτοί θεσπίστηκαν της περίοδο του Μεσαίων (αυτονομία και αυτοδιοίκητο των πόλεων). ❑ Ταυτόχρονα ρόλος και υποχρέωση κάθε κοσμικής εξουσίας είναι η θρησκευτική μεταρρύθμιση και η τιμωρία των κληρικών που διαδίδουν τις παπικές πλάνες ❑ Ζητάει στήριξη της αριστοκρατίας της Σκωτίας προκειμένου να απαλλαγεί η χώρα από τον καθολικισμό – αφού η απαλλαγή από την πλάνη είναι τόσο ατομική όσο και συλλογική υποχρέωση, ενώ απειλή για τη τιμωρία εκείνων που δεν θα συμπράξουν.

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Σελίδα

❑ Αντιθέτως με τον Knox ο Buchanan – λόγιος ανθρωπιστής και προτεστάντης – με τη μελέτη του που γράφεται μετά τη καθαίρεση της Μαρίας Στιούαρτ

6

❑ Εντούτοις: ο αντιφεμινισμός του και η πολεμική του εναντίον του καθολικισμού δεν στρέφεται εναντίον του τρόπου άσκησης και της φύσης της εξουσίας των ηγεμόνων, ως ευρύτερο φαινόμενο

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

της Σκωτίας, θεωρεί ότι ο βασιλιάς είναι νόμιμος κάτοχος της εξουσίας όταν την αποκτά μετά τη λαϊκή επιδοκιμασία – κυβερνά σύμφωνα με το δίκαιο και υποτάσσεται στους νόμους ❑ Αντιθέτως ο τύραννος σφετερίζεται την εξουσία, χωρίς τη συγκατάθεση των υπηκόων του – ασκεί τη δικαιοσύνη κατά βούληση και κυβερνά δίχως σεβασμό στον νόμο – επομένως οι νουθεσίες του Αποστόλου Παύλου ισχύουν μοναχά σε νόμιμους βασιλείς κι όχι σε σφετεριστές της εξουσίας. ❑ Κατ’ επέκταση η τυραννία δεν αποτελεί νόμιμη εξουσία – οπότε θα πρέπει να καταλύεται ❑ Στο έργο του ο Buchanan προσπαθεί να τεκμηριώσει την ανατροπή τυράννων με νόμιμες διαδικασίες μέσα της δικαστικής οδού που απολήγουν σε φυλάκιση ή εξορία του σφετεριστή – χωρίς να απορρίπτεται η περίπτωση της ένοπλης αντίστασης και της τυραννοκτονίας. ❑ Οι απόψεις αυτές υιοθετήθηκαν και από τους Ολλανδούς επαναστάτες εναντίον της Ισπανικής απολυταρχίας Πολιτική πρόταση της Καθολικής Μεταρρύθμισης ❑ Η καθολική Λίγκα της Γαλλίας (συνασπισμός των καθολικών δυνάμεων) υιοθετεί την άποψη για ένοπλή αντίσταση - καθαίρεση των ηγεμόνων αλλά με τη διαφορά ότι αυτό θα πρέπει να γίνεται υπό την εξουσία του Πάπα – σύσταση θρησκευτικής άμυνας έναντι των κοσμικών ηγεμόνων. ❑ η καθολική λίγκα θα διεκδικήσει το δικαίωμα έλεγχου της βασιλικής εξουσίας (πράξεων) – για την υλοποίηση αυτής της ιδέας συνδέθηκε στενότερα με οικουμενικές κοσμικές δυνάμεις όπως οι Αψβούργοι με σκοπό την παπική υπερεθνική εξουσία. ❑ Στη προοπτική καθολίκευσης της εξουσίας ανέκυψαν αντιδράσεις σε εθνικό επίπεδο με αποχρώσεις πατριωτικής αφοσίωσης – κυρίως από τους εκπροσώπους της Μεταρρύθμισης – η επιχειρηματολογία τους βασίστηκε στην αυθεντία του χριστιανικού λόγου γεγονός που έφερε αντιδράσεις μεταξύ θρησκείας και εγκοσμιότητας

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Σελίδα

❑ Άγγλοι καθολικοί διατύπωσαν την ιδέα δικαιώματος καθαίρεσης των ηγεμόνων από την παπική εξουσία – η επιχειρηματολογία τους ανάγεται στη μεσαιωνική αντίληψη για τον έλεγχο κάθε ηγεμόνα από τον εκπρόσωπο του

7

Πολιτική πρόταση της Καθολικής Μεταρρύθμισης: Αγγλικός καθολικισμός

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

Χριστού επί της γης δηλαδή τον πάπα (δικαίωμα άσκησης εξουσίας κλήρου από Θεό, ενώ των ηγεμόνων από το λαό. ❑ Επομένως, ο πάπας θα είχε την άμεση αρμοδιότητα επέμβασης στα κοσμικά πράγματα –αφορισμός βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας από πάπα Πίο Ε΄ με αιτιολογικό το πρωτείο του Πάπα ως νόμιμου διαδόχου του Πέτρου – άρα και της πληρότητας της εξουσίας (θρησκευτική – κοσμική), οπότε εμφανίζεται ως ηγέτης κάθε λαού και κάθε χριστιανικού βασιλείου. ❑ Sanders: πολέμιος του αγγλικού προτεσταντισμού – ο οποίος αναγνωρίζει το δικαίωμα αντίστασης ενός καθολικού λαού εναντίον καταχραστών βασιλέων: α) πατριαρχική εξουσία παραχωρεί τη βασιλική μέσω συναίνεσης του λαού, β)οι χριστιανοί βασιλείς έχουν την υποχρέωση της διάδοση του χριστιανικού λόγου μέσω της παπικής καθοδήγησης ❑ Allen: θιασώτης της επεκτατικής πολιτικής του Φιλίππου της Ισπανίας, περιγράφει το καθολικό πολιτικό δόγμα ως προϊόν της πίστης και της υπακοής – σε αντίθεση με τους προτεστάντες η θεωρία των οποίων απευθύνεται σε άτομα επιρρεπή σε εξέγερση και αντίσταση κατά της έννομης τάξης. ❑ Επομένως, στη κορύφωση της σκέψης του Allen, είναι προτιμότερο οι διάφορες διενέξεις μεταξύ των κοσμικών ηγετών να μην επαφίεται στη κρίση ενός ανώνυμου πλήθους, αλλά από την ύψιστη εκκλησιαστική αρχή τον πάπα – ο Allen απηύθυνε μια ανοικτή πρόσκληση για επαναστατική ανατροπή της βασίλισσα Ελισάβετ Πολιτική πρόταση της Καθολικής Μεταρρύθμισης: Τα επιχειρήματα της Αντιμεταρρύθμισης

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Σελίδα

❑ Η δράση τους ενισχύεται – και νομιμοποιείται – από τις αποφάσεις της Συνόδου του Τρέντο (1545-1563) / ίδρυση του δικαστηρίου της Ιεράς Εξέτασης (Inquisitio) / την έκδοση του Index καταλόγου απαγορευμένων βιβλίων για τους καθολικούς – αλλά και επιτροπή λογοκρισίας για τα βιβλία (θυμάμαι Βενετία ως εκδοτικό κέντρο της εποχής το οποίο βρίσκεται μακριά από τη λογοκρισία της Εκκλησίας).

8

❑ Τάγμα Ιησουιτών (congregatio fidei): το μοναχικό τάγμα -ιδρύθηκε το 1534 από τον Ιγνάτιο Λογιόλα - το οποίο αποτέλεσε τη ρομφαία της Καθολικής Εκκλησίας για την εδραίωση της Αντιμεταρρύθμισης – πιο σωστά της Καθολικής Μεταρρύθμισης ως απάντηση της εκκλησίας στους Προτεστάντες.

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

❑ Μεταξύ 1557-1571: η δράση των Παπών θα περιορίσει τη διείσδυση των Προτεσταντών στη νότια Ευρώπη – κυρίως Βόρεια Ευρώπη - Υιοθετούν την άποψη του άμεσου αφορισμού της εθνικοποίησης των εκκλησιών (γαλλικανισμός / αγγλικανισμός) -Άμεση επέμβαση σε κοσμικές υποθέσεις (ιεροκρατική αξίωση) κι όχι την έμμεση άσκηση της παπικής εξουσίας σε κοσμικά θέματα ❑ Καρδινάλιος Bellarmin (1542-1621) θιασώτης της παπικής αυθεντίας έναντι οποιασδήποτε Συνόδου – το αντίθετα από ότι υποστήριζαν ανθρωπιστές και μετριοπαθείς καθολικοί / καθολικοί ηγεμόνες οφείλουν να υπερασπίζονται την ορθή καθολική πίστη, αντιθέτως υπάρχει κίνδυνος έκπτωσης από το αξίωμα τους / παπικό μονοπώλιο (αλάθητο) πνευματικής εξουσίας / αναλλοίωτος χαρακτήρας της καθολικής ιεραρχίας. ❑ Άποψη του Bellarmin ότι οι υπήκοοι αιρετικών ηγεμόνων δεν είναι υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται στις εντολές τους / μόνος αρμόδιος ορισμού ηγεμόνα είναι ο πάπας ο οποίος είναι ο μόνος αρμόδιος να αποφανθεί αν κάποιος ηγεμόνας απομακρύνεται από τις αρχές της ορθής πίστης. ❑ Η άποψη αυτή υποστηρίζεται και από τους Ιησουίτες Θεωρητικού ς οι οποίοι επιχειρηματολογούν στη βάση της ιδέας ότι ο βασιλιάς είναι υπέρτερος έναντι όλων των υπηκόων του (θεωρούμενος ως η ολότητα του λαού έναντι των συνοδικών λογίων οι οποίοι θεωρούσαν ότι ο βασιλιάς παραμένει υπέρτερος ενός ξεχωριστά του κάθε υπηκόου του (singulis maior) και υποδεέστερος έναντι του συνόλου των υπηκόων του (minor universis). Πολιτική πρόταση της Καθολικής Μεταρρύθμισης: Η πολιτική φιλοσοφία των Ιησουιτών

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Σελίδα

❑ Ο ηγεμόνας δεν ασκεί εξουσία ως διαχειριστής στο όνομα του λαού , αλλά η εκχώρηση τον καθιστά μοναδικό , αυτοδίκαιο, φορέα της εξουσίας – επομένως δεν ασκείται νοείται η αντίληψη ανωτερότητας του συνόλου του λαού έναντι του βασιλιά

9

❑ Η παραχώρηση της εξουσίας από το λαό στο πρόσωπο ενός ηγεμόνα δεν έχει το χαρακτήρα παραχώρησης ή αντιπροσώπευσης της λαϊκής κυριαρχίας αλλά γι α αλλοίωση του περιεχομένου των δικαιοδοσιών που διέθετε ο λαός – ιδιοποίηση της εξουσίας από τον ηγεμόνα και άσκηση της κατά βούληση.

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

❑ Κατ’ επέκταση ο πάπας δεν ασκεί διαχειριστική εξουσία στα εκκλησιαστικά πράγματα αλλά αποτελεί τον κύριο φορέα της εξουσίας, και ηγέτη των πιστών , με πληρότητα εξουσίας έναντι οποιασδήποτε συνοδικής διακαιοδοσίας ❑ Το θέμα των δούλων της νοτίου Αμερικής: Οι εκφραστές των πολιτικών αντιλήψεων του τάγματος των Ιησουιτών συγκρούστηκαν με του Ισπανούς κατακτητές της Λατινικής Αμερικής εξαιτίας της άποψης των Ισπανών που θεωρούσαν του αυτόχθονες εκ φύσεως δούλους γιατί αγνοούσαν το μήνυμα της χριστιανικής πίστης / θέμα κατωτερότητας, βαρβαρότητας (αυτόχθονες) / δίκαιο του πολέμου κατά των απίστων (Ισπανοί). ❑ Στηλίτευση βίαιου εκχριστιανισμού: οι Ιησουίτες αντιστέκονται στις πρακτικές βίαιου εκχριστιανισμού / αντιτίθενται στην πολιτική επιβολή και υποδούλωση των νέων χωρών / η Ισπανία δεν νομιμοποιείται στη συμβολή εκχριστιανισμού / οι ιθαγενείς διατηρούν τα δικαιώματά τους στην ιδιωτική τους ζωή και στη περιουσία τους. ❑ Οι χριστιανοί ηγεμόνες διαθέτουν απεριόριστη εξουσία: με βάση τη λογική εκχώρησης της εξουσίας από το λαό στον ηγεμόνα, οι χριστιανοί ηγεμόνες διαθέτουν απεριόριστη εξουσία – δίχως της σύμφωνη γνώμη των λαών τους / επομένως: Ιησουίτες δεν συνηγορούν υπέρ της αντίστασης εναντίον της ξένης επιβουλής, ταυτόχρονα , ελέγχουν τους κατακτητές για τη στάση τους σύμφωνα με τα ρωμαιοκαθολικά ήθη, η παραβίαση των οποίων νομιμοποιεί την στάση ανυπακοής και αποδέσμευσης των υπηκόων / η αντίσταση όμως απαιτεί πάντοτε την συγκατάθεση του πάπα → πάπας διατηρεί πάντοτε το δικαίωμα να προκαλέσει την ανατροπή των χριστιανών ηγεμόνων, από το λαό του, ενώ διατηρούσε το δικαίωμα συγκατάθεσης ή να προκαλέσει εισβολή μιας χριστιανικής δύναμης σε μια άλλη (ανατροπή ηγεμόνα). ❑ Γενικά στη πολιτική φιλοσοφία των Ιησουιτών υπερτερεί η πνευματική (παπική) εξουσία έναντι της κοσμικής.

❑ Η διασφάλιση της καθολικής πίστης – ανώτερη επιδίωξη / προτεραιότητα έναντι κάθε πολιτικής κοινότητας: ο πάπας διατηρεί το δικαίωμα H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr

Σελίδα

❑ Ιησουίτες διανοητές προσπαθούν να καταδείξουν την ανωτερότητα των εκκλησιαστικών επιδιώξεων (θείο δημιούργημα) σε αντίθεση με την πολιτική οργάνωση που αποτελούσε ανθρώπινο δημιούργημα – εγκόσμιες επιδιώξεις.

10

❑ Ανασύνταξη της καθολικής εκκλησίας σε θεσμικό και οργανωτικό ιδεολογικό επίπεδο - αντιμετώπιση της επέκτασης του προτεσταντισμού

Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr

αντίστασης, επίπληξης, τιμωρίας σε οποιονδήποτε κοσμικό ηγεμόνα (θέμα παρέκκλισης από ρωμαιοκαθολικά ιδεώδη). ❑ Κάθε έννομη εξουσία εγκαθιδρύεται με γνώμονα τη σωτηρία των ανθρώπων. Προτεινόμενα θέματα ❑ Ποιες είναι οι βασικές αρχές της διαμαρτύρησης κατά τον Μαρτίνο Λούθηρο; Ποιες οι θέσεις του Καλβίνου; ❑ Πως αντιλαμβάνεστε τη ριζοσπαστικοποίηση της προτεσταντικής σκέψης; Που συγκλίνει και που αποκλίνει ο προτεσταντισμός με τη εποχή της Αναγέννησης και το Ουμανιστικό κίνημα; (Λάβετε υπόψη σας τη στάση του Έρασμου έναντι της διαμαρτυρίας του Λούθηρου). ❑ Περιγράψτε πως αντιλαμβάνονται το θέμα της χριστιανικής ελευθερίας οι διανοητές της Μεταρρύθμισης (συγκρίνεται με καθολική αντίληψη). ❑ Με ποιο τρόπο αντιλαμβάνεται το μεταρρυθμιστικό κίνημα τη σχέση μεταξύ κοσμικής και πνευματικής εξουσίας; ❑ Σε ποια ιδεολογική επιχειρηματολογία διαμορφώνει ο Knox τη φύση και το χαρακτήρα της βασιλικής εξουσίας; Θεωρείται ότι συμπίπτει απόλυτα με τις απόψεις του Προτεσταντισμού; ❑ Ποιες οι βασικές επιδιώξεις της Καθολικής Μεταρρύθμισης;; ❑ Αναφερθείτε στη πολιτική φιλοσοφία των Ιησουιτών κατά τον 16ο αι; Κατά τη γνώμη σας γιατί διαφωνούσαν με τις πρακτικές της Ισπανικής κυριαρχίας στη Λατινική Αμερική;

Σελίδα

11

❑ Σύμφωνα με τις επιδιώξεις και τις πολιτικές αντιλήψεις της Αντιμεταρρύθμισης ερμηνεύστε την άποψη: «Η διασφάλιση της καθολικής πίστης συνιστούσε την ύψιστη προτεραιότητα κάθε πολιτικής κοινότητας: ο πάπας διατηρούσε το δικαίωμα να αντιτεθεί, να επιπλήξει, και να τιμωρήσει οποιονδήποτε κοσμικό ηγεμόνα πρεξέκλινε από τις επιταγές της ρωμαιοκαθολικής θρησκείας» ΕΑΠ, τ.Γ΄ , σ. 103.

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 ΑθήναIτηλ: 210 38 22 157Iinfo@arnos.gr Ιwww.arnos.gr